Beste leerkracht/begeleider,

Transcriptie

1 LESMAP ANTARK 1

2 Voorwoord Beste leerkracht/begeleider, Binnenkort bezoekt u de voorstelling Antark met uw klas/groep. Met deze lesmap willen we u suggesties geven om voor en na de voorstelling aan de slag te gaan. We gaan in deze lesmap het niet enkel over de voorstelling hebben, we vertellen eigenlijk maar heel weinig van het verhaal. Via deze lesmap willen we u achtergrondinformatie en ideeën geven om het hele gebeuren nog rijker te maken door er naartoe te leven en na te genieten in de klas. De thema's energie en milieu zijn zeer actueel door de energiecrisis en de opwarming van de aarde. Voor heel veel leerlingen is dit echter nog net te ver van hun bed. Nochtans zijn zij de volgende generatie, degene die het evenwicht tussen energieverbruik enerzijds en milieugevolgen anderzijds moeten bewaken. Helaas hebben we nog geen energiebron gevonden die schoon is én betrouwbaar én betaalbaar. In de voorstelling Antark wordt er ingegaan op de gevaren van kernenergie. We hebben de ideale energiebron nog niet gevonden. Daarom moeten we keuzes maken. Dat doen energiebedrijven, dat doet de politiek, maar dat kun je zelf ook doen. Door slim om te gaan met energie, kun je ook invloed uitoefenen op de keuzes die er op nationaal en internationaal niveau gemaakt worden over de toekomst van energie. Op naar een schone toekomst in harmonie met de natuur! In de hoop dat deze lesmap inspirerend mag zijn, wensen we u een hele fijne theaterervaring! Figurentheater Propop vzw 2

3 INHOUD Voorwoord 2 Inhoud 3 Over de voorstelling 4 Wie werkte er allemaal aan mee? 4 De voorbereiding op de voorstelling Antark o Wat is Antarctica? 5 o Wat zijn pinguïns? 5 o Wat is kernenergie? 6 o Wat is een kerncentrale? 8 o Kernrampen 8 Na de voorstelling: de naverwerking o Napraten 9 o Suggestiethema s 9 Bronnen 10 Contactgegevens 10 3

4 Over de voorstelling Antark Antark is een poppenvoorstelling met weinig woorden met een duidelijke boodschap voor kinderen van 6 tot 12 jaar. Waar gaat het over? Antarctica is het koudste plek op Aarde. Toch leven er vele dieren waaronder de pinguïns. De pinguïns zwemmen, lopen, worden verliefd, maken ruzie, paren, leggen eieren, knuffelen, zorgen, kruipen dicht bij elkaar,... In de lange poolwinter is het leven hard, maar ze overleven in harmonie met de natuur. Maar op een dag komen er mensen met machines en die bouwen daar een kerncentrale. Wat vinden de pinguïns daarvan? Deze voorstelling stelt het nut van kernenergie op een speelse manier in vraag en wil bijdragen aan de discussie over energievoorziening in de toekomst. Wie werkte er allemaal aan mee? Scenario en Decor: Ruud Alles Spel: Ruud Alles, Els Peeters en Paul Wouters Poppen: Charlotte Alles Regie en Lesmap: Jessica Hagmijer 4

