Laaggeletterdheid THEMADOSSIER BIBLIOTHEEK VLISSINGEN. Inleiding. Artikelen

Transcriptie

1 THEMADOSSIER BIBLIOTHEEK VLISSINGEN Laaggeletterdheid Inleiding In Nederland zijn naar schatting anderhalf miljoen volwassenen laaggeletterd. Zij hebben grote moeite met lezen en schrijven, waardoor zij in het dagelijks leven - privé of op het werk - minder goed kunnen functioneren. Van deze anderhalf miljoen is één miljoen van Nederlandse afkomst en een half miljoen van niet-nederlandse afkomst. Ongeveer volwassenen in ons land met een Nederlandse achtergrond zijn analfabeet. Mensen die laaggeletterd zijn kunnen onvoldoende lezen, schrijven en rekenen om volwaardig deel te kunnen nemen aan onze informatiemaatschappij. Ze hebben moeite om hun eigen doelen te realiseren en kunnen hun kennis en vaardigheden niet zelfstandig verder ontwikkelen. Omdat laag- en ongeletterdheid nauwelijks publiekelijk wordt besproken, denken veel mensen dat zij de enige zijn met het probleem. Dit werkt gevoelens van schaamte in de hand. Hierdoor verbergen velen deze achterstand. Dit draagt bij aan de instandhouding van het probleem. Meer lezen Artikelen Lezende tieners krijgen later betere baan Op: Taalkracht voor bedrijven, Tieners die buiten schooltijd veel lezen, hebben later meer succes in hun carrière. Dat stelt socioloog Mark Taylor van de Universiteit van Oxford. Aantal laaggeletterden aan hoge kant geschat In: BN de Stem, Terneuzen - Het aantal van bijna mensen in de gemeente Terneuzen die niet goed kunnen lezen en schrijven, is misschien te hoog ingeschat. Taalambassadeurs massaal op bezoek bij huisartspraktijken Op: ETV.nl, Met een massaal bezoek van meer dan tweehonderd Taalambassadeurs aan zorgverleners, lanceert Stichting Expertisecentrum ETV.nl dinsdag 1 maart de nieuwe multimediaproductie Lees en Schrijf! Gezondheid. De productie helpt laaggeletterden specifiek bij het verbeteren van lees-, schrijf- en rekenvaardigheden gericht op de gezondheid. Geletterdheid vergroot de kennis om gezonde keuzes in het leven te maken.

2 Laurentien in Europa ten strijde tegen laaggeletterdheid Op: nu.nl, Prinses Laurentien gaat zich op Europees niveau inzetten voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Laaggeletterdheid op de kaart Binnenlands bestuur, Drie van de vier grote gemeenten hebben beleid ontwikkeld op het gebied van laaggeletterdheid of hebben plannen daartoe. In 2006 stond het onderwerp nog nergens structureel op de agenda. Meisjes kunnen beter lezen dan jongens In: Algemeen Dagblad, Arnhem - In Nederland zijn aanzienlijk meer jongens laaggeletterd dan meisjes: 17,8% van de jongens en 10,7% van de meisjes. Ook liggen de scores van allochtone leerlingen qua laaggeletterdheid lager dan die van autochtone leerlingen. Taalniveau is schrijnend In: Profiel, Het taal- en rekenniveau van veel mbo-leerlingen is onder de maat. En om klaar te zijn voor de centrale examens van 2014, moeten scholen een behoorlijke inhaalslag maken. De eindstreep: de nieuwe referentieniveaus van Meijerink, die sinds 1 augustus gelden. Taalproblemen op de werkvloer Op: Kennislink, Bij het voorkomen van zware ongevallen op de werkvloer wordt onvoldoende rekening gehouden met de factor taal. Zo is ongeveer 50 procent van de veiligheidsdocumenten in Nederlandse hoog-risicobedrijven onvoldoende leesbaar. Dat stelt onderzoeker Paul Lindhout, die op maandag 10 mei promoveerde aan de TU Delft. Taalscan moet laaggeletterde op weg helpen In: Trouw, Werkgevers en vakbonden gaan de taalvaardigheid van werknemers bevorderen. Daarvoor lieten VNO-NCW, MKB en FNV gezamenlijk een taalscan ontwikkelen, die gisteren is gepresenteerd. Ze hopen zo ook lageropgeleiden te verleiden zich te ontwikkelen, vertelt bedenkster Ellen Dekkers, secretaris van FNV Bondgenoten. Financiële problemen bij laaggeletterden Op: Lezen & Schrijven, Ongeveer Nederlanders kampen met financiële problemen doordat zij moeite hebben met lezen en schrijven. Het lukt onderwijsinstellingen nauwelijks om deze groep in de schoolbanken te krijgen, aldus een artikel in het Nederlands Dagblad.

