Leidraad voor uitvoerders van energiescans en SDIP promotoren EC-LINC (D6.4), feb. 2014

Transcriptie

1 Inleiding Deze nota is onderdeel van het Europese project EC-LINC (Energy Checks for Low Income Housholds) waaraan KOMOSIE deelnam samen met 6 andere Europese partners uit 5 landen. Het project liep van 15 april 2011 tot 15 februari Meer info op Het doel van deze brochure is de essentiële basisinfo voor uitvoerders van de energiescans en ruimer het sociaal dakisolatieproject (SDIP) te bundelen (inhoud, toeleiding, rapportering, tools, ). We lichten praktijkvoorbeelden toe en bundelen de belangrijkste lessons learned uit het pilootproject in het kader van EC-Linc. We vangen aan met een stuk context en evolutie. De energiescan: context en evolutie De uitvoering van gratis energiescans is onderdeel van de sociale openbare dienstverplichtingen van de netbeheerders (DNB). Er is één unieke uitvoerder van de energiescan per gemeente. De gemeente bepaalt zelf wie dit is. De laatste jaren heeft de huishoudelijke energiescan een sterke evolutie doorgemaakt : De DNB zijn verplicht een huishoudelijke energiescan te laten uitvoeren bij 1% van de huishoudelijke afnemers (= huishoudens). Die scans worden bij voorkeur uitgevoerd bij kwetsbare huishoudens maar in de praktijk worden deze huishoudens eerder moeilijk bereikt. 2012: Het contingent daalt en de DNB zijn nog verplicht om een huishoudelijke energiescan te laten uitvoeren bij 0,5% (= huishoudens) van de huishoudelijke afnemers. Daarnaast kunnen onbeperkt scans worden uitgevoerd bij de kwetsbare doelgroep die wordt afgebakend aan de hand van 6 categorieën (zie later). 2013: De DNB zijn verplicht om een huishoudelijke energiescan te laten uitvoeren bij 0,25% van de huishoudelijke afnemers (=5.000 huishoudens). Daarnaast kunnen onbeperkt scans worden uitgevoerd bij de kwetsbare doelgroep die wordt afgebakend aan de hand van 6 categorieën. Vanaf 2014: Er is geen verplicht contingent meer. De DNB zijn niet langer verplicht om een vastgelegd aantal energiescans te realiseren. Er kunnen onbeperkt scans worden uitgevoerd bij de kwetsbare doelgroep die wordt afgebakend aan de hand van nu 7 categorieën.

2 Parallel met de evolutie in de doelgroep, evolueren zowel het instrument van de energiescan zelf als de uitvoerders ervan mee: De minimale criteria van de energiescan wijzigen vanaf 1 februari Hierdoor worden de basis- en opvolgscan type 1 (OSt1) meer en meer een instrument op maat van kwetsbare huishoudens dat de opstap is voor verdere structurele maatregelen om deze doelgroep te behoeden voor energiearmoede. De Energiesnoeiers (ES) (die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de huishoudelijke energiescans in meer dan 75% van de gemeenten) worden meer en meer als belangrijke partner in de strijd tegen energiearmoede en bouwen in dat kader een ruimer aanbod aan dienstverlening uit. Voorbeelden zijn: promotor SDIP (in 90% van de gemeenten), intensieve energiebegeleidingen, dakisolatie etc.. Hierdoor worden de ES een belangrijke schakel in de lokale sociale kaart energiearmoede. Energiescans SDIP Ook in andere landen zijn er gelijkaardige initiatieven. Met de StrumSpar- Check werden sinds 2008 in Duitsland kwetsbare huishoudens bereikt. De StrupSparCheck bestaat typisch uit 2 huisbezoeken. Tijdens het 2 e bezoek ontvangt men een spaarpakket. Ook in dit project worden werkzoekenden opgeleid om energieadviseur te worden. Het project is dus in vele opzichten gelijkaardig aan het Vlaamse scenario. Omschrijving van de energiescan In Vlaanderen zijn er 3 types energiescan: de basisscan, de opvolgscan type 1 (OSt1) die een begeleidingstraject is op maat van kwetsbare huishoudens, en een opvolgscan type 2 (OSt2) die gericht is op grotere energiebesparende investeringen. De basisenergiescan Een basisenergiescan bevat: Een eenvoudige maar grondige doorlichting van de energiesituatie van de woning aan de hand van een vragenlijst. Op

