ZegelGezond Nederland Monitor Landelijk onderzoek naar het gebruik door Nederlanders van online publieksinformatie over gezondheid en ziekte

Transcriptie

1 ZegelGezond Nederland Monitor 2012 Landelijk onderzoek naar het gebruik door Nederlanders van online publieksinformatie over gezondheid en ziekte 1

2 inhoudsopgave voorwoord Hans de Goeij, voorzitter adviesraad ZegelGezond 4 monitor Belangrijkste uitkomsten op een rij 7 Opzet onderzoek 8 in de spotlights onderzoeksresultaten 1 Gebruik van internet Meeste Nederlanders gebruiken internet bij gezondheidsvraag Zorgprofessionals én internet beantwoorden onze gezondheidsvragen Zorgverlener en internet krijgen een 7 als rapportcijfer Nederlanders zoeken thuis en beginnen met een zoekmachine 14 2 Redenen voor internetgebruik Snel en zelfstandig antwoord vinden Nederlanders zoeken vooral naar informatie over diagnose bij zichzelf 18 3 Problemen met internetgebruik Moeite met betrouwbaarheid online bronnen Men komt veel tegenstrijdige informatie tegen Één op de vijf Nederlanders ervaart meer angst Zorgverleners kunnen internetgebruikers beter doorverwijzen 25 4 Redenen om geen internet te gebruiken Overdosis aan informatie 27 5 Andere effecten van internet Persoonlijke voor- en nadelen Juistheid en volledigheid van de informatie zijn het belangrijkste 30 6 Reactie van Nederlanders op ZegelGezond Nederlanders hechten waarde aan kwaliteitssysteem ZegelGezond heeft een naamsbekendheid van 8% Nederlanders vinden ZegelGezond nuttig 35 reactie op onderzoek van directie bureau zegelgezond 36 contact en colofon

3 Woord vooraf Uit het onderzoek dat voor u ligt, blijkt dat online gezondheidsinformatie voor veel Nederlanders een belangrijke informatiebron is. Driekwart van de Nederlanders heeft in het afgelopen jaar het internet gebruikt om een gezondheidsvraag te beantwoorden. Dat is niet verwonderlijk gezien de dichtheid van de Nederlandse internetvoorzieningen t.o.v. andere landen. De missie van ZegelGezond is de kwaliteit van online gezondheidsinformatie voor burgers inzichtelijk te maken. Mensen moeten deze informatie op waarde kunnen schatten. Met het kwaliteitszegel en de zoekmachine die betrouwbare informatie binnen handbereik brengt, vult ZegelGezond een belangrijke witte vlek op in het Nederlandse zorgstelsel. Ik ben dan ook blij dat het Innovatiefonds Zorgverzekeraars, aangevuld door ZonMw, aan de basis staat van ZegelGezond met een forse financiële injectie voor zowel ontwikkeling als implementatie. Eindelijk weer eens een goed idee dat in de praktijk echt wordt ingevoerd en gaat werken. Met elkaar kleuren we via ZegelGezond witte vlek in Nederlandse zorg Beste lezer, Gezondheid en ziekte zijn niet zelden onderwerp van gesprek thuis, in de vereniging, de buurt of de familie. Informatie over gezondheid, preventie en ziekte gaat een steeds grotere rol spelen in onze maatschappij. Veel burgers zeggen dat gezondheid het belangrijkste in het leven is. We vinden het dan ook steeds normaler dat we goed geïnformeerde burger zijn, die zelf naar die informatie zoeken. We kiezen onze eigen zorgverzekering, we worden aangespoord na te denken welke specialist of welk ziekenhuis we willen bezoeken wanneer we ziek zijn. Maar ook: we zijn zelf verantwoordelijk voor de eigen gezondheid; het fit houden van eigen lijf en geest. De eigen regie over het leven en zelfzorg vormen steeds meer een ankerpunt. Voor nu en de toekomst als we het hebben over een houdbaar stelsel van ondersteuning en gezondheidsvoorzieningen. Goede, eerlijke en bewezen gezondheidsinformatie van derden is dan ook onontbeerlijk om burgers de mogelijkheid te geven de juiste keuzes te maken. Steeds meer websites melden zich aan bij ZegelGezond. En uit dit onderzoek blijkt dat Nederlanders een kwaliteitsinstrument als ZegelGezond waarderen. Dit toont aan, zo kort na de lancering, dat er bij het algemene publiek al heel expliciet de wens bestaat om online gezondheidsinformatie doorzichtiger en toegankelijker te maken. Dat nu al 8 procent van de Nederlanders van ZegelGezond heeft gehoord, nog geen jaar na de stille lancering en slechts enkele maanden na de start van de publieke campagne, stemt hoopvol. Maar we zijn er nog (lang) niet. Daarom roep ik ook u op uw website(s) met gezondheidsinformatie door ZegelGezond te laten certificeren. Meld u zelf aan als expert. Gebruik de eerst volgende keer dat u een gezondheidsvraag heeft de zoekmachine van ZegelGezond. U weet dan in elk geval zeker dat tussen de resultaten alleen getoetste websites en gewaardeerde informatie staan. Maar ik adviseer u nu eerst deze inzichtelijke Monitor te lezen en zo kennis te maken met uw gedrag en dat van uw landgenoten! Hans de Goeij Voorzitter adviesraad ZegelGezond Bestuursadviseur Oude Gracht Groep Oud directeur-generaal van de volksgezondheid 4 5

