HELp! mijn slaan SPECIAL DOKTERSTARIEVEN EENZAAMHEID BIJ JONGEREN ENQUÊTE HOE SOLIDAIR. cm23_mv_sturen.indd 1 04/11/13 14:32 DOE MEE!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "HELp! mijn slaan SPECIAL DOKTERSTARIEVEN EENZAAMHEID BIJ JONGEREN ENQUÊTE HOE SOLIDAIR. cm23_mv_sturen.indd 1 04/11/13 14:32 DOE MEE!"

Transcriptie

1 Het magazine dat deugd doet WINTER SPECIAL DOKTERSTARIEVEN EENZAAMHEID BIJ JONGEREN v + ENQUÊTE HOE SOLIDAIR BEN jij? DOE MEE! HELp! mijn hormonen slaan op hol AN NELISSEN OVER DE MENOPAUZE een uitgave van CM midden-vlaanderen editie 23 cm23_mv_sturen.indd 1 04/11/13 14:32

2 WINTER POP-UP STORE Decoratie - Geschenken gaverpatio Even verpozen tijdens het shoppen, met koffie en gebak KOM NU GENIETEN OP DE INTERIEUR AVENUE GAVERZICHT BLUE WOOdS HOTEL Test het slaapcomfort en krijg uw overnachting GRATIS* bluewoodshotel.be *Bij aankoop van een zelfde slaapcombinatie zoals in het Blue Woods Hotel, krijgt u uw overnachting terugbetaald. Trendsetter Laagste prijsgarantie Merken Lichtstudio - Tapijten - Decoratie MEUBELEN & decoratie Betaalbaar design - Jong Wonen Shopping MEUBELEN OKaY gaverzicht gaverzicht.be MEUBELEN gaverzicht, MEUBELEN okay, keukens okay, gaverpatio LichtstUDio, BaBy, WiNtEr pop-up store, BLUE WooDs hotel EN Bistro BLUE origin zijn gelegen op DE interieur avenue gaverzicht AUTOSNELWEG E17 GENT/KORTRIJK - AFRIT 4 DEERLIJK STATIONSSTRAAT DEERLIJK TEL INFO@GAVERZIchT.bE OPEN ELKE DAG VAN 10U TOT 19U OP ZON- EN FEESTDAGEN VAN 14U TOT 19U - GESLOTEN OP DINSDAG DEERLIJK KEUKENS Budgetkeukens - Maatwerk BaBY Online geboortelijsten BISTRO BLUE ORIgIN Gastronomisch verwennen blueorigin.be EDITO Vier seizoenen in een maand Het stormde, ergens in oktober, toen we uitpakten met het onderzoek naar de tarieven van artsen. En het regende hevige reacties daarop. Zonder in te gaan op de talloze positieve reacties wil ik vooral stilstaan bij de reacties van de artsenvereniging zelf. Zij voelden zich per slot van rekening aangevallen door onze stelling dat zowat een kwart te veel aanrekent. Het waren kille reacties waarbij het leek alsof onze relatie met de artsen tot onder het vriespunt gedaald was. We zouden alleen maar reclame voor onszelf hebben willen maken, klonk het. En daar hebben ze gelijk in: CM wil opkomen voor haar leden, de patiënten. Die hebben dat recht, daar betalen ze ook voor. En dat mistoestanden al decennia lang bestaan, wil toch niet zeggen dat we er niet over mogen praten? Dat we geen duidelijkheid mogen scheppen? Patiënten leggen soms letterlijk hun lot in handen van artsen. Ik wil even duidelijk zijn: als er één beroepsgroep is die je mag vertrouwen zijn het wel onze artsen. Ze staan vaak dag en nacht voor ons klaar, helpen mensen in nood zonder onderscheid van ras, religie of afkomst. Daar mogen we ook wel eens bij stilstaan. Het mag dan wel eind november zijn, wat mij betreft mag het beginnen dooien. PAUL DE BRUYCKERE, BLADMANAGER Inhoud 04,27,44 GESPOT Cijfers & weetjes 05 Hallo! CM-medewerker in de kijker 06 MENOPAUZE Help, mijn hormonen slaan op hol! 10 STELLING Vrijheid bij kiezen van een naam? 12 special Dokterstarieven 21 vraag aan de straat Wanneer heb jij voor het laatst gehuild? 22 verhaal Grootouder of babysit? 28 say cheese Verborgen schatten op de rommelmarkt 32 maatschappij Eenzaamheid bij jongeren 37 zeg eens aaa Op het kerstmenu: indigestie 38 huilen Welkom in het tranendal 42 mijn gedacht Stany Crets 46 cm-deals Korting voor CM-leden & çava?-lezers! 48 RESULTATEN SOCIAL MEDIA ENQUÊTE Worden we ongelukkig van social media? 55 cm-agenda Plan je activiteiten! + Enquête blz. 53 Hoe SOLIDAIR BEN JIJ? Benieuwd naar de making of van onze covershoot met An Nelissen? Ga dan snel naar Verantwoordelijke uitgever Jean-Paul Corin, Martelaarslaan 17, 9000 Gent Bladmanagement Paul De Bruyckere Redactie Peter Lambert, Jeroen Bruggeman, Katelijne Duerinck, Paul Van Roy, Het Salon Concept, fotografie en vormgeving Het Salon, met dank aan: Uitleendienst Lochristi Advertenties Publicarto , com@publicarto.be Contact CM Midden- Vlaanderen, Martelaarslaan 17, 9000 Gent, , comma.mvl@cm.be çava? is een uitgave van CM Midden-Vlaanderen en verschijnt in een oplage van exemplaren huis aan huis in de arrondissementen Aalst, Eeklo, Gent en Oudenaarde. De CM-diensten en -voordelen die in çava? vermeld worden zijn informatief. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten en huishoudelijke reglementen. CM Midden-Vlaanderen is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de çava?-advertenties m 2 meubelen EN DECORATIE. RUImE PARKING. OOK OPEN ELKE ZONDAGNAmIDDAG... cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

3 4 TENTOONSTELLING Lang leve de TV In de tentoonstelling Lang leve de TV krijg je de unieke kans om een blik te werpen achter de schermen van een selectie inmiddels legendarisch geworden televisieprogramma s. Je wandelt er door meer dan 2000 m 2 televisiedecor en ontdekt er hoe televisie in de laatste zestig jaar is geëvolueerd van een curiosum naar een niet meer weg te denken massamedium. Wil jij deze expositie niet missen? Mail dan naar comma.mvl@cm.be. De eerste 20 personen maken kans op een ticket. Nog tot 27 april Sint-Pietersabdij, Sint-Pietersplein 9, 9000 Gent. Meer info vind je op dieet appetijtelijke kleuren G E S P O T Er zijn heel wat trucjes om minder te eten, maar deze ietwat absurde tip willen we toch met je delen. De Amerikaanse yogainstructrice Tamal Dodge is er van overtuigd dat de kleur van je bord je appetijt bepaalt. Rood en geel scherpen de eetlust terwijl blauw ervoor zorgt dat je minder eet. Al zijn er onderzoeken die dat tegenspreken. Het misschien gewoon best bij wit servies houden? çava?-wandeling schot in de roos 1CIJFER Wat gebeurt er precies op één minuut in de wereld van het World Wide Web? Google krijgt op 60 seconden te maken met 2 miljoen zoekopdrachten. Er worden zo n 204 miljoen s verstuurd, 1,8 miljoen likes uitgedeeld op Facebook en 1,4 miljoen minuten geskypet. Op YouTube wordt 72 uur aan videomateriaal geüpload. Hallo! WIE? Marjolijn Dua, CM-medewerkster Antwerpen. WAAR? Fotostudio Antwerpen, maandag 21 oktober, 20u15. WAT? Vrijwilligerswerk bij De Cocoon in Antwerpen, een kinderclub voor dove en slechthorende kinderen en voor horende kinderen met dove ouders. WAAROM? Ik vind het fantastisch om kinderen een leuke middag te bezorgen. We zorgen ervoor dat de kinderen met een blij gezicht naar huis gaan 5 De eerste çava? themawandeling was een succes. Tussen vier- en vijfduizend mensen maakten deze wandeling door het historisch centrum van Gent. Ze gingen op zoek hoe angst doorheen de geschiedenis een spoor trekt in een stad als Gent. Maar er waren onderweg ook tekenen van hoop en vertrouwen. De rebus voor de kinderen met als oplossing Ik ben niet bang voor de boze wolf, leverde volgende winnaars op: Gezinsticket voor Plopsaland: Alexandros Buyle uit Evergem. Gezinsticket voor Plopsa Coo: Nele Molenberghs uit Vosselaar. De zoektocht naar de twee wolven was iets moeilijker. De affiches waren te vinden in het Patershol en op de Vrijdagmarkt. Winnaars: Een tweedaagse citytrip: Sophie de Koninck- Bracke uit Wondelgem. Een nachtje pittoresk logeren : Lydia Seghers uit Hemiksem en Carolien Maes uit Beveren-Waas. Een ontbijt met bubbels: Boudewijn De Somviele uit Sint-Amandsberg, Ronny Dhont uit Sint- Kruis-Brugge, Sabine Vanderplaetse uit Drongen, Frieda De Clercq uit Elverdinge- Ieper en Ilse De Dier uit Denderhoutem. Jelle Vermeersch Benieuwd naar het volledige verhaal van MARJOLIJN? Ga dan naar facebook.com/magazinecava cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