3 basis daarvan worden aan de bewoner energietips op maat gegeven. De vragenlijst wordt achteraf ingegeven in de software van de DNB en eventueel eigen software van het scanbedrijf. De installatie van energiebesparende maatregelen ter waarde van gemiddeld 20. De energiescanner maakt (eveneens op basis van de checklist) een inschatting welke maatregelen het meest relevant en zinvol zijn. Al tijdens de basisscan is het uitgebreide pakket van maatregelen mogelijk: spaarlampen, spaardouchekop, radiatorfolie, buisisolatie, timer op keukenboiler, verdeeldoos met schakelaar, tochtstrips, ontluchten van radiatoren, bijstellen van de kamerthermostaat. Belangrijk is dat de maatregelen daadwerkelijk door de scanner geïnstalleerd worden ter plaatse. Een leveranciersvergelijking (V-test) en een genuanceerd advies over de meest geschikte energieleverancier. In kwetsbare gezinnen is het nodige materiaal om een V-test uit te voeren niet vanzelfsprekend aanwezig. Het gebruik van tablets of laptop met internetverbinding is daarom aangewezen. Omdat er vaak geen energiefactuur aanwezig is tijdens de basisscan, is het ook belangrijk dat energiescanners rechtstreeks de verbruiksgegevens kunnen opvragen bij de DNB, bij voorkeur via een vast contact en/of rechtstreeks telefoonnummer. De premies voor energiebesparende maatregelen waar de bewoner recht op heeft worden toegelicht. Inschatting van de mogelijkheden voor een opvolgscan (type 1 of type 2) De opvolgscan type 1 De OSt1 wordt uitgevoerd als uit de basisscan blijkt dat de bewoner gebaat is bij verdere begeleiding op maat. De OSt1 is dus een begeleidingstraject op maat van de kwetsbare doelgroep. Hiermee wordt ook ingespeeld op de behoefte die zowel begunstigden van een energiescan als energiescanners zelf bij evaluatie signaleerden, nl. dat het belangrijk is om langdurige begeleiding te kunnen geven en/of krijgen na de basisscan. Concreet moeten minstens 4 van de 6 modules kunnen worden uitgevoerd en relevant zijn voor de bewoner. De mogelijke modules zijn:

4 1. Actieve begeleiding bij het veranderen van energieleverancier 2. De uitvoering van tijdsintensieve energiebesparende maatregelen 3. Toelichting van sociale rechten en energiepremies 4. Evaluatie en herhaling van de tips uit de basisenergiescan 5. Onderzoek na vaststelling van abnormaal energieverbruik 6. Controle van de energiefactuur Tijdens een OSt1 worden minimum 4 modules uitgevoerd. KOMOSIE bundelde hulpinstrumenten die de uitvoering van deze scan ondersteunen zoals steekkaarten van de sociale maatregelen, stappenplan voor de overstap van leverancier, uitleg bij de werking van de budgetmeter, etc. De opvolgscan type 2 De opvolgscan type 2 (OSt2) is een begeleidingstraject naar grote energiebesparende investeringen. Er zijn 3 mogelijkheden: 2A: in functie van het plaatsen van dakisolatie indien geen dakisolatie aanwezig is. 2B: in functie van het plaatsen van HR-beglazing indien niet overal dubbele beglazing aanwezig is. 2C: in functie van het plaatsen van een energiezuinige verwarmingsketel indien er geen efficiënte verwarmingsketel aanwezig is. Tijdens dit bezoek worden alle meetgegevens verzameld die nodig zijn voor het plaatsen van desbetreffende maatregel. Er worden ook offertes aangevraagd bij minstens 3 aannemers. De bewoner krijgt verder gratis begeleiding bij de uitvoering van de werken en het aanvragen van de premies nadien. De opvolgscan type 2A kan worden geïntegreerd in een SDIP begeleiding (zie later). Een combinatie van een opvolgscan type 2A met een begeleiding in het kader van SDIP is aan te raden voor de dossiers waar de promotor zelf niet de isolatie plaatst. In dat geval kan namelijk een deel van de begeleidingskost worden gerecupereerd via een OSt2A. Dit is wenselijk gezien de hoge kost van het begeleidingsproces.