3 Beeld- en geluid Hoe komt Nederland aan 1,5 miljoen laaggeletterden? Vraaggesprek met Bernard Wientjes, voorzitter van ondernemingsorganisatie VNO-NCW. Bron: VNO-NCW Pauw & Witteman: laaggeletterdheid Wendy van Dijk, Humberto Tan, Daphne Deckers en nog veel meer gasten in een speciale uitzending om de aandacht te vestigen op de strijd tegen laaggeletterdheid. Pauw & Witteman, Analfabetisme verpestte mijn leven Herman de Boorder is laaggeletterd. Omdat hij op de basisschool niet goed heeft leren lezen en schrijven, is hij in zijn latere leven veel gepest. Wereldomroep, Lees en Schrijf! Gezondheid promo Promotiefilmpje over Lees en Schrijf! Gezondheid. Meer weten over gezondheid en oefenen met lezen en schrijven? Kijk dan naar Lees en Schrijf! Gezondheid. Oefenen kan op (gratis inloggen).op de website is ook het werkboek te bestellen. Analfabetisme in Nederland Maar liefst 1,5 miljoen mensen kunnen nauwelijks lezen en schrijven. Maar wat zijn nu precies de oorzaken van analfabetisme en laaggeletterdheid? Deze film is gemaakt door Marleen Brans en Wolter Klok (VWO6, MaartensCollege Haren) naar aanleiding van een profielwerkstuk over analfabetisme. Met o.a. (straat)interviews.

4 NOS Headlines - Ik kan niet lezen! Op het ROC Amsterdam leren jongeren en ouderen hoe ze moeten lezen en schrijven. Wat hoewel het voor ons ondenkbaar is, er zijn nog steeds jongeren die dit niet zelf kunnen. Bron: NOS Taalkr8! Junior Taalkr8! Junior helpt basisscholen om kinderen spelenderwijs te enthousiasmeren voor taal. Ook ouders worden hierbij betrokken. Zo wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan het voorkomen van laaggeletterdheid. Het filmpje geeft een idee waar het om gaat. Z. O.Z.: Het drama van het vmbo Op dit moment zijn er ongeveer vmbo-ers die de krant niet kunnen lezen, geen brief kunnen schrijven en bij elk formulier hulp nodig hebben. In Z.O.Z. praat Anil Ramdas met deskundigen en onderzoekers over "het drama van het vmbo". VPRO, Voor elkaar! Barry is vorig jaar gestopt met zijn werk als taxichauffeur vanwege een aantal tegenslagen. Hij twijfelt of hij een nieuwe studie aankan. Jolanda is 42 is het lezen en schrijven verleerd. Na een paar jaar volwassenenonderwijs te hebben gevolgd, kan zij weer redelijk lezen en schrijven, maar nog niet vlekkeloos. Ze wil haar zus een brief schrijven. RVU, A anpakkers: taalles Na 110 jaar leerplicht telt ons land nog steeds 1,5 miljoen mensen die bijna niet kunnen lezen en schrijven. Theo, zelf tot enkele jaren geleden ook analfabeet, uit Helmond stopt al zijn tijd in het opsporen van deze mensen met als doel ze over te halen op les te gaan. NTR, Lees en Schrijf! Gezondheid lancering Op 1 maart 2011 lanceerde Stichting Expertisecentrum.nl in samenwerking met Stichting Lezen & Schrijven Lees en Schrijf! Gezondheid. Over heel Nederland werd het lespakket verspreid onder ziekenhuizen en huisartsenpraktijken.