4 6 MENOPAUZE 7 Help, mijn hormonen slaan op hol! De fase waar elke vrouw ooit in belandt: de een heeft de hele dag door vapeurs, de ander merkt het nauwelijks. Toch blijft de menopauze een taboeonderwerp. Onzin, vindt actrice An Nelissen (58). Ik lach mij er door. Tekst: Anneleen De Leyn, fotografie: Filip Naudts F*** you, de menopauzemonoloog is de titel van de theatermonoloog die An Nelissen 7 jaar geleden opvoerde. Want je moet fuck you zeggen tegen de menopauze. Je wordt ouder, je staat er voor en je moet er gewoon door. En dan kan je er maar beter mee lachen dan te zitten zeuren en klagen. Hiermee wil ik het taboe slopen, want dat leeft nog altijd. Heel veel vrouwen durven niet te zeggen hoe zij hun menopauze ervaren. Toen ik het stuk speelde, kreeg ik veel reacties van vrouwen én mannen. Mannen lieten mij weten: Dank u, nu weet ik wat er met mijn vrouw is. Vrouwen bleken soms zelfs niet te beseffen dat ze middenin de menopauze zaten. Vapeurkes Of zij dan geen klachten ondervindt? Tuurlijk wel. Enorme opvliegers, ik heb er soms 25 op een dag. Als je met een opvlieger zit en het water loopt van je gezicht, dan kan je maar beter gewoon zeggen Amai, ik heb ne vapeur van hier tot in Tokio en dan lach je sowieso al omdat je het zegt. Ook als ik een vapeur krijg op scène, dan haal ik gewoon mijn zakdoek boven. Gegarandeerd gelach in de zaal. En niets is zo grappig als twee vrouwen die samen vapeurs hebben! Na drie jaar opvliegers raakt 52 De gemiddelde leeftijd waarop een vrouw in menopauze gaat. ze nu wat minder te pas en te onpas in vuur en vlam. Helaas is dat niet bij alle vrouwen zo. Ik neem elke dag een multivitaminecomplex voor de botten en het geheugen. Voor een hormonenbehandeling heb ik bewust niet gekozen omdat ik af wilde van die maandelijkse menstruatie. Vierkant lichaam Een ander nadeel is het verdwijnen van je taille. Op een jaar tijd kan je er helemaal anders uitzien. Je wordt rond of zelfs gewoon vierkant (lacht). Dat zorgt voor paniek bij heel veel vrouwen. Kijk maar naar het aantal vrouwen dat naar anorexia neigt in de menopauze. Die vrouwen eten niet meer uit angst om aan te komen. Laat je als vrouw toch niet doen door die druk van de maatschappij om er eeuwig jong uit te zien! Een mooie oudere vrouw, van wie de handen en gezicht tonen dat ze geleefd heeft, dat is toch een van de schoonste dingen die er zijn? Tut u op An at en eet altijd gezond. Maar tegen het verdwijnen van je taille kan je niet op. Ik zorg wel dat ik voldoende beweeg. Als ik een paar kilo bijkom, sta ik even op de rem. Maar maatje 36 of 38, dat is niet meer voor mij. Daar heb ik me ondertussen bij neergelegd. Wat niet wil zeggen dat je je niet meer hoeft te verzorgen, integendeel. Tut u op, trek de stad in, drink een goeie cava en geniet van elk moment. AN NELISSEN: Je moet fuck you zeggen tegen de menopauze. Je wordt ouder, je staat er voor en je moet er gewoon door. cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

5 8 MENOPAUZE Wat is menopauze Een vrouw gaat? in menopauze wanneer de maandstonden 1 jaar zijn uitgebleven. De hormonenproductie valt stil en dat geeft vaak klachten. Een vrouw is gemiddeld 52 jaar wanneer ze de menopauze bereikt. Ouder worden = keiplezant Het enige wat ik niet leuk vind aan ouder worden, is dat je mensen uit je omgeving verliest. Voor de rest is ouder worden keiplezant omdat je slimmer wordt. Je kijkt door de dingen en mensen heen. De menopauze valt dikwijls ook samen met de periode dat je kinderen het ouderlijke nest verlaten. Leuk, want zo heb je weer tijd voor jezelf én je opvliegers (lacht). Eindelijk de kans én tijd om eens zotte dingen te doen. Koop toch maar dat nieuwe paar schoenen of doe een citytrip met je vriendinnen. Alles kan, onder het motto mijn ongemakken maken het mij niet gemakkelijk. En dat marcheert. Machine kapot Het is wel zo dat je vanaf je 50 ste begint te beseffen dat je al over de helft van je leven zit. Je kan niet meer dromen van Klachten warmteopwellingen of de zogenaamde opvliegers of vapeurs, zweetaanvallen; hoofdpijn; hartkloppingen ; prikkelbaarheid, stemmingswisselingen, gevoelens van depressie; vermoeidheid of slaapstoornissen; vaginale droogheid; opwindingsstoornissen; urineverlies. Gezondheidsrisico s Verhoogde bloeddruk en overgewicht: risico op hart- en vaatziekten en diabetes. Osteoporose of botontkalking: risico op botfracturen. wat je binnen 20 jaar nog wil doen. Maar dat geldt evengoed voor mannen natuurlijk. Ik ken veel verhalen van vrouwen die een depressie krijgen in de menopauze. Ze denken: Menopauze, gedaan met m n leven. Nu ben ik alleen nog moeke. Ik zeg dus: Geniet ervan nu het nog kan, samen met je man of partner. Ook seks wordt met de jaren beter, dus waarom zou je t in de menopauze laten liggen? En nog een voordeel hierbij: je kan vrijen zonder anticonceptie want je machine is kapot. En wie klachten heeft over een droge vagina, daar bestaan tegenwoordig goede middeltjes tegen. Sociale handicap Professor Herman Depypere is gynaecoloog aan het UZ Gent. Hij is gespecialiseerd in de menopauze en in het optimaliseren van de levenskwaliteit in Mogelijke behandelingen Hormonen: een lage dosis natuurlijke oestrogeen- en progesteronhormonen. Vitaminen of voedingssupplementen: voor het verzachten van de klachten. Hun werking is nog niet bewezen. En bij de mannen? Ook mannen blijven niet gespaard van hormonale veranderingen. Hoewel de peno- of andropauze geen invloed heeft op de vruchtbaarheid zoals bij vrouwen, zorgt het wel voor een aantal overgangsklachten. Er treedt een vermindering van het mannelijke hormoon testosteron op en die periode. Hij doet ook veel onderzoek naar het vroegtijdig opsporen en voorkomen van borstkanker. Gemiddeld gaan vrouwen rond hun 52 ste in menopauze. De eierstokken verouderen en produceren steeds minder hormonen. Dat gaat samen met heel wat fysieke en psychische veranderingen, vaak gepaard met klachten zoals de zogenaamde opvliegers of vapeurs, hartkloppingen en vaginale droogheid. Soms zijn de klachten zo fel dat ze een sociale handicap worden. Een vrouw staat bijvoorbeeld voor de klas en heeft soms heel erge zweet-aanvallen. Haar leerlingen maken er opmerkingen over, haar zelfvertrouwen neemt af en de vrouw geeft niet graag meer les. Hormonenbehandeling: een risico? In België brengt de gemiddelde vrouw meer dan een derde spieren maken daardoor plaats voor wat meer vet. Ook borstontwikkeling kan een gevolg zijn van deze hormoonverandering. Je kan de penopauze niet voorkomen, maar door gezond te eten, voldoende te bewegen, stress te vermijden, minder alcohol te drinken en niet te roken help je jezelf al een heel eind vooruit. En wanneer deze middeltjes niet helpen is er voor mannen ook een hormoonbehandeling mogelijk. Meer lezen? Op vind je een alfabetisch overzicht van vaak voorkomende ziekten en klachten en antwoorden op veel gestelde vragen. van haar leven door in de menopauze. Het is dus belangrijk dat ook die levensfase zo kwalitatief mogelijk is. Daarom schrijven wij vrouwen met klachten een lichte dosis natuurlijke hormonen voor. Uit onderzoek blijkt dat 80 % van de vrouwen geen behandeling volgt tegen kwaaltjes. Van diegenen die dat wel doen, zegt 8 op 10 daarover tevreden te zijn. Veel mensen hebben schrik als ze het woord hormonen horen. De media verspreiden berichten als Vrouwelijke hormonen verhogen de kans op borstkanker met 30 %. Maar wanneer we dit in absolute aantallen bekijken, geven zo n uitspraken een vertekend beeld. De kans op borstkanker verhoogt evenveel als je elke dag 1 tot 2 glazen alcohol drinkt of als je 5 kilogram verzwaart. De kans is dus helemaal niet zo veel groter dan wanneer je geen hormonen neemt. Bovendien bestaat die 30 % verhoogde kans alleen als het om synthetische hormonen gaat, niet om natuurlijke hormonen. Niets dan voordelen? Bovendien heeft een lichte dosis hormonen een gunstige invloed op hart- en vaatziekten, wat nog altijd de grootste doodsoorzaak is bij vrouwen. 60 % van de vrouwen sterft aan een hart- of vaatziekte, terwijl maar 3 % effectief sterft aan borstkanker. Ook beschermen hormonen je beter tegen botontkalking. En doen ze klachten zoals vapeurs direct verdwijnen. An Nelissen gaat met de voorstelling Moedermonoloog op tournee. De voorstelling is ook op dvd te koop, met bijhorend gezelschapsspel. Meer info op De juiste OplOSSSInG Het aanbod aan verbanden bij urineverlies wordt steeds groter en de producten worden steeds beter. Dat is heel goed want zo is er voor iedereen een oplossing waarbij discretie, comfort en zekerheid hand in hand gaan. De moeilijkheid is echter vaak het vinden van de juiste oplossing in het ruime aanbod. Onze productspecialisten geven je hierover graag advies. Ruime waaier verzorgingsproducten GRATIS VOORDeel Kwaliteitsmerken Specifiek oplossingen voor mannen gratis staaltjes, zodat je geen foute aankopen doet gratis levering vanaf 125 netto tegemoetkomingen voor CM-leden Eenvoudig bestellen via of thuiszorgwinkels.mvl@cm.be cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

