2 Veranderingen in de balans

Transcriptie

1 2 Beginbalans Verlies- en winstrekening en eindbalans Financiële feiten Proef- en saldibalans Journaal Grootboek In het vorige hoofdstuk hebben we gezien dat een balans een staat is die aan de debetzijde bestaat uit bezittingen en aan de creditzijde uit eigen vermogen en vreemd vermogen. Een balans is echter dynamisch van aard. Hij verandert voortdurend van samenstelling en/of grootte. Indien een ondernemer bijvoorbeeld contant goederen koopt, ondergaan bepaalde bezittingen een verandering. Een beginbalans of openingsbalans verandert door financiële feiten die zich voordoen. In de cirkel die hierboven is afgebeeld, is het onderwerp financiële feiten gearceerd. Dit is dan ook het onderwerp dat in dit

2 hoofdstuk aan de orde komt. Je maakt kennis met het stappenplan dat aangeeft hoe je financiële feiten in de boekhouding moet verwerken. Dit stappenplan zal in de hoofdstukken 3, 4 en 5 verder worden uitgebouwd. Tevens maak je bij dit stappenplan kennis met de boekingsregels. 2.1 Elke balans is een momentopname In hoofdstuk 1 hebben we gezien dat een balans een weergave is van de bezittingen en tevens aangeeft hoe deze bezittingen zijn verkregen. Alle rekeningen die we op een balans terugvinden noemen we balansposten. In paragraaf 2.7 zul je zien dat er naast balansrekeningen ook nog andere soorten rekeningen bestaan. We kunnen dus stellen dat balansrekeningen bestaan uit: bezittingen; schulden (vreemd vermogen); eigen vermogen. De balans geeft een overzicht van deze bovengenoemde rekeningen op een bepaald moment. Direct na het optellen van een balans kunnen zich transacties binnen een bedrijf voordoen waardoor bepaalde balansposten veranderen. Deze financiële feiten kunnen een toename of een afname betekenen voor één of meer rekeningen. Ook kan een bepaald financieel feit tot gevolg hebben dat een nieuwe balanspost ontstaat of dat een bestaande balanspost verdwijnt. De meeste rekeningen die op een balans voorkomen hebben we in hoofdstuk 1 toegelicht. In dit hoofdstuk zullen we een groot aantal financiële feiten, die een verandering van de balans tot gevolg hebben, aan de orde stellen. Aan de hand van boekingsdocumenten kunnen we bepalen welke veranderingen er plaatsvinden in de balans. Wat er ook kan veranderen in de balans is de totaaltelling. Zij dient te allen tijde aan de debetzijde en aan de creditzijde gelijk te zijn. Vandaar het woord balans. In een uitgebreid voorbeeld staat Parfumerie Vichy centraal. Michelle Vichy is eigenaar van de parfumerie. De boekingsdocumenten die Michelle ontvangt en verstuurt, zijn rekeningen (facturen), kwitanties, bankafschriften en dergelijke. Als uitgangspunt nemen we de beginbalans van Parfumerie Vichy op 1 januari Hoofdstuk 2

3 Debet Balans van Parfumerie Vichy per 1 januari 2009 Credit Pand , Eigen vermogen , Inventaris , 5% Hypotheek o/g , Voorraad goederen 8.000, Crediteuren 6.000, Debiteuren 6.000, Rabobank , Kas 2.400, , , De mutaties die door middel van boekingsdocumenten plaatsvinden, hebben tot gevolg dat de balans een wijziging ondergaat. Bij onderstaande financiële feiten gaan we volgens een bepaald stappenplan te werk om aan te geven welke wijzigingen zich voordoen. Stappenplan Stap 1 Stap 2 Welke rekeningen ondergaan een verandering? Nemen de genoemde rekeningen uit stap 1 toe of af, en voor welk bedrag? We zullen achtereenvolgens de volgende financiële feiten aan de orde stellen: betaling per kas; contante inkoop; inkoop op rekening; creditnota ontvangen; betaling aan een crediteur; contante verkoop; verkoop op rekening ; creditnota verzonden; betaling van een debiteur; betaling van kosten per kas. Bij elke situatie doorlopen we bovengenoemd stappenplan en stellen we vervolgens een nieuwe balans samen.

