Kernpublicatie WoON Nunspeet

Transcriptie

1 Kernpublicatie WoON 2009 Nunspeet

2

3 Kernpublicatie WoON 2009 Nunspeet Uitgevoerd in opdracht van Gemeente Nunspeet Wim Faessen Anne Gjaltema mei 2010 r wf WON ABF RESEARCH VERWERSDIJK NH DELFT T [015]

4

5 Inhoudsopgave Samenvatting 1 1 Inleiding De kernpublicatie Veldwerk WoON Leeswijzer 6 2 De gemeente in perspectief Nunspeet en de woningmarkt De woningvoorraad Huishoudens en bevolking Inkomens, werkgelegenheid en forensisme 24 3 Woonprofiel Woningen en huishoudens Woonlasten en woonquotes Woning en Woonomgeving 37 4 Dynamiek op de woningmarkt Verhuisgeneigdheid Woonwensen Beleidsgroepen Woningvraag en woningaanbod 55 Bijlage 1 Verantwoording kernpublicatie WoON Bijlage 2 Begrippen en definities 67 Bijlage 3 De aandachtsgroep 71

6

7 Samenvatting Oversampling WoON 2009 Bij het landelijke WoonOnderzoek Nederland 2009 heeft de gemeente Nunspeet gebruik maakt van de mogelijkheid tot oversampling, waardoor voor Nunspeet op gemeentelijk niveau de uitkomsten van het WoON 2009 kunnen worden beschreven en kunnen worden vergeleken met de landelijke uitkomsten. ABF Research heeft voor Nunspeet een kerncijferpublicatie over het WoON 2009 samengesteld. De cijfers voor de gemeente worden vergeleken met die voor andere gemeenten in dezelfde grootteklasse ( inwoners) en met die voor Nederland. Ligging Nunspeet ligt in het WGR-gebied Noordwest-Veluwe, waartoe ook de gemeenten Oldebroek, Elburg, Harderwijk, Ermelo en Putten behoren. Deze administratieve regio komt niet helemaal overeen met de functionele woningmarktregio waarvan Nunspeet deel uitmaakt (regio Zwolle) en die veel groter is. Nunspeet grenst echter ook aan twee andere woningmarktgebieden (regio Amersfoort, waartoe ook de gemeenten Harderwijk, Ermelo en Putten behoren, en regio Apeldoorn), terwijl woningmarktgebied regio Ede eveneens nabij is. Kortom, Nunspeet heeft dus zo door zijn ligging een groot achterland en ontwikkelingen in de nabij gelegen woningmarktregio s kunnen ook op Nunspeet van invloed zijn. Woningvoorraad Er zijn anno 2009 ongeveer woningen in Nunspeet, waarvan twee derde in de koopsector. Negen van de tien woningen zijn eengezinswoningen. Gecombineerd heeft Nunspeet niet alleen veel eengezinskoopwoningen maar ook naar verhouding veel eengezinshuurwoningen. Tot 2006 lag de groei van de woningvoorraad onder het Nederlands gemiddelde, doch na die tijd gaat de Nunspeetse ontwikkeling harder. Vooral in 2007 zijn veel nieuwbouwwoningen aan de voorraad toegevoegd. Ook de nieuwbouw bestaat voor minstens driekwart uit koop- respectievelijk eengezinswoningen. Het aantal gesloopte woningen ligt op een lager niveau dan landelijk maar wijkt niet af van vergelijkbare gemeenten naar grootte. Huishoudens en bevolking 37% Van de huishoudens in Nunspeet bestaat uit paren met thuiswonende kinderen en ruim een kwart uit alleenstaanden. Ten opzichte van de referentiegemeenten en Nederland heeft Nunspeet meer paren met kinderen en minder alleenstaanden. Toch ontkomt ook Nunspeet niet aan het individualiseringsproces getuige de flinke toename van het aandeel alleenstaanden en forse daling van het percentage paren met kinderen ten opzichte van het jaar Het aantal huishoudens in Nunspeet is sinds 2000 met 8% gegroeid en volgt daarmee het landelijke beeld. Nunspeet heeft ondanks de voortschrijdende vergrijzing naar verhouding een jonge bevolking, met een derde van de personen jonger dan 25 jaar; in de vergelijkingsgebieden ligt dat aandeel lager. Ook het 1

8 aandeel personen van jaar is wat lager. Niettemin is ook in Nunspeet het aandeel 45-plussers in 2009 groter dan in Het inwonertal van Nunspeet is sinds 2000 toegenomen met 2% en blijft daarmee achter bij de groei van het aantal huishoudens. Demografische componenten Het saldo van de natuurlijke aanwas in Nunspeet is sinds 2000 is onverminderd positief. Daar tegenover staat een constant negatief saldo van de binnenlandse migratie. Gemiddeld genomen heeft Nunspeet te maken met een relatief sterke uitstroom van jongeren, een vertrouwd beeld voor veel van de middelgrote en kleinere gemeenten; de meeste hogere opleidingsinstituten zijn immers gevestigd in de grotere steden. Het aantal immigranten overstijgt in veel jaren het aantal emigranten en draagt aldus een beetje bij aan de bevolkingsgroei. Economie Het gemiddelde inkomen in Nunspeet ( in 2006) ligt flink hoger dan het landelijk gemiddelde ( in 2006). Nunspeet heeft dan ook meer huishoudens in de hogere inkomensdecielen dan landelijk. De beroepsbevolking in Nunspeet bedraagt anno 2008 zo n personen, goed voor een bruto participatiegraad van 67,1%. De netto participatiegraad, bepaald op het aantal daadwerkelijk werkzame personen, is iets lager (65,3%). In Nunspeet zelf is het aantal full-time werkzame personen sinds 2004 weer toegenomen. 40% Van de banen in Nunspeet is te vinden in de commerciële dienstverlening. In 2005 pendelden personen naar hun werk, waarvan de helft in Nunspeet zelf werkte. De meeste personen pendelden dagelijks voor hun werk naar Harderwijk, namelijk 1.500, op ruime afstand gevolgd door de pendelaars naar Apeldoorn, Ermelo (ieder 500) en Zwolle (400) trokken er ook veel op uit. De inkomende pendel, personen groot, kwam voor een belangrijk deel uit Elburg (1.300 personen), Harderwijk (700) en Oldebroek (500). Met Harderwijk heeft Nunspeet dus een innige woon-werkrelatie. Huishoudens en woningen In Nunspeet heeft 65% van de huishoudens in een woning een koopwoning. De gemeente heeft verhoudingsgewijs weinig goedkope koopwoningen (prijs lager dan ) en zeer veel dure woningen (meer dan ). De voorraad huurwoningen bestaat voor bijna driekwart uit woningen van een Toegelaten Instelling (corporatie) met een huur tot de aftoppingsgrens, waarmee een groot deel van de huurwoningen geschikt is voor de doelgroep van beleid. Gezinnen wonen het meest vaak in een koopwoning en eenpersoonshuishoudens en huishoudens in de aandachtsgroep het minst vaak. Alleenstaanden boven de 65 jaar in Nunspeet hebben in veel grotere mate een koopwoning dan oudere alleenstaanden in de vergelijkingsgebieden. Dat kan de doorstroming negatief beïnvloeden omdat, zoals ook is aangegeven in het rapport Senioren op de woningmarkt (Van Iersel, 2009), ouderen in eengezinskoopwoningen langer in hun huidige woning blijven wonen en dat met de vergrijzing de dynamiek op de woningmarkt aldus zal gaan afnemen. Gezinnen wonen in Nunspeet vrijwel altijd in een eengezinswoning; voor oudere huishoudens en aandachtsgroephuishoudens ligt dit aandeel ook nog boven de 80%. Woonuitgaven De hogere aandelen midden en hoge inkomens leiden ertoe dat in Nunspeet relatief weinig huishoudens zijn met een inkomen tot het minimum, nog geen 10% van alle huishoudens, waarmee Nunspeet naar verhouding minder huishoudens met lage inkomens telt dan in Nederland als geheel en in qua omvang vergelijkbare gemeenten. Gemiddeld betalen huishoudens in Nunspeet 720 aan woonuitgaven. Het meest betalen huishoudens in een eengezinskoopwoning, namelijk 780. Gerelateerd aan het inkomen besteden 2

