Sprekersinformatie en abstracts DE conferentie 2008

Transcriptie

1 Sprekersinformatie en abstracts DE conferentie 2008 Versie

2 Dag 1: 9 december 2008 Welkom door de dagvoorzitter Bio Marco de Niet (DEN) Marco de Niet (1962) is directeur van DEN. Daarvoor was hij adjunct-directeur van de Vereniging Proefdiervrij en hoofd Innovatieve Projecten en Digitale Duurzaamheid bij de Koninklijke Bibliotheek. Hij heeft Nederlands en Boekgeschiedenis gestudeerd aan de Universiteit Leiden. Keynote 1: Going Outside to Get Inside: Library, Archive, and Museum Collaboration as a Strategy for Online Engagement Abstract Diane M. Zorich Searching across information resources is a core activity in the online world that is at odds with the separate and often insular traditions of cultural heritage institutions. This disparity presents an evergrowing dilemma. Cultural institutions are increasingly aware that they are not primary Web destinations and that most users are directed to resources through search engines or through portals specific to their areas of interest. They also see that much of the social interaction they hope will take place on their Web sites now occurs in community networking spaces such as Flickr and Facebook. While some institutions are trying to go outside and put their content where users are (for example, by adding links to Wikipedia pages or placing images on Flickr), these efforts are exploratory and have not yet altered the fundamental strategy for collection access or the primacy of the cultural institution s Web site. Among the cultural heritage community there remains an underlying tension between the vision of seamless collections access and community engagement on local Web sites, and the shift in online user behavior where access and engagement now occur at a broader network level. This tension must be addressed because users who are accustomed to using the Internet for their information needs will soon stop thinking about resources that are not indexed by Google and other search engines. Cross-domain collaboration (among libraries, archives, museums, and other cultural organizations) offers one avenue for action. Collaboration provides a strategy for greater engagement with users, better use of limited resources, and convergence of common functions so that real, transformational change can occur. This presentation will address the collaborative process in the context of a project undertaken by RLG Programs and Research/OCLC that explored collaborations among library, archive and museums (LAMs). Through a series of workshops, RLG examined what is needed to create and sustain collaborations and helped participating LAMs develop collaborations that will yield greater productivity and contribute to the development of information environments that are better aligned with user expectations. This project provides strong evidence 2

3 that, through cross-domain collaboration, cultural institutions can go outside their silos in order to get inside the online spaces where users create, search, and socialize. Bio Diane M. Zorich (Information Management Consultant) Diane M. Zorich is cultural heritage consultant specializing in planning and managing the delivery of cultural information over digital networks. Her clients include the J. Paul Getty Trust, the American Association of Museums, the Smithsonian Institution, RLG Programs/OCLC and many other cultural organizations and institutions. Before establishing her consultancy, Ms. Zorich was data manager at the Association of Systematics Collections in Washington, D.C., and documentation manager at the Peabody Museum of Archaeology and Ethnology at Harvard University. She served as past president and Board member of the Museum Computer Network, and was chair of that organization's Intellectual Property Special Interest Group. She also served as project manager for A Museum Guide to Copyright and Trademark (1999, American Association of Museums) and Cataloging Cultural Objects: A Guide to Describing Cultural Works and Their Images (2007, American Library Association). Ms. Zorich is the author of Introduction to Managing Digital Assets: Options for Cultural and Educational Organizations (1999, The J. Paul Getty Trust), Developing Intellectual Property Policies: A How-To Guide for Museums (2003, Canadian Heritage Information Network), and A Survey of Digital Cultural Heritage Initiatives and Their Sustainability Concerns (2003, Council on Library and Information Resources). She co-authored Beyond the Silos of the LAMs: Collaboration Among Libraries, Archives and Museums (2008, OCLC Programs and Research) and her latest publication on information policies in museums appears in Museum Informatics (Routledge, 2008). Ms. Zorich has graduate degrees in anthropology and museum studies, and is based in Princeton, NJ. Keynote 2: Outside in the Agora: Mobile Interpretation and Socratic Dialogue in the Networked Museum Abstract Nancy Proctor It has become something of a commonplace to say that most museums now get more visitors to their website than to their building. And most museum leaders no longer view the virtual visit as a threat or detraction from the real objects and collections that anchor and confer value on that online presence. On the contrary: many museums have found that their online collections have simply increased the number of pilgrims who want to see the real thing in person, as well as permitting those visitors who can never come in person nevertheless to have a substantive and educational experience of the Museum from afar. What now causes anxiety, some might say agoraphobia, is the recognition that even the Museum s website traffic is dwarfed by the exposure that Museum content can get on third party portals such as YouTube, Wikipedia, Flickr, itunes and Google Maps. While the increased visibility and educational reach may be welcome, the Museum is no longer in control of the platform or the context in which its content appears. Moreover how can the Museum, with its limited budget and resources, develop and manage digital content to reach audiences through multiple online platforms, especially where it does not own the business model? This presentation proposes some strategies for confronting the challenges of going outside the Museum s walls and website in this www whatever, wherever, whenever world of information on demand. As the Museum is transformed from Acropolis to Agora, we ll ask what are the content, platform, and application approaches that work best to connect audiences in the Museum as distributed network. Looking to mobile solutions, where requirements for portability in terms of both platform and interpretation have driven innovation in digital heritage for the past decade, we ll consider specific examples that lend themselves to learning through Socratic dialogue in the 21st century museum. 3

