Revolverend fonds voor energiebesparing in de bestaande bouw
|
|
- Samuël Boer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bijlage bij brief 12/11.035/EB/Abr Revolverend fonds voor energiebesparing in de bestaande bouw INLEIDING In 2011 en 2012 heeft Holland Financial Centre een onderzoek uitgevoerd naar de versnelling van de verduurzaming van de Nederlandse economie. Doel van het onderzoek was om oplossingen te identificeren voor de barrières die investeringen in duurzame technologie in de weg staan. Het onderzoek is uitgevoerd in dialoog met ondernemers, banken, beleggers en verschillende departementen. Het onderzoek heeft geresulteerd in een investeringsvoorstel tot oprichting van de publiek-private Groene InvesteringsMaatschappij (GIM), welke op 23 mei 2012 is gepresenteerd in Nieuwspoort. Het investeringsvoorstel heeft de steun van VNO-NCW, MKB-Nederland, Bouwend Nederland, FME en Uneto-VNI alsmede 8 financiële instellingen, waaronder ING en ABN AMRO. Daarnaast is op 14 juni 2012 een Green Deal gesloten om in samenwerking met PwC e.a. een onderzoek te doen naar de haalbaarheid van een Nationaal Fonds Energiebesparing (NFEB), dat dat als doel heeft financiering van energiebesparingsmaatregelen voor huishoudens aantrekkelijk en toegankelijk te maken. Een belangrijk element hierbij is de mogelijkheden om de financiering af te wikkelen via de energierekening. Bij dit initiatief zijn energiebedrijven, banken en de installatie- en technologiesector actief betrokken. De initiatiefnemers van het GIM en het NFEB zijn in nauw overleg met elkaar om beide complementaire initiatieven goed af te stemmen. Eind mei is het Lenteakkoord openbaar gemaakt. Het lenteakkoord bevat elementen welke nauw aansluiten bij de Groene InvesteringsMaatschappij en het NFEB. Het Lenteakkoord besluit tot oprichting van een revolverend fonds voor versnelling van de energie efficiency in de bestaande bouw en tot oprichting van een stichting die de barrières voor investeringen moet identificeren en wegnemen. De hierboven genoemde initiatieven moeten leiden tot een geïntegreerde publiekprivate samenwerking ten behoeve van de financiering van energiebesparing in gebouwen. Het op te richten revolverende fonds voor besparing in woningen en utiliteitsbouw past goed binnen de bredere aanpak van de op te richten Groene Investeringsmaatschappij en het NFEB. Voor de verdere uitwerking daarvan vormen vervolgens de conclusies van het haalbaarheidsonderzoek van PwC e.a. de basis voor het model om de financiering via de energierekening af te wikkelen. Voorafgaand aan deze uitwerking is van belang dat vanaf de start wordt ingezet op het maximaliseren van de hefboom in het fonds, en het mobiliseren van institutioneel kapitaal. Deze startnotitie geeft aan hoe dit mogelijk is, namelijk via een staatsgarantie op de funding. 1
2 UITGANGSPUNTEN Mobiliseer institutioneel kapitaal Volgens de IEA (Energy Technology Perspectives 2012, 11 juni 2012) zal wereldwijd 36 triljard USD extra geïnvesteerd moeten worden om in 2050 de helft van alle energie uit duurzame bronnen te verwerven. Daar is energie efficiency bij inbegrepen. Voor Nederland gaat het dan om een bedrag van honderden miljarden euro s. Een dergelijke investeringsinspanning is niet financierbaar met de huidige financiële structuur. De binnenlandse kredietverlening door banken is sterk afhankelijk van internationale funding omdat er veel meer krediet dan spaargeld is. Daardoor ontstaat een tekort, de zogenaamde funding gap, die door internationale beleggers moeten worden aangevuld middels obligaties, securitisaties en inter-bancaire financiering. Deze route staat als gevolg van de kredietcrisis en de bijbehorende regelgeving in toenemende mate onder druk. Hierdoor wordt krediet schaarser en banken kritischer in het verlenen hiervan. Krediet is en wordt dus duurder en schaarser. Vooral langlopende leningen worden door banken steeds minder verstrekt of alleen tegen hoge rentepercentages. Door het kapitaal intensieve karakter van investeringen in duurzaamheid is de financiering verantwoordelijk voor 45% tot 70% van de totale kosten van de investering. Als de prijs van financiering daalt, worden (meer) projecten beter rendabel en dus beter financierbaar. Ze halen eerder de criteria die banken aan de rentabiliteit van projecten stellen. Om kredietruimte en een betaalbare kredietvoorziening in Nederland te creëren is het noodzakelijk om nieuwe binnenlandse financieringsbronnen aan te boren. Hiertoe kunnen de vermogens van Nederlandse pensioenfondsen en verzekeraars dienen. Deze partijen beheren gezamenlijk circa 1200 miljard euro, waarvan slechts een fractie in Nederland is belegd. Als een geringe verschuiving naar Nederland kan worden bewerkstelligd zal meer en lager geprijsde financiering worden gerealiseerd. Dat komt niet alleen ten goede van de versnelling van de verduurzaming, maar heeft uitstraaleffecten naar de gehele economie. Oplossingen die zich richten op het mobiliseren van spaargelden, of op buitenlandse beleggers voegen geen financieringscapaciteit toe, maar verhevigen de concurrentie op dat gebied. Om een verschuiving te realiseren dienen de juiste instrumenten worden geboden. Zo laag mogelijke uitvoeringskosten Alle uitvoeringskosten gaan ten koste van de versnelling van de verduurzaming en dienen derhalve zoveel als mogelijk worden voorkomen. Maximale hefboomwerking De beschikbare gelden moeten uiteraard zo effectief mogelijk worden ingezet. Daarbij kan een uitruileffect ontstaan tussen de totale som aan extra investeringen, en de rentabiliteit van die investeringen. 2
