ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau b3. Verpleegetechnische handelingen Antwoordmodellen

Transcriptie

1 ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau b3 Verpleegetechnische handelingen Antwoordmodellen

2

3 Inhoudsopgave 1 De gevolgen van de wet BIG voor de verzorgende praktijk De wet BIG en de voorbehouden handeling 7 Praktijk: Miryam 7 Kennisopdracht De betekenis van de voorbehouden handeling 9 Praktijk: Jeremy 9 Praktijk: Mevrouw De Rooy 9 Praktijk: Mevrouw Mellema 9 Praktijk: In de stad 10 Kennisopdracht De gevolgen van de wet BIG 11 Praktijk: Annet 11 Kennisopdracht 11 2 De zorgvrager met een maagsonde Het inbrengen van een maagsonde 13 Praktijk: Ik word er niet mooier van 13 Kennisopdracht De verzorging van een maagsonde 14 Praktijk: Een dagje uit 14 Kennisopdracht Het toedienen van sondevoeding 15 Praktijk: Marius krijgt sondevoeding 15 Kennisopdracht Maagspoelen 17 Praktijk: Verdwenen medicijnen 17 Kennisopdracht 17 3 De verzorging van een stoma en het spoelen van de darm Een stoma verzorgen 19 Praktijk: Mevrouw Soechit krijgt een stoma 19 Kennisopdracht Het spoelen van de darm of de stoma 21 Praktijk: Ik word niet goed 21 Kennisopdracht 21

4 4 Medicijnen toedienen Het medicijngebruik controleren 23 Praktijk: Nieuwe medicijnen 23 Praktijk: Er zijn vannacht drie mannen op bezoek geweest 23 Kennisopdracht Het medicijngebruik registreren 25 Praktijk: Geen paraaf 25 Kennisopdracht Medicijnen uitzetten en delen 26 Praktijk: Wat is er eigenlijk afgesproken? 26 Kennisopdracht Medicijnen toedienen 28 Praktijk: Medicijnen op afroep 28 Praktijk: Goed optrekken, Pim 28 Kennisopdracht Medicijnen toedienen via de luchtwegen 30 Praktijk: Jarno 30 Kennisopdracht Medicijnen toedienen per injectie 32 Praktijk: Vaccinatie 32 Kennisopdracht Rekenen 33 Praktijk: Procenten 33 Kennisopdracht 33 5 Wondverzorging en compressietherapie Verzorging van rode wonden 35 Praktijk: De spijker 35 Praktijk: Flink gestoten 35 Praktijk: De splinter 35 Kennisopdracht Verzorging van gele wonden 38 Praktijk: Versleten schoenen 38 Kennisopdracht Het verzorgen van zwarte wonden 40 Praktijk: Mooie nieuwe schoenen 40 Kennisopdracht 40

5 5.4 Zwachteltechnieken als compressietherapie 41 Praktijk: Wat maakt dat nou uit? 41 Kennisopdracht Decubitus en/of smetten verzorgen 42 Praktijk: Mijn rug doet zeer 42 Praktijk: Ik ben ook zo dik 42 Kennisopdracht 42 6 De verzorging van een tracheostoma en het uitzuigen van mond- en keelholte De tracheostoma en tracheacanule verzorgen 43 Praktijk: Sanne is bang 43 Kennisopdracht De mond- en keelholte uitzuigen 45 Praktijk: Ik denk dat uitzuigen nu nodig is 45 Kennisopdracht 45 7 De zorgvrager met een blaaskatheter Katheteriseren van de blaas 47 Praktijk: Blaastraining 47 Kennisopdracht De zorg voor een blaaskatheter 49 Praktijk: Mevrouw Kirmit voelt zich niet lekker 49 Kennisopdracht De verzorging van een suprapubische katheter 50 Praktijk: Janet kijkt mee op de poli urologie 50 Kennisopdracht Het spoelen van de blaas 51 Praktijk: De katheter is verstopt 51 Kennisopdracht 51 8 Het toedienen van zuurstof Het toedienen van zuurstof 53 Praktijk: Mevrouw Goris krijgt thuis zuurstof 53 Kennisopdracht 53 9 Warmte- en koudebehandeling en zorg voor de lichaamstemperatuur Warmte- of koudebehandeling 55 Praktijk: Een lief klein bedje 55 Praktijk: Het is zo koud 55 Praktijk: Een dikke enkel 55 Kennisopdracht 55

6 10 Laboratoriummonsters voor diagnostiek Monsters nemen voor diagnostiek 57 Praktijk: Jeanine 57 Kennisopdracht Reanimeren Reanimeren 59 Praktijk: Moet ik nu reanimeren? 59 Kennisopdracht 59

7 1 De gevolgen van de wet BIG voor de verzorgende praktijk De wet BIG en de voorbehouden handeling PRAKTIJK: MIRYAM 1 Mag Miryam zichzelf inschrijven in het register voor verloskundigen? Nee, het register vereist dat de verloskundige een erkende Nederlandse of daaraan gelijkstaande opleiding heeft gevolgd en voldoende ervaring heeft. 2 Mag Miryam zichzelf verloskundige noemen? Nee, verloskundige is een beschermde titel en voorbehouden aan verloskundigen met een volledige opleiding. 3 Mag Miryam aan het werk als kraamverzorgster? In principe wel. Kraamverzorgster is geen beschermde titel. De werkgever waar zij zal willen werken zal echter nagaan of Miryam voldoende opleiding heeft. Waarschijnlijk zal ze bijscholing moeten volgen. Zij mag ook zelfstandig aan het werk als kraamverzorgster. De vrouwen moeten dan zelf nagaan of zij Miryam goed genoeg vinden. 4 Mag Miryam een privé-kliniekje beginnen? Ja, iedereen in Nederland heeft het recht de geneeskunst uit te oefenen. Het staat de vrouwen ook vrij om naar Miryam toe te gaan. 5 Mag Miryam zelfstandig bevallingen leiden? Nee, dat mag ze niet. Het leiden van een bevalling is een voorbehouden handeling. 6 Wanneer Miryam een te vroeg geboren kindje volgens de Afrikaanse gewoontes laat overlijden is ze dan strafbaar? Ja, het is iedereen in Nederland verboden een ander schade aan de gezondheid toe te brengen. Hier in Nederland is het de regel dat te vroeg geboren kinderen in een couveuse worden opgenomen en speciale zorg ontvangen. Omdat Miryam met haar privé-kliniekje professioneel hulpverlener is, zou zij hebben moeten weten dat dit kind in Nederland redelijke overlevingskansen zou hebben gehad. 7 Wat had Miryam beter kunnen doen om in Nederland aan het werk te gaan? Miryam had zich kunnen melden bij een opleiding voor verloskundige. Misschien dat zij door haar ervaring een verkort programma had kunnen volgen. Wanneer zij dan afgestudeerd was had ze als verloskundige aan de slag gekund. Zij had zich alsnog kunnen richten op Afrikaanse vrouwen. Zij had dan de Afrikaanse gewoontes kunnen opnemen in haar zorg volgens de Nederlandse richtlijnen. ThiemeMeulenhoff 7

