Geen afval, maar grondstof!

Transcriptie

1 Geen afval, maar grondstof! Uitgangspunten voor een nieuw beleid Project: Inzameling huishoudelijk afval Lingewaard Datum: juli

2 1. INLEIDING UITGANGSPUNTEN... 6 BIJLAGE 1: BEGRIPPENLIJST BIJLAGE 2: DOELSTELLINGEN EN RESULTATEN GESCHEIDEN INZAMELING BIJLAGE 3: SORTEERANALYSES RESTAFVAL BIJLAGE 4: INNOVATIES AFVALINZAMELING BIJLAGE 5: DRANKENVERPAKKINGEN BIJLAGE 6: LUIERS-INCONTINENTIEMATERIAAL BIJLAGE 7: KLEIN CHEMISCH AFVAL BIJLAGE 8: GLAS BIJLAGE 9: TEXTIEL BIJLAGE 10: OUD-PAPIER EN KARTON BIJLAGE 11: KUNSTSTOF VERPAKKINGSAFVAL BIJLAGE 12: GROENTE-, FRUIT- EN TUINAFVAL BIJLAGE 13: GROF HUISHOUDELIJK AFVAL BIJLAGE 14: RESTAFVAL BIJLAGE 15: AFVALBRENGSTATION/MILIEUSTRAAT BIJLAGE 16: AFVALSTOFFENHEFFING/DIFTAR BIJLAGE 17: COMMUNICATIE BIJLAGE 18: HANDHAVING BIJLAGE 19: VERGELIJKING LINGEWAARD-ZEVENAAR

3 1. INLEIDING Het project Medio 2012 is het project Inzameling huishoudelijk afval Lingewaard gestart. De in het project gehanteerde begrippen worden in bijlage 1 toegelicht. Het project bestaat uit drie deelprojecten: het deelproject Onderzoek, het deelproject Afvalstoffenplan en het deelproject Aanbestedingen. In december 2012 is het deelproject Onderzoek afgerond. Het opgestelde onderzoeksrapport, dat reeds aan de raadsleden is aangeboden en dat onderwerp van gesprek is geweest tijdens de Politieke Markt, bevat de resultaten van het onderzoek naar (a) het huidige afvalbeheersysteem in Lingewaard, (b) innovaties bij de inzameling van huishoudelijk afval, (c) de ideeën en standpunten van belanghebbenden, zoals burgers en wijkplatforms en (d) alternatieven voor de huidige afvalinzamelsystemen. Op dit moment is het deelproject Afvalstoffenplan gaande en in dat verband is de voorliggende uitgangspuntennota Geen afval, maar grondstof opgesteld. Lingewaard wil na afronding van haar afvalproject klaar zijn voor de toekomst met een afvalbeleid dat zoveel mogelijk gebaseerd is op de stand der techniek en dat onder andere resulteert in meer hergebruik van afval. Het huishoudelijk afval bevat namelijk nog vele componenten die als grondstof kunnen worden gebruikt. Waar staat Lingewaard? In het Landelijk Afvalbeheer Plan (LAP) zijn scheidingsdoelstellingen opgenomen voor diverse afvalstromen. De scheidingsdoelstellingen, uitgedrukt in procenten, zijn jaren geleden op nationaal niveau vertaald naar doelstellingen in kilogrammen per inwoner voor gemeenten met een verschillende stedelijkheidsklasse. Lingewaard heeft een stedelijkheidsklasse 4. De scheidingsdoelstellingen voor Lingewaard en de bereikte resultaten in Lingewaard zijn opgenomen in tabel 1. Tabel 1: Doelstellingen en resultaten gescheiden inzameling (in kilogram per inwoner) Doelstellingen Benchmark 2011 Lingewaard 2011 Lingewaard 2012 GFT-afval ,9 61,6 49,9 (*) Kunststofverpakkingen 9 9,3 13,6 13,5 Oud-papier en karton 90 74,2 78,1 70,3 Glas 23 23,8 25,1 25,3 Textiel 5 4,3 7,1 6,5 Klein chemisch afval 2 1,1 0,4 0,5 (*) De sterke daling in 2012 ten opzichte van 2011 lijkt met name het gevolg te zijn van een foutieve werkwijze bij de inzameling ( de duocontainer werd namelijk niet altijd door de inzamelaar op het tussenschot geleegd). In de eerste helft van 2013 is de situatie verbeterd en zit de gescheiden ingezamelde hoeveelheid GFT-afval boven het niveau van Uit bovenstaande tabel blijkt dat in Lingewaard met name de resultaten bij de gescheiden inzameling van GFT-afval, klein chemisch afval en oud-papier en karton moeten worden verbeterd. 3

4 Lingewaard scoort redelijk bij de gescheiden inzameling van huishoudelijk afval, maar nog lang niet goed genoeg. In zijn Afvalbrief van augustus 2011 heeft de toenmalige Staatssecretaris van Milieu (de heer Atsma) de ambitie gepresenteerd om in % van het huishoudelijk afval (inclusief grof huishoudelijk afval) opnieuw te gebruiken. Het gaat hier om een forse ambitie, omdat momenteel pas circa 50% van het huishoudelijk afval (inclusief grof huishoudelijk afval) in Nederland gescheiden wordt ingezameld. Om de ambitie te verwezenlijken, moet respectievelijk circa 60% van het huishoudelijk afval en circa 80% van het grof huishoudelijk afval worden hergebruikt. Er is dus sprake van een grote uitdaging, die vraagt om ingrijpende maatregelen. In Lingewaard wordt circa 48% van het huishoudelijk afval aan de bron gescheiden. Dit resultaat is vergelijkbaar met de resultaten in bijvoorbeeld Beuningen, Land van Cuijck en Boekel. Waar Lingewaard op dit moment staat qua percentage hergebruik van het grof huishoudelijk afval kan niet nauwkeurig worden aangegeven, omdat (a) er geen informatie is over de hoeveelheid grof huishoudelijk afval die op de drie particuliere afvalbrengstations in Lingewaard wordt afgegeven en (b) onbekend is in welke mate het grof huishoudleijk op die afvalbrengstations wordt gescheiden. Meer informatie over de doelstellingen op nationaal niveau en de huidige resultaten van de gescheiden afvalinzameling in Lingewaard is opgenomen in bijlage 2. Hoe nu verder? Uit sorteeranalyses in 2012 (zie bijlage 3) is gebleken dat het huishoudelijk restafval van Lingewaard nog veel afvalstoffen bevat die (mits apart ingezameld) als grondstof kunnen worden gebruikt. Dit betekent dat de scheidingsresultaten in Lingewaard nog aanzienlijk kunnen worden verbeterd. De vraag is hoe? Er leiden vele wegen naar Rome en in Nederland worden dan ook verschillende nieuwe inzamelsystemen geïntroduceerd om tot meer hergebruik te komen. Daarbij ontvangen huishoudens vaak een extra minicontainer om het scheiden aan de bron van herbruikbare afvalcomponenten te stimuleren. Ook het inzamelconcept omgekeerd inzamelen mag zich verheugen in een grote belangstelling. Zie bijlage 4 voor nadere informatie over recente innovaties bij de afvalinzameling, waaronder het omgekeerd inzamelen. Ook voor Lingewaard kunnen vele alternatieven worden onderscheiden, alternatieven die onderling vooral verschillen qua gescheiden in te zamelen afvalcomponenten, het daarbij gebruikte aantal en soort containers, de inzamelfrequentie van afvalcomponenten en de communicatie met bewoners. Er moeten dan ook keuzes worden gemaakt! 4

