Ervaringen met conceptrichtlijn luchtkwaliteit in OK s GEZONDHEIDSZORG. UMC Utrecht: revolutie in luchtbehandeling

Transcriptie

1 GEZONDHEIDSZORG 14 1 FMT gezondheidszorg: Vakblad over huisvesting en technologie in de gezondheidszorg UMC Utrecht: revolutie in luchtbehandeling Ervaringen met conceptrichtlijn luchtkwaliteit in OK s Woon- en zorgcentrum De Trambaan: Zo gewoon mogelijk wonen

2 Intelligente waterstof peroxide (Hydrogen Peroxide Vapour) Product doorvoer Isolator toepassingen Ruimtes en apparatuur HPV Doorvoersystemen Onze verschillende doorvoer systemen voorzien in snelle en effectieve cycli tijden waarbij kwaliteit van het proces wordt gewaarborgd desinfectie oplossingen voor o.a.: Bioquell Qube Modulair aseptisch isolator concept voor o.a. steriliteit test, cytoxische bereidingen, ziekenhuis apotheek, etc. Bioquell L-3 Multifunctionele HPV generator voor ruimtes tot 75m³. Laat zich eenvoudig koppelen aan apparatuur zoals biologische veiligheidswerkbanken, doorvoersluizen, IVC s, etc. Bioquell Z-2 Ruimtedesinfectie generator tot 500m³ Totaal oplossingen van Bioquell Tecnilab-BMI Onze beproefde waterstofperoxide desinfectie oplossingen waarborgen een totaal gecontroleerd proces waardoor materialen op gevalideerde wijze in- of uitgevoerd kunnen worden, of als middel om ruimtes op een bepaald microbiologisch niveau te brengen cq. te houden. Dit kan enerzijds preventief gedaan worden waarbij gebruik gemaakt wordt van eigen HPV apparatuur of op correctieve basis na uitbraak door gebruik te maken van onze service dienst, welke tot uw beschikking staat! Bioquell Q10 & RBDS Ruimtedesinfectie generator tot 250m³, wordt ook gebruikt door onze eigen service organisatie voor desinfectie in opdracht voor u. Neem voor meer informatie geheel vrijblijvend contact met ons op Residu-vrij Milieu vriendelijk Brede effectiviteit 6-log reductie Volledig valideerbaar Brouwer LD Someren T +31 (0) info@tecnilab-bmi.nl

3 VOORWOORD INHOUD Vergroening versus Vergrijzing Onlangs publiceerde De Volkskrant een interview met Rudi Westendorp, hoogleraar Ouderengeneeskunde in Leiden en directeur van de Leyden Academie on Vitality and Ageing. Westendorp gaf in dit interview te kennen dat ouderdom veel goeds te bieden heeft; dat ouderen van nu niet te vergelijken zijn met die van enkele tientallen jaren terug. Hetzelfde zal ook weer gelden voor de ouderen over tientallen jaren. De vijftigers van nu gaan op naar de 90. Kinderen die nu geboren worden kunnen zomaar 135 jaar worden. Op de vraag van de journalist hoe het met de pensioenen moet als iedereen straks nog tientallen jaren wil genieten. Westendorp antwoordt daarop dat we voor hetere vuren hebben gestaan In de jaren veertig en vijftig stond Nederland voor de taak de babyboomers 2,4 miljoen kinderen, te onderwijzen en voor te bereiden op hun plek in de samenleving. Totdat jongeren gaan werken kosten ze de samenleving enorm veel geld., aldus Westendorp in De Volkskrant. RFID in de operatiekamer. 47 IN DEZE UITGAVE Huisvesting: Woon- en zorgcentrum De Trambaan 4 Luchtkwaliteit operatiekamers: Luchtkwaliteit in OK s 6 Luchtkwaliteit operatiekamers: Modderkolk helpt De vergroening in die periode zorgde in feite voor een zelfde soort problematiek als de vergrijzing in deze tijd. Het grote verschil met die tijd is dat we toen een veel geringer nationaal inkomen hadden. Een oplossing die Westendorp in het interview voorstelt om het hoofd te bieden aan de oplopende kosten die vergrijzing met zich meebrengt: verhoog de pensioenleeftijd naar 70 en op termijn naar 75. Dat zal nog flinke discussies opleveren. Cor van Litsenburg, Uitgever FMT Gezondheidszorg ziekenhuizen te voldoen aan nieuwe richtlijn 14 Luchtkwaliteit operatiekamers: De totaalaanpak van WTS 15 OK monitoring: Deeltjesmeting is een essentieel onderdeel van OK monitoring 16 Veiligheid: Controle hebben en houden 18 Cleanrooms: Ontzorgen is het sleutelwoord voor succesvolle groei van Brecon! 20 Instandhouding: Als nieuwbouw nog geen optie is 22 Microbiële veiligheid: Risk management op de vierkante micrometer 27 Luchtbehandeling: Revolutie in luchtbehandeling 30 Luchttechniek: AL-KO opereert met minder lucht. 32 Duurzaamheid: Twintig jaar Vereniging Milieu Platform Zorgsector 34 Huisvesting: Handreiking Kengetallen Zorgvastgoed biedt houvast 36 Kort Nieuws 38 OK Technologie: De operatiekamercockpit 40 OK Technologie: RFID in de operatiekamer 43 Bedrijvenindex 45 Agenda 50 Advertentie-index 50 VTDV FMT gezondheidszorg 3

4 HUISVESTING Clustermanager Paula Udding: Woon- en zorgcentrum De Trambaan: Zo gewoon mogelijk wonen Door: Cor van Litsenburg Anderhalf jaar geleden is in het Noord Hollandse Nieuwe Niedorp woonzorgcentrum De Trambaan in gebruik genomen. Opvallende zaken in de gemeenschappelijke voorzieningen van deze zorginstelling zijn onder meer de kleurrijke materialen, meubels en decoraties. Ook de in een carré gebouwde appartementen onderscheiden zich in positieve zin. Er is sprake van veel daglicht en royale afmetingen van de vertrekken met grote balkons. 4 FMT Gezondheidszorg