6 10 PRO & CONTRA Tekst: Hanna Struyvelt & Timothy Puype PRO Ilse Denolf De eindverantwoordelijkheid ligt bij de ouders, niet bij de burgerlijke stand. Ik vind het vreemd dat de burgerlijke stand zoveel te zeggen heeft over de namen die gekozen worden. De verantwoordelijkheid ligt bij de ouders. Het is hun kind dat de naam zijn hele leven moet dragen. De burgerlijke stand mag ouders er wel op wijzen als een naam ongepast is. Een naam botweg weigeren, kan niet, tenzij het gaat om namen zoals Jezus, Adolf, bijvoorbeeld. Omdat in elke gemeente een andere ambtenaar beslist over de goedkeuring van namen denk ik dat er willekeur heerst. Iedereen heeft zijn eigen mening over al dan niet ongepaste namen. Eén centrale instantie die daarover beslist, lijkt me veel beter. Zelf hadden we voor de naam Nokke gekozen, maar die naam kon niet onmiddellijk goedgekeurd worden. De reden? Er was nog geen enkele Nokke in België en dus moest de naam voorgelegd worden aan de bevoegde instanties in Brussel. Uiteindelijk hebben we een week moeten wachten voor we de bevestiging kregen dat we onze zoon mochten noemen zoals wij dat wilden. Ilse Denolf werkt bij een communicatiebureau en is de mama van Nokke en Cisse. Volledige vrijheid bij het kiezen van een naam voor je kind! Een naam draag je je hele leven lang met je mee. Je ouders hebben die voor jou gekozen, maar de burgerlijke stand heeft het laatste woord en kan bepaalde namen weigeren. çava? vroeg de mening aan twee betrokkenen. heb jij een mening over deze stelling? Deel ze op facebook.com/magazinecava! CONTRA Ronny Willems E.T. is een voornaam die we geweigerd hebben. Het is belangrijk dat wij ouders op mogelijke problemen wijzen. Verkleinwoorden kunnen, maar kinderen zijn later vaak niet blij met die keuze. Het staat ook in de wet, Art. 1 van 15 mei 1987, dat de ambtenaar van de burgerlijke stand in de geboorteakte geen voornamen mag opnemen die aanleiding geven tot verwarring of het kind kunnen schaden. We moeten gelukkig maar uitzonderlijk ingrijpen. Enkele situaties waarin we dat wel hebben moeten doen zijn: bij voornamen die het kind kunnen schaden zoals Hitler of E.T., wanneer de voornaam aanleiding kan geven tot geslachtsverwarring bv. Jef voor een meisje, wanneer de combinatie van vooren achternaam het kind kan schaden bv. Bloem Pot of indien familienamen gebruikt worden als voornaam. Om hierover te beslissen, bekijkt de ambtenaar situatie per situatie. Meestal zijn er geen discussies, maar bij twijfel wordt het advies van het parket altijd opgevolgd. Ronny Willems is diensthoofd van de Dienst Burgerzaken van Turnhout. VRIJGEVIGER KAN NIET! ER IS REEDS EEN SX4 S-CROSS VANAF * Echte vrijgevigheid is zeldzaam, dus kan je er maar best van profiteren. Neem nu de SX4 S-Cross, de nieuwe cross-over van Suzuki: een supervrijgevige gezinswagen, hypercomfortabel en megaruim, voor gezinnen met zin voor avontuur maar ook voor veiligheid. 7 airbags, panoramisch dubbel open dak, een koffer van 430 liter. Beschikbaar in 4x2 en 4x4 met All-Grip-systeem en altijd met 5 jaar garantie en gratis assistance. De nieuwe SX4 S-Cross: wat is echte vrijgevigheid toch mooi. Vooral als die al begint bij euro*. *incl. korting en overnamepremie **voor overname van uw wagen ongeacht de leeftijd. Meer info bij uw deelnemende Suzuki verdeler. Actie geldig tot 31/12/2013 op vertoon van dit magazine. Actie niet cumuleerbaar met andere promoties. : g/km : 4,4-5,9 l/100km RESERVEER UW TESTRIT OP SUZUKI DEELNEMENDE VERDELERS 2 M MOTORS...MARIAKERKE (GENT)... 09/ ACG...LEDEBERG (GENT)... 09/ CALLENS-VANDEFONTEYNE...OUDENAARDE / AUTOBEDRIJF CAUDRON...AALST / DAMME MOTORS...DAMME-SIJSELE / GARAGE DE NIJS...STEKENE... 03/ EUROMOTORS CHAVATTE...ZOTTEGEM... 09/ FRULLEUX FRANK...SCHELLEBELLE... 09/ GARAGE G. LIEVENS...EEKLO... 09/ GARAGE CARROSSERIE SCHOKKAERT...NINOVE / UNIEKE AANBIEDING VOOR ÇAVA LEZERS! OVERNAMEPREMIE VAN ** BELUX cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

7 12 SPECIAL DOKTERSTARIEVEN 13 Wie A zegt mag geen B vragen Elk jaar of om de twee jaar zitten de ziekenfondsen samen met de artsen om af te spreken hoeveel ze mogen vragen aan hun patiënten. Artsen die zich aan de afspraken houden worden geconventioneerd genoemd. Maar blijkbaar houdt niet elke arts zich aan die vastgelegde prijzen. CM wil duidelijkheid scheppen en opkomen voor de rechten van de patiënt. Want die is uiteraard de dupe als er te veel wordt aangerekend. Tekst: Femke Coopmans & Willem-Jan van Ekert illustratie: Pieter Van Eenoge cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

8 14 SPECIAL DOKTERSTARIEVEN 15 Een dokter die geconventioneerd is, moet zich houden aan de vastgelegde tarieven, bijvoorbeeld voor een consultatie. Niet-geconventioneerde artsen mogen voor diezelfde consultatie een hoger bedrag aanrekenen. Om het helemaal ingewikkeld te maken: er zijn ook artsen die gedeeltelijk geconventioneerd zijn. Zij combineren dus beide systemen, maar zijn dan wel verplicht om duidelijk aan te geven wanneer ze welk tarief hanteren. Bent u nog mee? CM en de makers van het VRTprogramma VOLT namen de proef op de som. Voor alle duidelijkheid: het merendeel van de artsen houdt zich wel degelijk aan de afspraken. Toch waren de artsenverenigingen niet te spreken over de resultaten van het CM-onderzoek. Hebben ze iets te verbergen? Het doktersbriefje Misschien is het je wel eens opgevallen wanneer je het bekende groene of witte briefje bekijkt dat je krijgt na elk bezoek bij de dokter. Soms vult die onderaan netjes het bedrag in dat je moet betalen. En dat doe je dan ook. Maar zijn we niet te nonchalant of geloven we niet te snel het zal wel zo zijn. Misschien hebben we wel andere zorgen dan wat het kosten zal. Controleer jij je getuigschrift wel eens? En waarom staat er soms gewoon Ja of Ok ingevuld in de plaats van het bedrag? Weet jij of je arts geconventioneerd is? En zo ja, dat hij zich dan aan de afgesproken tarieven moet houden? Op > applicaties > terugbetaling berekenen kan je dit gemakkelijk controleren. Is hij niet geconventioneerd, dan kan hij meer vragen. Maar vraag je dan ook waar je je kunt aan verwachten? Doen! De conventie Een arts die zich conventioneert wordt door de overheid beloond met een jaarlijks bedrag dat hij kan investeren in een verzekering voor pensioen, overlijden en invaliditeit. Voor 2013 bedraagt deze som euro. Het spreekt voor zich dat de overheid verwacht dat de arts in kwestie de correcte tarieven toepast. Het kan niet de bedoeling zijn dat hij/zij van twee walletjes eet. Van wat je aan de arts betaalt, krijg je gemiddeld 75 % terug van het ziekenfonds en is 25 % voor jouw rekening. Het komt ook voor dat artsen gedeeltelijk geconventioneerd zijn, bijvoorbeeld bij een specialist die in het ziekenhuis aan conventietarieven werkt en in zijn privépraktijk niet. Ann De Kerpel, domeinverantwoordelijke Gezondheidszorg bij CM Midden-Vlaanderen: Het kan dat je in het ziekenhuis een Voor alle duidelijkheid: het merendeel van de artsen houdt zich wel degelijk aan de afspraken. gynaecoloog bezoekt die nog een extra onderzoek wil en je volgende week uitnodigt in de privépraktijk, maar daar gelden misschien andere tarieven en dat zeggen ze er niet altijd bij. Al is het ook weer niet zo dat je per definitie minder betaalt in het ziekenhuis dan CM bevroeg tussen eind september 2012 en eind juni 2013 patiënten die naar de specialist waren geweest. Een dag nadat ze een terugbetaling ontvingen van CM, kregen ze een waarin gevraagd werd welk bedrag ze werkelijk betaald hadden. Het officiële, met de ziekenfondsen afgesproken tarief was vooraf ingevuld op het formulier. Daarnaast vroeg de enquête of de arts geconventioneerd was op het moment van de raadpleging of niet. Waarom specialisten en geen huisartsen onderzocht? Op basis van de resultaten van eerdere Het onderzoek CM krijgt regelmatig klachten binnen van hun leden die vinden dat ze te veel betalen na een bezoek aan de specialist. Tijd om dat te onderzoeken. onderzoeken en de signalen van haar leden, weet CM dat het probleem van hoge supplementen voor patiënten eerder voorkomt bij specialisten dan bij huisartsen. 23% CM stuurde s uit, CM-leden deden mee aan het tariefonderzoek. Uit de studie blijkt dat bij 23 procent van de consultaties bij volledig geconventioneerde specialisten meer aangerekend wordt dan het afgesproken tarief (een afrondingsmarge tot op een halve euro niet meegerekend). Vooral bij de geconventioneerde gynaecologen (49 procent van de consultaties), de cardiologen (35 procent) en de neus-, keel- en oorartsen (32 procent) loopt de patiënt het risico meer te moeten betalen. Het gaat over artsen-specialisten die consultaties uitvoeren bij niet-gehospitaliseerde Bij 23 % van de consultaties bij volledig geconventioneerde specialisten wordt meer aangerekend dan het afgesproken tarief patiënten. Voor prestaties tijdens een ziekenhuisopname bestaat er immers wel al een gereglementeerde factuur. Voorzitter Marc Justaert: De geconventioneerde specialisten hebben zich geëngageerd om enkel de afgesproken tarieven aan te rekenen. Ze ontvangen daar ook sociale voordelen voor. Wij verwachten dus niet meer of minder dan dat ze zich hier aan houden. CM wijst er met nadruk op dat de grote meerderheid van de geconventioneerde specialisten zich aan de afgesproken tarieven houdt. Bij geconventioneerde specialisten die supplementen vragen, betaalt een patiënt gemiddeld 9 euro meer dan het afgesproken tarief. En voor een vierde van deze doktersbezoeken is het supplement zelfs hoger dan 11,3 euro. Niet-geconventioneerde specialisten moeten zich Ivo Mechels van TestAankoop op Twitter: #CM groot gelijk ivm eis vr meer transparantie statuut geconventioneerde specialisten #testaankoop steunt CM & eist meer controles en boetes. De Belgische artsenvereniging: Het is opmerkelijk dat bijna de helft van de DE CONCLUSIE REACTIES niet aan de afgesproken tarieven houden. In 44 procent van de consultaties vragen zij toch geen supplementen. Wanneer ze wel een supplement vragen, bedraagt dat gemiddeld 13,5 euro, met ook hier verschillen tussen de specialismen. niet-geconventioneerde artsen toch de tarieven van dit akkoord respecteren. Er zijn ook veel artsen die hun praktijk niet financieel draaiende kunnen houden met de karige terugbetalingstarieven. Huur, personeel, afschrijvingen, informatica en andere infrastructuur, alles moet vanuit die beperkte honoraria worden betaald. Echte substantiële bijkomende honoraria vragen als een arts zich verbonden heeft om de tarieven te respecteren kan niet voor de BVAS. Daar zeggen we hetzelfde als de CM. Uit twee ruiven eten kan niet de bedoeling zijn van het akkoordensysteem: én genieten van de sociale tegemoetkoming door het RIZIV ( 4.444,05 in 2013) die het systeem voorziet voor de artsen die zich houden aan de afgesproken tarieven én bovendien ook substantiële supplementen aanrekenen, dat is voor de BVAS onaanvaardbaar. De BVAS heeft in het akkoordensysteem immers voorzien dat artsen kunnen kiezen tussen twee mogelijkheden: onderhandelde afgesproken tarieven met een sociaal statuut of vrije tarieven zonder sociaal statuut. cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