4 Het onderzoek Belangrijkste uitkomsten op een rij Belangrijkste uitkomsten op een rij 1 Driekwart van de Nederlanders gebruikt internet om een vraag over zijn of haar gezondheid te beantwoorden. 2 Ruim de helft van de Nederlanders met een gezondheidsvraag* vindt het moeilijk te bepalen welke online bron met gezondheidsinformatie betrouwbaar is. Ouderen tussen de 56 en 65 jaar hebben meer moeite met het herkennen van betrouwbare websites dan jongeren tussen de 16 en 25 jaar. 3 4 op de 10 Nederlanders vinden de gevonden informatie tegenstrijdig. 4 2 op de 10 Nederlanders ervaren méér angst bij gebruik van online gezondheidsinformatie, bij jongeren zelfs 3 op de 10. monitor Nederlanders vinden informatie van een zorgverlener of voorzien van een keurmerk het meest bepalend voor de kwaliteit. Nederlanders onderschrijven het nut van een kwaliteitssysteem als ZegelGezond om online gezondheidsinformatie op waarde te schatten. Voor de ontwikkeling en positionering van ZegelGezond is doorlopend inzicht gewenst in hoe Nederlanders omgaan met deze informatie. Met een jaarlijks onderzoek onder de Nederlandse bevolking krijgt ZegelGezond dat inzicht. Ook komen dan belangrijke trends aan het licht. Deze Monitor bevat de resultaten van de eerste meting. * In deze monitor zal met Nederlanders, indien niet anders aangegeven, bedoeld worden: Nederlanders die in het afgelopen jaar een gezondheidsvraag hebben gehad. 6 7

5 in de spotlight Het onderzoek Opzet onderzoek Opzet onderzoek Het onderzoek is in opdracht van Bureau ZegelGezond Nederland uitgevoerd door Newcom Research & Consultancy samen met de Universiteit Twente (dr. O. Peters). Het streven is om elk jaar een vergelijkbaar onderzoek te verrichten om ook de veranderingen in het gebruik van online gezondheidsinformatie te monitoren. Opzet Online onderzoek: van 15 tot en met 20 augustus 2012 Doelgroep: Nederlanders (16+) Respons: n=1048 De steekproef is op basis van leeftijd, geslacht en provincie represen tatief voor inwoners van Nederland f leur ernst Hoogzwanger van haar tweede kindje Met vragen of klachten over onze gezondheid raadplegen we tegenwoordig niet alleen de dokter, maar ook het internet. Maar al snel verdwalen we in een woud van verschillende, soms tegenstrijdige informatie. Tijdens mijn zwangerschap zocht ik regelmatig op internet naar informatie. Natuurlijk kan de verloskundige mijn vragen ook beantwoorden, maar meestal komen ze op de vreemdste tijden en plekken bij je op. Je wilt het antwoord meteen weten, dus ga je Googlen. Het is echter lastig om goede websites te vinden en vooral te herkennen. 8 Newcom Research & Consultancy is aangesloten bij de MOA (MarktOnderzoekAssociatie). In het verlengde van het onderzoek heeft gezondheidsjournaliste Yolanda Edens een aantal mensen geïnterviewd over hun visie op online gezondheidsinformatie. De volledige interviews staan op 9

