We beperkten ons tot die elementen die ons voor deze versie van Saved by the bell interessant leken.
|
|
- Gerarda Kuiper
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Armoede en educatie Servaas van der Berg, UNESCO 2008 Achtergrond bij de lessenreeks Saved by the bell Ten geleide Wat volgt is een vertaalde bloemlezing uit het rapport Poverty and Education. Het volledige (Engelse) rapport is te vinden op Info_Services_Publications/pdf/2009/EdPol10.pdf De titels volgen elkaar soms sprongsgewijs op en lijken niet altijd overeen te komen met wat in dat hoofdstuk wordt behandeld. Dit is een gevolg van de keuze die we maakten om echt een bloemlezing te maken van het rapport. We volgden de indeling zoals de door van der Berg werd aangebracht en zetten de vertaalde stukken tekst in de hoofdstukken van het rapport. We beperkten ons tot die elementen die ons voor deze versie van Saved by the bell interessant leken. Educatie vermindert armoede in rijke en arme landen Onderwijs heeft een impact op het inkomen van mensen en dus op armoede. Het werkt vooral door op de jobmarkt, maar educatie kan ook bijdragen tot productiviteit in andere gebieden zoals landbouw. Basisonderwijs is belangrijk om daarna positieve effecten te hebben, maar ook investeren in secundair of zelfs hoger onderwijs leidt in sommige landen tot hogere returns. Arme mensen in ontwikkelingslanden hebben vaak lage opleidingsniveaus. Sommigen hebben zelfs nog geen toegang tot het basisonderwijs of maken hun school niet af. Universeel basisonderwijs is daarom van cruciaal belang om armoede te verminderen. Maar er zijn ook voorbeelden van landen waar een snelle groei van het onderwijs heeft geleid tot een verminderde kwaliteit ervan. Dan is de impact van educatie op armoedevermindering klein en moeten er inspanningen worden gedaan om de kwaliteit van het onderwijs te beschermen. Educatie verbetert de algemene levensomstandigheden Educatie, vooral van meisjes, brengt naast een hoger inkomen- andere sociale voordelen in een maatschappij. Voordelen waar niet alleen de schoolganger, het onderwezen individu, van profiteert. Achtergrond bij de lessenreeks Saved by the bell 1
2 Onderwijs kan de levensstandaard van samenlevingen verbeteren en bijdragen tot de sociale en economische ontwikkeling van landen. Onderwijs zorgt voor een gedragsverandering van mensen als gevolg van de kennis die ze op school opdeden. Vaak zijn de voordelen voor de maatschappij opmerkelijk groot als het onderwijs voor vrouwen verbetert. Het is bijvoorbeeld algemeen geweten dat wanneer het onderwijsniveau van vrouwen verhoogt, het aantal kinderen die ze baren vermindert. Educatie van vrouwen heeft ook een positief effect op de gezondheidszorg en de algemene hygiëne in een gezin. Zo liggen de kindersterftecijfers voor kinderen van goed opgeleide moeders veel lager. Een betere algemene gezondheid (bv. minder vertraagde groei) wordt op zijn beurt vertaald in groter succes op school, wat dan weer tot betere onderwijsresultaten in de volgende generaties zal leiden. Het niveau van onderwijs van de ouders en opnieuw, vooral van de moeder beïnvloedt de hulp en steun die ouders kunnen geven aan hun kinderen. De aangeboden hulp verbetert op haar beurt de kwaliteit en het succes van onderwijs in de volgende generaties. Onderwijs van meisjes heeft nog een sterk en erg belangrijk effect op de rol van vrouwen in de maatschappij. Meer vrouwen worden naar de arbeidsmarkt georiënteerd. Educatie wordt als één van de belangrijkste middelen in de strijd tegen HIV en AIDS gezien, in ontwikkelde maar vooral in ontwikkelingslanden. Educatie verbetert, bij voorbeeld, het functioneren, of zelfs de duurzaamheid, van democratie in zowel arme als rijke landen. Hogere niveaus van educatie lijken ook de criminaliteit terug te dringen. De thuissituatie heeft een grote invloed op de resultaten van educatie De thuissituatie van leerlingen is in de meeste ontwikkelde en ontwikkelingslanden de allerbelangrijkste factor die invloed heeft op de resultaten van onderwijs. Armoede is sterk gecorreleerd met een waaier van variabelen die je aan de thuissituatie kunt koppelen. Eén daarvan is het educatieniveau van de ouders. Dat educatieniveau een invloed heeft op de schoolresultaten van de kinderen. Het is dus moeilijk de verschillende invloeden te onderscheiden en te weten tot op welke hoogte de educatie van arme kinderen door een tekort aan financiële middelen wordt tegengehouden, of door andere factoren uit de thuissituatie. Omdat de verschillende factoren zo moeilijk uit elkaar te halen zijn, behandelen onderzoekers mechanismen die doorheen de socioeconomische situatie werken vaak als één effect. Met andere woorden, het is niet helemaal duidelijk wat de impact van financiële middelen is, los van andere factoren. Achtergrond bij de lessenreeks Saved by the bell 2