9 Nunspeetse huishoudens 28% van hun inkomen aan wonen, meer dan in vergelijkbare gemeenten en landelijk. De relatief grotere voorraad aan eengezinskoopwoningen met hogere woonuitgaven speelt hierin een rol. De hoogste woonquote hebben echter huishoudens in een meergezinshuurwoning, namelijk 38%. Ondanks de lagere absolute woonuitgaven zijn ook de inkomens van deze huishoudens gemiddeld zoveel lager dat ze verhoudingsgewijs meer aan woonlasten betalen. Zoals verwacht hebben vooral 65-plushuishoudens in een koopwoning een lagere woonquote (24%); veel van deze huishoudens hebben de eigen woning afbetaald, waardoor de woonlasten dalen. Huishoudens in de aandachtsgroep hebben met een quote van meer dan 40% een relatief hoge woonquote. Een hoger inkomen gaat in de praktijk gepaard met een lagere woonquote. Tevredenheid Over de woning en over de mate van overlast zijn huishoudens in Nunspeet zeer tevreden (rapportcijfers 8,7 en 8,6) en ook de woonomgeving ontvangt een mooie voldoende (7,6). Over sociale cohesie en voorzieningen is men met scores van 6,6 en 6,9 iets minder tevreden. Verhuisgeneigdheid De totale verhuisgeneigdheid in 2009 in Nunspeet bedraagt 31%, 4% meer dan het landelijk gemiddelde. doorstromers, huishoudens die al een woning bewonen, ligt deze quote op 16%, gelijk aan het landelijk gemiddelde. Persoonlijke redenen vormen op afstand de belangrijkste verhuisreden voor huishoudens in Nunspeet, op grote afstand gevolgd door redenen van de woning of woonomgeving. Woonwensen In Nunspeet geeft ruim 55% van de verhuisgeneigden aan te willen verhuizen naar een eengezinskoopwoning terwijl 30% van de gevallen voor een meergezinswoning opteert. Slechts 35% Van de verhuisgeneigde huishoudens wil een koopwoning van boven de boven ; daarentegen dit segment maakt de helft van de voorraad uit. De vraag naar meer goedkope woningen is groter dan er in de huidige situatie woningen van elke prijsklasse zijn. Huurwoningen tot aan de aftoppingsgrens zijn er in ruim voldoende mate, ook ten opzichte van de vraag; bij huurwoningen tussen aftoppingsgrens en liberalisatiegrens is de behoefte echter veel groter dan er woningen van die prijsklasse in de huidige huurvoorraad zijn. Beleidsgroepen Starters In Nunspeet zijn er anno (potentiële starters), ongeveer 370 meer dan in Starters hebben de hoogste verhuisgeneigdheid, in Nunspeet bedraagt deze 55%; dat wil zeggen dat 55% van de leden van huishoudens van 18 jaar of ouder, veelal nog thuiswonende kinderen, verhuisplannen heeft en zelfstandig een woning wil betrekken. Het percentage in Nederland voor starters ligt 10% lager. Het aantal starters is de laatste 3 jaar flink in omvang toegenomen, met bijna 50%. Uit de woonwensen van starters blijkt dat zij vaker de voorkeur geven aan huur- en meergezinswoningen. Bijna driekwart van de starters geeft de voorkeur aan een woning met 1-2 of 3 kamers en 60% zoekt een woning in het centrum of op maximaal 15 minuten lopen van het centrum (in Nunspeet liggen nagenoeg alle woningen binnen de bebouwde kom op loopafstand van 15 minuten van het centrum). Ouderen Nunspeet telt circa ouderen (65+). Samen vormen zij circa ouderenhuishoudens. De gemeente heeft circa nultredenwoningen, 30% van de woningvoorraad. Wanneer we het aantal seniorenhuishoudens afzetten tegen de nultredenwoningen in de voorraad blijkt dat er per ouder huishouden gemiddeld 1,12 nultredenwoning beschikbaar is. 3