4 Bio Nancy Proctor (Smithsonian American Art Museum) With a PhD in American art history and a background in filmmaking, curation and art criticism, Nancy Proctor published her first online exhibition in She co-founded TheGalleryChannel.com in 1998 with Titus Bicknell, aiming to publish virtual tours of innovative exhibitions alongside comprehensive global museum and gallery listings. TheGalleryChannel was later acquired by Antenna Audio, where Nancy headed up New Product Development for nearly 8 years, introducing the company¹s multimedia, sign language, downloadable, podcast and cellphone tours. She now works cross-platform again as Head of New Media at the Smithsonian American Art Museum, where she continues to teach, lecture and publish widely on museum interpretation for digital platforms. Poster boasters Voorzitter: Bio Corline van Es (Kennisland) Corline van Es (1980) studeerde geschiedenis aan de UvA in Amsterdam. Ze werkte voor Irene Witmer Management, een impressariaat voor klassieke muziek, en maakte van haar hobby haar werk door parttime voor platenlabel Walboomers te gaan werken. Verder was ze actief voor happychaos, als vrijwilliger voor het Kinderpersbureau en voor Ditpikkenwijniet.nl. Sinds april 2006 werkt ze als projectmedewerker voor Digitale Pioniers en Creative Commons. Corline verzorgt de aankondigen van de van de poster boasters, waarbij Projecten in het kader van de subsidieregeling Digitaliseren met Beleid en sponsors van de Digitaal Erfgoedconferentie zich kort presenteren. Voorzitter: Bio Frans Hoving (Erfgoed Nederland) Frans Hoving was van 1999 t/m 2006 projectcoördinator ICT bij DIVA (koepelorganisatie Archiefwezen). In 2007 werd hij programmamanager e-cultuur bij Erfgoed Nederland, in 2008 veranderde zijn functie in programmamanager Cultuurparticipatie bij Erfgoed Nederland. 4

5 Parallelsessies Debat 1: Eerst alles op orde? Beschrijving Eerst alle beschrijvingen bij objecten foutloos! Eerst de totale collectie in digitale vorm beschikbaar! Eerst goedkeuring van de conservator! Het lijken plausibele redenen om het digitaal aanbieden van erfgoedinformatie nog even uit te stellen. Om nog maar niet te spreken van het regelen van auteursrechten Of is het misschien toch verstandig om gewoon te beginnen, voordat je erfgoed een ons weegt? Omdat je, als je eerst alles op orde probeert te krijgen, altijd achter de feiten aanloopt en het hedendaagse internetpubliek misloopt? Of moet je dat publiek misschien een rol geven in het op orde maken van je digitale collectie? Abstract Musea digitaliseren in toenemende mate hun collecties en de daarbij behorende registratiesystemen. Maar wanneer ben je nu klaar voor het web? Moet een instelling gewoon alles publiceren wat je hebt, rijp en groen, beschreven en onbeschreven, vanuit de gedachte: "Go where the action is"? Of zou je eerst moeten investeren in integrale ontsluiting en digitalisering en pas daarna in publicatie op het web? Tenslotte kun je je geld maar één keer uitgeven en je krijgt je collectie nooit meer op 'digitale' orde, als je vroegtijdig gaat investeren in webapplicaties. En wat betekent dat publiceren op het web voor je rol als museum? Ondermijnt een instelling zijn eigen bestaansrecht door alles te publiceren en van het publiek een curator te maken? Of versterk dit juist zijn positie? Heeft het zin om al je foto's op Flickr te zetten? Wat voor bijdrage levert een instellingsprofiel op Hyves nu aan de missie van de organisatie? Wat vindt u daar eigenlijk van? Voorzitter: Bio Leontine Meijer (Reinwardt Academie) Léontine Meijer is docent Theoretische museologie aan de Reinwardt Academie. Daarvoor werkte ze als projectcoördinator van de Europa Fellows II Onderzoeksschool aan het Collegium Polonicum in Slubice (Polen) en als universitair docent Cultuurbeheer en museumkunde aan de Europa-Universitaet Viadrina in Frankfurt a/d Oder. Bio Vincent de Keijzer (Gemeentemuseum Den Haag) Vincent de Keijzer is sinds 1984 werkzaam in de museumwereld. Van 1984 tot 1990 heeft hij een reeks kortere betrekkingen gehad bij het Gemeentemuseum Den Haag, Rijksmuseum van Oudheden Leiden en Rijksmuseum Amsterdam. Sinds 1990 is hij onafgebroken werkzaam bij het Gemeentemuseum in Den Haag. Achtereenvolgens heeft hij de functies van bibliothecaris, projectleider basisregistratie en hoofd documentatie bekleed. Sinds september 2008 werkt hij als informatiearchitect en projectleider Gemeentemuseum2.0. 5

6 Bio Christiaan te Strake (Stedelijk Museum Zutphen) Christiaan te Strake studeerde Geschiedenis in Groningen ( ). Na een korte uitstap in het geschiedenisonderwijs is hij sinds 1990 werkzaam bij het Stedelijk Museum Zutphen. Aanvankelijk verzorgde hij onder andere de beschrijving en registratie van de omvangrijke fotocollectie van het museum. Sinds 1994 is hij conservator stads- en streekgeschiedenis van het museum. Samen met zijn collega, kunsthistorica, is hij verantwoordelijk voor de inhoudelijke kant van het cultuurhistorische museum en de collecties. Hiermee verzorgt hij tentoonstellingen, bijdragen aan de vaste presentaties en andere activiteiten. Ook begeleidt hij de registratie en documentatie van zijn deelcollecties door vrijwilligers. Binnen de museumwereld is Christiaan actief als bestuurslid/penningmeester van de Sectie Historische Musea van de Nederlandse Museumvereniging. Debat 2: Open: bedreiging of kans? Beschrijving Het wordt wel eens gezegd: als het niet meer digitaal is, bestaat het niet meer. Wil je nog jongeren bereiken, dan moet je je collecties open gooien, naar buiten gaan. Maar er bestaat ook nog altijd de angst dat bezoekers niet meer naar de instelling komen wanneer alles op internet te vinden is. Hoe verhouden de digitale collecties zich nu tot de fysieke collecties? Is de digitale collectie nu een vervanging, een verrijking of een bedreiging? Streef je naar volwaardige, integere digitale archieven of hoef je niet zo nauw te nemen met kwaliteitsbewaking, omdat je altijd terug kunt vallen op de fysieke collectie? Voorzitter: Bio Dick Rijken (Haagse Hogeschool) Dick Rijken studeerde cognitieve psychologie. Hij was medeoprichter van het Centrum voor Kennistechnologie en hoofd van de vakgroep Interaction Design aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Sinds 1995 werkt hij voor VPRO- digitaal als projectinitiator en van 1995 tot 2001 maakte hij deel uit van de staf van de ontwerpopleiding op het Sandberg Instituut te Amsterdam. Momenteel is hij, naast zijn functie als lector Informatie, Techniek en Samenleving aan de Haagse Hogeschool, onafhankelijk adviseur voor bedrijven en non-profit organisaties op het terrein van e-cultuur en digitale communicatie (onder andere VPRO, Rijksmuseum). Hij is lid van de ad hoc commissies 'ecultuur' en 'media-educatie' van de Raad voor Cultuur. 6

7 Bio Henk Blanken (Dagblad van het Noorden) Henk Blanken (Rotterdam, 1959) is journalist en schrijver. Hij werkte voor Het Vrije Volk ( ), de Volkskrant ( ) en Dagblad van het Noorden (sinds 2003). Hij schreef verscheidene boeken, waaronder Hotel Almere en PopUp, het laatste (over de clash tussen oude en nieuwe media) samen met Mark Deuze. Begin 2009 verschijnt Mediamores, over digitale cultuur, bloggende burgers en journalistieke ethiek. Bio Paul Keller (Kennisland / Creative Commons Nederland) Paul Keller is Senior Projectleider Internet & Public Domain bij Stichting Nderland Kennisland. Hij is public project lead voor Creative Commons in Nederland en specialist op het gebied van open source en open content licenties. Hiernaast is Paul Keller projectleider van de Stimuleringsregeling Digitale Pioniers die innovative internetinitiativen van kleine maatschappleijke organisatie ondersteund. Presentatiesessie 1: Overal erfgoed Beschrijving Je kunt er als erfgoedinstelling voor kiezen om te digitaliseren voor je eigen website. En dan maar hopen dat vele geïnteresseerden naar je site komen! Een voordeel van het gebruik van open standaarden bij digitalisering is echter dat de digitale bronnen gemakkelijk uitgewisseld en hergebruikt kunnen worden. Je kunt ze zelf naar buiten brengen, maar ook kunnen andere organisaties, zoals de creatieve industrie, er op afstand spannende dingen mee doen In deze sessie laten we inspirerende voorbeelden van hergebruik van digitale informatie voor verschillende doeleinden zien. Voorzitter: Bio Isjah Koppejan (Erfgoed Nederland) 7

8 Isjah Koppejan is projectleider e-cultuur bij Erfgoed Nederland. Abstract Tom van de Ven Jongeren en cultuur - lekker boeien! Jongeren interesseren zich niet voor cultuur, historie of maatschappij? Een misvatting! TENQ laat zien hoe je jongeren op hun eigen manier kunt laten bijdragen aan goede doelen en hun eigen gezondheid. TENQ bereikt dagelijks jongeren in Nederlandse scholen en biedt ze een eigen platform. Dit platform gebruikt TENQ om het (kraan)water drinken te promoten en jongeren bewust te maken van de waterproblematiek in de derde wereld. Maar TENQ is er ook voor de promotie van sport, gezondheid, kunst en cultuur in de breedste zin van het woord. Tom van de Ven legt uit op welke wijze TENQ gebruikt kan worden voor de (regionale) promotie van culturele instellingen, en promotie van het cultureel erfgoed. Bio Tom van de Ven (TENQ) Tom van de Ven (1969) koos na zijn studie Fysische Geografie voor een carrière in de informatietechnologie. Hij werkte bij ARS Traffic & Transport Technology en TomTom, eerst als project- en productmanager, later als freelance adviseur. Tom van de Ven is vanaf het begin betrokken geweest in de ontwikkeling en uitrol van TENQ, sinds 2006 in de functie van managing director. Abstract Liesbeth Weijs De mens als informatie verwerkend vluchtdier Hoe kan je door slim gebruik te maken van informatie van anderen informatie-modules maken die de gebruiker niet alleen de kern bieden maar ook overzicht en samenhang met andere onderwerpen. De mens is van oorsprong een vlucht- en kuddedier. Hoe moet je daar in deze tijd van informatie overvloed op inspelen? En hoe creëer je een informatieve omgeving die doelgroepen op het juiste niveau aanspreekt zonder dat je veel verschillende websites moet onderhouden? Naast een korte uitleg van het concept wordt aan de hand van werkende praktijkvoorbeelden getoond welke mogelijkheden PDC hierin ziet. Bio Liesbeth Weijs (PDC) Liesbeth Weijs was tot begin negentiger jaren werkzaam als hoofd P&O. Zij zag dat informatie en 8

9 communicatie cruciaal was om snelle ontwikkelingen binnen organisaties bij te kunnen houden. Hiervoor is op een breed terrein informatie nodig. Dit leidde tot een overstap naar PDC Informatie Architectuur. Hier wordt continue gewerkt aan concepten en modellen die een remedie trachten te bieden tegen de infomatie overvloed. Dit mond uit in websites die op slimme wijze gebruik maken van informatie die deels elders beschikbaar is en deze op het juiste moment op de juiste plaats onder de aandacht van gebruikers brengen. Desgewenst op meerdere niveaus. PDC onderhoudt een aantal websites, informatie modules in eigen beheer zoals Daarnaast werkt zij in opdracht voor bijv. de Eerste Kamer, KPN, het Ministerie van OCW, Ronald McDonald Kinderfonds en is zij mede oprichter van het Montesquieu Instituut. Abstract Wim-Jan Kolpa Het verleden tot leven brengen; uitgeefmodel naar de consument! Het verleden speelt voor steeds meer mensen een rol van betekenis. Hoe dichterbij dat verleden kan komen, hoe meer emotie het oproept. Emotie en interesse zijn de belangrijkste dragers van de titels die uitgever/producent Tijdsbeeld Media uit Hilversum met haar audiovisuele-producties weet op te roepen. NostalgieNet is het themakanaal dat landelijk bereik heeft via TV en het verleden tussen de jaren 50 en 80 op een positieve manier tot leven brengt. Wim-Jan Kolpa (partner van TBM Holding) belicht hoe een multimediaal uitgeefmodel kan bijdragen aan de exploitatie en doelstellingen van erfgoedinstellingen. Bio Wim-Jan Kolpa (Tijdsbeeld Media) Wim-Jan Kolpa (1962) werkte na zijn studie Rechten in Rotterdam in de evenementenbranche, ondermeer bij het Nederlands Studiecentrum en het Nederlands Congresgebouw. Eind jaren negentig werd hij verantwoordelijk voor marketing en communicatie bij Randstad Nederland. Als adviseur was hij, samen met Camiel Swildens, nauw betrokken bij de totstandkoming van Tijdsbeeld Media en NostalgieNet, waarbij hij nu als directeur/partner verantwoordelijk is voor de strategie, marketing en algemene zaken. Presentatiesessie 2: Vindbaarheid voor en door gebruikers Beschrijving Sommige doelgroepen bereik je alleen door ervoor te zorgen dat je je op plaatsen op internet laat zien waar zij uithangen. En dat zijn niet per definitie erfgoedsites. Bij het zichtbaar maken van erfgoed op het web wordt de rol van het publiek steeds belangrijker. Daar kun je op inspelen, door bij voorbeeld je doelgroepen de kans te geven tags toe te voegen aan digitale erfgoedinformatie of om eigen kennis online te delen. Je kunt je bezoekers ook helpen door te laten zien welke zoekacties populair zijn bij andere bezoekers. Voorzitter: Mettina Veenstra (Telematica) (voor bio, zie onder debat 4) 9

10 Abstract Sander Limonard (TNO) De kunst van het loslaten. Organisatorische en technologische afwegingen in het on-line ontsluiten van collecties Instellingen hebben een veelheid aan mogelijkheden om hun collecties on-line te zetten. Web 2.0 en de actieve rol die gebruikers hierin spelen wordt vaak genoemd als een beloftevolle richting in de zoektocht naar een groter en breder publiek. Social tagging, collaborative content creation en het ontsluiten van minder bekende of lokale collecties in de long tail zijn termen die regelmatig terugkomen. De vraag is of dit altijd tot het gewenste resultaat zal leiden. Instellingen blijken het door hen beheerde materiaal niet zomaar on-line te zetten. Vrees voor inbreuk op de integriteit van erfgoed en collecties, reputatieschade voor instellingen maar ook diverse auteursrechtelijke kwesties lijken een grote doorbraak in het online onstluiten van digitaal erfgoed in de weg te staan. In deze presentatie gaat TNO dieper in op de manier waarop technische mogelijkheden, business modellen en doelstellingen van cultureel erfgoed instellingen op elkaar inwerken. Aan de hand van nieuwe technologische ontwikkelingen en een aantal voorbeelden uit aanpalende domeinen bespreekt Sander Limonard verschillende manieren om het publiek te betrekken in het beheren, onderzoeken en presenteren van on-line collecties. Bio Sander Limonard (TNO) Sander Limonard (1975) werkt als onderzoeker en adviseur bij TNO Informatie- en Communicatie Technologie. In zijn onderzoek en advieswerk houdt hij zich bezig met business modellen voor diensten gebaseerd op user generated content (UGC), archieven en andere long tail content. Sander werkt voor een keur aan opdrachtgevers, varierend van minsiteries en de Europese Commissie tot telecom operators en mediaspelers. Onderzoek doet hij in verschillende Europese R en D consortia, onder andere in het Citizen Media project waarin de samenhang tussen nieuwe technologieplatformen, business modellen en het creeeren van zogenaamde public value centraal staat. Abstract Harry van Vliet en Erik Hekman Verrijken, Verhalen, Verbinden: Publieksannotatie van Cultureel Erfgoed (PACE) Ons cultureel erfgoed is niet volledige beschreven, de beschrijvingen die er zijn, zijn niet allemaal digitaal beschikbaar zijn, die beschrijvingen die er zijn, zijn minimaal en ondersteunen ook niet de publieksfunctie. Bij het online gaan van collecties wordt veelal van dezelfde collectiebeschrijvingen gebruik gemaakt. Daardoor spiegelen de problemen van de fysieke collectie zich in vele manieren in de digitale presentatie: de informatie is strak gestructureerd langs de doelen van het museum, zoals in specifieke tentoonstellingen en educatieve programma s; het taalgebruik is vaak gespecialiseerd en technisch; het object is ingebed in een context die niet appelleert aan het perspectief van de bezoeker maar uitsluitend aan een kunsthistorische context door de aanduiding van een genre of een kunsthistorische periode; of het object is juist volledig gedecontextualiseerd doordat het niet naast andere artefacten wordt geplaatst maar slechts bestaat uit bijvoorbeeld het tonen van een databaserecord. Kortom: collecties zijn beschikbaar maar niet toegankelijk, ze zijn beschreven maar niet begrijpelijk. Vanuit de publieksfunctie van cultureel erfgoed instellingen en de sterke toename van bezoekers die zelf online willen zoeken, zal de beschrijving van culturele artefacten meer een reflectie moeten gaan vormen van de interesses en perspectieven van het publiek om ze meer toegankelijk te maken. In het project PACE werken musea en kennisinstellingen samen om de toegang en vindbaarheid van collecties te vergroten. Er wordt specifiek gekeken naar drie aspecten: 1) de inzet 10

11 van 'amateurs' voor het verrijken van collecties; 2) de relatie tussen de online collecties en de fysieke locatie van het museum; 3) de relatie tussen tagging en story telling. Het project PACE pakt deze (crossmediale) vraagstukken aan door het ontwikkelen van een open source social tagging tool en door deze via verschillende iteraties in te zetten bij de deelnemende instellingen waarbij nauwgezet de publieksinteractie wordt onderzocht. Het project resulteert dan ook in een beschikbaar social tagging tool, best practices over de inzet van social tagging in een museale context, publieksonderzoek naar de inzet en effecten van social tagging, onderzoeksgegevens over publieksinteracties, en diverse publicaties en presentaties over de projectervaringen. De eerste pilotfase is gestart in september middels de website In het project PACE nemen deel: Universiteitsmuseum Utrecht, Museon, Naturalis, Beeld & Geluid, BMC Adviesgroep, Telematica Instituut en Hogeschool Utrecht. Het project wordt gesubsidieerd middels de regeling 'Digitaliseren met Beleid' van OCenW. Bio Harry van Vliet (PACE) Harry van Vliet (1962) studeerde Psychologie en Film- en Televisie-wetenschap in Utrecht ( ), en promoveerde in 1991 aan de faculteit Letteren van de Universiteit Utrecht. Zijn onderzoek betrof de emotionele beleving van film en televisie. Na een aantal jaren les te hebben gegeven aan de universiteit is hij van 1993 tot 1999 werkzaam geweest als business consultant, onder andere bij Reed Elsevier. Sinds 1999 werkt hij als senior wetenschappelijk onderzoeker bij het Telematica Instituut te Enschede, met als speciaal aandachtsgebied media en cultuur. Van Vliet is nauw betrokken bij de uitvorming van diverse projecten in de cultureel erfgoed sector zoals 'Cultuur in Context', 'Cultuurwijsheid' en 'Publieksannotatie van Cultureel Erfgoed'. Als externe expert is hij lid van de werkgroep Digitale Educatieve Diensten van de Vereniging Science Centra. Vanaf 2002 is Van Vliet betrokken geweest bij de ontwikkeling van de Stichting Innovatie Alliantie en de zogenaamde RAAK regeling die innovatienetwerken rond de hogeschool stimuleert. Sinds 1 februari 2007 combineert hij zijn werk bij het Telematica Instituut met het lectorschap Crossmedia Content van de Hogeschool Utrecht, en is hij initiator en onderzoeksmanager van het crossmedialab. Abstract Martijn Snel Reliwiki Vergroot het bereik van de kennis over religieus erfgoed van 400 mensen naar 17 miljoen In het kader van 2008, Jaar van het Religieus Erfgoed heeft de bijbehorende stichting opdracht gegeven een blijvend systeem achter te laten die deze sector nog jaren kan gebruiken. Gekozen is om het meest complete bestand dat over religieuze gebouwen te vinden is, de zogenaamde Sonneveldcollectie, te ontsluiten via een Wikimedia website. Wat zijn daarbij de haken en ogen? Welke risico's loop je en wat is het uiteindelijke resultaat? Vindbaarheid en community building in het Web2.0- tijdperk. Bio Martijn Snel (Reliwiki) 11

12 Al 10 jaar actief als zelfstandig consultant en ICT-architect en in die tijd steeds bezig met het ontwerpen en realiseren van toepassingen die zowel pragmatisch als vernieuwend zijn. Gebruik maken van de nieuwste technieken is uitdagend maar gelijk ook risicovol. Al navigerend tussen de rol van ICT-freak en behoudende strateeg komen vaak verrassende oplossingen en resultaten naar boven. Het werkveld loopt uiteen van overheid tot de commerciële dienstverlening. Ook daarmee blijft de geest scherp! Presentatie ABC-DE, Woordenboek voor het Digitaal Erfgoed Film Digitaal Allemaal 2008 Met Multimediale discussie met behulp van sms. Borrel & Snuffelmarkt bedrijven en projecten Lustrumdiner Uitreiking Digitaal Erfgoedprijs

13 Dag 2: 10 december 2008 Welkom door dagvoorzitter Bio Richard Hermans (Erfgoed Nederland) Richard Hermans is directeur van Erfgoed Nederland. Keynote 3: Naar buiten: The Netherlands, Digital Gateway to Europe Abstract George Freriks Nederland vervult traditiegetrouw een belangrijke rol in het internationale transport en de opslag van film- en videomateriaal. Nederland is uitstekend gepositioneerd om deze internationale rol ook in het digitale tijdperk vast te houden en zelfs uit te bouwen. Nederlandse bedrijven en instellingen beschikken over unieke kennis en producten op dit terrein en Nederland heeft als land enkele voordelen. De Stichting immovator is initiatiefnemer van het project Contenthub, The Netherlands, Digital Gateway to Europe. In het project werken tal van Nederlandse bedrijven samen om werkzaamheden op elkaar af te stemmen en om Nederland internationaal op de kaart te gaan zetten. George E.M. Freriks (1957) is partner bij het consultancybedrijf TwoMinds. Hij richt zich op business development in de media-industrie. Hij is geboren in Den Haag en heeft organisatie psychologie gestudeerd in Utrecht. Na zijn studie heeft hij een uitgebreide carrière doorlopen binnen de omroepindustrie. Zo was hij als manager onder andere verantwoordelijk voor het uitzendproces televisie bij het toenmalige NOB, directeur van een satellietbedrijf en was hij o.a. lid van de Raad van Beheer van de Nozema. Sinds 1997 is hij zelfstandig consultant hen hij heef hij opdrachten gedaan voor profit en non-profitorganisaties in binnen- en buitenland. Zo heeft hij o.a. gewerkt voor Kennisnet, De Media-Academie, KPN, ministeries, Newscorp, ASTRA, Veronica en de TROS. Via de Stichting immovator is hij projectleider van het project Contenthub, The Netherlands, Digital gateway to Europe. Bio George Freriks (Immovator) George E.M. Freriks (1957) is partner bij het consultancybedrijf TwoMinds. Hij richt zich op business development in de media-industrie. Hij is geboren in Den Haag en heeft organisatie psychologie gestudeerd in Utrecht. Na zijn studie heeft hij een uitgebreide carrière doorlopen binnen de omroepindustrie. Zo was hij als manager onder andere verantwoordelijk voor het uitzendproces televisie bij het toenmalige NOB, directeur van een satellietbedrijf en was hij o.a. lid van de Raad van Beheer van de Nozema. Sinds 1997 is hij zelfstandig consultant hen hij heef hij opdrachten gedaan voor profit en non-profitorganisaties in binnen- en buitenland. Zo heeft hij o.a. gewerkt voor Kennisnet, De Media-Academie, KPN, ministeries, Newscorp, ASTRA, Veronica en de TROS. 13

14 Via de Stichting immovator is hij projectleider van het project Contenthub, The Netherlands, Digital gateway to Europe. Keynote 4: Goede jacht! Abstract Ranti Tjan Laboratorium Waterwolf is een onderzoek naar 'lokale betekenis'. Centraal staat de consument die producent wordt onder invloed van de overvloed van informatie en de tientallen communicatie mogelijkheden. Overheid, bedrijfsleven, culturele instellingen en burgers zullen zich op nieuwe manieren tot elkaar gaan verhouden. Betekenis en identiteit zijn hierin kernbegrippen waar actief mee geëxperimenteerd wordt. Het laboratorium richt zich met name op deze veranderende rollen van de verschillende spelers: klassieke 'zenders', werkend vanuit inhoudelijke autoriteit, zullen steeds vaker niet alleen zelf reflecteren en kennis ontwikkelen, maar juist een centrale rol spelen in het organiseren en inspireren van kennisontwikkeling en leerprocessen in de samenleving zelf. In Laboratorium Waterwolf experimenteren de deelnemende partijen actief met deze problematiek. Laboratorium Waterwolf is een initiatief van de Openbare Bibliotheek Gouda, het Streekarchief Midden-Holland, het lectoraat Informatietechnologie en Samenleving van de Haagse Hogeschool en van museum Gouda. Bio Ranti Tjan (museumgouda) Ranti Tjan is sinds 2004 directeur van museumgouda. In die functie richt hij zich op het realiseren van een gastvrij en financieel gezond museum, dat emancipatie van geloof (altaarstukken), arbeid (Gouds plateel) en kunstenaars hoog in het vaandel heeft staan. Daarnaast is hij actief bij diverse kunstinstellingen, onder andere Smart Project Space, het Sandberg Instituut, de Firma Van Drie en de Klankkaatser. Voorheen was Tjan werkzaam bij het Centraal Museum ( ), proton ( ) en het ICA Amsterdam ( ). Tjan is mede-oprichter van het kunsttijdschrift HTV de IJsberg en van het Nationaal Farmaceutisch Museum in Gouda. Parallelle workshops W1. Smartphone workshop verzorgd door VP Abstract The Mobile Museum/Web workshop discusses the possibilities that the new web-enabled smartphones offer to museums and archives. Because the highly popular iphone/ipodtouch/nokia/etc contain a browser, it has become increasingly interesting and easy for museums and archives to reach out to the mobile audience. The proliferation of platforms in Web 2.0 supports a fragmentation or even distribution of content and services among many platforms, and the smartphone should not be seen as the only solution to mobile services. What smartphones do offer is ease of cross-platform development. Easier: Because developing for the web is easier and cheaper, there are more web developers. And due to the ease of navigation. Interesting: Because of the visual web (as opposed to the earlier more text-based-phone-web). And because it allows you to re-package your online, databased content for an extra audience. 14

15 However, Heritage institutions can reach their audiences in multiple ways/locations: in the museum/archive (as audio tour/media tour (Tate Liverpool, MoMA WiFi, San Jose), at specific locations (Locative content (Mobile Bristol, or city tours), anywhere/regular or Marketing. Standard heritage websites but focused on a mobile audience. Such as the way that the NYTimes has changed the way they offered information on their website for iphones/ipodtouches. And how their app works. Mobile visitors don't want all the same information as other web visitors, and how do you rethink your website or what basic info you offer? Bio Titus Bicknell Apart from a fascinating stint at NBC Universal in working on the big screen, Titus Bicknell has spent the last 10 years exploring the small screen both web and handheld. As Chief Engineer at Antenna Audio and subsequently Head of Mobile Technologies at Discovery Communications, he was fortunate to participate in ground breaking handheld projects at Tate Modern, the Louvre, Pompidou, the Intel Museum, and the Getty, among others. He has recently joined HIH to help develop technology solutions for a number of pedagogical experiences including the Gateway Canyons Resort and the Gateway Colorado Automobile Museum. Bio Lotte Meijer Lotte ontwikkelt strategieën en producten om bezoekers dichter bij musea te betrekken, zowel online als op locatie. Ze combineert haar interesses in educatie en nieuwe media in het ontwikkelen van museum multimedia producten, zoals kiosks, tours en online educatie strategieën. Met nieuwe media ontwikkelingen als een bron van inspiratie ontwerpt ze innovatieve manieren om bezoekers door 'experience' en educatie te boeien. Voor bio Nancy Proctor, zie boven. W2. Creative Commons: het recht om erfgoed te delen Abstract Creative Commons-licenties maken hergebruik en verdere verspreiding van auteursrechtelijk beschermde werken mogelijk. Voor de rechthebbende zijn ze dus bij uitstek geschikt om werk onder voorwaarden met anderen te delen. Erfgoedinstellingen kunnen het publiek laten reageren op hun collecties via Flickr The Commons, maar door CC-licenties toe te voegen krijgen gebruikers ook het recht om erfgoed te delen. Wil uw instelling dit faciliteren, dan is het belangrijk u te verdiepen in het auteursrecht en CC-licenties. Deze workshop start met drie inleidingen en zet de deelnemers daarna zelf aan het werk. Annemarie Beunen (KB/Universiteit Leiden) licht eerst toe voor welk erfgoedmateriaal CC-licenties te gebruiken zijn. Peter Troxler (Waag Society) bespreekt de technische kant en een pilot met CC-licenties van een Amsterdams museum. Esther Hoorn (Rijksuniversiteit Groningen) bekijkt CC-licenties vanuit de vraagzijde. Welke mogelijkheden bieden zij het erfgoedpubliek voor het creëren van mash-ups en initiatieven zoals Wikipedia? Daarna buigen de deelnemers zich in groepen over diverse praktijkscenario s. Centraal staat de vraag naar de 15

16 bruikbaarheid van CC-licenties en de keuzes die u kunt maken om auteursrechtbeleid in te bedden in uw digitaliseringsprojecten. Tot slot bespreken we samen de uitkomsten. Bio Esther Hoorn (Rijksuniversiteit Groningen) Esther Hoorn hielp de Vereniging Wikimedia Nederland in de afgelopen maanden met de consultatie over het Groenboek Auteursrecht in de kennissamenleving. Zij werkt als auteursrechteninformatiepunt en informatiespecialist bij de bibliotheek van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij adviseert over Open Access en auteursrecht. Voor het Instituut voor Informatierecht in Amsterdam deed zij in 2006 een onderzoek naar het gebruik van Creative Commons Bio Annemarie Beunen (Koninklijke Bibliotheek en Universiteit Leiden) Annemarie Beunen is auteursrechtjurist en kunsthistoricus. Ze werkt bij de beleidsstaf van de Koninklijke Bibliotheek en de Rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden, bij elaw@leiden. Vorig jaar is ze daar gepromoveerd op de bescherming van databanken. Zij heeft diverse juridische publicaties speciaal voor het erfgoedveld op haar naam staan. De belangrijkste zijn de Museumrechtwijzer (2000) en de Juridische Wegwijzer archieven en musea online (2006, op Annemarie is gespecialiseerd in de auteursrechtelijke vraagstukken van (grootschalige) digitalisering van erfgoedcollecties. Bio Peter Troxler (Waag society) Peter Troxler is public project co-lead van Creative Commons Nederland en senior project manager bij Waag Society. Peter heeft ruim 15 jaar ervaring als producent en manager van transdisciplinaire projecten, evenementen, kunstenfestivals, theaterproducties en conferenties. Hij heeft tien jaren als management adviseur strategieën ontwikkeld en geïmplementeerd, communities begeleid en management systemen opgericht voor commerciële en non-profit ondernemingen en voor de overheid. Hij werkte aan de Universiteit van Aberdeen (UK) als research manager voor kennistechnologie. Als onderzoeker aan de ETH Zürich hield Peter zich bezig aan de snijvlakken van arbeidspsychologie, informatica en bedrijfskunde (promotie 1999). W3. Business modellen Abstract Met de komst van het internet zijn er voor de erfgoed sector talloze nieuwe mogelijkheden ontstaan om nieuw publiek te bereiken. Met de opkomst van web 2.0 onderhouden veel musea, archieven en bibliotheken inmiddels een interactieve relatie met compleet nieuwe doelgroepen. In sommige 16

17 gevallen is het publiek niet alleen maar toeschouwer maar voegt het ook waarde toe aan de collecties door op te treden als curator. Deze transformatie roept veel vragen op ten aanzien van het business model. De nieuwe investeringen kosten extra budget, vallen deze terug te verdienen uit nieuwe inkomstenbronnen? De interactieve relatie vergt steeds meer onderhoud, hebben we daar wel de juiste mensen voor in huis? Op het internet is alles vrij toegankelijk, hoe bescherm ik mijn materiaal? Aan de hand van het 'business model cancas' en de case van 'wat was waar' zullen we de verschillende elementen van het business model onder de loep nemen in een interactieve sessie. Leila Liberge zal - vanuit de ervaring die bij WatWasWaar is opgedaan met de ontwikkeling van een businessmodel - vertellen over de do's maar vooral ook de hobbels en vele vragen die op je afkomen bij de ontwikkeling van een businessmodel. Bio Harry Verwayen (Kennisland) Harry Verwayen (1970) is senior adviseur digitalisering erfgoed en projectleider Beelden voor de Toekomst, het grootste digitaliseringsinitiatief van Europa. Hij is betrokken bij verschillende initiatieven als adviseur over business modellen, onder andere voor Europeana. Hiervoor was hij Directeur Business Development bij de wetenschappelijke uitgeverij Springer. Bio Leila Liberge (STAP) Leila Liberge is projectleider WatWasWaar en MijnVoorouders (werktitel). WatWasWaar is een website die historische informatie ontsluit op basis van locatie. MijnVoorouders wordt een nieuwe landelijke website over genealogie, gericht op een breed publiek. W4. Organisatie van digitale duurzaamheid in een nationaal perspectief Abstract De workshop digitale duurzaamheid staat dit jaar niet in het teken van de techniek, maar in het teken van organisatie, beleid en financiering. Wie is er verantwoordelijk voor het langdurig toegankelijk houden van welk erfgoed? Gaat ieder museum, ieder archief en iedere bibliotheek een eigen digitaal depot inrichten? Gaan we wachten tot enkele grote erfgoedinstellingen alles overnemen? Waar blijft dan de zeggenschap, en wie gaat langdurige opslag financieren? De workshop wordt verzorgd door de Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid (NCDD, die de erfgoedinstellingen nadrukkelijk uitnodigt om naar buiten te kijken, over de grenzen van de eigen sector heen. Duurzame toegankelijkheid van alle publieke digitale data in Nederland is het streven van de coalitie. Daartoe wordt eerst een Nationale Verkenning georganiseerd. Wie produceert in de Nederlandse publieke sector welke data? Wie beheert ze? En hoe worden ze beheerd? Wat dreigt er nu al verloren te gaan? De workshop staat in het teken van deze nationale verkenning. Enerzijds laat de Coalitie zien wat haar ideeën zijn, en hoe er bijvoorbeeld in de Verenigde Staten aan een netwerk voor duurzame toegankelijkheid wordt gewerkt. De volgende vraag is aan u: wat heeft u aan digitaal erfgoed in huis? Weet u welke risico s dat erfgoed loopt? En wat zou uw organisatie nodig hebben om de uitdaging van duurzame toegankelijkheid op te pakken. Geld? Expertise? Samenwerking? Nationale datacentra of juist kleinschalige grid-achtige oplossingen? En wat is financieel en organisatorisch haalbaar? 17

18 De resultaten van de discussie over deze vragen zullen worden meegenomen in het strategisch plan dat de NCDD zal ontwikkelen. 18

19 Voorzitter: Bio Yola de Lusenet Yola de Lusenet heeft 25 jaar in de wetenschappelijke uitgeverij gewerkt, vanaf 1996 bij de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Van was zij bovendien directeur van de ECPA (European Commission on Preservation and Access), een stichting die zich inzette voor behoud van collecties in archieven en bibliotheken. Nu werkt zij als freelance onderzoeker en adviseur op het terrein van erfgoed, publiceren en nieuwe media. Zij is voorzitter van de Vereniging voor Geschiedenis en Informatica en auteur van het boekje Geven en nemen. Archiefinstellingen en het sociale web, geschreven in opdracht van de Taskforce Archieven en Erfgoed Nederland. Bio Inge Angevaare (Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid) Inge Angevaare is coördinator van de Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid (NCDD), die in 2008 is opgericht om een nationaal netwerk te bouwen waarin de digitale gegevens uit de publieke sector duurzaam bewaard kunnen worden. Deelnemers zijn de Koninklijke Bibliotheek, het Nationaal Archief, Beeld & Geluid en DEN, naast een aantal instellingen uit overheid en wetenschap. Zij blogt over digitale duurzaamheid op Eerder was zij ambtelijk secretaris van het landelijk samenwerkingsverband van universiteitsbibliotheken (UKB) en beleidsmedewerker bij de KB. Abstract Wilbert Helmus: Een manier om duurzaamheid te organiseren: de dataconservator Het Fries Museum heeft een praktische oplossing gekozen voor het veilig stellen van collectie informatie door de verantwoordelijkheid daarvoor organisatorisch te beleggen. Sinds dit voorjaar is het de taak van de dataconservator om een duurzaamheidsstrategie te ontwikkelen en uit te (laten) voeren. Welke overwegingen heeft het museum gehad om te komen tot deze oplossing? Wat heeft het intussen opgeleverd? En hoe heeft de organisatie gereageerd? Bio Wilbert Helmus (Fries Museum/Keramiekmuseum Het Princessehof) Wilbert Helmus is hoofd collectie- en kennismanagement bij twee musea: het Fries Museum en Keramiekmuseum Het Princessehof. Wilbert is voorzitter van SIMIN, sectie van de Museumvereniging. Abstract Tom Wever Langdurige beschikbaarheid van klantgegevens voor marketing Grote bedrijven als ING beheren enorme gegevensbestanden waarvoor duurzame toegang gegarandeerd moet zijn. Tom Wever zal uitleggen welke klantgegevens ING bewaart, en welke rol zij 19

20 spelen bij marketing. De ING regelt opslag via een datawarehouse en plant voor de toekomst op grond van groeipatronen van historische klantgegevens. Hoe dat in z n werk gaat komt tijdens deze presentatie aan de orde. Voor elke organisatie, ook voor de ING, heeft het verschil tussen digitale en fysieke opslag van gegevens veel gevolgen voor het informatiebeheer. Tom Wever gunt ons een blik op de aanpak bij ING en de techniek die zij inzetten om veilige opslag en langdurige toegang te garanderen. Bio Tom Wever (ING) Tom Wever is werkzaam bij de ING als Hoofd Datawarehouse Services, ING Retail. Bio Hilde van Wijngaarden (KB) Hilde van Wijngaarden is hoofd van de hoofdafdeling Verwerking Publicaties bij de Koninklijke Bibliotheek. Verwerking Publicaties verzorgt de verwerving, verwerking en beschrijving van de gedrukte en digitale collecties van de KB. Daarnaast is de hoofdafdeling verantwoordelijk voor de duurzame opslag en toegankelijkheid van de digitale collecties in het e-depot. Hilde heeft geschiedenis gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam en is gepromoveerd aan de Universiteit van Groningen (2000). Na enkele jaren als IT-consultant te hebben gewerkt, is ze in 2002 bij de KB gaan werken. Eerst als projectleider, vervolgens als Digital Preservation Officer en sinds 2005 als hoofd van de afdeling Digitale Duurzaamheid. Deze afdeling is verantwoordelijk voor R&D en internationale projecten wat betreft rondom duurzame bewaring van digitale bestanden en het e- Depot. Per 1 februari 2008 is Hilde overgestapt naar de hoofdafdeling Verwerking Publicaties. W5. Semantisch web: DIY Abstract As collections from a growing number of musea and institutes becomes available on the internet, the question about the interoperability of the collections arises. A collection can be provided with references to objects in other collections, users might want to search with one query in different collections or they might want to create new virtual collections with objects from various institutes. The semantic web is a vision about making web data better accessible by adding a layer of semantic, machine-readable information on top of websites. Using this semantic level, it should become much easier to create interoperability, thereby "opening" the collections to wider contexts and new uses. In this workshop we will present some of the core concepts of the semantic web along with a number of tools that are developed by the semantic web community. We will discuss some problems specific for cultural heritage data and compare a number of possibilities to add semantics to your data and to create interoperability. We will illustrate this with some practical examples and discuss practical cases provided by the audience and, possibly, selected experts (tbd.). Bio Antoine Isaac (VU en KB) 20

21 Antoine Isaac ( obtained in 2005 his computer science Ph.D. from the University of Paris-Sorbonne for research on the design and use of ontologies in INA, the French National Institute for Audiovisual archives. He is now a post-doc at the Vrije Universiteit Amsterdam, focusing on the representation and the interoperability of cultural heritage collections and their vocabularies (STITCH and TELplus projects). In particular, he works on semantic web conversion of controlled vocabularies and semantic alignment. He participates in the W3C Semantic Web Deployment working group and is involved in the design of SKOS. Bio Christian Wartena (Telematica) Christian Wartena (1971) studeerde Taal, Spraak en Informatica aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. In 1999 promoveerde hij aan de universiteit van Potsdam (Duitsland) op onderzoek naar de complexiteit van taalkundige modellen. Daarna werkte hij bij Lingenio, een spin-off bedrijf van IBM research center in Heidelberg (Duitsland), aan de ontwikkeling van een systeem voor automatisch vertalen. Sinds 2005 is Christian verbonden aan het Telematica instituut waar hij zich heeft gespecialiseerd in tekstanalyse en statistische technieken voor data-integratie. W6. Audiovisuele collecties: Van vergankelijkheid tot streaming Abstract deel I -> U krijgt inzicht! In het huidige tijdperk waarin videotapes worden vervangen door de nieuwste server technologie, laten een medewerkers van DutchView Postproduction u zien waarom het goed digitaliseren van uw AV content noodzakelijk is. Allereerst zal Eric van Spaendonk u inzicht geven op de vergankelijkheid van uw content en laten zien hoe de drager van uw AV materiaal is opgebouwd. Tevens leert u wat u moet doen indien het materiaal wat u nodig heeft niet meer bruikbaar is. U kunt het materiaal namelijk nog 1 maal toegankelijk maken. Robbert Schouwenaar gaat vervolgens in op het digitaal opslaan van alle soorten AV tapes en bestanden, beveiligde server technologie en de mogelijkheden tot ontsluiting voor eigen gebruik. Verder zal hij u meenemen in de nieuwste digitale formaten en wat daarmee kan worden gedaan. Wat eens een video band was, is nu een videoboek geworden waar u per beeld doorheen kunt kijken en deze ook los kunt benoemen. Zo wordt het zoeken voor een archivaris erg simpel. Tot slot zal Anne Marie Hazenberg u meenemen in het proces over het hoe & waarom van ontsluiting van uw archief voor intern, extern en eventueel commercieel gebruik. Zij laat u zien hoe u uw content via het worldwideweb eenvoudig beschikbaar kan stellen. Zij zal zaken benaderen als interactiviteit, content to mobile, (branded) video portals (newsclipper) en narrowcasting. Abstract deel 2 -> U gaat het beleven! In het 2e deel van de workshop zal u samen met Robbert Schouwenaar en Lilian Wagt op een interactieve manier het digitaliseringvak beleven. Hierbij nemen wij ook ruimschoots de tijd voor het beantwoorden van uw vragen. Als u voorafgaand aan de workshop al specifieke vragen wilt stellen dan kan dat. U kunt deze mailen naar: Lilian.wagt@dutchview.nl 21