5 Laaggeletterdheid-A Frits Bom (ex Ombudsman, Konsumentenman, Vakantieman, Televisieman) op de bres voor laaggeletterden. In opdracht van het ROC van Twente en Bom&Partners BV maakte hij deze documentaire over het thema Laaggeletterdheid. Boeken en dvd s Brieven aan de prinses In deze brievenbundel staan 43 brieven van laaggeletterden, gericht aan H.K.H. prinses Laurentien, beschermvrouwe van de Stichting Lezen en Schrijven. In de brieven vertellen mensen wat ze moeilijk vinden aan het Nederlands. Formeel taalgebruik van de overheid, de snelle en schreeuwerige reclames, het lezen van een sms. Het zijn soms grappige, soms ontroerende brieven van mensen die in Nederland zijn geboren, maar ook een andere afkomst hebben en daardoor moeite hebben met de taal. Een nuttig boekje, zowel voor de 1,5 miljoen mensen die moeite hebben met lezen en schrijven, als voor al die anderen, zodat die inzien dat geletterdheid niet zo vanzelfsprekend is als men misschien wel denkt. N iemand mocht het weten / Ginette Geenens Journaliste Wislez heeft het levensverhaal opgetekend van de functioneel analfabete Ginette Geenens. Pas na de dood van haar man, zij was toen 57, kwam Ginette in aanraking met de basiseducatie, de poort naar zelfvertrouwen en zelfstandigheid. Het verhaal in ik-vorm geeft ook een beeld van het leven van een Vlaamse textielarbeidster in de jaren zestig. De Vlaamse achtergrond van de vertelster blijkt nauwelijks uit het taalgebruik. Het boek is een pleidooi voor toegankelijk volwassenenonderwijs om kansarmoede en uitsluiting tegen te gaan. Voor geïnteresseerden in volwassenenonderwijs en sociale verschillen. Nicky, een kind van twee culturen / Ine Hinne Het leven van de Indische Ine Hinne is niet altijd rozengeur en maneschijn, maar zij wist zich altijd staande te houden. Omdat ze moeite had met begrijpend lezen ging ze op oudere leeftijd een cursus Basiseducatie Nederlands volgen. Hierop volgden andere cursussen tot ze door de ROC Nijmegen benoemd werd tot ambassadeur Laaggeletterdheid. In die hoedanigheid geeft ze voorlichting over haar ervaringen bij welzijnsstichtingen, bibliotheken en dergelijke om lotgenoten te inspireren en motiveren. Betty Sluyzer - neerlandica en kinderboekenschrijfster - heeft Ine s levensverhaal bewerkt tot dit boekje. Geschreven in heel korte zinnen en heel eenvoudige taal.

6 Met ongeletterde ogen: kennis van taal en schrift van analfabeten / Jeanne Kurvers Het boek is een schriftelijke neerslag van een studie van taalkundige Jeanne Kurvers. Zij ging na wat analfabete volwassenen weten over schrift en over de taal die ze spreken. Zijn mensen die nog niet kunnen lezen zich bewust van hoe hun taal in elkaar zit? Lees en Schrijf! (DVD) Deze dvd bevat de televisieserie die bestaat uit twaalf afleveringen gepresenteerd door Dieuwertje Blok. Elke aflevering besteedt aandacht aan zowel lezen, schrijven, spelling als digitale toepassingen. Ook staat er telkens iemand centraal die moeite heeft met lezen en schrijven. De thema's van de afleveringen zijn o.a. gezondheid, openbaar vervoer, vrije tijd, geld zaken, sport en voeding. Er is aandacht voor alledaagse zaken als bijsluiters lezen, internet, reisinformatie, routeplanners, zakelijke brieven, geld overmaken, een woordenboek gebruiken en sms'en. Ongeletterd (DVD) In deze film speelt Anneke de hoofdrol. De jonge vrouw heeft door haar ongeletterdheid grote moeite om maatschappelijk een positie te verkrijgen en te houden. In een buurtwinkel krijgt zij als winkelhulp de kans om met behulp van duidelijke structuur en begeleiding te leren. Tevens wordt zij gestimuleerd om een alfabetiseringscursus te volgen, die zij met succes afsluit. De film schetst op realistische, intense en authentieke wijze de dilemma s, problemen en kansen van (de circa anderhalf miljoen Nederlandse) ongeletterden, want 'De wereld is zoveel mooier als je kunt lezen en schrijven', aldus Anneke. De film brengt voor een jong en oud publiek op een intense wijze de problematiek van de ongeletterdheid in beeld. Meer boeken Websites Week van de Alfabetisering Stichting Lezen & Schrijven Van 5 tot en met 11 september 2011 vindt de Week van de Alfabetisering plaats. Gedurende de hele Week organiseren bedrijven, gemeenten en maatschappelijke organisaties activiteiten om laaggeletterdheid en het belang van taal onder de aandacht te brengen. Het thema van de Week 2011 is: Doe mee! Stichting Lezen & Schrijven is opgericht om één doel te dienen: het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid op zowel korte als lange termijn.