10 Ten opzichte van andere groepen hebben oudere huishoudens een lage verhuisgeneigdheid: slechts 10% van de alleenstaande 65-plussers wil binnen 2 jaar verhuizen. Ook onder paren hebben 65- plussers gemiddeld de laagste verhuisgeneigdheid, namelijk 14% tegenover de 25% van de paren beneden 65 jaar. Dit sluit aan bij het geschetste beeld door Van Iersel (2009). Verhuisgeneigde seniorenhuishoudens zijn voor een groter aandeel naar huurwoningen, meergezinswoningen respectievelijk nultredenwoningen op zoek dan dat zij deze momenteel bewonen. Dat het verschil tussen voorkeur voor en huidige bewoning van een meergezinswoning in Nunspeet erg groot is, is niet verwonderlijk gelet op de beperkte aanwezigheid van meergezinswoningen in de Nunspeetse woningvoorraad. Aandachtsgroep In Nunspeet behoren circa huishoudens tot de aandachtsgroep. 40% van deze groep bestaat uit alleenstaanden, circa een derde uit paren en een kwart uit gezinnen. Bijna 4 op de 10 huishoudens in de aandachtsgroep is 65 jaar of ouder. Iets meer dan 4 op de 10 huishoudens in de aandachtsgroep bewoont een bereikbare huurwoning. Iets meer dan de helft woont in de huursector. Per huishouden in de aandachtsgroep in Nunspeet is 1,20 bereikbare woning van een corporatie beschikbaar. Dit is relatief veel in vergelijking met de vergelijkbare gemeenten en het landelijk gemiddelde. Ongeveer 40% van de verhuisgeneigde huishoudens in de aandachtsgroep zoekt een eengezinskoopwoning. Bijna eenzelfde aandeel geeft de voorkeur aan een meergezinshuurwoning. In vergelijking met de huidige woonsituatie zoeken huishoudens relatief vaak naar een meergezinshuurwoning. Voor eengezinshuurwoningen geldt het omgekeerde. Het aandeel aandachtsgroephuishoudens dat een voorkeur heeft voor een duurdere huurwoning is hoger dan het vergelijkbare percentage dat momenteel in een dergelijke woning woont. De hogere kwaliteit en ligging van duurdere huurwoningen spelen een rol bij de voorkeur voor deze woningen; het is niet zo zeer de hoogte van de huur die wordt gewenst maar de huur die men bereid is te betalen voor meer kwaliteit. Koopwens van huurders In Nunspeet geven ongeveer 780 huishoudens (17%) aan interesse te hebben om hun woning tegen marktwaarde te kopen wanneer dit aan hen wordt aangeboden terwijl circa 630 (19%) huishoudens een koop laten afhangen van de marktwaarde. Van de gezinnen wil een derde de huurwoning wel kopen tegen marktwaarde. 60% Van de huishoudens die huren wil koop van de woning helemaal niet overwegen. Vraag en aanbod Van de verhuisgeneigde huishoudens in Nunspeet laten er een woning achter: dit is het potentiële aanbod. Er is een potentiële vraag, hier bepaald als de starters en doorstromers van binnen en buiten Nunspeet die specifiek hebben aangegeven in Nunspeet te willen wonen, van woningen, waarmee duidelijk is dat er in Nunspeet sprake is van een zekere spanning op de woningmarkt. De vraag is immers beduidend groter dan het aanbod. Spanning bestaat er met name bij koopwoningen, vooral in de middeldure sector, en bij meergezinswoningen. In de huursector is het potentiële aanbod iets groter dan de potentiële vraag, met name bij de bereikbare huurwoningen. Bij duurdere huurwoningen is de vraag groter dan het vrijkomend aanbod. 4

11 1 Inleiding Bij het landelijke WoonOnderzoek Nederland 2009 heeft de gemeente Nunspeet gebruik maakt van de mogelijkheid tot oversampling, waardoor voor Nunspeet op gemeentelijk niveau de uitkomsten van het WoON 2009 kunnen worden beschreven en kunnen worden vergeleken met de landelijke uitkomsten. ABF Research heeft voor Nunspeet een kerncijferpublicatie over het WoON 2009 samengesteld. De cijfers voor de gemeente worden vergeleken met die voor andere gemeenten in dezelfde grootteklasse ( inwoners) en met die voor Nederland. In het landelijke WoON 2009 zijn voor Nunspeet 46 respondenten opgenomen. De oversampling heeft 578 respondenten opgeleverd, waardoor het totale aantal respondenten voor Nunspeet op 624 uitkomt en de beoogde 600 dus ruimschoots zijn gehaald. Bij de weging van het WoON 2009 is op verzoek van de gemeente gecontroleerd voor het bezit van sociale verhuurders. Het gewogen totaal aantal woningen van sociale verhuurders uit het WOON 2009 (2.800) is hoger dan het aangeleverde aantal (2.500) maar valt binnen de 95%- betrouwbaarheidsmarge. 1.1 De kernpublicatie Het veldwerk voor het WoON 2009 is afgerond. De landelijke kernpublicatie, geschreven door ABF Research, is 24 maart gepresenteerd op het WoONcongres 2010 Het wonen overwogen. Het Woononderzoek Nederland (WoON) brengt driejaarlijks de samenstelling van huishoudens, de huisvestingssituatie, de woonwensen, de woning en de woonomgeving in beeld. Het is de opvolger van het WoningBehoefte Onderzoek (WBO) en de Kwalitatieve Woningregistratie (KWR). Sedert het WBO 1998 is het voor gemeenten en regio s mogelijk om de landelijke steekproef van het WoON uit te breiden met extra personen, zodat er binnen het gewenste gebied voldoende respondenten zullen zijn om ook uitspraken over dat lagere regionale niveau mogelijk te maken. Dit vergroten van de steekproef wordt oversampling genoemd. Voor het WoON 2009 heeft de gemeente Nunspeet ook van deze mogelijkheid tot oversampling gebruik gemaakt, waardoor voor Nunspeet op gemeentelijk niveau de uitkomsten van het WoON 2009 kunnen worden beschreven en kunnen worden vergeleken met de landelijke uitkomsten uit het onderzoek. Op verzoek van de gemeente wordt in het betreffende hoofdstuk ook aandacht besteed aan de belangrijkste conclusies uit het rapport 'Senioren op de woningmarkt' in relatie tot de situatie in Nunspeet. 5

12 De gemeente Nunspeet heeft ABF Research te Delft opdracht gegeven een kerncijferpublicatie samen te stellen van de uitkomsten uit het WoON 2009 voor Nunspeet. De cijfers voor de gemeente worden daarbij vergeleken met die voor andere gemeenten in dezelfde grootteklasse (voor Nunspeet met circa inwoners is dat de klasse van tot inwoners) en met die voor totaal Nederland. Voor enkele theoretische noties over de keuze voor de gekozen werkwijze en indicatoren en opzet van de publicatie wordt verwezen naar bijlage 1. Ook wordt daar ingegaan op de statistische randvoorwaarden om met steekproefgegevens te werken. Voordat we de gemeente positioneren aan de hand van allerlei statistische gegevens en overgaan tot de uitkomsten van het WoON 2009 voor Nunspeet, laten we eerst in paragraaf 1.2 nog even zien wat de oversampling voor Nunspeet heeft opgeleverd. 1.2 Veldwerk WoON 2009 Om voldoende betrouwbare uitkomsten over Nunspeet uit het WoON 2009 te kunnen halen is gemikt op een aantal respondenten van 600. In het landelijke WoON 2009, uitgevoerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), zijn voor Nunspeet (gemeentecode 302) 46 respondenten opgenomen. De oversampling, uitgevoerd door onderzoeksbureau TNS-NIPO, heeft 578 respondenten opgeleverd, waardoor het totale aantal respondenten voor Nunspeet op 624 uitkomt en de beoogde 600 dus ruimschoots zijn gehaald. Het CBS heeft de gewogen uitkomsten o.a. gecontroleerd aan de consistentie met het aantal huishoudens en (bewoonde) woningen uit andere bronnen zoals vermeld op StatLine, de on-line databank van het CBS. De gewogen uitkomsten van de verschillende gebieden zijn in overeenstemming met deze andere bronnen. De gemeente Nunspeet wenste bij de uitkomsten van de weging een controle op het bezit van sociale verhuurders. Het bestand van één sociale verhuurder is aangeleverd (2.444 woningen). Naast deze verhuurder zijn er volgens de gemeente nog 22 sociale huurwoningen in de gemeente Nunspeet. Het gewogen totaal aantal woningen van sociale verhuurders uit het WOON 2009 valt binnen de 95%- betrouwbaarheidsmarge (zie ook bijlage 1). Tabel 1-1 Bezit sociale verhuurders Nunspeet Data Gemeente WOON % BI Aantal Aantal Onder Boven Nunspeet (+22) Uit: Plausibiliteit WoON 2009 Oversampling (CBS, 2009) 1.3 Leeswijzer Binnen BI Voor veel de figuren uit het WoON die in deze rapportage worden gebruikt is een standaardopzet gekozen die direct een vergelijking laat zien tussen het onderzoeksgebied en de vergelijkingsgebieden. Om de lezer even op gang te helpen wordt de eerste figuur uit hoofdstuk 3 hier toegelicht, zodat de informatie uit deze figuren in het vervolg van deze rapportage snel duidelijk is. 6

