Introductie brochure voor studenten. Zorgeenheid OK

Transcriptie

1 Introductie brochure voor studenten Zorgeenheid OK Versie

2 Inhoudsopgave 1. Welkom Voorstelling van de zorgeenheid Architectuur Indeling van de zorgeenheid Campus Knokke Campus Blankenberge Voorstelling van het medische team Voorstelling van het verpleegkundig team Patiëntenpopulatie en de meest voorkomende pathologie: Zorgeenheden waarmee samengewerkt wordt Taakinhoud en verdeling Organisatie van de verpleegkundige zorg Dagindeling Specifieke aandachtspunten op de zorgeenheid Algemene doelstellingen Specifieke doelstellingen Doelstellingen m.b.t. anesthesie Doelstellingen m.b.t. de omloopverpleegkundige Doelstellingen m.b.t. de instrumenterende verpleegkundige Doelstellingen m.b.t. de recovery verpleegkundige Doelstellingen m.b.t. sterilisatie Praktische richtlijnen Verwachtingen Voorbereiden en opbellen van de patiënt Ontvangst van de patiënt op het OK Ontvangst van de patiënt in de operatiezaal Per-operatieve periode Post-operatieve periode Kledij in het operatiekwartier Hygiëne en steriliteit

3 7.1. Waarom een opleidingsplan? Doelstelling Criteria Opbouwend Ondersteunend Flexibel Evalueerbaar/bijstuurbaar Integreren van bijscholingen Iedereen betrokken Integreren van stage studenten Beoordeling mogelijk maken Concrete bespreking opleiding (kopie aan iedere nieuwe collega ) Basisschema Verdere uitleg Opbouw opleiding Een modernere vorm van evalueren : misschien een aanvulling aan het bestaande Competenties,attitudes en vaardigheden Bijlagen Bijlage 1: Veiligheid op de werkvloer Bijlage 2 : Handhygiëne Doel v/d procedure: Definities: Documenten: Verantwoordelijkheden en bevoegdheden: Werkwijze Indicaties handhygiëne Het hygiënisch handen wassen Hygiënische handontsmetting Chirurgische handontsmetting Handschoenen Techniek handhygiëne Het hygiënisch handen wassen Hygiënische handontsmetting

4 Handschoenen Referenties Visering Bijlage 3: Prik-, spat-, snij- en bijtaccidenten Doel v/d procedure: Definities: Documenten: Verantwoordelijkheden en bevoegdheden Werkwijze: Referenties Visering Bijlage 4: Brandpreventie Bijlage 5: Nuttige informatie Badge Parkeergelegenheid Kastje en beroepskledij Rookverbod Ziektemelding Beroepsgeheim Contactpersonen

5 1. Welkom Welkom op de eenheid operatiekwartier. Graag willen wij je als student of nieuwe collega opnemen op onze eenheid. Wij willen ons inzetten zodat je in een aangename werksfeer kan werken. Met deze brochure willen we je wegwijs maken op onze eenheid. Het is een beknopte handleiding die je steeds kan raadplegen. Een brochure kan niet alles omvattend zijn, daarom staan zowel de artsen; hoofdverpleegkundige als verpleegkundigen je graag bij indien je hulp of uitleg nodig hebt. Je kan steeds terecht bij de opleidingsverpleegkundigen Jo (Knokke), Leen (Blankenberge), Lieven (Knokke) en Jürgen (Knokke). Je hoeft niet te leren van vallen en opstaan. Vraag liefst op voorhand uitleg, zo kunnen misverstanden en fouten voorkomen worden. Wij gunnen je de nodige tijd om je aan te passen. Wij wensen je alvast een aangename stage/werkperiode. Namens de ganse equipe. 4

6 2. Voorstelling van de zorgeenheid 2.1. Architectuur Op Campus Knokke ligt de eenheid op de eerste verdieping. Op Campus Blankenberge op de tweede verdieping Indeling van de zorgeenheid Campus Knokke Het OK Knokke beschikt over 6 operatiezalen, een sterilisatieafdeling en recovery. Hieronder is een schematische voorstelling van de operatieafdeling te zien. 5

7 Campus Blankenberge Het OK te Blankenberge beschikt over 4 operatiezalen, een sterilisatieafdeling en recovery. Hieronder is een schematische voorstelling van de operatieafdeling te zien Voorstelling van het medische team Het medisch team bestaat enerzijds uit tal van chirurgen die de chirurgische ingrepen uitvoeren en anderzijds uit een team van anesthesisten die voor de verdoving van de patiënten instaan. Chirurg: overzicht zie OK-schema s per dag; Anesthesist: o Dr. L. Huyghe: Urgentist pijnkliniek; o Dr. J. Eerens: Intensivist; o Dr. I. Larmuseau: Intensivist; o Dr. G. Pieters; o Dr. K. Van Belle: intensivist; o Dr. J. Vanden Broucke: pijnkliniek; o Dr. A. Verbeke: Urgentist 6

8 Voorstelling van het verpleegkundig team. Verpleegkundig Diensthoofd: Koen Calleeuw; Hoofdverpleegkundige: Freddy Doom (vanaf 16 september 2013: Marc Ketelers) Adj. Hoofdverpleegkundige Campus Knokke: Marnix Trenson; Adj. Hoofdverpleegkundige Campus Blankenberge: Freddy Doom Stagementor: Jo Vanhonsebrouck (KN), Jürgen Verfaillie (BL), Leen Suvée (BL) Leen Proot (KN) en Lieven Loones (KN) ; Naast een team van verpleegkundigen bevat het operatieteam nog medewerkers van de sterilisatieafdeling en de onderhoudsploeg Patiëntenpopulatie en de meest voorkomende pathologie: Het aantal toegekende bedden voor de medische disciplines verandert regelmatig, afhankelijk van het aantal opgenomen patiënten. De meest voorkomende pathologie: Diabetes; Acuut myocardinfarct; Longoedeem; Angor; Hartritmestoornissen; COPD; Pneumonie; Dyspnoe; Anemie; Oncologie; Hyper- en hypotensie; Levercirrhose; Maagulcus; Gastro-intestinale bloeding; Obstipatie; Diarree; Gastro-enteritis; Subobstructie; Ethylisme; Pneumothorax; Oedemen; 7

9 Wij gaan er steeds vanuit de patiënten recht hebben op een hoogwaardig kwalitatieve verzorging, vandaar dat een goede multidisciplinaire samenwerking noodzakelijk is, maar ook een goede samenwerking met de andere zorgeenheden Zorgeenheden waarmee samengewerkt wordt Spoedgevallen; Zorgeenheden intensieve zorgen; Zorgeenheden chirurgie en dagziekenhuizen; Laboratorium; Medische beeldvorming; Apotheek: staat in voor de medicatiedistributie van beide campussen; Technische dienst: zorgt voor het onderhoud van lokalen en apparatuur; Personeelsdienst; Automatisatie: alles wat verband houdt met PC en randapparatuur; Ziekenhuishygiëne; Huishoudelijke dienst; Linnenbevoorrading; Magazijn; Administratie; 8