6 1 Gebruik van internet 1.1 Meeste Nederlanders gebruiken internet bij gezondheidsvraag Twee derde van de Nederlanders heeft het afgelopen jaar een vraag over ziekte of gezondheid gehad. Heeft u het afgelopen jaar een vraag over ziekte of gezondheid gehad? 8% 26% 66% Ja Nee weet ik niet meer onderzoeksresultaten 1 gebruik van internet Driekwart van deze Nederlanders maakt gebruik van het internet voor gezondheidsinformatie. Internet is als informatiebron voor onze vragen over gezondheid en ziekte bijna net zo belangrijk als de zorgprofessional. Beide bronnen worden door Nederlanders als nuttig gezien. De zoekmachine speelt een grote rol in ons zoekgedrag. Voor 41% is internet de eerste bron Voor 34 % is internet een aanvullende bron 75% 10 11

7 1 Gebruik van internet 1.2 Zorgprofessionals én internet beantwoorden onze gezondheidsvragen Van de Nederlanders stelt 46 procent zijn vraag in eerste instatie aan een zorgprofes sional, 41 procent kiest voor het internet. Aanvullend kiest 34 procent ervoor om internet te raadplegen en zoekt 28 procent van de mensen een antwoord via een zorgprofessional. Hoe heeft u als eerste geprobeerd antwoord te krijgen op uw gezondheidsvraag? Via een zorgprofessional 46% Via het internet 41% Via familie/vrienden 9% Via mijn partner 2% Overig 2% Hoe heeft u (nog meer) geprobeerd om antwoord te krijgen op uw gezondheidsvraag? (Meerdere antwoorden mogelijk) Via het internet 34% Via een zorgprofessional 28% Via familie/vrienden 20% Via mijn partner 8% Via een boek 5% Via een tijdschrift 2% Anders 3% Ik heb geen andere bronnen gebruikt 22% n = Zorgverlener en internet krijgen een 7 als rapportcijfer Nederlanders zijn het meest tevreden over de gezondheidsinformatie afkomstig van een zorgprofessional. Gezondheidsinformatie via het internet scoort in het algemeen een 7,3. Hoe tevreden bent u over de gezondheidsinformatie als het gaat om de volgende aspecten? (Rapportcijfers 1-10) Gezondheidsinformatie in het algemeen 7,5 7,3 Juistheid 7,5 7,1 Volledigheid 7,4 7,1 Begrijpelijkheid 7,6 7,3 Actualiteit 7,5 7,2 Bruikbaarheid 7,5 7,1 Informatie van een zorgprofessional (n=319) Informatie op internet (n=516) 12 13

8 in de spotlight 1 Gebruik van internet 1.4 Nederlanders zoeken thuis en beginnen met een zoekmachine Van de Nederlanders zoekt 95 procent thuis op zijn PC of laptop naar gezondheidsinformatie. Ruim 89 procent gebruikt daarbij een zoekmachine. Social media als Twitter of Facebook spelen geen rol van belang. Op welke locatie heeft u gezocht naar gezondheidsinformatie op internet? Thuis 95% Op het werk 4% In de wachtkamer 1% Hoe heeft u de gezondheidsinformatie op internet gezocht? Op mijn pc 51% Op mijn laptop 45% Op mijn mobiele telefoon 2% Op mijn ipad/tablet 2% Waar bent u als eerste heen gegaan voor het opzoeken van gezondheidsinformatie? Een zoekmachine 89% De website van een patiëntenvereniging 7% De website van een zorginstelling 2% Social media (zoals Facebook, Twitter of Hyves) 0% Weet ik niet meer 1% michiel rutgers Directeur van het Astma Fonds Het Astma Fonds (binnenkort Longfonds) is een van de allereerste deelnemers aan ZegelGezond. Het fonds geeft mensen met een longziekte informatie en advies. Belangrijke communicatiemiddelen zijn de website en de telefonische informatielijn, die dagelijks kan worden gebeld. Een aanzienlijk deel van de consumenten vraagt om hulp bij de uitleg van de informatie die ze uit diverse bronnen hebben ontvangen. Daarbij komen ze ook terecht op websites die op het eerste gezicht betrouwbaar ogen, maar zijn opgezet of worden betaald door fabrikanten met als doel hun middel onder de aandacht te brengen. Om maar niet te spreken over de enorme hoeveelheid websites die onjuiste en soms schadelijke informatie bevatten. Een consument ziet het verschil niet. ZegelGezond helpt het onderscheid te maken. Anders, namelijk 1% n = 516 In het verlengde van het onderzoek heeft gezondheidsjournaliste Yolanda Edens een aantal mensen geïnterviewd over hun visie op online gezondheidsinformatie. 14 De volledige interviews staan op 15