13 Figuur 3-1 Aandeel huishoudens naar samenstelling en in de aandachtsgroep in koop- respectievelijk eengezinswoningen, 2009 (Bron: WoON 2009) 0% 20% 40% 60% 80% 100% Eenpersoonshuishoudens Koopwoning Gezinnen Oudere huishoudens (65+) Aandachtsgroep Totaal Eenpersoonshuishoudens Eengezinswoning Gezinnen Oudere huishoudens (65+) Aandachtsgroep Totaal Nunspeet Nederland gem dzd. inw. Het hoofdgebied, Nunspeet, wordt weergegeven door de grijze balk. De vergelijkingseenheden worden afgebeeld met een icoon, hier een rode bol voor Nederland en een zwarte ruit voor de gemeentegrootteklasse inwoners. De eindpositie van de balk en de positie van de iconen geven de hoogte van de eenheid aan, die is opgenomen in de horizontale as van de figuur. In deze figuur gaat het om percentages maar het kunnen ook aantallen of bedragen zijn. In de rijen van de figuur zijn de groepen huishoudens opgenomen waarover de figuur informatie wil bieden. In deze figuur zijn dat typen huishoudens die in een koopwoning respectievelijk een eengezinswoning (grondgebonden woning) wonen. Door de rijen met elkaar te vergelijken worden verschillen tussen de diverse typen duidelijk. Samengevat is in deze figuur het aandeel (percentage) huishoudens opgenomen van een bepaald type dat in een koopwoning respectievelijk eengezinswoning woont. Het complement van dat type huishouden, hier niet expliciet genoemd, woont dus in een huurwoning respectievelijk meergezinswoning (gestapelde woning). Concreet: in de eerste balk van de figuur kan worden gelezen dat meer dan 40% van de eenpersoonshuishoudens in Nunspeet een koopwoning bewoont en dat dit meer is dan het vergelijkbare aandeel in Nederland maar evenzeer het geval is in gemeenten met een vergelijkbare grootte. In vergelijking met andere typen huishoudens in Nunspeet wonen eenpersoonshuishoudens in Nunspeet het minst vaak in een koopwoning. Ten opzichte van vergelijkbare huishoudens in de 7

14 vergelijkingseenheden bezitten vooral de oudere huishoudens en huishoudens in de aandachtsgroep 1 in Nunspeet in grotere mate een koopwoning. Waar geen balk bij een categorie is opgenomen is het aantal respondenten binnen de betreffende onvoldoende. Leeswijzer Elk hoofdstuk begint met een ingekaderde samenvatting van de inhoud van dat hoofdstuk. In andere kaders wordt eventueel een toelichting gegeven op een bepaald thema. In hoofdstuk 2 wordt gestart met een positionering van de gemeente in de regio en wordt de gemeente in perspectief geplaatst aan de hand van diverse woningvoorraad, huishoudens- en bevolkingskenmerken. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van diverse bronnen, waaronder gegevens van het CBS. Hoofdstuk 3 biedt het eerste zicht op de uitkomsten van het WoON Hier wordt in het woonprofiel ingegaan op de verdeling van huishoudens over woningen, de woonuitgaven en de kwaliteiten van woning en woonomgeving. In hoofdstuk 4 komen de woonwensen uit het WoON 2009 en de vertaling daarvan aan de orde onder de noemer van de dynamiek op de woningmarkt. In dit hoofdstuk komen verhuisgeneigdheid, woonwensen en vraag en aanbod aan bod. In een (mogelijk aparte) bijlage is tenslotte het tabellenboek opgenomen, waarin van alle in deze rapportage opgenomen en uit het WOON afkomstige tabellen en figuren de absolute aantallen zijn opgenomen, zodat de gebruiker desgewenst zelf kan nagaan om welke aantallen huishoudens of personen het gaat. 1 Zie Bijlage 2 voor definities 8

15 9

16

17 2 De gemeente in perspectief Ligging Nunspeet ligt in het WGR-gebied Noordwest-Veluwe, waartoe ook de gemeenten Oldebroek, Elburg, Harderwijk, Ermelo en Putten behoren. Deze administratieve regio komt niet helemaal overeen met de functionele woningmarktregio waarvan Nunspeet deel uitmaakt (regio Zwolle) en die veel groter is. Nunspeet grenst echter aan twee andere woningmarktgebieden (regio Amersfoort, waartoe ook de gemeenten Harderwijk, Ermelo en Putten behoren, en regio Apeldoorn), terwijl woningmarktgebied regio Ede eveneens nabij is. Kortom, Nunspeet heeft dus zo door zijn ligging een groot achterland en ontwikkelingen in de nabij gelegen woningmarktregio s kunnen ook op Nunspeet van invloed zijn. Woningvoorraad Er zijn anno 2009 ongeveer woningen in Nunspeet, waarvan twee derde in de koopsector. Negen van de tien woningen zijn eengezinswoningen. Gecombineerd heeft Nunspeet niet alleen veel eengezinskoopwoningen maar ook naar verhouding veel eengezinshuurwoningen. 70% Van de woningen is gebouwd tussen 1945 en Ten opzichte van de gemiddelden voor alle gemeenten met inwoners heeft Nunspeet een iets grotere huursector en minder meergezinswoningen, terwijl er ook iets minder woningen van na 1990 zijn. Tot 2006 lag de groei van de woningvoorraad onder het Nederlands gemiddelde, doch na die tijd gaat de Nunspeetse ontwikkeling harder. De nieuwbouw in Nunspeet sinds 2000 is wat achtergebleven bij die in de vergelijkingsgebieden; vooral in 2007 zijn echter veel nieuwbouwwoningen aan de voorraad in Nunspeet toegevoegd. Ook de nieuwbouw bestaat voor minstens driekwart uit koop- respectievelijk eengezinswoningen. Het aantal gesloopte woningen ligt op een lager niveau dan landelijk maar wijkt niet af van vergelijkbare gemeenten naar grootte. Woningvoorraad Er zijn anno 2009 ongeveer woningen in Nunspeet, waarvan twee derde in de koopsector. Negen van de tien woningen zijn eengezinswoningen. Gecombineerd heeft Nunspeet niet alleen veel eengezinskoopwoningen maar ook naar verhouding veel eengezinshuurwoningen. 70% Van de woningen is gebouwd tussen 1945 en Ten opzichte van de gemiddelden voor alle gemeenten met inwoners heeft Nunspeet een iets grotere huursector en minder meergezinswoningen, terwijl er ook iets minder woningen van na 1990 zijn. Tot 2006 lag de groei van de woningvoorraad onder het Nederlands gemiddelde, doch na die tijd gaat de Nunspeetse ontwikkeling harder. De nieuwbouw in Nunspeet sinds 2000 is wat achtergebleven bij die in de vergelijkingsgebieden; vooral in 2007 zijn echter veel nieuwbouwwoningen aan de voorraad toegevoegd. Ook de nieuwbouw bestaat voor minstens driekwart uit koop- respectievelijk eengezinswoningen. Het aantal gesloopte woningen ligt op een lager niveau dan landelijk maar wijkt niet af van vergelijkbare gemeenten naar grootte. 11