3 Ingrijpen in concurrentieverhoudingen minimaliseren De Nederlandse markt voor krediet moet door het nieuwe fonds van een nieuwe impuls worden voorzien zonder specifieke private partijen te bevoordelen of te benadelen. Dit kan worden beschouwd als onrechtmatige staatssteun. MEEST EFFICIENTE OPLOSSING: FUNDING GARANTIE De meest efficiënte oplossing wordt gerealiseerd als de beschikbare gelden (70 miljoen in 2013, 58 miljoen daarna) worden ingezet om een funding -garantie af te geven. Volgens het begrotingsbeleid (Toetsingskader risicoregelingen, Kader van het Ministerie van Financiën, Directie Begrotingszaken, afdeling BBL, februari 2012) moet voor een dergelijke garantie jaarlijks 3% worden gerekend tenzij aangetoond kan worden dat een andere premie gerechtvaardigd is. Derhalve kan bij een jaarlijkse premie van 3% maximaal 1,9 miljard aan funding worden gegarandeerd. Uitgaande van een verhouding eigen/vreemd vermogen van 30% staat dit gelijk aan 2,7 miljard aan investeringen. Een dergelijke garantie moet als volgt worden ingezet. Het fonds trekt financiering aan van institutionele beleggers en plaatst deze tegen de kleinst mogelijke opslag door bij banken. De banken gebruiken deze funding ter financiering van prijstechnisch gunstige kredieten ten behoeve van energie efficiency in de bestaande bouw. De verstrekkende banken behouden daarbij het volledige kredietrisico. Omdat er een funding garantie van de overheid van kracht is, zijn de institutionele beleggers bereid dit geld tegenrelatief lage kosten aan het fonds uit te lenen. De rente zal gelijk zijn aan die op Nederlandse staatsobligaties, plus een liquiditeitsopslag. Op die manier worden de funding kosten van banken verlaagd. Omdat de funding vanuit het revolverend fonds voor energiebesparing in de bestaande bouw langjarig is, cq perfect gematcht is, zullen banken ook hun kapitaalsopslag kunnen verlagen en veel sneller bereid zijn om langjarig krediet te verstrekken.. Omdat de projecten beter renderen door de lagere rentekosten zullen banken ook de risico-opslag kunnen verlagen. Bij elkaar opgeteld, naar de prijzen zoals die op dit moment in de markt gelden, zullen kredieten circa 1,5 tot 2,1% goedkoper kunnen worden aangeboden, mede afhankelijk van de looptijd. 3
4 Het fonds verkrijgt ter zekerstelling van haar financiering het onderliggende krediet, en de daaronder liggende zekerheden, als onderpand. De fundinggarantie kan dan ook pas worden ingeroepen als zowel het krediet, als de onderliggende zekerheden, en de verstrekkende bank niet meer aan de verplichtingen kunnen voldoen. Het risico is dan ook laag te noemen, lager dan bestaande kredietgaranties of first-loss garanties die de overheid verstrekt. Een lager percentage dan 3% als jaarlijkse prijs voor deze garantie is dan ook te beargumenteren, waarmee ook de maximale omvang naar rato zal stijgen. Wel kent de garantie een lange looptijd, van gemiddeld ten minste 10 jaar. Deze oplossing voldoet goed aan de uitgangspunten. Het beheer en de operaties van het fonds zullen naar verwachting niet groter zijn dan 8FTE en zijn niet vergunning plichtig. Indien wordt gekozen voor integratie met de Groene Investeringsmaatschappij daalt het aantal benodigde FTE naar maximaal 4. Na het eerste jaar kan het fonds zelf bedruipend worden door een geringe opslag in rekening te brengen. (circa 5 basispunten) Naast Institutionele beleggers kunnen ook fondsen van lokale overheden of Europese Instellingen participeren. ALTERNATIEVE OPLOSSING: BEPERKTE FUNDING GARANTIE De oplossing zoals die hierboven staat beschreven is de meest efficiënte indien bezien vanuit de enkele doelstelling, versnelling van investeringen in energie efficiency in de bestaande bouw. Een mogelijk nadeel is dat deze oplossing nieuwe latente verplichtingen voor het Rijk doet ontstaan met een lange looptijd. Het is daarom denkbaar dat een dergelijke oplossing vanuit begrotingsdoelstellingen als onwenselijk wordt beschouwd. Het alternatief is een beperkte funding garantie waarbij het beschikbare budget als garantiekapitaal wordt gebruikt. De werking is verder nagenoeg identiek aan de eerder omschreven oplossing. 4
5 Bij dit alternatief worden de beschikbare gelden als eigen vermogen gestort in het revolverende fonds voor energiebesparing in de bestaande bouw gestort. Dit eigen vermogen is de maximale extra zekerheidsstelling die de institutionele belegger verkrijgt. In dit model is de maximale omvang van het fonds kleiner dan in het meest efficiënte model. De maximaal wenselijke hefboomwerking zal naar verwachting liggen tussen de 4 tot 7 keer waarbij de maximale omvang zich als volgt ontwikkeld: Fondsgrootte bij: Garantiekapitaal Leverage 4x Leverage 7x Jaar Jaar Jaar Jaar Jaar Ook zal het prijsvoordeel iets kleiner zijn. Naast een liquiditeitstoeslag zullen institutionele beleggers ook een risico-opslag in rekening moeten brengen. Het fonds zal derhalve financieringskosten kennen die vergelijkbaar zijn met een private triple A Bancaire instelling die niet direct systemisch relevant is. Er is weinig vergelijkingsmateriaal en daarom is de risico-opslag en daarmee het prijsvoordeel lastig in te schatten. Daarbij zijn risico-opslag en de hefboomwerking uiteraard communicerende vaten, hoe hoger de hefboom, hoe hoger ook de risico-opslag. Uit vergelijkingen met obligaties van BNG, FMO en Gasunie kan verwacht worden dat het prijsvoordeel initieel tussen de 1% tot 1,5% zal komen te liggen, mede afhankelijk van de looptijd. Na verloop van tijd, als het fonds een trackrecord heeft kunnen opbouwen en de liquiditeit verbeterd, zal het prijsvoordeel naar verwachting iets oplopen. 5