5 De voorbereiding op de voorstelling Antark Achtergrondinformatie bespreken: Wat is Antarctica? Antarctica is de koudste en droogste continent op Aarde. De gemiddelde temperatuur is er 40 C. Het heeft een lange winter van 9 maanden lang. Antarctica ligt aan de onderkant van de Aarde, rond de zuidpool en is omringd door Oceanen. Van al het ijs op de wereld ligt 90% op Antarctica. Gemiddeld ligt er 2200 meter ijs en op het dikste punt is het ijs zelfs 4776 meter dik. Ondanks al het ijs is Antarctica ook het droogste continent met de laagst gemiddelde luchtvochtigheid. Er leven maar een paar plantensoorten maar veel dieren zoals pinguïns, walvissen en zeehonden. Mensen wonen er niet maar er verblijven wel een 1000-tal onderzoekers om het wonderlijke leven op Antarctica te bestuderen (ze hebben zelfs een eigen radiostation!). Wat zijn pinguïns? Pinguïns zijn niet vliegende zeevogels die alleen maar leven op het zuidelijke halfrond. Toen de eerste poolreizigers deze merkwaardige dieren zagen, dachten ze dat het een vissoort was. Maar al snel bemerkten ze dat ze veren hadden en eieren legden. Pinguïns zijn goed uitgerust om te overleven in de extreme Antarctische weersomstandigheden. Ze hebben een verenkleed dat geen water doorlaat. Onder de veren is er een laagje lucht dat voor optimale isolatie zorgt. Aan de basis van de veren bevindt zich een laagje dons. Ten slotte bezitten pinguïns onderhuids een dikke laag vet dat ook als reservevoedsel dient. Pinguïns zijn uitstekende zwemmers. Dit moet wel want het voedsel halen ze uit het water. Hun vleugels zijn geëvolueerd tot smalle peddels waarmee ze zich voortbewegen in het water. Hun grootste vijanden zijn zeeluipaarden, zeeleeuwen, orka's en roofvogels, die het vooral voorzien hebben op eieren en kuikens. Het grootste gevaar is natuurlijk de mens, maar gelukkig lopen er op Antarctica niet al te veel exemplaren van deze diersoort rond. 5

6 Wat is kernenergie? Wij gebruiken allemaal energie. We gebruiken zelfs heel veel energie. Voor bijna alles hebben we energie nodig, bijvoorbeeld voor je computer, de televisie, de lichten in huis of het zuiveren van ons water. De elektriciteit krijgen we op verschillende manieren. Je krijgt het door brandstoffen als olie of steenkool te verbranden. Ook krijg je het door windmolens te laten draaien. En je kan het krijgen van kerncentrales. Die centrales leveren kernenergie op. In kerncentrales wordt energie geproduceerd door atomen te splijten. Jij, de zon, dit beeldscherm: het bestaat allemaal uit atomen. Atomen bestaan uit nog kleinere deeltjes. Die deeltjes zitten in het midden (de kern) aan elkaar vast, met kernenergie. Die kernenergie is heel sterk. Anders zou alles om je heen zo in elkaar storten. Door de kern van die atomen te splitsen komt de energie vrij. En die gebruiken wij. Bij het splijten van de atomen (van uranium) komt heel veel warmte vrij. Die warmte verhit een groot vat met water. Dit water veranderd in stoom en die stoom zet een grote dynamo (een turbine) in werking die weer een generator aandrijft waarin elektriciteit wordt opgewekt. Zoals op de fiets. Door het aandrijven van een dynamo krijg je dus licht. De elektriciteit die wordt opgewekt gaat via kabels naar huizen, bedrijven, scholen, enzovoort. Kernenergie wordt gebruikt: voor het opwekken van elektriciteit in de geneeskunde in wetenschappelijk onderzoek als energiebron voor duikboten en ruimteschepen in kernwapens Over kernenergie is veel discussie. Sommige mensen zijn ervoor. Anderen er tegen. Waarom eigenlijk? Er is één groot probleem dat met kernenergie te maken heeft: veiligheid. Kernenergie brengt gevaren met zich mee. Kerncentrales gebruiken radioactieve splijtstof en produceren radioactief afval. Dat is heel gevaarlijk. Mensen en dieren kunnen er kanker van krijgen. Het afval wordt vanzelf ongevaarlijk, maar dat duurt duizenden jaren. 6