18 Huishoudens en bevolking 37% Van de huishoudens in Nunspeet bestaat uit paren met thuiswonende kinderen en ruim een kwart uit alleenstaanden. Ten opzichte van de referentiegemeenten en Nederland heeft Nunspeet meer paren met kinderen en minder alleenstaanden. Toch ontkomt ook Nunspeet niet aan het individualiseringsproces getuige de flinke toename van het aandeel alleenstaanden en forse daling van het percentage paren met kinderen ten opzichte van het jaar Het aantal huishoudens in Nunspeet is sinds 2000 met 8% gegroeid en volgt daarmee het landelijke beeld. Nunspeet heeft ondanks de voortschrijdende vergrijzing naar verhouding een jonge bevolking, met een derde van de personen jonger dan 25 jaar; in de vergelijkingsgebieden ligt dat aandeel lager. Ook het aandeel personen van jaar is wat lager. Niettemin is ook in Nunspeet het aandeel 45-plussers in 2009 groter dan in Het inwonertal van Nunspeet is sinds 2000 toegenomen met 2% en blijft daarmee achter bij de groei van het aantal huishoudens. Demografische componenten Het saldo van de natuurlijke aanwas in Nunspeet is sinds 2000 is onverminderd positief. Daar tegenover staat een constant negatief saldo van de binnenlandse migratie. Gemiddeld genomen heeft Nunspeet te maken met een relatief sterke uitstroom van jongeren, een vertrouwd beeld voor veel van de middelgrote en kleinere gemeenten; de meeste hogere opleidingsinstituten zijn immers gevestigd in de grotere steden. Het aantal immigranten overstijgt in veel jaren het aantal emigranten en draagt aldus een beetje bij aan de bevolkingsgroei. Economie Het gemiddelde inkomen in Nunspeet ( in 2006) ligt flink hoger dan het landelijk gemiddelde ( in 2006). Nunspeet heeft dan ook meer huishoudens in de hogere inkomensdecielen dan landelijk. De beroepsbevolking in Nunspeet bedraagt anno 2008 zo n personen, goed voor een bruto participatiegraad van 67,1%. Ook de netto participatiegraad (65,3%) ligt in Nunspeet lager dan landelijk (67,5%). In Nunspeet zelf is het aantal full-time werkzame personen sinds 2004 weer toegenomen. 40% Van de banen in Nunspeet is te vinden in de commerciële dienstverlening. In 2005 pendelden personen naar hun werk, waarvan de helft in Nunspeet zelf werkte. De meeste personen pendelden dagelijks voor hun werk naar Harderwijk, namelijk 1.500, op ruime afstand gevolgd door de pendelaars naar Apeldoorn, Ermelo (ieder 500) en Zwolle (400) trokken er ook veel op uit. De inkomende pendel, personen groot, kwam voor een belangrijk deel uit Elburg (1.300 personen), Harderwijk (700) en Oldebroek (500). Met Harderwijk heeft Nunspeet dus een innige woon-werkrelatie. 12

19 2.1 Nunspeet en de woningmarkt De woningmarkt is het geaggregeerde zoekgebied van woonconsumenten. De functionele woningmarkt hoeft niet gelijk te zijn aan een administratieve regionale indeling zoals de BoN, de WGR of de provincie. Een grote overlap tussen de functionele woningmarktindeling en de administratieve indeling, zoals de BON, de WGR of de provincie, biedt ruime kansen om de markt te beïnvloeden. De functionele woningmarktindeling wordt door ABF landsdekkend geschat met behulp van intergemeentelijke migratiestromen. De stromen worden gewogen door de bevolkingsomvang van de vertrekgemeenten. De woningmarktindeling wordt niet beperkt door provinciale grenzen. Hierdoor wijkt de woningmarktindeling af van de woningmarktindelingen van het WBO en het WoON. Door economische, demografische, sociaal-culturele ontwikkelingen en zeer omvangrijke bouwprogramma s (VINEX) verandert de indeling in de loop van de tijd. De dynamiek is daarmee een belangrijke marktindicator. Nunspeet ligt in het WGR-gebied Noordwest-Veluwe (zijnde ook IGS NW Veluwe), waartoe ook de gemeenten Oldebroek, Elburg, Harderwijk, Ermelo en Putten behoren: zie Figuur 2-1. Figuur 2-1 Gemeenten in IGS NW Veluwe naar woonmilieu, 2008 Deze administratieve regio komt niet helemaal overeen met de functionele woningmarktregio die veel groter is, zoals te zien is in de volgende figuur. In het functionele woningmarktgebied hoort Nunspeet bij Zwolle en ligt het daar helemaal in de zuidwesthoek, grenzend aan het functionele woningmarktgebied van Amersfoort. Drie gemeenten uit dat IGS NW Veluwe (het voor Nunspeet erg belangrijke Harderwijk en Ermelo en Putten) maken deel uit van het woningmarktgebied Amersfoort. Dat betekent dat ook dat gebied voor Nunspeet erg belangrijk is en invloed uitoefent. Nunspeet grenst echter aan de oostkant ook nog aan de functionele woningmarktregio Apeldoorn, terwijl het 13

20 woningmarktgebied Ede eveneens nabij is. Kortom, Nunspeet heeft dus zo door zijn ligging een groot achterland en ontwikkelingen in de nabij gelegen woningmarktregio s kunnen ook op Nunspeet van invloed zijn. In de forensenstromen zullen we later terugzien dat deze ook reiken tot in de andere woningmarktregio s. Figuur 2-2 Functionele woningmarktregio rond Nunspeet (Bron: ABF Research) 2.2 De woningvoorraad De Nederlandse woningmarkt kenmerkt zich als een verhuismarkt. De meeste Nederlanders kiezen in hun zoektocht naar een betere woning voor verhuizing in plaats van het verbeteren van de eigen woning, zoals onze zuiderburen. In België wordt daarom ook minder verhuisd dan in Nederland als het om het verbeteren van de woonsituatie gaat. Verhuizen omwille van studie, werk, huwen of scheiden zijn niet wezenlijk anders. De jaarlijkse groei van de Nederlandse voorraad als gevolg van nieuwbouw, splitsing en onttrekking is minder dan 1% per jaar. Nieuwbouw is echter belangrijk voor de Nederlandse woningmarkt, omdat deze doorstroming ontketent. Een nieuwbouwwoning die wordt betrokken door een doorstromer levert aanbod in de voorraad op. Als deze vrijkomende woning wordt betrokken door een andere doorstromer levert dit ook weer aanbod op. Deze verhuisketen stopt binnen de gemeente als het aanbod wordt betrokken door een starter of vestiger uit een andere gemeente. 14