6 Na verloop van tijd kan het fonds zelf bedruipend worden door een geringe opslag in rekening te brengen. (circa 5 basispunten) De hierboven geschetste oplossingen voor de invulling van een revolverend fonds zullen uiteraard op basis van de conclusies van het haalbaarheidsonderzoek verder worden uitgewerkt. 6
Groene InvesteringsMaatschappij (GIM)
Groene InvesteringsMaatschappij (GIM) Voordelen impuls verduurzaming Reductie broeikasgassen Groene groei Minder afhankelijk van fossiele brandstoffen Economische structuurversterking Maar, verduurzaming
Nadere informatieIntentieovereenkomst tussen het Ministerie van. Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en. Rabobank met betrekking tot het Revolverend
Intentieovereenkomst tussen het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Rabobank met betrekking tot het Revolverend Fonds Energiebesparing 11 Juli 2013 Betrokken partijen Initiatiefnemer:
Nadere informatieHoe realiseren we samen optimale financiering?
Hoe realiseren we samen optimale financiering? Welke hobbels met betrekking tot financiering komen jullie tegen? Visie op financiering januari/februari 2015 2 De thema s van vandaag Waarom optimale financiering
Nadere informatievooruitgang met financieringsinstrumenten vanuit ESI-fondsen Het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling Financieringsinstrumenten
vooruitgang met financieringsinstrumenten vanuit ESI-fondsen Het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling medegefinancierd door Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling zijn een duurzame
Nadere informatie1 Hoe liggen de verhoudingen tussen funder/financier en de overheid?
18 december 2014 FAQ s informatiebijeenkomst nieuwe aanbieders van mkb-financiering Op 10 november heeft een informatiebijeenkomst plaatsgevonden voor ongeveer 70 geïnteresseerden in de oproep tot het
Nadere informatieFinanciering. (Alternatieve) Financiering en Voorwaarden. Financiering - MCN
Financiering (Alternatieve) Financiering en Voorwaarden Financiering - MCN De kapitaalmarkt in Beweging Toegang tot bancaire financiering meer onder druk Investeerders schuiven op in het gat dat banken
Nadere informatieSuccesvol financieren
Informatieblad 06-07-14 Succesvol financieren Het is voor bedrijven nog steeds lastig om geld te lenen bij een bank. Maar u bent tegenwoordig voor een financiering niet meer alleen afhankelijk van de bank.
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 'S-GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 'S-GRAVENHAGE Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieToetsingskader: Garantie t.b.v. Europese Investeringsbank (EIB) voor leningen uit eigen EIB-middelen in ACS-landen en LGO (Cotonou III)
Toetsingskader: Garantie t.b.v. Europese Investeringsbank (EIB) voor leningen uit eigen EIB-middelen in ACS-landen en LGO (Cotonou III) Probleemstelling 1. Wat is het probleem dat aanleiding is (geweest)
Nadere informatieVastgoed financieren. In een commerciële omgeving. Anja van Balen Sector Banker zorg 31 oktober 2013
Vastgoed financieren In een commerciële omgeving Anja van Balen Sector Banker zorg 31 oktober 2013 Welkom in de commerciële bancaire wereld Businessplannen Bancaire normen Business plan Focus aanbrengen
Nadere informatieBeleggingen institutionele beleggers in 2004 met 8,1 procent omhoog
Publicatiedatum CBS-website Centraal Bureau voor de Statistiek 9 december 25 Beleggingen institutionele beleggers in 24 met 8,1 procent omhoog drs. J.L. Gebraad Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen,
Nadere informatieSterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier. Grafiek 1 - Nederlandse aankopen buitenlandse effecten
Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier Nederlandse beleggers hebben in 21 per saldo voor bijna EUR 12 miljard buitenlandse effecten verkocht. Voor EUR 1 miljard betrof dit buitenlands
Nadere informatieDutch Good Growth Fund (DGGF) Dutch Good Growth Fund (DGGF)
Dutch Good Growth Fund (DGGF) Dutch Good Growth Fund (DGGF) Overview Regeerakkoord: versterkte samenhang tussen buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Ondersteuning van Nederlands MKB dat wil
Nadere informatieB-088 Green Deal Haalbaarheidsstudie Nationaal Fonds Energiebesparing
B-088 Green Deal Haalbaarheidsstudie Nationaal Fonds Energiebesparing Partijen: 1. De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, de heer drs. M.J.M. Verhagen en de Minister van Binnenlandse
Nadere informatieJESSICA. Een nieuwe manier van investeren in stedelijke ontwikkeling
JESSICA Een nieuwe manier van investeren in stedelijke ontwikkeling JESSICA voor Rijks- en provinciale overheden? In deze info-sheet wordt ingegaan op de specifieke voordelen van het instrument JESSICA
Nadere informatieToetsingskader Garantstelling Landbouw
Toetsingskader Garantstelling Landbouw De GL wordt alleen afgegeven voor leningen ten behoeve van investeringen. De totale garantstelling van een onderneming kan maximaal 80% van 2,5 miljoen bedragen.