7 Parels van Geletterdheid 2010 Alfabetiseringsprijzen Alfabetisering ALFAbeter ABC Mijn abc Oefenen In de Parels van Geletterdheid 2010 vindt u beschrijvingen van de aanpak van laaggeletterdheid op lokaal, regionaal en landelijk niveau. De tien beste beoordeelde projecten van de Nationale Alfabetiseringsprijzen 2010 staan erin beschreven. Op 8 september worden Nationale Alfabetiseringsprijzen 2011 uitgereikt, o.m. drie vakprijzen in de categorieën bedrijven, onderwijsinstellingen en maatschappelijke instellingen. Er wordt dit jaar ook een persoonsgebonden prijs uitgereikt aan de Geletterdheids- Man/ Vrouw van het jaar. Men kan via de website stemmen. Portal over laaggeletterdheid en basisvaardigheden. Voor mensen die graag een cursus lezen, schrijven of rekenen willen volgen. Verder is hier informatie te vinden voor de omgeving, het uitwisselen van ervaringen etc. Tevens hebben zij een Kenniscentrum. De stichting ALFAbeter heeft als doel functioneel analfabete (autochtone) volwassenen te ondersteunen. De stichting ALFAbeter geeft ook scholing en advies aan ROC's, landelijke of gemeentelijke overheden en andere betrokkenen. De stichting Belangenbehartiging Alfabetisering (kortweg: ABC) is een stichting van en voor volwassen laaggeletterde Nederlandssprekenden. Op de website staat veel informatie die voor laaggeletterden gebruikt kan worden als lesmateriaal, omdat alle teksten kunnen worden voorgelezen; inclusief de teksten die mensen zelf schrijven. Op de site staan ook de ervaringen van landelijke ambassadeurs laaggeletterdheid. Speciale website voor laaggeletterden. De website maakt laaggeletterden wegwijs op het internet. De teksten zijn in eenvoudig Nederlands geschreven en kunnen worden voorgelezen door een spraakcomputer. De portal Oefenen.nl is een startpunt voor mensen die interactief aan de slag willen met het verbeteren van hun basisvaardigheden. Op de oefenportal oefenen mensen op een informele manier met taal, rekenen, internetten en omgaan met geld. De virtuele coach Jomi geeft extra uitleg over bijvoorbeeld inloggen of een programma zoeken.

8 Beetje Spellen Beter Spellen U aan zet Eenvoudig communiceren De Stiep Educatief Taalkr8! Taalkracht voor gemeenten Taalkracht voor Consultatiebureaus De website is voor iedereen die problemen heeft bij het dagelijkse spellen. De meest gemaakte fouten komen aan de orde. Het is mogelijk via de site mee te doen aan een gratis dagelijkse test. De website is voor iedereen die problemen heeft bij het dagelijkse spellen. Beter Spellen geeft oefeningen om de eenvoudige taal- en spellingsregels regels te trainen. Ook is het mogelijk via de site mee te doen aan een gratis dagelijkse test. Iedereen, ongeacht zijn beroep of rol in de samenleving kan helpen om laaggeletterdheid te voorkomen bij kinderen en te verminderen bij volwassenen. Informatie, suggesties en praktische tips over laaggeletterdheid om zelf mee aan de slag te gaan in de eigen omgeving. Eenvoudig Communiceren maakt informatie toegankelijkl met het uitgeven van boeken en kranten uit in eenvoudig, begrijpelijk Nederlands. Speciaal voor jongeren en volwassen die niet zo sterk zijn in lezen. De Stiep Educatief is een stichting die zich bezighoudt met het ontwikkelen, vormgeven en uitgeven van materialen rondom lezen (lees- en lesmateriaal) voor laagopgeleide Nederlands- en anderstalige volwassenen. Taalkr8! is een workshopprogramma waarmee vmbo-scholen het belang, maar vooral ook het plezier in taal overdragen aan de leerlingen. Daarnaast heeft Taalkr8! als doel het taalbeleid van de school te verbeteren. Een Taalkr8!-dag bestaat uit een opening waarin het verhaal van een Taalambassadeur, een ex-laaggeletterde, centraal staat. Daarna volgen de leerlingen workshops waarin zij op een leuke en creatieve manier bezig zijn met taal. Website met informatie over de aanpak van laaggeletterdheid in gemeenten en provincies. De aanpak van laaggeletterdheid en succesvolle bevordering van duurzame participatie is gebaseerd op zeven pijlers. In het linkermenu staan alle mogelijkheden en tips per pijler. Taalkracht voor Consultatiebureaus ondersteunt medewerkers binnen de jeugdgezondheidszorg bij de aanpak van laaggeletterdheid. Op deze website vindt u informatie over het herkennen van laaggeletterde ouders en de invloed van taal op de ontwikkeling van het jonge kind. Het startpakket kan worden gedownload.