5 Om het grote aantal alternatieven te beperken (en daardoor de formulering van een nieuw afvalbeleid te vereenvoudigen) worden in hoofdstuk 2 van de voorliggende nota 25 uitgangspunten gekozen waaraan het toekomstige inzamelsysteem voor Lingewaard in alle gevallen dient te voldoen. Aan het gemeentebestuur wordt gevraagd de 25 gekozen uitgangspunten te onderschrijven. 5

6 2. UITGANGSPUNTEN Teneinde het aantal te beschouwen alternatieven te beperken (en daardoor de formulering van een nieuw afvalbeleid te vereenvoudigen) worden in dit hoofdstuk uitgangspunten gepresenteerd waaraan het toekomstige afvalinzamelsysteem van Lingewaard in alle gevallen dient te voldoen. UITGANGSPUNT 1 (DOELSTELLINGEN) De in het Afvalstoffenplan op te nemen maatregelen moeten een bijdrage leveren aan het realiseren van de volgende doelstellingen: - het ontstaan van afval wordt zoveel mogelijk voorkomen (afvalpreventie!); - 65% van het huishoudelijk afval (inclusief grof huishoudelijk afval) wordt opnieuw gebruikt (hergebruik!); - de service die de gemeente Lingewaard biedt aan haar inwoners bij de inzameling van afvalstoffen is goed; - lokale verenigingen en charitatieve instellingen leveren een bijdrage aan het afvalbeheer (sociale cohesie!); - het afvalbeheer levert een bijdrage aan het realiseren van doelen op het gebied van duurzaamheid; - het afvalbeheer bevordert de deelname aan het arbeidsproces van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zoals langdurig werkelozen en gedeeltelijk arbeidsgeschikten; - de inzameling en verwerking van afvalstoffen wordt efficiënt uitgevoerd ter beperking van de afvalbeheerkosten. TOELICHTING: Zie bijlage 2. UITGANGSPUNT 2 (GESCHEIDEN INZAMELING) De volgende huishoudelijke afvalstoffen (niet zijnde grof huishoudelijk afval) worden sowieso gescheiden ingezameld: GFT, glas, oud-papier en karton, textiel, kunststof verpakkingsafval, klein chemisch afval en kleine elektrische apparaten. TOELICHTING: Het gaat hier om de afvalstoffen (grondstoffen) die nu reeds gescheiden worden ingezameld. De wenselijkheid van de gescheiden inzameling staat niet ter discussie. 6

7 UITGANGSPUNT 3 (BLIK) Blik wordt niet apart ingezameld, tenzij dit eenvoudig mogelijk is samen met drankenkartons. TOELICHTING: Blik kan relatief eenvoudig worden afgescheiden bij de verwerking van het restafval. Volgens de Stichting Hergebruik Blik wordt momenteel reeds circa 85% van het blik gerecycled in Nederland. Een apart inzamelsysteem voor blik is dan ook niet nodig. Naar huidige inzichten kan blik wel meeliften met een gescheiden inzameling van drankenkartons. Zie ook bijlage 5. UITGANGSPUNT 4 (DRANKENKARTONS) Drankenkartons worden niet gescheiden ingezameld, tenzij dit eenvoudig mogelijk is samen met kunststof verpakkingsafval en/of blik. TOELICHTING: Er bevindt zich weliswaar bijna 7 kg drankenkartons per inwoner per jaar in het restafval, maar deze hoeveelheid is te gering om drankenkartons met een aparte minicontainer in te zamelen. Een gescheiden inzameling van drankenkartons m.b.v. wijkcontainers vindt in een beperkt aantal gemeenten plaats (het is een relatief dure inzamelmethode). De voorkeur gaat daarom uit naar een gescheiden inzameling van drankenkartons samen met kunststof verpakkingsafval en/of blik. Een dergelijk mengsel is relatief eenvoudig achteraf (na de inzameling) weer te scheiden. Tijdens het deelproject Onderzoek hebben diverse inwoners van Lingewaard gepleit voor een gescheiden inzameling van drankenkartons. Zie ook bijlage 5. UITGANGSPUNT 5 (LUIERS/INCONTINTIEMATERIAAL) Luiers en incontinentiemateriaal worden niet apart ingezameld. TOELICHTING: De milieuvoordelen van een gescheiden verwerking van luiers en incontinentiemateriaal worden betwist. Deze producten bevatten steeds meer adsorptiekorrels en steeds minder papiervezels. Gemeenten stoppen dan ook met een gescheiden inzameling van luiers en incontinentiemateriaal gericht op hergebruik van materialen. Zie ook bijlage 6. UITGANGSPUNT 6 (KLEINE ELEKTRISCHE APPARATEN) De gescheiden inzameling van kleine elektrische apparaten gebeurt zoveel mogelijk via winkels, de oud-voor-nieuw regeling, via een milieustraat en m.b.v. de gifbus. TOELICHTING: Er zitten relatief weinig elektrische apparaten in het Lingewaardse restafval (circa 1 kg/inwoner). Het is nog te vroeg om E-tainers (= wijkcontainer voor de inzameling van kleine elektrische apparaten) te plaatsen, omdat hiermee landelijk nog weinig ervaring is opgedaan. Zie ook bijlage 4 (innovaties). 7

8 UITGANGSPUNT 7 (KLEIN CHEMISCH AFVAL) De gescheiden inzameling van klein chemisch afval (kca) m.b.v. de gifbus wordt gecontinueerd totdat al het kca kan worden afgegeven op een moderne milieustraat. TOELICHTING: KCA inzamelen m.b.v. een gifbus is een dure methode. Steeds minder gemeenten werken met een gifbus. In gemeenten waar én een milieustraat voor KCA beschikbaar is én een gifbus wordt ingezet, wordt veruit het meeste KCA ingezameld op de milieustraat Zie ook bijlage 7. UITGANGSPUNT 8 (GLAS) Glas wordt gescheiden op kleur ingezameld m.b.v. wijkcontainers. TOELICHTING: Het huidige systeem voor glas met wijkcontainers kan worden gehandhaafd, gelet op de goede resultaten die daarmee worden bereikt. Het is een beproefd systeem. Het inzamelsysteem met wijkcontainers staat in afvalland dan ook absoluut niet ter discussie. Wel wordt bezien of de locaties van de wijkcontainers verder geoptimaliseerd kunnen worden. Zie ook bijlage 8. UITGANGSPUNT 9 (TEXTIEL) De gemeente moet textiel (inclusief schoeisel) niet zelf inzamelen. De vergoeding voor ingezameld textiel moet naar het goede doel blijven gaan. Textiel wordt ingezameld m.b.v. wijkcontainers en d.m.v. een huis-aan-huis inzameling 4 tot 6 x per jaar. Textiel wordt niet ingezameld als component in een mengsel van herbruikbare afvalstoffen. TOELICHTING: Met het huidige systeem voor textiel worden goede resultaten behaald. De inzameling moet worden uitgevoerd door organisaties die het goede doel steunen (conform de sociale cohesie doelstelling). Tijdens het deelproject Onderzoek is gebleken dat deze doelstelling door een ruime meerderheid wordt onderschreven. Textiel mag niet verontreinigd raken door andere (natte) afvalcomponenten. Zie ook bijlage 9. 8