Nadere informatie.., Algemene Rekenkamer BEZORGEN. Voorzitter van de Tweede Kamer Lange Voorhout 8 der Staten-Generaal. Binnenhof 4 DEN HAAG
DEN HAAG Voorzitter van de Tweede Kamer Lange Voorhout 8 der Staten-Generaal Postbus 20015 2500 EA Den Haag T 070 3424344 E voorlichting@rekenkamer.nl w www.rekenkamer.n Binnenhof 4 BEZORGEN DATUM 5 juni
Nadere informatieSuccesvol financieren
Lentink Accountants/Belastingadviseurs brengt onder uw aandacht Succesvol financieren Alternatieve financieringsvormen voor uw bv Huizen, april 2014 1 Introductie Het is voor bedrijven nog steeds lastig
Nadere informatieAlternatieve financieringsvormen voor bankkrediet. Bart P.M. Joosen
Alternatieve financieringsvormen voor bankkrediet Bart P.M. Joosen 30 januari 2014 Aanbodzijde van de financieringsmarkt 2 Aanbodzijde van de financieringsmarkt Banken Institutionele beleggers Beurs (public
Nadere informatieBeantwoording Kamervragen 2009Z07254 1
Beantwoording Kamervragen 9Z7 Vragen van het lid Tang (PvdA) aan de minister van Financiën over de hoge fundingkosten van banken als gevolg van de hoge spaarrentes die banken in Nederland bieden. Vraag
Nadere informatieGEMEENTEBLAD. Nr. 116034. Beleidsregels Verstrekken Lening of Garantie
GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Nijmegen. Nr. 116034 4 december 2015 Beleidsregels Verstrekken Lening of Garantie Hoofdstuk 1 Inleiding De gemeente Nijmegen kan een lening verstrekken aan een
Nadere informatieDatum 25 februari 2015 Betreft Beantwoording Kamervragen van het lid Merkies (SP) over renteopslagen rentederivaten
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieToekomstperspectief Zorgmarkt. Piet Eichholtz
Toekomstperspectief Zorgmarkt Piet Eichholtz Amsterdam, 6 februari 2013 Bancair krediet blijft mogelijk, alleen met goed businessplan en sterke financiële uitgangspositie Lot Rode Kruis Ziekenhuis in handen
Nadere informatieJouw persoonlijke financiering intake rapport
Jouw persoonlijke financiering intake rapport Jouw persoonlijke financiering intake rapport Gefeliciteerd! Je hebt de eerste stap gezet in The Funding Network van Symbid; de snelste en meest efficiënte
Nadere informatieDutch Good Growth Fund (DGGF) Dutch Good Growth Fund (DGGF)
Dutch Good Growth Fund (DGGF) Dutch Good Growth Fund (DGGF) Overview Initiatief van het ministerie van Buitenlandse Zaken Gestart op 1 juli 2014, Combineert handel en hulp Overheid stelt voorwaarden Revolverend
Nadere informatieMR WBM VONDENHOFF ADVOCAAT
MR WBM VONDENHOFF ADVOCAAT TopTalks Bedrijfsfinanciering Mr. W.B.M. Vondenhoff 1. Stappen bedrijfsfinanciering A. Eigen vermogen: goed voor solvabiliteitsratio B. Kasstroom: inzichtelijk C. Werkkapitaal:
Nadere informatieCuratoren middag 2015
Curatoren middag 2015 Alternatieve financieringsvormen Wat zijn de mogelijkheden in het huidige financieringslandschap 11 november 2015 Spreker: Onderwerpen 1. Financieringsbehoefte bedrijfsleven 2. Veranderende
Nadere informatieToetsingskader risicoregelingen: IMF. Inleiding
Toetsingskader risicoregelingen: IMF Inleiding Het Internationaal Monetair Fonds is, evenals de Wereldbank, opgericht tijdens een conferentie in Bretton Woods in 1944. Het functioneren van het IMF wordt
Nadere informatieInvesteren in Nederland
Februari 2013 Position paper Investeren in Nederland Nederland staat voor grote uitdagingen. Bij zowel banken als de overheid ontbreken de financiële middelen om een impuls te geven aan de economie. Verzekeraars
Nadere informatieMinisterie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties De heer drs. S.A. Blok Postbus 20011 2500 EA DEN HAAG. Geachte heer Blok,
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties De heer drs. S.A. Blok Postbus 20011 2500 EA DEN HAAG datum: 26 februari 2013 ref - betreft: Aanwending stimuleringsmaatregelen woonakkoord t.b.v.