3 Absolute armoede vermindert de mogelijkheden om te leren In ontwikkelingslanden belemmert wijdverspreide armoede educatie omwille van slechte voeding en gezondheidszorg, laag opleidingsniveau van ouders, beperkte financiële middelen voor ontwikkeling en een armoedige thuissituatie. Armoede waarbij mensen erg weinig middelen hebben en waarbij hun meest banale noden niet vervuld kunnen worden, komt meest voor in ontwikkelingslanden, vooral in landelijke gebieden. Dat resulteert in armzalige thuissituaties om in te leren, bijvoorbeeld geen boeken, geen licht of een plaats om je huiswerk te maken. Het heeft ook een negatieve invloed op het fysieke welbevinden van de kinderen en hun mogelijkheden om te leren. Het wordt gelinkt aan een minder opleidingsniveau van de ouders en de beperkte middelen die in onderwijs kunnen worden geïnvesteerd. Ondervoeding heeft impact op de leerkansen van kinderen: studies hebben aangewezen dat kinderen met groeiachterstand minder kans hebben om in school ingeschreven te zijn, en als ze ingeschreven zijn dan hebben ze meer kans op vroegtijdige uitval. Er is bewijs dat de vroege voedings- en gezondheidsstatus van een kind, evenals het voedingspatroon van kinderen die naar school gaan sterke effecten op hun mogelijkheid om te leren heeft. Daartegenover staat dat kinderen die niet goed zijn gevoed het moeilijk hebben om zich te concentreren op school. De omstandigheden thuis bevorderen in heel wat arme gemeenschappen het leren niet. Die omstandigheden houden onder andere volgende factoren in: te veel tijd moeten besteden aan huiselijke karweitjes, afwezigheid van boeken in huis. Deze thuisomstandigheden kunnen samen gaan met een onzeker of onstabiel milieu waarin ze leven én financiële onzekerheid, wat op zijn beurt leidt tot angst en emotionele stress, in sommige gezinnen ook nog eens versterkt door geweld en misbruik. Al deze uitdagingen, gecombineerd met een laag niveau van opleiding van de ouders zorgt ervoor dat kinderen weinig hulp krijgen bij hun huiswerk en weinig motivatie hebben om te leren. Armoede leidt tot minder inschrijvingen in het onderwijs Bovenop de toegang tot, is er het probleem van de beperkte vraag naar educatie bij armen in ontwikkelingslanden. De vraag naar onderwijs hangt van een aantal zaken af, zoals de financiële en opportuniteitskost van onderwijs, de kwaliteit ervan en de waarneembare voordelen. De financiële kost voor scholing is vaak hoog, wat het moeilijk maakt voor arme ouders om scholing voor hun kinderen te voorzien. De financiële kost beperkt zich niet tot inschrijvingsgeld, maar er zijn ook andere directe kosten zoals transport, schooluniformen en boeken. Naast de financiële kost is er ook de niet-financiële kost, zoals de opportuniteitskost om kinderen naar school te sturen. Vooral in rurale gebieden worden kinderen ingeschakeld op het veld of in het huishouden (bijvoorbeeld water halen of hout sprokkelen), dan betekent de kinderen naar school sturen een opportuniteitskost voor het Achtergrond bij de lessenreeks Saved by the bell 3
4 huishouden. Er is meestal een sterke genderdimensie aan deze keuze, meisjes hebben vaak meer verantwoordelijkheid in het huishouden en er zijn waarschijnlijk minder goedbetaalde jobs voor opgeleide meisjes dan voor jongens. In ontwikkelingslanden die zwaar te lijden hebben onder HIV of AIDS, rust vaak een zware verantwoordelijkheid op kinderen om zorg te dragen voor hun zieke familie, wat hun educatieve kansen inperkt. Armen reageren ook meer op de kwaliteit van de school. Als de educatieve kwaliteit niet goed is, dan zijn armen minder dan rijken geneigd de lessen bij te wonen. Dus is een verbeteren van de onderwijskwaliteit een andere sterke aansporing voor armen om naar school te gaan, wat opnieuw leidt tot meer inschrijvingen. Arme scholen hebben gewoonlijk minder middelen Deel van het probleem is ook de ongelijke verdeling van middelen. Vaak zijn er meer middelen ter beschikking in stedelijke dan in landelijke gebieden, of meer in rijke dan in arme wijken binnen steden. Zelfs in landen waar publieke middelen gelijk verdeeld worden tussen scholen, kunnen goede leerkrachten arme scholen vermijden omdat het moeilijker is om aan arme kinderen les te geven. Ontwikkelingslanden vinden moeilijk goede leerkrachten die les in landelijke gebieden willen geven. Aan armoede ontsnappen vereist meer dan educatie Opdat educatie op een aanzienlijke schaal een weg uit armoede kan bieden, is er vaak nood aan specifieke ingrepen of gunstige economische omstandigheden. Ondersteunende ingrepen zijn bijvoorbeeld sociaal werk in de gemeenschap, scholen die arme ouders betrekken bij de educatie van hun kind, een antiarmoede beleid van de overheid, alfabetisatie-campagnes voor volwassenen Toch is het moeilijk om algemene conclusies te koppelen aan zulke interventies. De ingrepen die succesvol waren, bleken goed rekening te houden met de specifieke context van een bepaalde school. Er blijkt een limiet op wat scholen alleen kunnen doen om de invloed van armoede op educatie te overwinnen. Levin zegt, verbetering op lange termijn in extreme armoede-scholen is zeldzaam, ondanks bewering in studies van uitzonderlijke gevallen. Dit ondersteunt de visie van het Coleman Report, die zegt dat het moeilijk is voor scholen om de invloeden van een arme thuisachtergrond te overwinnen. Een studie voor de Joseph Rowntree Foundation over de relatie tussen armoede en educatie kon niet één reden toewijzen aan waarom arme kinderen slechter presteren in educatie. In de plaats ontdekte men dat meerdere factoren op meerdere niveaus een rol spelen en besloot men dat er geen magic bullets zijn die leerlingen in staat stellen om zo goed te presteren en dezelfde educatieve voordelen te benutten als hun meer bevoordeelde leeftijdsgenoten. Achtergrond bij de lessenreeks Saved by the bell 4
