Samenvatting hoorcolleges wetenschapsfilosofie. Samenvatting_hoorcolleges_Wetenschapsfilosofie.pdf
|
|
- Tobias Koning
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Samenvatting hoorcolleges wetenschapsfilosofie Samenvatting_hoorcolleges_Wetenschapsfilosofie.pdf Tilburg University Sociale Filosofie en Wetenschapsfilosofie
2 Samenvatting hoorcolleges Wetenschapsfilosofie Hoorcollege 1 Kennis Waarom wetenschapsfilosofie? Beter: kennisfilosofie? Kennis is het hoogste economische goed en belangrijkste productiefactor. Economische wetenschap Een goede econoom is ook een wetenschapsfilosoof Nederland Kennisland Hoe kan men een duurzame economie creeeren? Wat is kennis eigenlijk: hier komt het verschil naar voren van de nieuwe en de oude economie Van Mainport tot Brainport... Het verschil tussen gewone goederen en kennis is: Kennis is een in economische zin is kennis een productiviteitsverhogende productiefactor, die belichaamd is in zowel kapitaal als arbeid. Taarten en recepten Met kennis kan je het heden begrijpen en de toekomst voorspellen. Kennis is vaak verpakt in een niet fysieke vorm: bv patenten, programma s of organisatiestructuren. Hier wordt dus het verschil duidelijk gemaakt tussen taarten en recepten. Een voordeel van kennis is ook dat het zich snel en kostenloos verspreid over de hele wereld. In het hoorcollege werd via een sheet duidelijk gemaakt wat pseudo wetenschappers zijn. Bv Ratelband, Char, Jomanda en Rasti Rostelli. Bij deze sheet hoort de vraag of dit ook kennis is, met het onderscheid tussen wetenschap of willekeur en pseidokennis of echte kennis. In de wetenschapsfilosofie gaat het dan ook werkelijk om voorspellen. Wetenschapsfilosfie 1. Het doel van de wetenschapsfilosofie Wat is echte kennis? Welke kennisclaimns zijn rechtmatig en welke zijn onrechtmatig? 2. Eerste poging tot een antwoord alleen de wetenschap maakt echte kennis. 3. Waarbij de belangrijkste wetenschappers van de 20e eeuw Einstein en Hwking zijn. 4. Problemen bij de stelling is dat kennis alleen geleverd wordt door de wetenschap. Problemen voor het eerste antwoord: 1. Debat over de universiteit Komt niet veel voort uit de NL universiteiten. 2. Debat over maatschappelijke relevantie van wetenschap Maatschappij heft niet zoveel met wetenschap, Wetenschappers zeggen dat binnen de economie veel te veel met wiskundige modellen wordt gewerkt die niks opleveren. 3. Debat over de economische wetenschap: Natuurwetenschap levert kant-en-klare recepten Hoe zit dat met de economische wetenschap? Bv bertolli recept (unilever) eerst groot success door verdeling later niet meer. 1
3 Bv Washington Consensus (IMF) privatisering, liberalisering en deregulering. Joseph Stiglitz zei dat men niet stug vast moest hoduen aan een Natuurkundig model, maar dat men juist een flexibele opstelling moet hebben. Men krijgt hier dus ook te maken met de complexiteit van de economie. Wetenschap gaat over: Waarheid ( objectiviteit, zekerheid) Verklaren en voorspellen Bv verklaring van conjunctuur en voorspelling van de toekomst. Bezwaar tegen de status van economie: De eco. wetenschap verklart niet en voorspelt niet. De eco. wetenschap is (nog) geen wetenschap. Economische voorspellingen: Waarom belangrijk? Voorspellingen vormen de input voor beleidsbeslissingen! In de Bijbel zegt Jozef tegen de farao dat hij zeven jaar van overvloed moet verwachten gevolgd door zeven magere jaren. Dat was wellicht de eerste gedocumenteerde conjunctuurcyclus en de eerste (en waarschijnlijk laatste) accurate economische voorspelling. (The Economist). Economische voorspellingen komen meestal niet uit, waardoor niet? Factoren bij de voorspellers Moeilijk om de juiste cijfers te verkrijgen. Factoren bij het publiek aanpassing aan voorspellingen. Dit uit zich in het feit dat recessies vaak zeer slecht of niet voorspelt worden, met achteraf vaak bijstelling van cijfers. Voorspellingen komen wel uit: Self fulfilling prophesy Dat voorspellingen juist uitkomen doordat ze gedaan zijn. Voorspellingen komen niet uit: Club van Rome: Voorspelling van ondergang aarde in jaren 60 en 70 door vervuiling. Bv voorspelling van de grootschalige computercrash tijdens millennium. Alternatieven Hoogste gebowuen wet: Oplevering van hoogste gebouwen precies aan het begin van recessies. R-woord index: Voorspellingen voor volgende recessie aan de hand van hoeveelheid/aantal keer recessie (woord) in bekende kranten verschijnt. Hoe zit het met verklaringen: Economische wetenschap? Veel meningsverschillen Vb waarom is de conjunctuurcyclus minder volatiel geworden. Volatiliteit: afzwakking van de extremiteit van de conjunctuur fluctuaties. Verklaringen voor deze afzwakking zijn: 1. Diensten verschuiving van output en banen 2. Voorraden vergemakkelijkt dor de ICT. 3. Globalisering 4. Grotere overheid veel vraag en werkgelegenheid. 5. Fiscaal beleid maatregelen om vraag te reguleren. 2
4 Verklaringen: Beter monetair beleid, bankhervormingen en geluk enz. Soft science no more...harde wetenschap: De uitweg... Economie als natuurkunde Recepten alleen die recepten die gevonden zijn met natuurkundige wetenschap. Nobelprijs voor economen in
5 Hoorcollege 2 Hfd 7 met als belangrijke filosofen Compte en Durkheim. Harde wetenschap Wetenschappelijke kennis wordt verkregen door het volgen van de wetenschappelijke methode. Deze methode kijkt naar hoe de wetenschappelijke kennis eruit ziet. Men kijkt dus uitgebreid naar de geschiedenis van de wetenschap. Positivisme Op elk onderdeel van de samenleving zou de wetenschap de antwoorden geven door het volgen van de wetenschappelijke methode. Het feitelijke moet voorkeur krijgen boven het fictieve, want er wordt gezegd dat er niks is wat niet te verklaren is op wetenschappelijke wijze. Auguste Compte wordt uitgelegd door ontmythologisering: alles is toe te wijzen of te verklaren aan of door het toeval. Met als onderdeel de wet van de drie stadia 1e boek op blz Theologishe stadium: Bovennatuurlijke wezens 2. Metafysische stadium: abstracties 3. Positieve stadium: einddoel van elke wetenschap namelijk objectieve feiten. 1. Hier is te zien dat de natuurkunde zich bijna in het natuurkundige stadium bevindt. 2. Natuurkunde wordt dan ook wel als voorbeeld van de goede wetenschap genoemd: 1. Wat zijn de kenmerken van de natuurkunde 2. Wat is de invloed op andere wetenschappen 3. Wat is de invloed op de economische wetenschap. 3. Er is geen verschil tussen natuurwetenschap en sociale wetenschap. 4. Als het niet voldoet aan de wetenschappelijke methode dan is het geen wetenschap!! Wetenschappelijke revolutie Nicolaus Copernicus: Copernicaanse revolutie(1543) Boek omwenteling van de hemelse sferen, wordt gezien als het begin van de wetenschappelijke kennis. Tot Copernicus was het denkbeeld geocentrisch, aarde als middelpunt van het heelal. Maar copernicus zei dat de zon het middelpunt is: Heliocentrisme Dit was tevens de overgang van theologische naar metafysische naar uiteindelijk positieve stadium. Johannes kepler(1609): planeet beweging elliptisch Gelileo (1609): Telescoop, bevestiging van de copernicaanse revolutie. Newton (1687): Theorie van de zwaarte kracht en tevens het toppunt van de wetenschappelijke revolutie. Kenmerken van de wetenschap: Methode: waarnemen, experimentele benadering. Wat nemen we waar? Wereld als machine: mechanisering. Niet waarom maar hoe. Hoe beschrijven we wat we waarnemen? wiskundige formules (mathematisering) De uitkomsten van de wetenschappelijke revolutie zijn dan ook: Methode, mechanisering en mathematisering. 4