8 Verpleegetechnische handelingen 1 Beschrijf in je eigen woorden wat het doel is van de wet BIG. De zorgvrager te beschermen tegen ondeskundig handelen door zorgverleners en zijn rechten te beschermen. Dit gebeurt door regels te stellen aan bepaalde beroepen en titels en door een aantal risicovolle handelingen alleen onder bepaalde voorwaarden te laten uitvoeren. 2 Wat is een beschermde titel? Een titel (een beroepsnaam) die je alleen mag voeren wanneer je ook echt die opleiding gevolgd hebt en dat beroep hebt. 3 Leg uit waarom Jelly, de verzorgende uit het voorbeeld, zichzelf wel biologisch genezer mag noemen, maar niet biologisch arts. Arts is een beschermde titel. Je mag jezelf alleen arts noemen als je dat ook bent. Genezer is geen beschermde titel. Iedereen mag zich genezer noemen. 4 Leg uit wat een voorbehouden handeling is. Een handeling die voor de zorgvrager risicovol is en daarom alleen onder bepaalde voorwaarden door een zorgverlener mag worden uitgevoerd. 5 Een zuiverend genezer doet bij een zorgvrager (a) urine-onderzoek, (b) inwendig onderzoek van de anus, (c) voelt de energiebanen en (d) neemt wat bloed af. Als behandeling geeft hij de zorgvrager (e) een hanger van een bepaalde steensoort, (f) een dieet zonder eiwitten, (g) het advies dagelijks te mediteren en (h) onderhuidse inspuitingen van puur water. Welke van deze punten (a) tot en met (h) zijn voorbehouden handelingen? (d) bloed afnemen is een punctie en (h) onderhuidse inspuitingen van puur water zijn injecties. 6 Met welke voorbehouden handelingen heeft een verzorgende te maken? Injecties geven, blaaskatheterisaties en maagsondes inbrengen 7 Waarom kan je straf krijgen wanneer iemand door jouw adviezen ziek wordt? Hij kiest er toch zelf voor ernaar te luisteren? De wet zegt dat het verboden is om schade aan de gezondheid van anderen toe te brengen. 8 Een moeder geeft haar kind insuline-injecties. Dit heeft ze geleerd. Ze maakt per ongeluk een fout en het kind moet daardoor een nacht in het ziekenhuis opgenomen worden. Injecties geven is een voorbehouden handeling. Is de moeder nu strafbaar voor de wet BIG? Nee, de wet BIG is er alleen voor professionele zorgverleners. De moeder is een mantelzorger 8 ThiemeMeulenhoff

9 De gevolgen van de wet BIG voor de verzorgende praktijk De betekenis van de voorbehouden handeling De betekenis van de voorbehouden handeling PRAKTIJK: JEREMY 1 Was Eric bevoegd om de sonde in te brengen bij Jeremy? Nee, Eric is niet bevoegd om de sonde bij Jeremy in te brengen. Hij is niet bekwaam en onbekwaam maakt onbevoegd. Eric kent de gevaren van het inbrengen van een maagsonde bij verschillende categorieën zorgvragers niet. 2 Is Eric nu wel of niet bekwaam om sondes in te brengen? Eric is bekwaam om maagsondes in te brengen bij een zorgvrager zonder bijkomende zorgvragen zoals handicaps of aandoeningen. Hij is niet bekwaam dit te doen bij zorgvragers met bijkomende zorgvragen. 3 Wanneer mag Eric wel een sonde inbrengen bij Jeremy? Eric mag Jeremy een nieuwe maagsonde geven wanneer hij dit onder begeleiding goed heeft geoefend en de gevaren van de handeling kent. PRAKTIJK: MEVROUW DE ROOY 1 Mag Nel deze prikken geven? Ja. Nel is mantelzorger. Zij heeft geleerd de prikken te geven. Ze bepaalt niet of de prikken nodig zijn en hoeveel insuline haar moeder dan moet hebben. Ze geeft alleen wat de arts heeft voorgeschreven. 2 Mag Cheyenne deze prikken geven? Nee. Cheyenne is professioneel zorgverlener. Ze heeft nog niet geoefend met prikken. Wanneer zij bij mevrouw De Rooy gaat prikken, is zij daarom onbekwaam. En onbekwaam maakt onbevoegd. Cheyenne is strafbaar volgens de wet BIG wanneer zij bij mevrouw De Rooy gaat spuiten. 3 Mag mevrouw De Rooy zelf beslissen wie zij vraagt te spuiten? Iedereen mag zijn eigen zorgverlener kiezen, maar niet iedere zorgverlener mag insuline-injecties geven. Cheyenne mag dit niet. Mevrouw De Rooy mag bijvoorbeeld wel kiezen voor een andere, bekwame, verzorgende uit de straat. PRAKTIJK: MEVROUW MELLEMA 1 Is Marieke bekwaam om te katheteriseren? Ja. Marieke heeft zelfs een bekwaamheidsverklaring. Die is wel niet geldig in deze bpv, maar ze kan het wel. 2 Waarom is Marieke strafbaar? Marieke heeft, als niet-zelfstandig bevoegde verzorgende, een voorbehouden handeling uitgevoerd zonder opdracht van een zelfstandig bevoegde verloskundige. ThiemeMeulenhoff 9

10 Verpleegetechnische handelingen 3 Hoe had Marieke moeten handelen om mevrouw Mellema toch te helpen, maar niet strafbaar te zijn? Marieke had de verloskundige kunnen vragen, toen zij opbelde om te zeggen dat ze later kwam, of Marieke haar toestemming wilde geven mevrouw Mellema zelfstandig te katheteriseren. Marieke had dan in opdracht gehandeld. PRAKTIJK: IN DE STAD 1 Is Bente strafbaar volgens de wet BIG wanneer ze nu toch een reanimatiepoging doet? Nee. De wet BIG geldt niet in noodsituaties. De meneer gaat dood en heeft waarschijnlijk alleen een kans te overleven als iemand nu iets doet. De wet zegt dat iedereen in Nederland in een noodsituatie verplicht is te handelen naar kunnen. Bente kan waarschijnlijk meer dan de omstanders. De wet BIG is er om de zorgvrager te beschermen. 1 Wat betekent bekwaam zijn? Je kennis en vaardigheden kunnen toepassen in de praktijk. 2 Wat betekent de stelling: Onbekwaam maakt onbevoegd? Wanneer de arts of jijzelf vindt dat jij niet bekwaam bent om een bepaalde handeling uit te voeren, dan is het strafbaar wanneer je dat toch doet. 3 Wat is het verschil tussen zelfstandig en niet-zelfstandig bevoegden? Zelfstandig bevoegden mogen zelf bepalen of het nodig is dat een zorgvrager een bepaalde handeling ondergaat en deze uitvoeren. Niet-zelfstandig bevoegden mogen die handeling wel uitvoeren, maar niet zelf bepalen of die nodig is. 4 Is een verzorgende zelfstandig of niet-zelfstandig bevoegd? Een verzorgende is niet-zelfstandig bevoegd. Je mag niet zelf bepalen of een zorgvrager die handeling nodig heeft. 5 Welke zorgverleners zijn zelfstandig bevoegd? De arts, tandarts en verloskundige zijn zelfstandig bevoegd. 6 Wat betekent het als een opdracht wordt overgedragen? De arts geeft een opdracht aan een verzorgende. Deze voert de handeling niet zelf uit, maar vraagt of een andere verzorgende deze opdracht wil uitvoeren. 7 De arts moet zeker weten dat de verzorgende die de opdracht gaat uitvoeren bekwaam is. Hij weet alleen vaak niet wie dat is, omdat de meeste opdrachten worden overgedragen. Hoe kan hij toch weten dat die verzorgende bekwaam is? Wanneer die verzorgende een bekwaamheidsverklaring van de instelling heeft, mag de arts erop vertrouwen dat de handeling goed uitgevoerd wordt. 8 Wat betekent het wanneer de arts bij zijn opdracht z.n. schrijft? Z.n. staat voor zo nodig. De verzorgende mag een bepaalde handeling doen op het moment dat zij vindt dat de zorgvrager het nodig heeft. De verzorgende moet dan wel op de hoogte zijn van de situatie van de zorgvrager om een juiste inschatting te kunnen maken. 10 ThiemeMeulenhoff