9 16 SPECIAL DOKTERSTARIEVEN 17 Veel mensen kiezen voor een NIET-geconventioneerde arts. Soms zonder het te weten, soms speciaal voor zijn reputatie. in de privépraktijk. Het is in elk geval belangrijk om dit na te vragen. De conventie biedt tariefzekerheid aan de patiënten en die kunnen dan zelf nog altijd kiezen welke arts ze raadplegen. Niet akkoord Het totaal aantal geconventioneerde artsen blijft al jaren min of meer stabiel, maar de verschillen tussen de specialiteiten zijn enorm. Om er één voorbeeld uit te pikken: bij de dermatologen is de meerderheid niet geconventioneerd. Dokter Johan Snauwaert heeft daar een uitleg voor: De honoraria of erelonen zijn destijds vastgelegd met het oog op mensen die zonder afspraak op consultatie komen. Twee derde van ons inkomen hangt af van de consultatie-erelonen en net die zijn aan de lage kant. Als je er bovendien rekening mee houdt dat de kosten van praktijk voeren kabinet, locatie, verbruikskosten, eventueel nog iemand aan het secretariaat de laatste jaren flink de pan uit swingen, dan is het niet zo vreemd dat we voor deconventie kiezen. Of het conventietarief voor hem dan helemaal niet haalbaar is? Als ik geconventioneerd zou werken, dan denk ik dat ik de deuren moet sluiten. Tenzij ik mijn geneeskunde op een andere manier beoefen en net zoals in Nederland zeg dat je per keer maximum 1 probleem mag bespreken en na 7 minuten gegarandeerd weer buiten bent. Maar dat wil ik niet. Ik wil de mensen kunnen bekijken, hen ondervragen en onderzoeken om tot de juiste diagnose te komen. Ik heb ook de indruk dat patiënten eerder voor kwaliteit gaan dan voor waar ben ik het goedkoopst gesteld. Daarmee zeg ik niet dat geconventioneerde artsen minder goed werken, maar ik zou het niet op die manier kunnen. Het blijft een moeilijke kwestie. Wat kost dat... Veel mensen kiezen voor een niet-geconventioneerde arts. Soms zonder het te weten, soms speciaal voor zijn reputatie. Dan is het toch een aanrader om op voorhand zicht proberen te krijgen op hoeveel het gaat kosten? Ann De Kerpel: Je mag dat zeker en vast vragen. De kans is reëel dat de specialist antwoordt dat hij dat moeilijk kan bepalen, want hij weet nog niet wat hij allemaal gaat moeten doen. En voor een deel is dat ook zo. Maar dring dan toch aan, zeker als het om een langere behandeling gaat: Hoeveel supplement rekent u? Hoeveel is uw honorarium? Hoeveel vraagt u extra? In principe zou je zelfs tarieven kunnen gaan vergelijken, maar dat gebeurt zelden. Ik denk dat patiënten op dat moment in een te afhankelijke situatie zitten. Mensen maken die vergelijking bijvoorbeeld wel bij orthodontisten. Dan gaat het niet meteen om een medisch moeilijke situatie, een behandeling moet niet van vandaag op morgen en het gaat toch om iets dat vrij duur is. Als er kanker vastgesteld wordt, zijn mensen zodanig overdonderd door het nieuws dat ze nog vooral aan genezen denken. De financiële reflex komt vaak pas later.... officieel? Er zijn ook behandelingen waarbij al een deel op voorhand gevraagd wordt, zeker als er persoonlijke zaken zoals een beugel aangemaakt moeten worden. Dat mag, maar vraag ook dan een betaalbewijs. Je hebt daar als patiënt recht op. En als de dokter daar niet om staat te springen? Dan wil dat wellicht zeggen dat hij niet alles wil aangeven. Vergelijk het met de garagist of de cafébaas. Als er een bewijs van is, dan is het ook officieel geregistreerd. Staat er op het getuigschrift 200 euro, dan noteren wij hier bij de verwerking ook 200 euro in, ook al krijg jij nog altijd maar 75 terug. Die 200 euro is dan officieel gekend bij het Riziv, bij de belastingen. Noteert je dokter 100 euro, maar vraagt hij er 200, dan geeft hij 100 euro niet aan. In het ziekenhuis Veel specialisten voeren een deel van hun praktijk in een ziekenhuis. Zo n ziekenhuis vindt het belangrijk om zicht te hebben op de bedragen die de artsen aanrekenen. John Buyckx is gedelegeerd bestuurder van het Gentse Sint-Lucas: Wij kunnen dat voor 70 à 80 % goed inschatten omdat wij veel centraal innen. Alleen de zuivere consultatiebedragen betalen patiënten rechtstreeks aan de arts. Wij gaan er wel Welke sociale voordelen ontvangt een geconventioneerde arts? Een arts die zich (deels) conventioneert, ontvangt jaarlijks een bedrag om te investeren in een verzekering voor pensioen, overlijden en invaliditeit. Voor 2013 bedraagt deze som euro voor volledig geconventioneerde artsen en euro voor gedeeltelijk geconventioneerde artsen. cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

10 18 SPECIAL DOKTERSTARIEVEN 19 Het zou kunnen dat het derdebetalerssysteem, en ik wik mijn woorden, een consumptieverhogend en zelfs fraudeverhogend effect in de hand werkt. Tom Joos, nationaal secretaris CM REACTIE Het derdebetalerssysteem is noodzakelijk voor een bepaalde doelgroep, maar daarom moeten we het niet veralgemenen voor wie het niet nodig heeft Jean-Paul Corin, algemeen directeur CM Midden-Vlaanderen Door het systeem van betaling per prestatie heeft een arts geen belang bij gezondheid, alleen bij ziekte. Jan De Maeseneer, Prof. Dr. UGent REACTIE De nadruk ligt inderdaad te sterk op het curatieve en het gevaar bestaat dat de gezondheid van de patiënt vertaald wordt in terugbetaalbare prestaties. Tonnie Steeman, algemeen directeur CM Mechelen-Turnhout Als je als ziekenhuis moet investeren in zware medische apparatuur, dan lijkt het mij mooier als één ziekenhuis kon kiezen voor een bepaald type en een ander ziekenhuis voor een ander type apparatuur en dat ze patiënten naar elkaar zouden doorverwijzen. Johan Buyckx, gedelegeerd bestuurder Sint-Lucasziekenhuis Gent REACTIE Ziekenhuizen zouden wat minder eerzuchtig moeten zijn, dan zouden we al heel wat verder (kunnen) staan. Jos Muyshondt, algemeen directeur CM Antwerpen van uit dat geconventioneerde artsen ook het conventietarief toepassen. Bovendien zijn wij een, wat wij noemen, sociaal ziekenhuis. Wij willen voor iedereen bereikbaar zijn en de drempel zo laag mogelijk houden, onder meer door aan zo goedkoop mogelijke tarieven te werken. Daaruit volgt ook dat wij graag hebben dat meer artsen geconventioneerd zouden werken, maar we kunnen en willen hen daar niet toe dwingen. Dure vogels In de praktijk blijken nogal wat specialisten dure vogels, en dan hebben we het niet meer zozeer over het Sint- Lucasziekenhuis. Maar één van de discussies gaat wel over de financiering van ziekenhuizen in het algemeen. Om rond te komen zouden zij extra bijdragen vragen aan hun specialisten die op hun beurt en via supplementen de rekening presenteren aan hun patiënten. Volgens John Buyckx is de concurrentiestrijd, zeker in een stad met verschillende ziekenhuizen dicht bij elkaar, geen geheim: Elk ziekenhuis probeert zich te profileren als het beste van de regio om zo voldoende patiënten aan te trekken. Dat is tegelijk logisch en onlogisch, want als je moet investeren in zware medische apparatuur, dan lijkt het mij mooier als één ziekenhuis kon kiezen voor een bepaald type, een ander ziekenhuis voor een ander type apparatuur en dat ze patiënten naar elkaar zouden doorverwijzen. Anderzijds hoor je mij ook niet zeggen dat er te snel of ondoordacht geïnvesteerd wordt. Elk ziekenhuis probeert zijn aanbod volledig te houden en wil een patiënt van begin tot einde kunnen helpen. Maar dat we dat zouden verhalen op onze specialisten, vind ik een krom verhaal. Het is inderdaad zo dat artsen een bijdrage leveren om allerlei kosten te dekken. Maar ik kan niet bevestigen dat dat onmiddellijk doorgerekend wordt. Het is wel waar dat alle ziekenhuizen ondergefinancierd zijn. De bijdrage van de overheid is onvoldoende om de werkingskosten te dragen, dus hebben we andere inkomsten nodig: onze specialisten, maar ook de apotheek. Tom Joos vult aan: De ziekenhuizen krijgen een verpleegdagprijs per dag dat een patiënt in het ziekenhuis verblijft, maar ze halen inderdaad ook een deel uit de honoraria van geneesheren. En Wij verhogen uw comfort! Huisliften Plateauliften VRIJBLIJVENDE OFFERTE / BEZOEK Bel gratis : NIEUW ADRES: Mannebeekstraat 3 B-8790 Waregem info@comfortlift.be dat is niet abnormaal, want die artsen opereren in een infrastructuur die niet van hen is. Opname Het blijft een discussie en voor de patiënt telt eigenlijk maar één ding: het kan vlug oplopen eens je in het ziekenhuis terechtkomt. Dat weet ook Ann De Kerpel: Als je kiest voor een éénpersoonskamer, dan mogen ook geconventioneerde zorgverstrekkers extra vragen. Alles op een rijtje: het ziekenhuis rekent supplementen voor die kamer, de gynaecoloog die je bij de bevalling geholpen SERVICE 24/24-7/7 Voortaan heten wij Comfortlift Het blijft een discussie en voor de patiënt telt eigenlijk maar één ding: het kan vlug oplopen eens je in het ziekenhuis terechtkomt. Trapliften heeft doet hetzelfde, maar ook de anesthesist of degene die een bloedonderzoek gedaan heeft en die je nauwelijks gezien hebt. Als je de factuur binnen de perken wil houden, kies je dus best voor een tweepersoonskamer. Tenzij je natuurlijk een privéverzekering hebt die ook supplementen betaalt. Daarom deze tip: vraag aan je arts wat je operatie zal kosten op basis van een tweepersoonskamer. Je kan op www. cm.be ook de ziekenhuistarieven vergelijken. Dit geeft je een beeld van wat de operatie gemiddeld zou mogen kosten, BEZOEK ONZE NIEUWE WEBSITE : cm23_mv_sturen.indd adv_cava_180x120_nl.indd 1 15/10/13 04/11/1309:32 14:32