21 In Tabel 2-1 zijn enkele kenmerken van de woningvoorraad van Nunspeet en de vergelijkingsgebieden opgenomen.tabel 2-1 Samenstelling van de woningvoorraad naar eigendom, vorm en bouwjaar, 2009 (Bron: syswov) Nunspeet dzd inw. Nederland Koop 61% 66% 58% Huur 39% 34% 42% Eengezins 91% 86% 71% Meergezins 9% 14% 29% % 16% 21% % 28% 27% % 36% 32% % 20% 20% Totaal % 100% 100% 100% Totaal abs Van de woningen in Nunspeet behoren 3 van elke 5 tot de koopsector, waarmee Nunspeet een lager aandeel heeft dan vergelijkbare gemeenten en een hoger percentage koopwoningen heeft dan landelijk. Het overgrote deel van de woningen, 9 op de 10, zijn eengezinswoningen, een aandeel dat ver boven dat van Nederland ligt en ook boven dat van vergelijkbare gemeenten. De woningvoorraad in Nunspeet is ongeveer gelijkelijk verdeel in woningen van voor 1971 en van vanaf 1971; er zijn relatief gezien wat minder woningen van vóór 1945 maar ook van na Eigendom (koop of huur) en type woning (eengezins of meergezins) gecombineerd levert de volgende figuur op: Figuur 2-3 Samenstelling van de woningvoorraad naar eigendom en vorm, 2009 (bron: syswov) 100% 80% 60% 40% 20% 0% Nunspeet gem dzd. inw. Nederland huur eengezins huur meergezins koop eengezins koop meergezins Het grootste deel van de woningvoorraad in Nunspeet bestaat uit eengezinskoopwoningen maar in vergelijking met de andere gebieden bevat Nunspeet naar verhouding ook veel eengezinshuurwoningen. Meergezinswoningen, in zowel huur- als koopsector, komen in Nunspeet relatief weinig voor. 15

22 In Figuur 2-4 is afgebeeld hoe de woningvoorraad van Nunspeet zich heeft ontwikkeld in vergelijking met de hele groep van gemeenten van inwoners en Nederland. Figuur 2-4 Ontwikkeling van de woningvoorraad (index 2000=100, Bron: Syswov) index (2000=100) Nunspeet gem dzd. inw. Nederland De Nunspeetse woningvoorraad heeft zich volgens een wat grilliger patroon ontwikkeld dan dat van de vergelijkbare gemeenten en Nederland totaal; dit is normaal bij een individuele gemeente omdat nieuwbouw en sloop zich daar niet gelijkmatig over de jaren voltrekken, zoals we ook zien in de volgende twee tabellen. Tot 2006 lag de groei van de woningvoorraad onder het Nederlands gemiddelde, doch na die tijd gaat de Nunspeetse ontwikkeling harder. Tabel 2-2 Nieuwbouw per jaar , absoluut en relatief ten opzichte van de voorraad per 1 januari (bron: CBS) Nunspeet gem dzd. inw. Nederland abs. rel. abs. rel. abs. rel ,6% ,0% ,1% ,0% ,0% ,0% ,6% ,8% ,9% ,5% ,0% ,0% ,5% ,9% ,0% ,2% ,1% ,0% ,2% ,1% ,2% ,0% ,2% ,1% tot. nieuwbouw over ,9% ,6% ,6% gem per jaar 89 1,1% ,0% ,0% De nieuwbouw in Nunspeet sinds 2000 is wat achtergebleven bij die in de vergelijkingsgebieden; waar nationaal en in de vergelijkbare gemeenten totaal de voorraad met 9,6% aan nieuwbouw is toegenomen bleef de Nunspeetse groei net onder de 9%. Vooral in 2007 zijn veel nieuwbouwwoningen aan de voorraad in Nunspeet toegevoegd. 16

23 Tabel 2-3 Onttrekkingen per jaar , absoluut en relatief ten opzichte van de voorraad per 1 januari (Bron: CBS) Nunspeet gem dzd. inw. Nederland abs. rel. abs. rel. abs. rel ,3% ,1% ,2% ,2% ,2% ,2% ,0% ,2% ,3% ,1% ,2% ,3% ,3% ,2% ,3% ,2% ,2% ,3% ,2% ,2% ,3% ,2% ,2% ,3% totaal onttrekkingen over ,6% ,7% ,6% gem per jaar 16 0,2% ,2% ,3% Het aantal aan de woningvoorraad onttrokken woningen sinds 2000 en tot 2009 is 140, waarmee het aandeel vergelijkbaar is met dat van alle gemeenten van inwoners maar duidelijk onder het nationale gemiddelde ligt. In Figuur 2-5 kijken we naar de samenstelling van de nieuwbouw. Figuur 2-5 Nieuwbouw , aandelen koop- en eengezinswoningen (Bron: CBS) 100% 80% 60% 40% 20% 0% koop Nunspeet gem dzd. inw. Nederland eengezins Een groot deel van de nieuwbouw in Nunspeet, tussen de 75 en 80%, bestaat uit koopwoningen en uit eengezinswoningen, evenals dat het geval is in vergelijkbare gemeenten; nationaal is vooral het aandeel eengezinswoningen een beetje lager. Door deze nieuwbouw is de koopsector sinds 2000 gegroeid en heeft zich het hoge aandeel eengezinswoningen gestabiliseerd; de nieuwbouw heeft in deze periode niet bijgedragen aan een structurele verandering van de woningvoorraad. 17