6 Universum als klok Het doel dat ik mij hier stel is te bevestigen, dat de machine van het heelal niets weg heeft van een goddelijk bezield wezen, maar lijkt op een klok (Kepler) Wiskunde Galileo: positieve gevoel van deze wetenschappers toen was dat ze dachten dat uiteindelijk alles te verklaren en voorspellen is, als er maar de juiste wiskundige formules gevonden werden.er wordt ook gezegd dat het universum net een mechanisme is. De verlichting John locke was tegen vooroordelen, ontwetendheid en bijgeloof. Deze 3 dingen moesten bestreden worden. De 18 e eeuw wordt ook wel de eeuw van de rede genoemd, met filosofen als Voltaire, hume en smith. Smith was de eerste echte klassieke econoom, hij stond met een been in de verlichting en een been in de wetenschap. Een positivist gaat ervan uit dat de antwoorden verkregen door de wetenschap leiden tot het doel: Verbeteren van het leven van de mensheid. Vooruitgangsgevoel: Wetenschap, industriele samenleving en marktmaatschappij. Kenmerken van het positivisme Wetenschapsideaal als vooruitgangsgeloof Niet alleen onderzoek heelal maar ook: Wetenschappelijk onderzoek naar dieren, lichaam, ziel en samenleving. Elke wetenschapper zou dan ook moeten kijken naar wat een natuurkundige doet. Wetenschap zonder toepassing van de wetenschap is zinloos. Mechanisering van het lichaam 1. Andreas Vesalius (1543): onderzocht door het ontleden van mensen. Dit deed hij door het doen van observaties en experimenten. 2. William Harvey (1628): Zei dat het menselijk hart niks anders is dan een pomp met een mechanisch proces. Mechanisering van het dier door Rene Descartes (1637): Dieren zijn ingewikkelde machines, dus ze worden voortgedreven door mechanische processen, die wiskundig te beschrijven zijn. Hij had grote bezwaren tegen het ontleden van dieren. Een bewijs tegen mechanisme kan zijn het feit van voortplanting, tevens heeft een mens ook een ziel, die onstoffelijk is. Compte zou zeggen dat Descartes is blijven hangen in het theologische stadium. Mechanisering van de ziel door thomas Hobbes (1651): Eerste die zei dat de ziel ook een mechisme is. Ziel is materieel en mechanisch: hersenwetenschap, onderzoek en... verbeteren. Determisme is het feit dat alles van tevoren vast ligt. positivisme leidt tot determinisme. 5
7 Thomas hobbes zei ook dat de staat als een klok werkt en dit wordt het beste beschreven door de tekst over Frederik III van Pruisen... Hier komen de begrippen economie en sociologie naar voren.--> boek bekijken!! Mechanisering van de maatschappij op basis van Adam Smtih (1776) Begrippen: Verlichting, Invloed van Newton en maatschappij als mechanisme met individuele belang als motor. Durkheim vindt dat de maatschappij te ver is doorgeslagen. Mechanisering van arbeid heeft als gevolg: Arbeidsverdeling, organische solidariteit als deze doorslaat naar: Arbeidsdeling, handigheid, snelheid en machines zal uiteindelijk leiden via mechanisering op de werkvloer tot algehele rijkdom. Taylorisme: productieproces opdeling door ieder stukje te geven --> specialisme Schaduwzeiden: Durkheim zei dat individualisering en secularisering een bedreiging vormen voor de sociale cohesie. Er zou niks meer zijn die het geheel bij elkaar houdt. En uiteindelijk zou dit tot anomie leiden --> wegvallen van samenhang/cohesie. Gedachten van Durkheim: Tegen individualisme: blz : 1. Collectief bewustzijn --> open samenleving waar toch niet iedereen tolerant is maar wel geacht hoort te zijn. 2. Idealisme: Bestudering van de ideeen van een hele samenleving. 3. Holisme: Samenleving bestaat niet alleen uit individuen maar uit een groter geheel. Sociale feiten bestaan objectief en worden beschreven door sociale wetten, die verkregen zijn door de wetenschap. Gedachten van Durkheim vergeleken met die van Pim Fortuijn --> individu kan niet zonder en collectieve samenleving. Sociologie als Fysologie In de 19 e eeuw draait het om positivistische sociologie met als belangrijkste filosofen Compte en Durkheim en het positivisme is 3 stadia --> belangrijk voor tentamen. Twee gezichten: 1. Sociologie als wetenschap en 2. Worstelt met schaduwzijden van mechanisering. 6
8 Hoorcollege 3 Wetenschapsfilosofie met: 1. Positivistische benadering en 2. Hermeneutische benadering. Positivistische benadering Er is geen fundamenteel verschil tussen natuurwetenschap en sociale wetenschap. De econoom als natuurwetenschapper. Het verschil met de hermeneutische benadering is: Wel fundamenteel verschil natuurwetenschap en sociale wetenschap. Econoom als sociale wetenschapper. Economie als natuurwetenschap: Positivisme in de economische wetenschap: De economie als mechanisme De economische theorie Economie en mechanisering Bij dit denkbeeld verlaat de economie het theologische stadium en wordt omschreven door mechanische metaforen in de economie, op basis van Francois Quesnay ( ): o Laissez faire, laisser passer --> laat de economie maar zijn gang gaan. --> laat het mechanisme het werk doen met zo min mogelijk overheidsingrijpen. o Er wordt uitgegaan van de economische kringloop van vraag en aanbod. Met de gedachte dat de landbouw de bron van alle rijkdom is. Adam Smith (1776): Maatscahppij als mechanisme met individuele belang als motor, onder grote invloed van Newton. o Economische kringloop o Vooruitgangsoptimisme o o Onzichtbare hand Positief --> vraag of de onzichtbare hand wetenschappelijk is en wat het mechanisme hier achter is. John Stuart Mill ( ) Positivistische econoom die een van de grote klassieke economen van de 18 e eeuw. Hij was aanhanger van David Ricardo, waarbij kritiek geuit werd op het boek van Smtih, die volgens hem geen korte wetenschappelijke methodes gebruikte maar langdradige omschrijvingen. Teven was hij een grote invloed voor veel economen. Kenmerken van de economische wetenschap zijn: 1. Deductief: redenering van algemene wetten met antwoorden op gebeurtenissen. Bv vallen van een pen. 2. Inexact. Wet van Homo economicus!! Deductiviteit van de economie Men moet bij de economie net zo handlen als bij de natuurwetenschap, namelijk beginnen met algemene wetten en van uit hier concrete uitspraken over specifieke ecoomische gebeurtenissen afleiden. Deductie is de redenering van algemene uitspraken (=wetten) naar specifieke feiten. Bijvoorbeeld economische wet van prijs daling vraag toeneming. 7
9 Bekijk plaatje van deductie: van wetten en theorieen naar voorspellingen en verklaringen. De economie is inexact Toch komen economische voorspellingen vaak niet uit. Dit komt omdat en economische wet alleen wijst op een tendens: Als de prijzen dalen dan zal het normaal gesproken zo zijn dat de vraag toeneemt. Ceteris paribus wetten maken de economische wetenschap inexact. ceterisparibus is normaal gesproken. Bij de economie zal volgens die wetten een verschijnsel normaal gesproken uitkomen, maar niet exact dwz dat een economische voospelling alleen uitkomt als er geen disturbing causes zijn. Verstorende factoren kunnen zijn: Voorkeuren, verwachtingen van de consument en wensen. Hoeveeheid en prijs van substitueerbare goederen Hoeveelheid en prijs van complementaire goederen. Inkomen en smaken Hierna is er een sheet getoond met het grillige verloop van beurzen waarbij met altijd te maken heeft met marktwerking en dus geen exacte wetten kan opstellen. De economische methode Verschil met de natuurkunde is dat er geen experimenten zijn en de vraag is of het dan wel voldoet aan de natuurlijke methode, omdat er wel mechanismen zijn maar er geen experimenten worden gedaan. Bij de economie zijn deze echter ook niet nodig, omdat ze de filosofische of introspectieve methode gebruiken. Tevens zeggen ze dat de uitkomsten van experimenten niks zeggen voor de economie. Daarentegen zijn economische wetten absoluut zeker, maar toch zijn voorspellingen inexact door de genoemde verstorende factoren. rationeel, eigen belang homo economicus. Hermeneutische benadering Hermeneutisch is uitleggen of in woorden vangen, zoveel mogelijk via woorden formulern en een goed voorbeeld hier van is het boek van Adam Smith. Er is echter een fundamenteel verschil tussen natuurwetenschappen en sociale wetenschap. De econoom als sociale wetenschapper. Deze houdt zich bezig met mensen en zich daar aan aanpassen. De natuurkunde houdt zich juist bezig met dode dingen. Mensen zijn meer dan alleen fysieke objecten en dienen daarom ook anders benaderd te worden, dwz niet (alleen) via de natuurwetenschappelijke methode. Mensen kunnen onverwacht afwijken ze hebben een vrije wil en die leidt tot een andere benadering door innerlijke krachten. De introspectieve methode zegt dat de economische wetten voldoende zekerheid op leveren, omdat ze antwoorden leveren doordat ze goed doordacht zijn. Economen zeggen dat hun wetenschap begint bij filosofie. bij het goed nadenken over economische gebeurtenissen. 8
