Stand van zaken en toekomst institutioneel. duurzaam vermogensbeheer in Nederland. Met dank aan. Sustainability. Part of Credit Lyonnais AM

Transcriptie

1 Stand van zaken en toekomst institutioneel duurzaam vermogensbeheer in Nederland Loyalis Global Sustainability Fund Sustainability More Than Just Investing Met dank aan Part of Credit Lyonnais AM

2 Inleiding + introductie blok 1 Marcel de Berg, Your Good Choice Introductie werkgroep Opzet en doel seminar Wat is duurzaam beleggen? Door wie en waarom? Kader voor pensioenfondsen Algemene uitkomsten enquête Samenvatting

3 Werkgroep Doelstelling Samenstelling Marcel de Berg, Your Good Choice (voorzitter) Wout van Heerdt, Interpolis Wouter Peters, PGGM Peter Pauw, ING Bank Marcel Jeucken, Dutch Sustainability Research Robert Klijn, ING Lysanne van der Made, SNS AM Vacature (pensioenfonds?)

5 Seminar Doel Opzet Beleid Implementatie Verantwoording Blokken: Blokken: - aanpak / knelpunt - implementatie in - criteria beleggingsproces Presentatie: - dialoog engagement -Global Reporting Initiative Brede vertegenwoordiging Blok: - Communicatie

7 Wat is duurzaam beleggen? uitgangspunten Religie Duurzame ontwikkeling (Brundlandt) Generatie denken Triple Bottom Line (John Elkington) People, planet en profit Dialoog Fysiek in de portefeuille

8 Doel Per sector People Planet Selecteren beleggingsuniversum / portefeuille milieuzorg grondstoffen bewerking. arbeidsvoorwaarden arbeidsverhoudingen arbeidsvoorwaarden... Criteria Kleinste bouwstenen Arb. Verh 1 Arb. Verh 2 Arb. Verh 3 ooo, etc Mogelijkheden Drempelwaarden Acceptabele alternatieven Ond. A Ond. B Ond. C Ond.,... Gewichten criteria Profit winst solvabiliteit strategie. Relatieve voorkeur C,,A,,D,,B. Rendement / risico profiel Portefeuille

10 Door wie en waarom? Religie Particulieren Institutioneel Pensioenfondsen: vakbonden Ondernemingen en maatschappelijk verantwoord ondernemen ondernemingspensioenfondsen Verzekeraars: gedragscode Vermogensbeheerders Non gouvernementele organisaties

12 Kader pensioenfonds Sociale partners Werkgevers Werknemers Gepensioneerden Nutsprofiel Asset Liability Management Premie Profiel Beleggings Profiel S T U R I N G ALM-studie Uitkering- Profiel Maatschappelijke omgeving

13 Planet Sociale partners Werkgevers Werknemers Achterban People Ethiek Profit Duurzaam beleidskader = 3P te Nutsprofiel Transparantie / verantwoording Asset Liability Management Premie Profiel Beleggings Profiel S T U R I N G Uitkering- Profiel

15 Enquête / onderzoek pensioenfondsen Onderzoeksonderwerpen Aanleiding Beleid: totstandkoming, inhoud, welke issues? Duurzaamheidinformatie en ondernemingsrisico s Inkleding Vermogensbeheer Beleidsverantwoording Samen met: Universiteit Nyenrode Rapport: Tussen Meerwaarde en Moraal

16 Kenmerken respondenten Tussen Meerwaarde en Moraal 44 ingevulde vragenlijsten Ong. 68% van het totaal beheert vermogen Nederlandse Pensioenfondsen Veel grote pensioenfondsen hebben gereageerd Relatief hoge respons van bedrijfstak pensioenfondsen

17 Belang van duurzaam beleggen Tussen Meerwaarde en Moraal Pensioenfondsen vinden: Het een belangrijke ontwikkeling (62,8%) Dat ze een eigen verantwoordelijkheid hebben (60,5%) Invloed grootte van het pensioenfonds Verschil tussen bedrijfstak en ondernemingspensioenfondsen