24 2.3 Huishoudens en bevolking Woonbeleid is gekoppeld aan het sociaal-economische, sociaal-culturele, recreatieve en mobiliteitsbeleid. Omvang en samenstelling van de bevolking zijn gekoppeld aan de arbeidsmarkt en daarmee een locatiekeuzefactor voor bedrijven en instellingen. Ze bepalen sterk de koopkracht en daarmee ook het gebruik van commerciële en niet-commerciële voorzieningen. Ook zijn ze van invloed op de mobiliteit en het gebruik van de beschikbare infrastructuur. Ten slotte bepalen omvang en samenstelling van de bevolking ook gemeentelijke en afgeleide regionale en provinciale inkomsten en uitgaven. Woningmarktbeleid heeft daarom ontegenzeglijk een bevolkingsgerichte component. Woningmarktbeleid is echter primair gericht op huishoudens. Het huishouden is de consumerende eenheid. Zonder een extra woning ontstaat in de regel geen nieuw huishouden (inwonen uitgesloten). Een scheiding betekent minimaal één extra woningvraag, terwijl het gaan samenwonen van twee zelfstandige huishoudens minimaal één vrijkomende woning betekent. Demografische processen in combinatie met sociaal-economische en sociaal-culturele processen leiden echter ook autonoom tot huishoudenontwikkelingen. Passend woningaanbod is daarom essentieel om huishoudens aan te trekken en vast te houden. Op regionale schaal is de invloed van bouwen echter beperkt tot de groei van bevolking en huishoudens. Deze groei wordt sterk bepaald door de ontwikkeling en de bereikbaarheid van de regionale economische werkgelegenheid. Krimpgebieden krimpen niet vanwege een gebrek aan woningen, maar aan de demografische samenstelling van de bevolking en het leeftijdsselectieve vertrek naar regio s met een groter potentieel aan arbeidsplaatsen binnen bereik. Binnen de regio speelt de ruimtelijke en temporele verdeling van het woningaanbod een grote rol om verschillen in de groei van de omvang en de samenstelling tussen gemeenten te verklaren Huishoudens We starten met een overzicht van de verdeling van huishoudens naar samenstelling. Tabel 2-4 Huishoudens naar type, 2000 en 2009 (Bron: CBS) Nunspeet gem dzd. inw. Nederland Nunspeet gem dzd. inw. Nederland 23% 26% 33% Alleenstaand 27% 29% 36% 4% 5% 6% Eenoudergezinnen 5% 6% 6% 31% 33% 30% Paren zonder kinderen 31% 33% 30% 42% 36% 31% Paren met kinderen 37% 32% 28% 100% 100% 100% totaal % 100% 100% 100% totaal abs Een groot deel van de huishoudens in Nunspeet bestaat uit paren met thuiswonende kinderen, namelijk 37%, waarmee Nunspeet positief afwijkt van de vergelijkbare gemeenten en het nationale gemiddelde. Het aandeel alleenstaanden is daarmee minder groot dan in deze vergelijkingsgebieden, maar is nog altijd ruim een kwart. Het aandeel huishoudens met paren zonder kinderen is vergelijkbaar en bedraagt iets minder dan een derde van alle huishoudens. 18

25 Hoewel Nunspeet dus nog relatief veel grotere huishoudens heeft, heeft het individualiseringsproces ook Nunspeet in zijn greep, getuige de flinke toename van het aandeel alleenstaanden en forse daling van het percentage paren met kinderen. Op welke wijze de huishoudens in Nunspeet zich hebben ontwikkeld sinds 2000 zien we in Figuur 2-6. Figuur 2-6 Ontwikkeling van de huishoudens, (index 2000=100, Bron: CBS) 110 index (2000=100) Nunspeet gem dzd. inw. Nederland Het aantal huishoudens in Nunspeet is sinds 2000 met 8% gegroeid en volgt daarmee het landelijke beeld. Sinds 2000 is de groei van het aantal huishoudens een klein beetje lager geweest dan dat in alle gemeenten van inwoners. De knik naar boven in 2007 kan worden toegeschreven aan het forse aantal gereedgekomen nieuwbouwwoningen dat jaar. Vervolgen we met de relevante ontwikkelingen in de bevolking Bevolking Eerst laten we de samenstelling van de bevolking zien, in 2000 en Tabel 2-5 Samenstelling van de bevolking naar leeftijd, 2000 en 2009 (Bron: CBS) Nunspeet gem dzd. inw. Nederland Nunspeet gem dzd. inw. Nederland 36% 31% 30% < 25 jr 34% 29% 30% 28% 30% 32% jr 25% 25% 27% 22% 26% 24% jr 26% 29% 28% 14% 14% 14% 65 jr eo 16% 16% 15% 100% 100% 100% totaal % 100% 100% 100% totaal abs Qua leeftijdsstructuur heeft Nunspeet een naar verhouding jonge bevolking, met een derde van de personen jonger dan 25 jaar; in de vergelijkingsgebieden ligt dat aandeel op 30%. Het percentage ouderen (vanaf 65 jaar) en personen tussen 25 en 45 jaar wijkt nauwelijks af van die in de vergelijkingsgebieden, waarmee het aandeel van de personen van jaar wel wat lager is. In vergelijking met de percentages over 2000 kan worden geconcludeerd dat ook in Nunspeet de bevolking veroudert, getuige de toename van de beide leeftijdsgroepen vanaf 45 jaar. 19

26 Zoals we de ontwikkeling van de woningvoorraad en die van de huishoudens hebben laten zien geven we ook die van het inwonertal. Figuur 2-7 Ontwikkeling van de bevolking, (index 2000=100, Bron: CBS) index (2000=100) Nunspeet gem dzd. inw. Nederland Sedert 2001 is het inwonertal van Nunspeet tot 2005 gestaag gegroeid, doch heeft het zich daarna min of meer gestabiliseerd; het laatste jaar is het inwonertal weer iets gestegen. In Nederland en de vergelijkbare gemeenten heeft de groei minder schommelingen en is deze iets sterker Demografische ontwikkeling De ontwikkeling van de bevolking bestaat uit het saldo van een drietal demografische componenten: Natuurlijke bevolkingsontwikkeling, oftewel aanwas (geboorte minus sterfte); Binnenlands migratiesaldo (vestiging uit minus vertrek naar andere Nederlandse gemeenten); Buitenlandse migratiesaldo (vestiging uit minus vertrek naar andere landen). In de volgende figuur is de ontwikkeling van het saldo in de afzonderlijke groeicomponenten opgenomen. 20

27 Figuur 2-8 Jaarlijkse bevolkingsontwikkeling als resultaat van de demografische componenten, Nunspeet (Bron: CBS) Aanw as Binnenlands Saldo Buitenlands saldo Bevolkingsontw ikkeling Het saldo van de natuurlijke aanwas in Nunspeet is sinds 2000 is onverminderd positief. Daar tegenover staat een constant negatief saldo van de binnenlandse migratie; vooral in 2000 en 2005 zijn er naar verhouding veel meer inwoners uit Nunspeet vertrokken dan dat er zich nieuwe inwoners hebben gevestigd. Het aantal immigranten overstijgt in veel jaren het aantal emigranten en draagt aldus een beetje bij aan de bevolkingsgroei; opvallend is dat in de jaren het saldo van de buitenlandse migratie groter is dan dat van de binnenlandse migratie. De uiteindelijke bevolkingsgroei schommelt nogal door de schommelingen in binnenlandse en buitenlandse migratie; tussen 2001 en 2004 was er sprake van een behoorlijke groei, evenals in 2008, in 2005 daalde de bevolking naar verhouding sterk door een groter negatief binnenlands saldo. Het zelfde beeld wordt gegeven voor alle gemeenten van inwoners. 21