10 Economie en cultuur belangrijk onderdeel op blz Methodenstrijd Duitse historische school is een hermeneutische scool De Oostenrijkse school is positivistisch Deze school zegt dat men zelf in de maatschappij moet kijken welke economische processen in de praktijk voorkomen. De Klassieke economie is te theoretisch en te abstract en zou meer empirisch moeten zijn. Tijdperk, religie en cultuur meenemen in je economische analyses. tegen het positivisme. Hermeneutische filosofen 1. Max Weber ( ) zei dat cultuur en geschiedenis belangrijk zijn voor de sociale wetenschap. Cultuur is belangrijk voor het gedrag van mensen Blz 225/226 waarden rationaliteit. De sociale wetenschap vereist zijn eigen methode Doelrationaliteit: onttovering, rationalisering. In de sociale wetenschap zijn er geen wetten maar ideaaltypen. Bekijk de ontmythologisering van Compte. 2. Wilhelm dilthey ( ) zei dat alle menselijke handelingen deel uitmaken van een historisch proces. Dit geeft een aanvulling op Weber: Mensen kunnen alleen begrepen worden door zich te verplaatsen in hun specifieke perspectief op de werkelijkheid. Beleven, verstehen zich proberen te verplaatsen in de schoenen van een ander. Homo economicus van Mill Weber: Geen wet, maar ideaaltype Mensen zijn continu bezig met meer geld winnen Bekijk dan ook hoever de werkelijkheid afwijkt van het ideaaltype De verstehende methode Sociale wetenschappen hebben hun eigen object van onderzoek. complex sociaal menselijk gedrag (blz 224) is sociaal handelen volgens Weber. Welke betekenissen geven mensen aan gebeurtenissen, waarom ipv hoe. bv de motivatie van Bush om irak binnen te vallen. o Door welke redenen wordt hun gedrag gemotiveerd. o Innerlijke interpretatie. Interpreterend begrijpen, ook wel verstehen niet oorzakelijk mechanistisch verklaren (erklaren) maar juist vergrijpen is belangrijk. o Verstehen tov erklaren o Begrijpen tov verklaren (in natuurlijkwetenschappelijke wijze). De methode van de sociale wetenschap is de methode van verstehen. Verstehen (interpreterend begrijpen): Methode om de sociale handelingen van mensen te begrijpen in termen van redenen. Idiografisch: het bijzondere beschrijvend. Erklaren (Causaal verklaren): Methode om gebeurtenissen te verklaren in termen van mechainische oorzaken. nomothetisch: wetten stellend. 9
11 Hoorcollege 4 Een cultuur laat zich niet door wetten beschrijven, dus verstehen-als-methode. De rol van de cultuur wordt in de economie steeds belangrijker geacht: Weber these (1) Internationalisering (2) Sociaal kapitaal (3) Weber these (1): blz 218/219 Het protestantisme heeft de ontwikkeling van het kapitalimse beinvloed. Cultuur gecreeerd van hard werken, sparen, investeren enz. Door arbeid geen zonde... (religeuze twijfel, materiele verlokking) Reformatie is ook belangrijke geweest voor de wetenschap. Tevens wordt er gezegt dat de VS een voorsprong heeft op de rest van de wereld, door The god factor Ze zeggen dat ze in de VS harder werken door de religieuze achtergrond. Internationalisering (2) Bij multinationals is het verstehen van andere culturen van levensbelang. International Human Resource Management. Verstehen is dan gericht op de bedrijfsetiquette en consumenten etiquette in anderen landen. Een voorbeeld hiervan mbv DSM: Zij llaten zien dat een bedrijf zih moet kunnen verplaatsen in de schoenen van een ander en dat hiervoor intuitie en souplesse voor nodig is. Sociaal kapitaal (3): Sociaal kapitaal is productief: Durkheim collectief bewustzijn. Meer vertrouwen, hoger inkomen vb van Italie tusen sociaal kapitaal van zuid en noord, dit verschil wordt veroorzaakt door verschil in samenwerking. Een ander voorbeeld dat genoemd wordt is de VS: Door weinig contact met andere komt de groei van de economie in de toekomst in het gedring. Tabellaars versus babbelaars Probleem bij het sociaal kapitaal is dat er een te grote varieteit bestaat aan definities en methoden. Logisch positivisme (neopositivisme, Wiener Kreis) De wetenschappelijke wereldvisie uit 1929: Alles wat men zegt over de wereld moet gedaan zijn uit wetenschappelijke visie. Tegen de filosofische methode van Mill. Tegen de begrijpende methode van Weber en Dilthey. Kortom: de logisch positivisten zijn tegen pseudowetenschappen. Afbeeldings theorie: o De werkelijkheid wordt weerspiegeld in de wetenschappelijke uitspraken = realisme 10
12 Wat is wetenschap en wat is pseudowetenschap?? Demarcatie: Pseudowetenschap: Verzameling van opvattingen die worden gepresenteerd alsof ze wetenschappelijk zijn, terwijl dit niet het geval is. Demarcatiecriterium: Een regel waarmee objectief vastgesteld kan worden of een opvatting wetenschappelijk is of niet. Dubbel demarcatiecriterium: 1. Er moet een logische analyse gemaakt kunnen worden. 2. Er moet mogelijkheid zijn tot verificatie. Een pseudowetenschapper is nooit te verifieren: o God bestaat, leven na de dood, spoken bestaan, ufo s zijn echt gezien enz. o Doordat deze uitspraken niet te verifieren zijn, zijn ze betekenisloos. Logische analyse Definities en logische consistentie hierbij wordt er duidelijk gemaakt wat het begrip betekent aan de hand van verschillende difinities van werkloosheid. Er kunnen dus verschillende difinities zijn bij een logische analyse. Verificatie Elke uitspraak moet geverifieerd kunnen worden. Dwz. De waarheid van elke uitspraak moet empirisch (door waarneming) kunnen worden vastgesteld. Logische atomisme: elke theorie dient geanalyseerd te kunne worden tot empirische basisuitspraken. Een basisuitspraak heeft alleen dan betekenis als deze direct en zonder twijfel te toetsen is aan de werkelijkheid. De basisuitspraken corresponderen ieder afzonderlijk met afzonderlijke feiten. Afbeeldingstheorie: Ware theorie is afbeelding van de werkelijkheid. De wetenschap steunt op een empirische basis van kale naakte feiten die in principe voor idereen toegankelijk is. Deze empirische basis moet zeker en onafhankelijk zijn. Daarom moet er bij voorkeur verwijzing naar directe gewaarwoordingen zijn: 1. Bv rood, zuur, glad etc. objectieve feiten 2. Vaak is het onmogelijk bij abstracte begrippen (zoals inflatie en werkloosheid) 3. In dat geval moet operationalisering plaats vinden: Dit gaat echter ten kosten van de zekerheid. Voor de weergave van verificatie kijk naar de sheets op blz 5 hier wordt het proces uitgelegd aan de hand van hypothese naar testen naar zekerheid via verificatie. Proberen te laten zien wat waar is, welke theorie waar is via verificatie. Vb gegeven van de tieten van Georgina Verbaan eerst onzekerheid, maar via verificatie is de onzeker hypothese getest. 11
13 Hoorcollege 5 Inductie generaliseren Wat is de methode van de (economische) wetenschap? Inductie = generaliseren = redeneren van specifieke feiten naar algemene principes. o Bv conclusie: door een prijs stijging zal er een vraag daling plaats vinden. Bij dit onderdeel is het erg belangrijk dat je het verschil tussen inductie en deductie goed kent. Empirische cyclus Het vb gegeven tijdens het hc is de verhouding tussen inflatie en werkloosheid. Inflatie stijging leidt tot een daling van de werkloosheid. Dit is een zelfde verschijnsel in verschillende landen en wordt gezien als een proces van cijfers bepalen en op basis van deze cijfers je conclusie trekken. dit is een goed vb van inductie. Philips curve wet van okun negatieve relatie tussen inflatie en werkloosheid. Karl Popper ( ) mbt tot deze filosoof voor het tentamen vooral blz van het tweede boek goed kennen. Tegen het logische positivisme wel zat hij ij het begin ervan, maar keert zich later er tegen. Hij zegt juist dat de wetenschap draait om kritiek: o Hij is voor een open (discussie) wetenschap. o Open samenleving. De invloed van Popper was groot bv bij de nieuwe discussie over de radicale islam. uiting van Hirsi Ali van de bedreiging van de open samenleving. 12