4 2.2 Betaling per kas Op 3 januari koopt Michelle bij een vertegenwoordiger een aantal cd s als achtergrondmuziek voor haar parfumerie. Indien zij contant afrekent wil de vertegenwoordiger de cd s voor een speciale prijs van 140, leveren. Michelle ontvangt als bewijs van betaling een kwitantie. KWITANTIE No ONTVANGEN van: De somma van: Voor betaling van: M. Vichy, Posterhoven... Honderd en veertig euro... 8 cd s d.d. 3 januari... Posterhoven,de Zegge: 140,-- Handtekening: Stel een nieuwe balans samen per 3 januari Stappenplan Stap 1 Michelle betaalt contant, dus verandert de rekening. Zij koopt cd s die behoren tot de rekening. Stap 2 De rekening neemt af met 140,. De rekening neemt toe met 140,. Debet Balans van Parfumerie Vichy per 3 januari 2009 Credit Pand , Eigen vermogen , Voorraad goederen 8.000, Crediteuren 6.000, Debiteuren 6.000, Rabobank , Kas 2.260, , , Hoofdstuk 2

5 2.3 Contante inkoop Goederen die bestemd zijn voor de verkoop worden meestal op rekening gekocht. De goederen die Michelle bij de groothandel bestelt, worden gewoonlijk eerst geleverd en vervolgens ontvangt Michelle een rekening. Soms kan het voorkomen dat een bepaalde levering contant moet worden betaald. Ook dan dient zij een bewijs van betaling (bijvoorbeeld een kwitantie) te ontvangen. Kijk maar eens naar de volgende situatie. Een vertegenwoordiger komt op 6 januari 2009 bij Michelle in de zaak en heeft een collectie lipstick van het vorige zomerseizoen in de aanbieding. Hij wil ze verkopen voor een prijs die 50% lager ligt dan de prijs die Michelle moet betalen bij de groothandel. Ze dienen wel contant te worden afgerekend. De partij kost 600,. Michelle gaat akkoord met deze aanbieding. Zij ontvangt van de handelaar een bewijs van betaling. KWITANTIE No ONTVANGEN van: De somma van: Voor betaling van: M. Vichy, Posterhoven... Zeshonderd euro... zomercollectie lipstick... Posterhoven,de Zegge: 600,-- Handtekening: Stel een nieuwe balans samen per 6 januari Stappenplan Stap 1 Michelle betaalt contant, dus verandert de rekening. Zij koopt goederen in die bestemd zijn voor de verkoop, dus verandert de rekening. Stap 2 De rekening neemt af met 600, doordat Michelle betaalt. De rekening neemt toe met 600, doordat er goederen worden gekocht.

6 Debet Balans van Parfumerie Vichy per 6 januari 2009 Credit Pand , Eigen vermogen , Voorraad goederen 8.600, Crediteuren 6.000, Debiteuren 6.000, Rabobank , Kas 1.660, , , 2.4 Inkoop op rekening Als Michelle goederen inkoopt op rekening ontvangt zij van de verkoper, ook wel leverancier genoemd, een rekening. Een andere naam voor een rekening is een factuur of nota. Parfumerie Vichy ontvangt op 8 januari 2009 de volgende factuur: Paris l Etoile FACTUUR nr. 112 voor: Museumlaan 17 M. Vichy 5624 AR EINDHOVEN Wittemolenstraat 35 Rabobank Eindhoven 6000 PM POSTERHOVEN Rek.no Eindhoven, 7 januari 2009 uw order d.d. 3 januari 2009 Aantal Omschrijving Bedrag 40 doos eau de toil. Plaisir à 15,00 600,00 20 doos parfum Elégance à 50, ,00 Factuurbedrag 1.600,00 Betalingscondities: binnen 14 dagen na factuurdatum onder vermelding van het factuurnummer. Stel een nieuwe balans samen per 8 januari Hoofdstuk 2