Nadere informatieUw vragen? Betrokken bij ver-/nieuwbouw initiatief (of wens) Bank/corporatie no-go Project tot (voorlopige) stilstand. Geen (bouw)productie
Uw vragen? Betrokken bij ver-/nieuwbouw initiatief (of wens) Bank/corporatie no-go Project tot (voorlopige) stilstand Geen (bouw)productie Positieve invloed in de keten t.o.v. beslisser zorg? Wij geloven
Nadere informatieNieuwe verhoudingen in het financieren van woningen
Nieuwe verhoudingen in het financieren van woningen Naar nieuwe verhoudingen in het Wonen OTB Platform 31 Wooncongres 2015 Paul de Vries Senior Woningmarkteconoom Rabobank Kennis en Economisch onderzoek
Nadere informatieGARANTIEFONDS VAST RENDEMENT MAXIMALE ZEKERHEID
GARANTIEFONDS VAST RENDEMENT MAXIMALE ZEKERHEID VEILIG EN VERTROUWD IN VASTGOEDINVESTERINGEN MEERDERVOORT GARANTIEFONDS Investeren met unieke zekerheid U wilt uw vermogen op een goede maar vooral veilige
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage AV/KO/2004/19004
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon
Nadere informatieHoofdstuk 12. Vreemd vermogen op lange termijn. Een lening (schuld) met een looptijd van langer dan een jaar. We bespreken 3 verschillende leningen:
www.jooplengkeek.nl Vreemd vermogen op lange termijn Een lening (schuld) met een looptijd van langer dan een jaar. We bespreken 3 verschillende leningen: 1. Onderhandse lening. 2. Obligatie lening. 3.
Nadere informatieDirectie Begrotingszaken. De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA s-gravenhage BZ M
Directie Begrotingszaken De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA s-gravenhage Datum Uw brief (Kenmerk) Ons kenmerk BZ 2008-00819 M Onderwerp Wijziging begrotingsregels
Nadere informatieBijlage 1: Nederlandse bijdragen aan de Wereldbankgroep
Bijlage 1: Nederlandse bijdragen aan de Wereldbankgroep Nederland draagt op twee manieren bij aan de Wereldbankgroep ( de Bank ): enerzijds met algemene bijdragen aan de vijf instellingen van de Bank en
Nadere informatieToenemende concurrentie op de Nederlandse hypotheekmarkt
Toenemende concurrentie op de Nederlandse hypotheekmarkt FEBRUARI 2016 www.dmfco.nl Met de toenemende beleggingen van Nederlandse pensioenfondsen in Nederlandse hypotheken kent de hypotheekmarkt nu drie
Nadere informatieKredietverlening aan Nederlandse bedrijven loopt terug
Het Nederlandse bedrijfsleven is in sterke mate afhankelijk van bancaire kredietverlening. De groei van de zakelijke kredietverlening is in de tweede helft van 28 vertraagd. Dit hangt grotendeels samen
Nadere informatieInhoud 1. INLEIDING 3 2. DOELSTELLING TREASURYFUNCTIE 3 3. INTERNE ORGANISATIE TREASURY FUNCTIE 5 4. TREASURYPARAGRAAF 5
Treasury Statuut MT: Besproken: 21 februari 2017 CvB: Vastgesteld: 12 februari 2017 Raad van Toezicht Goedgekeurd: 6 maart 2017 MR: Besproken: 4 april 2017 Inhoud 1. INLEIDING 3 2. DOELSTELLING TREASURYFUNCTIE
Nadere informatieWillebrordus Demos Sportvereniging KvK.nr: 40280237. Opgericht 1 november 1919 ING: 29.62.560
Willebrordus Demos Sportvereniging KvK.nr: 40280237 Opgericht 1 november 1919 ING: 29.62.560 Sportpark Paradijs (Haagse Beemden) ABN AMRO: 52.07.58.552 Postbus 8739, 4820 BA Breda www.wds19.nl MEMO ONDERWERP
Nadere informatieZORGSECTOR KENT FINANCIERINGSBEHOEFTE VAN 2 MILJARD
FINANCIELE ZORGSECTOR KENT FINANCIERINGSBEHOEFTE VAN 2 MILJARD Nu de gevolgen van wijzigingen in de zorgbekostiging duidelijk zijn geworden en prinsjesdag overwegend positief nieuws voor de zorgsector
Nadere informatieWat u moet weten. over het energiebesparingsfonds ACHTERGROND FINANCIERING. Gemeente kan zich richten op utiliteitsbouw
ACHTERGROND FINANCIERING Wat u moet weten over het energiebesparingsfonds Thomas van Belzen Den Haag - Minister Blok (wonen) biedt vanaf 1 december nieuwe mogelijkheden voor het financieren van energiebesparende
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 31083 30 oktober 2014 Oproep voor voorstellen nieuwe marktinitiatieven verbreding en vergroting aanbod MKB-financiering,
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieBEZORGEN Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA Den Haag. Geachte mevrouw Arib,
BEZORGEN Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA Den Haag Lange Voorhout 8 Postbus 20015 2500 EA Den Haag T 070 342 43 44 F 070 342 41 30 E voorlichting@rekenkamer.nl W www.rekenkamer.nl
Nadere informatieargumenten voor Nederland om de woningmarkt te hervormen met Bouwsparen de route naar een duurzame woningmarkt
10 argumenten voor Nederland om de woningmarkt te hervormen met Bouwsparen de route naar een duurzame woningmarkt Woningmarkt heeft behoefte aan hervorming De fiscale hypotheekrenteaftrek is de afgelopen
Nadere informatieRAADSVOORSTEL. TITEL Verstrekking werkkapitaal aan Kredietbank Nederland
RAADSVOORSTEL Van : Burgemeester en Wethouders Reg.nr. : 4355488 Aan : Gemeenteraad Datum : 11 november 2013 Portefeuillehouder : Wethouder C.J.M. van Eijk Agendapunt : B&W-vergadering : De Ronde : Agenda
Nadere informatieAls de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering.