9 UITGANGSPUNT 10 (OUD-PAPIER EN KARTON) Lokale verenigingen/organisaties spelen een rol bij de inzameling van oud-papier en karton (OPK), ook wanneer minicontainers voor OPK geïntroduceerd zouden worden. TOELICHTING: Er kan een aparte minicontainer worden gebruikt voor de inzameling van OPK aan huis (bij laagbouw). De ervaring elders leert dat hierdoor meer OPK wordt ingezameld dan bij de maandelijkse huis-aan-huis inzameling van los aangeboden OPK. Het is belangrijk dat de verenigingen een bijdrage leveren aan het afvalbeheer (lees: een rol blijven spelen bij de inzameling van OPK), omdat de bereidheid tot het scheiden van OPK hierdoor groter is. Tijdens het deelproject Onderzoek is ook gebleken dat bewoners het belangrijk vinden dat de verenigingen betrokken blijven bij de OPK-inzameling. Zie ook bijlage10. UITGANGSPUNT 11 (KUNSTSTOF VERPAKKINGSAFVAL) In Lingewaard worden geen wijkcontainers (perscontainers) geplaatst voor de inzameling van kunststof verpakkingen bij laagbouwwoningen. TOELICHTING: Kunststofverpakkingen kunnen worden ingezameld m.b.v. wijkcontainers. Gelet op het volumineuze karakter van kunststofverpakkingen, zijn dan perscontainers nodig. Deze perscontainers zijn zowel in aanschaf als in onderhoud aanzienlijk duurder dan de normale wijkcontainers en komen dus zeker niet in aanmerking voor de inzameling van kunststofverpakkingen bij laagbouwwoningen. Zie ook bijlage 11. UITGANGSPUNT 12 (MENGSEL HERBRUIKBARE COMPONENTEN) Geen oud-papier en karton (OPK) samen met blik en/of drankenkartons in een gescheiden in te zamelen mengsel van herbruikbare afvalcomponenten. Hetzelfde geldt voor textiel. TOELICHTING: OPK en textiel mag niet verontreinigd raken door andere (natte) afvalcomponenten. UITGANGSPUNT 13 (MENGSEL HERBRUIKBARE COMPONENTEN) Geen gescheiden in te zamelen mengsel van herbruikbare afvalcomponenten, waarin zowel OPK als kunststof verpakkingsafval is opgenomen. TOELICHTING: Deze afvalcomponenten zijn relatief moeilijk van elkaar te scheiden. Het zijn bovendien afvalcomponenten die in grote hoeveelheden vrijkomen (te veel voor één container). 9

10 UITGANGSPUNT 14 (INZAMELFREQUENTIE GFT-AFVAL) GFT-afval wordt minimaal 1 x per 2 weken ingezameld. TOELICHTING: Bij een lagere inzamelfrequentie neemt de kans op hinder door stank, maden en insecten toe. Tijdens het deelproject Onderzoek is gebleken dat de inwoners van Lingewaard een frequente inzameling van GFT-afval belangrijk vinden. UITGANGSPUNT 15 (INZAMELFREQUENTIE DRANKENKARTONS) Mengsels van herbruikbare afvalcomponenten met daarin drankenkartons worden minimaal 1 x per 2 weken ingezameld. TOELICHTING: Drankenkartons moeten relatief snel worden ingezameld, gelet op het risico van schimmelvorming. Zie ook bijlage 5. UITGANGSPUNT 16 (RESTAFVAL) Het restafval wordt ingezameld m.b.v. minicontainers en verzamelcontainers. Voor de inzameling van restafval worden geen duocontainers gebruikt. TOELICHTING: Een huis-aan-huis inzameling van restafval in plastic zakken wordt afgewezen. Hier liggen met name arbo-overwegingen aan ten grondslag. Bij gebruik van plastic zakken kan ook relatief eenvoudig zwerfvuil in de openbare ruimte ontstaan (oorzaken: zakken niet goed gesloten; openen zakken door zwerfkatten, kraaien etc.). Lingewaard heeft DIFTAR (zie bijlage 16). Dit betekent onder meer dat de afvalstoffenheffing voor een huishouden met een duocontainer uit twee componenten bestaat: (a) een vast bedrag per jaar en (b) een variabel bedrag per jaar dat afhankelijk is van het aantal keren dat de duocontainer ter lediging wordt aangeboden. Het financiële instrument DIFTAR wordt ingezet om afvalscheiding te bevorderen en daarmee de hoeveelheid restafval te beperken. Minder restafval betekent normaliter ook dat de container voor restafval minder vaak ter lediging moet worden aangeboden. Echter, bij een duocontainer is dat niet per definitie het geval. De aanbiedfrequentie van de duocontainer wordt namelijk niet uitsluitend bepaald door de hoeveelheid restafval, maar ook door de hoeveelheid GFT-afval. Wordt veel GFT-afval gescheiden dan moet de duocontainer vaak ter lediging worden aangeboden en betaalt een huishouden een hogere afvalstoffenheffing. Afvalscheiding wordt door DIFTAR dan niet beloond, maar bestraft. Om die reden is het ongewenst restafval in te zamelen m.b.v. duocontainers. De duocontainer is ook minder geschikt geworden voor de inzameling van restafval, omdat de hoeveelheid restafval is afgenomen door de gescheiden inzameling van kunststof verpakkingsafval. Zie ook de bijlagen 12 en

11 UITGANGSPUNT 17 (GROFVUIL) Grofvuil wordt niet vaker dan 1 x per maand aan huis opgehaald en het ophalen van grofvuil aan huis gebeurt uitsluitend tegen betaling. TOELICHTING: Het aantrekkelijker maken van de huidige inzameling van grofvuil aan huis (bijvoorbeeld door vaker dan 1 keer per maand in te zamelen) past niet in een beleid dat gericht is op hergebruik van afval. Het verdient de voorkeur dat grofvuil zoveel mogelijk door de burgers naar een moderne milieustraat wordt gebracht waar volop scheidingsmogelijkheden voorhanden zijn. Het aan huis ophalen van grofvuil is ook een relatief dure inzamelmethode. Zie ook bijlage 13. Uitsluitend grof tuinafval (snoeihout) en wit- en bruingoed wordt 1 x per maand gratis aan huis opgehaald. UITGANGSPUNT 18 (VERHUISAFVAL) Met het apart inzamelen aan huis van verhuisafval wordt gestopt. TOELICHTING: Grofvuil moet zoveel mogelijk naar een moderne milieustraat met scheidingsmogelijkheden worden gebracht. Dit geldt ook voor grof verhuisafval. Daarom is het gewenst te stoppen met de aparte inzameling van grof verhuisafval. Zie ook bijlage 13. UITGANGSPUNT 19 (DUOCONTAINER) Als de bestaande duocontainers worden gehandhaafd voor het inzamelen van herbruikbare afvalcomponenten bij laagbouwwoningen, dan wordt maximaal 1 extra minicontainer beschikbaar gesteld voor het inzamelen van een andere afvalstof. Als de bestaande duocontainers niet worden gehandhaafd, dan worden laagbouwwoningen voorzien van maximaal 3 minicontainers voor het gescheiden inzamelen van (herbruikbare) afvalstoffen. TOELICHTING: Het ruimtebeslag van containers bij laagbouwwoningen mag niet te groot worden, maar er moet iets gebeuren om de doelstelling 65% hergebruik te realiseren. Tijdens het uitvoeren van het deelproject Onderzoek in 2012 is gebleken dat de eigen woonsituatie in sterke mate bepaalt of er weerstand is tegen het introduceren van extra minicontainers. Dit i.v.m. het ruimtebeslag van de containers. Bij proefprojecten in diverse gemeenten in Nederland is gebleken dat de weerstand tegen meerdere minicontainers veelal slechts van tijdelijke aard is. 11