5 Sociaal dakisolatieproject Sinds 2012 voorziet de Vlaamse Overheid een extra hoge premie van 23/m² voor de plaatsing van dakisolatie in huurwoningen op de private huurmarkt die worden verhuurd aan een afgebakende, kwetsbare doelgroep. De uitbetaling van deze extra hoge premie verloopt altijd via een promotor. Die staat in voor het maken van afspraken met de bewoner en eigenaar, het zoeken naar een aannemer voor de uitvoering, de kwaliteitscontrole, het aanvragen van premies, etc. De promotor ontvangt de premie en brengt deze in mindering van de factuur voor de klant (hetzij rechtstreeks, hetzij via een aannemer). De promotor kan een deel van de premie houden als compensatie voor de begeleiding. Er zijn verschillende mogelijkheden: De promotor is ook uitvoerder van de isolatiewerken. De restfactuur wordt gefactureerd aan de klant. De eventuele kost voor de begeleiding van het dossier wordt in mindering gebracht van de premie. De promotor is geen uitvoerder van de isolatiewerken. Een combinatie met een opvolgscan type 2 is aangewezen omwille van de relatief hogere begeleidingskost voor deze dossiers. De promotor stort (een deel van) de premie door naar de aannemer die de werken uitvoert. De financiële afhandeling van SDIP dossiers kan complex zijn, zeker indien er samengewerkt wordt met externe aannemers. Er zijn verschillende mogelijkheden om dit aan te pakken. Om het overzicht te bewaren werkte KOMOSIE voor de ES een leidraad uit maar (verbetering van) de samenwerking met externe reguliere aannemers blijft een aandachtspunt. Om deze vlot te krijgen is een tijdige uitbetaling van de premie voor de afgeronde en ingediende SDIP dossiers belangrijk, evenals de mogelijkheid om de premie op te splitsen en deels rechtstreeks uit te betalen aan de aannemer die de werken uitvoert en deels aan de projectpromotor die het dossier begeleidt. In de praktijk hebben de meeste SDIP dossiers betrekking tot zoldervloeren of eenvoudige hellende daken waarvoor de verhoogde premie een belangrijke stimulans is. Voor meer complexe daken (bijv. platte daken) en daken waar extra werken voor vereist zijn (bijv. grondige dakrenovatie), blijkt de premie vaak ontoereikend.

6 Kwetsbare eigenaars komen niet in aanmerking voor de SDIP premie. Voor hen ontbreken zeker nog de stimuli om over te gaan tot de investering gezien zij vaak ook geen belastingsvoordeel genieten. Het risico bestaat dus dat deze kwetsbare eigenaars noodgedwongen in de minst aangepaste woningen blijven wonen. De prioritaire doelgroep Hoe hen te bereiken Energiescans en SDIP zijn voorbehouden voor een afgebakende doelgroep. Afhankelijk van de categorie hebben 1 of meerdere toeleiders contact met of directe toegang tot de gegevens van de doelgroep (zie kader). Die toeleiders zijn belangrijke partners voor de ES. Samenwerking met toeleiders is de cruciale succesfactor voor iedereen die energiescans uitvoert en promotor SDIP is. Het bereiken van de doelgroepen en het benutten van de verschillende toeleidingskanalen is een gedeelde verantwoordelijkheid van de DNB, scanbedrijf, gemeente. Ook de energieconsulenten van de ES worden ingezet om toeleiding te verbeteren. ( Doelgroepen gekend bij de netbeheerders Vanaf februari 2014 kunnen de DNB adressen waar zij toegang toe hebben doorgeven aan scanbedrijven die hiervoor een overeenkomst hebben afgesloten met de DNB én hier uitdrukkelijk de vraag voor stellen. Deze adressen mogen enkel gebruikt worden in functie van de uitvoering van huishoudelijke energiescans en SDIP dossiers. Om deze grote massa aan adressen stelselmatig aan te pakken werkte KOMOSIE in overleg met de ES, de DNB en VEA een gestructureerde workflow uit. De adreslijsten worden gefaseerd bezorgd aan het scanbedrijf/de SDIP promotor. Elk adres wordt slechts door gegeven aan 1 projectpromotor. De lijsten volstaan op zichzelf niet om deze doelgroep ten volle te bereiken. De gegevens kunnen bijv. onvolledig zijn. De ES-bedrijven zullen dus zelf nog aan de slag moeten gaan om de gegevens, bijv. via de OCMW s aan te vullen. De doelgroep is bovendien minder gemakkelijk te overtuigen en moet dus ook via andere kanalen geïnformeerd worden over zijn/haar rechten en de meerwaarde ervan. ES moeten dus ook sterk zijn in het overtuigen van de doelgroep.