10 3. Taakinhoud en verdeling 3.1. Organisatie van de verpleegkundige zorg De planning van de operatieprogramma s kan men in het programma ecare volgen (dit programma staat op elke computer en kan op elk moment geconsulteerd worden). Er wordt er zoveel mogelijk naar gestreefd dat de geplande ingrepen doorgaan tussen 8u00 en 16u30.De verpleegkundigen werken volgens een wisselend uurrooster: V: tot uur tot uur D1: tot uur en tot uur D: tot uur en tot uur L4: tot uur en tot uur (30 min pauze) LW: tot uur (30 min pauze + Bijkomende wachtdienst) R: tot uur en tot uur (standplaats: recovery) LR: tot en tot uur (standplaats: recovery) RL: tot uur (30 min pauze - Standplaats: recovery) Er wordt gewerkt van maandag t/m vrijdag. Op weekend- en feestdagen is er een wachtdienst voorzien en vinden er aldus geen geplande ingrepen plaats; 3.2. Dagindeling uur: Klaarzetten OK-zalen; Testen anaesthesiemachines; Oproepen van patiënten op de zorgeenheden; uur: Aankomst eerste patiënten; Installatie v/d patiënten + voorbereiding van de ingreep; Anesthesie van de patiënten; uur: Start van de geplande operaties; 9

11 uur: Afwerking van het OK-programma; Dringende ongeplande ingrepen afwerken; De OK-zalen op orde brengen + klaarzetten voor de volgende dag; Standby zetten van de OK-zalen; OK-zaal III klaar zetten voor ev. sectio s; Dagelijks onderhoud v/d anesthesietoestellen + testen; Aanvullen van alle materiaal + opbergen van bestellingen medicatie (enkel op dinsdag en donderdag); Hulp bieden bij afwas en sterilisatie; uur: Wachtdienst per campus zijn twee verpleegkundigen thuis van wacht en kunnen opgeroepen worden voor dringende ingrepen; 1 0

12 4. Specifieke aandachtspunten op de zorgeenheid Studenten vallen onder de verantwoordelijkheid van de verpleegkundigen. Dit wil zeggen dat de studenten werken onder toezicht van de verpleegkundige Algemene doelstellingen De werking van een operatiekwartier leren kennen; Algemene en specifieke verpleegkundige taken leren kennen; Leermomenten opdoen; De sfeer opsnuiven; Kunnen werken / functioneren in teamverband samen met verpleegkundigen, artsen, anesthesisten, personeel sterilisatie en onderhoud; Diplomatisch en tactvol omgaan met patiënten en teamleden; 4.2. Specifieke doelstellingen Doelstellingen m.b.t. anesthesie Werking anaesthesietoestel: o Basisprincipes i.v.m. de werking van het toestel kennen; o Uitvoeren van het dagelijks onderhoud van het toestel; o Dagelijks testen van het toestel; Voorbereiden en klaarzetten van medicatie en benodigdheden; Patiëntenmonitoring aanleggen: EKG NIBP O2-saturatie, arteriële BP; Hulp bieden aan de anesthesist voor intubaties, larynxmasker, spinale, ; Klaarmaken van een postoperatieve pijnpomp; De verschillende anesthesietechnieken leren kennen: algemeen, epiduraal, spinaal, plexus, locoregionaal, lokaal; 1 1

13 Medicatie betreffende anesthesie leren kennen: pijnstilling, spierrelaxans, inductiemiddelen, lokale anesthetica; Specifieke taken van de anesthesieverpleegkundige leren kennen; Klaarmaken van een arteriële lijn voor invasieve drukmeting; Opvolgen en interpreteren van vitale parameters bij de patiënt; Plaatsen van een IV katheter; Klaarmaken en toedienen van antibiotica; Doelstellingen m.b.t. de omloopverpleegkundige Hulp bieden bij het steriel omkleden van de chirurg en instrumentist; Aandacht hebben voor steriliteit en steriel werken; Enkele vaak gebruikte installaties van patiënten kennen: heupoperaties, tractietafel, arthroscopie v/d knie, laparoscopische galblaas, ; Verschillende soorten OK-tafels herkennen; Klaarzetten van het nodige werkmateriaal voor enkele veel uitgevoerde ingrepen m.b.v. de procedureboeken; Specifieke taken van de omloopverpleegkundige leren kennen; Installeren van een patiënt op de operatietafel; Aandacht hebben voor decubituspreventie; Aanbieden van steriel materiaal tijdens de ingreep; Basisprincipes i.v.m. werking v/h diathermietoestel leren kennen + aanleggen v/e diathermieplaat; Voorbereiden van de operatiestreek; Ontsmetten van de operatiestreek met het juiste ontsmettingsmiddel; Verschillende soorten hechtingsmateriaal benoemen; Opruimen van een operatiezaal na een ingreep; Klaarmaken van een operatiezaal voor de volgende ingreep; Opvang van een patiënt bij aankomst in het operatiekwartier; Plaatsen van een verblijfsonde; Doelstellingen m.b.t. de instrumenterende verpleegkundige Aandacht hebben voor steriliteit en steriel werken; Enkele vaak gebruikte instrumenten kunnen benoemen; Techniek kennen van het chirurgisch handen schrobben; Instrumenteren bij enkele eenvoudige en/of vaak uitgevoerde ingrepen; Aanbieden van hechtingsmateriaal aan de chirurg; Enkele eenvoudige hechtingstechnieken aanleren; Specifieke taken van de instrumenterende verpleegkundige leren kennen; Doelstellingen m.b.t. de recovery verpleegkundige Installatie van de patiënt in de recovery; Specifieke taken van de recovery-verpleegkundige leren kennen; Aanleggen van monitoring in de recovery (EKG, NIBP, O2-saturatie); 1 2