12 UITGANGSPUNT 20 (MILIEUSTRAAT) In de nabije toekomst kunnen de inwoners van Lingewaard terecht op een moderne milieustraat. TOELICHTING: Tijdens het deelproject Onderzoek is gebleken dat de huidige situatie in Lingewaard met drie particuliere afvalbrengstations niet langer acceptabel wordt geacht, gelet op de volgende nadelen: niet alle huishoudelijke afvalstromen kunnen op deze afvalbrengstations worden afgegeven; bepaalde huishoudelijke afvalstoffen, zoals matrassen en herbruikbaar meubilair (samen circa 15% van het grofvuil), kunnen niet gescheiden worden aangeboden op de particuliere afvalbrengstations; niet alle huishoudelijke KCA-stromen worden op de particuliere afvalbrengstations geaccepteerd, zodat een goede brengvoorziening voor KCA ontbreekt; onbekend is hoeveel huishoudelijk afval uit Lingewaard op de drie particuliere afvalbrengstations wordt aangeboden (er is geen goede registratie van de hoeveelheden afval per gemeente); onbekend is hoeveel inwoners van Lingewaard per jaar gebruikmaken van de drie particuliere afvalbrengstations (het aantal bezoekers wordt niet per gemeente geregistreerd); door het ontbreken van een adequate registratie op de drie afvalbrenstations kan niet worden bepaald in welke mate Lingewaard voldoet aan de doelstellingen voor afvalscheiding; de drie afvalbrengstations hebben geen uniform acceptatie- en tarievenbeleid. Het is daardoor niet altijd helder voor de inwoners van Lingewaard waar ze met hun afval terecht kunnen en wat dan de kosten zijn. Bij enkele soorten afval verschillen de tarieven op de drie afvalbrengstations aanzienlijk; de gemeente heeft geen invloed op het acceptatie- en tarievenbeleid van de drie particuliere afvalbrengstations, waardoor het gemeentelijke afvalstoffenbeleid moeilijker te realiseren is; bij gemengde vrachten (vrachten met verschillende soorten afval) wordt de hoeveelheid per soort afval visueel bepaald, waarna een gemengd tarief wordt gehanteerd. Deze wijze van tariefbepaling wordt door burgers als zeer subjectief ervaren; burgers vinden de afvalbrengstations vaak modderig en vies; burgers vinden de afvalbrengstations vaak onveilig door de aanwezigheid van 12

13 beroepstransport; burgers vinden het vaak onduidelijk waar ze hun afval moeten lossen. Een mobiel afvalbrengstation is geen reële optie voor Lingewaard. De haalbaarheid van een (boven)gemeentelijke milieustraat wordt momenteel onderzocht. Zie ook bijlage 15. UITGANGSPUNT 21 (AFVAL LOONT) Het afvalinzamelingsconcept Afval Loont, waarbij burgers hun gescheiden afval naar een ontvangststation kunnen brengen en daarvoor een financiële vergoeding ontvangen, wordt niet toegepast in Lingewaard. TOELICHTING: Het inzamelconcept Afval Loont in Pijnacker-Nootdorp is geen succes gebleken. De gemeenteraad van Pijnacker-Noordorp heeft de stekker uit het project Afval Loont getrokken en de verantwoordelijk wethouder is afgetreden. De gemeente verkeerde in de veronderstelling dat ze geen risico liep en dat eventuele tegenvallende resultaten voor rekening van initiatiefnemer Avalex zouden komen. Dat bleek een misrekening. Zie ook bijlage 4 (innovaties). UITGANGSPUNT 22 (DE VERVUILER BETAALT) De afvalstoffenheffing bestaat uit een vast bedrag plus een variabel bedrag. Het variabele bedrag is afhankelijk van de hoeveelheid restafval die door een huishouden wordt aangeboden. Er is dus sprake van een financieel instrument (DIFTAR) dat aansluit op het principe de vervuiler betaalt. Meer restafval? Dan ook meer betalen! TOELICHTING: DIFTAR is een belangrijk financieel instrument, dat zijn meerwaarde in Lingewaard, maar ook elders, heeft bewezen. In het rapport "ls het DIFTAR beleid effectief?" van de Rekenkamercommissie wordt geconcludeerd, dat het DIFTAR-beleid van Lingewaard heeft geleid tot een significante reductie van de hoeveelheid restafval en tot een goede scheiding van herbruikbare en recyclebare deelstromen uit het afval. Zie ook bijlage

14 UITGANGSPUNT 23 (COMMUNICATIE) De gemeente zorgt voor een goede voorlichting aan haar inwoners over de (gescheiden) inzameling en verwerking van huishoudelijk afval. TOELICHTING: De gemeente kan en moet de voorlichting over de (gescheiden) inzameling en verwerking van afvalstoffen intensiveren en verbeteren. Betere resultaten bij de gescheiden inzameling van afval zijn niet alleen afhankelijk van extra voorzieningen, maar ook van een verbeterd afvalscheidingsgedrag. De bewoners moeten het doen! Een goede voorlichting is essentieel om een gedragsverandering te realiseren. Zie ook bijlage 17. UITGANGSPUNT 24 (HANDHAVING) De gemeente zorgt voor een goede handhaving van de afvalaanbied- en afvalinzamelregels. TOELICHTING: Het verkeerd aanbieden van afval (met zwerfvuil en ontsiering van het straatbeeld tot gevolg) moet worden voorkomen. Ook is een adequaat toezicht nodig op de afvalinzamelaar, opdat contractbepalingen worden nageleefd. Zie ook bijlage 18. UITGANGSPUNT 25 (SAMENWERKING) Lingewaard zoekt waar zinvol op afvalgebied samenwerking met nabijgelegen gemeenten. TOELICHTING: Intergemeentelijke samenwerking kan leiden tot het behouden en vergroten van kennis en tot financiële voordelen. 14

15 BIJLAGE 1: BEGRIPPENLIJST In de linker kolom opgenomen begrippen hebben de betekenis die daaraan in de rechter kolom is toegekend. Begrip Achterbelading Betekenis Een inzamelsysteem, waarbij minicontainers aan de achterkant van het inzamelvoertuig worden opgepakt en geleegd. AEEA Afgedankte elektrische en elektronische apparatuur. Zie ook e- waste. Afvalbeheer Afvalbeheerbijdrage Afvalbrengstation Afvalcomponent Afvalfractie Afvalkalender Afvalstoffen Afvalstoffenheffing Afvalstoffenplan AVI Belader Benchmark Bewerken Biogas De gehele keten van afvalscheiding aan de bron, inzamelen, vervoeren, opslaan, bewerken, nuttig toepassen en verwijderen van afvalstoffen. Door producenten of importeurs aan een gezamenlijk fonds af te dragen bijdrage voor door hen nieuw op de markt gebrachte rducten, zoals elektr(on)ische apparatuur. Het fonds wordt gebruikt voor de financiering van producentenverantwoordelijkheid. Oude naam is verwijderingsbijdrage. Een locatie waar burgers (en bedrijven) hun afval gescheiden kunnen aanbieden. Enkelvoudig bestanddeel van een afvalstroom. Een specifieke component van het huishoudelijk afval, zoals papier, glas en textiel. Afgescheiden afvalstoffen bestaande uit een of meerdere componenten. Een specifieke fractie van het huishoudelijk afval, zoals groente-, fruit- en tuinafval. Kalender waarop zichtbaar is wanneer, waar en hoe de verschillende huishoudelijke afvalstromen worden ingezameld. Alle stoffen, preparaten of andere producten die behoren tot de productcategorieen die zijn genoemd in bijlage I van de Kaderrichtlijn afvalstoffen, waarvan de houder zich ontdoet, wil ontdoen of moet ontdoen. Belasting ter dekking van de afvalbeheerkosten. Een beleidsplan met betrekking tot het beheer van afvalstoffen. Afvalverbrandingsinstallatie Medewerker van het inzamelbedrijf die ervoor zorgt dat de afvalcontainers worden geleegd. Een systematisch onderzoek naar de prestaties en onderliggende processen en methoden van meerdere organisaties op een bepaald gebied, met als doel de eigen prestaties te plaatsen en te verbeteren. Veranderen van de aard of hoedanigheid van de afvalstof door het behandelen met fysisch en/of chemische of biologische methoden voor nuttige toepassing of verwijdering. Een energierijk gasmengsel dat ontstaat bij de vergisting van organisch materiaal. 15

16 Begrip Biomassa Bladafval Bladkorf BSA Bouw- en sloopafval City bin Compost Composteren Composthoop DIFTAR Drankenkarton Duocontainer Duurzaam E-tainer E-waste Gescheiden inzameling GFT-afval GHA Betekenis Organisch materiaal, geschikt voor de productie van biogas of geschikt als brandstof voor de productie van warmte en/of elektriciteit. Bladeren van bomen en struiken die in de herfstperiode in grote hoeveelheden vrijkomen. Een korf, in de herfstperiode geplaatst in de openbare ruimte, waar burgers bladeren in kunnen werpen. Bouw- en sloopafval Afval dat vrijkomt bij het bouwen, renoveren en slopen van gebouwen en andere bouwwerken, waaronder ook in de weg- en waterbouw. Een kleine container/emmer met deksel voor het inzamelen van GFT-afval bij woningen (vooral hoogbouwwoningen) die geen ruimte hebben voor een minicontainer. Het eindproduct van een composteringsproces, dat met name wordt toegepast om de bodemstructuur te verbeteren. Het afbreken van organisch materiaal door micro-organismen in een omgeving met zuurstof. Een hoop organisch materiaal dat gecomposteerd wordt. Deze afkorting staat voor gedifferentieerde tarieven. Een huishouden betaalt een belasting (de afvalstoffenheffing) die uit een vast deel en een variabel deel bestaat. De hoogte van het variabele deel is afhankelijk van de hoeveelheid afval die het huishouden produceert. Kartonnen verpakking (met laagje aluminium ontwikkeld) voor vloeibare zuivelproducten, vruchtensappen, wijn, etc. Een minicontainer met tussenschot c.q. met twee compartimenten, waarmee twee verschillende soorten afval gelijktijdig kunnen worden aangeboden en ingezameld. Tijdsduur: Bestendig of lang meegaand. Duurzame ontwikkeling: een strategie of productiemethode die de natuurlijke hulpbronnen of grondstoffen niet uitput. Wijkcontainer voor de inzameling van kleine elektrische apparaten. Het apart inzamelen bij de bron of door collectieve inzamelmiddelen van een deel van een afvalstroom (bijvoorbeeld GFT-afval, papier/karton, glas) op zo n wijze dat menging of samenvoeging van de onderscheiden afvalfracties of afvalcomponenten wordt voorkomen. Groente-, fruit- en tuinafval Grof huishoudelijk afval Grof huishoudelijk afval Afvalstoffen afkomstig van particuliere huishoudens behoudens voor zover het afgegeven of ingezamelde 16

17 Begrip Gifbus Betekenis bestanddelen van die afvalstoffen betreft, die zijn aangewezen als gevaarlijke afvalstoffen dat zo afwijkt naar aard, samenstelling of omvang (volume of afmetingen) dat deze apart aan een inzameldienst of verwerker van afvalstoffen wordt aangeboden. Een voertuig waarmee klein chemisch afval wordt ingezameld. Glasbakkendichtheid Het aantal glasbakken per aantal inwoners, bijvoorbeeld 1 glasbak per 650 inwoners. Green bag Grof huishoudelijk afval Grofvuil Grondstof Handhaving Herbruikbaar huisraad Hergebruik HHA Huishoudelijk afval Huishoudelijk restafval Incontinentiemateriaal Inzamelen KCA Klein chemisch afval KGA Klein gevaarlijk afval LAP Een grote zak voor het gescheiden aanbieden van tuinafval. Het huishoudelijk afval dat te groot of te zwaar is om te worden aangeboden in het reguliere inzamelmiddel (minicontainer of plastic zak). In Lingewaard wordt onder grofvuil het te verbranden grof huishoudelijk afval verstaan. Materiaal, gebruikt in een proces om iets te maken of te fabriceren. Het toezien op de naleving van wet- en regelgeving. Afgedankte banken, kasten, tafels, stoelen e.d. die nog van voldoende kwaliteit zijn om opnieuw te worden gebruikt. Het als product of materiaal opnieuw gebruiken van een afvalstof. Huishoudelijk afval Afvalstoffen afkomstig van particuliere huishoudens, behoudens voor zover het afgegeven of ingezamelde bestanddelen van die afvalstoffen betreft, die zijn aangewezen als gevaarlijke afvalstoffen. Mengsel van afvalstoffen dat ontstaat bij huishoudens, nadat afzonderlijke componenten (GFT-afval, papier/karton, glas, etc.) gescheiden zijn gehouden en gescheiden worden ingezameld/afgevoerd. Producten voor volwassenen voor het opvangen van urine en/of ontlasting, die ongecontroleerd het lichaam verlaat. Het ophalen van afvalstoffen bij een persoon die zich van die afvalstoffen ontdoet door afgifte aan degene die de afvalstoffen ophaalt. Klein chemisch afval Huishoudelijk afval waar chemische stoffen in zitten die schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu. Producten die tot het KCA behoren, zijn vermeld op de KCA-lijst op de website van Milieu Centraal. Klein gevaarlijk afval Klein gevaarlijk afval (afkomstig van bedrijven, onder meer van Kca-depots) Landelijk afvalbeheerplan 17

18 Begrip Milieustraat Mini Minicontainer Nascheiding Omgekeerd inzamelen Ondergrondse container OPK Overslaan Oud-papier Politieke Markt Producentenverantwoordelijkheid Preventie Recycling Restafval Rolcontainer Scheiding aan de bron Snoeihout Social return Stedelijkheidsklasse Betekenis Een locatie waar burgers (en bedrijven) hun afval gescheiden kunnen aanbieden. Minicontainer Een verplaatsbare container met twee wielen voor het bewaren van afval. Het handmatig of mechanisch afzonderen van componenten uit afvalstoffen uit een behandelde stroom. Het scheiden van afval, nadat het ongescheiden is ingezameld. Een inzamelconcept, waarbij recyclebare afvalstromen met een hoog serviceniveau worden ingezameld, maar restafval door burgers zelf naar (ondergrondse) verzamelcontainers moet worden gebracht. Een verzamelcontainer voor afval die zich grotendeels ondergronds bevindt. Oud-papier en karton Verrichten van alle handelingen op een locatie, waarbij afvalstoffen vanuit een opbergmiddel respectievelijk transportmiddel in een ander opbergmiddel rspectievelijk transportmiddel worden overgebracht. Hieronder vallen bijvoorbeeld beladen, lossen, hevelen, enz. met bijvoorbeeld kranen, transportbanden en leidingen. Afgedankt papier en karton. Een bijeenkomst van raadsleden en burgers waar van gedachten wordt gewisseld over door de gemeenteraad te behandelen onderwerpen. Verantwoordelijkheid van producenten en importeurs voor hun product in het afvalstadium. Het voorkomen en beperken van het ontstaan van afvalstoffen en het verminderen van de milieuschadelijkheid van afvalstoffen. Het omzetten van afval in een nieuw product of nieuwe grondstof. Al het huishoudelijk afval dat niet gescheiden wordt ingezameld en dat past in een 60 liter vuilniszak. Een verplaatsbare container voor afval (op 2 of vier wielen). Het scheiden van afvalstoffen op de plaats waar het afval ontstaat d.w.z. in een huishouden, bedrijf, instelling, etc. Organisch tuinafval met zodanige afmetingen dat het niet als GFT-afval kan worden aangebonden. Aanpak, waarbij de overheid bij het verstrekken van inkoopopdrachten de opdrachtnemer verplicht of stimuleert bij de uitvoer ook kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt te betrekken. De mate van stedelijkheid, uitgedrukt in het aantal adressen per vierkante kilometer. 18

19 Begrip Stibat Vergisten Verhuisafval Verwerken Verzamelcontainer Vlakglas WEB Wecycle Wijkcontainer Wit- en bruingoed Zijbelading Betekenis Stichting inzameling batterijen Het afbreken van organisch materiaal door micro-organismen in een omgeving zonder zuurstof. Afval dat vrijkomt bij verhuizingen. Het nuttig toepassen of verwijderen van afvalstoffen, alsmede de handelingen die daartoe leiden. Een container voor afval die door meerdere huishoudens wordt gebruikt. Glas gebruikt in kozijnen, deuren, ramen e.d. Wit- en bruingoed. Zie ook AEEA. Een Nederlandse organisatie die de inzameling en recycling organiseert van e-waste (elektronisch afval). Een verzamelcontainer voor gescheiden afval die door meerdere huishoudens wordt gebruikt. Witgoed: elektrische huishoudelijke apparatuur, zoals koelkasten, wasmachines, droogtrommels en diepvriezers. Bruingoed: elektronische apparatuur, zoals televisies en radio s. Een inzamelsysteem, waarbij minicontainers aan de zijkant van het inzamelvoertuig (zonder tussenkomst van een belader) worden opgepakt en geleegd. 19

20 BIJLAGE 2: DOELSTELLINGEN EN RESULTATEN GESCHEIDEN INZAMELING Doelstelling 1: Afvalpreventie Voorkomen is beter dan genezen en dat geldt ook voor afval. De inwoners van Lingewaard kunnen o.a. op de volgende manieren voorkomen dat afval ontstaat: - tuinafval zelf composteren; - producten met een lange levensduur kopen; - kapotte spullen (laten) repareren; - een eigen boodschappentas gebruiken en niet bij iedere aankoop een plastic zak accepteren; - geen producten kopen met onnodig veel verpakkingsmateriaal; - reclamefolders weigeren; - niet te veel voedsel inkopen; - producten, zoals grasmaaiers en boormachines, met meerdere huishoudens aanschaffen voor gezamenlijk gebruik. De gemeente kan dit gedrag met name bevorderen door allerlei communicatie acties (zie bijlage 17) en door het (gratis of tegen een gereduceerd tarief) beschikbaar stellen van hulpmiddelen. Enkele voorbeelden: de NEE-NEE-sticker (zie bijlage 10) en het compostvat (zie bijlage 12). Opgemerkt wordt dat deze paragraaf uitsluitend betrekking heeft op het voorkomen van afval door particuliere huishoudens. Maatregelen ter voorkoming van zwerfvuil in de openbare ruimte worden besproken in bijlage 18. Doelstelling 2: Hergebruik Afvalscheiding is belangrijk. Door scheiding aan de bron (in de huishoudens) kunnen afvalcomponenten en fracties worden verkregen die in aanmerking komen voor hergebruik c.q. voor gebruik als grondstof. In het Landelijk Afvalbeheer Plan (LAP) zijn scheidingsdoelstellingen opgenomen voor diverse afvalstromen (zie tabel 1). De scheidingsdoelstellingen, uitgedrukt in procenten, zijn op nationaal niveau vertaald naar doelstellingen in kilogrammen per inwoner voor gemeenten met een verschillende stedelijkheidsklasse. Lingewaard heeft een stedelijkheidsklasse 4 en wordt daarom in de Benchmark Afvalscheiding vergeleken met gemeenten met dezelfde stedelijkheidsklasse, zoals Beuningen, Groesbeek, Rijnwaarden en Heumen. Het is ook interessant Lingewaard te vergelijken met gemeenten die qua afvalinzameling in belangrijke mate overeenstemmen met Lingewaard. In deze nota is gekozen voor een vergelijking met de gemeente Zevenaar die net als Lingewaard werkt met duocontainers voor de inzameling van restafval en GFT-afval en ook een DIFTAR-systeem (zie bijlage 16)hanteert. In bijlage 19 is een uitgebreide vergelijking van Lingewaard en Zevenaar opgenomen. 20

21 Zie tabel 2 voor de resultaten van de gescheiden inzameling in kg/inwoner. Tabel 1: Scheidingspercentages Doelstellingen LAP Resultaten Lingewaard 2011 Resulaten Lingewaard 2012 GFT-afval 55 % 48,5 % 42,9 % Kunststofverpakkingen 45 % 63,0 % 62,9 % Oud-papier en karton 75 % 87,8 % 85,9 % Glas 90 % 76,9 % 77,4 % Textiel 50 % 69,7 % 63,8 % Tabel 2: Resultaten gescheiden inzameling Kilogram gescheiden ingezameld per inwoner per jaar Doelstelling Lingewaard 2011 Benchmark 2011 Lingewaard 2012 Zevenaar 2012 GFT-afval ,6 128,9 49,9 71 Kunststofverpakkingen 9 13,6 9,3 13,5 10,2 Oud-papier en karton 90 78,1 74,2 70,3 63,6 Glas 23 25,3 23,8 25,3 24,3 Textiel 5 7,1 4,3 6,5 8,1 KCA 2 0,4 1,1 0,5 1,29 In tabel 3 is voor de periode 2008 t/m 2012 vermeld hoeveel restafval en GFT-afval in Lingewaard en Zevenaar is ingezameld. Tabel 3: Hoeveelheid restafval en GFT-afval (in kg/inwoner) Restafval GFT-afval Totaal restafval en GFT Lingewaard Zevenaar Lingewaard Zevenaar Lingewaard Zevenaar , , , , , , , , , ,8 221 Over bovenstaande resultaten kan het volgende worden opgemerkt: GFT-afval: Sterk voor verbetering vatbaar zijn de resultaten van Lingewaard bij de gescheiden inzameling van GFT-afval. Zowel in de Benchmark Afvalscheiding als ten opzichte van Zevenaar scoort Lingewaard bijzonder slecht. Glas: Lingewaard scoorde in 2011 en in 2012 ten opzichte van de benchmark gemeenten uitstekend bij de gescheiden inzameling van glas. Ook de doelstelling in kg/inwoner voor gemeenten met een 21

22 stedelijkheidsklasse 4 is voor glas al gerealiseerd. Ten opzichte van Zevenaar scoort Lingewaard ook goed. Oud-papier en karton: Minder goed doet Lingewaard het bij de gescheiden inzameling van oudpapier en karton. Weliswaar scoorde Lingewaard in 2011 beter dan de benchmark gemeenten en dan Zevenaar, maar de doelstelling in kg/inwoner is nog niet gerealiseerd. Kunststof verpakkingsafval: Lingewaard scoorde in 2011 en in 2012 ten opzichte van de benchmark gemeenten en t.o.v. Zevenaar uitstekend bij de gescheiden inzameling van kunststof verpakkingen. En de doelstellingen voor kunststof verpakkingen zijn al gerealiseerd. Textiel: Lingewaard scoorde in 2011 en in 2012 ten opzichte van de benchmark gemeenten uitstekend bij de gescheiden inzameling van textiel. En de doelstellingen voor textiel zijn al gerealiseerd. Zevenaar scoorde in 2012 beter dan Lingewaard. KCA: Sterk voor verbetering vatbaar zijn de resultaten van Lingewaard bij de gescheiden inzameling van KCA. Zowel in de Benchmark Afvalscheiding als ten opzichte van Zevenaar scoort Lingewaard slecht. Ambitie In zijn Afvalbrief van augustus 2011 heeft de Staatssecretaris van Milieu (de heer Atsma) de ambitie gepresenteerd om in % van het huishoudelijk afval (inclusief grof huishoudelijk afval) opnieuw te gebruiken. Het gaat hier om een forse ambitie, omdat momenteel pas circa 50% van het huishoudelijk afval in Nederland gescheiden wordt ingezameld. Uit sorteeranalyses (zie bijlage 3) is gebleken dat het restafval van Lingewaard nog veel afvalstoffen bevat die (mits apart ingezameld) als grondstof kunnen worden gebruikt. Dit betekent dat de scheidingsresultaten in Lingewaard nog aanzienlijk kunnen worden verbeterd. Om bovengenoemde ambitie te verwezenlijken, moet respectievelijk circa 60% van het huishoudelijk afval en circa 80% van het grof huishoudelijk afval worden hergebruikt. Dit betekent dat ingrijpende maatregelen nodig zijn. Dit is ook de conclusie van een brede werkgroep van o.a. gemeenten, regionale publieke afvalbedrijven, private afvalbedrijven en de NVRD, die in mei 2012 advies aan bovengenoemde staatssecretaris heeft uitgebracht. In haar advies zegt de werkgroep o.a. het volgende: Vanwege de door de staatssecretaris gestelde doelen in tonnen ligt de grootste uitdaging bij de zware stromen: GFT, papier, en grof huishoudelijk afval (GHA) en vanwege volume en milieu-impact ook de kunststoffen. Daarnaast moet er ook focus zijn op stromen met groeipotentieel, grote milieuimpact of schaarste van strategisch belangrijke materialen zoals elektronica, drankenkartons, textiel en leer. Waar Lingewaard op dit moment staat qua percentage hergebruik van het grof huishoudelijk afval kan niet nauwkeurig worden aangegeven, omdat (a) er geen informatie is over de hoeveelheid grof huishoudelijk afval die op de drie particuliere afvalbrengstations in Lingewaard wordt afgegeven en (b) onbekend is in welke mate het grof huishoudelijk op die afvalbrengstations wordt gescheiden. 22

23 Uit het rapport Nederlands afval in cijfers d.d. februari 2013 blijkt dat de hoeveelheid grof huishoudelijk afval circa 25% van de totale hoeveelheid huishoudelijk afval is. In Lingewaard wordt circa 48% van het huishoudelijk afval (niet zijnde grof huishoudelijk afval) aan de bron gescheiden. Dit resultaat is vergelijkbaar met de resultaten in bijvoorbeeld Beuningen, Land van Cuijck en Boekel (zie tabel 4). Tabel 4: Percentages bronscheiding huishoudelijk afval (*) Gemeente Procent Beuningen 47 Brummen 52 Doesburg 33 Druten 75 Gennep 43 Groesbeek 63 Heumen 71 Land van Cuijck en Boekel 48 Millingen a/d Rijn 76 Lingewaard 48 (*) Bron: benchmark gemeenten stedelijkheidklasse 4 en 5 Oost-Nederland Doelstelling 3: Serviceniveau De service die de gemeente Lingewaard biedt aan haar inwoners bij de inzameling van afvalstoffen moet goed zijn. Burgers moeten hun (gescheiden) afval eenvoudig en voldoende vaak kunnen aanbieden. En de moderne burger wenst ook goed geïnformeerd te worden. Huidige situatie Het huidige serviceniveau is zeker behoorlijk te noemen. Zo worden kunststofverpakkingen, grof huishoudelijk restafval, grof tuinafval, metalen en afgedankte elektrische en elektronische apparaten met een hogere frequentie aan huis ingezameld dan in de benchmark gemeenten. Dit geldt niet voor textiel en oud-papier en karton. Het aantal wijkcontainers voor glas en textiel in Lingewaard is in vergelijking met andere gemeenten weliswaar beperkt, maar kijkend naar de goede inzamelresultaten zeker toereikend. De gemeente scoort op het gebied van voorlichting eveneens een ruime voldoende. Ieder huishouden ontvangt jaarlijks een Afvalkalender. Informatie over de afvalinzameling is ook beschikbaar op de website van de gemeente. En er is een telefonisch meldpunt voor vragen en klachten over de afvalinzameling. Wat nog ontbreekt, is een regelmatige terugkoppeling van de resultaten van de gescheiden afvalinzameling naar de burgers. Een belangrijk minpunt is dat de inwoners van Lingewaard niet gebruik kunnen maken van een moderne milieustraat waar grof huishoudelijk afval en herbruikbare afvalstoffen gescheiden kunnen worden aangeboden. Er zijn nu drie particuliere afvalbrengstations in Lingewaard, waarover inwoners zeer ontevreden zijn (zie bijlage 15). 23