18 Beleidsinspanningen Tussen Meerwaarde en Moraal Beleid Motivatie Praktische manier om invulling te geven aan de verantwoordelijkheid van het pensioenfonds (27,3 procent) Past bij de missie van het pensioenfonds (25,0 procent) Sluit aan bij ons denken over Corporate Governance (20,5 procent) Beter rendement / risicoprofiel (18,2 procent), en Draagt bij aan de reputatie van het pensioenfonds (18,2 procent) Rendement / risicovraagstuk

19 Beleid / totstandkoming Betrokkenen Tussen Meerwaarde en Moraal Rol werkgever bij ondernemingspensioenfonds Grootte van het pensioenfonds Externe vermogensbeheerders belangrijke bijdrage Geen rol van de koepels Invloed beschikbare capaciteit staf praktijk

20 Inhoud van het beleid Tussen Meerwaarde en Moraal Welke duurzaamheidstrategie? 2P Minimum(people en planet) 2P +1P (people en planet) + profit 3P integraal 3P Dialoog / informatierecht Mix van strategieën

22 Samenvatting De Aarzeling Voorbij? Tussen Meerwaarde en Moraal Pensioenfondsen onderkennen belang praktijk Beleidsinspanningen nemen toe Betrokkenheid besturen en directies van pensioenfondsen Gebruik van duurzaamheidinformatie Bereidheid verantwoording af te leggen Belangrijke rol externe vermogensbeheerder Definitie beleidskader overige institutionele beleggers

23 Inleiding Criteria Lysanne van der Made, SNS Inleiding Uitsluitingscriteria Relatieve criteria Toepassing van criteria Verschil in systematiek van rating

24 Uitsluitingscriteria Op basis van negatieve screening nucleaire energie wapenproduktie kinderarbeid / gedwongen arbeid mensenrechten / arbeidsrechten alcohol, tabak, gokken (zgn. sin stocks ) dierproeven / biotechnologie

25 Tussen Meerwaarde en Moraal Welke issues spelen een rol in het beleid: schending van mensenrechten 34,1% overtreden van wet- en regelgeving 27,3% corruptie 22,7% productie en wapenhandel 20,5% kinderarbeid 15,9% arbeidsomstandigheden 13,6%

26 Relatieve criteria business ethics milieu prestatie sociale prestatie (intern en extern) financiële prestatie Elke mogelijke selectie op basis van rating is mogelijk. BV: Bovengemiddelde bedrijven worden opgenomen in universum ( best in class ) Bij het onderzoek dient rekening gehouden te worden met: sector cultuur

27 Tussen Meerwaarde en Moraal Duurzaamheidinformatie en ondernemingsrisico Kwaliteit van de informatie informatie toereikend 52% niet tevreden 20% Inschatting van risico s informatie over de duurzame prestaties van een onderneming draagt bij aan een betere inschatting van de financiële risico s die een onderneming loopt 83% beschikbare informatie maakt een goede inschatting mogelijk 37% Reden lager percentage dan 52%, omdat dit verder gaat dan eerder genoemde issues, meer behoefte aan gedetailleerde milieu en sociale informatie.

28 Europa versus VS Europa meer transparant Stakeholder model Beleid gebaseerd op normen en waarden Communicatie direct aan de stakeholders VS minder transparant Shareholder model Beleid gebaseerd op regels en wetten Communicatie vooral aan aandeelhouders artikel: Ronald Lubberts SNS Asset Management

29 Example: aggregatiemethode Total sustainability performance Business Ethics Social Performance Environmental Performance??? Corporate governance Business principles... Sector specific issues Social accounting /reporting Human Capital Social strategy in risk countries Product & service creation Environmental strategy Product & service use... External social policy (W)... Sector specific issues Suppliers/ contractors Sector specific issues...