14 Leren kennen van verschillende behandelingen binnen pijnkliniek; Aandacht hebben voor feedback en mondelinge en/of schriftelijke rapportage vanuit OK naar recovery en van recovery naar de diverse zorgeenheden; Het doel van een recovery kunnen weergeven; Doelstellingen m.b.t. sterilisatie Notie hebben van de verschillende sterilisatietechnieken voor instrumenten; Aandacht hebben voor de behandeling van bevuilde instrumenten, nazorg van het materiaal in de operatiezaal; Behandeling van bevuilde instrumenten leren kennen (afwasruimte sorteren inpakken steriliseren opbergen gebruik bij volgende ingreep); Specifieke taken van het sterilisatiepersoneel leren kennen; 4.3. Praktische richtlijnen Via de kleedkamer is er toegang tot de operatiezalen. Er wordt altijd een broekpak, muts, mond- en neusmasker en (over)schoenen gedragen; Middag- of avondmaal (bij late dienst) kan genomen worden in de OKzitruimte of in de cafétaria op de gelijkvloerse verdieping. Men dient zich volledig om te kleden als men naar het cafétaria gaat eten; Studenten krijgen een eigen kastje in de kleedkamer gedurende de stageperiode. Er wordt héél sterk aangedrongen om alle waardevolle voorwerpen achter slot te bewaren; 4.4. Verwachtingen De studenten zijn zelf verantwoordelijk voor het bereiken van hun doelstellingen in samenspraak met de mentoren; Het team verwacht na enkele dagen inwerktijd dat de routinetaken gekend zijn. Initiatiefname en vlotte samenwerking met het team zijn pluspunten; Technieken die in de opleiding gezien werden, worden verondersteld theoretisch gekend te zijn, zodat ze direct ingeoefend kunnen worden; Eigen inbreng en voorstellen worden positief onthaald; Er wordt tijdens de stage een zekere uitbreiding van kennis verwacht van de meest voorkomende aandoeningen, onderzoeken, Vraag uitleg waar nodig; Een correcte mondelinge en schriftelijke rapportage is belangrijk; Houding naar het personeel toe: o Neem een positieve houding aan, stel je open en blijf tactvol; o Vraag wat je kan doen en wees hulpvaardig; o Vraag uitleg en wees leergierig; 1 3

15 o Vraag naar feedback en tussentijdse evaluatie; o Respecteer het beroepsgeheim; Wees steeds stipt. Bij ziekte moet de school gewaarschuwd worden alsook de dienst (050/ ) en stagecoördinator (050/ ); 1 4

16 5. Werking operatiekwartier 5.1. Voorbereiden en opbellen van de patiënt Om de patiënt op de operatie te laten voorbereiden wordt de afdeling van de patiënt verwittigt. De afdeling zal er dan voor zorgen dat de patiënt operatieklaar wordt gemaakt. Van zodra de afdeling verwittigt is, wordt het vervoer opgebeld. Zij zullen ervoor zorgen dat de patiënt van de afdeling naar het OK gebracht wordt Ontvangst van de patiënt op het OK Het vervoer zal de patiënt in de verbeddingsruimte achterlaten en de verpleegkundigen verwittigen dat de patiënt aangekomen is. De verantwoordelijke verpleegkundige zal de patiënt in ontvangst nemen en inscannen. De identiteit van de patiënt, de aard van anesthesie (in overleg met de anesthesist), de ingreep en eventuele allergieën worden nagegaan. In functie van de ingreep wordt de patiënt op de juiste operatietafel gelegd en krijgt de patiënt een haarnetje (muts). Als dit allemaal gebeurd is zal de patiënt verder gebracht worden naar de preanesthesie ruimte. In de pre anesthesie wordt de patiënt verder voorbereid op zijn operatie. De patiënt krijgt een infuus, wat zuurstof via neusbril en de elektroden voor ECG-monitoring worden aangebracht. Al naargelang de operatie kan er in de pre anesthesie een rachi of epidurale, POP-blok of IS-blok geplaatst worden Ontvangst van de patiënt in de operatiezaal Als de zaal klaar is voor gebruik wordt de patiënt van de pre- anesthesie ruimte naar de desbetreffende zaal gebracht. Eenmaal aangekomen in de zaal wordt de patiënt aangeschakeld aan de monitor (pulse oxy meter, bloeddrukmeter en ECG) en wordt er 3 liter zuurstof gegeven via neusbril. Als dit allemaal gebeurd is zal de patiënt in slaap gedaan worden door de anesthesist en vervolgens geïntubeerd (tube of larynxmasker) worden. Eenmaal de patiënt in slaap is, kan het zijn dat er nog een blaassonde, arteriële lijn of centrale veneuze katheter moet geplaatst worden. Dit is natuurlijk afhankelijk van de ernst van de operatie en algemene toestand van de patiënt. Eenmaal de anesthesie taken vervuld zijn wordt de patiënt in de definitieve operatiehouding gepositioneerd. Als de patiënt volledig geïnstalleerd is zal men de materiaaltafel steriel afdekken met de desbetreffende linnenset en zal het nodige operatiemateriaal op een 1 5

17 steriele wijze aangegeven worden. De chirurg en assistenten zullen intussen steriel staan. Eenmaal alle materiaal steriel aangegeven is en het operatieteam steriel staan zullen we overgaan tot de desinfectie van het operatiegebied gebruik makend van ofwel gekleurde Hibitane, joodalcohol of iso-betadine. Als het operatiegebied gedesinfecteerd is zal het operatieteam dit gebied steriel afdekken, waarna de operatie van start kan gaan Per-operatieve periode Tijdens de operatie zal het onze taak zijn om de patiënt verder te observeren, in samenwerking met de anesthesist. Ook zal men toezicht houden op het steriele verloop van de operatie en zal men de orders van het chirurgisch team uitvoeren. Gedurende bepaalde ingrepen is het noodzakelijk om de kompressen te tellen, dit wordt bijgehouden op het blad kompressentelling. Tijdens de operatie zal men ook de gepaste formulieren invullen voor de bestelling van de gebruikte materialen (bvb. medicatie, prothesemateriaal, endoscopisch materiaal, ). Men zal ook al materiaal, instrumenten en inductiemedicatie voorbereiden voor de volgende ingrepen. Voor het goede verloop van het dagschema is het dan ook belangrijk de volgende patiënt tijdig te vragen Post-operatieve periode Als de operatie gedaan is en de operatiewonde terug gehecht is wordt deze steriel afgedekt. Vervolgens zal men de anesthesist verwittigen dat de ingreep gedaan is, zodat de patiënt terug wakker kan gemaakt worden. In sommige gevallen wordt de patiënt beademt naar intensieve zorgen gebracht, in dit geval zal men de patiënt in zaal verbedden. Ook moet intensieve verwittigd worden dat men op komst is met de beademde patiënt. Eenmaal de patiënt wakker is en goed ademt wordt hij geextubeert. Vervolgens wordt de patiënt terug naar de verbeddingsruimte gebracht waar hij terug in zijn bed gelegd wordt. Hierna gaat de patiënt naar recovery waar hij nog even geobserveerd wordt en pijnstilling krijgt. Het is belangrijk dat er een goede overdracht gegeven wordt aan de verpleegkundige van recovery en dat de patiënt direct terug aan de monitor (+ 3l zuurstof via neusbril) gelegd wordt. Van zodra de patiënt op recovery ligt kan men de onderhoudsploeg verwittigen dat de zaal gepoetst mag worden. Er is 1 verpleegkundige die ervoor zal zorgen dat de operatietafel gekuist wordt en terug opgedekt wordt. De andere verpleegkundige zal de papieren (medicatieformulier, protheseblad, ) in de bureau leggen en de zaal voorbereiden op de volgende ingreep. 1 6