5 Na anderhalf jaar is de conclusie dat we in onze opzet zijn geslaagd. Door de verkoop van het pand waarin de zorginstelling voorheen was gehuisvest, subsidies en goede afspraken met de woningbouwcorporatie, waarvan de nieuwe algemene voorzieningen en de appartementen worden gehuurd, was woonzorggroep Samen, waarvan De Trambaan onderdeel is, in staat iets meer te doen. FMT Gezondheidszorg sprak met Paula Udding, clustermanager Harenkarspel/Niedorp van woonzorggroep Samen, en kon vaststellen dat De Trambaan een woon- en zorgcomplex van deze tijd is, rekening houdend met wat ouderen op prijs stellen. Clustermanager Paula Udding. Eigentijdse inrichtingen Ik vind het jammer dat er nog steeds zorginstellingen op de institutionele manier worden ingericht, terwijl er zoveel nieuwe eigentijdse inrichtingen mogelijk zijn. En nog veel te vaak het zeil met marmereffect. Er zijn tegenwoordig zoveel andere mogelijkheden. Bewoners voelen zich veel sneller thuis in een gezellige en warme omgeving, aldus Paula Udding. Ze vervolgt: Als clustermanager heb je veel inbreng op de inrichting in het complex. Met De Trambaan heb ik kunnen realiseren dat we een woonzorgcomplex hebben gebouwd waarin een fijne sfeer hangt. Het is allesbehalve een institutionele sfeer geworden. Mensen die hier de eerste keer komen kijken, zijn vaak wat sceptisch, in tweede instantie reageren ze meestal enthousiast. Hier wil ik graag wonen, riep een mevrouw opgetogen toen ze haar appartement en de voorzieningen had gezien. Ik zou de sfeer hier willen omschrijven als warm, gezellig en modern. Bij de realisering hebben we gewerkt met een stuurgroep en in de ontwikkelfase met een projectgroep. Er was sprake van een brede projectgroep die bestond uit gemeente, woningbouwcorporatie Wooncompagnie, Bouwfonds en woonzorggroep Samen. De projectgroep heeft voor het eerste ontwerp een visie op de locatie ontwikkeld, met ondersteuning van AAG. De visie was leidend bij de selectie van de architect. De architect had onze visie bij de eerste presentatie al vertaald. Dit is uiteindelijk gerealiseerd. Uiteraard hebben we ook de cliëntenraad geraadpleegd. Goede samenwerking Er was sprake van een goede samenwerking met alle partijen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de wederzijdse ondersteuning en het gezamenlijk optrekken bij het financieren van het project. Denk hierbij aan het verkrijgen van subsidies. De gemeente Niedorp, inmiddels gefuseerd tot Hollands Kroon, Bouwfonds, Wooncompagnie en woonzorggroep Samen hebben voor de realisering van De Trambaan een samenwerkingsovereenkomst gesloten met als doel het ontwikkelen van een toekomstgericht gebouw. Bouwfonds FMT Gezondheidszorg 5

6 HUISVESTING De Trambaan binnentuin. bracht de grond in. De gemeente ondersteunde het initiatief en bracht subsidies aan. Wooncompagnie werd eigenaar van het gebouw. Woonzorggroep Samen huurt de huisvesting en levert de zorg binnen en rondom de locatie. In maart 2012 zijn de cliënten van Zorgcentrum Winkelmade in Winkel verhuisd naar het nieuwe woon-en zorgcomplex. In De Trambaan wordt alle zorg aangeboden die nodig is; extramurale zorg, intramurale verzorgingshuiszorg en intramurale (verpleeghuis)zorg met behandeling. De Trambaan biedt ruimte aan 77 appartementen (allemaal voorzien van vloerverwarming), waar in 28 appartementen intramurale zorg verleend wordt. Tevens zijn binnen het gebouw drie kleinschalige woningen waar in totaal 18 cliënten wonen met een PG indicatie met behandeling. De intramurale appartementen zijn, behalve aan een element waarin onder meer een koelkast en een magnetron zijn opgenomen, niet te onderscheiden van de extramurale appartementen. De appartementen (60 tot 90 m 2 met 1 tot 3 slaapkamers) zijn uitwisselbaar. Alle appartementen beschikken over een infrastructuur voor domoticatoepassingen. De uitwisselbaarheid van appartementen en het kunnen bieden van alle vormen van zorg en dienstverlening (inclusief kleinschalig wonen) waren deel van het Programma van Eisen. Het complex zou een gewoon appartementencomplex kunnen worden. De kleinschalige woningen zouden ook voor begeleid wonen of andere doelgroepen kunnen worden ingezet. Integratie Wonen, welzijn en zorg zijn in het complex geïntegreerd. Naast de ouderenzorg die woonzorg- BU MAN Specialist in flexibele huisvesting voor de gezondheidszorg adv FMT Gezondheidszorg.indd :47 6 FMT Gezondheidszorg

7 groep Samen verleent, biedt het complex diverse andere (welzijns)voorzieningen. In het complex is ook het wijksteunpunt De Koppeling, dat eveneens door woonzorggroep Samen wordt gehuurd en verhuurd aan partijen zoals Wonen Plus Welzijn, Kern 8 en Jongerenwerk. De faciliteiten, zoals een restaurant, huisartsenpost, apotheek en Zithoek tijdelijke opvang. vergaderaccommodaties, staan niet alleen ter beschikking aan bewoners van De Trambaan, maar worden ook gebruikt door bewoners uit de wijk en organisaties. Zelfs het college van B-en-W vergadert er. De wisselwerking die hierdoor ontstaat, maakt De Koppeling tot een levendig centrum. De integratie van het woonzorgcomplex in een woonomgeving met een winkelcentrum aan de overzijde van de straat draagt hier uiteraard aan bij. Feiten en cijfers Investeringskosten gehele project: incl. btw Grond: Bouw: Bijkomende kosten: Rest btw: Restaurant. Geslaagd Zo gewoon mogelijk wonen is vanaf de start uitgangspunt geweest. Na anderhalf jaar is de conclusie dat we in onze opzet zijn geslaagd. Overigens geldt hiervoor dat ook wel eens een kritisch signaal wordt vernomen. De in een carré geplaatste appartementen hebben bijvoorbeeld geen overdekte aansluiting op De Koppeling waarin het restaurant is gehuisvest. Net als bij een gewone woning moeten de bewoners even naar buiten om het restaurant te bereiken. In onze visie is het goed om even in de frisse buitenlucht te komen. Niet iedereen is daar altijd blij mee. n 24 levensloopwoningen 77 appartementen, waarvan 28 intramuraal, 24 levensloop 18 PG (in drie woongroepen van 6) Wijksteunpunt: 757 m 2 bvo Huisartsenpraktijk: 415 m 2 Bouwpartners Architect: Just Architects, Amstelveen Interieurarchitect: Harry Karel Aannemer: VBK Bouwmanagement: BBA Heemskerk E-installaties: Technion Adviseurs Constructeur: Goudstikker de Vries Adviseur: AAG FMT Gezondheidszorg 7

8 Luchtkwaliteit Operatiekamers Luchtkwaliteit in OK s In een TNO-project zijn negen bedrijven die zich richten op de luchtkwaliteit in operatiekamers en cleanrooms actief aan de slag gegaan met de nieuwe meetmethodiek volgens de concept VCCN-richtlijn RL-7. Dit heeft, naast een verbeterd inzicht bij de deelnemers, geleid tot aanpassingen en verbeteringen van zowel de richtlijn als het (meet)proces en de (meet)protocollen binnen de deelnemende bedrijven. Daarnaast zijn bij leveranciers, producenten en adviseurs de ogen geopend wat betreft de prestaties van hun luchtbehandelings- en monitoringsystemen en met betrekking tot de mogelijke productaanpassingen die dit met zich meebrengt. Door: ir. S.P.M. (Stefan) van Heumen en ing. A.A.L. (Roberto) Traversari MBA; TNO Dutch Centre for Health Assets (DuCHA) Geruime tijd is er binnen werkgroep 4 van de VCCN gewerkt aan het opstellen van een methode om de luchtkwaliteit in operatiekamers op een eenduidige manier vast te stellen. Met deze methode moet recht worden gedaan aan de doelstelling en de feitelijke prestaties van een systeem. Vanuit de Concept WIP richtlijn Luchtbehandeling in operatiekamer en opdekruimte in operatieafdeling klasse 1, wordt richtlijn RL-7 van de VCCN aangewezen als de methodiek waarmee de classificatie van de operatiekamer moet worden bepaald. De VCCN en TNO hebben de handen ineen geslagen en een traject opgezet waarin de opgedane kennis tijdens de totstandkoming van de richtlijn aan marktpartijen (meetbedrijven) is overgedragen en deze partijen in de gelegenheid zijn gesteld om, onder begeleiding van TNO, ervaring op te doen met de nieuwe VCCN-richtlijn. Het beeld was dat hiermee richtlijn RL-7 op een eenduidige manier zou worden toegepast, meetbedrijven ervaring konden opdoen en eventuele omissies nog konden worden aangepast voordat de richtlijn definitief zou worden vastgesteld. Dit heeft uiteindelijk uitgemond in een zogeheten technologiecluster waarin 9 (meet)bedrijven op een constructieve en open wijze hebben geparticipeerd en van en met elkaar hebben geleerd. 8 FMT Gezondheidszorg

