Het doel is dat jullie door middel van deze methode de basis van het boekhouden leren en gegevens leren te interpreteren of verklaren.

Transcriptie

1 Introductie in boekhouden. Boekhouden wordt wel eens als saai en soms onnodig vak gezien. Je huurt later als je een eigen bedrijf hebt toch een boekhouder of een accountant in. Of je besteedt de boekhouding uit aan een administratiekantoor. De meeste bedrijven beginnen klein en moeten in het begin zelf hun boekhouding bijhouden. Het is niet alleen verplicht als je een eigen zaak hebt maar ook heb je er zelf heel veel aan. Als je de gegevens goed bekijkt kun je er wat voor leren voor de toekomst en misschien nog meer winst maken. Als de accountant dan komt om je de stand van zaken te laten zien weet je in ieder geval waar het over gaat. Het doel is dat jullie door middel van deze methode de basis van het boekhouden leren en gegevens leren te interpreteren of verklaren. Een recent boekhoudschandaal bij Ahold toont aan dat je altijd alert moet zijn op je eigen boekhouding. Het uitgangspunt is dat je wat basis begrippen als kosten, omzet, uitgave, ontvangst gehad hebt in het onderdeel wat de survivalkamp beschrijft. Om eerst een simpele opzet te maken werk ik elke stap van begin tot eind uit en ga er steeds moeilijkere dingen aan ophangen.

2 Een introductie in boekhouden. We zijn een paar jaar geleden begonnen met het organiseren van een survivalkamp. We willen een overzicht hebben hoeveel winst of verlies we gemaakt hebben of wat onze bezittingen, schulden en geinvesteerd vermogen is. Inmiddels hebben we vele bedrijven in de toeristische sector. Een van dit bedrijf handelt in mountainbikes. Dit is opgezet door een slimme medewerker die altijd al goed was in het vak EAV. Albert Bundy is ook mountainbike instructeur en werkt 20 uur voor B.V. Safari en werkt 20 uur voor zichzelf in eenmanszaak A. Bundy. Toen hij begon had hij niet zelf de beschikking over een pand, maar huurde een gedeelte van B.V. Safari. Hij koopt moutainbikes bij de groothandel in. Een aantal fietsen worden verhuurd en een aantal verkocht. Het uitgangspunt van elke boekhouding is de balans. Toen hij net begon had hij eigen geld in de onderneming gestoken. Van dat bedrag had hij nog in de kas en de rest stond op de bank. Een balans is een overzicht van bezittingen, schulden en het eigen geld (eigenvermogen) dat in een onderneming gestoken is. De beginbalans van A. Bundy zag er als volgt uit: Kas Eigen geld (eigen vermogen) Bank Totaal Totaal Bezittingen staan op een balans links of debet. Hoe je aan het geld gekomen bent om deze bezittingen te financieren staat rechts of credit. Het totaal van de bezittingen worden ook wel activa genoemd. Het totaal van de creditzijde de passiva. Stel dat er 10 fietsen voor 300 per stuk ingekocht werden. Wat heeft dat dan voor gevolg voor de onderneming als de fietsen per bank zijn betaald? De voorraad fietsen neemt toe met 10 x 300 = Zijn geld op de bank werd met minder. Er stond echter een saldo van 2000 positief. Met de bank is afgesproken dat hij op de lopende rekening rood mag staan. Zo n krediet van wordt rekening courantkrediet genoemd.

3 Hoe wordt dit nu verwerkt in de boekhouding? Voorraad neemt toe met 10 x 300 = Bank saldo neemt af van = negatief De balans er dan als volgt uit: Voorraad Eigen vermogen Kas Bank ( ) De balans klopt nu aangezien we met een min te maken hebben, maar in de boekhouding werken we niet met plus en min. Als we de min credit neerzetten klopt het wel. Voorraad Eigen vermogen Kas Bank De balans klopt nu nog steeds, want debet staan nog steeds de bezittingen. staat hoe ik aan het geld gekomen ben om deze bezittingen te betalen. Nog steeds zit er euro eigen geld in, maar inmiddels ook euro geleend geld van de bank. In dit geval kun je vrij snel zien hoe de nieuwe balans er uit komt te zien. Maar als je vele financiële feiten hebt wordt dit onoverzichtelijk. Een oplossing hiervoor is dat eerst aangegeven wordt bij welk financieel feit welke rekening verandert. In dit voorbeeld: Voorraad Bank 3000 Omdat we niet met plussen en minnen werken is er een andere oplossing gekozen. Voorraad neemt met 3000 toe dus moeten we wat bijboeken. Bank neemt met 3000 af dus moeten we aan de debetzijde 3000 boeken. Dat laatste doen we niet en dan wordt debet credit (of andersom) We werken immers niet met minnen in de boekhouding. Voorbeeld Balansrekening:

4 Voorraad 3000 Bank 3000 Als je naar de rekening van de voorraad gaat kijken dan ziet die er als volgt uit: Voorraad inkoop 3000 per saldo heb je dus 3000 bezit aan voorraad Bank 1/ inkoop 3000 Per saldo heb je dus 1000 schuld aan de bank. Als je de andere rekeningen ook bekijkt dan verandert er in deze rekeningen niets. Als totaal krijg je dan weer als eindbalans. Voorraad Eigen vermogen Kas Bank Opdracht 1. a. Geef aan welke rekeningen van de balans en met welk bedrag die rekeningen zouden veranderen als er contant voor 100 euro fietsen ingekocht waren. b. Hoe zou de nieuwe balans er dan uit zien? Wat nu als A. Bundy een fiets op rekening verkoopt voor laten we zeggen een brutowinstopslag van 50% van de inkoopprijs. De Inkoopprijs: IP 100% van de IP = Brutowinst: BW 50% van de IP = 150 = Verkoopprijs VP 150% van de IP = 450 N.B. Blijf altijd werken met dit schema. Opdracht 2. Hoeveel zou de verkoopprijs geweest zijn als de brutowinstmarge 50% van de verkoopprijs was??

5 Hoe wordt de verkoop nu verwerkt in de boekhouding? Eens even kijken wat er verandert: Voorraad 300 Debiteuren Winst Naam balansrekening: Debiteuren (bezit +) 450 Voorraad (bezit -) 300 Winst 150 De winst heeft invloed op het eigen vermogen. Als je niets met die 150 euro winst doet heb je er nl. in totaal aan eigen geld in gestoken. rekeningen: Voorraad 1/ Per saldo heb je dus 2700 bezit aan voorraad. Debiteuren verkoop 450 Per saldo heb je dus 450 bezit aan debiteuren.het is nl. een bezit, ofschoon je het geld nog niet hebt. Als er per kas betaald was had je het geld al wel als bezit binnen gehad, maar ook als je geld te vorderen hebt van een koper kun je dat als een bezit zien. Je hebt een product geleverd en dus geld tegoed. Volgens de wet heb je recht op dit bedrag. Eigen vermogen 1/ winst 150 per saldo heb je dus 4150 aan eigen geld in de onderneming zitten. Als totaal krijg je dan weer als eindbalans Voorraad Eigen vermogen Kas Bank Debiteuren 450 Winst

6 Opdracht 3. a. Geef aan welke rekeningen van de balans en met welk bedrag die rekeningen zouden veranderen als er contant voor 100 euro fietsen verkocht waren met een inkoopwaarde van 70 euro. b. Hoe zou de nieuwe balans er dan uit zien? Even samenvatten wat er van de inkoop en verkoop in totaal gebeurd is: Beginbalans: De beginbalans van A. Bundy zag er als volgt uit: Kas Eigen geld (eigen vermogen) Bank Totaal Totaal Inkoop voor 3000 euro per bank Balansrekening Voorraad 3000 Bank 3000 Verkoop op rekening voor 450 euro terwijl de inkoopwaarde van de verkoop 300 was: rekening: Debiteuren (bezit +) 450 Voorraad (bezit -) 300 Winst 150 Verwerken in de balansrekeningen apart: Voorraad inkoop 3000 Bank 1/ Voorraad 1/ verkoop 450 Debiteuren Eigen Vermogen 0 1/ winst 150

7 De eindbalans ziet er dan weer als volgt uit: Balans Voorraad Eigen vermogen Kas Bank Debiteuren 450 Winst We zouden om een duidelijk overzicht te krijgen ook alle balansrekeningen onder elkaar kunnen zetten en krijgen dan het volgende overzicht als we de totalen per balansrekening bekijken: Rekening apart Saldo Eindbalans Voorraad Kas Debiteuren Eigen vermogen Bank Winst Totaal Het laatste totaal overzicht noemen we een kolommenbalans en dit is een overzichtelijke manier om de eindbalans samen te stellen. De rekeningen apart noemen we grootboekrekeningen. Het overzicht waar al deze rekeningen stuk voor stuk instaan noemen we het grootboek. Het overzicht waarin we aangeven welke grootboekrekeningen we debet en credit moeten boeken met de bijbehorende bedragen noemen we het journaal. Het overzicht waar het totaal van de grootboekrekeningen apart staan in de kolommenbalans heet een proefbalans. Het totaal aan de debetzijde en creditzijde moet aan elkaar gelijk zijn. Dit is een extra controle middel of je geen fouten gemaakt het. De verschillende saldo s (saldi) gaan dan naar de saldibalans en uiteindelijk komt de eindbalans tot stand. Als we in een computerprogramma aangeven welke rekeningen we in het journaal debet en credit moeten boeken kan er erg makkelijk een totaal overzicht (in dit geval de eindbalans) uitrollen. Opdracht 4. Maak de volgende kolommenbalans af: Proefbalans Saldibalans Eindbalans Rekening apart Saldo Eindbalans Voorraad Kas Debiteuren Eigen vermogen 0? Bank Winst Totaal