5 De voordelen van educatie worden duidelijker in landen die een snelle economische groei meemaken wanneer schoolverlaters terecht komen in goede jobs. Dit opent mogelijkheden voor opwaartse sociale mobiliteit en het biedt stimulansen voor ouders en kinderen om meer tijd en moeite te investeren in educatie. Deze welwillende omgeving kan een vereiste zijn opdat vele andere educatieve ingrepen een sterke impact zouden hebben. Conclusie Er is duidelijk bewijs dat onderwijs kan leiden tot minder armoede. Toch is armoede maar één van de verschillende factoren die ervoor zorgen dat kinderen geen kwalitatief onderwijs genieten. Educatie heeft een positieve invloed op het terugdringen van armoede: - meer geschoolde mensen verdienen meer geld - meer (en vooral meer kwalitatieve) educatie bevordert economische groei en daardoor de economische kansen en de inkomens - educatie brengt bredere sociale voordelen met zich mee zoals lagere vruchtbaarheid, verbeterde gezondheidszorg van kinderen en grotere participatie van vrouwen in het werkveld. Dit bevordert de economische ontwikkeling in het algemeen en meer bepaald de situatie van de armen. Belangrijk hierbij is dat er door de overheden een goed beleid wordt gevoerd. Om armoede terug te dringen moet de toegang tot onderwijs verhoogd worden. Daarnaast moet er ook aandacht besteed worden aan de kwaliteit van het onderwijs: wanneer de kwaliteit van het onderwijs zwak is lijden de armen het meest. Ook is het belangrijk dat het onderwijs voor vrouwen kwalitatief en kwantitatief groot is. Het zorgt voor een grotere algemene gezondheid van een gezin en dat leidt dan weer tot betere onderwijsresultaten in de volgende generaties. Er moet dus een verbetering komen op vlak van de vraag: meer kinderen moeten naar school kunnen gaan. Dit kan het best bereikt worden door het verminderen van de schoolkost (bijvoorbeeld inschrijvingsgeld afschaffen) of het toekennen van beurzen (subsidies) om naar school te gaan. Aan de andere kant moet ook het aanbod uitgebreid worden: er moeten genoeg scholen worden gebouwd in landelijke gebieden, er moeten geschikte middelen zijn zoals goede schoolboeken en kwalitatieve leerkrachten. Ook moet erop gelet worden dat een te snelle uitbreiding van de vraag wordt vermeden (niet té veel nieuwe leerlingen in één keer) zodat het aanbod niet volledig overspoeld wordt. Het resultaat is dan immers een extreme overbevolking die bijvoorbeeld landen als Oeganda ervaren hebben na de afschaffing van de inschrijvingsgelden. Als je naar de impact van armoede op educatie kijkt, zie je dat armoede de inschrijvingsratio negatief beïnvloedt, net zoals het uitdoen van een schoolcarrière. Achtergrond bij de lessenreeks Saved by the bell 5
6 De thuissituatie van leerlingen is een erg belangrijke factor die invloed heeft op de resultaten in het onderwijs. Armoede is daar sterk mee verbonden, maar het gebrek aan geld is maar één van de achtergrondfactoren die leren beperkt. Duizenden experimenten hebben nog niet geleid tot één model om de nadelige impact van de thuisachtergrond op het schoolniveau te counteren. Educatie, en specifiek kwalitatieve educatie, is cruciaal om te ontsnappen uit de armoede. Hoe dat precies moet, is nog steeds het onderwerp van veel discussies. Onderwijs zal een noodzakelijk, maar geen voldoende voorwaarde om aan armoede te ontsnappen zijn. Samen met goed onderwijs zijn ook een sterke motivatie, een gunstige economische omgeving en wat goed geluk nodig! Achtergrond bij de lessenreeks Saved by the bell 6
MDG. Eerst en tweede graad. Te lezen zinnen (in willekeurige volgorde!)
MDG Eerst en tweede graad De leerkracht leest één van de volgende stellingen en de groep bekijkt de acht millenniumdoelstellingen om te achterhalen met welke doelstelling de zin overeenkomt. Ze leggen
Nadere informatiebetreffende onderwijs in ontwikkelingssamenwerking
ingediend op 439 (2014-2015) Nr. 1 16 juli 2015 (2014-2015) Voorstel van resolutie van Ingeborg De Meulemeester, Sabine de Bethune, Herman De Croo, Tine Soens en Wouter Vanbesien betreffende onderwijs
Nadere informatie3. Meer dan de helft van de 57 miljoen niet-schoolgaande kinderen leeft in Afrika bezuiden de Sahara. Juist Bron: www.un.org
of fout 1. In Afrika bezuiden de Sahara is het aantal personen in extreme armoede gestegen tussen 1990 en 2010. 290 miljoen in 1990, 414 miljoen in 2010. 2. Tussen 2000 en 2011 is het aantal niet-schoolgaande
Nadere informatiehet psychisch functioneren van de ouder, de tevredenheid van de ouders met de (huwelijks)relatie en de gezinscommunicatie. Een beter functioneren van
9 Samenvatting 173 174 9 Samenvatting Kanker is een veel voorkomende ziekte. In 2003 werd in Nederland bij meer dan 72.000 mensen kanker vastgesteld. Geschat wordt dat het hier in 9.000 gevallen om mensen
Nadere informatieZuid-Azie zag in deze periode zijn scholingsgraad in het basisonderwijs stijgen van 78 naar 93%. Bron: www.un.org
Quiz 1. Hoeveel jongeren wereldwijd tussen 15 en 24 jaar kunnen niet lezen en schrijven? 4 miljoen 123 miljoen 850 miljoen 61% van hen zijn jonge vrouwen. Bron: www.un.org 2. Over de hele wereld is het
Nadere informatieNederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35%
Laaggeletterdheid in Nederland FACTS & Ongeveer 1 op de 9 Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. In totaal zijn dat 1,3 miljoen mensen. Van deze groep is 65% autochtoon. Het aantal laaggeletterden
Nadere informatieRajdoukistan. Eerste en tweede graad (Rajdoukistan*)
Rajdoukistan Beschrijving van het land: Rajdoukistan is een land met 45 miljoen inwoners, er worden 55 talen gesproken en de voertaal is het Frans. Het land kent vele problemen: nietgeschoolde leerkrachten
Nadere informatieArgumentenkaart Deeltijdwerken 3. Samenleving. Wat zijn de voor- en nadelen voor de samenleving als vrouwen meer gaan werken?