24 Doelstelling 4: Sociale cohesie De sociale cohesie in een gemeente neemt toe wanneer bijvoorbeeld sport- en carnavalsverenigingen bij de inzameling van oud-papier betrokken zijn. Het is belangrijk dat lokale verenigingen en charitatieve instellingen een rol spelen bij de gescheiden inzameling van huishoudelijk afval. Bekend is namelijk dat de bereidheid tot het scheiden van afval bij velen groter is wanneer men hiermee een goed (lokaal) doel steunt. Doelstelling 5: Duurzaamheid Op 15 december 2011 is de kadernotitie duurzaamheid door de gemeenteraad van Lingewaard goedgekeurd. Hiermee staan de gemeentelijke visie, ambities en doelen op het gebied van duurzaamheid vast. Eén van de doelen is om de uitstoot van broeikasgassen die schadelijk zijn voor het milieu te verminderen. Dit kan bijvoorbeeld door zuinig om te gaan met energie en meer gebruik te maken van duurzame energie. Afvalscheiding en hergebruik van afvalstoffen past in een beleid gericht op duurzaamheid. Door afvalstoffen opnieuw te gebruiken als grondstof in productieprocessen zijn aanzienlijke besparingen mogelijk op het gebruik van fossiele brandstoffen. Hetzelfde geldt voor het verwerken van restafval in verbrandingsinstallaties met energieterugwinning. Ook het gebruik van afvalinzamelvoertuigen, die rijden op aardgas, groen gas of elektriciteit, levert een bijdrage aan het realiseren van doelen op het gebied van duurzaamheid. In vele gemeenten rijden al duurzame afvalinzamelvoertuigen. Twee voorbeelden: Afvalverwijdering Rivierenland (AVRI) nam in 2011 een tweetal nieuwe inzamelwagens in gebruik. Beide wagens hebben een gasmotor die zowel op aardgas als biogas kan lopen. En het afvalinzamelingsbedrijf ROVA werkt al ruim 4 jaar met voertuigen die rijden op groen gas. ROVA heeft op dit moment 10 van dergelijke voertuigen. Lingewaard kan overwegen in bestekken voor afvalinzameling op te nemen dat (enkele) duurzame inzamelvoertuigen door opdrachtnemer moeten worden ingezet. Een dergelijk besluit moet echter niet lichtvoetig worden genomen. Zo is het is belangrijk na te gaan of er wel voldoende groen gas beschikbaar is. Hoeveel groen gas wordt jaarlijks in de regio geproduceerd? Zijn er al grote gasafnamecontracten met andere partijen, zoals busmaatschappijen? Zijn er voldoende gastankstations voor de afvalinzamelvoertuigen? Duurzame inzamelvoertuigen worden nog gekenmerkt door hogere investeringskosten. Bedrijven zullen alleen willen investeren in dergelijke voertuigen als zij de investering in een redelijke termijn kunnen afschrijven. Dit vraagt om langlopende inzamelcontracten. Bij dergelijke contracten zal het effect van de hogere investering op de inzameltarieven zeer beperkt zijn. Duurzaamheid speelt ook een rol bij de keuze van afvalinzamelsystemen. Rijafstanden moeten zoveel mogelijk worden beperkt. 24

25 Doelstelling 6: Deelname aan het arbeidsproces Niet iedereen neemt even gemakkelijk deel aan het arbeidsproces. De overheid kan daarom bij het verstrekken van inkoopopdrachten de opdrachtnemer verplichten of stimuleren bij de uitvoer ook kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt te betrekken. Zo krijgen langdurig werklozen en gedeeltelijk arbeidsgeschikten een kans werkervaring op te doen. Dit versterkt hun positie op de arbeidsmarkt. Deze aanpak wordt social return genoemd. Social return is in principe mogelijk bij alle inkoopprocedures onder én boven de Europese aanbestedingsdrempel. Het Rijk en diverse gemeenten hebben al besloten social return toe te passen bij alle aanbestedingen van 'werken' en 'diensten' boven het bedrag van Euro. Met de komst van de Wet werken naar vermogen (Wwnv) zouden gemeenten en afval- en reinigingsbedrijven vanaf 2013 niet meer om social return heen kunnen. Echter, het wetsvoorstel Wwnv is vervallen. Het kabinet-rutte-asscher komt met een nieuw voorstel dat de eerder voorgestelde Wwnv vervangt: de Participatiewet. Deze wet moet per 1 januari 2014 ingaan. Het kabinet moet deze wet nog uitwerken. Ook Lingewaard heeft nu al de mogelijkheid bepalingen inzake social return op te nemen in bestekken voor de afvalinzameling, zodat opdrachtnemers (de afvalinzamelbedrijven) een bijdrage leveren aan het sociale beleid van de gemeente. Via de opdrachtnemer wordt dan gezorgd voor reguliere banen, leerwerkplekken en/of werkervaringsplaatsen. Een social return aanpak vergt wel het nodige van de gemeentelijke organisatie. Zo zal er een aanspreekpunt moeten zijn bij het vinden van geschikte kandidaten. De gemeente moet zich inspannen de aanlevering van kandidaten aan de opdrachtnemer te bevorderen. Het is niet altijd eenvoudig voor gemeenten om geschikte kandidaten in de kaartenbak met werkzoekenden te vinden. De afvalinzamelbedrijven, waarmee in het deelproject Onderzoek is gesproken, zijn niet gelukkig met social return bepalingen in bestekken, onder meer omdat: deze aanpak conflicteert met het seniorenbeleid van het bedrijf; gemeenten niet altijd geschikte kandidaten (werkzoekenden) in hun kaartenbak hebben; de opgave steeds zwaarder wordt, aangezien steeds meer gemeenten social return bepalingen in hun bestekken opnemen. 25

26 Doelstelling 7: Kosten De afvalbeheerkosten per aansluiting zijn relatief laag in Lingewaard. Dit wordt onder meer veroorzaakt door: het lage verwerkingstarief voor restafval (in ,11 Euro per ton restafval; in Nederland bedraagt het verwerkingstarief voor restafval gemiddeld circa 90 Euro/ton); het ontbreken van een gemeentelijke milieustraat. Veel grof huishoudelijk afval wordt door de inwoners op particuliere afvalbrengstations afgegeven (tegen contante betaling). Deze kosten worden dus niet via de afvalstoffenheffing verrekend. Dat de afvalbeheerkosten relatief laag zijn in Lingewaard betekent niet dat allerlei kostenverhogende maatregelen zonder meer mogelijk zijn. Er zal altijd gestreefd moeten worden naar een zo hoog mogelijke efficiency bij de inzameling en verwerking van afval c.q. naar zo laag mogelijke kosten voor de inwoners van Lingewaard. Een stijging van de afvalbeheerkosten kan aanvaardbaar zijn als deze samenhangt met noodzakelijke maatregelen ter realisering van nieuw beleid en/of met een noodzakelijke verhoging van het serviceniveau voor de inwoners van Lingewaard. Een kostenstijging mag echter nooit buitensporig zijn en wordt bij voorkeur geleidelijk doorgevoerd. Tijdens de uitvoering in 2012 van het deelproject Onderzoek werd de volgende stelling op de website van de gemeente gepresenteerd: Ik ben bereid jaarlijks 5 Euro extra afvalstoffenheffing te betalen, zodat de gemeente kan kiezen voor milieuvriendelijke en duurzame oplossingen. Circa 62 procent van de mensen die gestemd hebben op deze stelling is het oneens met de stelling. Hetzelfde geldt voor de wijkplatforms. Hieruit blijkt de noodzaak een goede balans te vinden tussen de aspecten kosten, milieu en service. 26