7 Categorieën prioritaire doelgroep 1. Beschermde klanten Gezinnen die recht hebben op de sociale maximumprijzen elektriciteit 2. Personen voor wie een verzoek tot afsluiting van elektriciteit of gas werd ingediend bij de Lokale Adviescommissie (LAC) 3. Personen met een actieve budgetmeter elektriciteit of aardgas 4. De doelgroep van meest behoeftigen van het Fonds Ter Reductie van de globale Energiekost), nl. Personen die recht hebben op een verhoogde tussenkomst van de ziekteverzekering of het OMNIO-statuut kregen Personen die in schuldbemiddeling zitten (bijv. via OCMW of CAW) en de verwarmingsfactuur moeilijk kunnen betalen. Personen in begeleiding van OCMW voor hulp voor onbetaalde facturen voor gas en elektriciteit. Personen met een jaarlijks bruto gezinsinkomen lager dan ,47 (verhoogd met 3.140,77 per persoon ten laste) 5. Huurders van een woning bij het OCMW, lokaal bestuur, sociaal verhuurkantoor of sociale huisvestingsmaatschappij 6. Huurders van een woning bij een sociale huisvestingsmaatschappij. Zij hebben recht op een gratis energiescan, niet op de SDIP tegemoetkoming. 7. Huurders met een geïndexeerde huurprijs van max. 450 per maand (of 500 in centrumsteden, grootsteden, of gemeenten in Vlabinvestgebied) Toeleider DNB OCMW DNB OCMW DNB OCMW mutualiteiten OCMW CAW OCMW OCMW armoedeverenigi ngen OCMW SHM SHM Eigenaarssyndicaten, huurdersbonden

8 Doelgroepen gekend bij het OCMW Het OCMW is als het ware dé belangrijkste toeleider voor de ES. Zij hebben rechtstreeks contact met een groot deel van de doelgroep. Daarom worden best goede afspraken gemaakt en een goed contact onderhouden. Om dat te ondersteunen kan een overeenkomst worden afgesloten. KOMOSIE maakte voor de ES een voorstel van overeenkomst. Die overeenkomst: Zorgt in de eerste plaats voor een eerste toenadering tussen de ES en het OCMW Bevat clausules over toeleiding. Een OCMW kan op verschillende momenten een cliënt toeleiden naar de energiescan. Dit wordt geformaliseerd met een overeenkomst. Bevat clausules over rapportering. Door een regelmatige terugkoppeling over de adressen die worden doorgegeven, worden medewerkers van het OCMW verder gestimuleerd om adressen aan te leveren. Enkele ES-bedrijven rapporteren reeds uitgebreid (bijv. maandelijks) over de uitgevoerde energiescans. VVSG, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten ondersteunt een koppeling van een gratis energiescan bij elk energiedossier van het OCMW (bijv. hulp bij energieschulden, LAC-dossiers, tussenkomsten uit het energiefonds, etc.) Het OCMW beslist in overleg met het ES-bedrijf echter zelf hoe ver ze hierin gaan. Werkspoor vzw organiseert op regelmatige basis een zitdag in het OCMW. Cliënten en medewerkers van het OCMW kunnen dan terecht bij de ES met allerhande vragen over energieverbruik en de energiefactuur. Dit vergemakkelijkt het rechtstreekse contact en komt zo de toeleiding ten goede. BND Kortrijk legt formeel afspraken vast over het aantal adressen dat wordt aangeleverd door de gemeente/het OCMW. Daar bovenop organiseert BND Kortrijk een opleiding eerste hulp bij energieproblemen voor toeleiders. Hier maken toeleiders kennis met de bestaande maatregelen en mogelijkheden. Ook dit ondersteunt het engagement van OCMW s om cliënten door te verwijzen. Doelgroepen van SHM s en SVK s Een goede opstap voor het realiseren van energiescans in woningen van SHM s en SVK s is de combinatie met het plaatsen van rookmelders.