8 Een schematisch overzicht van de boekingsgang: Financiële feiten Journaal Grootboek Kolommenbalans Eindbalans Dit was een simpele opzet van een boekhouding. Nu gaan we het iets uitbreiden want de onderneming moet ook BTW betalen aan de overheid en ze kan BTW terugvorderen van de fiscus als de onderneming BTW betaalt aan de leverancier: BTW is de belasting over de waarde die een bedrijf toevoegt. Als een bedrijf zelf BTW betaalt aan een leverancier bijvoorbeeld kan zij deze BTW terugvragen aan de overheid. (te vorderen BTW) De klant betaald uiteindelijk alle BTW. Als het bedrijf een product verkoopt moet zij BTW doorrekenen aan de klant. Het totaal bedrag moet het bedrijf dan weer afdragen aan de overheid. (te betalen BTW) Ondernemers zijn bijna altijd verplicht hun klanten omzetbelasting in rekening te brengen. De omzetbelasting kent drie verschillende tarieven: het algemene tarief: 19% het verlaagde tarief: 6%; dat geldt voor eerste levensbehoeften en bepaalde diensten, zoals openbaar vervoer en taxi s. het nultarief voor export. Je moet weten welke BTW-tarieven worden gehanteerd. Je moet kunnen vertellen hoe de BTW wordt verrekend met de belastingdienst. afspraken touroperator / reisbureau Eigen vervoer 19% Trein 6% Vliegtuig 0% Bus 6% Voor de bus is een aparte regeling. Indien de bus in Nederland vertrekt, dan wordt er 6% doorbelast tot aan de grens. In elk land geldt weer een ander tarief die daar vervolgens bovenop wordt geteld. afspraken voor camping / bungalowpark / attractieparken Staanplaatsen 19% Bungalows 19% horeca 6% supermarkt 6% entree attractieparken 6% afspraken winkels toeristische informatie alle artikelen 19%

9 De overheid heeft een aantal jaren geleden het BTW percentage van Kappers en andere arbeidsintensieve diensten verlaagt van 19% naar 6%. Ook op condooms is dit destijds verlaagt van 19% naar 6%. Opdracht 5. Waarom was deze BTW verlaging op deze producten en diensten? In ons voorbeeld: Financieel feit: Stel dat er 10 fietsen voor 300 euro per stuk ingekocht werden. De fietsen zijn per bank betaald. BTW is 19%. A. Bundy moet in totaal: 10 x % BTW = 3570 De voorraad fietsen neemt toe met 10 x 300 = euro. Zijn geld op de bank werd met minder. Bundy heeft 570 BTW terug te vorderen van de overheid. Journaal: Grootboekrekening Voorraad 3000 Te vorderen BTW 570 Aan Bank 3570 N.B. per saldo heb je dus nu dus 1570 schuld aan de bank. N.B. houd rekening met het beginbedrag. Opdracht 6. Controleer dit. Financieel feit: Van de verkoop van 1 fiets boek je: Debiteuren: % = + 535,50 Te betalen BTW + 85,50 Voorraad Winst Journaal: Naam grootboekrekening: Debiteuren (bezit +) 535,50 Te betalen BTW 85,50 Voorraad (bezit -) 300 Winst 150

10 Grootboek: Voorraad inkoop 3000 verkoop 300 Debiteuren 0 verkoop 535,50 Te vorderen BTW inkoop Te betalen BTW 85,50 Bank 1/ Winst 1/1 verkoop 150 Proefbalans Saldi balans Eindbalans Voorraad Kas Debiteuren 535, ,50 535,50 Te vorderen BTW 570 Eigen vermogen Bank Te betalen BTW 85,50 Winst Totaal Opdracht 7: Maak de eindbalans af aan de hand van bovenstaande kolommenbalans: Opdracht 8: a. Beredeneer waarom te vorderen BTW aan de debetzijde staat en blijkbaar als een bezit gezien wordt. b. Waarom staat te betalen BTW aan de creditzijde van de balans???