30 Example: Farmacie US Sector results Pharmaceuticals USA December ,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,0 Abbott Bristol Meyers Squibb Eli Lilly Merck and Co Johnson and Johnson Pfizer Pharmacia Wyeth Business ethics Social performance Environmental performance average

31 Tussen Meerwaarde en Moraal Welke strategieën worden het meest gehanteerd: investeren in best-in class bedrijven 45,5% uitsluiten van bedrijven die niet aan de gestelde criteria voldoen 29,5% inventariseren van de sociale maatschappelijke en milieurisico s 27,3% gebruik van informatie en stemrecht tijdens de AVA 25,0%

32 Criteria Verschil in criteria rekening houdend met cultuur sector Verschil in systematiek van rating en informatievergaring Verschil in toepassing criteria Uitsluitingscriteria concerns (1e generatie) Best-in-class (2de generatie) Mixvormen (3de generatie)

33 Inleiding Implementatie Wouter Peters, PGGM Verschillende aanpakken Effecten op beleggingsbeleid Effecten op performancemeting Effecten op risicobeheersing Gevolgen voor ALM

34 Verschillende aanpakken Drie verschillende aanpakken: Negatieve screening / uitsluiting Relatieve screening Engagement

35 Negatieve screening / uitsluiting Aanpassen beleggingsbeleid: Aanpassen van benchmarks Performancemeting Aangepaste benchmark Aggregeren van benchmarks Gegevens aanlevering aangepaste benchmarks Risicobeheersing Risico s van de negatieve screening Risico s ten opzichte van de benchmark Gevolgen voor ALM Wijzigt de input of het model, dan wijzigt de output

36 Relatieve screening Beleggingsbeleid: Aanpassen van beleggingsbeleid Aanpassen van benchmarks Performancemeting: Wel aanpassen van de benchmark Een specifieke benchmark vaststellen, waarin reeds voor de meer-/minderwaarde van de relatieve screening wordt gecorrigeerd Niet aanpassen van de benchmark Relatieve screening is een gewone vorm van actief beheer Risicobeheersing

37 Engagement Beleggingsbeleid: Aanpassen van beleggingsbeleid Zelf uitvoeren van engagement Derde partij laten uitvoeren van engagement Performancemeting: Aanpassen van de benchmark Verwerking kosten in de performancemeting Risicobeheersing

38 Gevolgen voor ALM ALM, een zeer vereenvoudigd model: Input modelslag output Wijzigt de input? Wijzigt de modelslag? Wijzigt de output.

39 Inleiding Engagement door Robert Klijn, ING Definitie Ontwikkeling Enquête (VBA / Nyenrode, Tussen Meerwaarde en Moraal) Samenwerking Ethiek Ga de dialoog aan! Ga de dialoog aan!

40 Definitie Engagement Informeel Formeel Proxy voting Aandeelhoudersresolutie Effecten

41 Ontwikkeling Engagement Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) European Sustainable and Responsible Investment Forum (Eurosif) Stichting Corporate Governance Onderzoek Pensioenfondsen (SCGOP) European Corporate Governance Service (EGCS)

42 Enquête & Engagement Belangstelling voor dialoog en informatieen stemrecht AvA momenteel gering Toekomst: groter percentage weet het niet -> actievere rol Geen verschillen BPF en OPF groot of klein

43 Samenwerking bij Engagement Lagere kosten Groter machtsblok Lelijke eendjes aanpak

44 Ethiek & Engagement Public relations en corporate social responsibility (CRS) Integratie in het hoofd management systeem Financiële sector versus oliesector

45 Samenvatting Engagement Engagement wint aan belangstelling Met name gebruik rechten AvA Samenwerking en ethiek nog in ontwikkeling

46 Inleiding Engagement door Robert Klijn Een goede dialoog toegewenst! Een goede dialoog toegewenst!

47 Inleiding communicatie/verantwoording Marcel Jeucken, DSR Sleutelbegrippen: Verantwoording Transparantie Verslaglegging Pension Fund governance Nog veel vraagtekens omtrent de exacte rol van pensioenfondsen en de invulling die aan communicatie/verantwoording omtrent duurzaamheid zal (dienen te) worden gegeven.

48 Inleiding communicatie/verantwoording Marcel Jeucken, DSR Resultaten Tussen Meerwaarde en Moraal 82% stelt dat psf n zich in het openbaar dienen te verantwoorden; 64% stelt dat dit moet plaatsvinden naast de reguliere financiële verantwoording; 57% stelt dat psf n transparant dienen te zijn over de overwegingen achter haar investeringen; 21% is het niet eens met deze stelling; OPF-en zijn hierbij minder open dan BPF-en.