7 Stappenplan 1. Michelle koopt goederen in die bestemd zijn voor de verkoop; deze goederen behoren tot de rekening. Deze goederen worden niet meteen betaald, waardoor de schuld aan leveranciers, ook wel genoemd, verandert. 2. De rekening neemt toe met 1.600,, doordat Michelle goederen koopt. De rekening neemt toe met 1.600,, doordat de schuld groter wordt; zij koopt op rekening. Debet Balans van Parfumerie Vichy per 8 januari 2009 Credit Pand , Eigen vermogen , Voorraad goederen , Crediteuren 7.600, Debiteuren 6.000, Rabobank , Kas 1.660, , , We zien dat door deze mutatie niet alleen verandering komt in de grootte van de rekeningen Crediteuren en Voorraad goederen, maar dat tevens het totale vermogen toeneemt. 2.5 Creditnota ontvangen Indien Michelle een gehele partij goederen of een gedeelte ervan terugstuurt naar de leverancier (bijvoorbeeld omdat deze niet besteld zijn), zal zij na enkele dagen een creditnota ontvangen van de leverancier. In de creditnota verklaart de leverancier dat het verschuldigde bedrag komt te vervallen. Kijk maar eens naar de volgende creditnota die Michelle ontvangt op 13 januari 2009.

8 Paris l Etoile CREDITNOTA nr. 16 voor: Museumlaan 17 M. Vichy 5624 AR EINDHOVEN Wittemolenstraat 35 Rabobank Eindhoven 6000 PM POSTERHOVEN Rek.no Eindhoven, 9 januari 2009 uw order d.d. 3 januari 2009 Aantal Omschrijving Bedrag 40 doos eau de toil. Plaisir à 15,00 600,00 20 doos parfum Elégance à 50, ,00 In uw credit: 1.600,00 Leveringen geschieden volgens de leveringsvoorwaarden die zijn gedeponeerd ter griffie van de arrondissementsrechtbank te Den Bosch. Stel een nieuwe balans samen per 13 januari Stappenplan 1. De goederen die Michelle heeft ontvangen op 8 januari 2009 heeft zij teruggestuurd naar de leverancier. Zij ontvangt daarvoor van de leverancier een creditnota. De mutatie die heeft plaatsgevonden op 8 januari 2009 toen Michelle de goederen inkocht, wordt door deze creditnota tenietgedaan. Er komt dus weer een verandering in de rekeningen en. 2. De rekening neemt af, want de goederen zijn retour gezonden. De schuld aan neemt ook af, doordat Michelle de goederen die zij retour heeft gezonden niet meer hoeft te betalen. Het gaat om een bedrag van 1.600,. Hoofdstuk 2

9 Debet Balans van Parfumerie Vichy per 13 januari 2009 Credit Pand , Eigen vermogen , Voorraad goederen 8.600, Crediteuren 6.000, Debiteuren 6.000, Rabobank , Kas 1.660, , , 2.6 Betaling aan een crediteur Michelle heeft aan haar bank opdracht gegeven via een betalingsopdracht de schuld aan de firma Rooswinkel, ad 2.000,, te betalen. Op 19 januari 2009 ontvangt zij van de Rabobank een afschrift waarop het betreffende bedrag van haar rekening is afgeboekt. Rekeningafschrift Bankcode Volgnr. Bladnr * Rabobank POSTERHOVEN Rekeningnummer EUR Totaal afgeschreven EUR Vorig afschrift Vorig saldo EUR , ,00 CR Kredietmaximum EUR Totaal bijgeschreven EUR Nieuw afschrift Nieuw saldo EUR ,00 0, ,00 CR Rente d.d Tegenrekening Code OV Omschrijving/naam Fa. Rooswinkel Bedrag EUR 2.000,00 OV de heer/mevrouw PARFUMERIE VICHY WITTEMOLENSTRAAT PM POSTERHOVEN Voor uw actuele saldo en bij- en afschrijvingen Rabofoon (0499) Voor overige informatie Telefoon (020) *=laatsteblad AC=acceptgiro CK=Chipknip GA=geldautomaat OV=overschrijving CR = tegoed BA=betaalautomaat DA=div.afboekingen KO=kasopname PB=periodieke betaling D=tekort BY=bijschrijving EC=eurocheque MA=machtiging TB=telebankieren Stel naar aanleiding van dit rekeningafschrift een nieuwe balans samen.