28 Figuur 2-9 Jaarlijkse bevolkingsontwikkeling als resultaat van de demografische componenten, gemeenten dzd inwoners (Bron: CBS) Aanw as Binnenlands Saldo Buitenlands saldo Bevolkingsontw ikkeling Door de omvang van deze groep en het tegen elkaar wegvallen van positieve en negatieve saldo s in de diverse gemeenten zijn er minder schommelingen te zien. Duidelijk is dat in deze groep van gemeenten het aantal geboorten het aantal sterfgevallen nog steeds overstijgt, waardoor er in de getoonde periode sprake is van een continu geboorteoverschot; vanaf 2005 wordt dit wel wat lager. Het binnenlands migratiesaldo schommelt sinds 2000 rond 0; een voorzichtige conclusie zou kunnen luiden dat het kenmerk omvang van de gemeente voor deze groep van gemeenten niet onverdeeld aantrekkelijk of onaantrekkelijk is maar dat het van de locatiegerichte invulling en mogelijkheden afhangt of een gemeente te maken heeft met een binnenlands vestigings- of een vertrekoverschot. De buitenlandse migratie laat ook een positief beeld zien; alleen tussen 2004 en 2007 was het saldo minimaal. Omdat de binnenlandse migratie tegenwoordig vaak een bepalende factor is in het groeisaldo van een gemeente gaan we in de volgende subparagraaf daar nog even verder op in Binnenlandse migratie De binnenlandse migratie wordt hier verder uitgediept door te kijken naar de migratie in drie leeftijdsgroepen. 22

29 Figuur 2-10 Binnenlands migratiesaldo naar leeftijdsklasse, Nunspeet, (Bron: CBS) gemiddeld <24 jr jr 65 jr eo Gemiddeld genomen heeft Nunspeet te maken met een relatief sterke uitstroom van jongeren, een vertrouwd beeld voor veel van de middelgrote en kleinere gemeenten; de meeste hogere opleidingsinstituten zijn immers gevestigd in de grotere steden. Het saldo van de personen van jaar is eveneens negatief maar minder groot, behalve in 2000 en waarin er wel sprake is geweest van een groot vertrekoverschot in deze leeftijdsgroep. De saldi bij de 65-plussers zijn doorgaans erg klein, behoudens enkele afwijkende jaren zoals 2001 en 2007 met een groter vertrekoverschot en 2004 met een iets groter vestigingsoverschot. Figuur 2-11 migratiesaldo naar leeftijdsklasse, gemeenten met inwoners, (Bron: CBS) gemiddeld <24 jr jr 65 jr eo 2008 Over alle gemeenten met inwoners tekent het vertrekoverschot onder jongeren zich weer duidelijk af, maar is er even duidelijk en continu een vestigingsoverschot van personen van jaar en een klein positief saldo in de binnenlandse migratie van 65-plussers. Aan het slot van dit perspectief laten we in de volgende paragraaf nog enkele kenmerkende gegevens zien die betrekking hebben op de economische situatie in Nunspeet. 23

30 2.4 Inkomens, werkgelegenheid en forensisme Inkomens Inkomen heeft een sterke relatie met de woningmarkt, daarom wordt in deze subparagraaf in beeld gebracht hoe de gemiddelde inkomensontwikkeling is geweest van Tabel 2-6 Absolute en relatieve ontwikkeling van de inkomens, (Bron: RIO) Nunspeet gem dzd. inw. Nederland abs. rel. abs. rel. abs. rel ,0% ,3% ,7% ,6% ,0% ,0% ,5% ,6% ,4% ,0% ,8% ,3% totale groei ,9% ,1% ,1% gem per jaar 500 2,0% 436 1,8% 412 1,8% Over Nunspeet kende in 2006 een gemiddeld inkomen van Dit inkomen is flink hoger dan het nationale gemiddelde van en ook nog hoger dan het gemiddelde van alle vergelijkbare gemeenten. In Nunspeet is het gemiddeld inkomen sinds 2002 met bijna 8%gegroeid. Deze groei ligt boven het niveau van dat in vergelijkbare gemeenten en van Nederland (7,1%). Figuur 2-12 Inkomensverdeling van huishoudens naar decielgroepen, 2006 (Bron: RIO) 100% 80% 24% 22% 20% 60% 44% 42% 40% 40% 20% 24% 28% 30% 0% 8% 8% 10% Nunspeet gem dzd. inw. Nederland 1e 10%-groep 2e-4e 10%-groep 5e-8e 10% groep 9e-10e 10%groep Ook de inkomensverdeling laat zien dat Nunspeet relatief meer huishoudens in de hogere inkomensdecielen heeft dan in vergelijkbare gemeenten en in Nederland, terwijl aan de andere kant het aantal huishoudens in de lagere decielen logischerwijze kleiner is is het meest recente jaar waarvoor ABF inkomensdata beschikbaar heeft. 24

31 2.4.2 Beroepsbevolking Tabel 2-7 Beroepsbevolking en arbeidsparticipatie, 2008 (Bron: ABF Beroepsbevolking) Nunspeet gem dzd. inw. Nederland Bevolking jaar Beroepsbevolking waarvan werkzaam waarvan niet-werkzaam Niet-beroepsbevolking Bruto participatiegraad (%) 67,1 69,5 70,3 Netto participatiegraad (%) 65,3 67,1 67,5 De beroepsbevolking in Nunspeet bedraagt anno 2008 zo n personen, goed voor een bruto participatiegraad van 67,1%. Dit percentage ligt lager dan in vergelijkbare gemeenten (69,5%) en Nederland (70,3%). Ook de netto participatiegraad (65,3%) ligt in Nunspeet lager dan in de referentiegemeenten (67,1%) en Nederland (67,5%). De ontwikkeling van het aantal werkzame personen in Nunspeet is afgebeeld in Figuur Daarbij staat Tot voor totaal, FT voor full-time en PT voor part-time. Figuur 2-13 Ontwikkeling werkzame personen in Nunspeet, (Bron: LISA) Het aantal werkzame personen is sinds 2004 langzaam en sinds 2006 flink toegenomen, tot een niveau van De stijging is vooral het gevolg van de toename van het aantal full-time werkzame personen; het aantal part-time werkzame personen is redelijk stabiel sinds

32 In de volgende tabel wordt aangegeven hoeveel banen er in Nunspeet zelf zijn en over welke sectoren ze zijn verdeeld. Tabel 2-8 Aantal banen naar sector in Nunspeet, 2006 (Bron: CBS) Nunspeet Totaal aantal banen w.v. in landbouw en visserij 130 industrie en bouwnijverheid commerciele dienstverlening niet-commerciele dienstverlening Bron: CBS - Onderzoek naar werkgelegenheid, 2006 Het totale aantal banen werd in 2006 geschat op ruim , waarvan ruim 40% in de commerciële dienstverlening. De overige banen zijn verdeeld over industrie en nijverheid en de niet-commerciële dienstverlening, met een licht overwicht voor de laatste Forensisme In deze subparagraaf kijken we naar de forensenstromen, om een beeld te geven van het belang van de gemeente in de regio en de relaties met andere gemeenten op economisch vlak. De meest recente gegevens zijn hierbij van 2005 maar aangenomen mag worden dat het patroon sindsdien niet grondig veranderd is. Figuur 2-14 Gemeenten met pendel vanuit Nunspeet, 2005 (Bron: CBS) 26