11 20 SPECIAL PRIJSAFSPRAKEN Tekst & FOTOGRAFIE: Hanna Struyvelt VRAAG AAN DE STRAAT 21 en wat andere ziekenhuizen uit jouw regio voor dezelfde operatie vragen. Medische huizen Alle onduidelijkheden rond conventies, tarieven en getuigschriften roepen natuurlijk vragen op. Niet zo bij de Medische Huizen en Wijkgezondheidscentra. Je schrijft je bij zo n centrum in, gaat er zonder te betalen langs wanneer het nodig is en zij krijgen per patiënt elke maand een vast bedrag. Voortrekker Jan De Maeseneer: Het grootste nadeel van een betaling per prestatie is dat het artsen niet stimuleert om aan preventie te werken. Een arts heeft op die manier geen belang bij gezondheid, alleen bij ziekte. Een verpleegkundige die een diabetespatiënt leert om zelf voor de inspuitingen te zorgen, ziet een inkomen verloren gaan. De wijkgezondheidscentra krijgen sinds dit jaar een maandelijks bedrag voor de gemiddelde zorgnood van een patiënt in dat centrum. Dokter De Maeseneer is overtuigd: Het is rechtvaardig en krachtig. Onderzoek heeft trouwens uitgewezen dat wijkgezondheidscentra helemaal niet duurder zijn, onder meer doordat patiënten minder consumeren bij specialisten. Derdebetaler Wij zijn het in België zo gewoon dat we zelf voor onze zorg betalen en nadien een briefje indienen bij het ziekenfonds. Maar er bestaat ook een andere mogelijkheid: de derdebetalersregeling. De patiënt betaalt dan enkel het remgeld en eventuele supplementen en het ziekenfonds betaalt de wettelijk voorziene tussenkomst rechtstreeks aan de zorgverstrekker. Dit is van toepassing bij de ziekenhuisfactuur. Tom Joos: Een huisarts kan hier ook van gebruik maken voor patiënten die het financieel moeilijk hebben. Af en toe gaan er stemmen op voor een veralgemening van het systeem, maar voor CM hoeft dat niet echt. Tom Joos: In de toekomst wordt de derdebetalersregeling sowieso ingevoerd voor bepaalde sociaal zwakkere groepen. Maar als je je doktersbezoek zelf kunt betalen, dan is het niet slecht om dat ook echt te doen. Zo beseffen mensen hoeveel geld zorg kost. Bovendien zou het kunnen dat derdebetaler ik wik mijn woorden een consumptieverhogend en misschien zelfs fraudeverhogend effect in de hand werkt. Wanneer heb jij voor het laatst gehuild? Elke editie trekt çava? de straat op en bevraagt een aantal voorbijgangers. Deze keer stelden we hen de vraag wanneer ze voor het laatst de tranen lieten vloeien. PIERRE (Maastricht) Anderhalf jaar geleden bij de geboorte van mijn kleinkind. Dat waren tranen van geluk. Daarvoor was het heel lang geleden dat ik nog geweend had. Wij mannen doen dat niet zo vaak. MELISSA (Antwerpen) Eergisteren toen ik werd afgewezen. Ik had een bericht gestuurd naar de jongen waar ik al een tijd verliefd op ben, maar hij liet mij weten dat hij geen tijd heeft voor een relatie. JORDY (Haasdonk) Een uur geleden nog. Ik heb op school problemen met verschillende leerkrachten en daarnet is een discussie uit de hand gelopen en ben ik beginnen wenen. ENkele richtlijnen Dit moet je zeker doen! Zorg dat je een bewijs hebt van wat je betaalt: het getuigschrift, het briefje van bancontact... Als je achteraf twijfelt, heb je tenminste een bewijs in handen voor het ziekenfonds. Vraag niet alleen hoeveel de operatie gaat kosten, maar ook hoeveel je terugkrijgt van het ziekenfonds. Informeer bij je arts en ga nadien eventueel ook even je licht opsteken bij CM. Ziekenhuizen verschillen onderling wel een beetje, maar je weet toch ongeveer waar je op moet rekenen. Laat je ziekenhuisfactuur controleren. De consulent van je CM-kantoor kijkt met plezier na of de aangeboden factuur correct is. In de meerderheid van de gevallen is dat wel zo, maar het kan soms dat er bedragen op staan die niet voor rekening van de patiënt zijn. Als je vragen of twijfels hebt, dan kan CM je zeggen wat wel of niet mag. Op vind je: welke zorgverstrekkers er in je buurt geconventioneerd zijn welke tarieven er op dit moment gelden alle resultaten van het tariefonderzoek: Wat betaalt u bij de specialist? Je kan er: zelf je terugbetaling berekenen ziekenhuistarieven vergelijken Rechtsbijstand bij klachten over ziekenhuisfactuur of zorgverlener Wij kijken je ziekenhuisfactuur voor je na. Wij informeren, adviseren, bemiddelen en verdedigen indien nodig je belangen voor de rechtbank. In 2013 konden wij al voor meer dan leden een recuperatie van onterecht aangerekende kosten regelen. EVA (Kortrijk) Een paar weken geleden, op mijn kot. Als West-Vlaamse in Gent voelde ik mij op dat moment erg eenzaam. Alles was hier nieuw voor mij en ik wist mijn weg niet. Gelukkig is dat nu beter. Annie (Turnhout) Een paar dagen geleden heb ik nog moeten huilen toen mijn dochter mij vertelde dat ze de toelating had gekregen om te trouwen met haar Tunesische vriend. BRUNO (Merelbeke) Toen mijn grootnonkel begin juli overleed. Hij had de mooie leeftijd van 91 jaar, maar aangezien ik een groot deel van mijn jeugd bij hem doorbracht, had ik het daar moeilijk mee. Of een arts geconventioneerd werkt of niet, vind je op de website van CM. Je kunt het ook navragen in het ziekenfonds of in het ziekenhuis. Maar de website is heel gebruiksvriendelijk: zoek je bijvoorbeeld een tandarts dichtbij, dan zie je in het lijstje meteen wie wel of niet geconventioneerd is. heb jij onlangs gehuild? Op facebook.com/magazinecava kan je je verhaal delen! cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

12 22 XXX XXX GROOTOUDER OF BABYSIT? 23 Grootouders: meer dan een goedkope babysit? MONIC: Ik geniet heel hard van mijn kleinzonen, maar ik heb ook behoefte aan rust en structuur. Kinderen zijn van iedereen Hoe houd je de kinderopvang betaalbaar? Simpel, door je eigen ouders in te schakelen, denken heel wat jonge en niet zo jonge ouders. Voor de meeste grootouders staan de momenten met de kleinkinderen gelijk aan puur plezier. Terwijl sommige opa s en oma s dag en nacht bij hun kleinkinderen willen zijn, kiezen anderen er bewust voor om gedoseerd te genieten van al dat jong geweld. Tekst: Eva Hugaerts, fotografie: Studio 37 De grootouders van 2013 zijn niet meer dezelfde als pakweg een generatie geleden. Medioren en senioren werken vaak nog met twee, zijn zelf heel actief en hebben dikwijls ook een druk sociaal leven. Oppassen op de kleinkinderen, graag, maar dan wel als het past in de agenda. Het is vrijdag 18 uur. Er wordt aangebeld bij Monic (70) en een tel later komen rappe kindervoetjes de trap opgerend. Oscar (6) en Avil (bijna 3), de twee kinderen van zoon Frederic, komen binnengestormd en vertellen hun avonturen aan bobonne. Na de eerste enthousiaste minuten vallen de twee wat stil en beginnen ze met hun favoriete bezigheden bij bobonne : piraten tekenen voor Avil, spelletjes spelen op de computer voor Oscar. Nu kan ook Monic tot rust komen. Ik geniet heel hard van mijn kleinzonen, maar ik heb ook behoefte aan rust en structuur. Op vrijdagavond pas ik op hen en op Mathis (13), de zoon van mijn dochter, en ik ben blij dat hij mee kan helpen met de kleintjes, vertelt Monic. Oscar en Avil blijven slapen en zaterdagmiddag worden ze weer opgepikt. De vrijdagavondregeling is spontaan gegroeid. Het leek een goed idee om die regelmaat van het logeren bij hun grootouders erin cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