11 Boekingsregels: Als je goed kijkt naar een balans dan zie je debet de bezittingen(b) staan. Als je bezit toeneemt boek je meer debet. Aan de creditzijde van de balans staan o.a. je schulden (S). Als die toenemen boek je meer credit. Aan de hand van een balans kun je boekingsregels afleiden: bezittingen B+ -> bezittingen B - -> schulden S+ -> schulden S - -> Eigen vermogen EV + -> Eigen vermogen EV - -> Winst + Winst - debet debet debet debet credit credit credit credit Aangezien het bedrijf vaak veel rekeningen heeft die de winst beïnvloeden wordt de winst dmv resultatenrekeningen verklaard. Vaak verdeeld in Omzet en kosten. Als ik van de omzet de kosten afhaal hou ik winst of verlies over. Voor de beredenering of ik debet of credit moet boeken kun je nog steeds van de winst uitgaan. Door het hebben van kosten daalt mijn winst dus deze moet ik debet boeken. Door het maken van een omzet stijgt mijn winst dus credit boeken. De rekening privé heeft invloed op het eigen vermogen bij een eenmanszaak of VOF. Door een privé storting stijgt het EV dus credit. Door een privé opname (ook door goederen) daalt het EV dus debet. We werken dus vanaf nu niet meer met + en maar alleen met debet en credit. De boekingsregels moet je goed kennen, want je kunt dan altijd verklaren waarom je iets debet of credit boekt.

12 Omzet/ Inkoopwaarde van de omzet (IWO) Voor een onderneming is het belangrijk om te zien hoeveel ze per periode verkocht hebben. De omzet is een belangrijk gegeven. Het is handig om de omzet rechtstreeks uit de boekhouding te halen bijvoorbeeld door een rekening omzet in te voeren. Deze rekening kom je ook vaak tegen met de naam: opbrengst verkopen. Dit is een misleidende naam. Bij opbrengst denken wij immers vaak aan winst. Als je de rekening opbrengst verkopen of omzet gebruikt moet je ook meteen de inkoopwaarde van de omzet boeken, zodat je meteen de omzet de inkoopwaarde van de omzet = brutowinst kunt zien. Voorbeeld: Van de verkoop van 1 fiets boek je: Debiteuren: % = + 535,50 Te betalen BTW + 85,50 Voorraad Winst De winst was dus 150, per saldo hou je nog steeds een winst van 150. De omzet = 450 zodat de inkoopwaarde van de omzet 300 moet zijn. Journaal: Naam grootboekrekening: Debiteuren (bezit +) 535,50 Te betalen BTW 85,50 Voorraad (bezit -) 300 Winst 150 Wordt dan: Debiteuren (bezit +) 535,50 Te betalen BTW 85,50 Omzet (w+) 450 Inkoopwaarde van de omzet 300 Voorraad (bezit -) 300 De winst blijft dus per saldo 150 Opdracht 9: Uit welke twee rekeningen is die te halen???

13 Wat verandert er verder in het grootboek: Grootboek: Voorraad inkoop 3000 verkoop -300 Debiteuren verkoop 535,50 Te vorderen BTW inkoop 570 Te betalen BTW 85,50 Bank 1/ De rekening winst bestaat niet meer en is vervangen door de rekening omzet en inkoopwaarde van de omzet Omzet 1/1 verkoop 450 Inkoopwaarde omzet 1/1 IWO 300

14 Privé opnamen/ storting Door als eigenaar geld in de onderneming ontstaat het eigen vermogen. Als je er later privé nog geld bijstort neemt het eigen vermogen toe, als je privé er geld uit haalt bijvoorbeeld voor levensonderhoud, daalt het eigen vermogen. Privé is dus ook een rekening die het eigen vermogen beïnvloedt Als je een aparte rekening gebruikt voor privé opnames/ stortingen dan is er dus sprake van een hulprekening van het eigen vermogen. Alle hulprekeningen van het EV samen geven weer hoeveel het eigen vermogen verandert. Opdracht 10. Zijn de rekeningen Omzet en IWO ook hulprekeningen van het eigen vermogen?? Voorbeeld: Al Bundy stort 1000 euro extra in de kas. Journaalpost: Kas (B+) 1000 Prive (EV+) 1000 Stel je betaalt 100 euro per bank aan loonkosten Hiervan boek je: Loonkosten (W-) 100 Bank (B+) 100 N.B. Je boekt het dus op de rekening privé en niet meer op het eigen vermogen. Als je privé geld stort heb je nog geen winst gemaakt. Je maakt pas winst als je goederen inkoopt en voor een hogere prijs verkoopt. Privé heeft dus geen invloed op je winst en is dus geen resultatenrekening. Als je omzet en IWO vergelijkt zie je wel meteen de brutowinst en heeft invloed op het resultaat. Deze rekeningen zijn dus wel resultatenrekeningen. Het totaal van al deze resultatenrekeningen vind je in de resultatenrekening ook wel verlies en winstrekening genaamd. Deze rekening kan onder elkaar maar ook naast elkaar opgesteld zijn. Voorbeeld: Omzet: IWO = bruto-verkoopresultaat: kosten: 100 = nettowinst 50 Of Verlies en winst IWO 300 Omzet 450 Kosten 100 Nettowinst 50