49 Inleiding communicatie/verantwoording Marcel Jeucken, DSR Belangrijkste redenen voor beleidsontwikkeling: invulling geven aan de verantwoordelijkheid van het psf (27,3%); past bij de missie van het psf (25,0%); sluit aan bij het denken over Corporate Governance (20,5%); duurzaam beleggen leidt tot hoger rendement (18,2%) en draagt bij aan de reputatie van het psf (18,2%). Opvallend is dat de belangrijkste redenen voor beleidsontwikkeling samenhangen met communicatieve onderwerpen (verantwoording, missie, reputatie).

50 Inleiding communicatie/verantwoording Marcel Jeucken, DSR Stelling: Het moet voor deelnemers en anderen duidelijk zijn op grond van welke overwegingen een fonds heeft geïnvesteerd in een onderneming:

51 Inleiding communicatie/verantwoording Marcel Jeucken, DSR Pension Fund Governance: de wijze waarop bij het pensioenfonds de verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden, het afleggen van verantwoording hierover en de transparantie van de organisatie is geregeld. Duurzaam beleggen en pensioenen: verschil in bevoegdheid/verantwoordelijkheid van psf t.o.v. deelnemers/gepensioneerden?

52 Inleiding communicatie/verantwoording Marcel Jeucken, DSR Vragen: Hoe leg je als pensioenfonds verantwoording af aan je stakeholders omtrent duurzaam beleggen? Welke stakeholders worden hierbij onderscheiden? Hoe betrek je de deelnemers er bij? Hoe weet je of het duurzaam beleggingsbeleid goed is uitgevoerd en effect heeft? Hoe kan dit worden gemeten en wat kan je wel/niet meten? Welke rapportagevormen zijn er om verantwoording af te leggen?

53 Inleiding communicatie/verantwoording Marcel Jeucken, DSR Wolters Kluwer is wereldwijd actief als uitgever van professionele publicaties, waaronder juridische, fiscale en medische vakbladen. De Nederlandse onderneming werd oorspronkelijk geselecteerd wegens haar goede prestaties op sociaal en milieugebied. Bij een Europese sectorstudie in 2002 bleek het bedrijf echter onder het gemiddelde van de sector te scoren. Wolters Kluwer publiceert geen rapport over zijn sociale en milieuactiviteiten. Bovendien kon niet worden uitgesloten dat het bedrijf betrokken is bij niet-duurzame houtproductie. Het belang in Wolters Kluwer wordt dan ook op korte termijn verkocht.

54 Inleiding communicatie/verantwoording Marcel Jeucken, DSR Unilever is een grote speler op de markt van persoonlijke verzorgingsproducten. Het bedrijf is betrokken bij internationale organisaties die een relatie hebben met duurzaamheid. Unilever is tevens één van de initiatiefnemers om duurzaamheid in het bedrijfsleven te vergroten. Een bekend voorbeeld hiervan is het Marine Stewardship Council, dat Unilever samen met het Wereld Natuurfonds heeft opgericht met als doel de visserij op zee te begrenzen. Daarnaast is Unilever actief op het gebied van duurzame landbouw en pro-actief ten opzichte van toeleveranciers als het gaat om maatschappelijk verantwoorde onderwerpen. Unilever is geselecteerd op basis van haar bovengemiddelde duurzaamheidprestaties binnen de voedingsmiddelenindustrie.

55 Inleiding communicatie/verantwoording Marcel Jeucken, DSR Verantwoording/verslaggeving: Dient een psf aan te geven waarin het wel óf niet belegt; wel óf niet uitsluit? Hebben deelnemers invloed op de criteria die je stelt? En andere stakeholders? Transparantie van ondernemingen waarin belegd wordt is voor psf n van groot belang: dienen psf n daarin het goede voorbeeld te tonen? Zijn wettelijke eisen noodzakelijk? Of zelfregulering? Indien je van mening bent dat duurzaamheid geen zaak voor het psf is, dan daar ook transparant in jaarverslag over zijn?