9 2 Redenen voor internetgebruik 2.1 Snel en zelfstandig antwoord vinden 6 op de 10 Nederlanders maken van het internet gebruik, omdat het hen in staat stelt zelfstandig een antwoord te formuleren op hun gezondheidsvraag. Ook vindt men internet een snelle manier om aan informatie te komen. Het internet is ook een veelgebruikte aanvulling op een bezoek aan een zorgprofessional. Ruim 3 op de 10 gebruiken internet als voorbereiding op een bezoek aan zijn of haar zorgverlener en bijna 4 op de 10 zoeken na een consult aanvullende informatie op het internet. Waarom maakt u gebruik van gezondheidsinformatie op het internet? (meerdere antwoorden mogelijk) Ik wil mijn vraag zelf beantwoorden 60% Ik krijg snel informatie 55% Als aanvulling op artsbezoek 38% onderzoeksresultaten 2 redenen voor internetgebruik Internet is een snel en toegankelijk medium dat ons in staat stelt zelfstandig onze gezondheidsvraag te beantwoorden. Nederlanders zoeken op internet vooral naar informatie over diagnose, behandeling en medicijngebruik. De gezondheidsvraag betreft meestal onszelf of een vriend of familielid. Ook speelt online gezondheidsinformatie een belangrijke rol als aanvullende informatiebron voor bezoeken aan de zorgverlener. Als voorbereiding op artsbezoek 35% Uit nieuwsgierigheid 34% Om mezelf/iemand anders gerust te stellen 30% Om ervaringen van anderen te lezen 27% De informatie is uitgebreid 17% De informatie is actueel 9% Anders 1% Weet ik niet 1% n =

10 in de spotlight 2.2 Nederlanders zoeken vooral naar informatie over diagnose bij zichzelf Ruim 7 op de 10 Nederlanders met een gezondheidsvraag zoeken naar informatie voor de eigen gezondheidssituatie, een kwart voor familie en vrienden. Het gaat er dan vooral om zelf een diagnose te kunnen stellen, of meer informatie over een behandeling of medicijngebruik te krijgen. Op wie had de meest recente gezondheidsvraag betrekking? Op mijzelf 72% Op familie/vrienden Op familie/vrienden 24% Op iemand anders 4% Weet ik niet meer 0% Op welk type informatie heeft u gezocht bij uw meest recente gezondheidsvraag? Diagnose 33% Behandeling 21% Medicijngebruik 19% bart thoonen Huisarts/coördinator kaderopleiding voor artsen, met een speciale interesse voor longziekten Steeds meer artsen vinden het een goede zaak dat patiënten zelf op zoek gaan naar informatie over hun aandoening of klachten. Thoonen richt zich vooral op het ontwikkelen van mogelijkheden om de longzorg te verbeteren met als speciaal aandachtsgebied zelfmanagement bij (chronische) longziekten. Prognose 10% Ervaringen van anderen 7% Leefstijladvies 5% Anders 3% Weet ik niet meer 2% n = 694 Zelfmanagement betekent dat patiënten zelf in staat zijn om aan te geven wat ze wel en niet kunnen en zelf bepalen welke stappen ze zetten en op welk moment. Het is aangetoond dat patiënten die zelf een rol kunnen spelen bij de behandeling van hun aandoening, beter om kunnen gaan met hun klachten en meer vertrouwen hebben in hun arts. Bovendien volgen ze adviezen effectiever op, omdat ze een beter beeld hebben van de effecten op hun klachten. In het verlengde van het onderzoek heeft gezondheidsjournaliste Yolanda Edens een aantal mensen geïnterviewd over hun visie op online gezondheidsinformatie. 18 De volledige interviews staan op 19

11 3 Problemen met internetgebruik 3.1 Moeite met betrouwbaarheid van online gezondheidsinformatie Ruim de helft van de Nederlanders vindt het moeilijk te bepalen welke online bron voor gezondheidsinformatie betrouwbaar is, 2 op de 10 hebben moeite websites met betrouwbare informatie te herkennen. In hoeverre bent u het met de stelling oneens dan wel eens? Bij online gezondheidsinformatie is het moeilijk te bepalen welke bron betrouwbaar is. 4% 9% onderzoeksresultaten 3 problemen met internetgebruik 54% 33% Websites met betrouwbare informatie zijn goed te herkennen. (Helemaal) mee oneens Neutraal (Helemaal) mee eens Weet niet Een grote groep Nederlanders twijfelt aan de betrouwbaarheid van online bronnen en vindt het moeilijk om betrouwbare gezondheidsinformatie te herkennen. Bovendien wordt online gezondheidsinformatie vaak gezien als tegenstrijdig. Online gezondheidsinformatie leidt voor sommige Nederlanders tot meer angst én meer gezondheidsklachten. 31% 4% 20% 45% (Helemaal) mee oneens Neutraal (Helemaal) mee eens Weet niet 20 21