9 Nieuwe richtlijnen, nieuwe begrippen Op 30 mei 2013 zijn zowel de concept WIPrichtlijn Luchtbehandeling in operatiekamer en opdekruimte in operatieafdeling klasse 1 als de concept VCCN-richtlijn RL-7 Methode voor testen en classificeren van operatiekamers en opdekruimtes in rust voor publieke review openbaar gemaakt. De nieuwe richtlijn van de Werkgroep Infectie Preventie (WIP) stelt zoveel mogelijk systeemonafhankelijke prestatie-eisen en geeft zo min mogelijk aan hoe het technisch moet worden uitgevoerd. De gestelde prestatieeisen zijn gestoeld op wetenschappelijk bewijs en expert opinions. Ook sluiten de nieuwe WIP- en VCCN-richtlijn zoveel mogelijk aan bij de Europese opvattingen voor zover daar een eenduidig beeld van is. De VCCN ondersteunt de CEN TC 156 werkgroep 18 Ziekenhuis ventilatie, samen met de NEN als secretariaat. De VCCN-richtlijn geeft ook expliciet aan dat voordat met het classificeren van een operatiekamer kan worden begonnen, herleidbaar moet zijn vastgesteld dat het systeem functioneert zoals dat bedoeld is, dit door alle kritische procesparameters te controleren. Kritische procesparameters zijn parameters die bepalen of een systeem correct functioneert. Dit betreft veelal: de toe- en afgevoerde luchthoeveelheid, de verdeling van de afgevoerde lucht over de afvoerroosters, de temperaturen (regeling), de inblaas luchtsnelheden, relatieve vochtigheid (regeling), integriteit van de filters inclusief de aansluitingen (seals), etc. Twee relatief nieuwe ziekenhuizen, het Bernhoven en Antonius Leidsche Rijn ziekenhuis, vonden dit een goed plan en hebben de mogelijkheid geboden om de metingen binnen hun operatieafdeling uit te voeren. Het is helaas niet haalbaar gebleken om alle meetbedrijven in dezelfde operatiekamer metingen te laten uitvoeren, waardoor de resultaten van de verschillende meetbedrijven onderling niet één op één kunnen worden vergeleken. We hopen dat dit op een andere wijze nogmaals te organiseren is. Voor het vaststellen van de prestaties van een luchtbehandelingssysteem van een operatiekamer (OK) of opdekruimte, wordt vanuit de WIPrichtlijn verwezen naar de nieuwe methodiek volgens de VCCN-richtlijn RL-7. Uitgangspunten voor de nieuwe meetmethodiek zijn eenduidigheid, reproduceerbaarheid en eenvoud in de uitvoering. Belangrijke en relevante nieuwe begrippen in de nieuwe richtlijnen zijn: het beschermde gebied (gebied dat door het systeem wordt beschermd), de beschermingsgraad (mate van bescherming) en de hersteltijd (hoe snel wordt een contaminatie verdund/afgevoerd). De operatiekamer wordt geclassificeerd op basis van de mate waarin het systeem het beschermde gebied beschermt. Dit wordt vastgesteld door in het gebied van de omloop (periferie) een contaminatie aan te brengen en zoveel mogelijk constant te houden en vervolgens te bepalen hoeveel maal het beschermde gebied schoner is, of, als het systeem er niet op gericht is een bepaald gebied in de operatiekamer of opdekruimte te beschermen, de tijd die nodig is om de concentratie met een factor 100 te reduceren. Bij nieuwe/net opgeleverde systemen wordt, omdat de methoden en prestatie-eisen al vanaf het ontwerp aan bekend zijn, gemeten inclusief de operatielampen op een gedefinieerde positie. Bij reeds bestaande systemen gelden de prestatie-eisen exclusief de lampen, - waarbij wel sterk wordt aanbevolen om ook inclusief de lampen te meten om inzichtelijk te maken wat het effect van de operatielampen op de prestaties van het systeem is -. Resultaten praktijkmetingen beschermingsgraad en hersteltijd De deelnemende validatiebedrijven (zie kader) hebben de nieuwe meetmethodiek beproefd in de OK s van twee onlangs in gebruik genomen ziekenhuizen (het Bernhoven en het Antonius Leidsche Rijn ziekenhuis). Beide ziekenhuizen zijn uitgerust met operatiekamers die voldoen aan de vigerende regelgeving. De operatiekamers in beide ziekenhuizen zijn uitgerust met een verticaal Uni Directional Downflow (UDF) systeem. Het op de vloer gemarkeerde vlak was een projectie van de vorm van het plenum. Voor de helderheid is besloten om dit gebied te zien als het gemarkeerde beschermde gebied, wetende dat de kans groot was dat hier niet aan de classificatie X zou kunnen worden voldaan. De doelstelling was ervaring met de methodiek op te doen en mogelijke hiaten in de methodiek bloot te leggen. Tijdens de metingen bleek duidelijk dat er verschillen waren in de voorbereiding. Het leek er soms op dat sommige bedrijven de richtlijn net voor aanvang van de metingen voor het eerst zagen. Andere bedrijven hadden alles al goed voorbereid en tal van hulpmiddelen bedacht om de deeltjesmeters en lampen te positioneren. Op deze manier hebben de bedrijven ook veel van elkaar geleerd. Het is bijna een voorwaarde dat de resultaten (beschermingsgraad) van de metingen direct ter plaatse (real-time) worden bepaald. Alleen op deze manier kan worden vastgesteld of op die meetlocatie aan de prestatie-eisen wordt voldaan. Worden de resultaten geschat en pas later uitgewerkt, dan kan blijken dat net niet of juist net wel FMT Gezondheidszorg 9

10 Het concept van de Flex OK berust op drie unieke elementen: Wandsysteem: Het innovatieve wandsysteem maakt het mogelijk om toekomstige aanpassingen, vooraf in de fabriek uit te voeren. Hierdoor kan het wandelement, buiten de operationele OK-tijden, binnen +/- twee uur vervangen worden. Dit voorkomt productieverlies van een OK. The future is here De Flex OK is het nieuwe OK-concept van Interflow. Dit concept is een resultante van de twee seminars over de OK van de toekomst, die onlangs door Interflow gehouden zijn. Wensen en eisen van gebruikers, managers, onderzoekers, adviseurs, architecten, de inspectie en andere publieksgroepen hebben wij kunnen vertalen naar innovatieve oplossingen. De Flex OK is toekomstbestendig, biedt maximale flexibiliteit, is eenvoudig aanpasbaar en geeft minimale onderhoudsinspanning (= kosten) tijdens de exploitatiefase. Interflow is onderdeel van BAM Techniek bv Plafondsysteem: Het plafondsysteem is eenvoudig en snel (her) indeelbaar aan te passen aan de toekomstige wensen. Filtermodules, verlichting, stralings- en servicepanelen zijn in een handomdraai te vervangen of te verplaatsen. Luchtbehandeling: Welke plafond- of filterindeling er ook in de OK gekozen wordt, door het gebruik van een alternatief luchtbehandelingsysteem is de afzuiging altijd optimaal. Het Flex OK-concept is geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatie. Meer weten over de Flex OK? Neem contact op met Erik Burgmeijer, OK-deskundige bij Interflow.