13 24 GROOTOUDER OF BABYSIT? 25 Eric: 50 jaar geleden was het vrouw aan de haard, en dan had je dat probleem van opvang niet, NU WERKEN de meesten vandaag met twee. Wij passen ons zonder probleem aan deze realiteit aan. Monics kinderen houden rekening met haar drukke agenda. Als ik zeg dat morgen niet lukt, maar zondag wel, dan passen ze zich aan, tenzij het om een noodgeval gaat. Ik heb de luxe van alleen te zijn, ik moet nooit vragen aan mijn partner of het wel past. Dan ben ik ook de baas, lacht ze. Ik heb ook graag dat ze mij lang genoeg op voorhand vragen om op te passen. Uiteindelijk kiezen mensen zelf voor kinderen, ze moeten niet verwachten dat grootouders alles laten vallen voor de kleinkinderen. Op tijd zijn is voor mij ook belangrijk. Als we een bepaald uur afspreken, wil ik niet dat ze een half uur te laat zijn. Dat lijkt misschien niet veel, maar dan ben ik in mijn hoofd al bezig met het volgende. Ze leven niet in een bubbel. Ze gaan naar school met andere kinderen en merken verschillen heel vlug op. Ik wil hen meegeven dat we onze deuren en harten moeten openzetten. Eric (67) en Lucie (66) zijn de grootouders van Laure (7) en Senne (5), de kinderen van hun zoon Hans, en van Arjen (7) en Jasper (5), de zoontjes van dochter Els. Ze staan dag en nacht klaar voor hun kinderen en kleinkinderen. We beleven onze tweede jeugd. Hun week als grootouder kan heel druk zijn. Vooral in de grote vakantie. Alle ouders gaan werken, dus moet er opvang worden voorzien voor de kinderen. Dat komt neer op een week bij Arjen en Jasper, en dan een week bij Laure en Senne. Op woensdag pendelen ze elke week zo n 80 kilometer tussen Dikkele en Bellem. We staan op om halfzeven en gaan langs bij de bakker voor koffiekoeken. We brengen Arjen en Jasper s ochtends naar school en halen ze af. Dan zorgt Lucie voor het eten en in de namiddag voetballen en zwemmen de jongens met mij. Gewoonlijk letten we vrijdagnamiddag na school op Laure en Senne en brengt Erik ze s avonds naar huis. Dan liggen ze op tijd in bed, vertelt Lucie. Altijd paraat Ze vinden het de normaalste zaak van de wereld om altijd klaar te staan voor de kleinkinderen. Eric: 50 jaar geleden was het vrouw aan de haard, en dan had je dat probleem van opvang niet, nu werken de meesten met twee. Wij passen ons zonder probleem aan deze realiteit aan. Toen de kinderen van Els en Hans werden geboren, vonden ze het logisch om hun diensten als opvang aan te bieden. Ook de andere grootouders springen bij. Van rivaliteit tussen de grootouders is geen sprake, we vullen elkaar goed aan, lacht Eric. Eric en Lucie zijn heel betrokken grootouders, ook op vlak van de opvoeding. Lucie kookt voor hen, en tekent en kleurt met de kindjes. Ik doe lees- en schrijfoefeningen met Geen jeuk met allergievrije schoenen Laat u inspireren via onze vernieuwde website te krijgen. Aangezien Mathis al op vrijdag kwam, vond ik het evident dat zij ook mochten komen. De kinderen van Monic mogen haar ook in de week contacteren als er een opvangprobleem opduikt. Maar ik heb veel engagementen: ik geef nog les in schilderen en kalligrafie. Deze zomer was ik bijna tweeënhalve maand weg voor workshops schilderen. Na elke workshopweek, kwamen de kleinzonen wel op bezoek. Zo n hele periode zonder kleinkinderen vond ik te lang. Zeker nu ze nog zo klein zijn. Merkt ze een verschil in het omgaan met haar eigen kinderen toen ze klein waren en met haar kleinkinderen vandaag? Ik ben veel rustiger en minder snel bang. Bij elke sprong zag ik vroeger allerlei doemscenario s opduiken. Ik kan vandaag veel beter het risico inschatten. Ik laat ze met plezier in bomen klimmen wat ik als kind zelf nooit mocht en dan ben ik een tikkeltje jaloers. Wat moet dat leuk zijn! Monic wil haar kleinzonen graag bepaalde zaken meegeven. Ik vind het essentieel dat kinderen andere werelden leren kennen en niet in de veilige cocon van het gezin blijven. Kinderen zijn niet alleen van dat gezin, ze zijn van iedereen. MYTH!ICAL MAN KANN NIE ZUVIEL PHANTASIE HABEN. Heren VINNTA Think Hartjes Uw specialist in schoenen voor Losse steunzolen - Comfortschoenen Diabeetschoenen - Allergievrije schoenen Spierverstevigende schoenen Graaf Van Vlaanderenplein Gent - P: St.Annastraat 93 Open van maandag - vrijdag van 10.00u tot 18.30u en zaterdag van 10.00u tot 18.00u Braco Anatomics cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

14 26 GROOTOUDER OF BABYSIT? G E S P O T 27 de oudsten. Ik kan nog goed mee met school (lacht). Ik ben wel een strenge opa, geeft hij toe. Ik vind dat ze wat discipline moeten leren. Het moet niet té los worden. En de kinderen appreciëren dat. Ik had Arjen zo ooit eens op zijn plaats gezet en toen flapte hij eruit opa, ik zie u graag, omdat hij wist tot waar hij mocht gaan. Onze kinderen gaan akkoord met die aanpak. Hebben ze nog tijd voor een eigen leven? Lucie: Ja hoor! We hebben onze hobby s en we spreken regelmatig af met vrienden voor een etentje. Toch passen ze regelmatig hun agenda aan die van de kinderen aan. Onze kleinkinderen staan op de eerste plaats, aldus Lucie. Eric vult aan: Eigenlijk onze kinderen nog meer. Want het is om onze kinderen te helpen, dat we de kleinkinderen zo goed mogelijk proberen op te vangen. Tweede jeugd We vinden het zalig om op onze kleinkinderen te passen. Als we hen niet hadden gehad, waren we misschien fysiek en intellectueel aan het vastroesten. Alsof je een tweede jeugd meemaakt. Ook al ben ik wel moe na zo n dag, geeft Eric toe. Ook Lucie geniet volop van de tijd die ze met haar kleinkinderen doorbrengt. De ene week zijn ze braver dan de andere, lacht ze. Eric: Eric: Ik vind dat ze wat discipline moeten leren. En de kinderen appreciëren dat. Ik had Arjen zo ooit eens op zijn plaats gezet en toen flapte hij eruit opa, ik zie u graag, omdat hij wist tot waar hij mocht gaan. Je volgt hun ontwikkeling en vooruitgang mee vanop de eerste rij. Het is leuk dat ze onthouden wat we hen wijsmaken (lacht). Ik vind het belangrijk dat ze hun best doen op school en beleefd zijn. Lucie is blij dat ze haar kleinkinderen zoveel ziet. Anders mis je veel hè, zeker als ze klein zijn! toerisme #fillmyfridge Is jouw idee van de ideale vakantie volledig tot rust komen, weg van alle technologie? Dan is het Twitterhotel op het Spaanse eiland Mallorca waarschijnlijk niets voor jou. Dit hotel richt zich namelijk op alle Twitter fanaten en dompelt je volledig onder in de wondere wereld van Twitter. Van het inchecken tot het bestellen van room service of reserveren van een zetel aan het zwembad Het gebeurt allemaal via speciale hashtags op Twitter. Dat is alvast een reis waarbij je je gsm beter niet vergeet! fotografie 20 jaar Guarda La Fotografia Guarda La Fotografia, de fotostudio van çava? huisfotograaf Filip Naudts bestaat 20 jaar. En dat wordt toepasselijk gevierd met een overzichtsboek. Voor de luxe-editie van het boek, met artist print van een exclusief naaktportret, kon Filip op niemand minder dan Charlotte Leysen (Ketnet) rekenen. Het verzamelboek is verkrijgbaar voor 29,95, de gelimiteerde luxe-editie inclusief artistprint vanaf 280. De foto s worden tentoongesteld en samen met het boek te koop aangeboden in de Antwerpse Galerie Van Campen & Rochtus. Het boek zelf is ook te verkrijgen in de betere boekhandel. Meer info via info@stichtingskunstboek.com Terug makkelijk de trap op en af. Dankzij m n traplift van ThyssenKrupp Encasa. Onbezorgd blijven genieten van het comfort en de privacy van uw eigen huis? Daar staat geen leeftijd meer op. Een traplift van ThyssenKrupp Encasa brengt iedereen veilig en comfortabel naar boven. Over verschillende verdiepingen. Zelfs al is uw trap erg smal, steil of hebt u een wenteltrap. En dat allemaal dankzij onze unieke monorail. Die is niet alleen veilig en elegant, maar past ook in ieder interieur. Kortom, met een traplift van ThyssenKrupp Encasa blijft alles bij het oude. Behalve natuurlijk het gemak waarmee u voortaan de trap op en af gaat! Comfortabel, veilig en gebruiksvriendelijk! Weg met allergiemonsters: een kinderboek over allergie CIJFER Wist je dat een mens in zijn leven ongeveer liter speeksel produceert, genoeg om twee zwembaden te vullen. We raden aan dat laatste niet letterlijk te nemen. WIN Vraag vrijblijvend een offerte op maat. Bel gratis Ontvang nu uw gratis documentatiepakket! Zeno wil graag superheld worden, zoals zoveel andere jongetjes van zijn leeftijd. Maar dat is niet gemakkelijk wanneer je altijd verkouden bent en moeite hebt om te ademen. Gelukkig weet de dokter snel wat er mis is: er zitten enkele onzichtbare, kleine monstertjes in Zeno s bed en in de lucht. Zeno is allergisch! Gelukkig is hij een sterke jongen: als echte superheld gaat hij de strijd aan met de monstertjes uit zijn omgeving. Zal hij hen kunnen verslaan? In het boek ontdek je het allemaal: Heb ik een allergie? Wat zijn pollen, wat is huisstofmijt? Wat kan ik doen tegen astma? Inne Van den Bossche legt allergie uit aan jonge kinderen op een toegankelijke manier, aan de hand van een speels verhaal en warme, gelaagde illustraties. Ze schreef eerder al boekjes over ADHD, bedplassen, hoogbegaafdheid, autisme en een bril dragen. çava? geeft 5 boekjes weg. Wie vóór Sinterklaas reageert maakt kans op een boekje onder de kerstboom: comma.mvl@cm.be. cm23_mv_sturen.indd /11/13 14:32