9 SHM s en SVK s worden verplicht om al hun woningen te voorzien van rookmelders. Door de combinatie met een energiescan kunnen SHM s dit aan gunstige tarieven laten plaatsen door ES. Tal van ES sloten daarom overeenkomsten af met SHM s en SVK s in de regio. Hoe hen te betrekken Het creëren van betrokkenheid en het motiveren van de doelgroep bij de energiescan is niet altijd gemakkelijk. Dit kan te maken hebben met het feit dat de energiescan door sommige OCMW s een voorwaarde is om bepaalde tegemoetkomingen te ontvangen, omdat er een rookmelder geplaatst moet worden. De energiescan krijgt daardoor een verplichtend karakter, wat de motivatie niet ten goede komt. Dit probleem speelt ook wanneer de bewoner het gevoel heeft geen impact te hebben of wanneer de bewoners belangrijker problemen hebben. Werken op maat verhoogt de betrokkenheid en motivatie van de bewoner. Het is daarom aangeraden om praktische tips te geven die direct van toepassing zijn. Zeer belangrijk is voldoende aandacht voor sociale en communicatieve vaardigheden van de energiescanner in de opleiding (zie ook later). De evaluatie van het pilootproject i.k.v. EC-Linc leert bovendien dat het gratis spaarpakket, het feit dat de scan gratis is en de hoge energiefacturen van de bewoners zelf de belangrijkste motiverende factoren zijn. Ook de mond-aan-mond reclame blijkt een grote positieve impuls te geven. Daarom is een goede zichtbaarheid een aanrader indien er in wijken wordt gewerkt met een grotere concentratie van doelgroepen. Samenwerkingsmodellen Energiescanners zijn maar een deel van de puzzel. Verschillende andere actoren zijn betrokken partij. Allen hebben eigen troeven en eigen zwaktes. Het is aangewezen om op lokaal niveau de puzzel te leggen om zo tot een geïntegreerde aanpak te komen waar alle spelers voordeel aan hebben. Uit ervaringen in binnen- en buitenland blijkt immers dat sterke lokale

10 netwerken en samenwerking met intermediairen en toeleiders cruciale succesfactoren zijn voor het welslagen van de maatregelen. Om dit op een ludieke en interactieve manier aan te pakken, ontwikkelde KOMOSIE letterlijk een puzzel (die gratis besteld kan worden). Volgende actoren hebben een rol terzake: Stakeholder Troeven Energiesnoeiers: Kennis energiebesparing, woonkwaliteit, energiearmoede Expertise uitvoering energie- en waterbesparende maatregen en begeleiden van doelgroepen inzake energiebesparing Ervaringsdeskundigheid dankzij sociale tewerkstelling OCMW/CAW Toegang prioritaire doelgroep Opdracht inzake armoede (vaak gepaard met energiearmoede) Inzicht in sociale- en woonsituatie Financiële middelen (o.a. sociaal energiefonds) Woonwinkel Juridische kennis inzake wonen, huren, etc. Kennis van steunmaatregelen (voor de prioritaire doelgroep) Advies op maat Dossierbeheer Armoedevereniging Inzicht in de noden, waarden en normen van de prioritaire doelgroep Laagdrempelig en goed bereik van de prioritaire doelgroep (brugfunctie) Beleidsbeïnvloeding Werkwinkel Opleiding (van energiedeskundigen/scanners) Toeleiding en begeleiding van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt Sociale Aanbod van sociale/huurwoningen huisvestingsmaatschappij (SHM) en sociaal Inzicht in de noden van bewoners en het patrimonium op vlak van energiebesparing en woonkwaliteit. verhuurkantoor (SVK) Financiële middelen (SHM s) Lokaal bestuur, diensten wonen, milieu en welzijn Uitbouwen van het beleid rond wonen, energiebesparing, energiearmoede en het ontwikkelen van beleidsvisie