14 Hij verzet zich tevens tegen de arrogantie van het zeker weten. o Elke stelling zou ter discussie moeten kunnen komen, dus er zou altijd kritiek mogelijk moeten zijn. o Popper is dan ook tegen het eerder genoemde blauwdruk denken. Wetenschap en pseudowetenschap Ook veel wetenschap bevat onwetenschappelijke elementen. dit zijn dogmatische elementen. m.n. inductie dogma s. Verificatie (waarheid) is onmogelijk: o Zekerheid en waarheid zijn onmogelijk!! o Het kenmerk van wetenschap is een kritische houding. o Er moet gestreefd worden naar falsificatie (weerlegging). Falsificatie laten zien dat iets niet waar is. Inductie is een mythe David Hume (Blz 21-22) is een verlichtingsdenker. Hij zegt: In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Verificatie van wetten is tevens ook niet mogelijk. Voorspellen is meer dan het doortrekken van lijken denk aan het vb gegeven van de het verschijnsel dat de vrouw in 2156 sneller is op de sprint dan de man. Twee belangrijke uitganspunten Het logisch positivisme deugt niet, want De werkelijkheid is complex 2. De mens is feilbaar de mens maakt voortdurend fouten. Drowning in oil Het falen van economische voorspellingen. Werkelijkheid is complex... Verandering in vraag en aanbod en het bestaan van verwachtingen. Politieke beslissingen, oorlogen, klimaatveranderingen, statistieken die niet betrouwbaar zijn enz. Zelf negatie van voorspellingen doordat voorspellingen gedaan worden komen ze ook vanzelf uit. De mens is feilbaar Zekerheid en waarheid zijn niet voor mensen weggelegd. De mens is niet in staat om perfecte waarnemingen te doen. Ze zijn niet evolutionaar voorzien om juiste voorspellingen te doen. De mens maakt voortdurend fouten in de waarnemingen..: De mens ziet dingen wel die er niet zijn. De mens ziet dingen niet die er wel zijn. De mens ziet dingen verkeerd. En de mens heeft maar een beperkte visueel gezichtsvermogen. Feilbaarheid: Waarnemingen zijn geen perfecte afbeeldingen. Onze waarnemingen stellen ons instaat om te overleven, niet om de waarheid over de werkelijkheid te kennen. 13
15 Demarcatie Verificatie o Overitas: waarheid o Je weet nooit of een algemene uitspraak waar is. Confirmatie: Logisch positivisme tweede boek blz 16 o Zoeken naar bevestiging o Te zwak Men sluit hier pseudowetenschap niet uit. Pseudowetenschap Marxisme: Alle maatschappelijke verschijnselen worden opgevat als symptomen van het naderende einde (kapitalimse). o Noodzakelijke historische ontwikkeling van maatschappijen. Feilbaarheid: Kritische houding is noodzakelijk De mens houdt zich te veel vast aan dogma s vgl met iemands geloof. Wetenschap als afvalrace Immunisering is kenmerk van pseudowetenschap het immuun maken van je theorie tegen weerlegging. Kritiek is een kenmerk van echte wetenschap o Wetenschap begint met hypothesen o Gissen en missen, vallen en opstaan De empirische inhoud moet zo groot mogelijk zijn. Empirische inhoud Voorbeelden: De AEX index zal in 2005 omhoog of omlaag gaan. De AEX index zal op uitkomen op 390 punten. Falsificatie Maak je stellingen zo groot mogelijk, zodat ze bijne met zeker weerlegd kunnen worden. Een wetenschapper dient te streven naar weerlegging van zijn theorie. Falsificatie is Poppers demarcatie criterium. 14
16 Hoorcollege 6 Blz niet uitgebreid kennen en het onderdeel over naturalisme hoeft niet. Raionalisme mbt Popper Falsificationisme en kritisch rationalisme Kritisch rationalisme Kennis begint met het verstand, niet met de zintuigen dit is juist het tegenover gestelde bij de logisch positivisten, die zeiden dat bij genoeg zekerheden de stelling waar is, maar dit is nooit bij Popper. Hypothesen verzinnen, bedenken Kritisch zijn geen zekerheid, geen waarheid. Corroboratie hypothesen die getoetst, maar niet gefalsifieerd zijn = gecorroboreerd. Empirische basis Er is geen zekere empirische basis van naakte feiten Theorie geladenheid van observatie bekijk de uitleg in het boek goed. Er zijn geen feiten, cijfers die zomaar waar zijn deze hebben altijd interpretatie nodig. Onze kennis bepaalt wat we zien. Zoeklicht theorie. Observatie kan dus nooit uitsluitsel bieden. Weg tot de wetenschap Logisch positivisme Inductie Zekerheid en waarheid Poppers kritisch rationalisme Geen zekerheid en geen waarheid Inductie is een mythe Open samenleving Popper schreef: The open society ant its enemies (1944) Gesloten samenleving Fascieme en communisme (Islamitische samenleving) Kritiek onmogelijk Open samenleving Vrijheid en democratie zijn nodig Regeren is wetenschap bedrijven George Soros Hongaar die veel geld verdiend heeft met beurs speculaties had als doel om te vechten voor een open samenleving. 15
17 Progressie Ja Ja vooruitgang mogelijk Bij de regel van bron moet men zich afvragen waar begint kennis?? dit schema moet je goed kennen voor het tentamen. Thomas Kuhn ( ) Dogmatisme wetenschap als gellof en was het oneens met Popper. Revoluties leveren geen wetebschappelijke vooruitgang op. Observatie Er geen objectieve empirische basis eens met Popper Wat je ziet wordt bepaalt door de manier van kijken waarnemen is interpreteren, constueren vgl zoeklicht, schijnwerper van Popper. Zuivere observatie Zuivere wetenschap bestaat niet Waarneming door zoeklicht De lichtbundel van de waarneming, wordt gericht door een bepaalde mindset. Evolutie: zintuigen Voorkeuren, verwachtingen en concepten en theorieen werkloosheid heeft verschillende theorieen en difinities o Wat je dunkt bepaalt wat je ziet d.w.z. theorie geladenheid van observatie. o De feiten spreken nooit voor zich o Een theorie laat feiten als het ware spreken. Theorie geladenheid. Dezelfde gegevens, data kunnen op verschillende wijze worden waargenomen. Geen empirische basis die uitsluitsel kan bieden t.a.v de juiste ware en zekere interpretatie. 16
18 Ptolemaeus was de eerste persoon die de aarde centraal stelde in het universum. Copernicus zegt juist dat de aarde draait. Paradigma Kuhn zegt: Wat je ziet wordt bepaald door een paradigma. Wat is een paradigma?? samenhangend geheel. Een gemeenschappelijke taal voorschriften en methodes. Blauwdruk Gemeenschap van onderzoekers Indoctrinatie Wetenschap als religie Popper was naief!! niet blind achter een leider aanlopen. Normale wetenschap Dogmatisme en immunisering Stabiliteit en overeenstemming Uitwerking van een paradigma, zoeken naar nieuwe toepassingsgebieden. Anomalie Een onregelmatigheid: observaties spreken paradigma s tegen. Tegenstrijdigheid voorspelling gedaan, maar komt niet uit. Puzzelen Geloof in oplosbaarheid van onregelmatigheden binnen een paradigma Paradigma aanpassen Rationeel proces puzzelen is rationeel. Abnormale wetenschap Crisis: Het aantal anomolieen neemt toe. Rebellen, dissidenten Popper zegt juist dat deze goed kritisch zijn. Vertrouwen neemt af als het vertrouwen helemaal weg is kan het uitlopen tot een... 17
19 Wetenschappelijke revolutie Competitie van paradigma s. Paradigma wisseling of wetenschapperlijke revolutie Geen gestage groei van kennis, maar een abrupt einde. Bekering, massapsychologie Een wetenschappelijke heeft niets te maken met het rationeel toepassen van regels. Hoewel normale wetenschap rationeel is, is een revolutie irrationeel. Astrologie zou de astronomie kunnen vervangen. Het keynes voorbeeld via de volledige sheets 18
20 19
21 20