Top 100 vragen. De antwoorden! 1 Als de lonen stijgen, stijgen de productiekosten. De producent rekent de hogere productiekosten door in de eindprijs. Daardoor daalt de vraag naar producten. De productie
Nadere informatieInnovatieve bekostiging bij klimaatadaptatie. Gouda, maart 2014
Innovatieve bekostiging bij klimaatadaptatie Gouda, maart 2014 Overzicht Page 2 1. Financieren en bekostigen 2. Economische analyse van klimaatadaptatie 3. Casus Kop van Feijenoord Kernvraag: Hoe kunnen
Nadere informatieDe Nederlandsche Bank. Statistisch Bulletin maart 2009
9 De Nederlandsche Bank Statistisch Bulletin maart 29 Financiering via kapitaalmarkt moeilijker en duurder geworden Nederlandse ingezetenen hadden eind 28 voor het eerst meer dan eur 1. miljard aan schuldpapier
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave Is Brazilië uitgedanst? maximumscore 2 Op oktober 205 was
Nadere informatievooruitgang met financieringsinstrumenten vanuit ESI-fondsen Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij Financieringsinstrumenten
vooruitgang met financieringsinstrumenten vanuit ESI-fondsen Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij medegefinancierd door Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij zijn een duurzame en efficiënte
Nadere informatieGreen Deal. 21 November 2013 Herry Nijhuis (AgentschapNL) Coördinerend manager Green Deals
Green Deal 21 November 2013 Herry Nijhuis (AgentschapNL) Coördinerend manager Green Deals Inhoud presentatie Overheidsbeleid Green Deal Green Deal Aanpak Voorbeelden van Green Deals Green Deal initiatief
Nadere informatieABN AMRO Verzekeringen B.V., gevestigd te Zwolle, hierna te noemen Aangeslotene.
Uitspraak Geschillencommissie Financiële Dienstverlening nr. 2015-188 d.d. 26 juni 2015 (mr. R.J. Verschoof, voorzitter, mr. B.F. Keulen en drs. W. Dullemond, leden en mr. R.A.F. Coenraad, secretaris)
Nadere informatieVNG platform: Rijswijkse aanpak MRDH
VNG platform: Rijswijkse aanpak MRDH Woonlasten neutrale renovatie grote complexen Agenda Kennismaking Consortium Rijswijk Essentie van aanpak renovatie Gebouw Gebonden Financiering Waarborgfonds Customer
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieUitdagingen voor een financiële sector ten dienste van mens en economie. Financial Forum Gent, 29 mei 1
Uitdagingen voor een financiële sector ten dienste van mens en economie Financial Forum Gent, 29 mei 1 Agenda 19.00u. Welkomstwoord 19.15u. Presentatie door Michel Vermaerke, Gedelegeerd Bestuurder Febelfin
Nadere informatieKredietverlening aan het mkb
Kredietverlening aan het mkb Stuurgroep Kredietverlening 2 mei 2012, Den Haag Inleiding en aanleiding Sinds het uitbreken van de financiële en economische crisis in 2007 is er veel aandacht voor kredietverlening
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1811 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN
Nadere informatie12 Pijler 10: Financiering van duurzame investeringen
12 Pijler 10: Financiering van duurzame investeringen 12.1 Inleiding Het Energieakkoord zal burgers en bedrijven stimuleren fors te investeren in energiebesparing en hernieuwbare energieopwekking. Deze
Nadere informatieVeel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen
Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen 1. De kwartaalcijfers van de pensioenfondsen zijn negatief. Hoe komt dat? Het algemene beeld is dat het derde kwartaal, en dan in het bijzonder de maand
Nadere informatiePremium Special Report
Premium Special Report The Leading Authority on Value Research 15 Juni 2010 Hoog dividend als alternatief voor obligaties De grote problemen die zijn ontstaan bij de banken tijdens de kredietcrisis, scheppen