11 Initiëren van lokale netwerken Financiële middelen Ondersteunen van een wijkgerichte aanpak Netbeheerder Toegang tot bepaalde doelgroepen Opdracht naar kwetsbare doelgroepen in het kader van de sociale openbare dienstverplichtingen. Financiële middelen Overheden (provinciaal, Vlaams, federaal) Lokale entiteit van het Fonds ter reductie van de globale energiekost (FRGE) Bovenlokale netwerken (bijv. overleg van de OCMW s) Kennis duurzaam wonen (steunpunt Duwobo) Uitbouwen van het beleid rond wonen, energiebesparing, energiearmoede en het ontwikkelen van een algemene beleidsvisie Financiële middelen Financiële middelen Kennis energiebesparing Opbouwwerk Inzicht in de noden van de prioritaire doelgroep Informatieverstrekking en vorming Beleidsbeïnvloeding Methodologie: van toeleiding tot rapportering Het proces van het uitvoeren van de energiescan en een eventuele vervolgbegeleiding in het kader van SDIP kan worden uitgesplitst in verschillende stappen die elk een heel proces zijn op zichzelf. De volgende figuur geeft dat weer. Proces 1: Adressen verzamelen Proces 2: Interne werkplanning Proces 3: uitvoering van de energiescan Proces 4: Administratieve verwerking Proces 5: rapporte ring, opvolging en vervolgtr aject

12 Proces 1: adressen verzamelen Het verzamelen van adressen staat of valt met een goede lokale inbedding en samenwerking met andere spelers op de sociale kaart energiearmoede (zie hierboven). Toeleiders kunnen rechtstreeks scans aanvragen met een aanvraagformulier via of of gebruik maken van een apart standaard aanvraagformulier van de ES. Zo kan ook extra relevante info worden ingediend bij de aanvraag. De ervaring van energiescanners leert namelijk dat het zinvol is om tijdens de energiescan bijkomende informatie te hebben over de sociale en woonsituatie van de bewoner. Naast adressen verzamelen via toeleiders kan de prioritaire doelgroep haar weg naar de energiescan en SDIP ook vinden via rechtstreekse kanalen. De provincie Vlaams Brabant financiert de ES bijv. voor het geven van infosessies. Naast toeleiding via infosessies en via intermedairen zijn er ook heel wat folders en brochures die tekst en uitleg geven bij de ES en de sociale maatregelen/rechten t.a.v. de doelgroep. Zo is er bijvoorbeeld een algemene voorstellingsfolder, zijn er regionale folders, folders ontwikkeld door VEA en de DNB, etc. Tot slot zijn ook blijvende communicatie-inspanningen op Vlaams niveau erg nodig. Dit zowel rechtstreeks naar de doelgroep als naar intermadiairen met een doorverwijsrol. De SDIP premie is bijv. onvoldoende gekend bij het grote publiek en bij specifieke doelgroepen (bijv. eigenaars die een woning verhuren met een huurprijs van maximum 450). Om aan deze uitdagingen op vlak van communicatie tegemoet te komen gaan de energieconsulenten van de ES aan de slag. Zo zullen ze de toeleiding naar maatregelen tegen energiearmoede proberen te ondersteunen.