10 Stappenplan 1. De rekening is betaald via de. De factuur is betaald aan de firma Rooswinkel; dit is een crediteur; rekening. 2. De rekening neemt af met 2.000,. De rekening neemt af met 2.000,. Debet Balans van Parfumerie Vichy per 14 januari 2009 Credit Pand , Eigen vermogen , Voorraad goederen 8.600, Crediteuren 4.000, Debiteuren 6.000, Rabobank , Kas 1.660, , , 2.7 Kosten en opbrengsten In paragraaf 2.1 hadden we aangegeven dat er naast bezittingen, schulden en het eigen vermogen nog andere soorten rekeningen bestaan. Deze andere rekeningen noemen we hulprekeningen van het eigen vermogen. De hulprekeningen van het eigen vermogen bestaan uit: kosten; opbrengsten; inkoopwaarde verkopen. Een aantal voorbeelden van kosten zijn: autokosten, huisvestingskosten, personeelskosten en rentekosten. Indien Michelle kosten maakt, betekent dit dat haar eigen vermogen kleiner wordt. Een aantal voorbeelden van opbrengsten zijn: opbrengst verkopen, huuropbrengsten en renteopbrengsten. Door opbrengsten (winsten) neemt het eigen vermogen toe. Kosten en opbrengsten vinden we niet terug op de balans. Ze worden opgeslokt door de rekening Eigen vermogen. Vandaar dat we kosten en opbrengsten ook wel hulprekeningen van het eigen vermogen noemen. Hoofdstuk 2

11 In hoofdstuk 3 leren we dat we de kosten en opbrengsten in eerste instantie gespecificeerd moeten weergeven en op het einde moeten verrekenen met het eigen vermogen. We kunnen dus concluderen dat we de volgende soorten rekeningen kunnen onderscheiden: bezittingen; schulden; eigen vermogen; kosten; opbrengsten; inkoopwaarde verkopen. Onthoud voorlopig: Door kosten en door inkoopwaarde verkopen neemt het eigen vermogen af. Door opbrengsten neemt het eigen vermogen toe. 2.8 Contante verkoop Een bevriende zakenman wil zijn personeelsleden als blijk van waardering voor hun inzet iets geven. Michelle stelt hem voor een parfumeriepakket voor Haar & Hem samen te stellen. Hij vindt dat een goed idee, en gaat in op het voorstel. Michelle becijfert deze opdracht als volgt: Verkopen: 100 sets voor Haar & Hem 45, = 4.500, Inkoopwaarde 1.500, Brutowinst 3.000, De winst die Michelle maakt noemen we brutowinst. Als Michelle deze winst vermindert met haar gemaakte exploitatiekosten blijft de nettowinst over. Oftewel: Brutowinst kosten = nettowinst Michelle overhandigt de zakenman een kwitantie als bewijs van betaling. Een kopie van de kwitantie hecht zij aan de kassabon die zij uitdraait.

12 KWITANTIE ONTVANGEN van: De somma van: Voor betaling van: No De heer K. Wassenberg... Vierduizend vijfhonderd euro sets voor Haar & Hem... Posterhoven,de Zegge: 4.500,--... Handtekening:... Stel een nieuwe balans samen per 15 januari Stappenplan Stap 1 Michelle ontvangt het geld contant, dus per. Zij heeft goederen verkocht, dus de rekening verandert. Michelle heeft een winst (opbrengst) gemaakt; de winst verandert de rekening. Hoofdstuk 2