22 Hoorcollege 7 Blz alleen door lezen Blz goed kennen!! Beide uit tweede boekje. Imre lakatos ( ) was het niet eens met de irrationele benadering van Kuhn. Hij was een leerling van Popper Kritiek op Kuhn Een alleenheersend paradigma is een uitzondering. Competitie tussen paradigma s zie boek 2 Onderzoeksprogramma s ipv paradigma s Kritiek op Popper Falsificationisme is naief. Lakatos probeerde wel om een poging te doen tot verzoening van beideen hun denkbeelden. Onderzoeksprogramma s (OP s) Twee eigenschappen met hun eigen bedenkers: 1. Harde kern Kuhn economische wet van vraag en aanbod. Definitie van het onderzoeks programma Grondslagen wetten bij de natuurkunde. Immunisering weerlegging betekent hier einde van het op. 2. Beschermende gordel Popper Toepassingen denkbeelden / hypotheses proberen te weerleggen. Deze maken de harde kern compleet Weerlegging kan door het aanpassen van het OP worden opgevangen. Bij het hc is hiervan een grafische weergave gemaakt met het voorbeeld van het DNA denkbeeld. Twee toepassingen bij OP s: 1. Positieve heuristiek Geboden Construeer theorieen die in overeenstemming zijn met de harde kern. 2. Negatieve heuristiek Verboden Vermijd theorieen die op gespannen voet staan met de harde kern. Lakatos wil af van de rirrationaliteit van Kuhn Demarcatie Theoretische progressie Nieuwe toepassingen, voorspellingen en verklaringen. Empirische progressie Nieuwe verklaringen en voorspellingen moeten succesvol zijn. Degeneratie = aftakeling van een OP wanneer succes uitblijft moet daarom afscheid genomen worden van het OP. 21
23 Telkens bij verandering van kern vinden er nieuwe toepassingen plaats. Voorbeeld homo economicus Neoklassieke economie harde kern Economische agenten hebben voorkeuren met betrekking tot uitkomsten Ze optimaliseren uitkomsten binnen grenzen Agenten zijn rationele beslissers. Heuristiek Positieve Construeer theorieen waarin agenten kunnen optimaliseren. Negatieve Construeer geen theorieen waarin irrationeel gedrag een rol speelt. Op het hc werd gezegt dat je de 5 onderstreepte punten van Lakatos onder de OP goed moet kennen. extra uitleg in boek is handig!! Dus: Twee eigenschappen van OP s: Harde kern en beschermende gordel. Twee toepassingen bij OP s: Positieve en negatieve heuristiek. En de demarcatie punten. Nou via de denkbeelden van Kuhn Onvergelijkbaarheid Ander paradigma andere waarneming andere werkelijkheid. Incommensurabiliteit Twee paradigma s die voor verschillende werkelijkheden staan: Gescheiden door de wetenschappelijke revolutie. Hoe moet men kiezen tussen kennisclaims? Geen empirische basis, dan mogen er ook geen dubbele cijfers zijn. Paradigma s zijn incommensurabel zorgt ervoor dat men gevangen zit binnen een bepaald denkbeeld. Onvergelijkbaar / onvertaalbaar Verschillende waarden / doelen Veroorzaakt door dat ze niet met elkaar kunnen communiceren. Verschillende betekenissen. Relativisme relatief t.o.v de werkelijkheid t.o.v bepaalde denkbeelden. 22
24 Waardevrije wetenschap? Verlichtingsdenkers: Wetenschap is objectief, waardevrij, onafhankelijk, belangeloos etc. neopositivisme en kritisch rationalisme. Waardevrijheid? Het sterke programma Wetenschap is niet alleen theorie-geladen, maar ook cultureel-bepaald: Niet objectief, waardevrij, onafhankelijk, belangenloos enz... Relativisme: De wetenschap levert geen waarheidsgetrouwe afbeeldingen. Elk paradigma presenteert zijn eigen (constructie van) de werkelijkheid vanuit een denkbeeld. Relativisme Waarden relativisme pag 104. Succes en falen worden bepaald door de waarde van de eigen paradigma. Elke paradigma heeft zijn eigen waarden. Betekenisrelativisme pag Betekenis is theorie (paradigma) onafhankelijk Definities laten werkelijkheid veranderen kracht, massa waarde, arbeid. Historisch relativisme Kennis (en moraal) hangt van tijdperk af. Cultureel relativisme Kennis (en moraal) hangt af van maatschappij. Waardevrije economie? Economische wetenschap is een zuivere wetenschap moet waarde vrij zijn. Geen economische, culturele, maatschappelijke, politieke en ideologische belangen. Objectieve beschrijving van de natuurlijke economische orde (natuur wetten). Is dit correct? Nee, want het beroept zich op Karl Marx: Materiele basis Geen natuur wetten, maar productieverhoudingen. De oplossing zou dan zijn:... Sterke programma... Wetenschap is nooit rationeel. Ook niet in de zogenaamde normale fase. Vandaar het sterke programma. Wetenschap is altijd ingebed in een sociale structuur. Belangen, niet argumenten. Positieve wetenschap bestaat niet. 23
25 Vier elementen van het Sterke Programma: blz : 1. Causale factoren namelijk: belangen 2. Geen onderscheid wetenschap vs. Pseudowetenschap belangen geven altijdde doorslag. 3. Onpartijdig niet uitgaan van de waarheid. 4. Refleciviteit Factoren gelden ook voor het sterke programma zelf. Het sterke programma wordt zelf ook wel een theorie genoemd. Voorbeelden van Belangen in de wetenschap Politieke en economische belangen wetenschap en commercie Maatschappelijke belangen Religieuze belangen Met de vraag of godsdienstige belangen een doorslag kunnen geven. Ideologische belangen. Belangrijk van de laatst genoemde dingen zijn dat je het schema goed kent en de genoemde elementen van het sterke programma!!!! 24
Geologica. Logisch Empirisme, Popper en Kuhn. Opzet van dit college. Rationalisme. Wat is kennis? Wetenschappelijke Revolutie.
Geologica Logisch Empirisme, Popper en Kuhn Gastcollege Kai Eigner Vrije Universiteit Amsterdam Opzet van dit college Wat is kennis Deductie en inductie Logisch empirisme Popper Kuhn Wat is kennis? Hoe
Nadere informatieProeftentamen 2010-2011 deel Wetenschapsfilosofie. 20102011proef_deel_Wetenschapsfilosofie.pdf
Proeftentamen 2010-2011 deel Wetenschapsfilosofie 20102011proef_deel_Wetenschapsfilosofie.pdf Tilburg University Sociale Filosofie en Wetenschapsfilosofie Proeftentamen Sociale Filosofie en wetenschapsfilosofie
Nadere informatieWetenschaps- filosofie. Wolter Kaper AMSTEL-instituut
Wetenschaps- filosofie Wolter Kaper AMSTEL-instituut Wetenschap en methode Vandaag: Wetenschapsfilosofie Wat is wetenschap? Hoe wordt vooruitgang geboekt? Zoeken naar waarheid? Bestaat er een tijdloze
Nadere informatieHandleiding bij Wondere wetenschap
18 Handleiding bij Wondere wetenschap Handleiding bij Wondere wetenschap les 1 De kracht en de grenzen van het wetenschappelijk denken 1 De leerlingen kunnen in hun eigen woorden de betekenis uitleggen
Nadere informatieEindexamen Filosofie vwo II
3 Antwoordmodel Opgave 1 De empirische werkelijkheid 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een goede uitleg van wat het verificatie- en het confirmatieprincipe inhouden 2 een goede uitleg dat
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2002-I
Opgave 1 Wetenschappelijke verklaringswijzen Maximumscore 3 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een antwoord op de vraag of de Weense Kring de uitspraak zinvol zou vinden: ja 1 een omschrijving
Nadere informatieHoorcollege 1: Onderzoeksmethoden 06-01-13!!
Hoorcollege 1: Onderzoeksmethoden 06-01-13 Stof hoorcollege Hennie Boeije, Harm t Hart, Joop Hox (2009). Onderzoeksmethoden, Boom onderwijs, achtste geheel herziene druk, ISBN 978-90-473-0111-0. Hoofdstuk
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo II
Opgave 2 Over wetenschap en religie: zij die uit de hemel kwamen 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom wetenschappelijke kennis niet als probleemloze bron van vooruitgang kan worden beschouwd: wetenschap
Nadere informatieVraag Antwoord Scores. Opgave 1 Een sceptische schnauzer en een sceptische arts
Opgave 1 Een sceptische schnauzer en een sceptische arts 1 maximumscore 3 een uitleg dat de schnauzer vragen stelt die blijk geven van metafysisch scepticisme: hij vraagt zich af of er wel een buitenwereld
Nadere informatieEindexamen Filosofie vwo 2001 - I
Eindexamen Filosofie vwo 00 - I 3 Antwoordmodel Opgave Het ontstaan van leven Een juist antwoord bevat de volgende elementen: een goede uitleg van wat inductie is; een goede uitleg van het inductieprobleem
Nadere informatieVoor wat betreft het multiple choice gedeelte heeft elke vraag altijd 3 mogelijke antwoorden, waarvan er slechts één het juiste is!