13 Proces 2: interne werkplanning Als de adressen via de verschillende kanalen binnen komen, organiseert het scanbedrijf zich op de uitvoering ervan. Dit vergt een goede interne werkplanning, met name als adressen in grote getallen binnen komen (bijv. via adreslijsten van de DNB). Het is belangrijk dat scanbedrijven steeds kunnen rapporteren over de status van de adressen die worden aangeleverd: zijn de mensen gecontacteerd, is een afspraak vastgelegd of zijn ze niet geïnteresseerd, is de energiescan uitgevoerd, komt de bewoner in aanmerking voor een opvolgtraject, etc.? Via uitwisseling en tools ondersteunt KOMOSIE de ES om zich hierop te organiseren. Proces 3: de uitvoering van de energiescan De energiescan wordt uitgevoerd aan de hand van de vragenlijst. De energiescan moet minstens voldoen aan de minimale criteria die worden vastgelegd in het besluit van de administrateur-generaal van het Vlaamse Energieagentschap (zie eerder). Door op maat te werken van de bewoner en een toegankelijke en laagdrempelige aanpak wordt er een extra meerwaarde toegevoegd aan de energiescan. Proces 4: administratieve verwerking Na de uitvoering van de energiescan wordt de scan verwerkt in het softwaresysteem dat ter beschikking gesteld wordt door de DNB. Daarnaast heeft KOMOSIE nog een eigen registratiesysteem uitgewerkt (dat ook een vlottere planning toelaat). De bewoner ontvangt een rapport van de energiescan waarin nog eens de belangrijkste tips worden opgesomd. De kwaliteit van dit rapport is erg belangrijk om een groter effect van de energiescan te genereren. Proces 5: rapportering, opvolging en vervolgtraject Het is aangewezen om ook naar de toeleider te rapporteren over de energiescan. Groep Intro vzw rapporteert bijv. met een standaardrapport op 1 A4 (checklist) over elke scan die werd uitgevoerd bij een adres van het OCMW en ook BND Kortrijk rapporteert maandelijks via een overzicht van alle scans die zijn gebeurd in de afgelopen maand. De rapporten bevatten de belangrijkste vaststellingen en tips voor de bewoners. Werkspoor koppelt dan weer systematisch terug via mail. De energiescan gaat doorgaans verder dan een bezoek. Het is belangrijk dat de bewoner de juiste opvolging krijgt. Werd er bijv. een CO-gevaar vastgesteld, dan draagt de energiescanner een verantwoordelijkheid om

14 dit te signaleren (aan de eigenaar, het OCMW, etc.). Waren er tijdens de scan ontbrekende gegevens, dan dienen achteraf nog de nodige stappen te worden uitgevoerd als deel van het nazorgproces. Zijn er problemen waar een andere organisatie mee kan helpen, dan wordt de klant (mits goedkeuring) doorverwezen. Bovendien wordt gekeken of er een vervolgtraject mogelijk en zinvol is. Dat kan zijn onder de vorm van een opvolgscan, een begeleiding in het kader van SDIP en/of een extra bezoek in het kader van een bredere intensieve trajectbegeleiding rond energiearmoede. Een dossier kan slechts als afgerond worden beschouwd als de mogelijkheden maximaal werden benut. De energiescanner: vaardigheden en opleiding Vaardigheden en competenties Een energiescanner combineert sociale vaardigheden met een grondige, op sommige vlakken technische kennis m.b.t. het energiethema. Technische vaardigheden zijn belangrijk, met name in functie van de begeleiding in het kader van SDIP en de OSt2 maar ook om de bewoner tijdens de energiescan gepast te informeren over de mogelijkheden voor grotere investeringen. Bovendien vereist ook de installatie van de maatregelen enige handigheid van de energiescanner. Een energiescanner moet ook beschikken over de nodige Sociale vaardigheden opdat hij/zij op een toegankelijke en laagdrempelige manier en met respect kan omgaan met de prioritaire doelgroep. Deze vaardigheden worden steeds belangrijker nu de energiescans zijn voorbehouden voor de kwetsbare doelgroepen. De confrontatie met de kwetsbare doelgroep vereist van de energiescanner bovendien een zekere sociale draagkracht. Tenslotte moet een energiescanner op een duidelijke manier allerhande (soms vrij complexe) informatie op een begrijpelijke manier kunnen uitleggen en dit toegepast op de specifieke bewoner. Ook communicatievaardigheden zijn dus belangrijk, zeker naarmate meer bij de prioritaire doelgroep wordt gescand. Het gaat dan over tips om energie te besparen maar ook over bijv. de verschillende premies, over de sociale rechten waar de bewoner aanspraak op kan maken, etc.