13 Stap 2 De rekening neemt toe, doordat Michelle geld ontvangt; 4.500,. De rekening neemt af, doordat Michelle goederen verkocht heeft. Deze goederen heeft zij destijds ingekocht voor 1.500, ; de rekening neemt daardoor af met 1.500,. Michelle heeft een winst gemaakt van 3.000, ; opbrengsten of winsten betekenen een toename van het. Debet Balans van Parfumerie Vichy per 15 januari 2009 Credit Pand , Eigen vermogen , Voorraad goederen 7.100, Crediteuren 4.000, Debiteuren 6.000, Rabobank , Kas 6.160, , , 2.9 Verkoop op rekening De provinciale loterijorganisatie Good Luck bestelt voor de trekking van maart 144 luxe verwenpakketten voor de vrouw à 125,. Op 20 januari verstuurt Michelle een verkoopfactuur naar Good Luck (zie volgende pagina). Maak naar aanleiding van het verzenden van deze factuur een nieuwe balans per 20 januari De inkoopwaarde van de verwenpakketten bedraagt 6.400,. Stappenplan Stap 1 De goederen worden op rekening verkocht; hierdoor heeft Michelle nog geld tegoed van de organisatie Good Luck. Iemand van wie Michelle nog geld tegoed heeft noemen we een debiteur; dus verandert de rekening. Aan de organisatie Good Luck heeft Michelle goederen verkocht; dus verandert de rekening. Michelle heeft winst gemaakt: de rekening verandert. Stap 2 De vordering op Debiteuren neemt toe; de rekening neemt toe met ,.

14 Parfumerie Vichy Wittemolenstraat PM POSTERHOVEN tel. (0475) Factuur nr. 002 voor: Posterhoven, 20 januari Good Luck Hertogplantsoen 68 Bankrelatie Rabo Posterhoven 6541 PV NIJMEGEN Bankno Aantal Omschrijving Bedrag 144 Luxe verwenpakketten voor de vrouw à 125, ,00 Betalingscondities: 14 dagen na factuurdatum. De rekening neemt af voor de inkoopwaarde ad 6.400,. De winst bedraagt , 6.400, = , ; deze winst betekent een toename van het met ,. Debet Balans van Parfumerie Vichy per 20 januari 2009 Credit Pand , Eigen vermogen , Voorraad goederen 700, Crediteuren 4.000, Debiteuren , Rabobank , Kas 6.160, , , 2.10 Creditnota verzonden Wanneer Michelle goederen heeft geleverd aan een klant, bestaat de mogelijkheid dat de goederen om de een of andere reden worden teruggestuurd oftewel geretourneerd. Dit kan zowel de hele partij betreffen of Hoofdstuk 2

15 een gedeelte hiervan. Michelle kan de verkeerde goederen hebben geleverd of de goederen kunnen beschadigd of bij hoge uitzondering bedorven zijn. Bij de verkoop op rekening deed zich in de balans de volgende wijziging voor: de rekening Debiteuren neemt toe (verkoopprijs); de rekening Voorraad Goederen neemt af (inkoopprijs); de rekening Eigen vermogen neemt toe (verkoopprijs inkoopprijs). Indien een klant de goederen retourneert zal hij verlangen dat Michelle hem een creditnota zendt. Voor Michelle betekent dit dat de verandering die in de balans heeft plaatsgevonden op grond van de verkoop op rekening, nu teniet wordt gedaan. De goederen komen namelijk retour en de vordering op de debiteur komt hierdoor te vervallen. De winst (toename van de rekening Eigen vermogen) gaat ook verloren. Als we dit in de boekhouding willen veranderen, zullen we de drie genoemde rekeningen weer moeten tegenboeken. Met andere woorden: de rekening Debiteuren neemt af (verkoopprijs); de rekening Voorraad goederen neemt toe (inkoopprijs); de rekening Eigen vermogen neemt af (verkoopprijs inkoopprijs). Kijk maar eens naar de volgende situatie. De heer Wassen belt dat hij bij de bestelling badcrème heeft ontvangen, terwijl hij badolie had besteld. Hij vraagt Michelle om een creditnota te sturen en zal de geleverde goederen retour zenden. Michelle stuurt hem een creditnota (zie volgende pagina). Stel de nieuwe balans samen per 22 januari De inkoopwaarde van de badcrème bedraagt 500,. Stappenplan Stap 1 De rekening verandert, want de goederen worden retour ontvangen. De rekening verandert, want deze vordering komt te vervallen. De rekening verandert; de winst komt te vervallen. Stap 2 De vordering op Debiteuren neemt af, dus neemt de rekening af met 850,. De goederen komen retour en daardoor neemt de rekening toe met 500,. De winst van 350, komt te vervallen; de rekening neemt af met 350,.