11 Luchtkwaliteit Operatiekamers veel uit omdat per meetpunt minimaal 10 minuten wordt gemeten waardoor fluctuaties uitmiddelen en het effect hiervan op de concentratie in het beschermde gebied snel zichtbaar wordt. Wat ook duidelijk is geworden, is dat een volledige statistische benadering volgens het wiskundeboekje noodzakelijk is en de versimpelde methode die in analogie met de benadering uit de NEN-EN-ISO was opgesteld te grof is gebleken en te positieve waarden oplevert. Dit betekent dat ook bij meer dan 9 metingen op één punt niet zomaar het gemiddelde van de afzonderlijke metingen mag worden gelijk gesteld met de waarde waar 95% van de meetwaarden boven zal liggen, de BG x,95 (zie figuur 2). De samenvatting van de statistische benadering is in figuur 3 weergegeven. Figuur 1. Voor alle in dit ziekenhuis bemeten OK s ligt het beschermde gebied binnen 20 cm van de projectie van het plenum. aan de prestatie-eisen voor de classificatie wordt voldaan. Dit betekent, of dat er een herhalingsmeting noodzakelijk is, of dat er te veel gemeten is. De validatiebedrijven waren voor aanvang van de metingen sceptisch over de methodiek. Echter naar mate men meer ervaring opdeed en meer gevoel kreeg voor de werking van het systeem en de meetmethode nam het enthousiasme toe. Resultaten Uit de resultaten van de metingen blijkt dat de beschermingsgraad van 2 op de meeste punten langs de contouren van het gedefinieerde beschermde gebied niet wordt gehaald (figuur 1). Op een afstand van 20 tot 30 cm binnen de contouren wordt de vereiste beschermingsgraad van 2 (reductie van 100 ten opzichte van de achtergrondconcentratie) wel gehaald. Een paar cm verschuiving van de meetopnemer in het beschermde gebied kan al een groot effect hebben op de beschermingsgraad. Ook is voor de participanten duidelijk geworden dat het vrijwel onmogelijk is om de achtergrondconcentratie heel constant te houden. Dit maakt voor de resultaten echter niet Bij aanvang waren er ook twijfels over het nut van een hersteltijdmeting op het midden van de operatietafel. Het beeld leefde dat bij een luchtsnelheid van 0,25-0,3 m/s en een afstand tussen het emissiepunt en het meetpunt van ca. 1 meter de emissie in maximaal 4 seconden volledig zou zijn afgevoerd. Dit blijkt echter niet zonder meer het geval. Dit wordt veroorzaakt doordat door de luchtstroming (turbulentie) rondom de operatielamp de ingebrachte deeltjes langer blijven hangen dan verwacht. Bij metingen bleek niet dat het systeem niet aan de prestatie-eisen voldeed maar dat het veel langer dan de berekende tijd nodig was om de vervuiling af te voeren. Uit de resultaten bleek dat na ca. één minuut een 100-voudige reductie optreedt van het aantal onder de OKlamp gegenereerde deeltjes van 0,5 μm. Figuur 2. Individuele en gemiddelde meetwaarden, en waarde waar 95% van de metingen boven zal liggen. Verbeteringen processen en producten Uit het werken met de nieuwe meetmethodiek blijkt dat in OK s waar het beschermde gebied is gemarkeerd op de vloer, dit meestal niet overeenkomt met de gemeten contouren van het beschermde gebied (met een minimale beschermingsgraad van 2). Veelal is het aanwezige plenum rechtstreeks geprojecteerd op de vloer, zonder rekening te houden met de insnoering van de luchtstroom die vrijwel altijd aanwezig is. De vraag is of en hoe ziekenhuizen het daadwerkelijke beschermde gebied conform de nieuwe WIP-richtlijn gaan markeren, en het chirurgisch team hiernaar gaat handelen bij onder andere de plaatsing van de OK-tafel en de instrumenttafels. Validatiebedrijven zullen hun meetprotocollen en meetrapportages aan moeten passen aan de nieuwe VCCN-richtlijn RL-7. FMT Gezondheidszorg 11

12 Luchtkwaliteit Operatiekamers Zo is voorgesteld om bij de berekening van de beschermingsgraad, in tegenstelling tot de concept richtlijn waarbij wordt aangesloten bij de NENdit niet gemeten. Dit heeft als grote voordeel dat door deze benadering er geen logaritme van nul (is ) ontstaat in de formule BGx = -log (Cx/ Cref). Een oneindig hoge beschermingsgraad is onzinnig en zou anders moeten worden afgekapt op een arbitraire waarde. Voor een sample volume van 2,83 liter (0,1 ft 3 ) ontstaat via deze benadering een minimale concentratie van 353 deeltjes/m 3, voor een samplevolume van 28,3 liter (1 ft3) 35,3 deeltjes/m 3 en voor een samplevolume van 50 liter 20 deeltjes/m 3. Figuur 3. Statistische benadering volgens het wiskundeboekje. Adviezen voor aanpassingen van de VCCN-richtlijn Tijden de drie bijeenkomsten met de validatiebedrijven en de discussies tijdens de meetdagen zijn er in gezamenlijkheid voorstellen aan projectgroep 4 van de VCCN gedaan om de concept richtlijn RL-7 op een aantal punten aan te passen. EN-ISO , volledig uit te gaan van de algemeen aanvaardbare statistische benadering. De beschermingsgraad is dan de waarde waarbij 95% van de populatie boven deze waarde ligt (de BG x,95 ). Fluctuaties worden zo beter en op een uniforme manier uitgemiddeld. Daarnaast wordt om recht te doen aan de capaciteitsverschillen van de diverse deeltjestellers (flow van de sampler), altijd minimaal 1 deeltje per samplevolume aangehouden ook al wordt Ook is voorgesteld om in meetrapportages bij hoge beschermingsgraadwaarden alleen te spreken over een finale beschermingsgraad van 4 of hoger dan 4, als de waarde van de BG x,95 boven de 4 ligt. Voorkomen moet worden dat er discussies ontstaan over onze OK is met beschermingsgraad van 4,3 beter dan die van jou met 4,2. Dit zijn geen significante verschillen. Waar het om gaat is of de bepaalde waarde hoger is dan de vereiste waarde voor die klasse. Vanuit de meetbedrijven was er ook een duidelijke wens om de minimaal in de rapportage vereiste gegevens weer te geven, waardoor het voor de opdrachtgevers eenvoudiger wordt metingen te vergelijken (zie figuur 4). Deze commentaren zijn ingediend bij projectgroep 4 van de VCCN en wij hopen uiteraard dat deze worden overgenomen. Figuur 4. Minimale vereiste gegevens in de (meet)rapportage. Conclusie Geconcludeerd is dat dit voor alle betrokken partijen een zinvol traject is geweest waarin van en met elkaar is geleerd. Tevens heeft dit voor de validatiebedrijven geleid tot meer inzicht in de richtlijn waardoor deze eenduidig wordt uitgelegd en kan worden uitgevoerd. Wij willen iedereen die in dit project heeft geparticipeerd nogmaals hartelijk bedanken. n Aan het technologiecluster hebben naast TNO de volgende bedrijven deelgenomen: Aero-Dynamiek BV Interflow (onderdeel BAM Techniek BV) Intermicon BV Kalibra International BV Kropman Installatietechniek BV Lighthouse Worldwide Solutions Benelux BV Modderkolk Projects & Maintenance BV Telstar Medical Components BV WTS Benelux BV 12 FMT Gezondheidszorg