18 6. Persoonlijke hygiëne 6.1. Kledij in het operatiekwartier Iedere persoon in het operatiekwartier wordt als besmettingsbron aanzien. Microorganismen uit neus-, keel- en mondholte, van huid en haar worden verspreid. De afgifte van deze beestjes tracht men te beperken door het dragen van speciale kledij: Dragen van een broekpak met elastische sluiting aan de mouw, broekspijp en taille. OK-muts: alle haren moeten bedekt zijn bij het binnenkomen van het operatiekwartier OK-masker: moet gedragen worden over neus en mond. Schoenen: enkel gedragen in het operatiekwartier of anders gebruik maken van overschoenen 6.2. Hygiëne en steriliteit Het spreekt voor zich dat de hygiënische normen in het operatiekwartier erg hoog liggen. Voor het aanvangen van de dagtaak, dienen de handen grondig te worden gereinigd en ontsmet. Heb hierbij ook specifiek aandacht voor de nagels. Het dragen van juwelen (uurwerk/ringen) is in het operatiekwartier verboden. Denk eraan steriliteit gaat voor alles: Indien je iets onsteriel maakt hoeft dit geen ramp te zijn, maar draag je verantwoordelijkheid naar de patiënt toe en rapporteer het onmiddellijk! Een beetje steriel bestaat niet! 1 7

19 7. Opleidingsplan 7.1. Waarom een opleidingsplan? Onze afdeling kent sinds enkele jaren een groot personeelsverloop. De impact van een groot verloop op het personeel leidt tot demotivatie van het personeel om nog nieuwe collega s op te leiden. De enorme technologische evolutie en de snelheid waarmee nieuwe operatietechnieken zich ontwikkelen, geeft onze afdeling een sterk technisch karakter, en vraagt steeds meer een gespecialiseerd personeel. Deze snelle technologische ontwikkelingen (vb. endoscopische technieken) zorgen ook voor een kortere verblijfsduur van de patiënt, waardoor de globale turnover sterk stijgt. Met de veranderde werklast strookt de oorspronkelijke bezetting vaak niet meer met de bezetting die nodig is. Technologie brengt niet altijd minder werk met zich mee, integendeel. Enige hervormingen binnen het onderwijslandschap hebben ook hun invloed op de werkvloer. Het dalende aanbod van verpleegkundigen op de arbeidsmarkt maakt dat de kwaliteitseisen van dit beroep ook een dalende trend kennen. De basiskennis die schoolverlaters meekrijgen, voldoet niet meer als standaard om op een operatiekwartier snel optimaal te kunnen functioneren binnen een bestaand team. De evolutie die het operatiekwartier kent, is niet in dezelfde mate aanwezig in de opleiding. Een aangepast, op maat gemaakt inscholingsplan dringt zich ook op voor de studenten/nieuwe collega s op de afdeling. Veel nieuwe mensen zien na een tijdje door het bos de bomen niet meer. Vandaar ons streven om de nieuwe mensen een document te geven dat hun verwerking van deze info vergemakkelijkt en antwoord geeft op de meest courante vragen Doelstelling Een goed opleidingsplan voor onze afdeling die vooral duidelijk zijn voor het ganse team dat werkzaam is binnen het operatiekwartier. Een op maat uitgewerkt opleidingsplan voor nieuwe medewerkers op het operatiekwartier dat schematisch is uitgewerkt met een opbouwend en flexibel karakter, rekening houdend met de noden van de afdeling en de wensen van de nieuwe medewerker. Het opleidingsplan moet het kader bieden om een 1 8

20 nieuwe medewerker over een periode van één jaar op te leiden tot een volwaardige medewerker in het operatiekwartier Criteria Opbouwend Eerst en vooral is het nodig een lijst te maken van alle bekwaamheden die men door opleiding binnen het operatiekwartier moet verwerven. Ik heb ervoor gekozen om de gegevens op te splitsen in enkele thema s. Zo zie ik binnen elke fase in de opbouw drie belangrijke thema s naar voor komen: Algemeenheden (cfr checklijst) Chirurgie Anesthesie Elk van deze thema s kan ook nog verder worden opgesplitst in subthema s. Bij chirurgie zullen dit bijvoorbeeld de verschillende specialiteiten zijn. Voor de algemeenheden is er een speciaal blad (checklist) gemaakt Ondersteunend Hiervoor is het bekende peter- en meterschap een voorbeeld. Deze ondersteuning moet bij aanvang intens aanwezig zijn en naar het einde van de opleiding geleidelijk verdwijnen om de zelfstandigheid te bevorderen Flexibel Het tijdsbestek waarin de opleiding volledig moet worden voltooid moet een rekbaar gegeven zijn. Niet iedereen is even snel om dingen te verwerken. Ook het aanbod is geen constant en voorspelbaar gegeven Evalueerbaar/bijstuurbaar Meerdere evaluatiemomenten zijn nodig in de loop van de opleiding. Deze moeten gepland worden en moet gebeuren door de bevoegde hoofdverpleegkundige op grond van objectieve overdracht van de peters en/of meters 1 9

21 Integreren van bijscholingen Het organiseren van interne bijscholingen en het uitsturen van personeel naar externe opleidingen is een must om nieuwe kennis te verwerven en up to date te blijven in een dienst zoals het operatiekwartier Iedereen betrokken Elk teamlid moet in functie van zijn eigen specifieke deskundigheid zijn inbreng hebben. Dit betekent dat ook chirurgen en anesthesisten hierbij worden betrokken Integreren van stage studenten Door het integreren van de stage van student verpleegkundigen, ontstaat de mogelijkheid om in het kader van rekrutering de leerlingen reeds kennis te laten maken met het opleidingsprogramma en moet het toelaten dat de studenten bewuster kunnen kiezen voor een functie als operatieverpleegkundige Beoordeling mogelijk maken Een aantal momenten zoals functioneringsgesprek en evaluatiegesprek moeten duidelijk gepland worden en vooraf afgesproken Concrete bespreking opleiding (kopie aan iedere nieuwe collega ) Basisschema 1mnd dagdienst + verwerven van de meest noodzakelijke info (zie Checklist) 2mnd uren van opleidingsverantwoordelijke zo mogelijk ook bij deze persoon in zaal staan. Functioneringsgesprek : gesprek samen met peter of meter om bij te sturen waar nodig 3mnd rouleren in de zalen om de verschillende disciplines te leren kennen evaluatiegesprek om eventueel wachtdienst af te spreken Verdere uitleg Het is de bedoeling dat de nieuwe medewerker/student een maand meeloopt met peter/meter, of toch zoveel mogelijk. In deze periode moet de nieuwe kracht vertrouwd geraken met de nieuwe collega s die elk hun eigenheid en karakter hebben, met het begrip operatiekwartier en last but not least het begrip steriliteit. Er is een checklist opgemaakt zodat beide partijen (nieuwe 2 0