Argumenten Deeltijdwerken Wat zijn de - en nadelen de samenleving als meer gaan werken? Argumenten Deeltijdwerken Wat zijn de - en nadelen de samenleving als meer gaan werken? Argumenten Deeltijdwerken
Nadere informatieFiguur 1. Intelligentiescores (numerieke, spatiale, verbale en algemene) per geslacht
Tweede luik "Het verschil in schools presteren tussen jongens en meisjes" (literatuurstudie en emprirsche studie) (Jan Van Damme & Agnes De Munter- K.U.Leuven) 1. Welke sekseverschillen in prestaties?
Nadere informatieThe Effectiveness of Community Schools: Evidence from the Netherlands
The Effectiveness of Community Schools: Evidence from the Netherlands Proefschrift Marieke Heers (gepromoveerd 3 oktober in Maastricht; promotoren prof.dr. W.N.J. Groot en prof.dr. H. Maassen van den Brink)
Nadere informatieKinderopvang = instrument in strijd tegen kinderarmoede
Kinderopvang = instrument in strijd tegen kinderarmoede Kinderopvang heeft verschillende functies: een economische functie, een pedagogische en een sociale functie. Kwalitatieve kinderopvang weet deze
Nadere informatieArmoede en Onderwijs Onderwijs en Armoede. Carlien de Witt Hamer 24 februari 2018
Armoede en Onderwijs Onderwijs en Armoede Carlien de Witt Hamer 24 februari 2018 De maatschappelijk functies van het Kwalificatie onderwijs. Kwalificaties bevatten een breed spectrum aan kennis, vaardigheden
Nadere informatieKinderarmoede in het Brussels Gewest
OBSERVATOIRE DE LA SANTÉ ET DU SOCIAL BRUXELLES OBSERVATORIUM VOOR GEZONDHEID EN WELZIJN BRUSSEL Senaat hoorzitting 11 mei 2015 Kinderarmoede in het Brussels Gewest www.observatbru.be DIMENSIES VAN ARMOEDE
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek Onderwijsbegeleiding Oost Nederland
heidsonderzoek Onderwijsbegeleiding Oost Nederland Mei 2015 Inleiding Stichting Onderwijsbegeleiding biedt aan jongeren en hun ouders, van wie de inkomenssituatie en/of thuissituatie onvoldoende is, de
Nadere informatieSignaleren: kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld. huiselijkgeweldwb.nl. 0900 126 26 26 5 cent per minuut
Signaleren: kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26 Signaleren: kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld Kinderen die getuige zijn van geweld tussen hun
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en discussie
Hoofdstuk 6 Samenvatting, conclusies en discussie Inleiding Het doel van het onderzoek is vast te stellen hoe de kinderen (10 14 jaar) met coeliakie functioneren in het dagelijks leven en wat hun kwaliteit
Nadere informatieKwetsbare jongeren versterken door onderwijs. Christiane Timmerman CeMIS USAB 22 februari 2016
Kwetsbare jongeren versterken door onderwijs Christiane Timmerman CeMIS USAB 22 februari 2016 SES Onderwijs Socio economische situatie beïnvloedt onderwijskansen Vroegtijdig schoolverlatenbeïnvloedt socioeconomische
Nadere informatieSamenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie
Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd
Nadere informatieNederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35%
Laaggeletterdheid in Nederland FACTS & Ongeveer 1 op de 9 Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. In totaal zijn dat 1,3 miljoen mensen. Van deze groep is 65% autochtoon. Het aantal laaggeletterden
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 31 015 Kindermishandeling Nr. 82 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den
Nadere informatieSTAND VAN EDUCATIEF NEDERLAND
STAND VAN EDUCATIEF NEDERLAND Onderwijsraad TRNDR-resultaten Hilversum, 20 februari 2019 1 TRNDR-RESULTATEN (14-12-2018 T/M 15-02-2019) 2 1. TOP 10 TRENDS Onderwijsraad - TRNDR resultaten 3 TOP 10 TRENDS
Nadere informatieSustainable development goals
Sustainable development goals The road to dignity by 2030 Ending Poverty, Transforming all Lives and Protecting the Planet = De weg naar waardigheid, Armoede beëindigen, alle levens veranderen en de aarde
Nadere informatieArmoede en gevolgen voor kinderen
Armoede en gevolgen voor kinderen Hilde Kalthoff Zie ook Opgroeien en opvoeden in armoede, Kalthoff 2018 Inhoud presentatie Cijfers en risicogroepen Invloed op welbevinden Armoede en opvoeden Gevolgen
Nadere informatieMaatschappelijke effecten van armoede: kenmerken en gevolgen
Maatschappelijke effecten van armoede: kenmerken en gevolgen Amsterdam, 30-3-2016 Roeland van Geuns LECTOR ARMOEDE EN PARTICIPATIE HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM INHOUD! 1. Wat is armoede 2. Wat zijn effecten
Nadere informatieArmoede en kinderen: ontwikkeling, achtergronden, gevolgen Lezing voor Inspiratiesessie kinderarmoede Divosa, Amersfoort 6 juni 2017
Armoede en kinderen: ontwikkeling, achtergronden, gevolgen Lezing voor Inspiratiesessie kinderarmoede Divosa, Amersfoort 6 juni 2017 Erik Snel Department of Public Administration and Sociologie (DPAS/EUR)
Nadere informatieSteunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting
Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting Feiten en cijfers Hebben laaggeschoolden een hoger risico om in armoede te belanden? Ja. Laagopgeleiden hebben het vaak
Nadere informatieBoys & Girls strategieën voor onderwijs aan jongens en meisjes in het basisonderwijs. Martijn Smoors Onderwijs Maak Je Samen
Boys & Girls strategieën voor onderwijs aan jongens en meisjes in het basisonderwijs Martijn Smoors Onderwijs Maak Je Samen Eindrapport MOOJ-onderzoek: Verschillen tussen meisjes en jongens bij het vak
Nadere informatieOp weg naar een generatie Nix? Vandaag: HBSC-landen in de studie. Trends in middelengebruik onder scholieren. Tom ter Bogt Wilma Vollebergh
Op weg naar een generatie Nix? Trends in middelengebruik onder scholieren Tom ter Bogt Wilma Vollebergh Vandaag: HBSC: de studie Middelengebruik: trends 2001-2013 Ouders en middelengebruik Indicatoren
Nadere informatieSamenvatting Inleiding Methode
Samenvatting Inleiding In de ene familie komt criminaliteit vaker voor dan in de andere. Uit eerder onderzoek blijkt dan ook dat kinderen van criminele ouders zelf een groter risico lopen op het plegen
Nadere informatieHet Vlaamse secundair onderwijs internationaal vergeleken
Het Vlaamse secundair onderwijs internationaal vergeleken Jeroen Lavrijsen Doctoraatsonderzoeker, HIVA - KU Leuven www.steunpuntssl.be Structuur secundair onderwijs Focus op twee kenmerken van het secundair
Nadere informatieArmoede, opvoeden en gevolgen voor ontwikkeling kinderen. Hilde Kalthoff
Armoede, opvoeden en gevolgen voor ontwikkeling kinderen Hilde Kalthoff Inhoud presentatie Cijfers en risicogroepen Invloed op welbevinden Eerste jaren hersenontwikkeling, armoede en hechting Armoede,
Nadere informatieJonge mantelzorgers FACT MANTELZORG. Eén op de zes jongeren geeft mantelzorg SHEET. Gelderland-Zuid. verslaafd gezinslid E-MOVO
Gelderland-Zuid E-MOVO 2015-2016 De resultaten in deze factsheet zijn afkomstig uit het 4 e E-MOVO jongerenonderzoek. In 2015 werd dit onderzoek uitgevoerd onder ruim 10.000 leerlingen in het voortgezet
Nadere informatieFetal Origins of Socioeconomic Inequalities. in Early Childhood Health. The Generation R Study. Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING
Fetal Origins of Socioeconomic Inequalities in Early Childhood Health The Generation R Study Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING Sociaal-economische gezondheidsverschillen vormen een groot maatschappelijk
Nadere informatie2013-2017. Huiswerkbeleid
01-017 Huiswerkbeleid Inhoudsopgave Beschrijving doelgroep Visie op onderwijs Basisvisie Leerinhouden/Activiteiten De voor- en nadelen van het geven van huiswerk Voordelen Nadelen Richtlijnen voor het
Nadere informatieOpdracht Levensbeschouwing Hulp armen (Nederland + ontwikkelingslanden)
Opdracht Levensbeschouwing Hulp armen (Nederland + ontwikkelingslanden) Opdracht door een scholier 1508 woorden 10 oktober 2004 4,1 33 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Stichting ATD Vierdewereld De
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek
Tevredenheidsonderzoek 2015 - mei 2016 Inleiding Stichting Onderwijsbegeleiding biedt aan jongeren en hun ouders, van wie de inkomenssituatie en/of thuissituatie onvoldoende is, de mogelijkheid om hun
Nadere informatieUitzicht op de heuvels 10 km van Kabaya Uitzicht op de heuvels ten noorden van Kabaya. Ongeveer 7 km van het dorp.
Verblijf van Tautvydas Rindzevicius in Kabaya/RWANDA in het kader van het bezoek aan wezen en kwetsbare kinderen gesponsord door de Jyambere stichting. Inleiding Tijdens de periode van juli-augustus 2015,
Nadere informatieZiekenhuisschool Voor kinderen die (tijdelijk) in de afdeling pediatrie van een ziekenhuis of in een revalidatiecentrum verblijven.
Ziekenhuisschool Voor kinderen die (tijdelijk) in de afdeling pediatrie van een ziekenhuis of in een revalidatiecentrum verblijven. Kleuter-, lager- en secundair onderwijs type 5 - opleidingsvorm 4 De
Nadere informatieWETENSCHAPSVLUCHT. Lindy Gommans ClaudicatioNet Jaarcongres 2015
WETENSCHAPSVLUCHT Lindy Gommans ClaudicatioNet Jaarcongres 2015 WETENSCHAPPELIJK JAAROVERZICHT In 2014 82 wetenschappelijke artikelen THEMA S WAT HEBBEN WE GELEERD? 1. Over patiënten met claudicatio intermittens
Nadere informatieVoorstel: CSP GH-0420
1 VOORSTEL CSP IN GHANA LAND: Ghana DOEL: Kwetsbare moeders en baby s helpen overleven door ondersteuning en opleiding op de gebieden gezondheid, hygiëne en voeding. PROJECTNUMMER: GH0420 Introductie Moeders
Nadere informatieStrategisch beleidsplan O2A5. De dialoog als beleid
Strategisch beleidsplan O2A5 De dialoog als beleid Bij de tijd, open, boeiend en passend, dat zijn zowel het onderwijs als de werkwijze van O2A5. We hebben dan ook gekozen voor een vernieuwende en eigentijdse
Nadere informatie«WELZIJNSBAROMETER 2010» SAMENVATTING EN CONCLUSIES
«WELZIJNSBAROMETER 2010» SAMENVATTING EN CONCLUSIES Brussel wordt gekenmerkt door een grote concentratie van armoede in de dichtbevolkte buurten van de arme sikkel in het centrum van de stad, met name
Nadere informatieVroegtijdig schoolverlaten vermijden Tijdig aanpakken!