13

14 Luchtkwaliteit Operatiekamers Scherpere prestatie-eisen voor luchtkwaliteit in operatiekamers Modderkolk helpt ziekenhuizen te voldoen aan nieuwe richtlijn Ziekenhuizen moeten op korte termijn voldoen aan de nieuwe richtlijn die de Werkgroep Infectie Preventie (WIP) heeft opgesteld voor de luchtkwaliteit in operatiekamers. De autorisatie van de richtlijn wordt binnenkort al verwacht. Voor veel gebruikers en beheerders van operatiekamers is echter nog onduidelijk of hun OK s, opdekruimten en installaties wel voldoen aan de nieuwe prestatie-eisen. Oscar Arenz, deelnemer aan de TNO-projectgroep Technologiecluster Meten luchtkwaliteit op Operatiekamers, helpt ziekenhuizen bij de implementatie van de richtlijn. In het dagelijks leven is Arenz accountmanager Industry & Health Care Solutions bij het Gelderse installatiebedrijf Modderkolk, dat door heel Nederland validatie-, project- en onderhoudswerkzaamheden voor ziekenhuizen en klinieken uitvoert. Als praktijkspecialist werd hij door TNO uitgenodigd om deel te nemen aan de projectgroep Technologiecluster Meten luchtkwaliteit op Operatiekamers. VCCN richtlijn RL-07 De Vereniging voor Contamination Control Nederland heeft de prestatie-eisen van de Werkgroep Infectie Preventie vertaald naar een meetmethodiek waarmee kan worden gevalideerd dat operatiekamers aan de nieuwe eisen voldoen, vertelt Arenz, doelend op de zogeheten richtlijn RL-07 Methode voor testen en classificeren van operatiekamers en opdekruimten in rust. De uitvoerbaarheid van deze methode hebben we met de TNO-projectgroep uitgebreid beproefd. Sector in de schijnwerpers Tijdens zijn werk voor de projectgroep merkte Veel gebruikers en beheerders van operatiekamers vragen zich af of hun OK s en opdekruimten wel presteren volgens de nieuwe richtlijn voor luchtkwaliteit die dit jaar in werking treedt. door: modderkolk Arenz dat het onderwerp sterk leeft in de medische wereld, maar dat ziekenhuizen soms worstelen met de manier waarop ze het moeten aanpakken: De medische sector staat de laatste jaren echt in de schijnwerpers. Ziekenhuizen en klinieken zetten alles op alles om aan de laatste eisen te voldoen. Maar voor het meten en beheersen van de installatieprestaties in de operatiekamers is simpelweg niet altijd voldoende specialistische kennis in huis. Begrijpelijke rapporten Ziekenhuizen en klinieken schakelen steeds vaker specialisten als Modderkolk in voor de validatie van operatiekamers, opdekruimten en andere schone ruimtes. Een goede ontwikkeling, vindt Arenz, die echter ook signaleert dat validatierapporten nog te vaak zonder opvolging in een kast of lade belanden. Om dit te voorkomen schrijven wij onze rapporten in begrijpelijke taal en komen we met heldere samenvattingen en praktische adviezen. Ziekenhuizen willen duidelijkheid: wat moet er precies gebeuren en hoe kunnen we dit voor elkaar krijgen, liefst tegen zo laag mogelijke kosten. Wij geven die duidelijkheid. Bovendien voeren we ook alle overige benodigde inspectie- en onderhoudswerkzaamheden uit. Niet alleen luchttechnisch, maar ook microbiologisch, elektrotechnisch, werktuigbouwkundig... Dat verhoogt de beschikbaarheid van operatiekamers enorm. Complete dienstverlening Voor ziekenhuizen voert Modderkolk voornamelijk werkzaamheden uit op het gebied van onderhoud, validatie en inspectie. Maar desgewenst kan het bedrijf ook complete installaties aanleggen. Ziekenhuizen en klinieken die interesse hebben in de adviezen en diensten van Modderkolk kunnen contact opnemen met Oscar Arenz, via of oarenz@modderkolk.nl. n 14 FMT Gezondheidszorg

15 Luchtkwaliteit Operatiekamers De totaalaanpak van WTS Door: WTS Benelux B.V. Ambitieuze plannen, complexe vraagstukken en ingrijpende investeringen hebben met elkaar gemeen dat zij extra aandacht vragen van uw organisatie om met succes tot een einde te kunnen worden gebracht. Met de introductie van de nieuwe generatie operatiekamers biedt WTS tevens de methode aan om gericht aan een vooraf gedefinieerd eindresultaat te werken en daarbij de aspecten tijd, geld, kwaliteit, informatie en organisatie van het project beheersen. Van ontwerp tot uitvoering dragen wij zorg voor alle bouwkundige-, werktuigbouwkundige- en elektrische installaties, alsmede alle benodigde apparatuur voor uw operatiekamer. Door de jarenlange ervaring en aantoonbare voorsprong in diverse vakdisciplines is het mogelijk flexibel op klanten wensen in te spelen. Een belangrijke hiervoor wordt gevormd door de samenwerking met de moedermaatschappij (Weiss GmbH) en dochterondernemingen in diverse landen. Wereldwijd zijn er door Weiss en haar dochter ondernemingen sinds 1985 meer dan 8000 operatiekamers gerealiseerd. WTS ontwerpt, produceert en monteert eigen wand-, plafond- en luchtbehandelingssystemen. Voortdurend wordt er gewerkt aan innovaties, waarbij wij ons voortdurend richten op de laatste ontwikkelingen in de markt. De totale operationele verantwoordelijkheid van de installatie tot kwalificatie wordt door de afdeling projectmanagement gecoördineerd. Gespecialiseerde monteurs zorgen voor een snelle en probleemloze installatie. WTS Benelux B.V. Industiestraat 6A 3371 XD Hardinxveld-Giessendam Telephone: Internet: n FMT Gezondheidszorg 15