7 Om te zorgen dat niemand ziek wordt, zijn er hele strenge beveiligingsmaatregelen in een kerncentrale. Ook de opslag van het afval is heel erg goed beveiligd. Maar het is niet mogelijk om de radioactiviteit van het afval weg te halen. Er zit niets anders op dan het afval duizenden jaren afgesloten te bewaren. Er is ook het risico dat er een ernstig ongeval kan gebeuren in een kerncentrale. Want stel dat een kerncentrale kapot gaat, dan kunnen de radioactieve stoffen vrijkomen in de natuur. Alle mensen die in de buurt wonen van zo'n centrale kunnen dan heel erg ziek worden en doodgaan. Gelukkig is de kans op een ongeluk met een moderne kerncentrale erg klein. Maar als het fout gaat, kunnen de gevolgen zeer ernstig zijn. En nog niemand heeft een veilige manier gevonden om kernafval voor altijd op te ruimen of het lekken van radioactiviteit uit een kernreactor, ook tijdens een ongeluk, geheel en al te voorkomen. Er is nog een probleem. Plutonium, een splijtstof die in kerncentrales wordt gebruikt, wordt ook gebruikt om kernbommen te maken. De explosie van een kernbom veroorzaakt enorme schade en produceren ook dodelijke straling. De straling maakt elementen in de omgeving radioactief en deze radioactieve elementen kunnen honderden jaren in de omgeving blijven en door de wind over grote afstanden verplaatst worden. Kernexplosies zouden ook de ozonlaag aan kunnen tasten; deze gaslaag beschermt de aarde tegen ultraviolette straling van de zon. De aarde heeft vele energiebronnen waaronder olie, kolen en gas. Maar waarom zijn ze op zoek gegaan naar een nieuwe energiesoort als we er toch anderen hadden? Wel, deze energiebronnen kunnen op raken na een aantal jaar. Daarom zijn we op zoek gegaan naar iets nieuws. Bij de verbranding van olie, kolen en gas (fossiele brandstoffen) komt ook zwaveldioxide vrij -een oorzaak van zure regen- en kooldioxide, dat bijdraagt aan het broeikaseffect. Uit kerncentrales komen weinig gassen vrij die samenhangen met zure regen en het broeikaseffect. Kernenergie maakt het mogelijk om fossiele brandstoffen voor andere toepassingen te bewaren. Olie is bijvoorbeeld nodig om plastic en benzine te maken. Uranium komt overal op de wereld voor. De energievoorziening wordt hiermee minder afhankelijk van buitenlandse fossiele brandstoffen. Kerncentrales kunnen heel veel energie opwekken en heel constant. Kernenergie levert een betrouwbare energie die er elke dag evenveel kan zijn. 7

8 Vroeger dachten ze dat kernenergie al onze energiezorgen zou oplossen. Dat het een goedkope en schone manier was van energievoorziening. Maar nu blijkt dat er moeilijke afvalproducten zijn en dat de kosten van de bouw en de afbraak van een kerncentrale veel hoger zijn dan ze eerst dachten. En na een aantal zorgbarende ongelukken (Tsjernobyl & Fukushima), vragen meer en meer mensen zich af hoe het in de toekomst moet. Wat is een kerncentrale? Kerncentrales zijn de fabrieken die kernenergie produceren. In België zijn er twee kerncentraleparken waar ze elektriciteit maken. Doel, met vier reactoren Tihange, met drie reactoren Kernrampen Een ongeluk in een kerncentrale gebeurt pas als een hele reeks storingen optreedt. Toch zijn er ondanks veiligheidsmaatregelen al verschillende ongelukken gebeurd. ongeluk in Three Mile Island in 1979 kernramp van Tsjernobyl. in 1986 kernramp van Fukushima in

9 Na de voorstelling: de naverwerking Napraten: Na de voorstelling is het goed de kinderen zelf even aan het woord te laten. Zo kunnen ze hun indrukken ventileren. Om hen hierbij te helpen kan je bijvoorbeeld de volgende vragen stellen: Wat vonden ze ervan? Wat vonden ze leuke momenten? Welke momenten vonden ze minder leuk? Wat hebben ze gezien? Hebben ze allemaal dezelfde voorstelling gezien? (niet iedereen neemt hetzelfde waar. Interpretaties kunnen verschillend zijn, een interpretatie is nooit foutief.) Welke personages kwamen er allemaal aan bod in de voorstelling? Wat vonden ze van het decor? De poppen? Suggestiethema s: Het is fijn om in de klas rond een thema te werken. Hieronder enkele suggesties: Energie Kernenergie Radioactiviteit Milieu De Zuidpool/Antarctica 9

10 Bronnen Websites: Wikipedia Boeken: Kernenergie 20ste-eeuwse uitvindingen - Nina Morgan Kerncentrales. Zo werkt het! - Kelvin Gosnell Pinguïn - Frans Lanting Film: March of the penguins- Luc Jacquet Contactgegevens Figurentheater Propop vzw Steenweg op Oosthoven 114 B 2300 Turnhout tel: info@propop.be 1