22 collega/student en opleidingsverantwoordelijke) in één oogopslag zien wat is uitgelegd en wat niet en wat er nog uit te leggen valt.( Bijlage 1) Na deze maand volgt er een periode van wisselende uren. De persoon in opleiding doet in de mate van het mogelijke de uren van peter/meter om zo vertrouwd te raken met de verschillende uren en de taken eigen aan deze uren die gewerkt worden. Optimaal is natuurlijk dat onze nieuwe kracht niet ingeschakeld wordt als volwaardig kracht maar als aanvulling van het team. Enkel zo kan deze persoon stress less opgeleid worden. Na een drietal maand heeft onze nieuwe collega een eerste uitdaging. Hij/zij wordt ingeschakeld in het assistentie wachtsysteem. Na drie maand volgt dan een functioneringsgesprek (Bijlage 2). Hier wordt het functioneren van de medewerker besproken met sterktes en zwaktes en bij te werken punten. Zo kan de nieuwe medewerker zich na 3maand herpakken indien nodig en weet hij/zij waar er op gelet moet worden. Dit is een essentiële stap in het opleidingsproces,. Nu de nieuwe medewerker zich een beetje vertrouwd voelt met zijn nieuwe omgeving is het de moment om over te schakelen naar de volgende stap. De nieuwe kracht wordt losgekoppeld van zijn/haar peter/meter en wordt ingezet in de verschillende zalen met verschillende disciplines en verschillende collega s. De peter/meter blijft wel het aanspreekpunt indien problemen. Nu volgt een periode van drie maand waarbij alle disciplines aangeleerd worden om klaargestoomd te worden om zelfstandig te kunnen werken. Zes maand zijn nu achter de rug en het is nu hoogtijd om een eerste evaluatie te maken(bijlage 3). Dit is ook het moment om te bespreken of de persoon in kwestie klaar is om zelfstandig te functioneren en ingeschakeld te worden in het wachtsysteem of om de termijn te bepalen waarbinnen onze collega klaar is om wachten te doen Opbouw opleiding Zoals u kunt lezen in puntje vier zit er een zekere opbouw in de opleiding. Het volledige programma dat door een nieuwkomer moet worden verwerkt, hebben we in drie fasen gedeeld. Door het splitsen in drie levels, is het mogelijk de ganse opleiding een opbouwend en overzichtelijk karakter mee te geven. Een grote reden tot opsplitsing van het geheel, is enerzijds de verscheidenheid aan specialiteiten die onze afdeling aanbiedt en anderzijds de omvang of het gewicht van het inscholingsprogramma. Ook de mogelijkheid tot het inbouwen van evaluatie- en een beoordelingsmoment is een belangrijke motivatie. 2 1

23 Het opsplitsen in deze drie grote fasen, maakt het ook voor iedereen duidelijk zich een beeld te vormen van waar iemand zich bevindt binnen de opleidingsfase, en wat van hem/haar mag worden verwacht. Bespreking van de 3 levels: EERSTE LEVEL (eerste drie maand in opleidingsplan) Bestaat zuiver uit basiskennis die nodig is om te kunnen functioneren binnen de setting van een operatiekwartier (basisbekwaamheden). Aanvullende informatie eigen aan de afdeling. Informatie over de instelling. Voorstelling afdeling. Werking Afdeling. TWEEDE LEVEL (derde tot zesde maand in opleidingsplan) Uitwerking volledige inhoud per specialiteit (specifieke bekwaamheden per discipline). Mogelijkheid tot evalueren per doorgemaakte specialiteit DERDE LEVEL (na zesde maand) Verdere professionalisering door mogelijke externe bijscholingen (bekwaamheden op niveau van expert). Kan interne bijscholingen geven aan lagere levels Alle facetten binnen de specialiteit zijn volledig gekend. professional binnen bepaalde specialiteit Het doorgeven van kennis binnen onze afdeling is van cruciaal belang. De bedoeling is schematisch weer te geven hoe deze kennis en vaardigheden het best wordt verdeeld binnen de opleiding en welke actoren hierin kunnen/zullen betrokken zijn. 2 2

24 LEVEL 1 LEVEL 2 LEVEL 3 In bovenstaand schema hebben we zowel de interne als de externe overdracht van kennis en vaardigheden in kaart gebracht in functie van het opleidingsprogramma. Er is ook een terugkoppeling van kennis naar een lager level voorzien. Dit betekent dat hij/zij die zich in een hogere level bevindt, voldoende kennis en vaardigheden bezit om deze over te dragen naar de persoon die in een lager level zit Nog een woordje uitleg over de rechterkant van mijn opleidingsdiagram. Bedrijven In de toekomst zullen bedrijven contractueel verplicht worden bij aankoop van nieuwe toestellen en/of instrumenten, bijscholingen te geven aan het personeel van het operatiekwartier.. Anesthesie Het betrekken van de dienst anesthesie in het opleidingsprogramma. Anesthesisten geven interne bijscholingen over mogelijke anesthetische technieken en producten. Opfrissing anatomie en fysiologie bij anesthesie. Chirurgie 2 3

25 Interne bijscholingen door chirurgen over chirurgische basistechnieken. Nadat men een tijdje werkt, krijgt men een bepaalde specialiteit/specialiteiten toegewezen. Extern worden dikwijls opleidingen gegeven specifiek voor een bepaalde specialiteit. Het is dan de bedoeling dat de verantwoordelijke voor die specialiteit de kans krijgt om de opleiding te volgen (in samenspraak met hoofd en directie) Een modernere vorm van evalueren : misschien een aanvulling aan het bestaande Gedurende deze 6maand worden de competenties gevolgd met behulp van competentieblad Competenties,attitudes en vaardigheden 1. Competenties Wat? Het geheel van kennis en inzicht, vaardigheden en attitudes waarover de student/nieuwe collega moet beschikken om als beginnende beroepskracht taken op een professioneel niveau te kunnen uitvoeren. Voor het maken van de lijst van competenties heb ik mij gebaseerd op de competentielijst van de Hogeschool West-Vlaanderen en KHBO. Hier maakt men een onderscheid tussen algemene competenties, algemene beroepsgerichte competenties en beroepsspecifieke competenties. A. Algemene competenties a. Denk en redeneervermogen om zijn opdracht/taak op een professionele wijze uit te voeren. b. Kritische reflectie op het eigen handelen.hij/zij is in staat om bij zich zelf aandachtspunten te detecteren waaraan hij/zij moet werken. c. Efficiënt in het gebruik van beschikbare tijd. d. Verwerken en verwerven van info. 2 4