SPECIAL DOKTERSTARIEVEN EENZAAMHEID BIJ JONGEREN ENQUÊTE HOE SOLIDAIR. HELp! mijn slaan DOE MEE! een uitgave van CM mechelen-turnhout editie 6

SPECIAL DOKTERSTARIEVEN EENZAAMHEID BIJ JONGEREN ENQUÊTE HOE SOLIDAIR. HELp! mijn slaan DOE MEE! een uitgave van CM mechelen-turnhout editie 6 Het magazine dat deugd doet WINTER 2013 www.facebook.com/magazinecava SPECIAL DOKTERSTARIEVEN EENZAAMHEID BIJ JONGEREN v + ENQUÊTE HOE SOLIDAIR BEN jij? DOE MEE! HELp! mijn hormonen slaan op hol AN NELISSEN

Nadere informatie

Tariefonderzoek: wat betaalt u bij de specialist? Vragen en antwoorden

Tariefonderzoek: wat betaalt u bij de specialist? Vragen en antwoorden 1. Het onderzoek Tariefonderzoek: wat betaalt u bij de specialist? Vragen en antwoorden 1.1 Waarom heeft CM dit onderzoek uitgevoerd? Elke twee jaar sluiten de ziekenfondsen en artsenvertegenwoordigers

Nadere informatie

HELP! MIJN HORMONEN SLAAN OP HOL

HELP! MIJN HORMONEN SLAAN OP HOL HET MAGAZINE DAT DEUGD DOET WINTER 2013 WWW.FACEBOOK.COM/MAGAZINECAVA SPECIAL PRIJSAFSPRAKEN BIJ ARTSEN EENZAAMHEID BIJ JONGEREN v + ÊTE ENQU HOE IR DA SOLI JIJ? N E B E MEE! DO HELP! MIJN HORMONEN SLAAN

Nadere informatie

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne> Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Moeder worden, moeder zijn

Moeder worden, moeder zijn Moeder worden, moeder zijn Uitgeverij Eenvoudig Communiceren Postbus 10208 1001 EE Amsterdam Telefoon: (020) 520 60 70 Fax: (020) 520 60 61 E-mail: info@eenvoudigcommuniceren.nl Website: www.eenvoudigcommuniceren.nl

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan! inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2 Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker

Nadere informatie

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten!

Lisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten! 2 portfolio Lisa Van Damme Lisa Van Damme begon, geïnspireerd door sociaal geëngageerde fotografen, op 17-jarige leeftijd aan een studie fotografie. Voor haar is fotografie meer dan een doel; het is eerst

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

Gezond omgaan met de menopauze. 20 vragen, 20 antwoorden over hormoongebruik

Gezond omgaan met de menopauze. 20 vragen, 20 antwoorden over hormoongebruik Gezond omgaan met de menopauze 20 vragen, 20 antwoorden over hormoongebruik In deze brochure leest u antwoorden op de meest gestelde vragen over hormoongebruik tijdens de menopauze. Als voorbereiding op

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

dat we ervoor moeten zorgen dat dit met zo weinig mogelijk complicaties gepaard gaat.

dat we ervoor moeten zorgen dat dit met zo weinig mogelijk complicaties gepaard gaat. Waar komt uw interesse voor de gynaecologie vandaan? Ik ben aanvankelijk geïnteresseerd geraakt in de verloskunde en gynaecologie toen ik geneeskunde studeerde. En dan vooral in het samenspel van de hormonen.

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Susanne Hühn. Het innerlijke kind. angst loslaten

Susanne Hühn. Het innerlijke kind. angst loslaten Susanne Hühn Het innerlijke kind angst loslaten Inhoud Inleiding 7 Hoe ontstaat angst? 11 Wegen uit de angst 19 Het bange innerlijke kind leren kennen 35 Meditatie Het bange innerlijke kind leren kennen

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Handleiding Kind in Beeld Kinderopvang

Handleiding Kind in Beeld Kinderopvang Handleiding Kind in Beeld Kinderopvang Waarom is kinderopvang goed voor mijn kindje. Foto Je bent zwanger. Het is goed om dan al na te denken over kinderopvang van je kindje.. Foto In de kinderopvang zorgt

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Vragen over de overgang?

Vragen over de overgang? Vragen over de overgang? Kom naar het menopauzespreekuur Gynaecologie Bezoek het menopauzespreekuur Veel vrouwen tussen de 40 en 60 jaar hebben klachten tijdens de overgang (menopauze). In het BovenIJ

Nadere informatie

ALLES DUBBEL. Survivalgids. voor startende tweelingmama s. Denise Hilhorst

ALLES DUBBEL. Survivalgids. voor startende tweelingmama s. Denise Hilhorst Voorproefje ALLES DUBBEL Survivalgids voor startende tweelingmama s Denise Hilhorst Inhoud Dubbel van start 7 Dubbel ervaren 8 Dubbel zwanger 10 Dubbel voorbereiden 19 Dubbel bevallen 25 Dubbel voeden

Nadere informatie

Wat kan ik voor u doen?

Wat kan ik voor u doen? 139 139 HOOFDSTUK 9 Wat kan ik voor u doen? WOORDEN 1 1 Peter is op vakantie. Hij stuurde mij een... uit Parijs. a brievenbus b kaart 2 Ik heb die kaart gisteren.... a ontvangen b herhaald 3 Bij welke...

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo? Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen

Nadere informatie

Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld

Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld meer liefde 39 Oefen je met de buitenwereld meer evenwicht

Nadere informatie

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen? 2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Uw verzekering snel en digitaal

Nadere informatie

Dit boekje is van:..

Dit boekje is van:.. Ik en mijn plan Dit boekje is van:.. Hallo, Jij bent cliënt bij SOVAK. Je hebt bij SOVAK een persoonlijk begeleider. Samen maak je afspraken over wat jij zelf doet en wat SOVAK doet. Die afspraken staan

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

1 Vinden de andere flamingo s mij een vreemde vogel? Dat moeten ze dan maar zelf weten. Misschien hebben ze wel gelijk. Het is ook raar, een flamingo die jaloers is op een mens. En ook nog op een paard.

Nadere informatie

Gelukskoffercoaching. Ik kan in drie woorden vertellen wat ik geleerd heb: I love me. Wael, 11 jaar. Gelukkig zijn kun je leren!

Gelukskoffercoaching. Ik kan in drie woorden vertellen wat ik geleerd heb: I love me. Wael, 11 jaar. Gelukkig zijn kun je leren! Gelukkig zijn kun je leren! Gelukskoffercoaching Missie GELUKKIG ZIJN KUN JE LEREN Gelukskoffercoaching wil kinderen op jonge leeftijd positief ondersteunen in hun individuele emotionele ontwikkeling.

Nadere informatie

Een kind helpen. na een misdrijf of verkeersongeluk. Slachtofferhulp 0900-0101. (lokaal tarief) na een misdrijf of een verkeersongeluk

Een kind helpen. na een misdrijf of verkeersongeluk. Slachtofferhulp 0900-0101. (lokaal tarief) na een misdrijf of een verkeersongeluk Een kind helpen na een misdrijf of verkeersongeluk Slachtofferhulp H E L P T na een misdrijf of een verkeersongeluk 0900-0101 (lokaal tarief) Een misdrijf of een verkeersongeluk kan een diepe indruk bij

Nadere informatie

Dino en het ei. Duur activiteit: 30 minuten Lesdoelen: De kleuters: kunnen een prent linken aan een tekst; kunnen het verhaal navertellen.

Dino en het ei. Duur activiteit: 30 minuten Lesdoelen: De kleuters: kunnen een prent linken aan een tekst; kunnen het verhaal navertellen. Dino en het ei Bibliografie: Demyttenaere, B. (2004). Dino en het ei. Antwerpen: Standaard. Thema: niet alles is steeds wat het lijkt, illusies Korte inhoud: Elke nacht staat er een groot wit ei tussen

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

!!!!! !!!!!!!!!!!! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams)! (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel)! Hoe voel je je nu? Beter?!

!!!!! !!!!!!!!!!!! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams)! (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel)! Hoe voel je je nu? Beter?! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams) Jim Laura Jim Laura Jim wijn aan) Laura Hallo Laura (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel) Hoe voel je je nu? Beter? Ja. Ja, dankje. Dit is voor jou. Een beetje

Nadere informatie

Preek Psalm 78:1-8 20 september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I

Preek Psalm 78:1-8 20 september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I Preek Gemeente van Christus, De mooiste dingen in het leven kun je niet als erfernis wegschenken Let er maar eens op. De belangrijkste dingen zijn geen erfstuk. Zeker, je kunt mooie spulletjes erven. Of

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

Ruimte voor adressticker. Datum ontvangst (invullen door SIvsG) Voorletters + Naam (+ meisjesnaam) Straat en huisnummer. Postcode en woonplaats

Ruimte voor adressticker. Datum ontvangst (invullen door SIvsG) Voorletters + Naam (+ meisjesnaam) Straat en huisnummer. Postcode en woonplaats F 2011.1 Versie 2 15-09- 2013 Vragenlijst Instituut voor Slaapgeneeskunde Woerden Ruimte voor adressticker Deze vragenlijst biedt ons inzicht in uw klachten en uw medische voorgeschiedenis. Vult u daarom

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Ereloonsupplementen buiten ziekenhuizen stijgen met 15 procent

Ereloonsupplementen buiten ziekenhuizen stijgen met 15 procent PERSBERICHT 29.03.2019 Ereloonsupplementen buiten ziekenhuizen stijgen met 15 procent Belgen die op bezoek gaan bij hun huisarts, specialist, tandarts of kinesitherapeut moeten in een derde van de gevallen

Nadere informatie

Uw ziekenhuisfactuur. algemene informatie over de elementen die uw factuur bepalen

Uw ziekenhuisfactuur. algemene informatie over de elementen die uw factuur bepalen Uw ziekenhuisfactuur algemene informatie over de elementen die uw factuur bepalen Mijnheer, Mevrouw Binnenkort wordt u opgenomen in ons ziekenhuis. De opnamedienst overhandigde u daarom deze brochure,

Nadere informatie

Medischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon

Medischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie

Nadere informatie

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.