16 Parfumerie Vichy Wittemolenstraat PM POSTERHOVEN tel. (0475) Creditnota nr. 15 voor: Posterhoven, 22 januari Dhr. Wassen Burghofweg 7 Bankrelatie Rabo Posterhoven 8300 KK EMMELOORD Bankno Aantal Omschrijving Bedrag 40 flacons badcrème à 21,25 850,00 In uw credit 850,00 Leveringen geschieden volgens de leveringsvoorwaarden die zijn gedeponeerd ter griffie van de arrondissementsrechtbank te Roermond. Debet Balans van Parfumerie Vichy per 22 januari 2009 Credit Pand , Eigen vermogen , Voorraad goederen 1.200, Crediteuren 4.000, Debiteuren , Rabobank , Kas 6.160, , , Indien de retourgezonden goederen bedorven zijn, zal Michelle deze goederen moeten afschrijven. Hoe dit boekhoudkundig verwerkt moet worden, behandelen we later in dit boek Betaling van een debiteur De organisatie Good Luck, die van Michelle op 20 januari 2009 een factuur heeft ontvangen, betaalt deze rekening op 27 januari Hoofdstuk 2

17 Michelle heeft dit geconstateerd bij het lezen van het rekeningafschrift dat zij op 30 januari 2009 heeft ontvangen van de Rabobank. Rekeningafschrift Bankcode Volgnr. Bladnr * Rabobank POSTERHOVEN Rekeningnummer EUR Totaal afgeschreven EUR Vorig afschrift Vorig saldo EUR , ,00 CR Kredietmaximum EUR Totaal bijgeschreven EUR Nieuw afschrift Nieuw saldo EUR , , ,00 CR Rente d.d Tegenrekening Code BY Omschrijving/naam Loterij Good Luck Bedrag EUR ,00 BY de heer/mevrouw PARFUMERIE VICHY WITTEMOLENSTRAAT PM POSTERHOVEN Voor uw actuele saldo en bij- en afschrijvingen Rabofoon (0499) Voor overige informatie Telefoon (020) *=laatsteblad AC=acceptgiro CK=Chipknip GA=geldautomaat OV=overschrijving CR = tegoed BA=betaalautomaat DA=div.afboekingen KO=kasopname PB=periodieke betaling D=tekort BY=bijschrijving EC=eurocheque MA=machtiging TB=telebankieren Stel aan de hand van dit rekeningafschrift een nieuwe balans samen per 27 januari Stappenplan Stap 1 Good Luck heeft een bedrag betaald per ; deze rekening verandert. Good Luck is een debiteur; de rekening verandert. Stap 2 De rekening neemt toe met ,. De vordering op debiteur Good Luck komt te vervallen; de rekening neemt af met ,. Debet Balans van Parfumerie Vichy per 27 januari 2009 Credit Pand , Eigen vermogen , Voorraad goederen 1.200, Crediteuren 4.000, Debiteuren 5.150, Rabobank , Kas 6.160, , ,

18 2.12 Betaling van kosten per kas In paragraaf 2.7 hebben we geleerd dat kosten een afname veroorzaken van de grootte van het eigen vermogen. Michelle heeft op 31 januari 2009 diesel getankt voor een bedrag van 90,. Zij betaalt deze contant. Stel naar aanleiding van deze contante betaling een nieuwe balans samen per 31 januari Stappenplan 1. Het tanken van diesel behoort tot de rekening Autokosten; door kosten neemt het af. Michelle betaalt de diesel contant; daardoor verandert de rekening. Hoofdstuk 2

19 2. Michelle betaalt; daardoor neemt de rekening met 90, af. Door kosten neemt het af, in dit geval met 90,. Debet Balans van Parfumerie Vichy per 31 januari 2009 Credit Pand , Eigen vermogen , Voorraad goederen 1.200, Crediteuren 4.000, Debiteuren 5.150, Rabobank , Kas 6.070, , , Maak in het werkboek eerst de kennisvragen en vervolgens de opgaven van hoofdstuk Samenvatting hoofdstuk 2 De balansrekeningen bestaan uit: bezittingen; schulden (vreemd vermogen); eigen vermogen. privé. De balansrekening Eigen vermogen heeft de volgende hulprekeningen: kosten; opbrengsten; inkoopwaarde verkopen. De nettowinst wordt als volgt berekend: brutowinst kosten = nettowinst.