11 De gevolgen van de wet BIG voor de verzorgende praktijk De gevolgen van de wet BIG De gevolgen van de wet BIG PRAKTIJK: ANNET 1 Wat kan Jamila doen? Het is Jamila niet gelukt met Annet te praten. Daarom zal Jamila met haar leidinggevende moeten gaan praten en uit moeten leggen wat er gebeurd is die avond. Wanneer Jamila blijft zwijgen is ze medeschuldig. 2 Benoem voor elke vorm van rechtspraak of Annet hierdoor bestraft zou kunnen worden en wat voor soort uitspraak of straf het dan zou kunnen zijn. Tuchtrecht: Annet valt als verzorgende niet onder het tuchtrecht. Geen straf. Strafbepalingen van de wet BIG: Annet heeft door onzorgvuldig handelen schade aan de gezondheid van mevrouw Abukar veroorzaakt. Een geldboete of celstraf. Klachtrecht: De familie kan een klacht indienen over de mogelijkheid televisie te kijken onder het klaarmaken van de medicatie. Een advies. Incidentencommissie: Annet moet melding maken van de fout. De commissie zal dit onderzoeken. Een advies. Burgerlijk recht: De familie van mevrouw Abukar kan een schadevergoeding eisen. Het verzorgingshuis betaalt. Arbeidsrecht: De instelling kan Annet op haar vingers laten tikken of ontslaan. Strafrecht: De familie kan bij de politie aangifte doen van het toebrengen van lichamelijk letsel. Een geldboete of gevangenisstraf. 1 Het tuchtrecht van de wet BIG geldt niet voor verzorgenden. Heb je dan wel iets met de wet BIG te maken? Ja. De wet BIG kent ook strafbepalingen voor onzorgvuldig, ondeskundig en onfatsoenlijk handelen. Die strafbepalingen gelden voor elke professionele hulpverlener, dus ook voor verzorgenden. 2 Wanneer het goed afloopt, is het dan nodig een fout toch te melden? Ja. Van deze fout kunnen jij, je collega's en de instelling een heleboel leren. Zo kunnen er maatregelen genomen worden, zodat een dergelijk fout niet opnieuw gemaakt wordt. 3 Wanneer een zorgvrager een schadevergoeding wil eisen, via welke rechtbank moet dit dan? Wie moet die betalen? Via het burgerlijk recht. De instelling waarvoor je werkt moet die betalen. 4 Je begint in je eentje een thuiszorgbureautje. Via het burgerlijk recht eist meneer Van Zanten een schadevergoeding. Wie moet die betalen? Jij, want je bent je eigen werkgever. 5 Jan is slachtoffer van een slordige chirurg. Hij wil dat de man niet meer mag werken. Naar welke rechtbank moet hij stappen? Het tuchtrecht. 6 Annabel is ook slachtoffer van diezelfde chirurg. Zij wil de kosten van een hersteloperatie op hem verhalen. Naar welke rechtbank moet zij? Het burgerrecht. ThiemeMeulenhoff 11

12 Verpleegetechnische handelingen 7 Door fouten van dezelfde chirurg is het dochtertje van de familie Klinkhamer gehandicapt geraakt. Zij willen de man achter de tralies zien. Welke rechtbank is er voor hun probleem? Het strafrecht. 8 Het ziekenhuis waar de chirurg werkt, wil de samenwerking met hem opzeggen. Waar vragen zij dat aan? Het arbeidsrecht. 9 Bram vraagt zich af waarom er niet eerder is ingegrepen. Hij wil weten hoe het ziekenhuis is omgegaan met de berichten die er al eerder waren. Waar kan Bram deze vraag kwijt? Het klachtrecht. 12 ThiemeMeulenhoff

13 2 De zorgvrager met een maagsonde Het inbrengen van een maagsonde PRAKTIJK: IK WORD ER NIET MOOIER VAN 1 Welke soort maagsonde zou jij bij mevrouw Mookhoek inbrengen? De sonde wordt ingebracht om sondevoeding toe te dienen, een microsonde is dan een geschikte keuze. 2 Op welke manier controleert Maurice of de maagsonde zich in de maag bevindt? Door lucht in de maagsonde te spuiten. Dan hoor je met een stethoscoop geborrel. De stethoscoop wordt op het maagkuiltje gezet, onder het borstbeen. 3 Welke speciale voedingssonde zou je deze zorgvrager kunnen geven in plaats van de gewone maagsonde en waarom zou je dat kunnen doen? Bij deze zorgvrager is het duidelijk dat de slikstoornis niet verdwijnt. Het inbrengen van bijvoorbeeld een PEG zou daarom een betere keuze zijn. 1 Hoe controleer je of de maagsonde goed in de maag ligt? Je spuit lucht door de sonde in de maag. Je luistert met een stethoscoop op het maagkuiltje onder het borstbeen of je geborrel hoort. Je kunt ook proberen met de spuit het maagsap op te zuigen. 2 Wanneer krijgt een zorgvrager een PEG-katheter? Als de zorgvrager langer dan acht weken sondevoeding nodig heeft. 3 Wat is de reden om vóór het inbrengen van een maagsonde de benodigde lengte af te meten? Bij elke zorgvrager is de afstand van neusingang tot in de maag verschillend. 4 Je hebt net een microsonde ingebracht en je kunt geen lucht in de sonde spuiten. Hoe komt dat? De voerdraad bevindt zich nog in de sonde, als je deze verwijdert lukt het wel. ThiemeMeulenhoff 13

14 Verpleegetechnische handelingen De verzorging van een maagsonde PRAKTIJK: EEN DAGJE UIT 1 Waarom wordt er veel aandacht besteed aan het fixeren van de maagsonde? Bij een matige fixatie kan de sonde snel worden verwijderd of van positie veranderen. De sonde is dan niet meer betrouwbaar om toediening van sondevoeding veilig te laten verlopen. 2 Bedenk waarom het gebruik van huidvriendelijke pleister niet geschikt is om de maagsonde te fixeren. De huidvriendelijk pleisters zijn vaak gemaakt van papier of ander dun materiaal. Ze laten makkelijk los van de huid en scheuren makkelijk. De pleisters hebben geen sterke plakkracht. De neus is vaak vettiger dan de rest van de huid en een goed plakkende pleister is dan belangrijk. 3 Kun je bedenken waarom Lisette de oude pleister niet laat verwijderen, maar er een strookje overheen laat plakken? Bij het verwijderen van de oude pleister is de fixatie van de sonde weg. De sonde kan dan ongewild verwijderd worden of van positie veranderen. 1 Een zorgvrager verwijdert per ongeluk zijn PEG-katheter. Moet er direct een nieuwe ingebracht worden? Als deze al een aantal weken zit is er een tunneltje gevormd. Binnen zes uur na het verwijderen, kan de nieuwe PEG-katheter probleemloos ingebracht worden. 2 Een zorgvrager vraagt aan jou waar hij op moet letten nu hij een maagsonde heeft. Welke informatie geef je? De zorgvrager kan zelf controleren of de fixatie nog goed bevestigd is. Hij moet erop letten dat hij aandacht besteed aan de verzorging van zijn mond. Goed en vaker tanden poetsen, kauwgum kauwen en regelmatig de mond spoelen, helpt de speekselproductie te stimuleren. 3 Welke nadelen ervaart een zorgvrager die een maagsonde heeft? Bij het slikken beweegt de maagsonde mee. Hierdoor voelt de zorgvrager constant iets in de keel. De mond droogt uit. De neus en de wang kunnen beschadigd worden door de maagsonde en de pleisterfixatie. 4 Waar let je op bij het fixeren van de maagsonde? Een goede fixatie op de neusbrug met een stevige pleister zoals Leukoplast of Fixomull. Dit is afhankelijk van mogelijke allergieën van de zorgvrager en van het instellingsbeleid. Fixatie op de wang waarbij je de huid van de wang ontziet door Duoderm te gebruiken waarop je de maagsonde fixeert. De maagsonde wordt ook nog gefixeerd op de kleding met een veiligheidsspeld. 14 ThiemeMeulenhoff