16 OK MONITORING Deeltjesmeting is een essentieel onderdeel van OK monitoring Door: Lighthouse Worldwide Solutions Benelux BV De nieuwe VCCN Richtlijn 7, voor het testen en classificeren van het beschermd gebied voor operatiekamers en opdekruimten, geeft expliciet aan dat, voordat met het classificeren van een operatiekamer kan worden begonnen, herleidbaar moet zijn vastgesteld dat het HVAC of luchtbehandelingssysteem functioneert conform de specificaties. De kritische procesparameters zijn parameters die bepalen of een systeem correct functioneert. Dit betreft in de praktijk veelal de toe- en afgevoerde luchthoeveelheid, verdeling van de afgevoerde lucht over de afvoerroosters, de temperaturen (regeling), inblaas luchtsnelheden, relatieve vochtigheid (regeling), integriteit van de filters inclusief de aansluitingen en gehele plenum behuizing etc. Het Lighthouse monitoring systeem is een separaat en onafhankelijk meetsysteem, los van de HVAC/GBS sensoren, welke continu deze procesparameters vastlegt, alarmeert, presenteert en rapporteert. De nieuwe concept WIP richtlijn Luchtbehandeling in operatiekamer en opdekruimte in operatieafdeling klasse 1 heeft een eis opgenomen om de belangrijkste ontwerpparameters te waarborgen voor een juiste functionering van de techniek. Dit onafhankelijk, meestal volgens GaMP gevalideerd systeem, is opgezet voor borging van operationele prestaties van het UDF systeem. Dit is echter slechts een ondergeschikte functie van het OK monitoringsysteem. Wat heeft het immers voor zin om veel energie te stoppen in een juiste luchtbehandeling als de werkprocedures en werk disciplines niet op gelijkwaardig niveau liggen. Gedrag van OK medewerkers bepaalt uiteindelijk of de techniek goed tot zijn recht komt en dus een bescherming biedt aan de patiënt voor verminderde risico s op Post Operatieve Wond Infecties (POWI). Door IGZ zijn in een VMS Veiligheidsprogramma 4 kwaliteitsindicatoren opgesteld om het aantal POWI s terug te dringen op de OK, één van deze indicatoren is het aantal deurbewegingen tijdens het steriele venster. Een modern monitoring systeem is daarom gekoppeld aan het EPD OK management systeem voor automatische ingave van deze snijtijden, die automatisch gekoppeld worden aan het type ingreep. Hierdoor zijn uitgebreide rapportages mogelijk zoals bijvoorbeeld het gemiddeld aantal deuropeningen tijdens knieoperaties. Toch geven al deze vastgelegde procesparameters nog steeds niet de kern van het OK lucht behandelingsproces aan, dit is namelijk de reinheid van de lucht, in de omgeving van het infectiegevoelige wondgebied. Beoogde luchtstromingen, vastgelegd tijdens een classificatie van een lege OK zijn geheel anders bij een operationele OK. Luchtstromingen veroorzaakt door bewegingen van OK personeel, apparatuur, instrumenten tafel, OK lampen en patiënt veroorzaken extreem hoge stofconcentraties op momenten die ongewenst zijn. Middels een stofdeeltjesteller zijn deze extremen realtime vast te leggen. Uit deze studies blijkt dat het in- en uitlopen van een OK ruimte veel minder verstorende effecten geeft dan het in- en uitlopen uit het UDF flow systeem (beschermd gebied). Het bijplaatsen van apparatuur in het UDF gebied geeft een enorme verstoring in de kwaliteit van de luchtreinheid. Deze apparatuur heeft vaak langdurig geparkeerd gestaan op een schone gang en wordt tijdens het bij-rijden in het UDF geforceerd schoongespoeld door het laminair UDF systeem. Enorme deeltjes concentraties worden waargenomen tijdens deze activiteit. Historische studies tonen aan dat voor dit gesedimenteerd stof een redelijke vaste verdeling bestaat tussen het aantal deeltjes en actieve deeltjes (lees bacteriën). Ook kunnen deeltjestellers, welke geplaatst zijn in het retourkanaal erg veel kwalitatieve informatie verschaffen zoals OK deeltjesconcentraties tijdens rust en bedrijf en effectiviteit van reinigingsprocedures. Ze- 16 FMT Gezondheidszorg

17 ker in het kader van energie besparing tijdens niet-werkuren is het van belang dat de ruimteclassificatie niet buiten specificaties komt. Hiervoor is toegangscontrole en deeltjesmonitoring een vereiste om gecontroleerd energie te besparen door de HVAC installatie op een buitenwerktijd stand te zetten. Kortom een Lighthouse monitoring systeem bewaakt en presenteert de real-time conditie van de proces parameters van het OK luchtbehandelingssysteem, aangevuld met gedrag parameters zoals OK-deurbewegingen en deeltjesconcentraties. Verder wordt door gegevens koppeling naar diverse andere systemen informatie verkregen over type, periode en duur van de ingreep. Presentatie van alle relevante gegevens op schermen in en bij de toegangsdeuren van de OK is een waardevolle optie, alsmede koppeling aan overige veiligheidssystemen (o.a. aarding) en controle van medische gassen systemen. n Lighthouse Benelux is adviseur en leverancier van OK Monitoring Systemen, Cleanroom meetapparatuur en (GMP) monitoring systemen voor alle klasse cleanrooms. Als marktleider in de Benelux bieden we naast alle kennis en kunde ook technische ondersteuning en opleiding voor alle producten en diensten. U kunt bij ons terecht voor levering, service en advies van: - Airborne en vloeistof deeltjestellers; handheld, portable en remote (tbv monitoring systemen) - Oppervlakte scanning probes (voor meting van stofdeeltjes op oppervlakken) - GMP monitoring systemen voor pharma, laboratoria en industrie - OK monitoring systemen in ziekenhuizen - Sensoren voor drukverschil, temperatuur, luchtvochtigheid, luchtsnelheid, etc. - Microbiologische airsamplers en remote airsamplers in monitoring systemen - HEPA/ULPA Filter test apparatuur - On-site kalibratie services voor alle merken van bovengenoemde producten en monitoring systemen - Cleanroom, product- en software trainingen - Huur van cleanroom meetapparatuur Lighthouse Worldwide Solutions Benelux BV Van Heemstraweg 19A, NL-6657 KD Boven Leeuwen, Tel , benelux@golighthouse.com FMT Gezondheidszorg 17