26 e. Vermogen tot communiceren met zowel patiënt, specialist en collega. B. Beroepsspecifieke competenties a. Deskundig communiceren en een professionele relatie opbouwen met omgeving. b. Teamgericht en intradisciplinair werken. c. Een bijdrage leveren aan het bevorderen van de kwaliteit van de zorgverlening d. Oplossingsgericht werken in de zin van zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van problemen en ontwikkelen en toepassen van oplossingen. e. Beseffen van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met het beroep. C. Algemene beroepsgerichte competenties a. In staat om een eigen visie te formuleren b. In staat systematisch een situatie te benaderen en probleemoplossend te handelen c. In staat wetenschappelijke literatuur te verwerken en kan participeren aan wetenschappelijke onderzoeksprojecten. d. In staat zich te profileren als een kwaliteitsvolle beroepsbeoefenaar vanuit inzicht in het juridisch, etisch en existentieel aspect alsook in het psychisch, sociaal en biologisch functioneren en disfunctioneren van de mens en dit zowel in de verschillende levensfasen en scharniermomenten van het leven. e. Handelen vanuit een holistische,tolerante, zorgende en sensitieve ingesteldheid. f. In staat te informeren en te adviseren op vlak van preventie. g. In staat zijn van het toepassen van een verscheidenheid aan verpleegkundige vaardigheden. h. In staat om mee te werken aan vorming en training. 2 5

27 2. Attitudes Wat? Een gerichtheid, een gezindheid om kennis en vaardigheden toe te passen. Een grondhouding. Stabiel en permanent karakter. a. Resultaatgericht = concentratie op en gedrevenheid naar naar het einddoel van een activiteit. Dit uit zich in zoeken naar structurele oplossingen en kan in stresssituaties prioriteiten bewaren. De persoon is ook gericht op persoonlijke professionele verbetering. b. Initiatief = nemen van vernieuwende constructieve initiatieven, reageert snel en streeft professionele en sociale vooruitgang na. c. Patiëntgericht = doet maximale inspanningen zodat de patiënt zich goed voelt. d. Inzet,doorzetting = doet meer dan gevraagd. Extra werk of inspanning is geen probleem. Kan omgaan met kwantitatieve stress (omgaan met grote hoeveelheden werk onoverkomelijk ) e. Leergierigheid, interesse = nieuwigheden zijn unieke kansen f. Sociale houding = innemend, collegiaal, vlot in de contacten. Behulpzaam, werkt mee met opvang en opleiding nieuwe collega s. g. Discipline = handelen volgens de regels en afspraken die in de organisatie gelden. h. Discretie = handelen met de bekommernis om anderen. Heeft aandacht voor de bescherming van info betreffende organisatie en patiënten. Kan met vertrouwelijke info omgaan. 3. Vaardigheden a. Werkmethodiek = handelen volgens een efficiënt en effectief stappenplan. Efficiënte zelfsturing en zelfcontrole b. Communicatie = verbaal, non-verbaal en schriftelijk info geven. Kan openhartig en duidelijk eigen gevoelens verwoorden. Helpt anderen bij het formuleren van standpunten. c. Feedback en assertiviteit =op een gepaste manier opkomen voor jezelf. Integreert een assertieve houding in het dagdagelijks gedrag.hij/zij vraagt spontaan feedback. d. Verpleegkundige technieken = technische verpleegkundige vaardigheden. Heeft spontaan oog voor hygiëne en steriliteit. 2 6

28 e. Kwaliteitszorg = zorg en nauwkeurigheid die besteed wordt aan het eigen handelen. Werkt oplettend en nauwkeurig : doet de juiste dingen op de goede manier. 2 7

29 8. Bijlagen 8.1. Bijlage 1: Veiligheid op de werkvloer Uit verschillende studies blijkt dat nieuwe werknemers en jonge werknemers in het bijzonder veel meer risico lopen op een arbeidsongeval. De verklaring is een gebrek aan ervaring en onvoldoende kennis van de gevaren op de werkvloer. Daarom is het van belang om stil te staan bij arbeidsveiligheid, en je goed te informeren betreffende de te nemen veiligheidsmaatregelen in een nieuwe werkomgeving. Deze kunnen zeer uiteenlopend zijn: verplicht dragen van veiligheidskledij, verboden toegang voor onbevoegden, (geschikte) handschoenen dragen, Indien je toch slachtoffer wordt van een arbeidsongeval, meld dit dan steeds aan je leidinggevende en geef dit steeds onmiddellijk aan bij de personeelsdienst. Voor medische verzorging kan je terecht op de dienst spoedgevallen. Prikongevallen vormen een bijzonder risico in de gezondheidszorg. Bij (vermoeden van) contact met lichaamsvochten van een derde persoon (meestal een patiënt) in combinatie met verwonding in of door de huid of contact met slijmvliezen, verwittig dan je leidinggevende en ga onmiddellijk naar de dienst spoedgevallen. Je krijgt er voorrang op andere niet-levensbedreigende spoedgevallen. De formulieren die moeten ingevuld worden bij een prikongeval zijn beschikbaar op de eigen dienst. Opvallend is ook het hoge percentage (60 a 70%) rugklachten in de gezondheidssector bij verpleegkundigen en verzorgenden, waarbij een groot deel zich voordoet bij het optillen van patiënten. Het is dan ook van groot belang om de juiste technieken te gebruiken bij rugbelastende taken. Maak ook steeds gebruik van de tilliften en andere ergonomische hulpmiddelen indien mogelijk. In een ziekenhuis zijn er nog een aantal andere specifieke gezondheidsrisico s. Ioniserende straling, MRSA, aanwezigheid van verdovende middelen om er maar enkele te noemen. Volg steeds de richtlijnen en negeer geen waarschuwingspictogrammen. Tenslotte is het van groot belang de richtlijnen te kennen met betrekking tot brandpreventie. In de eerste plaats denken we aan voor de hand liggende zaken zoals een algemeen rookverbod binnen het ziekenhuis, melden van technische defecten, Een tweede belangrijke stap die al wat vaker wordt vergeten is het beperken van de kans dat een brand kan aangroeien. De compartimenteringsdeuren sluiten automatisch bij een brandalarm om de zuurstoftoevoer te minimaliseren. Daarom is het heel belangrijk dat er niets voor de compartimenteringsdeuren wordt geplaatst, zodat deze steeds automatisch kunnen sluiten. Indien de brand niet te groot is in omvang kan je proberen de brand te blussen. Indien er toch een brand is uitgebroken die je niet op eenvoudige wijze kan blussen, is het belangrijkste de evacuatie. Om vlot te kunnen evacueren is het van 2 8