Nadere informatieargumenten voor Nederland om de woningmarkt te hervormen met Bouwsparen de route naar een duurzame woningmarkt
10 argumenten voor Nederland om de woningmarkt te hervormen met Bouwsparen de route naar een duurzame woningmarkt Woningmarkt heeft behoefte aan hervorming De fiscale hypotheekrenteaftrek is de afgelopen
Nadere informatievooruitgang met financieringsinstrumenten vanuit ESI-fondsen Het Europees Sociaal Fonds Financieringsinstrumenten
vooruitgang met financieringsinstrumenten vanuit ESI-fondsen Het Europees Sociaal Fonds medegefinancierd door het Europees Sociaal Fonds zijn een duurzame en efficiënte manier om te investeren in de groei
Nadere informatieGARANTIEFONDS 4 % VEILIG EN VERTROUWD IN VASTGOEDINVESTERINGEN RENDEMENT MAXIMALE ZEKERHEID
GARANTIEFONDS 4 % RENDEMENT MAXIMALE ZEKERHEID VEILIG EN VERTROUWD IN VASTGOEDINVESTERINGEN MEERDERVOORT GARANTIEFONDS Investeren met unieke zekerheid U wilt uw vermogen op een goede maar vooral veilige
Nadere informatieMichiel Verbeek, januari 2013
Michiel Verbeek, januari 2013 1 2 Eens of oneens? De bankiers zijn schuldig aan de kredietcrisis. De huidige economische crisis is het gevolg van de kredietcrisis van 2008. Als een beurshandelaar voor
Nadere informatieWethouder Werk en Inkomen, Stads en Wijkbeheer en Sport 2. Op weg met talent
Voorstel aan de raad Nummer: 141024839 Portefeuille: Programma: Programma onderdeel: Wethouder Werk en Inkomen, Stads en Wijkbeheer en Sport 2. Op weg met talent 2.3 Verhogen arbeidsparticipatie Steller:
Nadere informatieEnergieakkoord voor duurzame groei
Energieakkoord voor duurzame groei Netwerkbijeenkomst Duurzame regionale energie Gelderland 15 januari 2014 Lodewijk de Waal Energieakkoord Wie zaten aan tafel? Inhoud presentatie Hoofdlijnen Energieakkoord
Nadere informatieVoorstel aan raad. Geadviseerd besluit. Samenvatting ROM. H.J. Weeda. 5 februari 2013 Intrekken SVn subsidieverordening
Voorstel aan raad Verantwoordelijke afdeling ROM Nummer Inboeknummer: Raad d.d. Paragraaf begroting: 27 maart 2013 Steller: L. Aries Portefeuillehouder H.J. Weeda Datum Onderwerp 5 februari 2013 Intrekken
Nadere informatieNotitie Blijverslening Inleiding
Notitie Blijverslening 2017 1 Inleiding 1.1 Het speelveld Het aantal ouderen in Nederland neemt de komende jaren sterk toe. Het CBS verwacht dat in 2040 ruim een kwart van de bevolking ouder is dan 65
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Directoraat-Generaal Wonen en Bouwen Woningmarkt Turfmarkt 147 Den
Nadere informatie1 Onderwerp Initiatiefvoorstel inzake financiering Midden- en Kleinbedrijf in Groningen
Statenvoorstel samenvatting 1 Onderwerp Initiatiefvoorstel inzake financiering Midden- en Kleinbedrijf in Groningen 2 Inleiding/aanleiding inclusief beoogd resultaat Groningen kent een ijle economie, waarin
Nadere informatieING & Tiel. Betrokken bij ondernemend Nederland. Annerie Vreugdenhil 5 juni 2014 VERTROUWELIJK
ING & Tiel Betrokken bij ondernemend Nederland Annerie Vreugdenhil 5 juni 2014 Onderliggend herstel Economische groei Nederland BBP in % kwartaal-op-kwartaal 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0-1.5 Onderliggende trend*
Nadere informatieSTRATEGISCH VASTGOEDBELEID
STRATEGISCH VASTGOEDBELEID Felix van Baal o Sectordirecteur Gezondheidszorg & Wonen HEVO Achtergrond Felix kent de zorgsector van binnen uit, mede vanuit zijn positie als algemeen directeur huisvesting
Nadere informatieOntwikkelingen in de financiële sector in Nederland; gevolgen voor MKB en Kredietunies.