KLEIN PROEFTENTAMEN WETENSCHAPSLEER Let op: Het tentamen bestaat straks uit 20 multiple choice vragen en 2 open vragen. In totaal zijn dus 100 punten te verdienen (= cijfer: 10). In het multiple choice
Nadere informatieSamenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1
Samenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1 Samenvatting door L. 887 woorden 16 juli 2013 7,1 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Samenvatting LV Over wondere feiten Hoofdstuk
Nadere informatieOpgave 3 De gewapende overval
Opgave 3 De gewapende overval 12 maximumscore 2 een argumentatie dat het idee van vrije wil als bovennatuurlijke kracht in het kader van vrije wil als bewuste aansturing voor veel mensen aantrekkelijk
Nadere informatie1. Waarom wetenschapsleer... 2
INHOUDSOPGAVE 1. Waarom wetenschapsleer... 2 1.1. Introductie... 2 1.2. De vijf eigenschappen van wetenschappelijk kennis... 2 1.3. Misopvattingen met betrekking tot managementwetenschappen... 2 1.4. Het
Nadere informatie11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets
11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets Opdracht 1 Wat is de Sokratische methode? Opdracht 2 Waarom werd Sokrates gedwongen de gifbeker te drinken? Opdracht 3 Waarom zijn onze zintuigen
Nadere informatieWat is de mens? - Context. De opkomst van de filosofische antropologie
De menselijke natuur, week 9 De opkomst van de filosofische antropologie Overzicht van reeds behandelde mensbeelden en de mechanistische visie uit de late 19e eeuw Wat is de mens? - Context Plato / Descartes
Nadere informatiefilosofie vwo 2016-II
Opgave 2 Theoriegeladenheid van de waarneming 5 maximumscore 3 Een goed antwoord bevat een uitleg met de afbeelding van het eend-konijn van: Kuhns Aristoteles-ervaring: plotselinge perspectiefverandering
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2009 - I
Beoordelingsmodel Opgave 1 Religieuze ervaring 1 maximumscore 5 een bruikbare definitie van religie 1 drie problemen die zich kunnen voordoen bij het definiëren van religie 3 meerdere religieuze tradities;
Nadere informatieGeloven en redeneren. Samenvatting
Geloven en redeneren Samenvatting Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Ontwikkelingen
Nadere informatien filosofie n wetenschapsfilosofie n soorten wetenschap n filosofie van de informatica n inhoud college n werkwijze college
Filosofie van de Informatica FILOSOFIE VAN DE INFORMATICA Prof. Dr. John-Jules Meyer Dr. R. Starmans Dr. J. Broersen n n wetenschaps n soorten wetenschap n van de informatica n inhoud college n werkwijze
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2011 - I
Beoordelingsmodel Opgave 1 Het bestaan van God en het voortbestaan van religie 1 maximumscore 3 een uitleg hoe het volgens Anselmus mogelijk is dat Pauw en Witteman het bestaan van God ontkennen: het zijn
Nadere informatieTheorieën en hoofdfiguren uit de sociologie?
Theorieën en hoofdfiguren uit de sociologie? Deel 1 Theorie... Eenvoudig netwerk van met elkaar verbonden hypothesen (beweringen over waarschijnlijke relaties tussen twee of meer variabelen acties of kenmerken
Nadere informatieDe Verlichting. De Verlichting
De Verlichting =18 de eeuwse filosofische stroming die de nadruk legt op rationaliteit (zelf nadenken), vrijheid en gelijkheid en dit toepast in alle maatschappelijke velden (politiek, economie, religie
Nadere informatie7.1. Samenvatting door een scholier 2567 woorden 27 januari keer beoordeeld. Filosofie
Samenvatting door een scholier 2567 woorden 27 januari 2009 7.1 8 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie ViaDELTA H4 Wat is wetenschappelijke kennis? Paragraaf 1: Soorten wetenschap 1.1 Wetenschap en gezond
Nadere informatieHoofdstuk 2. Kennis en geloof
Hoofdstuk 2 Kennis en geloof Kennis of dogma Is religieus geloof een vorm van kennis? Is het mogelijk een rationeel bewijs van het bestaan van God te geven? Is religieus taalgebruik betekenisvol? Vormen
Nadere informatieFilosofie voor de Wetenschappen
Date 15-10-2013 1 Filosofie voor de Wetenschappen Presentatie voor de Honours-studenten van de Rijksuniversiteit Gent Jan-Willem Romeijn Faculteit Wijsbegeerte Rijksuniversiteit Groningen Date 15-10-2013
Nadere informatieNaam student. Examennummer. Handtekening
Business Administration / Bedrijfskunde Naam student Examennummer : : Handtekening : Schriftelijk Tentamen Algemeen Vak: Wetenschapsleer Groep: 1 Vakcode: BKB0016 Soort tentamen Gesloten boek (open of
Nadere informatiegeloof en wetenschap Prof.dr. Cees Dekker Kavli Institute of NanoScience Delft http://www.mb.tn.tudelft.nl
geloof en wetenschap Prof.dr. Cees Dekker Kavli Institute of NanoScience Delft http://www.mb.tn.tudelft.nl Utrecht, 16-6-2006 1. Is het waar, dat recente vondsten in de wetenschap Godsgeloof verzwakken?
Nadere informatieWim Lintsen. Cursus De grote vragen van de Kosmos. Deel 2 De methode van de wetenschap
Wim Lintsen Cursus De grote vragen van de Kosmos Deel 2 De methode van de wetenschap INDELING CURSUS 1.De inventaris van het heelal 2.De methode van de wetenschap 3.Het nieuwe paradigma van de kosmologie
Nadere informatieGeachte lezer, Voor meer uitleg over mijn presentatie Ga kathedralen bouwen! verwijs ik u graag naar de website http://www.quakernaat.nl.
Geachte lezer, Voor meer uitleg over mijn presentatie Ga kathedralen bouwen! verwijs ik u graag naar de website http://www.quakernaat.nl. Deze presentatie is bedoeld als naslagwerkje voor aanwezigen. Daan
Nadere informatieINHOUDSOPGAVE 5 DEEL I KENNIS... 6 DEEL II WETENSCHAP... 76
INHOUDSOPGAVE 5 DEEL I KENNIS... 6 DEEL II WETENSCHAP... 76 Vergeten... 7 Filosofie... 9 Een goed begin... 11 Hoofdbreker... 13 Zintuigen... 15 De hersenen... 17 Zien... 19 Geloof... 21 Empirie... 23 Ervaring...
Nadere informatieKennis, hoe te benaderen en hoe te funderen..? Violette van Zandbeek Social research Datum: 15 april 2011
Kennis, hoe te benaderen en hoe te funderen..? Naam: Violette van Zandbeek Vak: Social research Datum: 15 april 2011 1 Kennis, hoe te benaderen en hoe te funderen..? Als onderdeel van het vak social research
Nadere informatieHoorcollege 3 + hoorcollege 4: Post-positivisme (vervolg) en Lakatos
Hoorcollege 3 + hoorcollege 4: Post-positivisme (vervolg) en Lakatos Wetenschapsfilosofie van Kuhn Niet normatief: niet voorschrijvend. Maar: beschrijvend; kijken naar wat wetenschappers doen. Dus: Context
Nadere informatieMediasociologie Hoorcollege Iedereen is vrij! Theo Ploeg
Mediasociologie Hoorcollege Iedereen is vrij! Theo Ploeg 1 2 wat ga ik behandelen? wat is mediasociologie bij CMDA/IAM? wat gaan we doen en hoe doen we dat? wat is sociologie eigenlijk en hoe zien wij
Nadere informatieOverzicht. ! Wetenschapsfilosofie = kritische reflectie over wetenschap. ! Inzicht in welke soorten onderwerpen wetenschapsfilosofen behandelen.
1 Overzicht! Wetenschapsfilosofie = kritische reflectie over wetenschap.! Inzicht in welke soorten onderwerpen wetenschapsfilosofen behandelen.! Tegelijkertijd: andere voordrachten in de reeks situeren
Nadere informatieFilosofie. Op het VWO. Filosofie juist op Lyceum Oudehoven!
Filosofie Op het VWO Wat is Filosofie? Wetenschappen beantwoorden vragen: Over een eigen onderwerp (object van studie) Op een eigen manier (methode van bestuderen) Filosofie beantwoordt vragen die niet
Nadere informatie1. Met andere ogen. Wetenschap en levensbeschouwing. De wereld achter de feiten
1. Met andere ogen Wetenschap en levensbeschouwing De wereld achter de feiten Dit boek gaat over economie. Dat is de wetenschap die mensen bestudeert in hun streven naar welvaart. Het lijkt wel of economie
Nadere informatieInhoud. Wanneer is wetenschap ontstaan?
De wetenschappelijke wereld College Onderzoeksmethoden 21 september 2006 Wolter Pieters waar m oet je zelf op letten? waar moet je zelf op letten? Wat is wetenschap? Wanneer is wetenschap ontstaan? De
Nadere informatieMethodologie voor de sociale wetenschappen. Voorwoord. Deel 1 Algemeen: basisbegrippen 1. H1 Waarom sociaalwetenschappelijk onderzoek?