9 Taalkracht voor bedrijven Herkenningswijzer voor baliemedewerkers Herkenningswijzer voor leerkrachten Herkenningswijzer voor het bedrijfsleven Herkenningswijzer voor artsen Toolkit Gezondheidsvaardigheden Functioneel analfabetisme in Zeeland Onderzoeksresultaten Ondersteuning en certificering van digitaal leren voor laagopgeleiden Taalscan met Teksten en opdrachten Een startpakket, een website en vele andere hulpmiddelen om bedrijven op weg te helpen met het aanpakken van laaggeletterdheid in en door hun bedrijf. De herkenningswijzer helpt om laaggeletterden te herkennen en om ze door te verwijzen naar een lees- en schrijfcursus. De herkenningswijzer helpt leerkrachten op weg om ouders met lees- en schrijfproblemen te herkennen en hen door te verwijzen naar een leesen schrijfcursus. ij ouders van leerlingen voor De herkenningswijzer helpt de personeelsfunctionaris in een organisatie om een werknemer(s) met lees- en schrijfproblemen te herkennen en door te verwijzen naar een cursus. In de herkenningswijzer staan uitspraken, die door mensen gebruikt worden om hun laag- of ongeletterdheid te verbergen. Artsen zijn beroepsmatig en als vertrouwenspersoon de aangewezen personen om mensen met lees- en schrijfproblemen door te verwijzen. De herkenningswijzer helpt artsen op weg om patiënten met lees- en schrijfproblemen te herkennen en hen door te verwijzen naar een cursus. Geletterdheid is een belangrijke basisvaardigheid binnen het geheel van gezondheidsvaardigheden. Het gaat hierbij niet alleen om lees- en schrijfvaardigheden, maar ook om het kunnen begrijpen van de informatie en op basis hiervan beslissingen kunnen nemen, in het dagelijks leven maar ook in situaties waarbij het gaat om de eigen gezondheid. Speciaal voor professionals in de zorg en gezondheids-bevordering, heeft het Gezondheidsinstituut NIGZ een toolkit gezondheidsvaardigheden samengesteld. Onderzoeksrapport door Scoop uit In opdracht van de Provincie Zeeland. In opdracht van Stichting Expertisecentrum ETV.nl heeft Artéduc een wetenschappelijk onderzoek gedaan onder 884 deelnemers en docenten naar de succesfactoren voor ondersteuning en certificering van digitaal leren voor laagopgeleiden. VNO-NCW, MKB-Nederland en FNV pakken samen het probleem van laaggeletterdheid aan. Zij hebben gezamenlijk een Taalscan opgesteld, die laaggeletterdheid moet verminderen alsmede problemen met mondelinge taalvaardigheid van medewerkers, werkzaam in lagere functies. U kunt de Taalscan en de teksten en opdrachten downloaden.

10 Monitor Laaggeletterdheid van de G52 inclusief Vlissingen en Middelburg Werken met taal: Bestrijding van laaggeletterdheid door sectoren en bedrijven Sinds de start van het Aanvalsplan Laaggeletterdheid Van A tot Z betrokken worden alle gemeenten in Nederland gestimuleerd om laaggeletterdheid aan te pakken. Om zicht te krijgen op de activiteiten die gemeenten op dit gebied ondernemen, is de Monitor Laaggeletterdheid afgenomen. Met deze monitor wordt vastgesteld hoe de 50 grootste gemeenten van Nederland, aangevuld met de gemeenten Vlissingen en Middelburg, de aanpak van laaggeletterdheid vorm hebben gegeven. De Stichting van de Arbeid heeft Research voor Beleid gevraagd een kwalitatief onderzoek uit te voeren naar de inspanningen die landelijke sociale partners, sectoren en bedrijven leveren om laaggeletterdheid onder werkenden aan te pakken. Dit rapport doet verslag van de resultaten van het onderzoek. Bibliotheek Vlissingen, samengesteld op 2 september 2011 Disclaimer Dit themadossier (samengesteld door Bibliotheek Vlissingen) heeft niet tot doel diepgaande wetenschappelijke informatie te verstreken. Na totstandkoming van het dossier zijn de opgenomen informatie en verwijzingen aan veroudering onderhevig. Het kan voorkomen dat links naar websites niet meer werken. De samenstellers van dit dossier hebben getracht naar zo betrouwbaar mogelijke informatie te verwijzen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor onjuistheden die mogelijk in de informatie en/of publicaties voorkomen. Informatie die van essentieel belang is voor de gebruiker dient door de gebruiker altijd op juistheid te worden geverifieerd. Beslissingen van de gebruiker op basis van informatie in dit dossier zijn voor zijn eigen rekening en risico. Meer themadossiers: of op Scribd. Heeft u vragen, opmerkingen of themasuggesties dan horen wij dat graag van u! advies@spui.nl