15 De zorgvrager met een maagsonde Het toedienen van sondevoeding Het toedienen van sondevoeding PRAKTIJK: MARIUS KRIJGT SONDEVOEDING 1 Benoem de oorzaken van ondervoeding bij Marius. Marius heeft een hartafwijking waardoor hij benauwd is. Het eten kan inspannend voor hem zijn. Hij heeft het syndroom van Down en kan daardoor misschien niet zo goed aangeven hoe hij zich voelt. 2 Benoem de tekenen van ondervoeding bij Marius. Toename van zijn benauwdheid. Vermoeidheid en verlies van eetlust. Meer behoefte om te gaan slapen. Hij is drie kilo afgevallen. 3 Welke methode om sondevoeding toe te dienen, lijkt jou een geschikte methode voor Marius? Toedienen van sondevoeding in porties. Hij is dan tussen de toedieningen vrij om bijvoorbeeld te spelen. Hij kan de toediening krijgen tijdens de reguliere maaltijden van het hele gezin. Dit is echter alleen mogelijk als er geen maagretentie is. 4 Waarom zou de huisarts al zo snel met sondevoeding starten? Kinderen groeien en daar is veel energie voor nodig. De pakjes verrijkte voeding vinden kinderen meestal niet zo lekker. Zij moeten dan gedwongen worden om te eten. Het kind krijgt dan een langdurige tegenzin tegen het eten. Later kan het kind zelfs een eetstoornis ontwikkelen. Sondevoeding is effectief en meestal heeft het kind na het stoppen van de sondevoeding juist veel zin om normaal te eten. 1 Aan welke uiterlijke kenmerken kun je zien dat een zorgvrager zich in een slechte voedingstoestand bevindt? Afname in gewicht, moeheid, futloosheid, groeiachterstand, vale gelaatskleur, huidinfecties. 2 Wie bepaalt dat een zorgvrager sondevoeding nodig heeft? Sondevoeding wordt door de behandelend arts voorgeschreven. De diëtist wordt ingeschakeld om de voedingsbehoefte te berekenen. 3 Een zorgvrager krijgt thuis sondevoeding. Hij klaagt dat hij sinds de start van de sondevoeding veel last heeft van diarree. Wat doe je? Je overlegt met zijn huisarts of diëtist of er andere sondevoeding gegeven kan worden. Het overgaan op een vezelrijke voeding kan de diarree verminderen of opheffen. De vezels nemen het vocht in de darmen op.te koude sondevoeding kan ook diarree veroorzaken. Let ook op de houdbaarheid van de sondevoeding. Deze is na aanbreken maar 24 uur houdbaar. Lees ook de bijsluiter van de fabrikant. 4 Kun je alle medicijnen zomaar malen en door de sonde geven? Er zijn veel medicijnen die je kunt fijnmalen met een vijzel. Maar er zijn ook medicijnen waarbij dat niet mogelijk is. In overleg met de behandelend arts of apotheker bekijk je wat wel en wat niet gemalen kan worden. Er zijn ook medicijnen in een vloeibare vorm verkrijgbaar. ThiemeMeulenhoff 15

16 Verpleegetechnische handelingen 5 Na het verzorgen van een zorgvrager die sondevoeding krijgt, gaat de voedingspomp op alarm. Wat zou er aan de hand kunnen zijn? Dat kunnen verschillende dingen zijn. De accu kan leeg zijn, door het bewegen kan de druppelkamer scheef hangen, de sensor ziet de druppels dan niet. Door het bewegen (draaien tijdens het wassen) kan ook de maagsonde van positie veranderen. Ook kan de fles of zak leeg zijn. Als je er niet uitkomt, kijk je naar de display van de pomp, deze geeft een code of symbool aan. Je kunt de aard van de storing dan opzoeken in de gebruiksaanwijzing. 6 Een zorgvrager die start met sondevoeding volgt een opbouwschema. Waarom is dat? De maag moet wennen aan de sondevoeding. Bij het volgen van een opbouwschema kan er worden gecontroleerd of de maag de voeding verwerkt en naar de darmen transporteert. Als er in de maag nog veel sondevoeding achterblijft, wordt het opbouwschema aangepast. Als de maag de sondevoeding goed verwerkt kan het schema opgebouwd worden. 7 Welke methode van toediening van sondevoeding zou je kiezen bij een zorgvrager die nog veel maagretentie houdt? Sondevoeding via de voedingspomp. Dan wordt er langzaam en continu voeding toegediend. De maag wordt dan niet belast met een hoeveelheid sondevoeding in een keer. 8 Wat zijn de voordelen van het toedienen van sondevoeding in porties voor een zorgvrager? Het normale eetpatroon wordt nagebootst. De zorgvrager is tussen de toedieningen vrij, hij is niet gebonden aan een toedieningssysteem. 16 ThiemeMeulenhoff

17 De zorgvrager met een maagsonde Maagspoelen Maagspoelen PRAKTIJK: VERDWENEN MEDICIJNEN 1 Waarom wordt mevrouw Verhoeff in het ziekenhuis opgenomen? Er is ongeveer bekend hoeveel deze mevrouw heeft ingenomen. Het maagspoelen is geen garantie dat alle pillen uit de maag zijn gespoeld. Tijdens de opname kan geobserveerd worden op allerlei na of bijwerkingen van de ingenomen pillen. Eventueel kan er tijdig worden behandeld bij nadelige gevolgen van de inname. 2 Op het medicatieblad stond vermeld welke medicijnen voor wie waren bestemd, is dat in dit geval een voordeel? Ja, er kan direct met het RIVM overlegd worden welke acties nodig zijn. 3 Hoe kon Marco weten dat mevrouw Verhoeff de enige zorgvrager was die die pillen had ingenomen? De rest van de bewoners sliepen en zij had ook een medicatieverpakking in haar hand. 1 Op de afdeling waar jij werkt heeft een zorgvrager alle medicatie ingenomen die hij in eigen beheer heeft. Wat doe je? Hulp inroepen van de behandelend arts of een ambulance bellen. Proberen snel uit te vinden wat hij precies heeft ingenomen. 2 Een zorgvrager heeft onbedoeld de medicatie van een andere zorgvrager ingenomen. Zijn maag is gespoeld in het ziekenhuis. Hij wordt een paar dagen opgenomen. Waarom gebeurt dat? De medicatie wordt net zoals voedsel via de maag naar de darmen getransporteerd waardoor de stoffen in de bloedbaan worden opgenomen. De medicatie kan al in de bloedbaan zijn gekomen. De ziekenhuisopname is bedoeld om de effecten van die medicatie te observeren en te behandelen. 3 Waarom raadpleegt een arts bij inname van mogelijk giftige stoffen het RIVM? Het RIVM heeft een enorme database waar alle giftige stoffen en de geschikte behandeling in staan vermeld. ThiemeMeulenhoff 17