12 3 Problemen met internetgebruik Ouderen (56 tot 65 jaar) hebben meer moeite met het herkennen van betrouwbare websites dan jongeren (16 tot 25 jaar). Mannen hebben meer moeite met het bepalen van de betrouwbaarheid van online gezondheidsinformatie dan vrouwen. In hoeverre bent u het met de stelling oneens dan wel eens? Bij online gezondheidsinformatie is het moeilijk te bepalen welke bron betrouwbaar is. 16 t/m 25 jaar 26 t/m 35 jaar 36 t/m 45 jaar 46 t/m 55 jaar 56 t/m 65 jaar 66 jaar en ouder Totaal (Helemaal) mee oneens 31% 21% 21% 20% 13% 16% 20% 3.2 Men komt veel tegenstrijdige informatie tegen Circa 4 op de 10 Nederlanders vinden de online gevonden gezondheidsinformatie tegenstrijdig. In hoeverre bent u het met de stelling oneens dan wel eens? Online gezondheidsinformatie is vaak tegenstrijdig. 37% 5% 14% Neutraal 32% 42% 45% 46% 53% 53% 45% (Helemaal) mee eens 32% 34% 29% 30% 30% 28% 31% Weet niet 5% 3% 5% 4% 4% 3% 4% 44% (Helemaal) mee oneens Neutraal (Helemaal) mee eens Weet niet Mannen Vrouwen 5% 6% 3% 13% 58% 31% 50% 34% (Helemaal) mee oneens Neutraal (Helemaal) mee eens Weet niet 22 23

13 3 Problemen met internetgebruik 3.3 Eén op de vijf Nederlanders ervaart meer angst Gemiddeld 2 op de 10 Nederlanders ervaren meer angst, nadat zij op internet gezondheidsinformatie hebben gezocht. Bij de jongeren doelgroep is dit zelfs 3 op de 10. In hoeverre bent u het met de stelling oneens dan wel eens? Ik ervaar meer angst wanneer ik online gezondheidsinformatie gebruik. 3.4 Zorgverleners kunnen internetgebruikers beter doorverwijzen In vergelijking met Nederlanders die geen gebruik hebben gemaakt van het internet om hun gezondheidsvraag te beantwoorden, stellen twee keer zoveel internetgebruikers dat ze door hun zorgverlener niet goed worden doorverwezen naar de juiste websites. In hoeverre bent u het met de stelling oneens dan wel eens? 16 t/m 25 jaar 26 t/m 35 jaar 36 t/m 45 jaar 46 t/m 55 jaar 56 t/m 65 jaar 66 jaar en ouder Totaal Artsen en andere zorgprofessionals kunnen mij goed doorverwijzen naar de juiste websites. Gebruik gemaakt van internet Geen gebruik gemaakt van internet Ik ervaar meer angst 30% 25% 17% 14% 19% 16% 20% Neutraal 44% 50% 53% 57% 53% 57% 52% Ik ervaar minder angst 26% 25% 30% 29% 28% 27% 28% 12% 16% 15% 8% Van de mensen die meer angst ervaren na het gebruik van online gezondheidsinformatie krijgt ruim 34 procent ook meer klachten. Van diegenen die minder angst ervaren, krijgt 37 procent juist minder klachten. 36% 36% 42% 35% Ik ervaar meer angst Ik ervaar minder angst 11% 8% (Helemaal) mee oneens Neutraal (Helemaal) mee eens Weet niet 34% 37% 55% 55% Ik krijg meer klachten Neutraal Ik krijg minder klachten 24 25

14 4 Redenen om geen internet te gebruiken 4.1 Overdosis aan informatie Ongeveer een kwart van de Nederlanders met een gezondheidsvraag heeft geen gebruik gemaakt van internet als bron. Velen van hen zijn bang dat online gezondheidsinformatie niet betrouwbaar is. Enkele reacties op de vraag waarom men geen internet gebruikt om naar gezondheidsinformatie te zoeken: Daar staat zoveel verschillende informatie dat je door de bomen het bos niet ziet, zeker als het om iets heel belangrijks gaat. Ik acht een specialist kundiger dan informatie op internet. Tenzij het een officiële door specialisten opgezette website is. Het internet is niet altijd betrouwbaar. Met je symptomen kun je ook uitkomen bij een hele andere ziekte, wat je uiteindelijk niet blijkt te hebben. De dokter is in dat geval betrouwbaarder. Er komt voor een leek teveel informatie op je af. onderzoeksresultaten 4 redenen om geen internet te gebruiken Nederlanders die het afgelopen jaar geen internet hebben gebruikt om hun gezondheidsvraag te beantwoorden, is gevraagd waarom ze internet geen geschikte informatiebron vinden. Onduidelijkheid over de betrouwbaarheid en de grote hoeveelheid informatie waarmee men online wordt geconfronteerd, spelen een bepalende rol. Iedereen kan zetten wat hij wil op internet. Ik betwijfel de professionaliteit van deze info. Ik was tevreden met het antwoord van mijn huisarts. Internet kan ook verkeerde informatie geven, omdat het internet geen dingen kan zien of voelen. Op internet staan ook ernstige dingen met dezelfde symptomen als jij hebt en dan ga je nog het ergste denken, terwijl er misschien niet eens iets aan de hand is. Overdosis aan informatie

15 5 Andere effecten van internet 5.1 Persoonlijke voor- en nadelen De meningen over onderstaande stellingen lopen sterk uiteen. Zijn deze stellingen op u van toepassing als u online gezondheidsinformatie gebruikt? Ik ervaar meer angst Nee Ja Mijn arts neemt mij minder serieus Ik krijg minder duidelijkheid Ik krijg minder vertrouwen in artsen Ik krijg meer klachten onderzoeksresultaten 5 andere effecten van internet Nederlanders denken heel verschillend over het effect dat internet als bron voor gezondheidsinformatie op hen heeft. Zij die na gebruik van internet als informatiebron voor hun gezondheidsvraag meer angst ervaren, blijken het inschatten van de betrouwbaarheid van online bronnen moeilijker te vinden. Nederlanders willen bovenal dat de gevonden online gezondheids informatie klopt. Zoals eerder vastgesteld geeft 1 op de 5 Nederlanders aan meer angst te ervaren na gebruik van online gezondheidsinformatie, terwijl ruim een kwart zich niet angstiger voelt. Bijna 7 op de 10 mensen die meer angst ervaren, vinden het moeilijk te bepalen welke online bron betrouwbaar is. Ruim 1 op de 10 Nederlanders heeft het gevoel door zijn arts minder serieus genomen te worden, wanneer zij zelf al informatie hebben gezocht op het internet over hun gezondheidsvraag. Gezien het feit dat ruim 4 op de 10 mensen met een gezondheidsvraag zich voorafgaand aan een doktersbezoek informeren via internet, gaat het hier om grote aantallen Nederlanders. De helft van de Nederlanders heeft niet het gevoel minder duidelijkheid te krijgen nadat zij op internet zoeken, voor 15 procent geldt dat wel. Ruim 1 op de 10 Nederlanders heeft minder vertrouwen in zijn of haar arts gekregen na het gebruik van online gezondheidsinformatie. Terwijl dat voor bijna een kwart van de mensen niet zo is. Ruim 1 op de 10 personen ervaart meer klachten na gebruik van online gezondheidsinformatie, terwijl bijna 2 op de 10 personen het hier niet mee eens zijn

16 in de spotlight 5.2 Juistheid en volledigheid van de informatie zijn het belangrijkste Nederlanders willen vooral dat de gezondheidsinformatie klopt. Zij vinden de juistheid het meest bepalend voor de waardering van gezondheidsinformatie, gevolgd door volledigheid, begrijpelijkheid, actualiteit en bruikbaarheid. 1 Juistheid 5 Bruikbaarheid 2 Volledigheid Algemene waardering gezondheidsinformatie 4 Actualiteit 3 Begrijpelijkheid herman van tinteren Kinderarts Ook de website van kinderarts Herman van Tinteren is inmiddels bij ZegelGezond aangesloten. Op zijn website geeft Van Tinteren medische informatie over onderwerpen die met de gezondheid van kinderen te maken hebben. Ik vind een onafhankelijke certificering belangrijk. Hoe meer mensen zich aanmelden als panellid bij ZegelGezond, hoe beter. Bijvoorbeeld vakgroepen van artsen die informatie over hun eigen specialisme willen beoordelen. Op die manier kan medische kennis op de juiste wijze worden gedeeld met de consument. De arts is de deskundige die kan beoordelen of en op welke manier de online informatie ook geldt voor de persoonlijke situatie van de patiënt. Een kwaliteitszegel voor websites met betrouwbare informatie is daarom óók voor artsen een goede houvast om patiënten de juiste weg te wijzen. In het verlengde van het onderzoek heeft gezondheidsjournaliste Yolanda Edens een aantal mensen geïnterviewd over hun visie op online gezondheidsinformatie. 30 De volledige interviews staan op 31

17 6 Reactie van Nederlanders op ZegelGezond 6.1 Nederlanders hechten waarde aan kwaliteitssysteem De moeizame inschatting van de betrouwbaarheid van online bronnen en de tegenstrijdigheid van online gezondheidsinformatie is voor veel Nederlanders een probleem. In het onderzoek is aan alle respondenten gevraagd, wat hen zou helpen om online informatie beter op waarde te schatten. De respondenten hebben een aantal vooraf vastgestelde opties in volgorde van belangrijkheid en nuttigheid geplaatst Gezondheidsinformatie van een zorgprofessional Een kwaliteitssysteem Verwijzing door een zorgprofessional naar website Actualiteit van de gezondheidsinformatie Gezondheidsinformatie afkomstig van zorgconsumenten onderzoeksresultaten 6 reactie van nederlanders op zegelgezond Nederlanders zien potentie in een kwaliteitssysteem als ZegelGezond. 6 Vormgeving van de website Gezondheidsinformatie van een zorgprofessional wordt als hoogst gewaardeerd bij het bepalen van de kwaliteit van online gezondheidsinformatie. Een kwaliteitssysteem staat op de tweede plaats. Nederlanders die online gezondheidsinformatie tegenstrijdig en/of onbetrouwbaar vinden, hechten relatief meer belang aan een kwaliteitssysteem

18 6 Reactie van Nederlanders op ZegelGezond 6.2 ZegelGezond heeft een naamsbekendheid van 8% Hoewel ZegelGezond in december 2011 is gelanceerd en pas in juni 2012 is begonnen met de publieke campagne, heeft het nu al een naamsbekendheid van 8% onder de Nederlandse bevolking. Bent u bekend met ZegelGezond? 6.3 Nederlanders vinden ZegelGezond nuttig Vervolgens is aan de ondervraagden kort uitgelegd wat ZegelGezond is. En is gevraagd ZegelGezond voor diverse aspecten een rapportcijfer te geven. In hoeverre vinden mensen een kwaliteitssysteem als ZegelGezond nuttig, deskundig, betrouwbaar, transparant en herkenbaar? Daaruit blijkt dat Nederlanders enthousiast zijn over de mogelijkheden van ZegelGezond. 7% 1% Toelichting ZegelGezond voor respondenten: ZegelGezond is een kwaliteitssysteem voor online gezondheidsinformatie. Dit systeem helpt mensen snel en makkelijk de beste gezondheidsinformatie op het internet te vinden. ZegelGezond plaatst een zegel met cijfers op deelnemende websites zodat bezoekers de gezondheidsinformatie op waarde kunnen schatten. Daarnaast kun je via de website van ZegelGezond via een zoekmachine zoeken naar gezondheidsinformatie op websites die bij ZegelGezond zijn aangesloten. In hoeverre vindt u onderstaande aspecten van toepassing op een kwaliteitssysteem als ZegelGezond? (Rapportcijfers 1-10) 92% Nuttig 7,1 Deskundig 6,9 Betrouwbaar 6,9 Transparant 6,7 Herkenbaar 6,6 Nee, ik hoor nu voor het eerst van ZegelGezond Ja, maar alleen van naam Ja, ik heb gebruik gemaakt van ZegelGezond Opvallend is dat Nederlanders die internet al hebben gebruikt voor gezondheidsinformatie over alle aspecten positiever zijn over ZegelGezond, dan de niet-internetgebruikers. De laatste groep beoordeelt de aspecten t.a.v. ZegelGezond gemiddeld met een 6,3. Internetgebruikers waarderen de aspecten gemiddeld met ruim een

19 Reactie op het onderzoek van directie Bureau ZegelGezond Lars Gierveld en Thomas Schippers ZegelGezond zet bewust in op samenwerking. Als maatschappelijke organi satie zonder winstoogmerk kunnen we met open vizier het netwerk uitbouwen en gebruiken. Onze agenda is glashelder: Nederlanders moeten snel en gemakkelijk via zegel en zoekmachine betrouwbare antwoorden op hun gezondheidsvragen kunnen vinden op de beste websites van het land. Gelukkig denken veel partijen daar hetzelfde over, gezien de toenemende maatschappelijke steun waarop ZegelGezond nu al mag rekenen. Die steun blijkt natuurlijk ook uit het groeiende aantal organisaties dat met hun website(s) meedoet en/of helpt bij het werven van experts. Thomas Schippers (links) en Lars Gierveld Het is duidelijk dat het succes van ZegelGezond staat of valt bij een grote bekendheid bij en frequent gebruik van de zoekmachine door het algemene publiek. Afgelopen juni zijn we daarom begonnen met de landelijke, publieke campagne. Veel media hebben dat opgepakt. Nu de zomer erop zit, pakken we door met marketing via een grote hoeveelheid diverse mediakanalen; Google Adwords, Facebook Ads, STER, tijdschriften et cetera. Ook de deelnemende organisaties en maatschappelijke partners spelen daarbij een belangrijke rol; als ZegelGezond op bekende vleugels een stukje mee mag vliegen, vliegen we straks samen. reactie op het onderzoek van directie bureau zegelgezond In de jaren dat we ZegelGezond hebben opgezet en ontwikkeld (vanaf 2008), hebben we de rol van het internet steeds groter zien worden in de publieke informatievoorziening rondom ziekte en gezondheid. Het ligt dan ook voor de hand dat de problemen die internetgebruik met zich meebrengt pregnanter worden. Deze monitor bevestigt dat beeld. Teveel mensen raken online de weg kwijt, hebben moeite waar van onwaar te onderscheiden en ondervinden angst na een online bezoek. Dit sterkt ons in het idee dat ZegelGezond een belangrijke factor moet en zal spelen in het Nederlandse zorgstelsel; men moet geen éxtra vragen, onduidelijkheid of zelfs angst krijgen als men al een gezondheidsvraag heeft, maar waardevolle antwoorden vinden. We danken u voor uw betrokkenheid bij ZegelGezond en het vertrouwen dat u daarmee in onze missie stelt. Als u nog niet betrokken bent, weet dan dat ook u van harte welkom bent om met ons en een grote groep andere partijen mee te werken aan een goede online informatievoorziening. Eén ding weten we dan zeker; deze monitor zal elk jaar rooskleuriger zijn. Goede online informatievoorziening over ziekte en gezondheid vinden we straks allemaal vanzelfsprekend. Lars Gierveld Thomas Schippers 36 37

20 in de spotlight ZEGELGEZOND NEDERLAND Monitor 2012 annette booiman Astmapatiënt Bureau ZegelGezond Nederland bv Van de duizenden Nederlandstalige websites met publieksinformatie over gezondheid en ziekte, kunnen alleen de betere meedoen aan ZegelGezond. In een selectieproces bepalen organisaties uit het zorgveld zelf welke websites dat zijn. Deze websites moeten namelijk voldoen aan ruim 65 belangrijke basisregels. Zo moet duidelijk zijn hoe actueel de informatie is, welke organisatie er achter de website zit en hoe die organisatie met persoonlijke gegevens en cookies omgaat. Een organisatie als ZegelGezond kan de consument helpen om het kaf van het koren te scheiden. Het moet voor de consument wel duidelijk zijn wat de meerwaarde is, hoe en door wie het zegel is toegekend en op basis van welke criteria. Wat ik informatief vindt, kan voor een ander juist teveel of te weinig informatie zijn. Het allerbelangrijkste is dat je zelf kritisch blijft kijken naar de gevonden resultaten en kijkt of die passen bij wat jij zoekt en of aansluiten bij jouw persoonlijke situatie. Adres Prins Hendrikkade 170 I 1011 TC Amsterdam info@zegelgezond.nl Telefoon +31 (0) Colofon Tekst Laura de Bruijn, Lars Gierveld, Thomas Schippers Ontwerp Ontwerp: Inne Fotografie Henrike Grijsen, Jana Boekholt Uitgave 2012 ISBN Bureau ZegelGezond Nederland BV ZegelGezond heeft geen winstoogmerk. De exploitatie van ZegelGezond is in handen van de onafhankelijke Stichting ZegelGezond Nederland (ANBI) die de uitvoerende taken uitbesteedt aan Bureau ZegelGezond Nederland B.V. Het Innovatiefonds Zorgverzekeraars maakt de start financieel mogelijk. In het verlengde van het onderzoek heeft gezondheidsjournaliste Yolanda Edens een aantal mensen geïnterviewd over hun visie op online gezond 38 heidsinformatie. De volledige interviews staan op

21 Van Praag Instituut Deelnemers per 1 september