Methodologie voor de sociale wetenschappen Voorwoord XI Deel 1 Algemeen: basisbegrippen 1 H1 Waarom sociaalwetenschappelijk onderzoek? 3 1.1. Inleiding 4 1.2. Enkele voorbeelden 6 1.2.1. De opwarming van
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2010 - II
Opgave 2 Religie in een wetenschappelijk universum 6 maximumscore 4 twee redenen om gevoel niet te volgen met betrekking tot ethiek voor Kant: a) rationaliteit van de categorische imperatief en b) afzien
Nadere informatieEindexamen Filosofie havo I
Opgave 2 Denken en bewustzijn 8 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een omschrijving van het begrip bewustzijn 2 argumentatie aan de hand van deze omschrijving of aan Genghis bewustzijn kan
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2011 - I
Opgave 3 Vreemder dan alles wat vreemd is 12 maximumscore 3 de twee manieren waarop je vanuit zingevingsvragen religies kunt analyseren: als waarden en als ervaring 2 een uitleg van de analyse van religie
Nadere informatieslides2.pdf 2 nov 2001 1
Opbouw Inleiding Algemeen 2 Wetenschap Informatica Studeren Wetenschap en Techniek Informatica als wetenschap Informatica studie Wetenschappelijke aanpak Organisatie Universiteit Instituut Piet van Oostrum
Nadere informatieTIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES
TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES Hoofdstuk 4 PARAGRAAF 4.1 Pruikentijd Standenmaatschappij De verlichting VERVAL EN RIJKDOM In de 17 e eeuw was Nederland het rijkste land ter wereld Van stilstand komt achteruitgang
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Opgave 2 Spiritueel scepticisme 6 maximumscore 4 een uitleg dat McKenna in tekst 6 vanuit epistemologisch perspectief over solipsisme spreekt: hij stelt dat de kennisclaim over het bestaan van andere mensen
Nadere informatieTijd van pruiken en revoluties 1700 1800
Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen? Rationalisme = het gebruiken van gezond verstand (rede/ratio) waarbij kennis gaat boven tradities
Nadere informatieWetenschapsfilosofie, groei of breuken in kennis
Wetenschapsfilosofie, groei of breuken in kennis Inleiding In dit stuk zal een antwoord worden gezocht op de vraag of we kunnen spreken over wetenschappelijke groei of dat we veeleer moeten spreken over
Nadere informatiePolitieke Filosofie Oudheid en Middeleeuwen
Politieke Filosofie Oudheid en Middeleeuwen Geschiedenis en politieke filosofie Geschiedenis Beschrijving feitelijke gebeurtenissen. Verklaring in termen van oorzaak en gevolg of van bedoelingen. Politieke
Nadere informatieBEGRIJPEN EPISTEMISCH SIGNIFICANT?
BEGRIJPEN EPISTEMISCH SIGNIFICANT? CASUS BEHAVIORISME Kai Eigner Faculteit Wijsbegeerte, Vrije Universiteit Amsterdam NVWF Najaarssymposium SPUI25, Amsterdam, 17 december 2012 Opzet Understanding Scientific
Nadere informatieOpgave 1 Hebben kinderen een vrije wil?
Opgave 1 Hebben kinderen een vrije wil? 1 maximumscore 2 een uitleg waarom Augustinus onder andere naar aanleiding van deze gebeurtenis het begrip wil kan introduceren: inzicht in het goede is niet genoeg
Nadere informatieWetenschap hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 15 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/61310 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieRene Descartes. René Descartes, een interview door Roshano Dewnarain
Rene Descartes René Descartes, een interview door Roshano Dewnarain Cogito ergo sum, ik denk dus ik ben. Een uitspraak van René Descartes. Een belangrijk wiskundige en filosoof in de geschiedenis. Volgens
Nadere informatieDe Jefferson Bijbel. Thomas Jefferson
De Jefferson Bijbel Thomas Jefferson Vertaald en ingeleid door: Sadije Bunjaku & Thomas Heij Inhoud Inleiding 1. De geheime Bijbel van Thomas Jefferson 2. De filosofische president Het leven van Thomas
Nadere informatieGOED ALS NIEUW WETENSCHAPSFILOSOFIE LEERLINGENHANDLEIDING
ZO GOED ALS NIEUW WETENSCHAPSFILOSOFIE LES WETENSCHAPSFILOSFIE Bijna elke dag zie je op TV en internet wel nieuws over wetenschappelijke onderwerpen, van sterrenkunde tot gedragsbiologie, van psychologie
Nadere informatieIdeeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf
Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend
Nadere informatieINLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13
INHOUD VOORWOORD 11 INLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13 HOOFDSTUK 1. Op zoek naar een stabiele werkelijkheid. De Oudheid (6 de eeuw v.c. 6 de eeuw n.c.) 25 1. Het ontstaan
Nadere informatieMaterie en geest. Grenzen aan het fysische wereldbeeld. Gerard Nienhuis. Universiteit Leiden. Workshop Conferentie SCF, 20 januari 2018
Materie en geest Grenzen aan het fysische wereldbeeld Gerard Nienhuis Universiteit Leiden Workshop Conferentie SCF, 20 januari 2018 Natuurwetenschap: Natuurwetenschap is basis van wereldbeeld geworden.
Nadere informatieWat is realiteit? (interactie: vraagstelling wie er niet gelooft en wie wel)
Wat is realiteit? De realiteit is de wereld waarin we verblijven met alles wat er is. Deze realiteit is perfect. Iedere mogelijkheid die we als mens hebben wordt door de realiteit bepaald. Is het er, dan
Nadere informatieGELOOF EN WETENSCHAP. Modellen over de relatie tussen geloof en (natuur)wetenschap in historisch perspectief.
GELOOF EN WETENSCHAP Modellen over de relatie tussen geloof en (natuur)wetenschap in historisch perspectief. 1. HET HARMONIEMODEL De leer van de twee boeken Het Ptolemaeïsche of Aristotelische wereldbeeld
Nadere informatieCorrectievoorschrift VWO. Filosofie (oude stijl) Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs. Tijdvak 2. 200029 CV38 Begin
Filosofie (oude stijl) Correctievoorschrift VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs 0 0 Tijdvak 0009 CV38 Begin 1 Regels voor de beoordeling Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming
Nadere informatieImmanuel Kant Kritiek van de zuivere rede 53
Ten geleide Kant en de grenzen van de rede 15 Geraadpleegde literatuur 39 Verantwoording bij de vertaling 41 Immanuel Kant aan Marcus Herz (21 februari 1772) Het 'geboorteuur' van de Kritiek van de zuivere
Nadere informatieInleiding Filosofie en Ethiek Derde Bijeenkomst: De 2e wetenschappelijke revolutie Dinsdag 19 september 2006
Inleiding Filosofie en Ethiek Derde Bijeenkomst: De 2e wetenschappelijke revolutie Dinsdag 19 september 2006 Freud (1917) Narcistische krenking Copernicus (1543) Darwin (1859/1871) Galileo Galileï (1564-1642)
Nadere informatieFilosofie van de wiskundige praktijk (naturalisme) Bart Van Kerkhove
Filosofie van de wiskundige praktijk (naturalisme) Bart Van Kerkhove Agenda Wat na de grondslagencrisis? Aandacht voor praktijk Epistemologisch naturalisme (2e h 20e eeuw) - W.V.O. Quine - Thomas Kuhn
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo I
Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:
Nadere informatieEthiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte.
Samenvatting door A. 2079 woorden 29 juni 2014 6,4 2 keer beoordeeld Vak Anders H1 Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Moraal
Nadere informatieGelijke kansen met cultuur(onderwijs) Barend van Heusden Kunsten, Cultuur en Media Rotterdam, 2 november 2017
Gelijke kansen met cultuur(onderwijs) Barend van Heusden Kunsten, Cultuur en Media Rotterdam, 2 november 2017 11/6/2017 2 1. Cultuur 2. Cultuuronderwijs 3. Gelijke kansen 4. Doorlopende leerlijn 6-11-2017
Nadere informatieDoel van Bijbelstudie
Bijbelstudie Hebreeën 4:12 Want het woord Gods is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard en het dringt door, zó diep, dat het vaneen scheidt ziel en geest, gewrichten en merg, en het
Nadere informatieRECHT EN SAMENLEVING ANDERS BEKEKEN
Wim Weymans RECHT EN SAMENLEVING ANDERS BEKEKEN Filosofische perspectieven Recht en samenleving anders bekeken Filosofische perspectieven Wim Weymans Acco Leuven / Den Haag Verantwoording 13 Inleiding 17
Nadere informatieSamenvatting Economie H 6
Samenvatting Economie H 6 Samenvatting door een scholier 977 woorden 10 mei 2002 5,8 40 keer beoordeeld Vak Economie Hfst. 6 6.1 - Ideaaltypische omschrijving: omschrijving van het volmaakte model * Vrije
Nadere informatieEen ander domein is de wetenschap. Wetenschap kan men als volgt omschrijven:
Pagina B 1 Samenvatting inleidende les ethiek 8/02/06 ETHIEK. Filosofie is denken, hard nadenken over vanalles en nog wat, en hoort eigenlijk bij ethiek. Ethiek zelf kan me ook een beetje vergelijken met
Nadere informatieWorkshop voorbereiden Authentieke instructiemodel
Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft
Nadere informatieastrologie, wetenschap en onderzoek
astrologie, wetenschap en onderzoek Hans van Oosterhout 1-14 Nederlandse Vereniging, opgericht in 1971 Astrologen, wetenschappers en andere geïnteresseerden. NVWOA-leden zijn niet per definitie astrologen.