15 Opleiding Energiescanners kunnen een basisopleiding volgen bij Eandis. Deze bevat in principe alle basisinformatie om de energiescans te kunnen uitvoeren. Het is evenwel belangrijk dat de opleiding niet enkel focust op de technische kennis maar ook, zoals hierboven omschreven, op sociale en communicatievaardigheden. In het project StrumSparCheck in Duitsland volgen energiescanners bijv. standaard een communicatietraining van een week. Via continue bijscholing wordt de algemeen technische kennis op een hoog niveau gehouden. Daarom organiseren verschillende scanbedrijven ook zelf aanvullende opleidingen. Levanto heeft bijv. een modulair opgebouwde aanvullende opleiding voor ES waar ruimere thema s ifv woonkwaliteit aan bod komen en BND Kortrijk liet een opleiding rond verwarmingsketels ontwikkelen om de kennis van de scanners te verfijnen. KOMOSIE stelt deze opleidingen afhankelijk van de noden ook ter beschikking van de sector ES. KOMOSIE ontwikkelde daarnaast ikv EC-Linc een volledig opleidingshandboek voor toekomstige energiescanners bij de prioritaire doelgroep. Dit handboek bundelt informatie uit Vlaanderen, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk en is zo een zinvolle aanvulling op de opleiding van Eandis. De opleiding bestaat uit 12 modules waarvan de relevante onderdelen, samen met het opleidingscurriculum (ter ondersteuning van de lesgever) werden vertaalde in het Nederlands. Tools voor de uitvoering van de energiescan In het kader van EC-Linc ontwikkelde KOMOSIE een toolbox met alle basisinformatie en instrumenten voor de energiescans. Deze tools zijn via de website van EC-Linc ( beschikbaar en/of vrij opvraagbaar via info@komosie.be. Voor de ES aangesloten bij KOMOSIE, worden daarnaast nog een hele reeks ondersteunende instrumenten beschikbaar gesteld. Onderstaande kader biedt een overzicht. De tools die in groen zijn vrij opvraagbaar. De overige instrumenten en tools zijn enkel beschikbaar voor de leden van KOMOSIE.

16 Doel Omschrijving Waar te vinden Opleiding Leidraad Syllabus voor met 12 uitvoerders modules voor opleiding van energiescans van scanners Powerpointpresentatie bij de 12 opleidingsmodules Curriculum ter ondersteuning van en de SDIP lesgever promotoren Brochure Minder betalen voor EC-LINC elektriciteit (D6.4), en aardgas. feb Informatiebundel over energie voor hulpverleners en intermediairen energie/energie/energiefactuur/betaal-minder-voor-uw-elektriciteit- en-aardgas Toeleiding Algemene voorstellingsfolder ES Folder SDIP Folder energiescan (DNB) Infrax: Eandis: Aanvraagformulier voor toeleiders Infrax: Eandis: Flow aanpak gegevenstransfer DNB scanbedrijf/sdip promotor Telefoonscenario: motiverend overtuigen voor energiescan Modelovereenkomst OCMW-scanbedrijf Toeleidingsinstrument: Wie legt de puzzel Op te vragen via energiescan Vragenlijst common model EC-Linc Vragenlijst aangepast Vlaanderen Software Registratiesysteem ES, KOMOSIE Instrumenten ifv uitvoering en advies V-test Premieoverzicht (uitgebreid en kort) Flyer hoe werkt de budgetmeter Infofiches en instrumenten ifv sociale rechten SDIP Leidraad financiële afhandeling van SDIP dossiers Modeltemplate SDIP Checklist SDIP tijdens basisscan