30 belang dat je de zone waar je werkt goed kent en dat de vluchtgangen vrij zijn van allerhande materialen. Zorg er dan ook voor dat je de vluchtroutes kent en weet wat je te doen staat indien een brand uitbreekt, informeer naar je taken binnen het rampenplan bij je leidinggevende. En houd de gangen, compartimenteringsdeuren en nooduitgangen steeds vrij. Voor alle vragen betreffende arbeidsveiligheid kan je terecht bij je leidinggevende, die dit zal bespreken met de preventieadviseur. 2 9

31 8.2. Bijlage 2 : Handhygiëne Versie: #versie# #titel# Code: Versiedatum: #versiedatum# Datum uitgifte: #datum# Ref. Nr. #nummer# Datum evaluatie: #evaluatiedatum# Toepassingsgebied: AZ Gezondheidszorg Oostkust vzw B1 B2 C Beheerder: Contactpersoon: #procedurebeheerder# Indien aan een verpleegkundige gevraagd wordt handelingen te stellen die hij onvoldoende beheerst of niet veilig kan uitvoeren dan dient de verpleegkundige te weigeren en dit onmiddellijk te melden aan zijn hiërarchische overste en aan de opdrachtgevende arts. Men mag van een verpleegkundige verwachten dat hij de courante verstrekkingen en handelingen op zijn dienst of functie correct en veilig kan toepassen. (Ministeriële Omzendbrief 19/07/2007) Doel v/d procedure: Definities: Documenten: Verantwoordelijkheden en bevoegdheden Werkwijze Doel v/d procedure: De overdracht van besmettingen voorkomen door het nemen van standaard voorzorgmaatregelen ongeacht de diagnose of infectieuze status van de patiënt. Definities: Handhygiëne: een middel ter preventie van de overdracht van infecties. Handhygiëne biedt een goede bescherming aan de verpleegkundigen en verzorgenden. Door het herhaaldelijk wassen en ontsmetten van de handen worden deze zo kiemarm mogelijk gemaakt. Hygiënisch handen wassen: het oppervlakkig vuil samen met de oppervlakkige afgeschilferde huidlagen verwijderen. Hygiënische handontsmetting: deze wordt uitgevoerd om de handen, die door contact met een patiënt met besmette voorwerpen of lichaamsvochten besmet zijn, te ontsmetten en zo vrij van pathogene kiemen te maken. Bij de methode van een correcte desinfectie wordt er naar gestreefd een gevoelige verlaging van het aantal kiemen te bereiken. Het doel hiervan is om: een voldoende verwijdering van de transiënte flora te bereiken; het beletten van een effectieve kiemoverdracht; het beletten van nosocomiale infecties; een vermindering van de kosten eigen aan infecties na te streven. 3 0

32 Documenten: Powerpoint-presentatie nationale campagne voor handhygiëne 2006 en 2007, ter beschikking op het intranet. Documentatie nationale handhygiënecampagne 2006 en Handboek ziekenhuishygiëne ACCO Reg. Platform Ziekenhuishygiëne West-Vlaanderen Standaard voorzorgsmaatregelen Guidelines and Recommendations for the Prevention of Healthcare Hand Hygiene in Healthcare Settings Affiche hanghygiëne (fout en juist), Affiche 30 seconden kunnen levens redden, Verantwoordelijkheden en bevoegdheden: Alle studenten die stage volgen in het ziekenhuis en in contact komen met patiënten zijn verantwoordelijk om de procedure van handhygiëne te kunnen toepassen. Hiervoor moet hij/zij de instructies, zoals beschreven in de procedure van handhygiëne, kunnen toepassen. De referentieverpleegkundige ziekenhuishygiëne heeft een educatieve en sturende functie. Dat houdt in dat de referentieverpleegkundige op zijn/haar zorgeenheid de informatie geeft over de procedure van handhygiëne en het belang ervan promoot. De verantwoordelijke ziekenhuishygiëne heeft een wakende functie, opdat de procedure naar behoren wordt nagestreefd. Werkwijze Indicaties handhygiëne Het hygiënisch handen wassen Hygiënisch handen wassen bij: o o o bevuilde handen; voor aanvang van het werk; na het werk. 3 1

33 Hygiënische handontsmetting De hygiënische handontsmetting moet elke keer gebruikt worden: Voor en na: o Invasieve ingrepen o Wondverzorging o Contact met toegang tot drains, katheters, o Lichaamsvochten o Contacten met besmette objecten Na het uitdoen van handschoenen. Tussen opeenvolgende onderzoeken en activiteiten van patiëntenzorg, indien overgang van vuil naar proper. Voor manipulatie zuiver materiaal. Voor en na elk patiëntencontact. Voor en na: o Toiletbezoek o Snuiten van neus o Pauzes o Manipulatie medicatie o Bedeling maaltijden Chirurgische handontsmetting Chirurgische handontsmetting wordt aanbevolen voor het uitvoeren van invasieve technieken (bijvoorbeeld het plaatsen van centraal veneuze katheter, bioptname, ). Handschoenen Het dragen van handschoenen is geen vervanging voor het ontsmetten van de handen. Het is geen alternatief voor handhygiëne. Het doel voor het dragen van handschoenen is: o o o Vermijden van oppikken van kiemen bij een patiënt; Voorkomen van bevuiling van de handen; Het is eveneens een beschermende barrière voor de werknemers tegen pathogenen op potentieel besmet materiaal. 3 2