15 Als je weer naar de kolommenbalans gaat kijken kun je dat ook zien. Je moet nu er wel een aparte kolom tussenzetten voor alle resultatenrekeningen. Na de veranderingen van de kasstorting privé en de rekeningen omzet en IWO ziet die er als volgt uit: Proefbalans Saldi balans Resultaatrek Eindbalans Voorraad Kas Debiteuren 535, ,50 535,50 Te vorderen BTW Eigen vermogen Bank Te betalen BTW 85,50 85,50 85,50 Omzet IWO Kosten Privé 1000 Nettowinst 50 Totaal 9505, , , , , ,50 Je kunt er nu als het ware een kolom bijzetten die aangeeft hoeveel winst je gemaakt hebt. N.B prive komt niet op de resultatenrekening te staan omdat dat niets met winst en verlies te maken heeft. Je nieuwe eigen vermogen komt dus bij een eenmanszaak als volgt tot stand: Oud EV + Nettowinst + Privéstorting- Privéopname In dit geval: = 5050.

16 Haal bij onderstaande kolommenbalans de fouten eruit en verbeter die Proefbalans Saldi balans Resultaatrek Eindbalans Voorraad Kas Debiteuren Te vorderen BTW Eigen vermogen Bank Te betalen BTW 85,50 85,50 Omzet IWO Privé Nettowinst 50 Totaal Dagboeken: Veel voorkomende financiële feiten kun je zo veel mogelijk ordenen/ bij elkaar zetten. De meeste bedrijven hebben veel inkopen op rekening, verkopen op rekening, kasbetalingen en ontvangsten, bankbetalingen en ontvangsten en financiële feiten die dan overblijven:diverse posten of memoriaal. Tegenwoordig gebeurd dat veelal met een computerboekhouding en ook deze heeft de volgende gezamenlijke/collectieve boeken : Inkoopboek: hierin staan alle inkopen op rekening Voorraad Te vorderen OB Aan crediteuren Verkoopboek: hierin staan alle verkopen op rekening Debiteuren Aan te betalen BTW Omzet IWO Aan voorraad Kasboek: hierin staan alle kas ontvangsten (aan de debetzijde) en uitgave (creditzijde) Het journaliseren hiervan is lastig. Eigenlijk moet je eerst kijken welke journaalpost je individueel maakt en dat dan verwerken in het kasboek. Voorbeeld: Contant ingekocht: 100 fietsen voor 100 per stuk BTW 19% Journaalpost: voorraad Te vorderen BTW Aan kas

17 Contant verkocht: 50 fietsen voor 200 Journaalpost: Kas 50 x 200 x 1,19 = Aan te betalen BTW Omzet Het kasboek ziet er dan als volgt uit: IWO (50 x 100) Aan voorraad Je hoeft nu alleen de tegenrekeningen invullen: Kasboek Datum Tegenrekening Bedrag Datum Tegenrekening Bedrag 1/1 PM saldo (begin bedrag) 500 5/1 Voorraad /1 Omzet te vorderen BTW Te betalen BTW Nog even extra uitleg: Aan de debetzijde van het kasboek staan dus alle kasontvangsten Aan de creditzijde van het kasboek staan dus alle kasbetalingen. De omschrijvingen en tegenrekeningen moet je dus tegengesteld boeken. Let op als het aan de kaszijde debet staat dan moet je de tegenrekeningen credit boeken: PM. Saldo is het begin en eindbedrag en daar hoef je geen journaalpost van te maken. Het bankboek gaat hetzelfde als het kasboek dus de tegenrekeningen aan de debetzijde (bankontvangsten) boek je credit. De levering van de goederen wordt vaak bij het diverse postenboek geboekt. Je boekt van bovenstaande verkoop: IWO Aan voorraad Ook staan hierin dus de financiële feiten die je niet in andere boeken kwijt kunt bijvoorbeeld waardedalingen van vaste activa (afschrijvingen) Economie Leer Kracht