Nadere informatie

Toelichting bij de opnameverklaring

Toelichting bij de opnameverklaring HHZH/OPN/040.14(0509) h.-hartziekenhuis vzw Mechelsestraat 24 2500 Lier tel. 03 491 23 45 fax 03 491 23 46 www.hhzhlier.be Toelichting bij de opnameverklaring U kan als patiënt een aantal keuzes maken

Nadere informatie

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Inhoudsopgave Welkom Blz. 3 Wat zijn baby- en kindergebaren? Blz. 4 Voordat je begint Blz. 5 De eerste gebaren Blz. 6 & 7 Gebaren- tips Blz. 8 Veel gestelde

Nadere informatie

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst. Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen

Nadere informatie

Sta zonder twijfels en vragen, vol overtuiging en vreugde, in jouw authentieke kracht! Dit zegt een enthousiast gebruiker van deze planner:

Sta zonder twijfels en vragen, vol overtuiging en vreugde, in jouw authentieke kracht! Dit zegt een enthousiast gebruiker van deze planner: Boetseweg 47 7895 AV Roswinkel telefoon: 0591 785 780 www.jolandalinders.com e-mail: info@jolandalinders.com IBAN: NL32 KNAB 0729 6439 99 BIC: KNABNL2H KvK nummer: 59561742 BTW nummer: NL155366701B02 Alsjeblieft!

Nadere informatie

DOSSIER >>> Wat is een. goede papa? DOSSIER

DOSSIER >>> Wat is een. goede papa? DOSSIER DOSSIER >>> Wat is een DOSSIER goede papa? 42 PSYCHOLOGIES MAGAZINE april 2014 Beter in je vel op het werk Nu de strenge maar afwezige vader definitief heeft afgedaan is het voor papa s zoeken naar een

Nadere informatie

Wil jij minderen met social media?

Wil jij minderen met social media? Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.

Nadere informatie

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd 53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn

Nadere informatie

Dialogen website Motiveren tot rookstop

Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialoog verandertaal uitlokken en versterken Goedemorgen. Heeft u problemen gehad sinds uw vorige controle? Ja, eigenlijk wel. Mijn tanden zijn sterk verkleurd.

Nadere informatie

Mijn dochter; boulimia en borderline

Mijn dochter; boulimia en borderline Mijn dochter; boulimia en borderline Mijn dochter; boulimia en borderline E.M. van der Linden Schrijver: E.M. van der Linden Coverontwerp: via Brave New Books ISBN: 9789402130331 E.M. van der Linden Dit

Nadere informatie

Borstkanker is een kwaadaardig gezwel in de borst. Dit kan levensbedreigend zijn.

Borstkanker is een kwaadaardig gezwel in de borst. Dit kan levensbedreigend zijn. WELOVERWOGEN BESLISSEN OF U EEN SCREENINGSMAMMOGRAFIE LAAT NEMEN. DE INFORMATIE IN DEZE FOLDER HELPT U DAARBIJ. 1. WAT IS BORSTKANKER? Borstkanker is een kwaadaardig gezwel in de borst. Dit kan levensbedreigend

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Toelichting bij de opnameverklaring

Toelichting bij de opnameverklaring A.Z. Vesalius - campus Tongeren A.Z. Vesalius - campus Tongeren Hazelereik 51 3700 TONGEREN Toelichting bij de opnameverklaring U kan als patiënt een aantal keuzes maken die een belangrijke invloed hebben

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Deze site gaat je niet gelukkig maken...

Deze site gaat je niet gelukkig maken... naam wachtwoord login informatie aanmelden Deze site gaat je niet gelukkig maken... Dat wil zeggen dat je hier niet leert hoe je een leven zonder teleurstelling, pijn, somberheid, angst, onzekerheid of

Nadere informatie

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.

Nadere informatie

Werkblad 3: Gravenfeest China

Werkblad 3: Gravenfeest China 1. Lees onderstaande mails en noteer op een apart blad wat je leert over Qing Ming Jie. 2. Bedenk een verhaal over het gravenfeest dat je kan vertellen aan de andere kinderen van je klas. Welke prenten

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen? zorgwijzer 2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Regel uw verzekering

Nadere informatie

zorgwijzer Zorg of advies nodig? CZ wijst u de weg 2012/2013 Weet u waar u de beste zorg kunt krijgen? Uw verzekering snel en digitaal regelen

zorgwijzer Zorg of advies nodig? CZ wijst u de weg 2012/2013 Weet u waar u de beste zorg kunt krijgen? Uw verzekering snel en digitaal regelen zorgwijzer 2012/2013 Weet u waar u de beste zorg kunt krijgen? Uw verzekering snel en digitaal regelen Zorg of advies nodig? CZ wijst u de weg Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Toen mijn vriendin

Nadere informatie

Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren

Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Mijn leven veranderde zo n drie jaar geleden. Juist de dag voor mijn mama s verjaardag kreeg ze van mijn vader een kogel door het hoofd. Wonder boven wonder overleefde

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Toelichting bij het document opnameverklaring bij opname in een psychiatrisch ziekenhuis

Toelichting bij het document opnameverklaring bij opname in een psychiatrisch ziekenhuis Versie 2016 01-01 Alexianen zorggroep Tienen Psychiatrische kliniek Liefdestraat 10, 3300 Tienen alexianentienen@fracarita.org www.alexianentienen.be RIZIV: 72094754 Toelichting bij het document opnameverklaring

Nadere informatie

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag Thema Op het werk. Demet TV Lesbrief 8. De eerste werkdag Deze les gaat over de eerste werkdag. gaat voor het eerst werken bij een snoepfabriek. Hij komt binnen en maakt kennis met de chef. De chef vertelt

Nadere informatie

Weekschema maken. Je gaat praten over de dingen die jij in één week doet. Deze activiteiten ga je in een schema op de computer uitwerken.

Weekschema maken. Je gaat praten over de dingen die jij in één week doet. Deze activiteiten ga je in een schema op de computer uitwerken. Weekschema maken Je gaat praten over de dingen die jij in één week doet. Deze activiteiten ga je in een schema op de computer uitwerken. Leer en oefen: Neem samen me de docent/assistent het fotoboek de

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Lesbrief Meneer Beer

Lesbrief Meneer Beer Lesbrief Meneer Beer Het verhaal Het verhaal gaat over Meneer Beer. Hij is verliefd op een prachtig berinnetje, maar hij durft het haar niet te vertellen. Hij vindt zichzelf maar een eenvoudige beer. Om

Nadere informatie

Vragenlijst Depressie

Vragenlijst Depressie Vragenlijst Depressie Deze vragenlijst bestaat uit een aantal uitspraken die in groepen bij elkaar staan (A t/m U). Lees iedere groep aandachtig door. Kies dan bij elke groep die uitspraak die het best

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Dharma DE WARME CHARME VAN

Dharma DE WARME CHARME VAN REPORTAGE Dharma DE WARME CHARME VAN Het enthousiast kloppend hart van Kortrijk heeft er sinds kort een uniek adresje bij. Met Bed&Breakfast Dharma maakt gastvrouw Linda haar droom waar en garandeert ze

Nadere informatie

Omgaan met Psychische Klachten op de werkvloer

Omgaan met Psychische Klachten op de werkvloer Omgaan met Psychische Klachten op de werkvloer Harmen Doornbos www. actiefaanhetwerk.nl/zgv Powerful Impulse Agenda Introductie Verwachtingen Op welke vragen krijg ik antwoord? Psychische klachten Wat

Nadere informatie

H E T V E R L O R E N G E L D

H E T V E R L O R E N G E L D H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op

Nadere informatie

INHOUD. Disclaimer 7 Voorwoord 9 Dankbetuiging 13 Inleiding 14. Tot slot 208 Over de auteur Handige tips 204

INHOUD. Disclaimer 7 Voorwoord 9 Dankbetuiging 13 Inleiding 14. Tot slot 208 Over de auteur Handige tips 204 INHOUD Disclaimer 7 Voorwoord 9 Dankbetuiging 13 Inleiding 14 1 De natuurlijke staat van de mens 17 2 Het is niet jouw schuld dat je te dik bent! 19 3 De voedingsmiddelenindustrie 30 4 Wat eten we? 54

Nadere informatie

Toelichting bij de opnameverklaring

Toelichting bij de opnameverklaring Campus Sint-Augustinus Oosterveldlaan 24, 2610 Wilrijk Campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20, 2018 Antwerpen Campus Sint-Jozef Molenstraat 19, 2640 Mortsel Opnamedienst Sociale dienst Ombudsdienst

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

SKW Special. Beter ziek zijn. Mira Vis locatiehoofd SKW t Hummeltje

SKW Special. Beter ziek zijn. Mira Vis locatiehoofd SKW t Hummeltje SKW Special Beter ziek zijn Mira Vis locatiehoofd SKW t Hummeltje SKW Van Polanenpark 243 2241 SL Wassenaar tel. 070-511 31 47 info@kinderdagverblijven-wassenaar.nl www.kinderdagverblijven-wassenaar.nl

Nadere informatie

Toelichting bij de opnameverklaring

Toelichting bij de opnameverklaring Toelichting bij de opnameverklaring U kunt als patiënt een aantal keuzes maken die een belangrijke invloed hebben op de uiteindelijke kostprijs van uw ziekenhuisopname. Deze keuzes maakt u aan de hand

Nadere informatie

KureghemNet is een project van MAKS vzw. Computerles Programmaboekje sep dec 2014

KureghemNet is een project van MAKS vzw. Computerles Programmaboekje sep dec 2014 @ KureghemNet is een project van MAKS vzw Computerles Programmaboekje sep dec 2014 2 Iedereen mee met de PC Heb je nog nooit een computer gebruikt en wil je de basis leren? Zoek je werk of wil je beter

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo

Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo LANG LEVE DE DI VER SI TEIT tekst Saskia Doorschodt fotografie Dorien Grötzinger Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo Ik ben lesbisch. Velen van ons hebben dit wel eens hardop tegen iemand anders gezegd.

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie