Werkwijze Business Modelling

Transcriptie

1 Werkwijze Business Modelling ISBN Uitgeverij Het Glazen Oog

2 Over deze Uitgave 2 Deze uitgave Deze uitgave is een digitale versie van een hoofdstuk uit Structured Information Modelling ISBN een wetenschappelijke methodologie met een interdisciplinair stelsel van varianten, voor het ontwikkelen van consistente modellen. Dr. Willem F. Roest, oktober 2010 ISBN NUR 983 Uitgeverij Het Glazen Oog, Vinkeveen hetglazenoog@planet.nl Het SIC-Raamwerk Structured Information Modelling maakt deel uit van: Structured Information Controlling, een integraal methodologisch raamwerk ten behoeve van de beheersing van de ontwikkelingsgang van bedrijfsveranderingen. S I C ISBN Tot dit raamwerk behoren eveneens: Structured Information Planning, S I P Structured Information Reviewing, S I R een stelselmatige methode voor het bepalen van de prioriteit van informatiseringszaken, als onderdeel van bedrijfsveranderingen. ISBN een stelselmatige aanpak voor het meten en toetsen van de kwaliteit van informatiseringszaken. ISBN Uitgeverij Het Glazen Oog 2002, 2010 Structured Information Economics, S I E een stelselmatige toepassing van de economische discipline op de informatievoorziening ISBN Bovenstaande uitgaven zijn getoetst en verrijkt in de praktijk. Zie voor hun wetenschappelijke basis de dissertatie "Grondslagen van het ontwikkelen van informatiesystemen". ISBN Digitaal: Boek:

3 Inhoud 3 1 Titelblad 2 Over deze uitgave 3 Inhoud 4 Raamwerk Integrale Ontwikkelingscyclus 5 Hiërarchische componenten van een bedrijfsmodel 6 Samenstelling van een bedrijfsmodel 7 Samenhang componenten van een bedrijfsmodel via proces omgevingsmodel 8 Samenhang componenten van een bedrijfsmodel 9 Criteria voor het beoordelen van het bedrijfsmodel 10 Samenhang SIM-stappen 11 SIM stap 1a: stel het hoofdproces (de missie) vast 12 SIM stap 1b: stel de omgeving van het hoofdproces vast 13 SIM stap 2a: stel de hoofdindeling van de bedrijfsprocessen vast 14 SIM stap 2b: stel de omgeving van verbijzonderde processen vast 15 SIM stap 2c: stel de hoofdindeling van de bedrijfsobjecten vast : eenvoudige variant 16 SIM stap 2c: stel de hoofdindeling van de bedrijfsobjecten vast : complexe variant 17 SIM stap 3a: verdiep het procesmodel 18 SIM stap 3b: verdiep het objectmodel - voorbeeld 19 SIM stap 4: bepaal business architectuur. Voorbeeld gedifferentieerd model 20 SIM stap 4: bepaal business architectuur. Voorbeeld gespecialiseerd model 21 SIM stap 5a: verdiep het procesmodel nog verder - voorbeeld 22 SIM stap 5b: verdiep het objectmodel nog verder - voorbeeld 23 SIM stap 6a: maak Proces Interactie Modellen - voorbeeld 24 SIM stap 6b: maak WorkFlow Modellen - voorbeeld 25 SIM stap 6b: richtlijnen voor het maken van een WorkFlow Model 26 SIM stap 7: kwantificering van het model 27 Richtlijnen voor verdere ontwikkeling van het bedrijfsmodel

4 Positionering van SIM Locatie / Werkplekken Human Resource / Kenniswerkers Informatievoorzieningssystemen / Werkstations (Her)Ontwerp Bedrijfs-Architectuur Conceptuele Business Architectuur Bedrijfs-werkstroom-modellen Bedrijfs- Proces- Model Proces- Omgevings- Modellen Bedrijfs- Objecten- Model (Her)Ontwerp Applicatie-Arch. InformatieVoorzienings- Applicatie-Architectuur Overzicht samenhang IV-systeem-componenten IV-systeem-proces-model IV-systeem-data-model IV-systeem-workflowmodellen (Her)Ontwerp Implementatie-Arch. IV-systeem-procesomgevingsmodellen InformatieVoorzienings- Implementatie-Architectuur Handmatig Geautomatiseerd Administratief Technisch overzicht systeemoverzicht Procedures Programma's Dossiers Bestanden Formulieren Berichten Schema's Menu / Workflows Realiseer Fysieke Bedrijfsinfrastructuur S I C SWOT CSF KPI Fysieke Bedrijfsinfrastructuur IV-structuur Mensen Financiën Locaties... Applicaties Analyseer Bedrijfs- Toestand Definieer - Doelen - Plannen Fysiek Bedrijf Conceptueel bedrijf Bedrijfsorganisatie Bevoegdheid / Verantwoordelijkheid Allocatie / Assignatie Data Bases ICT netwerk System Software ICT platforms (Her)Ontwerp / Invoeren Bedrijfsorganisatie

5 Hiërarchische componenten van een Bedrijfsmodel 5 BedrijfsProcesmodel BedrijfsObjectenmodel Bedrijfsmodel is conceptueel beeld van het Bedrijf Hiërarchie ten behoeve van overzicht ook voor Objecten (Gegevens) Procesmodel en Objectmodel onderling gerelateerd Toegankelijk voor Lijnmanagers

6 Samenstelling van een Bedrijfsmodel 6 Workflow Modellen Bedrijfs- Proces Model Proces Omgevings- Modellen Bedrijfs- Objecten Model Vormvrije weergave van Processen en Objecten van een Bedrijf: BedrijfsObjectenmodel: BedrijfsProcesmodel: ProcesOmgevingsmodel: BedrijfsWorkflowmodel: ProcesInteractiemodel Matrixmodel Inhoud van de Gegevens, ongeacht de vorm of implementatie Inhoud van het Werk, ongeacht wie het doet of waar het gebeurt Instroom en Uitstroom van een proces van en naar de omgeving Bedrijfsprocessen en -Objecten in verwerkingsvolgorde Berichtenverkeer tussen processen (afgeleid model) Samenvatting van bijzonderheden of verbanden Deze modellen vormen een hecht samenhangend geheel.

7 Samenhang Procesmodel - Objectenmodel 7 Workflow Modellen Bedrijfs- Proces Model Proces Omgevings- Modellen Bedrijfs- Objecten Model ProcesOmgevingsmodel Procesmodel Objectenmodel

8 Samenhang Componenten van een Bedrijfsmodel 8 BedrijfsProcesmodel Proces-Omgevingsmodellen BedrijfsObjectenmodel Externe Instroom Werkstroom Externe Uitstroom Bedrijfsproces Gedragsgegevens WorkFlow Modellen Instroom Werkstroom Uitstroom

9 Criteria voor het Beoordelen van het Bedrijfsmodel 9 Gemakkelijk te begrijpen voor Business Professionals Leesbaar op 7 meter afstand via beamer Vooral plaatjes met context: zo weinig mogelijk tekst Weergave van zowel structuur als gedrag van het bedrijf Herkenbare samenhang van processen en objecten Validatieregels: Inhoudelijk: de werkelijke wereld van de Business Professional Formeel: expliciete methodologische regels Transparant voor traditioneel (E-R) en Object Oriented-vervolg

10 Samenhang SIM-stappen 12 2a 1a 3a 5a 6a 2b 4 7 1b 3b 5b 6b 2c Reviews en Terugkoppeling

11 SIM stap 1a: stel het hoofdproces (de Missie) vast 11 één overgankelijk werkwoord + één zelfstandig naamwoord Het werkwoord kan worden gekwalificeerd met bijwoorden of bijwoordelijke bepalingen Het naamwoord kan worden gekwalificeerd met bijvoeglijke naamwoorden of bijvoeglijke bepalingen Het proces kan verder worden beperkt met een meewerkend voorwerp (doelgroep) Bijvoorbeeld: Verkoop winstgevend geïmporteerde Fietsen aan de detailhandel in Nederland Voorzie Doelgroep X van Productlijn Y onder Voorwaarden z1, z2 en z3

12 SIM stap 1b: stel de Omgeving van het HoofdProces vast 12 Externe instroom Externe Uitstroom Beperkingen Verantwoording Triggers / Events Grondstofgegevens Hoofdproces Verzoeken Producten / diensten Referentiegegevens Uitval Specificeer vooral de hoofdstromen van de grondstofgegevens en van de producten / diensten. De overige categorieën kunnen zonodig naderhand worden ingevuld.

13 SIM stap 2a: stel de Hoofdindeling van de BedrijfsProcessen vast 13 Voorzie doelgroep X van produktlijn Y onder voorwaarden z1, z2 en z3 Bepaal Verwerf Exploiteer Beheer Verstrek strategisch kritisch / strategische produktie- algemene algemene beleid middelen capaciteit bedrijfsmiddelen bedrijfsinformatie De weergegeven onderschikkend differentiërende variant komt voor deze stap doorgaans het meest in aanmerking

14 SIM stap 2b: stel de Omgeving van Verbijzonderde Processen vast 14 Externe instroom Werkstroom Externe Uitstroom Beperkingen Verantwoording Triggers / Events Bedrijfsproces Verzoeken Grondstofgegevens Interne Stromen Verzamelingen Producten / diensten Referentiegegevens Uitval Maak ProcesOmgevingsModellen (POM's) om consistentie tussen het Procesmodel en het Objectmodel te bewerkstelligen. Ervaren modelleerders gebruiken POM's vooral als denkmodel. Afbeeldingen van POM's dienen dan vooral ten behoeve van reviews en presentaties

15 SIM stap 2c: stel de Hoofdindeling van de BedrijfsObjecten vast 15 Variant voor eenvoudig bedrijfsproces Hoofdverzameling bedrijfsobjecten Externe Instroomobjecten / gegevens Interne objecten / gegevens Externe Uitstroomobjecten / gegevens Beperkingen Verantwoording Triggers / Events Grondstofgegevens Referentiegegevens Interne gegevensstromen Interne gegevensverzamelingen Verzoeken Producten / diensten Uitval Object: Iets dat Fysiek is of Inhoudelijk / Abstract (een gegeven) Over Partijen Over Bedrijfsmiddelen Over Producten / Diensten

16 SIM stap 2c: stel de Hoofdindeling van de BedrijfsObjecten vast 16 Variant voor complex bedrijfsproces Objecten inzake het voorzien van doelgroep X van produktlijn Y onder voorwaarden z1, z2 en z3 Objecten inzake het verkrijgen van kritische middelen Strategische beleidsbepalingsobjecten Exploitatieobjecten Beheerobjecten Algemene informatieverstrekkingsobjecten

17 SIM stap 3a: verdiep het Procesmodel 17 Voorzie doelgroep X van produktlijn Y onder voorwaarden z1, z2 en z3 Bepaal strategisch beleid Verwerf kritisch / strategische middelen Exploiteer produktiecapaciteit Beheer algemene bedrijfsmiddelen Verstrek algemene bedrijfsinformatie Bijvoorbeeld: Exploiteer produktiecapaciteit Y1 Exploiteer produktiecapaciteit Y2 Kies een proces om te verbijzonderen: meestal eerst het kernproces Kies een SIM-variant: Focus op het Werkwoordelijk deel (Differentiëren) of het Naamwoordelijk deel (Specialiseren) volgens Onderschikkend niveau (part-of structure) of Nevenschikkend niveau (kind-of structure) in een Teleologisch, een Analogisch of een Causaal perspectief

18 SIM stap 3b: verdiep het Objectmodel - voorbeeld 18 Objecten inzake het voorzien van doelgroep X van produktlijn Y onder voorwaarden z1, z2 en z3 Objecten inzake het verkrijgen van kritische middelen Strategische beleidsbepalingsobjecten Exploitatieobjecten Beheerobjecten Algemene informatieverstrekkingsobjecten Exploitie-objecten produktlijn Y1 Exploitie-objecten produktlijn Y2

19 SIM stap 4: bepaal Business Architectuur voorbeeld gedifferentieerd model Het Glazen Oog 19 Werkstroombesturing Verkrijg valide instroomobjecten Vervaardig Proces VV0 Verstrekproces Verkrijgproces Valideerproces VD0 Proces VV1 Actief verkrijgen Verkregen Instroomobjecten Valideerproces VD1 gegevens Valideerproces VD2 gegevens gegevens Proces VV2 gegevens Actief verstrekken gegevens Passief verkrijgen Valideerproces VD3 gegevens Proces VV3 gegevens Passief verstrekken Valideerproces VD4 Beheer statusgegevens gegevens gegevens Partijen Resources Producten

20 SIM stap 4: bepaal Business Architectuur voorbeeld gespecialiseerd model Het Glazen Oog 20 Workflow-management van onderhanden werk Workflow-management van onderhanden werk Workflow-management van onderhanden werk Instroom Uitstroom Gedragsgegevens Partijen Exploitatieplan Verlenen collecterende Diensten werk Vaststellen verzekerde bedragen werk Uitkeren pensioenen werk Producten - Polis - Bew. v. verz. - Nota - Uitkering - Info -... Pensioen- Reglement Statusgegevens Actoren Beheer-processen statusgegevens pensioenverzekering Gegevens over Partijen Gegevens over Producten Gegevens over Processen Archief: Berichten en Oude Statussen Verzoeken / Voorstellen Rapportage Uitval

21 SIM stap 5a: verdiep het Procesmodel nog verder - voorbeeld 21 Voorzie doelgroep X van produktlijn Y onder voorwaarden z1, z2 en z3 Bepaal strategisch beleid Verwerf kritisch / strategische middelen Exploiteer produktiecapaciteit Beheer algemene bedrijfsmiddelen Verstrek algemene bedrijfsinformatie Exploiteer produktlijn Y1 Exploiteer produktlijn Y2 Beheer algemene bedrijfsgegevens Beheer onderhanden werkgegevens Beheer Statusgegevens van klanten Beheer Gedragsgegevens m.b.t. klanten

22 SIM stap 5b: verdiep het Objectmodel nog verder - voorbeeld 22 Objecten inzake het voorzien van doelgroep X van produktlijn Y onder voorwaarden z1, z2 en z3 Objecten inzake het verkrijgen van kritische middelen Strategische beleidsbepalingsobjecten Exploitatieobjecten Beheerobjecten Algemene informatieverstrekkingsobjecten Exploitie-objecten produktlijn Y1 Exploitie-objecten produktlijn Y2 Algemene bedrijfsgegevens Benoem gegevensverzamelingen volgens vastgestelde processen werkgegevens Statusgegevens van klanten Overweeg ook een indeling volgens stroomgegevens van POM's of PIM's (instroom - onderhanden - uitstroom) of van gespecialiseerde processen Gedragsgegevens inzake klanten

23 SIM stap 6a: maak Proces Interactie Modellen - voorbeeld 23 Wij = Intern Proces) Informeer Doelgroep (broadcast) Zij = Extern Proces Vraag nadere Informatie in de rol van : in de rol van : Informeer Prospects (narrow cast) Marktbewerker Suspect Vraag Offerte Verkoper Leverancier Crediteur Service verlener... inzake een Product / Dienst Offreer Dienst Vraag Contract Verstrek Contract Teken Contract Vraag Levering Lever gevraagde Dienst Vraag Betaling van geleverde Dienst Betaal Geleverde Dienst Meld tekortkoming Geleverde Dienst Prospect Klant Debiteur Repeater... inzake een Product / Dienst

24 SIM stap 6b: maak WorkFlow Modellen - voorbeeld 24 External Inflow Process Inbound Goods External Outflow Shipper Instruction Maintain Operational Warehouse Resources Collection Notification Invoice Reconciliation Information Acceptance Report Putaway Instruction Storage Report Collection Instruction Collection Report Receive Goods Received Goods Store Goods Freight Bill Inbound Goods Collect Goods from Customer Collected Goods Stored Goods Signed Freight Bill Legend: Process Data / Material Logical Flow Contents: Purpose: Details: Composition: Background: Life Cycle of Specified Object across Process model and Object model Blueprint for Planning, Control and Organisation Varying with zooming Level Parallel and Serial Procedures PERT charts, enriched with Data and/or Materials Flow

25 SIM stap 6b: Richtlijnen voor het maken van een WorkFlow Model 25 a. Bepaal het domein van de workflow: Het afhandelen van één trigger Het verwerken van de instromende grondstofgegevens tot en met uitstromend product Benoem de workflow 'verwerk a tot b' Maak expliciet wat extern en wat intern is voor de workflow b. Definieer de onderdelen van de workflow Processen kunnen alleen worden verbonden door gegevens Gegevens kunnen alleen worden verbonden door processen Gediffferentieerde processen werken serieel Gespecialiseerde processen werken parallel Indien het model teveel details gaat bevatten, neem dan een hoger niveau van componenten c. Verifieer de consistentie van het workflow model met andere modelcomponenten Processen in een workflow horen deel uit te (gaan) maken van het procesmodel Gegevens / objecten in een workflow horen deel uit te (gaan) maken van het objectmodel Instroom en uitstroom horen voor te (gaan) komen in beschikbare POM's en / of PIM's

26 SIM stap 7: Kwantificering van het Model 26 Het kwantificeren van een bedrijfsmodel verhoogt in sterke mate het nut van het model Te kwantificeren onderdelen : feitelijke cijfers en gewenste / geplande cijfers Frequentie van processen per tijdseenheid Aantallen berichten / objecten aan de instroomkant (gebruik daarvoor PIM's) Aantallen berichten / objecten / diensten aan de uitstroomkant (gebruik daarvoor PIM's) Aantal voorkomende gevallen in verzamelingen Doorlooptijd van workflows vanaf de trigger tot en met het uitstromend product Eventueel onder te verdelen naar onderdelen van de werkstroom

27 Richtlijnen voor verdere Ontwikkeling van het Bedrijfsmodel 27 Ontwikkel de modelcomponenten tot de diepte die voor het doel van het model nodig is. Start iedere modelleersessie met een team-interne review (via twee beamers) van de modelleerresultaten van de voorgaande sessie. - op gemaakte inhoudelijke keuzes - op consistentie van benamingen en classificaties in modelcomponenten. Modelleer-professionals kunnen voorbereidend desk work verrichten om - hergebruik van benamingen en classificaties voor te stellen - varianten voor verbijzondering van onderdelen voor te stellen met behulp van toepasselijke referentiemodellen. Ga het model verder verdiepen wanneer de terugkoppeling tussen de stappen geen wezenlijke verandering van inzicht meer oplevert. In kennis-intensieve bedrijven heeft het objectmodel meestal veel meer lagen dan het procesmodel. Als van diepe procesmodellen de laagste niveaus allemaal zijn gespecialiseerd, overweeg dan het overbrengen van deze niveaus naar het objectmodel. Houdt regelmatig (om de 7 à 10 werksessies) reviews met een reviewteam. Doel: - overdracht van kennis en inzicht - registratie van op te lossen vraagstukken. - niet: oplossen van vraagstukken of behandelen van modelleertheorie.