18

19 3 De verzorging van een stoma en het spoelen van de darm Een stoma verzorgen PRAKTIJK: MEVROUW SOECHIT KRIJGT EEN STOMA 1 Welke problemen kun je in het begin bij deze zorgvrager verwachten? De problemen die te verwachten zijn: pijnlijk bij verzorging van de stoma, nog niet opgang komen van het defecatiepatroon, vooral bij een colostoma, gasvorming, nog uitvinden welke voedingsmiddelen veel gasvorming geven, geschikt stomamateriaal, soms moet een zorgvrager in het begin het een en ander uit proberen, acceptatie van de stoma; kan de zorgvrager de stoma zelf verzorgen in de toekomst? 2 De combinatie verwardheid en een stoma is moeilijk. Wat zou jij doen als jij Bart was? In ieder geval moet je met de behandelend arts nagaan waardoor die verwardheid veroorzaakt wordt. Vervolgens moet je contact zoeken met de stomaverpleegkundige voor advies over de stomaverzorging. Het stomamateriaal kun je extra fixeren met een band die je om het middel bevestigt. Door het regelmatig verwijderen van het stomamateriaal kan de huid beschadigen. Je voorkomt dit door ander stomamateriaal te gebruiken, waarbij je kiest voor extra fixatie. 1 Wat is het opvallendste verschil tussen een colostoma en een ileostoma? Een ileostoma produceert dunnere ontlasting dan het colostoma. De ontlasting vanuit het colostoma kan een normale samenstelling hebben. 2 Leg uit wat een continent ileostoma is en welke aspecten van belang zijn bij de verzorging van dit ileostoma Dat is een stoma die is verbonden met een reservoir. Dit reservoir is gemaakt van een stukje darm waar de ontlasting zich in verzamelt. De zorgvrager leegt het reservoir regelmatig, zodat er continentie ontstaat. Regelmatig legen is van belang, omdat het reservoir anders wordt overbelast en kan beschadigen. 3 Wat doe je bij een geïrriteerde huid onder de huidplaat bij de zorgvrager met een ileostoma in de thuissituatie? Onderzoek eerst of een collega (te) veelvuldig de huidplaat verwijdert. Het is ook mogelijk dat de ontlasting onder de huidplaat komt. De ontlasting vanuit het ileostoma bevat nogal wat zure bestanddelen die snel huidirritatie veroorzaken. De opening van de huidplaat kan te groot zijn. Daardoor kan ook ontlasting onder de huidplaat komen. Vettige en olie-achtige crèmes zijn uit den boze. Er zijn vetvrije crèmes specifiek voor de stomazorg in de handel. Overleg in deze situatie altijd met de stomaverpleegkundige. ThiemeMeulenhoff 19

20 Verpleegetechnische handelingen 4 Mijn stomazakje staat helemaal bol, zegt een zorgvrager. Wat is er aan de hand en wat doe je? Dat is een zorgvrager die last heeft van gasvorming. Om de spanning van het zakje te halen kun je het zakje loshalen van de huidplaat. Zo kan het gas ontsnappen. Doe dit op het toilet of ergens waar je de privacy van de zorgvrager kunt waarborgen. Bij een ééndelig systeem is dat moeilijker; lospeuteren en weer vastplakken lukt niet. Dan moet je een ander systeem gebruiken. Er is ook een ééndelig systeem met een opening aan de onderkant. Deze opening kun je losmaken en je kunt op deze manier het gas laten ontsnappen. 5 Wat is het verschil in opvangmateriaal bij een urostoma en een darmstoma? In het opvangzakje is een anti-terugvloei klepje gemaakt om opstijgende urineweginfecties te voorkomen. Er zit een ook een aftappunt aan de opvangzak waarmee je die 's nachts aan een nachtzak kunt bevestigen. 6 Een zorgvrager is nogal behaard op de buik waar zijn stoma zich bevindt. Het verwijderen van het stomamateriaal is daardoor pijnlijk. Welke maatregelen neem je? De haren kort knippen. Scheren geeft altijd irritatie van de huid. Ontharingscrème maakt de huid week. 20 ThiemeMeulenhoff

21 De verzorging van een stoma en het spoelen van de darm Het spoelen van de darm of de stoma Het spoelen van de darm of de stoma PRAKTIJK: IK WORD NIET GOED 1 Wat kan de reden van kan zijn van de plotseling optredende krampen van meneer Kranendonk? Redenen kunnen zijn: het op gang komen van de te koude spoelvloeistof; het te snel inlopen van de vloeistof; lucht in het systeem. 2 Bij de voorbereiding pakt Thijs een postoel, terwijl de zorgvrager dat eigenlijk niet wil. Wat vind je daarvan? Door de hevige reactie kan de zorgvrager in de regel niet direct het toilet bereiken. En als meerdere bewoners het toilet gebruiken, weet je niet zeker of er wel een toilet vrij is. 3 Meneer Kranendonk voelt zich niet goed worden. Waar moet je dan op voorbereid zijn? De zorgvrager kan flauwvallen. 1 Wat is een reden om een zorgvrager een rectale darmspoeling te geven? Redenen zijn: ernstige obstipatie; als voorbereiding op een onderzoek of een operatie. 2 Wanneer besluit je met de darmspoeling te stoppen? Stoppen met de darmspoeling doe je als de zorgvrager ontlasting krijgt of onwel wordt. 3 Tijdens het uitvoeren van een handeling observeer je de zorgvrager en communiceer je met hem. Waarom is dat bij een rectale darmspoeling moeilijker? Deze handeling vindt plaats achter de zorgvrager. Je kunt de zorgvrager moeilijker zien. Het is belang dat je vertelt wat je doet en hoe lang het nog duurt. 4 Welke klachten kan een zorgvrager ervaren als deze via de stoma een klysma toegediend krijgt? Het inlopen van de vloeistof kan een naar krampend gevoel in de darmen geven. De zorgvrager kan hierdoor onwel worden. Ook te koude vloeistof kan ditzelfde gevoel veroorzaken. Breng daarom de vloeistof eerst op lichaamstemperatuur. 5 Wat is het voordeel voor de zorgvrager met een stoma, die zich dagelijks irrigeert? Dat de zorgvrager zijn ontlastingspatroon kan beïnvloeden en ontlasting produceert op het moment dat het hem uitkomt. 6 Waarom gebruik je bij het irrigeren via de stoma alleen water als spoelvloeistof? Toegevoegde zeep of glycerine droogt het darmslijmvlies uit van het stuk darm waarvan de stoma is gemaakt. ThiemeMeulenhoff 21

22

23 4 Medicijnen toedienen Het medicijngebruik controleren PRAKTIJK: NIEUWE MEDICIJNEN 1 Welke mogelijkheden en beperkingen ervaart mevrouw Matsakis ten aanzien van de medicatie? Mevrouw Matsakis is steeds minder goed in staat haar medicijnen zelf te beheren door haar gewrichts- en gezichtsproblemen. Ze heeft hulp nodig bij het uitpakken en klaarmaken van de medicijnen voor gebruik. 2 Op welke manier kun je mevrouw Matsakis ondersteunen bij het medicijngebruik? Je kunt mevrouw Matsakis uitleg geven over de medicijnen en ze voor haar klaarzetten. PRAKTIJK: ER ZIJN VANNACHT DRIE MANNEN OP BEZOEK GEWEEST 1 Hoe zou jij reageren in de situatie van Lisanne? Eigen mening. Het is duidelijk dat mevrouw Tahuteri in de war is. Dat kan een bijwerking van de medicijnen tegen Parkinson zijn. Waarschuw de arts. 2 Op welke manier kun je informatie vinden over de medicijnen die mevrouw Tahuteri gebruikt? In de bijsluiter staan de bijwerkingen van medicijnen vermeldt. In het Geneesmiddelenrepertorium is informatie te vinden, of op internet. 1 Beschrijf hoe je zorg op maat kunt geven bij het medicijngebruik. Zorg op maat betekent dat je aansluit bij de mogelijkheden en beperkingen van een zorgvrager bij het medicijngebruik. Je informeert de gebruiker en kijkt wat hij zelf kan doen en wat niet meer lukt. Je observaties zijn belangrijk, bijvoorbeeld van de werking en bijwerkingen van de medicijnen. 2 Op welke manieren kan een zorgvrager informatie krijgen over medicijnen en medicijngebruik? Informatie over medicijnen is te vinden in de bijsluiter, het Geneesmiddelenrepertorium of op internet. Jij of de mantelzorg kan de zorgvrager erover informeren. Ook de arts en de apotheek kunnen uitleg geven. 3 Noem vier redenen waarom een zorgvrager weigert medicijnen in te nemen. Geef bij elke reden aan wat je als verzorgende kunt doen om de zorgvrager te motiveren. Vier redenen waarom een zorgvrager weigert medicijnen in te nemen: het medicijn smaakt vies: bied het aan met een hap appelmoes of met vruchtensap; de zorgvrager krijgt de pillen niet weg: stamp ze fijn of informeer of ze ook in de vorm van een drankje te krijgen zijn; de zorgvrager begrijpt niet waarom hij de medicijnen moet gebruiken: geef uitleg over de noodzaak en waar ze voor dienen; de zorgvrager vergeet zijn medicijnen in te nemen: een cassette kan uitkomst bieden. ThiemeMeulenhoff 23

24 Verpleegetechnische handelingen 4 Noem twee redenen waarom een zorgvrager zijn medicatie niet zelf kan bestellen. De zorgvrager kan in de war zijn of niet gemotiveerd. 5 Noem drie redenen waarom een zorgvrager zijn medicatie niet zelf kan beheren. De zorgvrager kan in de war zijn, niet gemotiveerd of lichamelijke beperkingen hebben. 6 Noem minimaal vier soorten bijwerkingen die kunnen optreden door het gebruik van medicijnen. Geef bij elke bijwerking een korte toelichting. Bijwerkingen die kunnen optreden door het gebruik van medicijnen: diarree, bijvoorbeeld bij een antibioticumkuur; verwardheid, bijvoorbeeld bij medicijnen voor de ziekte van Parkinson; slaperigheid overdag, bijvoorbeeld bij slaapmiddelen; droge mond, bijvoorbeeld bij antidepressiva. 7 Wat doe je wanneer je bij een zorgvrager een bewustzijnsverlaging observeert na het gebruik van medicijnen? Je kijkt of de bewustzijnsverlaging in de bijsluiter staat vermeld. Het kan ook een gevolg zijn van de combinatie van middelen. Waarschuw de arts. 8 Waarom is het belangrijk dat een zorgvrager op de hoogte is van de werking en mogelijke bijwerkingen van een medicijn? Als hij op de hoogte is van de werking en bijwerking van een medicijn, weet hij waar hij aan toe is bij het gebruik. Zo weet hij wat hij kan verwachten over het effect en de bijeffecten. Ook kan hij dan zelf opletten. 24 ThiemeMeulenhoff

25 Medicijnen toedienen Het medicijngebruik registreren Het medicijngebruik registreren PRAKTIJK: GEEN PARAAF 1 Wat zou jij doen wanneer je, zoals Christa, constateert dat er geen paraaf is gezet bij de ochtendmedicatie van mevrouw Vliegenthart? Je gaat na of mevrouw Vliegenthart haar ochtendmedicatie inderdaad niet heeft gehad. Het kan namelijk ook zo zijn dat de uitdeler de medicatie wel heeft gegeven, maar vergeten heeft om een paraaf te zetten. Je kunt het aan mevrouw Vliegenthart zelf vragen of controleren of de medicijnen niet zijn uitgedeeld. 1 Welke informatie moet je terug kunnen vinden op een recept? Datum van voorschrijven, naam en adres van de zorgvrager, naam van het geneesmiddel, dosering, af te leveren hoeveelheid, gebruiksaanwijzing van het medicijn, handtekening of paraaf van de voorschrijvend arts. 2 Welke informatie vind je terug op het etiket van de verpakking van een geneesmiddel? Naam van de apotheek en de apotheker, de afleveringsdatum, de naam van degene voor wie het geneesmiddel is bestemd, de naam van het geneesmiddel, een gebruiks- en bewaarvoorschrift. 3 Waarom wordt er een registratiesysteem bijgehouden van het uitzetten en delen van medicijnen als een zorgvrager de medicatie niet in eigen beheer heeft? Via een registratiesysteem wordt bijgehouden wie de medicijnen heeft uitgezet, gecontroleerd en uitgedeeld. Je voorkomt hiermee dat medicijnen dubbel of niet gegeven worden. 4 Waarom is het belangrijk om je op de hoogte te stellen van het registratiesysteem van de instelling waarvoor je werkt? Elke instelling heeft hiervoor een eigen protocol voor het registratiesysteem. Met een goede foutenregistratie worden knelpunten en risico's in het medicijndistributiesysteem duidelijk. 5 Waarom houd je voor opiaten een apart registratiesysteem bij? Je moet een apart registratiesysteem bijhouden omdat opiaten onder de opiumwet vallen. Je moet een handtekening zetten als je de medicijnen in ontvangst neemt bij de apotheek. Elke dosis teken je af op een opiatenlijst. ThiemeMeulenhoff 25