Nadere informatieData Mining. Arno Siebes
1 X Data Mining Arno Siebes U en Databases 1 X Elke Nederlander zit in honderden databases: door uw bonuskaart weet AH precies wat U eet; elke keer dat U pint weet de bank waar U hoeveel geld uitgeeft;
Nadere informatieGalileo Galileï
Galileo Galileï 1564-1642 Waarom het conflict rond Galio Galileï geen conflict is tussen geloof en wetenschap of godsdienst en wetenschap! Geen conflict tussen geloof en wetenschap! 1. Galileo beschouwde
Nadere informatieOpgave 1: Vrije wil als zelfverwerkelijking
* PTA code: ED/st/05 * Docent: MLR * Toetsduur: 100 minuten. * Deze toets bestaat uit 11 vragen. Het totaal aantal punten dat je kunt behalen is: 32. * Kijk voor je begint telkens eerst de vraag kort door,
Nadere informatieLaag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten
Blooms taxonomie Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Evalueren Evalueren = de vaardigheid om de waarde van iets (literatuur, onderzoeksrapport, presentatie etc) te kunnen beoordelen
Nadere informatieDe Taxonomie van Bloom Toelichting
De Taxonomie van Bloom Toelichting Een van de meest gebruikte manier om verschillende kennisniveaus in te delen, is op basis van de taxonomie van Bloom. Deze is tussen 1948 en 1956 ontwikkeld door de onderwijspsycholoog
Nadere informatieProfielen. Inhoud. 1. Het profielwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Profielwerkstuk
Ben je op zoek naar een onderwerp voor je profielwerkstuk? Dan is het Woudagemaal misschien interessant voor je. Profielen Volg je het profiel Natuur & Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan
Nadere informatieOpgave 2 Doen wat je denkt
Opgave 2 Doen wat je denkt 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom Swaab het bestaan van vrije wil verwerpt op grond van de experimenten van Libet: bewustzijn komt pas na de beslissingen van de hersenen
Nadere informatieDocentenblad Tricky Tracks
De activiteit is op twee manieren mogelijk: door leerlingen zelfstandig in groepjes (a) of klassikaal (b). a Zelfstandig in groepjes Leerlingen volgen het bijgevoegde leerlingblad. Zij hebben ook per groepje
Nadere informatie6,1. Samenvatting door J woorden 7 juni keer beoordeeld. Filosofie. Filosofie hoofdstuk 4 wetenschapsfilosofie:
Samenvatting door J. 2128 woorden 7 juni 2016 6,1 6 keer beoordeeld Vak Filosofie Filosofie hoofdstuk 4 wetenschapsfilosofie: Wetenschap is descriptief en normatief. Descriptief: beschrijvend zonder waarde.
Nadere informatieRationaliteit binnen en buiten wetenschap: verantwoording op mensenmaat
1 [1 1 48] Rationaliteit binnen en buiten wetenschap: verantwoording op mensenmaat Dagmar Provijn Dagmar.Provijn@UGent.be Centrum voor Logica en Wetenschapsfilosofie, Universiteit Gent Gent 18 maart 2009
Nadere informatieInhoud. 1. Protagoras Gorgias Thrasymachus, Callicles en Hippias 13
Voorwoord XIII Deel 1 Oudheid Historische situering 1 I. De natuurfilosofen of presocratici Inleiding 3 Het veranderlijke en het blijvende 5 II. De sofisten en Socrates Inleiding 9 A. De sofisten 10 1.
Nadere informatiefilosofie vwo 2015-II
Opgave 2 Onbewuste discriminatie 6 maximumscore 4 Een beschrijving van de twee groepen waarin bij Descartes de gedachten van de ziel uiteenvallen: acties en passies van de ziel 1 een antwoord op de vraag
Nadere informatieEssay. Norbert Vogel* Morele feiten bestaan niet
Essay Norbert Vogel* Morele feiten bestaan niet Ethici onderscheiden zich van gewone mensen doordat zij niet schijnen te weten wat morele oordelen zijn. Met behulp van elkaar vaak uitsluitende ismen trachten
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatieWat Verlichtingsfilosofen over Geert Wilders zouden hebben gedacht
'Wat Verlichtingsfilosofen over Geert Wilders zouden hebben gedacht' - Mattijs Glas 1 Wat Verlichtingsfilosofen over Geert Wilders zouden hebben gedacht Volgens de invloedrijke Franse denker Michel Foucault
Nadere informatieVALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg. een populair recept
VALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg een populair recept een maatschappelijk probleem add some learning opgelost! deze bijdrage een perspectief
Nadere informatieTaxanomie van Bloom en de kunst van het vragen stellen. Anouk Mulder verschil in talent
Onthouden Kunnen ophalen van specifieke informatie, variërend van feiten tot complete theorieën Opslaan en ophalen van informatie (herkennen) Kennis van data, gebeurtenissen, plaatsen Kennis van belangrijkste
Nadere informatieKansrekening en Statistiek
Kansrekening en Statistiek College 13 Dinsdag 1 November 1 / 26 2 Statistiek Vandaag: Power Grootte steekproef Filosofie 2 / 26 Power 3 / 26 Power Def. De power (kracht) van een hypothese toets is (1 β),
Nadere informatieOpgave 2 Neuroplasticiteit en wilsbekwaamheid
Opgave 2 Neuroplasticiteit en wilsbekwaamheid 6 maximumscore 3 een argumentatie dat de opvatting van Kahn niet tot het dualistisch epifenomenalisme kan behoren, omdat daarin bewuste gedachten geen invloed
Nadere informatieParagraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving?
Antwoorden door een scholier 1490 woorden 7 april 2006 4,6 15 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Paragraaf 2 De hedendaagse arbeids samenleving 2.1 wat is een arbeids samenleving? In 1948
Nadere informatieWeten het niet-weten
Weten het niet-weten Over natuurwetenschap en levensbeschouwing Ger Vertogen DAMON Vertogen, Weten.indd 3 10-8-10 9:55 Inhoudsopgave Voorwoord 7 1. Inleiding 9 2. Aard van de natuurwetenschap 13 3. Klassieke
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?
>> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?
Nadere informatieHet laboratorium in je hoofd. Pim Lemmens
Het laboratorium in je hoofd Pim Lemmens Oefening 1 Stel, het is mogelijk om mensen vrijwel instantaan te beamen van de ene plaats naar de andere (vgl. Star Trek) We vormen samen een ministerraad die wetgeving
Nadere informatieFilosofie en actualiteit. Tweede bijeenkomst
Filosofie en actualiteit Tweede bijeenkomst Journalistieke vragen Over wat voor soort gebeurtenis hebben we het? Wat is de oorzaak? Wat gebeurt er verder? Hoe moeten we deze gebeurtenis beoordelen? Filosofische
Nadere informatieWaar Bepaal ten slotte zo nauwkeurig mogelijk waar het onderwerp zich afspeelt. Gaat het om één plek of spelen meer plaatsen/gebieden een rol?
Hoe word ik beter in geschiedenis? Als je beter wilt worden in geschiedenis moet je weten wat er bij het vak geschiedenis van je wordt gevraagd, wat je bij een onderwerp precies moet kennen en kunnen.
Nadere informatieReligie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief
Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief - Het christelijke belemmert de politiek niet, maar maakt haar juist mogelijk en waardevol - Pieter Jan Dijkman Vereniging voor Wijsbegeerte
Nadere informatieBewijzen voor een atheïst dat Allah (God) bestaat
Bewijzen voor een atheïst dat Allah (God) bestaat [لونلدية - dutch [nederlands - dr. Zakir Naik revisie: Yassien Abo Abdillah bron: www.uwkeuze.net, geprikt door broeder Hamid 2014-1435 إثبات وجود االله
Nadere informatie