18 VEILIGHEID Controle hebben en houden Patiënten en cliënten moeten erop kunnen vertrouwen dat de zorg veilig is. PHF Services staat voor het creëren en het instandhouden van een veilige werkomgeving. door: phf services Binnen de gezondheidzorg (waaronder in belangrijke mate de ziekenhuizen) is PHF Services een zeer snel groeiende dienstverlenende partij. Er zijn inmiddels diverse projecten zeer succesvol gerealiseerd, bij o.a. het LUMC, Erasmus MC, UMCG en voor de Zeeuwse Ziekenhuizen. In het bijzonder daar waar het gaat om kritische bedrijfsprocessen, waarin het ziekenhuis dienstverlenend is, dit kan zowel aan de orde zijn binnen de ziekenhuis gelederen, als daarbuiten. Kritische bedrijfsprocessen waarin wij o.a. een rol van betekenis kunnen vormen: Operatiekamers/Opdekruimten MRSA ruimten (GMP) bereidingsapotheken Centrale Sterilisatieruimten PET Faciliteit Laboratoria Het belangrijkste onderscheidend vermogen ten opzichte van de gevestigde dienstverleners binnen de ziekenhuizen betreft de gespecialiseerde multidisciplinaire kennis & kunde die PHF Services bezit, waarin de vertaling van richt,-regelgeving naar de juiste werkomgeving en het in controle hebben en houden van deze omgeving, doorslaggevend zijn in de overtuiging om gebruik te maken van onze dienstverleningsmogelijkheden. Aannemer (uitvoerende partij) Facility Management (in het kader van compliance en instandhouding) Als gespecialiseerd advies & ingenieursbureau worden met enige regelmaat diverse vormen van (technisch/financiële) haalbaarheidsstudies uitgevoerd, welke aan de basis liggen om tot besluitvorming te kunnen overgaan van een investering. Ook het opmaken van bestekken die aan de basis liggen van aanbestedingen, vormen een belangrijk onderdeel van de dienstverlening. Als aannemer (uitvoerende partij) is de organisatie vaak betrokken bij multidisciplinaire projecten, inclusief de daarbij behorende kwalificaties, waarin PHF Services overall (turnkey) verantwoordelijk is voor de realisatie van een project. Ook binnen het kader van compliance en instandhouding van kritische werkomgeving en de daarbij behorende technische infrastructuur, vormt de dienstverlening Facility Management van PHF Services, een steeds grotere rol binnen de ziekenhuizen. Ook de combinatie van de verschillende dienstverleningsvormen is een trend die gaande is binnen de gezondheidszorg, om daarmee de risico s; waaronder faalkosten, ook op de langere termijn, te kunnen inperken en 1-aanspreekpunt te hebben in het onder controle hebben en houden van de bedrijfsprocessen. Voor vragen en/of een kennismakingsgesprek, kunt u contact opnemen met de heer E. de Vet, T +31 (0) n PHF Services kan in zijn dienstverlening binnen de gezondheidszorg, verschillende posities innemen, het optreden als: Gespecialiseerd Advies & Ingenieursbureau 18 FMT Gezondheidszorg

19 Verder kijken dan de deur breed is Alle denkbare oplossingen De hermetisch sluitende schuifdeursystemen van Metaflex Doors voldoen aan de strengste en meest actuele normen. Bovendien leveren wij voor iedere situatie met zijn specifieke eisen een maatwerkoplossing. Door onze voeling met de markt en wat er in de wereld om ons heen gebeurt, zijn wij in staat onze opdrachtgevers maximaal te ontzorgen. Met duurzame innovaties en een professioneel serviceapparaat. Wilt u ook een sluitend verhaal? Kijk op of bel

20 CLEANROOMS Ontzorgen Het sleutelwoord voor succesvolle groei van Brecon! door: brecon Brecon Cleanroom Systems geniet een groot deel van haar bekendheid als cleanroom bouwer door de continuïteit in het leveren van kwaliteitsproducten binnen de semiconductor industrie. Het werkterrein, van deze snel groeiende onderneming in Noord Brabant, beslaat echter beduidend meer marktsectoren. Zowel in overige industriële segmenten, als ook binnen de gezondheid sector, worden regelmatig succesvolle cleanroom projecten gerealiseerd! Inmiddels bestaat de Brecon Groep uit meerdere disciplines, in verschillende vestigingsplaatsen. In Etten-Leur is de hoofdvestiging te vinden, met het centrum van alle bouwactiviteiten: het algemene bedrijfsbureau. Een team van bouwkundig medewerkers is hier dagelijks actief met de planning, inkoop en calculatie. De teamleiders op de verschillende werklocaties worden van uit Etten-Leur aangestuurd. Tevens is hier de productie van eigen raampartijen, kozijnen en plafondsystemen gelokaliseerd, alsmede de productie van gelamineerde gipsplaten met o.a. staalbekleding. Martin Kools heeft hier de dagelijkse leiding als Hoofd Bedrijfsbureau. In Veldhoven vinden we Brabant Bouw b.v. Dit onderdeel van de Brecon Groep is verantwoordelijk voor alle bouwkundige werkzaamheden, welke vaak ontstaan bij een renovatie of verbouw van bestaande cleanrooms. Ook bij de totstandkoming van nieuwe cleanrooms in bestaande gebouwen, zijn vaak bouwkundige aanpassingen noodzakelijk om het gewenste resultaat te kunnen bereiken. Johan van de Meerendonk is verantwoordelijk voor dit bedrijfsonderdeel. De jongste onderneming van de Brecon Groep is gevestigd in Eindhoven en is sinds oktober actief als Brecon International b.v. De activiteiten van dit bedrijf zijn speciaal gericht op de Health Care sector in Nederland en de export van cleanroom technologie in het algemeen. Het bouwen van O.K. ruimtes in ziekenhuizen of klinieken vraagt een bijzondere aanpak. Ook het verkopen en realiseren van internationale projecten vereist een aangepaste werkmethode in vergelijking met het werken op nationaal niveau. Een joint venture tussen Atrined CleanAir Technology en Brecon Cleanroom 20 FMT Gezondheidszorg

21 Systems vormt echter een bundeling van kennis en ervaring welke garant staat voor het leveren van kwaliteitsprojecten in de medische sector en op de internationale markt. Geerd Jansen voert directie over deze onderneming. Onze samenwerking met grote bouwbedrijven en installateurs zorgt ervoor dat ons werkterrein inmiddels veel verder strekt dan de semiconductor sector. De ervaring en de werkmethode binnen dit marktsegment, in de afgelopen 20 jaar, zorgt er voor dat men ons steeds vaker het vertrouwen schenkt voor het bouwen van cleanrooms in de meest uiteenlopende sectoren. Aldus Bart van Waes, welke samen met partner Frank Moelands, eigenaar-directeur is van Brecon Cleanroom Systems b.v. Zowel Frank als Bart komen uit de praktijk en streven een degelijke en nuchtere aanpak na. Het down to earth gedachtegoed is onlosmakelijk verbonden met alle Brecon activiteiten. We zijn gewend aan de strengste eisen, zowel in de planning als in de uitvoering van grote projecten. Maar we bouwen ook kleinere turnkey projecten voor het midden- en kleinbedrijf. Wij vinden de kwaliteit en het nakomen van afspraken bij dergelijke projecten even belangrijk! De inzet van alle kennis en ervaring van onze mensen, alsmede een goede service, zijn van even groot belang voor een cleanroom van 200 m 2 als de mega projecten welke we in de afgelopen decennia hebben gebouwd. Al onze medewerkers hebben hierover hetzelfde idee! De Brecon Groep streeft een vooraanstaande internationale positie na in de bouw van cleanrooms in het algemeen en de plaatsing van gespecialiseerde wanden en plafonds in cleanrooms in het bijzonder. Daarnaast worden nieuwe concepten ontwikkeld binnen Brecon International ten bate van de internationale Health Care sector. Onder andere over het ontwerp van een stand alone kliniek voor lage inkomenslanden met een O.K. ruimte en verloskamer, is men in gesprek met de World Health Organisation in Geneve. Ook de plaatsing van een Mobiele O.K. Unit, welke voldoet aan de laatste eisen binnen de WIP richtlijn, staat binnenkort te gebeuren in het Midden-Oosten. Met al deze activiteiten lijkt het er op dat we veel meer gaan horen over deze dynamische onderneming! Ons streven vraagt om professionaliteit en flexibiliteit van ons team. We zijn niet bang te investeren in nieuwe concepten. Dat alles zorgt er voor dat we veel vertrouwen hebben in de toekomst!, aldus Bart ter afsluiting. Wilt u meer weten over GMP of ISO geclassificeerde cleanrooms van de Brecon Groep? Kijk dan op n FMT Gezondheidszorg 21

22 INSTANDHOUDING Hoe houd je het operatiecentrum functioneel en veilig? Als nieuwbouw nog geen optie is In een nieuw te bouwen operatiecentrum kunnen nieuwe medische technologieën en eisen relatief eenvoudig worden geïntegreerd. Maar hoe houd je het huidige operatiecentrum functioneel en veilig wanneer nieuwbouw om wat voor reden (nog) niet aan de orde is? Door: Ingrid A.W. de Jong en Herman de Bruin, consultants AT Osborne*). Foto s: AT Osborne/Martin van Welzen Fotografie Het operatiecentrum is bij uitstek een omgeving waarin veel nieuwe medische technologieën hun intrede doen. Tegelijkertijd wordt er veel aandacht besteed aan het verbeteren van de patiëntveiligheid. Denk aan de introductie van procedures zoals de time-out, maar ook aan nieuwe eisen die van buitenaf worden gesteld aan de fysieke omgeving van het operatiecentrum, inclusief technische installaties. Een mooie uitdaging om nieuwe medische technologieën en veiligheidseisen in deze fysieke omgeving te integreren. Maar wat wanneer nieuwbouw nog lang op zich laat wachten? Bijvoorbeeld omdat de financiering niet rondkomt, omdat gesprekken over fusies nog niet zijn afgerond of omdat er geen besluitvorming plaatsvindt vanwege onvoldoende zekerheid over de consequenties van de gehanteerde volumenormen. Het kan natuurlijk ook zijn dat het OK-complex weliswaar wat ouder is, maar nog niet oud genoeg om te worden vernieuwd. worden intensiever ingezet voor informatie- en kennisuitwisseling en als middel voor verwerking en opslag van (medische) gegevens. Daarnaast worden ze steeds vaker gebruikt om tijdens de operatie diagnostische informatie toe te kunnen passen. Maar ook in het kader van opleiding, onderwijs en onderzoek spelen multimedia een steeds belangrijkere rol. Patiëntveiligheidseisen Dan zijn er nog de eisen aan de fysieke omgeving die worden gesteld door toezichthoudende organen, beroepsgroepen, koepelorganisaties, gespecialiseerde werkgroepen en verenigingen. Veelal met als doel een bijdrage te leveren aan de veiligheid van de patiënt. We noemen er een paar, die grote impact kunnen hebben op de fysieke omgeving van het operatiecentrum. Holding In 2008 wordt ziekenhuizen in het IGZ-rapport Standaardisatie onmisbaar voor risicovermindering in het operatieve proces opgedragen de holding uitsluitend nog voor deze functie te gebruiken wanneer deze ruimte deel uitmaakt van de overdracht van de verpleegafdeling naar de operatiekamer. Ziekenhuizen mogen dus geen gecombineerde holding/recovery meer hebben. Nieuwe technologieën De introductie van nieuwe technologieën laat vaak niet meer op zich wachten tot het moment dat er een nieuw ziekenhuis of operatiecentrum wordt gebouwd. Goed zichtbaar is dat bij de introductie van beeldvormende technieken in de operatiekamer. Hybride operatiekamers, operatiekamers met MRI of CT, worden steeds vaker gerealiseerd binnen het bestaande operatiecentrum. Hetzelfde geldt voor multimedia. Deze 22 FMT Gezondheidszorg

23 Verticale downflow Uit die tijd dateert ook de grote druk op ziekenhuizen om laminaire downflowsystemen toe te passen. Mengende systemen werden in de ban gedaan en veel ziekenhuizen moesten zich op slopershoogte begeven om aan de strengere luchtkwaliteitseisen te kunnen voldoen. Op dit moment is het wachten op de nieuwe richtlijn Luchtkwaliteit in operatieafdeling klasse 1 van de Werkgroep Infectiepreventie (WIP). Daarin wordt naar verwachting een genuanceerder standpunt ingenomen. De richtlijn legt een relatie tussen de aard van de ingreep en de aan de operatiekamer te stellen eisen aan het luchtbehandelingssysteem. Gewrichtsvervangende operaties dienen plaats te vinden in een operatiekamer met een verticale downflow. Schone ingrepen waarbij endoprothesen worden geïmplanteerd, vergelijkbaar met gewrichtsprothesen, bij voorkeur ook. Voor andere ingrepen kan een keuze gemaakt worden tussen verticale downflow of mengende luchtbehandelingsystemen. Interessant is ook dat de voorkeur wordt uitgesproken voor een aparte opdekruimte per operatiekamer. Monitoring Nog een voorbeeld. Er worden in het kader van patiëntveiligheid eisen gesteld aan het meten, presenteren en vastleggen van omgevingsfactoren in de operatiekamer. Grondlegger hiervan is onder meer het Beheersplan luchtbehandeling voor de operatieafdeling Te noemen zijn onder andere de drukhiërarchie, de temperatuur, het aantal deurbewegingen en de status van onderhoud van de medische apparatuur. Enerzijds wordt beoogd daarmee gedrag te beïnvloeden, bijvoorbeeld door het meten van het aantal deurbewegingen. Anderzijds kunnen snel en adequaat (on)veilige situaties goed zichtbaar worden gemaakt, waarop vervolgens snel kan worden gereageerd. Bijna niemand zal moeite hebben de toegevoegde waarde hiervan te erkennen, maar de kostenbatenanalyse is soms een ander verhaal. Een geavanceerd systeem om deurbewegingen te tellen en registreren zonder onderliggende maatregelen om het gedrag te kunnen beïnvloeden, valt onder de categorie wel duur, maar niet goed. Overigens heeft het Beheersplan luchtbehandeling voor de operatieafdeling 2005 als grondlegger van de monitoring zelf inmiddels zijn formele status verloren. De beheersplannen die ziekenhuizen de afgelopen jaren op basis hiervan hebben gemaakt, zullen binnenkort getoetst moeten worden aan een nieuw kader. Dat wordt onder meer door de WIP aangereikt, maar is deels ook terug te vinden in het convenant Veilige toepassing van medische technologie in het ziekenhuis. Keuzes maken Er is dus een continue stroom aan nieuwe medisch-technologische ontwikkelingen en veiligheidseisen. Wat te doen als er, om wat voor reden dan ook, geen mogelijkheid bestaat om een volledig nieuw operatiecentrum te realiseren of het huidige grondig te renoveren? Om toch gebruik te kunnen blijven maken van een functioneel en veilig operatiecentrum moeten eenvoudigweg keuzes worden gemaakt. Keuzebepalende factoren nieuwe technologie Er spelen allerlei factoren een rol bij de keuze om bepaalde medisch-technologische ontwikkelingen in een bestaand operatiecentrum te implementeren. Nieuwe medische techniek kan nodig zijn om ingrepen beter of efficiënter te kunnen uitvoeren (verbeteringsinvestering). Ook kan nieuwe medische techniek nodig zijn voor het vervangen van verouderde techniek die direct ge- FMT Gezondheidszorg 23