1 Ontwikkelingen in de financiële sector in Nederland; gevolgen voor MKB en Kredietunies. Inleiding door dr. H.O.C.R. Ruding, oud-minister van Financiën Symposium Values in Banking door: Kredietunie Nederland
Nadere informatieAlternatieve financiering de facts and figures
SUBtracers international subsidy consultants Alternatieve financiering de facts and figures SUBtracers.com Alternatieve financiering: de facts and figures In financieel lastige tijden wordt het voor ondernemers
Nadere informatieDutch Good Growth Fund (DGGF) Koen Hamers Tim van Galen Oscar Boot
Dutch Good Growth Fund (DGGF) Koen Hamers Tim van Galen Oscar Boot 15 januari 2015 Agenda 1. Introductie DGGF 2. DGGF 1: Investeren 3. DGGF 3: Exporteren 4. Q&A 2 3 DGGF 1: Investeren in DGGF landen Instrumenten
Nadere informatieOntwerpvoorstel aan de raad
Ontwerpvoorstel aan de raad Opgesteld door Culturele Zaken Kenmerk 14.002504 Vergadering Commissie Mens en Samenleving Vergaderdatum 3 april 2014 Borgstellingfonds Creatieve Broedplaatsen Het College van
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 36912 29 december 2014 Regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 18 december 2014, CZW/S&B
Nadere informatieBEZORGEN Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA Den Haag. Geachte mevrouw Arib,
BEZORGEN Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA Den Haag Lange Voorhout 8 Postbus 20015 2500 EA Den Haag T 070 342 43 44 F 070 342 41 30 E voorlichting@rekenkamer.nl W www.rekenkamer.nl
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018. 2500 EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Directoraat-Generaal Wonen en Bouwen Woningmarkt Turfmarkt 147 Den
Nadere informatieFinancieren van duurzaamheid. Servicepunt Duurzame Energie
Financieren van duurzaamheid Peter Borghstijn BNG Bank Hans Hörter Servicepunt Duurzame Energie Inhoud BNG Bank Verduurzaming Financiering verduurzaming Geschiedenis 1914 Instituut voor de Rijksverrekening
Nadere informatieBusiness Case Windpark Lage Weide. Raadsinformatie avond 20 maart
Business Case Windpark Lage Weide Raadsinformatie avond 20 maart 1 Doelstelling presentatie Aspecten het sociaal ondernemen Energie-U Inzicht in de algemene financiële haalbaarheid van een windpark Inzicht
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 202 203 32 637 Bedrijfslevenbeleid Nr. 42 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN, LANDBOUW EN INNOVATIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 000 XIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar
Nadere informatieFinanciering van sportinfrastructuur mogelijk maken. Beleidsplan 2018+
Financiering van sportinfrastructuur mogelijk maken Beleidsplan 2018+ Beleidsplan 2018+ Al vanaf 1980 heeft Stichting Waarborgfonds Sport (SWS) een cruciale rol bij de financiering van de sportinfrastructuur
Nadere informatieVraag 1: Kunt u de omvang schetsen van de kredietverlening aan waterschap Amstel, Gooi en Vecht en Waternet door de NWB Bank?
Aan AB Contactpersoon R.A.R. van Ommeren rob.van.ommeren@ waternet.nl Doorkiesnummer 020-608 28 09 Onderwerp Beantwoording schriftelijke vragen van het CDA over inzake de NWB Bank Op 6 maart 2016 heeft
Nadere informatieSpeech van Bob Rädecker, CIO Public Markets PGGM
Speech van Bob Rädecker, CIO Public Markets PGGM EUMEDION symposium november 2013 Voorzitter, Dank voor uw uitnodiging om vanmiddag een bijdrage te mogen leveren aan uw symposium. Het onderwerp van vanmiddag
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 31 941 Kredietcrisis 2008/2009 Nr. 12 BRIEF VAN DE ALGEMENE REKENKAMER Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 18 mei
Nadere informatie1) Toelichting op de componenten waaruit de rentevergoeding bestaat. De gevraagde rentevergoeding op de lening bestaat uit twee componenten.
Bijlage: Beoordelingssysteem ratingcategorie en rentetarief Algemeen Deze bijlage geeft uitleg over de opbouw van de rentevergoeding welke gevraagd wordt over de verstrekte lening. Vervolgens wordt toegelicht
Nadere informatieBeleidskader Verstrekken lening of garantie
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Beleidskader Verstrekken lening of garantie Programma Bestuur & Middelen BW-nummer Portefeuillehouder H. Tiemens Samenvatting De gemeente Nijmegen kan een lening verstrekken
Nadere informatieABN AMRO Groenbank B.V. ENKELVOUDIGE JAARREKENING 2014
ABN AMRO Groenbank B.V. ENKELVOUDIGE JAARREKENING 2014 INHOUDSOPGAVE Directieverslag 2014 3 Beschrijving van de voornaamste risico s, het risicobeheer en de bestuursorganen 4 Enkelvoudige balans per 31
Nadere informatieWie gingen u voor...? 29/09/2016 European Investment Bank Group 1
Wie gingen u voor...? 29/09/2016 European Investment Bank Group 1 Enkele instrumenten en producten European Investment Bank Group 2 Voorbeelden van EIB financieringen selectie van EIB sectoren en projecten
Nadere informatieStimuleringsregeling Wonen en Zorg
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Stimuleringsregeling Wonen en Zorg Frank.vandervoort@rvo.nl 088-0421630 pg.alders@minvws.nl 070 340 7221 maart 2019
Nadere informatieToekomst voor verzekeraars
Position paper Toekomst voor verzekeraars Position paper ten behoeve van het rondetafelgesprek op 11 juni 2015 van de vaste commissie voor Financiën van de Tweede Kamer naar aanleiding van het rapport
Nadere informatieBeleggingen institutionele beleggers met 7 procent toegenomen
Publicatiedatum CBS-website: 1 oktober 27 Beleggingen institutionele beleggers met 7 procent toegenomen drs. J.L. Gebraad Centraal Bureau voor de Statistiek Voorburg/Heerlen 27 Verklaring der tekens. =
Nadere informatieNadere uitwerking van het treasurystatuut voor het verstrekken van leningen en garantie aan derden, inclusief toelichting (januari 2010).
Nadere uitwerking van het treasurystatuut voor het verstrekken van leningen en garantie aan derden, inclusief toelichting (januari 2010). 1. Algemeen 1.1 De gemeente Eindhoven gaat alleen over tot het
Nadere informatieRichtlijn Rentepercentage leningen aan derden
Openbaar Onderwerp Richtlijn Rentepercentage leningen aan derden Programma / Programmanummer Bestuur & Middelen / 1042 BW-nummer Portefeuillehouder B. Jeene Samenvatting De gemeente Nijmegen kan besluiten
Nadere informatie