Vroegtijdig schoolverlaten vermijden Tijdig aanpakken! Wat leren we van deze getuigenissen? Socio-economische status Gedragsproblemen Negatieve schoolbetrokkenheid Tucht en uitsluiting Schoolse vertraging
Nadere informatieKansen in en van onderwijs
Met deze fiche beogen we een concretisering van de blikopener kansen in en van onderwijs voor het volgende vakken: NEDERLANDS, ENGELS. Deze fiche is tot stand gekomen in een focusgesprek met lerarenopleiders
Nadere informatieNAAR EEN EUROPA VOOR ALLE LEEFTIJDEN
NL NAAR EEN EUROPA VOOR ALLE LEEFTIJDEN AGE- STANDPUNT IN HET KADER VAN HET 2007 - EUROPEES JAAR VAN GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN The European Older People s Platform La Plate-forme européenne des Personnes
Nadere informatieHoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het
Samenvatting Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het individu als op populatieniveau. Effectieve
Nadere informatieGeen tekort aan technisch opgeleiden
Geen tekort aan technisch opgeleiden Auteur(s): Groot, W. (auteur) Maassen van den Brink, H. (auteur) Plug, E. (auteur) De auteurs zijn allen verbonden aan 'Scholar', Faculteit der Economische Wetenschappen
Nadere informatieOuderschap strategieën van vaders en moeders met een psychische ziekte.
Bespreking artikel Ouderschap strategieën van vaders en moeders met een psychische ziekte. Auteurs: P.C. Van der Ende, MSc, J.T. van Busschbach, phd, J. Nicholson, phd, E.L.Korevaar, phd & J.van Weeghel,
Nadere informatieConclusie. Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede. Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA)
Conclusie Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede Ingrid Christoffels, Pieter Baay (ecbo) Ineke Bijlsma, Mark Levels (ROA) ecbo - De relatie tussen laaggeletterdheid en armoede A 1 conclusie
Nadere informatieRotterdamse schoolverlaters op achterstand
Relatief zwakke perspectieven voor lager opgeleiden Rotterdamse schoolverlaters op achterstand Arjen Edzes, Marten Middeldorp en Jouke van Dijk - Rijksuniversiteit Groningen. Schoolverlaters in Rotterdam
Nadere informatie'Welk type van onderwijsmismatch is het meest nadelig voor schoolverlaters?' Inhoudsopgave
'Welk type van onderwijsmismatch is het meest nadelig voor schoolverlaters?' Sana Sellami (KU Leuven-HUB, UA) Dieter Verhaest (KU Leuven-HUB) Walter Nonneman (UA) Walter Van Trier (UGent, KU Leuven-HIVA)
Nadere informatieSamenvatting: Summary in Dutch
Samenvatting: Summary in Dutch Hoofdstuk 1: Kindermishandeling en Psychopathologie in een Multi-Culturele Context: Algemene Inleiding Dit proefschrift opent met een korte geschiedenis van de opkomst van
Nadere informatieNaam : Klas : Datum :
Duurzame ontwikkeling Over duurzame ontwikkeling circuleren inmiddels honderden definities. Vaak wordt de internationaal aanvaarde definitie uit het rapport "Our Common Future" (Brundtland-rapport, 1987)
Nadere informatieSamenvatting onderzoek Regeldruk van leraren in het basisonderwijs: Aspecten, Oorzaken en Oplossingen
Samenvatting onderzoek Regeldruk van leraren in het basisonderwijs: Aspecten, Oorzaken en Oplossingen In opdracht van CNV Onderwijs verrichtte Ilona Klerks in het kader van haar studie bestuurs- en organisatiewetenschap
Nadere informatieSamen tegen armoede, ook in het onderwijs: onderwijs. Bert D hondt, medewerker politiek beleid welzijnszorg
Samen tegen armoede, ook in het g onderwijs: Een drietrapsraket voor het Een drietrapsraket voor het onderwijs Bert D hondt, medewerker politiek beleid welzijnszorg Even situeren Welzijnszorg: sociaal
Nadere informatieProgramma. Voorstelling project Waarom? Wat? Ambassadeurs gezocht! De Making of Ambassadeurs Dursun aan het woord Speeddating Invullen fiches
Latent Talent Programma Voorstelling project Waarom? Wat? Ambassadeurs gezocht! De Making of Ambassadeurs Dursun aan het woord Speeddating Invullen fiches Rachid Boumalek aan het woord Voorstelling project
Nadere informatieToelichting bij de MZO screening voor ouders
Toelichting bij de MZO screening voor ouders 1 Copyright 2014 Bureau Perspectief Amsterdam Zie voor meer informatie www.motivatiezelfonderzoek.nl 2 De schalen van de MZO screening De MZO screening is gericht
Nadere informatie[2015] Oplossingsgericht werken met Kinderen. "Kids Skills" Gerrit van de Vegte www.centrumoplossingsgerichtwerken.nl gerritvandevegte@home.
[2015] Oplossingsgericht werken met Kinderen "Kids Skills" Gerrit van de Vegte gerritvandevegte@home.nl WAT IS KIDS SKILLS? Kids Skills is een speelse,praktische en oplossingsgerichte benadering om kinderen
Nadere informatieWAT WERKT BIJ DE AANPAK VAN ARMOEDE?
WAT WERKT BIJ DE AANPAK VAN ARMOEDE? WAT WE KUNNEN LEREN VAN EMPOWERMENT 16 MAART 2016 Werkconferentie Sint Laurensfonds: Kinderen en armoede - naar een gerichte inzet Dr. Jurriaan Omlo ROTTERDAM IS DE
Nadere informatieCapita Selecta Recent Arbeidsmarktonderzoek in Vlaanderen
RESEARCH SUMMARY ONDERZOEK I.K.V. VIONA STEUNPUNT WSE Capita Selecta Recent Arbeidsmarktonderzoek in Vlaanderen Richtlijnen voor auteurs - De hoofdindeling ligt vast en bestaat uit volgende rubrieken:
Nadere informatieGezondheid en participatie in arbeid en samenleving
Gezondheid en participatie in arbeid en samenleving Lex Burdorf, hoogleraar Determinanten van Volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Academische Werkplaats Publieke Gezondheid CEPHIR
Nadere informatieEAPN Assessment: Nationale Hervormingsprogramma s en Nationale Sociale Rapporten. 26 september 2012 Brussel
EAPN Assessment: Nationale Hervormingsprogramma s en Nationale Sociale Rapporten 26 september 2012 Brussel 1. Europa 2020 - Minder en minder aandacht voor inclusieve groei en armoede doelstelling Economisch
Nadere informatieOpgave 3 Een nieuwe klassenmaatschappij?