26 Verpleegetechnische handelingen Medicijnen uitzetten en delen PRAKTIJK: WAT IS ER EIGENLIJK AFGESPROKEN? 1 Wat zou hier aan de hand kunnen zijn? Meneer en mevrouw Van den Berg hebben de medicijnen op een ander moment al ingenomen of de weekdoos is verkeerd gevuld. De weekdoos moet vandaag worden gevuld. 2 Wat moet Jorien volgens jou nu doen? Jorien moet contact opnemen met de leidinggevende om duidelijk te krijgen wat er aan de hand is. 3 Hoe had Jorien deze situatie mogelijk kunnen voorkomen? Jorien moet in ieder geval zorgen dat ze op de hoogte is van de procedure van medicijnen uitzetten in de extramurale setting. 1 Is een verzorgende bekwaam voor het delen van medicatie als ze niet op de hoogte is van het medicijndistributiesysteem? Nee, een verzorgende moet op de hoogte zijn van het gehanteerde medicijndistributiesysteem om de medicatie volgens het protocol van de instelling uit te zetten en uit te delen. 2 Je collega heeft de medicijnen van meneer Siegers op het nachtkastje gezet. Ze vraagt of jij ze wilt geven als je hem eten geeft. Wie is verantwoordelijk als meneer Siegers de verkeerde medicijnen krijgt? Degene die het medicijn aanreikt aan een zorgvrager, is eindverantwoordelijk. 3 Welke controles voer je uit bij het uitzetten van de medicijnen? Bij het uitzetten van medicijnen controleer je of je het juiste medicijn, in de juiste dosering, op het juiste moment, in de juiste toedieningsvorm in het verdeelsysteem doet. 4 Noem twee redenen om een dagdoos te gebruiken. Een zorgvrager kan door lichamelijke beperkingen niet in staat zijn zelf de medicijnen uit de verpakking te halen of hij kan niet goed lezen wat er op de verpakking staat. Een dagdoos biedt dan uitkomst. Bovendien is de doos makkelijk mee te nemen naar werk, dagopvang of ander sociale activiteit. 5 Wat is het verschil tussen een dagdoos en een weekdoos? In een dagdoos zitten de medicijnen voor een dag (24 uur), in een weekdoos voor elk innamemoment van een hele week. 6 Wat is het verschil tussen het Baxtersysteem en het Theriaksysteem? Het Theriaksysteem is volledig geautomatiseerd. Hierbij scan je de streepjescode van de zorgvrager en die van de medicijnen. Het Baxtersysteem is halfautomatisch. 7 Noem vijf tips om fouten bij de medicijnverstrekking te voorkomen. Vijf tips om fouten bij de medicijnverstrekking te voorkomen: 26 ThiemeMeulenhoff

27 Medicijnen toedienen Medicijnen uitzetten en delen werk geconcentreerd; zorg voor rust bij de medicijndistributie; onderneem actie bij twijfel over een medicijn of dosering; controleer de juistheid van de verstrekking van een medicijn; maak fouten bespreekbaar. ThiemeMeulenhoff 27

28 Verpleegetechnische handelingen Medicijnen toedienen PRAKTIJK: MEDICIJNEN OP AFROEP 1 Waarom is er een grote kans dat de verkeerde zorgvrager de medicijnen krijgt? De zorgvragers zijn in de war. Als Naomi hun namen afroept, kan het heel goed gebeuren dat de verkeerde zorgvrager reageert. Hij krijgt dan de verkeerde medicijnen in handen. 2 Leg uit hoe Naomi zou moeten controleren of de juiste zorgvrager de juiste medicijnen krijgt. Naomi moet controleren of de juiste medicijnen bij de juiste zorgvrager terechtkomen. Desnoods roept ze de hulp in van een collega die de mensen kent. Ze moet ervoor zorgen dat de juiste zorgvrager het juiste middel krijgt toegediend. Via parafen op de aftekenlijst kan ze nagaan of dat het geval is. Zij is eindverantwoordelijk voor het uitdelen van de medicijnen. PRAKTIJK: GOED OPTREKKEN, PIM 1 Waarom geeft de huisarts een neusspray bij oorpijn? De oorpijn wordt waarschijnlijk veroorzaakt door druk op de buis van Eustachius. Deze staat in verbinding met de neus-keelholte. Als je neusspray toedient, verminder je de druk op de buis van Eustachius waardoor de klachten verbeteren. 2 Hoe komt het dat Pim zo'n vieze smaak krijgt van de neusspray? Pim heeft de neusspray te diep opgesnoven waardoor de spray in de keelholte is terechtgekomen. 3 Welke informatie kan Larissa in dit gezin geven over het gebruik van neusspray? Motiveer je antwoord. Larissa kan uitleggen dat het bij een neusspray niet nodig is om de spray diep op te snuiven. Ze kan eventueel ook uitleggen waarom de huisarts een neusspray heeft gegeven, maar het is beter om daarvoor terug te verwijzen naar de huisarts. 1 Waarom moet je een capsule in zijn geheel doorslikken? Een capsule heeft een plasticachtig laagje dat je niet mag doorbreken of vermalen. Het is de bedoeling dat de capsule in de maag uiteenvalt. 2 Wat doe je als een zorgvrager een durette niet in zijn geheel kan innemen? Als hij de durette niet in zijn geheel kan inslikken, kun je proberen of het met een beetje appelmoes of vla wel beter lukt. 3 Wat is de goede houding bij het innemen van orale medicijnen? Bij pillen, dragees en durettes leg je het medicijn achter op de tong, terwijl de zorgvrager rechtop zit met het hoofd iets naar voren. 4 Noem een voor- en nadeel van lokale toediening van medicijnen via de huid. Lokale toediening van heeft als voordeel dat de zieke plek direct wordt aangepakt. Het is hierbij belangrijk dat je goed oplet dat je de stof niet op het gezonde huiddeel aanbrengt. 28 ThiemeMeulenhoff

29 Medicijnen toedienen Medicijnen toedienen Medicijnpleisters hebben als voordeel dat de werkzame stoffen langzaam worden afgegeven aan het lichaam. Dat je het gemakkelijk verkeerd aan kan brengen is een nadeel. 5 Waarom moet je medicijnpleisters steeds op een andere plaats aanbrengen? Medicijnpleisters kunnen huidirritatie veroorzaken. Als je telkens van plek wisselt (eerst links, daarna rechts) kun je dat voorkomen. 6 Hoelang mag je oogdruppels na opening gebruiken? Op de verpakking staat tot hoelang de oogdruppels bruikbaar zijn. Meestal is dat niet langer dan vijf tot zeven dagen, in verband met infectiegevaar. ThiemeMeulenhoff 29

30 Verpleegetechnische handelingen Medicijnen toedienen via de luchtwegen PRAKTIJK: JARNO 1 Wat vind jij dat er moet gebeuren om te voorkomen dat Jarno weer terug zal vallen? Jarno bewust laten worden van zijn verantwoordelijkheid voor zijn eigen gezondheid. Dat kan door voorlichting. Deze voorlichting moet wel aangepast zijn aan zijn leeftijd en leefstijl. Anders wil hij het niet aannemen. 2 Zoek eens op het internet op wat voor informatie er is voor jongeren met astma. Wat vind je van deze informatie? De meeste informatie over astma is voor kinderen en hun ouders. Voor jongeren is veel minder informatie. Toch is er die ook wel. Het astmafonds heeft een jongerengroep en discussieforum voor jongeren. Er wordt wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het sociaal en maatschappelijk functioneren van jongeren met astma. Er zijn speciale sites voor jongeren met astma. Er zijn ook eigen sites van jongeren en via MSN-groepen praten veel jongeren met astma met elkaar. Discotheekhouders zijn ook in overleg over rookvrije disco's of rookvrije discoavonden. 3 Wat vind jij ervan dat Jarno het nemen van medicijnen niet stoer vindt? Is ook moeilijk om anders te zijn dan de rest. Jarno wil zich niet graag buitengesloten voelen. Dat is heel begrijpelijk. Jarno is bang dat zijn vrienden hem niet meer leuk zullen vinden wanneer hij medicijnen gebruikt. Maar in de praktijk blijkt dat leeftijdgenoten met dit soort dingen meestal helemaal geen moeite hebben. Een ziekte overkomt je en daar kies je niet voor. 4 Hoe kan Jarno zorgen dat hij in ieder geval minder klachten heeft zonder zijn levensstijl aan te passen? Jarno kan altijd zijn ontstekingsremmers nemen. Hij heeft dan veel minder luchtwegverwijders nodig. De kans op gevaarlijke complicaties is dan ook veel kleiner. 1 Wat zijn de voordelen van het inhaleren van medicijnen? Het medicijn komt direct op zijn plaats. Het werkt daardoor beter en sneller. Het medicijn heeft minder bijwerkingen. De dosis kan lager zijn. 2 Hoe werken ontstekingsremmende inhalatiemedicijnen? Ze heffen de kramp van de spiervezels in de kleinste luchtwegen op. Ze laten het slijmvlies daarvan slinken. Ze verminderen de slijmproductie in die kleinste luchtwegen. 3 Welke soorten inhalatiemedicijnen zijn er? Wanneer moet de zorgvrager deze gebruiken en waarom? Luchtwegverwijders: bij benauwdheid, om snel benauwdheid op te heffen door de kramp op te heffen.ontstekingsremmers: dagelijks, om aanvallen te voorkomen. 30 ThiemeMeulenhoff