34 Men moet steeds handschoenen dragen bij direct contact of accidentieel contact met: o o o o o Slijmvliezen Lichaamsvochten en secreties: bloed, sputum, Excreta: urine, faeces, Niet-intacte huid Gecontamineerde voorwerpen en oppervlakken. Techniek handhygiëne Het hygiënisch handen wassen Hoe zien mijn handen eruit? o Kortgeknipte nagels o Zuiver en vrij van nagellak o Geen juwelen: geen ringen, armbanden, polshorloge, Product Dermalex hospital, een vloeibare zeep. De techniek handen wassen: 1. Draai de kraan open, zodanig dat de temperatuur van het water behaaglijk is voor de handen en het water flink stroomt. 2. Maak de handen goed nat en voorzie ze vervolgens van vloeibare zeep door 1x te drukken op de pomp van de zeepdispenser. 3. Wrijf de handen nu gedurende 10 seconden goed over elkaar. Vingertoppen, handrug, duimen, gebieden tussen de vingers en polsen moet grondig worden ingewreven. 4. Spoel goed af onder flink stromend water, waarbij het water van bovenaf naar de vingertoppen toe moet vloeien. 5. Droog de handen goed af met een papieren handdoek, beginnend met handpalm, handrug, polsen en dan de vingers en interdigitale ruimten en duimen. Dep de handen droog; wrijven is overbodig en kan aanleiding geven tot huidbeschadiging. 6. Sluit de kraan met het eerste papieren handdoekje. 7. Zorg dat de handen volledig gedroogd zijn; gebruik desgewenst meerdere handdoekjes. 8. Werp de gebruikte handdoekjes in de daartoe bestemde container. 3 3

35 Hygiënische handontsmetting Alleen hygiënische handontsmetting kan op voorwaarde dat ze niet bevuild zijn. Product Manugel, een antiseptische en Hydro-alcoholische gel voor de intacte huid. Deze techniek bestaat uit 3 stappen: 1. Voorzie droge handen met handalcohol door 1 druk op de dispenser (een oplossing op basis van alcohol). 2. Wrijf nu de handen gedurende 15 à 30 seconden zorgvuldig over elkaar. Ook de handrug, vingertoppen, duimen, polsen en gebieden tussen de vingers moeten grondig met de alcoholische oplossing worden ingewreven. a. Na deze procedure zullen de handen aan de lucht gedroogd zijn. Handschoenen Handschoenen na gebruik onmiddellijk verwijderen, waarna de handen ontsmetten. Handschoenen dragen tijdens patiëntgebonden handelingen en direct na de behandeling uittrekken en de handen ontsmetten. Handschoenen eenmalig gebruiken en bij dezelfde patiënt. Wanneer de handelingen binnen eenzelfde onderzoek en/of behandeling en/of verzorging en patiënt in volgorde van schoon naar vuil plaatsvinden, is het niet noodzakelijk om de handschoenen tussen de handelingen te vervangen door nieuwe. Handschoenen aantrekken op droge handen. Referenties Visering Opgesteld door: Functie: Datum/Handtekening: Goedgekeurd door: Functie: Datum/Handtekening: 3 4

36 8.3. Bijlage 3: Prik-, spat-, snij- en bijtaccidenten Versie: #versie# #titel# Code: Versiedatum: #versiedatum# Datum uitgifte: #datum# Ref. Nr. #nummer# Datum evaluatie: #evaluatiedatum# Toepassingsgebied: AZ Gezondheidszorg Oostkust vzw B1 B2 C Beheerder: Contactpersoon: #procedurebeheerder# Indien aan een verpleegkundige gevraagd wordt handelingen te stellen die hij onvoldoende beheerst of niet veilig kan uitvoeren dan dient de verpleegkundige te weigeren en dit onmiddellijk te melden aan zijn hiërarchische overste en aan de opdrachtgevende arts. Men mag van een verpleegkundige verwachten dat hij de courante verstrekkingen en handelingen op zijn dienst of functie correct en veilig kan toepassen. (Ministeriële Omzendbrief 19/07/2007) Doel v/d procedure: Definities: Documenten: Verantwoordelijkheden en bevoegdheden Werkwijze Doel v/d procedure: De overdracht tegengaan van virale besmetting vanuit het bloed, afkomstig van patiënten of andere personen naar de ziekenhuiswerker (het slachtoffer) toe. De voornaamste bezorgdheid betreft de overdracht van het Humaan Immuundeficiëntie Virus (HIV), Hepatitis B virus (HBV) en/of het Hepatitis C virus (HCV). De richtlijn verstrekt informatie over de procedure die gevolgd moet worden eenmaal een mogelijke besmetting is opgetreden (= profylaxis). Definities: Preventie van HIV: profylaxis van een besmetting met HIV na een prikongeval is een internationaal, doch zeer omstreden onderwerp. Belangrijke punten in dit debat zijn: o De gevolgen van een HIV-besmetting zijn zeer ernstig; o De kans op besmetting na een prikongeval is zeer klein, maar wisselt erg naargelang de aard van het ongeval en de herkomst van de bron ; o Er bestaat (nog) geen genezende medicatie tegen het HIV; o De chemische producten, gebruikt om het virus tegen te werken, kennen belangrijke nevenwerkingen. Tevens zijn er geen snelwerkende antivirale geneesmiddelen die profylactisch kunnen worden toegediend aan 3 5

37 o o gezondheidsmedewerkers, die blootgesteld zijn aan het HIV-virus. Nochtans is er een groeiend bewijs dat antiretrovirale geneesmiddelen een rol hebben in de post-blootgestelde profylaxis van een HIV besmetting; De doeltreffendheid en veiligheid van antiretrovirale profylaxis: dit is beperkt omwille van ethische en praktische problemen bij het invoeren van gecontroleerde klinische onderzoeken; Er bestaan geen erkende therapeutische vaccins. Hepatitis B infectie: Hepatitis B blijft een belangrijke ziekte in onze samenleving. Een (klein) aandeel van deze besmettingen doet zich voor onder ziekenhuiswerkers (4% van alle HBV infecties in één Amerikaanse studie), voornamelijk wanneer veel contact bestaat met bloed of bloedproducten of wanneer prikongevallen en kwetsuren veelvuldig voorkomen. Efficiënte bescherming is mogelijk geworden door vaccinatie enerzijds, en anderzijds door het toedienen van specifieke antistoffen bij het vermoeden van besmetting. Hepatitis C infectie: Hepatitis C virusbesmetting is wereldwijd een belangrijke oorzaak van chronisch leverlijden. Minstens 85% van mensen die besmet raken met het HCV, blijven chronisch drager, waarvan ongeveer 70% een chronische leverziekte ontwikkelt met aanhoudend verhoogde leverenzymen. Deze chronische HCV-personen riskeren levercirrose en primair hepatocellualir carcinoma (leverkanker). Daar de overdracht vaak gebeurt door direct percutane blootstelling met bloed, behoren ziekenhuiswerkers tot de risicopopulatie. In tegenstelling met hepatitis B, is tegen hepatitis C geen vaccin beschikbaar en het profylactisch toedienen van immunoglobulines is niet efficiënt. Preventie van het prikongeval is dus van het allergrootste belang. Prik-, spat-, snij-, of bijtaccident als arbeidsongeval. