Informaticasector Mei 2006

Transcriptie

1 Informaticasector Mei 2006

2 CEVORA Alle rechten voorbehouden. Het voorliggende document mag enkel gereproduceerd worden teneinde, enkel voor privé-gebruik, kosteloos informatie te verstrekken. De auteur en uitgever dienen hierbij steeds vermeld te worden. Iedere andere reproductie, adaptatie, vertaling en publieke mededeling zijn verboden zonder de schriftelijke toestemming van CEVORA, Eugène Plaskylaan 144, 1030 Brussel.

3 i Inhoudstafel 1. Beschrijving van de sector p Informaticasector p Definitie p Kenmerken van de sector in het ANPCB p. 2 a) Het statuut van de werknemers p. 2 b) De omvang van de ondernemingen p. 3 c) Regionale spreiding p Bereikte steekproef van bedrijven p Beschrijving van de steekproef p Steekproef en respons p. 5 a) Op basis van de NACE-code en de activiteiten van de p. 5 ondernemingen b) Op basis van de omvang van de ondernemingen p. 6 c) Op basis van de regio p Bediendeberoepen p Beschrijving van de organogrammen in functie van de p. 9 ondernemingsgrootte 3.2. Beschrijving van de bediendeberoepen in de operationele p. 12 afdelingen 3.3. Definitie van de bediendeberoepen in de ondersteunende p. 20 afdelingen 4. Schatting van het aantal bedienden per beroep p Extrapolatie van de enquêtegegevens p Vacatures p Analyse van de vacante betrekkingen p Kernberoepen p De kernberoepen van de sector p Operations p Customer care p Commercieel p. 33 INLEIDING BIJLAGEN p. 34 Bijlage A : Bronnen p. 35 Bijlage B : Type-organogrammen van een bedrijf uit de p. 37 informaticasector volgens de bedrijfsgrootte Bijlage C : Organogram van de kernberoepen van de sector p. 43 Bijlage D : Steekproeftrekking voor de informaticasector p. 44 Bijlage E : Lijst van de deelnemende bedrijven p. 46

4 Inleiding Het onderzoek naar beroepenstructuren werd opgestart door de studiedienst van Cevora met de bedoeling de beroepen in kaart te brengen die voorkomen in elk van de activiteitensectoren van het paritair comité In het kader van deze oefening worden organogrammen opgesteld waarin de voornaamste bediendeberoepen van deze sector worden weergegeven, opgesplitst per afdeling. Deze oefening zal worden uitgevoerd voor alle sectoren van het ANPCB, zodat Cevora op het einde van de studie beschikt over de beroepenstructuur van de gehele sector, met name van het ANPCB. Dit document behandelt de informaticasector. Deze oefening heeft tot doel: een inventaris op te stellen van de bediendeberoepen die men aantreft in de sectoren van het ANPCB en deze beroepen te beschrijven; op nationaal vlak een kwantitatieve raming mogelijk te maken van het aantal bedienden dat tewerkgesteld is in elk beroep; het aantal vacante betrekkingen per beroep te kennen op het ogenblik van de enquête en een raming te maken van de moeilijkheidsgraad om deze vacante betrekkingen in te vullen; de kernberoepen van de sector te bepalen ten behoeve van het onderwijs. INLEIDING Deze studie verloopt in diverse stappen en volgens een vaste methodologie: inzameling en analyse van documentatiebronnen over de sector en de daarin aanwezige beroepen; opstelling van een voorlopige beschrijvende fiche voor de sector en zijn beroepen; eerste validering van de organogrammen en van de definities van de beroepen. Dit gebeurt intern bij de adviseur die verantwoordelijk is voor deze sector en extern via gesprekken bij ondernemingen van diverse grootte uit deze sector; tweede validering aan de hand van een schriftelijke enquête die wordt verstuurd naar een representatieve steekproef van ondernemingen uit deze sector; analyse van de resultaten van de enquête en opstelling van de beschrijvende fiche voor de sector. Voor meer details over de methodologie die wordt gevolgd voor het opstellen van de beroepenstructuren van de bedienden binnen het ANPCB, verwijzen wij u naar een ander document van de studiedienst: «Methodologie van de beroepenstructuren van de bedienden in het ANPCB». ii Deze studie werd uitgevoerd door Cindy Lambrechts, medewerkster van de dienst Onderzoek en Organisatie van Cevora. 1 Of Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor Bedienden (ANPCB of PC 218).

5 Beschrijving van de sector

6 1.1. De informaticasector Definitie De informaticasector bevat bedrijven die adviezen in informatica geven aan bedrijven, die software ontwikkelen of advies geven rond het ontwikkelen van software, die gegevens verwerken, die databanken maken, die zorgen voor het onderhoud en de reparatie van computers en kantoormateriaal, of die overige activiteiten hebben in verband met informatica. Sommige bedrijven zijn actief in al deze domeinen, andere maar in een onderactiviteit. De activiteitennomenclatuur NACE-BEL van het Nationaal Instituut voor de Statistiek, kent de informaticasector de volgende NACE-codes toe: 721 Computeradviesbureaus, 722 Advisering in verband met programmatuur en levering van programmatuur, 723 Gegevensverwerking, 724 Databanken, 725 Onderhoud en reparatie van computers en van boekhoud- en overige kantoormachines, 726 Overige activiteiten in verband met computer. 2 BESCHRIJVING VAN DE SECTOR Kenmerken van de sector in het ANPCB a) Het statuut van de werknemers Tabel 1 Aantal werknemers volgens statuut en ondernemingsgrootte Omvang van de ondernemingen Totaal 2 aantal % TOTAAL werknemers Arbeiders ,78 Bedienden ,2 Waarvan ANPCB bedienden In de privé-sector telt de informaticasector werknemers, waarvan 704 een arbeidersstatuut hebben en een bediendestatuut. Aan de hand van deze bron valt het op dat bijna alle werknemers in deze sector het bediendestatuut hebben. Minder dan 2% van de werknemers in deze sector zijn arbeiders. 2 Volgens de RSZ-gegevens : aantal op 30 juni 2003 in de sociale zekerheid opgenomen werkgevers en werknemers uit de privé-sector (gecentraliseerde statistiek).

7 Voor het ANPCB is het interessant om de dekkingsgraad van de sector te berekenen. Onder dekkingsgraad verstaat men de verhouding tussen het aantal ondernemingen (of bedienden) die ressorteren onder het ANPCB en het totaal door de RSZ geregistreerde ondernemingen in de sector. De sectoren worden op een gelijkaardige manier afgebakend. Volgens deze berekening komt men tot een dekkingsgraad van 89,4% voor de ondernemingen en van 89,2% voor de bedienden 3. Uit deze dekkingsgraad kan men afleiden dat bijna 90% van de bedienden uit deze sector deel uitmaken van PC 218. In dit document zullen we het enkel hebben over de bedienden die onder het paritair comité 218 vallen. b) De omvang van de ondernemingen Tabel 2 Aantal ondernemingen en bedienden volgens ondernemingsgrootte Ondernemingen Bedienden Aantal bedienden Omvang onderneming in aantal werknermers aantal % aantal % Gemiddelde - 1 tot ,23% ,20% 2,7-10 tot ,54% ,14% 19,9-50 tot ,57% ,93% 64,4 4 BESCHRIJVING VAN DE SECTOR en ,65% ,73% 249,9 Totaal % % 13,9 3 Tabel 3 Zoals de meeste ANPCB-sectoren telt de informaticasector hoofdzakelijk KMO s: 94,77% van de bedrijven telt minder dan 50 werknemers. c) Regionale spreiding Aantal ondernemingen en bedienden volgens regio 5 Regio Brussel Wallonië Vlaanderen Totaal Aantal ondernemingen Aantal bedienden Gemiddeld aantal bedienden per onderneming 18,9 7,8 14,2 13,9 Van de bedrijven is 59% gevestigd in Vlaanderen, 20% in Wallonië en 21% in Brussel. 3 De RSZ telt voor de informaticasector bedrijven en bedienden terwijl het ANPCB bedrijven en bedienden telt. 4 Bron : bestand van de bijdragen aan de RSZ voor het vierde kwartaal van het jaar 2003, beschikbaar gesteld door het Sociaal Fonds. 5 Bron : bestand van de bijdragen aan de RSZ voor het vierde kwartaal van het jaar 2003, beschikbaar gesteld door het Sociaal Fonds.

8 Bereikte steekproef van bedrijven

9 2.1. Beschrijving van de steekproef Steekproef en respons Om deze studie uit te voeren, werden 566 enquêteformulieren verstuurd naar bedrijven uit de informaticasector, verdeeld over alle subsectoren, groottes en regio s. Na deze actie werd de gewenste responsgraad behaald voor de kleine bedrijven maar niet voor de grote (meer dan 50 werknemers in dienst). Op niveau van de regio s werd de responsgraad behaald voor Wallonië, overschreden voor Vlaanderen maar voor Brussel was het lichtjes onder. We deden een tweede zending van enquêtes gericht naar bedrijven van de sector met 50 werknemers of meer over alle subsectoren en regio s. Na deze zending werd de gewenste responsgraad behaald voor de bedrijven maar lichtjes onder voor de bedienden. Om een representatieve steekproef te verkrijgen, wilden we éen deelname van 66 ondernemingen en bedienden. Uiteindelijk hebben we gegevens van 77 ondernemingen en bedienden. In bijlage D vindt u een overzichtstabel met het aantal verzonden enquêteformulieren, het aantal ondernemingen dat bereikt moest worden om een representatieve steekproef te verkrijgen en de gerealiseerde respons volgens de parameters omvang en regio. 5 BEREIKTE STEEKPROEF VAN BEDRIJVEN Tabel 4 a) Op basis van de NACE-codes en de activiteiten van de ondernemingen De verdeling van de ondernemingen die deelnamen aan onze enquête op basis van de NACE-codes is als volgt : Aandeel bereikte ondernemingen en bedienden volgens subsector NACE-code Ondernemingen Bedienden aantal % aantal % Computeradviesbureaus 33 42,86% ,16% Advisering in verband met programmatuur en levering van programmatuur 32 41,56% ,93% Gegevensverwerking 2 2,60% 35 1,07% Databanken 4 5,19% 105 3,21% Onderhoud en reparatie van computers en van boekhoud- en overige kantoormachines 2 2,60% 32 0,98% Overige activiteiten in verband met computer 4 5,19% 21 0,64% Total % %

10 Zoals u kan vaststellen, namen aan het onderzoek bedrijven deel uit alle subsectoren. De steekproef van bedrijven wordt dus beschouwd als representatief voor de sector. De subsectoren die de meeste bedrijven en bedienden tellen in de steekproef zijn dezelfde als diegene in de totale populatie 6. In deze enquête werden de ondernemingen ook gevraagd zelf het type activiteiten dat zij uitvoeren te omschrijven. Volgens deze gegevens zijn de 77 ondernemingen die hebben deelgenomen aan onze enquête, als volgt verdeeld over de subsectoren: 34 bedrijven zijn computeradviesbureaus, 53 bedrijven zijn bezig met advisering in verband met programmatuur en levering van programmatuur, 14 bedrijven zijn bezig met gegevensverwerking, 15 bedrijven zijn bezig met databanken, 15 bedrijven zijn bezig met onderhoud en reparatie van computers en van boekhoud- en overige kantoormachines, 17 bedrijven zijn bezig met overige activiteiten in verband met computer 15 bedrijven ervan hebben bijkomende activiteiten (plaatsing van draadloze netwerken, consultance in ruimtevaart, studiebureau in electronica, verhuur van internetdiensten, call center, opleidingen in IT, enz.). De geobserveerde verschillen naar activiteit hebben te maken met het feit dat de RSZ alleen de hoofdactiviteit van de ondernemingen inventariseert, terwijl de ondernemingen in de vragenlijst meerdere activiteiten konden aankruisen. BEREIKTE STEEKPROEF VAN BEDRIJVEN b) Op basis van de omvang van de ondernemingen 6 Tabel 5 Aandeel bereikte ondernemingen en bedienden volgens ondernemingsgrootte Omvang onderneming Totaal Aantal bereikte ondernemingen Bereik ondernemingen in % 1,35% 7,34% 14,06% 15,15% 3,10% Aantal bereikte bedienden Bereik bedienden in % 2,34% 8,19% 14,95% 11,02% 9,46% Na afloop van de enquête dekken de gegevens 3,10% van de bedrijven en 9,46% van de bedienden. We beschouwen de steekproef als representatief. We bereikten ongeveer één tiende van het aantal bedienden uit de sector. 6 Zie éen andere studie van de dienst Organisatie en Onderzoek van Cevora Het ANPCB in cijfers uitgave 2005.

11 c) Op basis van de regio Tabel 6 Aandeel bereikte ondernemingen en bedienden volgens regio Regio Brussel Wallonië Vlaanderen Totaal Aantal ondernemingen Bereik ondernemingen in % 3,07% 4,36% 2,67% 3,10% Aantal bedienden Bereik bedienden in % 5,12% 13,25% 10,79% 9,46% BEREIKTE STEEKPROEF VAN BEDRIJVEN 7

12 Bediendeberoepen

13 3.1. Beschrijving van de organogrammen in functie van de ondernemingsgrootte In de enquête wordt aan de bedrijven een type-organogram voorgelegd, met de vraag in welke mate dit ook toepasbaar en herkenbaar is voor hun bedrijf. Een typeorganogram is een organogram dat overeenstemt met een typische configuratie van een onderneming in een sector en dat verschilt naargelang de groottecategorie van het bedrijf. De meerderheid van deze ondernemingen moet zich herkennen in dit type-organogram. In het organogram worden de voornaamste beroepen per afdeling weergegeven met hun hiërarchische verbanden. Daartoe moeten de ondernemingen een evaluatie maken van het type-organogram op een schaal van 1 tot 5 (helemaal niet akkoord tot helemaal akkoord). De globale evaluatie van het organogram bedraagt 3,73 (gemiddelde van 77 evaluaties gemaakt door de ondervraagde ondernemingen). Naast deze eerste evaluatie, moeten de bedrijven het organogram valideren en waar nodig aanvullen. Op basis van de organogrammen die werden aangevuld door de ondernemingen kon de volgende tabel worden opgesteld, met de sectorspecifieke beroepen 7 ingedeeld per operationele afdeling. Onder operationele afdelingen verstaat men de afdelingen die instaan voor de kernactiviteiten van de onderneming. De beroepen die hiervan deel uitmaken staan in voor de basiswerkzaamheden die rechtstreeks verband houden met de productie van goederen of diensten. Deze afdelingen genereren het zakencijfer en de winst van de onderneming. BEDIENDEBEROEPEN 9 Tabel 7 Hiertegenover staan de transversale beroepen en de ondersteunende afdeling. De transversale beroepen zijn beroepen die in een groot deel van de sectoren min of meer dezelfde taken en invulling hebben. Deze beroepen komen meestal voor in ondersteunende afdelingen. De transversale beroepen komen niet aan bod in dit document omdat er over deze beroepen een aparte bundel «transversale bediendeberoepen» verkrijgbaar is bij Cevora. Aanwezigheid van de specifieke bediendeberoepen, per operationele afdeling, en volgens de bedrijfsgrootte BEDRIJFSGROOTTE ACTIVITEITEN EN BEROEPEN 1 TOT 9 10 TOT TOT EN + OPERATIONS Operations/technical director x x Project manager x x x Advies in IT IT consultant x x x x Business consultant x ERP consultant x x x 7 Zie punt 3.2. Beschrijving van de bediendeberoepen in de operationele afdelingen.

14 Tabel 7 Aanwezigheid van de specifieke bediendeberoepen, per operationele afdeling, en volgens de bedrijfsgrootte (vervolg) BEDRIJFSGROOTTE ACTIVITEITEN EN BEROEPEN 1 TOT 9 10 TOT TOT EN + Operations (vervolg) E-business consultant x x Ontwerp, ontwikkeling en implementering van IT producten Software architect x x x Analist-programmeur x x x x Integrator Tester x x Implementator (applicaties/erp) Security engineer Database architect x x ERP configurator x x x Internet en multimedia Webdesigner x x x x Webontwikkelaar x x x Webserver administrator x x x Onderhoud, reparatie en maintenance van IT infrastructure Pc-technicus x x x x Netwerkbeheerder x x x Databasebeheerder x x CUSTOMER CARE Helpdesk Verantwoordelijke helpdesk x x Teamleder helpdesk Operator helpdesk x x x Opleiding van de gebruikers Trainer x x Technische documentatie Technical writer x x x x x x BEDIENDEBEROEPEN 10

15 Tabel 7 Aanwezigheid van de specifieke bediendeberoepen, per operationele afdeling, en volgens de bedrijfsgrootte (vervolg) BEDRIJFSGROOTTE ACTIVITEITEN EN BEROEPEN 1 TOT 9 10 TOT TOT EN + COMMERCIEEL Commercieel directeur x x x Sales manager (product/district/segment) x Intern Pre-sales consultant x x Administratief en commercieel medewerker x x Dispatching/resourcing x x Extern Account manager x x x x Opmerkingen: De type-organogrammen die alle beroepen van bedienden in deze sector bevatten (per operationele en per ondersteunende afdeling), vindt u in de bijlagen. Deze type-organogrammen zijn het resultaat van de samenvatting van alle gegevens die werden doorgestuurd door de ondernemingen. BEDIENDEBEROEPEN 11

16 3.2. Beschrijving van de bediendeberoepen in de operationele afdelingen A. OPERATIONS Deze afdeling staat in voor het ontwerp, ontwikkeling, de installatie en het onderhoud van informatica producten (software, databases, internetwebsites, enz.) Operations/technical director: is verantwoordelijk voor de afdeling in haar geheel en alle secties die er deel van uitmaken. Hij/zij houdt zich bezig met de motivatie, de opvolging en de supervisie van alle verantwoordelijken van deze afdeling. Hij/zij stippelt de grote strategische lijnen uit voor de verschillende projecten die daar worden uitgevoerd. Hij/zij zorgt voor de rapportering van de activiteiten bij de algemene directie van de onderneming. Andere benaming: technisch directeur, directeur operaties. Project manager: specificeert, plant en organiseert een informaticaproject vanaf de ontwerpfase tot de operationelingsfase. Helpt de klant zijn behoeften te formuleren en die in concrete projecten om te zetten. Hij/zij stelt aan de klant technische oplossingen voor die coherent zijn met de technische mogelijkheden op dat moment, de bestaande infrastructuur en het beschikbare budget. Hij/zij levert een bijdrage aan de realisatie van het commerciële aanbod. Wanneer het project door de klant wordt aanvaard, neemt hij/zij deel aan het ontwerp en de ontwikkeling van de applicatie en stelt hij/zij een groep specialisten samen die zich met de uitvoering van het project zal bezig houden. Hij/zij superviseert en coördineert de activiteiten van zijn/haar team en beheert het project dagelijks op het technische, menselijke en financiële niveau, vanaf het begin tot op het moment dat het project bij de klant wordt ingevoerd. Andere benamingen: project engineer, project manager, hoofd informatica/ multimediaproject, projectleider, verantwoordelijke IT/ multimedia-project, project director, projectchef. Advies in IT IT consultant: helpt de ondernemingen/klanten hun informaticasysteem uit te voeren of te laten evolueren in functie van een analyse van hun functioneel proces. Hiervoor voert hij een technische, organisatorische, functionele, economische en menselijke analyse van de onderneming van de klant uit. Hij/zij werkt aan een omschrijving van de behoeften en de oplossingen die moeten worden toegepast om het systeem doeltreffender te maken voor de gebruikers. De voorgestelde technische oplossingen zijn gericht op een zo goed mogelijke integratie in het bestaande systeem, de vastgelegde doelstellingen en de invoering van nieuwe technologieën. Hij/zij stelt een bestek op waarin de in te voeren wijzigingen en de te ontwerpen applicaties worden gepland en begeleidt de invoering ervan. In functie van zijn/haar anciënniteit of ervaring op dit vlak kan hij/zij de titel junior of senior hebben. Andere benamingen: consultant informatiesystemen, informatica-auditeur, informaticaconsultant, informaticaconsulent. BEDIENDEBEROEPEN 12

17 Business consultant: geeft strategisch advies op het vlak van IT en het actieterrein van de onderneming van de klant. In functie van de behoeften van de sector, de ontwikkelingen en de technische mogelijkheden helpt hij/zij de onderneming van de klant om nieuwe IT-tools in te voeren waarmee deze laatste zijn doeltreffendheid kan verhogen. Hij/zij onderhoudt contact met de directie van de onderneming van de klant en behandelt hierbij ook vertrouwelijke informatie. Hij beschikt niet alleen over hoge competenties in de betreffende sector (bank, telecommunicatie enz ), maar ook op het vlak van de IT. Andere benamingen: business analyst, business intelligence consultant. ERP consultant: analyseert de behoeften van de organisatie in een heel specifiek functioneel domein (boekhouding, human resources, reporting enz ). Hij/zij adviseert de klant over de ERP 8 -module(s) die inspeelt (inspelen) op zijn behoeften en die aangepast is (zijn) aan de omvang van de behoeften van de organisatie. Hij/zij analyseert het werkproces in een specifiek domein en vertaalt ze in parameters. Hij/zij kan verantwoordelijk zijn voor de implementatie van de gekozen ERPoplossing, de invoering van de parameters en de training van de gebruikers. In sommige ondernemingen worden de implementatie,de invoering van de parameters en opleidingen aan anderen toevertrouwd. Hij/zij kan de account manager helpen bij het opstellen van de commerciële offerte of hij/zij kan die offerte zelf opstellen. Meestal is hij/zij gespecialiseerd in een specifiek type ERP-systeem en beschikt hij/zij over een specifieke vakkennis (vb. human resources, financiën, boekhouding, logistiek, commerciële activiteiten enz ). In functie van zijn/haar anciënniteit of ervaring op dit vlak kan hij/zij de titel junior of senior hebben. Andere benamingen: ERP-specialist, functionele analist, PGI consultant, gespecialiseerde analist, functionele/ vakgebonden consultant, functional analyst. BEDIENDEBEROEPEN 13 E-business consultant: verstrekt advies aan klanten bij het invoeren van één of meerdere e-business projecten (commerciële B-to-B of B-to-C relaties). Hij/zij helpt de klant om zijn behoeften te identificeren en zijn commerciële beleid op het web te ontplooien. Hij/zij ontwerpt en introduceert de e-business oplossing op het technische en organisatorische niveau. Ontwerp, onwikkeling en implementatie van IT producten Software architect: werkt de structuur en de architectuur van een toekomstig informatica-programma uit en zorgt ervoor dat die in het bestaande systeem past. Hij/zij houdt daarbij ook rekening met de doelstellingen die moeten worden gehaald en met de interne en externe beperkingen. Hij/zij analyseert de behoeften van de toekomstige applicatie en houdt zich bezig met de keuze van de technologie die moet worden ingezet. Hij/zij houdt toezicht op een team ontwikkelaars, die de features van de applicatie in programmeringstaal omzetten. Hij/zij volgt de programmering op, zodat men er zeker kan van zijn dat ze aan de aanbevolen architectuur beantwoordt. Al naargelang zijn specifieke functies kan hij/zij nog andere taken toegewezen krijgen: onderzoeken uitvoeren, de structuur (architectuur) analyseren en bepalen, zorgen voor het ontwerp, de constructie, de tests, de realisatie of het onderhoud van dit soort programma s. Hij/zij kan ook taken op het vlak van het beheer van een team of het project op zich nemen. Andere benamingen: software architect, informatica-ontwerper, software-analist, systeem/ software-architect. 8 ERP (enterprise resources planning).

18 Analist-programmeur: programmeert de verschillende features van een informaticaprogramma en volgt daarbij het plan en de instructies van de softwarearchitect. In functie van de applicatie die moet worden ontwikkeld, zal de programmeur gespecialiseerd zijn in bepaalde talen (vb. C, C++, Java, VB, XML, ASP, HTML, Visual basic, SQL, Java script, Vb script enz ) en/ of in bepaalde besturingsomgevingen (Linux, Unix, Windows, Windows NT enz ). Zodra de software volledig is geprogrammeerd, test hij/zij ze en let daarbij op de geleverde prestaties. Eventuele fouten worden uit het programma gehaald. In kleine ondernemingen zorgt hij/zij voor de integratie, het testen en de implementatie van de verschillende softwaremodules. In grotere ondernemingen of bij erg complexe software worden de integratie, het testen en de implementatie aan verschillende personen toevertrouwd. In grote ondernemingen kan er een onderscheid worden gemaakt al naargelang van de ervaring van de ontwikkelaar op dat specifieke domein of naargelang van zijn/haar anciënniteit (junior, senior). Andere benamingen: ontwikkelaar-integrator, developer, programmeur, ontwikkelaar, software engineer/ developer, applicatie-programmeur/ ontwikkelaar, computer programmer, IS application engineer, applicatieprogrammeur. Integrator: is verantwoordelijk voor het samenbrengen van de verschillende componenten van een complexe software-oplossing. Hierbij houdt hij/zij rekening met de architectuur die door de software-architect werd voorzien (integratie). Hij/zij houdt zich bezig met het testen van de integratie. Dit betekent dat hij/zij nagaat of alle componenten op een correcte en coherente manier functioneren en dat hij/zij alle mogelijke fouten elimineert. Meestal werkt hij/zij nauw samen met de ontwikkelaars om een oplossing te vinden voor eventuele problemen (bugs of wijzigingen). Soms is hij/zij ook verantwoordelijk voor de training van de personen die de software zullen gebruiken. Andere benamingen: integratie-ingenieur, system integrator, systeemintegrator, ingenieur/ specialist integratie, applicatie-integrator. Tester: is verantwoordelijk voor het testen van de verschillende applicaties van een software-oplossing. Dit betekent dat hij/zij controleert of alle features van de software op een correcte en coherente manier werken. Hij/zij controleert de stabiliteit van het systeem en helpt alle mogelijke fouten elimineren. Meestal werkt hij/zij nauw samen met de ontwikkelaars om een oplossing te vinden voor de problemen (bugs of wijzigingen). Andere benamingen: test specialist, ingenieur/ specialist tests, applicatietester. Implementator (applicaties/erp): is verantwoordelijk voor de invoering van de software/erp en al zijn componenten bij de klant en controleert of alles op een correcte manier functioneert. Hij/zij lost alle kleine problemen op die tijdens de implementatiefase kunnen opduiken. Deze functie vindt u meestal in grote ondernemingen of in ondernemingen die hun ERP-software in erg complexe clientinformaticasystemen invoeren. Hij/zij is soms ook verantwoordelijk voor de training van de personen die deze software zullen gebruiken. Andere benamingen: system implementation engineer, ingenieur systeemimplementatie, ingenieur/ specialist implementatie, systeemingenieur, consultant implementatie, implementatiespecialist applicaties/erp. BEDIENDEBEROEPEN 14 Security engineer: evalueert het kwetsbaarheidsniveau van de informaticasystemen en stelt oplossingen voor om ze te beveiligen. Hij/zij ontwerpt controlemethodes voor de veiligheid op het netwerk (strijd tegen virussen en hackers, vermijden dat er informatie verloren gaat, waarborgen van de vertrouwelijkheid van de gegevens

19 enz ). Hij/zij analyseert de architectuur van de software, evalueert de risico s van piraterij en/ of vernietiging van gegevens. Hij/zij stelt procedures en programma s op die de gegevens moeten beschermen en het systeem moeten beveiligen, ontwikkelt ze en implementeert ze. Hij/zij is eventueel ook verantwoordelijk voor het maken van beveiligingsbackups. Andere benamingen: IT security administrator, security engineer, expert beveiliging, verantwoordelijke beveiliging, security specialist. Database architect: ontwerpt databases in functie van de verwachtingen van de gebruikers en de behoeften op het vlak van de evolutie van de databases. Hij/zij definieert de doelstellingen, kiest de gegevens en de statistische, analytische en presentatietools die daar het beste op aansluiten. Hij/zij beheerst de typische programmeringstalen die voor databases worden gebruikt en hij/zij kan het tool zo programmeren dat het de gewenste features biedt. Andere benamingen: ingenieur databases, specialist databases. ERP configurator: in functie van het gekozen ERP-systeem en de analyse die door de ERP-consultant werd uitgevoerd, zal hij/zij de parameters bij de klant invoeren. Hij/zij is verantwoordelijk voor de implementatie van het softwareprogramma en al zijn componenten bij de klant en controleert of alles op een correcte manier functioneert. Hij/zij kan het softwareprogramma ook in de andere applicaties van het informaticasysteem van de klant integreren. Hij/zij lost de kleine problemen op die kunnen opduiken bij de klant en wordt eventueel betrokken bij de training van de gebruikers. In sommige gevallen zal het softwareprogramma door een specialist worden geïmplementeerd. Andere benaming: consultant implementatie. 15 BEDIENDEBEROEPEN Internet en multimedia Webdesigner: is verantwoordelijk voor de grafische vormgeving van een internetsite en de programmering van alle applicaties waaruit de site bestaat. Hij beheerst de nodige informaticaprogramma s voor beeldverwerking (Photoshop, Illustrator, Frontpage, Visual Tools, Flash enz ) en de typische web-programmeringstalen (HTML, Java enz ). Hij/zij voert interactieve scripts in, stelt de structuur op, bepaalt de navigatieregels en kiest de interfaces. Hij/zij voert de programmeringsoperaties uit die in het bestek staan beschreven en houdt zich bezig met de validatiestests. In grote ondernemingen wordt de programmering van pagina s aan programmeurs toevertrouwd. Andere benamingen: website ontwerper, multimediaprogrammeur/ ontwerper, multimedia-architect, internetsitemaker, specialist in het aanmaken van internetsites. Webontwikkelaar: ontwerpt applicaties voor het web of past die aan (voor internetsites of applicaties die van het web gebruikmaken om informatie te verspreiden, zoals beveiligde sites, e-commerce, afstandsbediening van een applicatie, applicaties op het vlak van onderhoud op afstand enz ). Hij/zij is verantwoordelijk voor de uitvoering van de applicatie. Hiervoor beheerst hij/zij de talen die aan het web zijn aangepast (C, C++, Java, Javascript, Javabeans, HTML, PHP, ASP, XML, ), evenals de specifieke tools (Frontpage, Illustrator) en protocollen (TCP/ IP, HTTP, SMTP). Andere benamingen: web (application) developer, HTML-ontwikkelaar, ontwikkelaar van web applicaties, Internet/intranet/extranetontwikkelaar.

20 Webmaster: is verantwoordelijk voor het onderhoud, het beheer, de veiligheid en het updaten van de internetsites van de onderneming (portaalsite of andere). Hij/zij ontwikkelt soms nieuwe applicaties voor de site. Andere benamingen: verantwoordelijke internet of website, web administrator, web edition manager. Webserver administrator: is verantwoordelijk voor de goede werking, de beveiliging, het onderhoud en de evolutie van de webserver op hardware- en softwareniveau. Hij/zij configureert en beheert de server waarop de internetsites en de bijhorende applicaties zijn gehost. Hij/zij zorgt ervoor dat de server op het vlak van de beveiliging en de prestaties aan de normen beantwoordt. Hij/zij test de werking van de server in extreme omstandigheden (trafiekpieken enz ). Hij/zij superviseert en optimaliseert de online database. Hij/zij zorgt ervoor dat de beveiligingstools op de server constant worden geupdate en waakt erover dat de beveiligingsnormen worden gerespecteerd. Andere benaming: verantwoordelijke web server administration. Onderhoud, herstelling en maintenance van IT infrastructuur Pc-technicus: zorgt voor de installatie en het onderhoud van het informaticapark in de onderneming van de klant: de werkposten, de software en de randapparatuur (printer, scanner, geluidskaart, netwerkkaart, kabels enz ). Hij/zij is verantwoordelijk voor de goede werking van al deze hardware en moet ze ook operationeel houden. Bij de aankoop van nieuwe hardware, software of nieuwe applicaties is hij/zij verantwoordelijk voor de installatie ervan en moet hij/zij ervoor zorgen dat alles operationeel is. Hij/zij kan de gebruikers adviseren en ondersteunen bij het gebruik van hun informatica-omgeving. Wanneer er een probleem is, wordt hij/zij door de klant te hulp geroepen. In kleine ondernemingen kan hij/zij ook verantwoordelijk zijn voor de installatie en het onderhoud van netwerken. Andere benamingen: Pc-installateur, informaticatechnicus, technicus/ medewerker Pc & network support, onderhoudstechnicus, desk operator, systeemoperator, EDP-operator, MIS operator. Netwerkbeheerder: beheert de plaatselijke netwerken die alle machines in het informaticapark van de onderneming van de klant met elkaar verbinden. Hij/zij is verantwoordelijk voor de optimale werking van het netwerk en de optimalisatie ervan. Hij/zij wordt te hulp geroepen door de onderneming van de klant wanneer er zich problemen voordoen. In dat geval analyseert hij/zij de oorsprong van de storing, beslist welke interventies er moeten worden uitgevoerd, volgt de ingrepen op en houdt de gebruikers hiervan op de hoogte. Hij/zij stelt ook wijzigingen voor met het oog op een hogere doeltreffendheid van het geheel. Andere benamingen: netwerkverantwoordelijke, netwerkingenieur, systeem- en netwerkbeheerder, specialist netwerken, systeem- en netwerkbeheerder, netwerkspecialist, netwerkadministrator, network specialist. BEDIENDEBEROEPEN 16 Databasebeheerder: is verantwoordelijk voor de kwaliteit en de optimalisatie van de database van een onderneming via de controle en de validatie van de gegevens in functie van de normen die door de directie werden vastgelegd. Hij/zij waakt over de goede werking van de databases en de queries en garandeert dat de gegevens permanent beschikbaar zijn. Hij/zij zorgt ervoor dat de bevoegde personen dagelijks toegang krijgen tot de gegevens, is verantwoordelijk voor het beheer van de toegangsrechten en voor de vertrouwelijkheid van de gegevens. Hij/zij optimaliseert de diskruimte en houdt daarbij rekening met het volume opgeslagen gegevens,

21 reorganiseert permanent hun fysieke opslag op de disks en ordent de gegevens zo efficiënt mogelijk, zodat de reactietijden van het systeem tot een minimum beperkt blijven. Hij/zij waakt over de veiligheid en de backup van de gegevens en is soms ook verantwoordelijk voor de training van de gebruikers. Andere benamingen: verantwoordelijke database, beheerder database, data base administrator (DBA), database advisor. B. CUSTOMER CARE Deze afdeling staat in voor het bieden van support aan de gebruikers van de informaticaproducten van het bedrijf. Deze steun kan éen hulplijn zijn op afstand (internet, telefoon) en/of ter plaatse. Deze afdeling bevat ook activiteiten rond opleidingen voor de gebruikers of het doorgeven van technische documenten over de IT producten. Verantwoordelijke helpdesk: leidt en motiveert de helpdesk in zijn geheel en is verantwoordelijk voor alle activiteiten die daar worden uitgevoerd. Hij/zij superviseert en animeert het team in de helpdesk (teamleader en helpdesk operator). Hij/zij probeert constant de organisatie en de doeltreffendheid van de helpdesk te verbeteren en verder te ontwikkelen. Hij/zij is verantwoordelijk voor de rapportering van de activiteiten en de problemen die de klanten ondervinden naar de directie van de onderneming toe. Wanneer er geen teamleader is, is hij/zij verantwoordelijk voor de analyse van het werk, de planning en de verdeling van de taken tussen de verschillende teamleden. Andere benamingen: directeur klantendienst, directeur call center, customer care service director. Teamleader helpdesk: is verantwoordelijk voor het toezicht en de dagelijkse omkadering van de helpdesk operators. Hij/zij is verantwoordelijk voor de analyse van het werk, de planning en de verdeling van de taken onder de verschillende teamleden. Hij zorgt ook voor de rapportering van de activiteiten en de problemen waarmee de verantwoordelijke van de helpdesk wordt geconfronteerd. Andere benamingen: supervisor, teamverantwoordelijke, team manager, customer service supervisor. Helpdesk operator: stelt telefonisch of via diagnoses op van de technische problemen waarmee de gebruikers worden geconfronteerd bij het gebruik van producten die door de onderneming werden geleverd en lost die ook via dezelfde weg op. Meestal zorgt hij/zij voor de eerstelijnsbijstand. Wanneer het probleem complexer blijkt of ter plaatse moet worden opgelost, wordt er een beroep gedaan op meer gespecialiseerde personen. Hij/zij voert de problemen en de storingen waarmee de klanten worden geconfronteerd, in een database in. Hij/zij helpt de gebruikers trainen. Hij/zij kan gespecialiseerd zijn in functie van de toegepaste producten/ technologieën of in functie van de complexiteit van de technische problemen die moeten worden opgelost. Andere benamingen: IT-support operator, technical support assistant, customer support center assistant, helpdesk agent, deskundige technische ondersteuning, (customer technical) support engineer, hot liner, hot line technicus, ingenieur technische ondersteuning, medewerker helpdesk, ondersteuning klant, technician support, end user support. BEDIENDEBEROEPEN 17

22 Opleiding van de gebruikers Trainer: is verantwoordelijk voor het organiseren, het beheren en het geven van trainingen over het gebruik van (nieuwe) producten en diensten die door de technische teams werden ontwikkeld of over wijzigingen die aan de oude producten en diensten werden aangebracht. Hij/zij kan trainingen organiseren die bedoeld zijn voor interne operationele medewerkers of voor klanten van de onderneming. Andere benaming: technical trainer. Technische documentatie Technical writer: stelt een voor de gebruikers zo duidelijk en zo eenvoudig mogelijke documentatie op voor de installatie of het gebruik van de producten en diensten van de onderneming. Met behulp van het technische team dat het IT-product of dienst heeft ontwikkeld, stelt hij de technische documentatie op een duidelijke en didactische manier op. Andere benaming: technische redacteur. C. COMMERCIEEL Deze afdeling zorgt voor de verkoop van de producten en diensten van het bedrijf aan (potentiële) klanten. Deze geeft inlichtingen aan de klanten over de verkochte producten en hun prijs. Sommige bedrijven verkopen ook maatwerk aan klanten. De commerciële afdeling is het contactpunt met de klanten van het bedrijf. Commercieel directeur: stippelt in overleg met de algemene directie de commerciële strategie van de onderneming uit en doet ook voorstellen in dat verband. Hij/zij bepaalt de strategische richting die zal worden gevolgd, de doelstellingen die moeten worden bereikt en de middelen die daarvoor zullen worden ingezet en stelt de jaarlijkse commerciële plannen op. Hij/zij plant, coördineert, organiseert, leidt en controleert de activiteiten van zijn/haar departement. Hij/zij ontmoet ook de belangrijke klanten en onderhandelt met hen. In kleinere ondernemingen kan deze verantwoordelijkheid met die van de zaakvoerder worden gecombineerd. Andere benamingen: commercieel en marketingdirecteur, general sales manager, verantwoordelijke verkoop, verkoopsdirecteur, commercieel manager, verantwoordelijke van de commerciële zaken, head of sales, commercial responsible, business development manager. BEDIENDEBEROEPEN 18 Sales manager (producten/ district/ segment): is verantwoordelijk voor de implementatie van de commerciële strategie op het niveau van een regio, een product of een marktsegment (groep klanten ingedeeld volgens activiteitensector: banken en financiën, industrie, energie, telecommunicatie, enz.). Hij/zij is verantwoordelijk voor een klantenportefeuille en superviseert een team account managers die op het terrein actief zijn. Hij/zij verzamelt de verkoopscijfers voor zijn/haar domein en brengt daar verslag van uit bij de commerciële directie. Hij/zij ontmoet belangrijke klanten in zijn/haar marksegment en onderhandelt met hen. Andere benamingen: area manager, sectorhoofd, districthoofd, zone manager, regioverantwoordelijke, regio manager, districtverantwoordelijke, regional manager, regionale manager/verantwoordelijke.

23 Intern Administratief en commercieel medewerker: houdt zich bezig met de verkoop- en administratieve activiteiten. Hij/zij kan de klanten informatie verschaffen over de kenmerken van de verkochte producten of over de verkoopvoorwaarden en kan bestellingen noteren. Hij/zij houdt zich bezig met het beheer van de dossiers en dan meer bepaald met de voorbereiding van de contracten en de archivering van de gegevens van de klanten. Hij/zij ondersteunt de account managers op administratief niveau. In kleine ondernemingen worden deze taken uitgevoerd door de administratieve medewerkers van de onderneming. Andere benamingen: interne commerciële medewerker of assistent, verkoopsassistent, verkoper interne dienst, medewerker verkoop, post sales assistant, commercieel bediende, (internal) sales assistant, (post) sales coordinator, assistent(e) verkoop, medewerk(st)er verkoop, sales support coordinator. Pre-sales consultant: ondersteunt de commerciële medewerkers op technisch niveau door hen te helpen bij het opstellen van de commerciële offertes die aan de klanten worden bezorgd. Hij/zij analyseert de behoeften van de klant, stelt technische oplossingen voor (soms op maat) en geeft technisch advies. Het is mogelijk dat hij/zij samen met de commerciële medewerker bij de klant ter plaatse de prijsofferte gaat verdedigen en de technische aspecten ervan uitleggen. In kleinere ondernemingen worden deze taken aan de projectleiders toevertrouwd. Andere benamingen: pre-sales expert, technical sales consultant, adviserend ingenieur/expert, technical consultant, pre-sales ingenieur. Dispatching/resourcing: aanwezig in ondernemingen die IT-personeel ter beschikking stellen aan andere ondernemingen. Zo n personeelslid is verantwoordelijk voor de planning in functie van de bestellingen. Hij/zij ontvangt de aanvragen van de klanten via de externe commerciële medewerkers en zoekt intern de personen die beantwoorden aan het gevraagde profiel in functie van vaardigheden, ervaringen en beschikbaarheid. Extern Account manager: is de contactpersoon van bepaalde regelmatige klanten of klanten die in een bepaalde geografische zone zijn gevestigd of die tot een specifieke doelgroep behoren. Hij/zij breidt zijn portefeuille klanten uit en waakt over een goede verstandhouding met de klanten op langere termijn. Hij/zij luistert naar de wensen van de klanten en zoekt oplossingen die aangepast zijn aan hun wensen en die compatibel zijn met de toegepaste productietechnieken. Hij/zij bereidt de commerciële offertes voor soms samen met een andere medewerker in het bedrijf die over een grondiger technische kennis beschikt (pre-sales consultant, ERPconsultant, projectleider enz ) en verdedigt die offertes ten opzichte van de klant. In sommige ondernemingen kan hij/zij worden ondersteund door een interne medewerker die zich bezighoudt met de administratieve opvolging van de commerciële contracten die met de klant in kwestie werden afgesloten. Andere benamingen: sales executive, sales engineer, sales manager, account executive, key account manager, sales account manager, verantwoordelijke grote accounts, direct sales. BEDIENDEBEROEPEN 19

24 3.3. Definitie van de bediendeberoepen in de ondersteunende afdelingen Onder ondersteunende afdelingen verstaat men de afdelingen die niet rechtstreeks deelnemen aan de kernactiviteiten van de onderneming. De beroepen die men hier vindt, hebben een eigen specialisatie, maar voeren geen basiswerkzaamheden uit die rechtstreeks verband houden met de productie van goederen of diensten. Zij hebben tot doel diensten te verlenen aan de organisatie en de operationele afdelingen te ondersteunen. Voorbeelden van ondersteunende afdelingen zijn: administratie, boekhouding, personeelsdienst, Voor een definitie van de beroepen die deel uitmaken van de ondersteunende afdelingen verwijzen we naar een andere uitgave van de Cevora studiedienst 9. In dit document wordt alleen de inhoud van de taken van de polyvalent bediende beschreven (m.a.w. de standaardinhoud van de taken gekoppeld aan een aantal specifieke taken behorende tot de activiteitensector). De beroepen van het laboratorium zijn hier ook opgenomen omdat ze behoren tot de ondesteunende afdelingen en zijn niet opgenomen in de vermelde publicatie. Polyvalent bediende: verzekert de dagelijkse administratieve taken van het bedrijf. Hij/zij beantwoordt de telefoon, maakt prijsoffertes en facturen, adviseert klanten, ondersteunt de verkoop, houdt het klassement en gegevensbestanden up-to-date enz. Andere benaming: all round bediende. BEDIENDEBEROEPEN 20 D. MARKETING Product manager: is verantwoordelijk voor een productlijn van een bepaalde markt. Hij/zij verzorgt de marketingstrategie van zijn/haar product of gamma; hij/zij past de betreffende strategie toe en controleert of die vruchten afwerpt. Hij/zij zoekt uit in welke richting zijn/haar producten moeten evolueren om aan de vraag van de doelgroep te beantwoorden, en bestudeert nieuwe productkansen. Hij/zij legt zich eveneens toe op een specifieke doelgroep (B2B of B2C). Andere mogelijke benaming : product verantwoordelijke, product ingenieur. 9 Cevora studiedienst Transversale bediendeberoepen, februari 2002.