Opgave 3 Een nieuwe klassenmaatschappij? 19 maximumscore 4 een beschrijving van twee moderniseringsprocessen op economisch gebied (per proces 1 scorepunt) 2 het aangeven van het gevolg: vraag naar hogeropgeleide
Nadere informatieHet Kinderrechten lespakket
Het Kinderrechten lespakket want ieder kind kan de wereld in beweging brengen Multiple choice quiz Op www.kidsrights.nl/scholen vindt u quizvragen met multiple choice antwoorden, die uitnodigen tot doorpraten
Nadere informatieOpgroeien in gebroken gezinnen:
Opgroeien in gebroken gezinnen: Hebben kinderen van hoger opgeleide ouders meer te verliezen? Sue Westerman, Ruben van Gaalen Inleiding Ouderlijke structuur INTACT Niet-INTACT + - Sociaaleconomische en
Nadere informatieGENDERWORKSHOP. Dag van de 4 de Pijler 18/2/17
GENDERWORKSHOP Dag van de 4 de Pijler 18/2/17 GENDER & SEKSE Sekse : fysieke, fysiologisch en biologische kenmerken, bepaald door de XX-chromosomen, XY vrouw / man Gender : socioculturele aspecten van
Nadere informatieSAMENVATTING SAMENVATTING. Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender
SAMENVATTING Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender In de jaren negentig werd duidelijk dat steeds meer werknemers in Nederland, waaronder in
Nadere informatieGezondheidsverwachting volgens socio-economische gradiënt in België Samenvatting. Samenvatting
Verschillende internationale studies toonden socio-economische verschillen in gezondheid aan, zowel in mortaliteit als morbiditeit. In bepaalde westerse landen bleek dat, ondanks de toegenomen welvaart,
Nadere informatieArmoede en gezondheid Dike van de Mheen
Armoede en gezondheid Dike van de Mheen 10 oktober 2017 Waar gaat het over? Verschillen in gezondheid naar sociaaleconomische klasse (SEGV) Armoede, schulden en gezondheid Enkele feiten - Verschil in levensverwachting
Nadere informatieArmoedebarometer 2012
Armoedebarometer 2012 Jill Coene An Van Haarlem Danielle Dierckx In opdracht van Decenniumdoelen 2017 Armoede in cijfers Kinderen geboren in een kansarm gezin verdubbeld tot 8,6% op tien jaar tijd - Kwalijke
Nadere informatieVilnius resolutie: betere scholen door gezondheid (better schools through health) 17 juni 2009
Vilnius resolutie: betere scholen door gezondheid (better schools through health) 17 juni 2009 Vilnius resolutie: betere scholen door gezondheid 17 juni 2009 Inleiding Onderwijs en gezondheid hebben een
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Wereldwijd zijn meer dan 3 miljard mensen afhankelijk van biomassa brandstoffen zoals hout en houtskool om in hun dagelijkse energie behoefte te voorzien. Het gebruik van deze
Nadere informatieAmbitie- en actieplan Financieel Netwerk Rijswijk
Ambitie- en actieplan Financieel Netwerk Rijswijk 2018-2020 Rijswijk, juni 2018 Rochelle Heerema, kwartiermaker Situatie Ondanks allerlei inspanningen van overheid en maatschappelijke organisaties groeit
Nadere informatieDeel 1: Positieve psychologie
Deel 1: Positieve psychologie Welkom bij: Positieve gezondheid. Jan Auke Walburg 2 Carla Leurs 3 4 Bloei Bloei is de ontwikkeling van het fysieke en mentaal vermogen. Welbevinden en gezondheid Verschillende
Nadere informatieWerkt de aanpak van kindermishandeling en partnergeweld?
Werkt de aanpak van kindermishandeling en? Eerste resultaten van een grootschalig onderzoek: hoe vaak komen kindermishandeling en voor? En hoe ernstig is het geweld? INLEIDING EERSTE FACTSHEET Werkt de
Nadere informatieaanvullende informatie over de sloppenwijken in Caracas
Les 3: Overleven in de sloppenwijken / Bijlage I I. Introductie aanvullende informatie over de sloppenwijken in Caracas Er wonen miljoenen mensen in de sloppenwijken van Caracas, verspreid over verschillende
Nadere informatieVoelen arme mensen zich eigenlijk arm?
Journalisten, politici en wetenschappers beweren van alles over armoede. Maar de cijfers die ze gebruiken zijn niet onomstreden. Deze zomer zoeken wij uit waarom het zo moeilijk is om armoede te meten.
Nadere informatieReflectievoormiddag Voorbij het statuut samenwonende
Reflectievoormiddag Voorbij het statuut samenwonende Donderdag 19 april - Senaat Goeiemorgen. Bijna op de dag af vier jaar geleden organiseerde het Steunpunt een studiedag over Sociale Bescherming en Armoede.