31 Medicijnen toedienen Medicijnen toedienen via de luchtwegen 4 Welke bijwerkingen kunnen inhalatiemedicijnen hebben? Heesheid of schimmelinfecties in de mond. Langzaam afbouwen is nodig. 5 Wat zijn de voordelen en nadelen van een dosisaërosol en een voorzetkamer? Voordeel dosisaërosol: klein, handig en snelnadeel: koude freon-effect, je kunt niet zien of het spuitbusje leeg is, grote kans op verkeerde ademtechniek.voordeel voorzetkamer: uitstroomsnelheid omlaag, koude freon-effect voorkomen, geen goede hand-adem-techniek nodig.nadeel voorzetkamer: groot. 6 Wat is het verschil in ademtechniek tussen de dosisaërosol en de poederinhalator? Bij een dosisaërosol moet de zorgvrager langzaam diep inademen.bij een poederinhalator moet de zorgvrager zo snel mogelijk zo diep mogelijk inademen. 7 Wat zijn de voordelen en nadelen van het gebruik van een vernevelaar? Voordeel: geen speciale ademtechniek nodig en daardoor geschikt voor alle zorgvragers.nadeel: duurt lang, kan niet overal, maakt herrie, zorgvrager kan niet (duidelijk) praten, neusklem nodig. ThiemeMeulenhoff 31

32 Verpleegetechnische handelingen Medicijnen toedienen per injectie PRAKTIJK: VACCINATIE 1 Wat zou je zeggen wanneer ze jou om advies zouden vragen? Je verwijst de ouders naar de huisarts of de GGD voor een goed advies over voor- en nadelen van wel of niet vaccineren. Je geeft hier nooit zelf advies in. 2 Welke mogelijke oplossingen zie je als Willem toch gevaccineerd moet worden? Je adviseert hen rustig met Willem te praten en hem de gelegenheid te geven zijn angsten te bespreken. Misschien weet hij zelf of weten zij een manier om hem over te halen (beloning). Laat het prikken gebeuren door of samen met iemand die gespecialiseerd is in de begeleiding van angstige kinderen. 3 De DTP van Willem die hij op negenjarige leeftijd heeft gehad is nog geldig. Hij hoeft alleen tyfus en hepatitis A. Dat zijn nog twee prikken. Hoe zou je dat tot één moment kunnen beperken? Stereo-prikken. 1 Wat betekent het wanneer je een decimale fout maakt? Bij het berekenen van de hoeveelheid medicijn zet je de komma verkeerd, waardoor je tienof honderdmaal zo veel of zo weinig spuit als nodig is. 2 Hoe kan het dat je een infectie kunt oplopen van het krijgen van een injectie? Je doorbreekt de natuurlijke weerstand van de huid en kunt met de naald mee een ziekteverwekker tussen de weefsels brengen. 3 Wat werkt sneller? Een subcutane injectie of een intraveneuze injectie? Intraveneus is in de ader. Het medicijn komt dus direct in het bloed. Subcutaan is onder de huid. Het medicijn wordt hier met kleine beetjes tegelijk in het bloed opgenomen. 4 Wat is het voordeel van een subcutaanpomp? Heel langzame, geleidelijke en constante toediening van het medicijn. Hiermee wordt een constante hoeveelheid in het lichaam gegarandeerd. 5 Wanneer gebruik je een luer-lockspuit? Om een slangetje, infuusnaald of een pompje op de spuit aan te sluiten. 6 In welk deel van de bil geef je een intramusculaire injectie? In het bovenste buitenste kwart van de bil. 7 Waarom mag je nooit na gebruik het hoesje terug op de naald doen? De kans dat je jezelf aan de naald prikt, is heel hoog. Dat heet een prikaccident. Je loopt dan de kans op een bloedoverdraagbare besmettelijke ziekte. 32 ThiemeMeulenhoff

33 Medicijnen toedienen Rekenen Rekenen PRAKTIJK: PROCENTEN 1 Hoeveel milligram glucose heeft Gerard nodig voor zijn oplossing van 60 ml glucose 5%? 1% = 10 mg/ml; 5% = 50 mg/ml = 3000 mg / 60 ml. Gerard heeft voor zijn oplossing van glucose 5% nodig: 60 ml aquadest en 3000 mg glucose nodig. 2 Hoeveel milliliter glucose 20% is dat? De ampullen glucose zijn 20%. 20% = 200 mg/ml = 3000 mg / 15 ml. Gerard heeft 15 ml glucose 20% nodig. 3 Gerard moet een medicijnsticker op het flesje plakken. Maak een voorbeeld van zo'n sticker en zet daar alle gegevens op die erop moeten staan. Naam: mevrouw De Rooy (i.o.v. dr. Ten Cate) Inhoud: 75 ml glucose 5% 15 ml glucose 20% in 60 ml aquadest Datum: 18 mei 2005 Tijd: uur Houdbaar tot: 19 mei 2005, uur Klaargemaakt door: Gerard De sticker van de ampul glucose 20% moet Gerard erbij plakken. 1 Wat betekent een oplossing van 7%? Dat er 70 mg medicijn in elke ml vloeistof zit. 2 Je moet 15 mg morfine spuiten. Er staan ampullen van morfine 1%. Hoeveel ml moet je spuiten? 1% = 10 mg/ml = 15 mg / 1,5 ml. Je moet 1,5 ml spuiten. 3 Je moet 12 IE insuline spuiten. In de ampul zit insuline van 40 IE/ml. Hoeveel ml moet je spuiten? 40 EH/ml = 12 EH / 0,3 ml. Je moet 0,3 ml insuline spuiten. 4 Wat betekent het als een oplossing isotoon is? Geef een voorbeeld. Isotone oplossingen worden zonder problemen door het lichaam geaccepteerd. Fysiologisch zout is daar een voorbeeld van. Het bevat 0,9% NaCl. Dat is gelijk aan de hoeveelheid zout in onze lichaamsweefsels. 5 Wat is de formule voor het omrekenen van Fahrenheit naar Celsius en omgekeerd? Van Celsius naar Fahrenheit: F = 9/5 C Van Fahrenheit naar Celsius: C = 5/9 ( F - 32 ). ThiemeMeulenhoff 33