25 Schatting van het aantal bedienden per beroep

26 4.1. Extrapolatie van de enquêtegegevens Naast de eerder kwalitatieve gegevens over de voorkomende beroepen en de inhoud ervan, wordt in de enquête ook gevraagd naar kwantitatieve gegevens over het aantal tewerkgestelde bedienden per beroep. Aan de hand van deze gegevens kunnen we, per beroep, het totaal aantal beroepsbeoefenaars in de steekproef bepalen. Aangezien de steekproef representatief is, kunnen de gegevens worden geëxtrapoleerd naar het totaal aantal bedienden in deze sector 10. U vindt deze gegevens terug in de tabel op de volgende pagina s. In de tabel vindt u de volgende gegevens: het aantal ondernemingen en het aantal bedienden in de sector naar ondernemingsgrootte (rubriek sector). het aantal ondernemingen en het aantal bedienden in de steekproef naar ondernemingsgrootte (rubriek steekproef). het percentage van de totale populatie dat bereikt werd door de steekproef en de wegingsfactor die toegepast moet worden (rubriek steekproef). het geëxtrapoleerd aantal bedienden per beroep, per beroepsgroep en per ondernemingsgrootte. Deze aantallen worden verkregen door de gegevens van de steekproef te vermenigvuldigen met de wegingsfactor. Om twee redenen hebben we voor de extrapolatie de gegevens van de twee grootste ondernemingsgroottes in één categorie ondergebracht, namelijk die met 50 werknemers en meer. Ten eerste noteren we, wat betreft de beroepen, geen duidelijk significante verschillen tussen de bedrijven met 50 tot 99 werknemers en de bedrijven met 100 werknemers en meer. Ten tweede maken heel weinig ondernemingen deel uit van de categorieën van de grootste bedrijven, daar het ANPCB vooral bestaat uit KMO s (minder dan 50 werknemers). Om een relatief groot aantal bedrijven voor de extrapolatie te verkrijgen, moesten we deze twee categorieën groeperen. SCHATTING VAN HET AANTAL BEDIENDEN PER BEROEP Deze gegevens zijn berekend voor heel België maar kunnen ook worden berekend per regio

27 Tabel 8 Extrapolatie van het aantal bedienden per beroep in België en in functie van de bedrijfsgrootte 11 Bedrijfsgrootte Informatica Totaal n % Sector Bedrijven Bedienden Steekproef Bedrijven Bedienden % van de totale bevolking 2,34% 8,19% 11,80% 9,46% Wegingsfactor 42,70 12,22 8,47 10,58 Aantal beroepsbeoefenaars (extrapolatie) - Algemeen directeur ,19 - Adjunct-directeur ,52 Totaal algemene directie ,71 - Directiesecretaresse ,21 - Afdelingssecretaresse ,81 - Secretariaatsmedewerker ,12 - Receptioniste-telefoniste ,54 - Polyvalent bediende ,23 - Office manager ,04 - Administratief bediende ,63 Totaal administratie ,58 - Administratief en financieel directeur ,14 - Financieel directeur ,40 - Hoofdboekhouder ,25 - Boekhouder ,16 - Boekhoudkundig bediende ,58 - Beheerscontroleur ,12 - Business reporting ,07 Totaal boekhouding ,72 - Human resources directeur ,25 - Opleidingsverantwoordelijke ,17 - Verantwoordelijke selectie en rekrutering ,27 - Verantwoordelijke loon- en personeelsadministratie ,17 - Medewerker personeelszaken ,53 - Verantwoordelijke recrutering en opleiding ,02 Totaal human resources ,41 - Informaticadirecteur ,05 - Bedrijfsinformaticus ,02 - Netwerkbeheerder ,10 - Webmaster ,02 Totaal informatica ,20 - Marketingverantwoordelijke ,44 - Marketingmedewerker ,37 - Pricing manager ,02 - Product manager ,26 - Verantwoordelijke communicatie ,07 - Medewerker communicatie ,07 - Verantwoordelijke kwaliteit ,10 - Verantwoordelijke veiligheid ,12 - Bedrijfsjurist ,05 - Facility manager , 10 - Technicus facility management ,02 - Magazijnmedewerker ,06 - Verantwoordelijke inkoop ,04 - Verantwoordelijke inkoop + logistiek ,07 Totaal divers transversaal ,79 TOTAAL TRANSVERSALE BEROEPEN ,4 SCHATTING VAN HET AANTAL BEDIENDEN PER BEROEP De cijfers in de tabel werden afgerond om decimalen te vermijden. Dit verklaart ook waarom sommige subtotalen niet precies overeenkomen met de berekende sommen.

28 Tabel 8 Extrapolatie van het aantal bedienden per beroep in België en in functie van de bedrijfsgrootte (vervolg) Bedrijfsgrootte Informatica Totaal n % - Operations/technisch director ,94 - Project manager ,37 - IT consultant ,75 - ERP consultant ,67 - E-business consultant ,42 - Business consultant ,60 - Software architect ,54 - Analist-programmeur ,25 - Integrator ,72 - Tester ,17 - Implementator (applicatie/erp) ,35 - Security engineer ,49 - Database architect ,67 - ERP configurator ,44 - Webdesigner ,87 - Webontwikkelaar ,35 - Webserver administrator ,30 - Pc-technicus ,62 - Netwerkbeheerder ,22 - Databasebeheerder ,51 - Network engineer ,54 - Validation specialist ,78 - Hardware ingenieur ,14 - Research & design ,12 Totaal operationneel ,81 - Verantwoordelijke helpdesk ,32 - Teamleader helpdesk ,96 - Operator helpdesk ,43 - Trainer ,41 - Technical writer ,32 Totaal customer care ,44 - Commercieel directeur ,86 - Sales manager (product/district/segment) ,17 - Pre-sales consultant ,83 - Administratief en commercieel medewerker ,12 - Dispatching/resourcing ,14 - Account manager ,73 - Strategic business development alliances ,02 Totaal commercieel ,88 - Taalkundige ,12 - Telemarketeer ,04 - Ruimtevaart engineer ,07 - Expert in aardrijkskunde ,04 - Methodoloog ,07 - Verantwoordelijke fabricatie ,12 Totaal divers operationeel ,46 TOTAAL SPECIFIEKE BEROEPEN ,6 TOTAAL ,0 SCHATTING VAN HET AANTAL BEDIENDEN PER BEROEP 24