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 24 515 Preventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting Nr. 186 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan
Nadere informatieDe kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht
De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht Claudia de Graauw Bo Broers Januari 2015 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieVisienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar. Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin
Visienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin a. Situering Jonge kinderen (0-6 jaar) groeien op in diverse contexten: thuis, eventueel in de kinderopvang, en in de kleuterschool.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Dit proefschrift gaat over de invloed van inductieprogramma s op het welbevinden en de professionele ontwikkeling van beginnende docenten, en welke specifieke kenmerken van inductieprogramma s daarvoor
Nadere informatieKindermishandeling: Prevalentie. Psychopathologie
Wereldwijd komt een schrikbarend aantal kinderen in aanraking met kindermishandeling, in de vorm van lichamelijke mishandeling of seksueel misbruik, verwaarlozing, of gebrek aan toezicht. Soms zijn kinderen
Nadere informatieDe Weekend Academie- jaarverslag 2016
De Weekend Academie is expert op het gebied van talentontwikkeling, mentorschap en gezinscoaching. Wij ondersteunen gemotiveerde jongeren en hun ouders bij hun ontwikkeling en het vergroten van hun zelfredzaamheid
Nadere informatieWaarom is een nieuw tijdschrift nodig?
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. De gegevens naar buiten brengen - een nieuw online wetenschappelijk
Nadere informatieLICHT VOOR DE WERELD ivzw. De missie van Licht voor de Wereld. Wat doet Licht voor de Wereld? Hoe kan jij Licht voor de Wereld helpen?
LICHT VOOR DE WERELD ivzw bestrijdt blindheid in Afrika Gevolgd door Donorinfo sinds: 2005 02/415 9705 info@lightfortheworld.be http://www.lightfortheworld.be PDF versie Doe een gift Project info De missie
Nadere informatieKwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven. Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis
Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis Mijn wil is sterker dan mijn grens. (Paula Niestadt) Definitie kwaliteit van leven/qol
Nadere informatieZoals gezegd kent de monetaire manier van armoedemeting conceptuele en methodologische bezwaren en is de ontwikkeling van multidimensionele
1 Samenvatting Kinderarmoede is een ongewenst, en voor velen, onaanvaardbaar fenomeen. De redenen hiervoor zijn enerzijds gerelateerd aan het intrinsieke belang van welzijn voor kinderen in het hier en
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Hechtingsrelatie Zelfregulatie en interactie tijdens de nacht Onderdeel van de discussie rond sensitief en responsief ouderschap richt zich
Nadere informatiePROTOS onderschrijft volop de Millenniumdoelstellingen!
PROTOS onderschrijft volop de Millenniumdoelstellingen! De doelstellingen van PROTOS zijn de armsten onder ons te voorzien van rechtvaardig, duurzaam en participatief drinkwater, water voor landbouw, en
Nadere informatieEerste klankbordgroep-bijeenkomst: Denkdok
Eerste klankbordgroep-bijeenkomst: Denkdok Samenvatting van rapportage d.d. 8 oktober 2012 Kwaliteit in school en opvang Vraag: Wat zijn voor u belangrijke criteria in het kader van kwaliteit in school
Nadere informatieEUROPEAN DISABILITY FORUM...
Deïnstitutionalisering en de rechten van personen met een handicap perspectief van Europese Unie... An-Sofie Leenknecht, EDF Human Rights Officer, Brussel, 26 november 2014 EUROPEAN DISABILITY FORUM Vertegenwoordigen
Nadere informatieDuurzame inzetbaarheid = Langer werken?
Duurzame inzetbaarheid Verzilveren in Drenthe? 10 maart 2011, Carry Goedhart, directeur Duurzame inzetbaarheid = Langer werken? Drie onderwerpen: Publiek debat over langer doorwerken Arbeidsmarkt en productiviteit
Nadere informatieProject AIDS-preventie en zorg in samenwerking met 8 UNI-vakbonden van Zuid-Afrika
Project AIDS-preventie en zorg in samenwerking met 8 UNI-vakbonden van Zuid-Afrika Aidsvirus Een HIV-besmetting verzwakt geleidelijk het immuunsysteem zodat je sneller vatbaar bent voor opportunistische
Nadere informatieSociale ongelijkheid bij de overgang van basisnaar secundair onderwijs. Simon Boone en Mieke Van Houtte Brussel, 8 juni 2011
Sociale ongelijkheid bij de overgang van basisnaar secundair onderwijs Simon Boone en Mieke Van Houtte Brussel, 8 juni 2011 Verloop presentatie 1. Aanleiding voor het onderzoek 2. Onderzoeksvragen 3. Methoden
Nadere informatieBeleidsplan Stichting Yagana World for the poor in Gambia
Beleidsplan Stichting Yagana World for the poor in Gambia Inleiding Voor u ligt een beleidsplan van de Stichting Yagana World. Deze stichting is 31 augustus 2004 opgericht en gevestigd te Nieuw Vennep.
Nadere informatieHoe goed of slecht beleeft men de EOT-regeling? Hoe evolueert deze beleving in de eerste 30 maanden?
Hoe goed of slecht beleeft men de EOT-regeling? Hoe evolueert deze beleving in de eerste 30 maanden? Auteur: Ruben Brondeel i.s.m. Prof. A. Buysse Onderzoeksvraag Tijdens het proces van een echtscheiding
Nadere informatieRapportage. Onderzoek: mediawijsheid onder ouders en kinderen
Rapportage Onderzoek: mediawijsheid onder ouders en kinderen In opdracht van: Mediawijzer.net Datum: 22 november 2013 Auteurs: Marieke Gaus & Marvin Brandon Index Achtergrond van het onderzoek 3 Conclusies
Nadere informatieChronische longziekten en werk
Chronische longziekten en werk Mensen met een longziekte hebben meer moeite om aan het werk te blijven of een betaalde baan te vinden dan de rest van de bevolking. Slechts 42% van de mensen met COPD heeft
Nadere informatie7.2. Boekverslag door J woorden 13 juni keer beoordeeld. Filosofie. Inhoudstafel Inleiding Rapport Interview Enqûete Bronnen
Boekverslag door J. 1355 woorden 13 juni 2003 7.2 54 keer beoordeeld Vak Filosofie Inhoudstafel Inleiding Rapport Interview Enqûete Bronnen Inleiding Het aantal jongeren dat bij een echtscheiding is betrokken
Nadere informatie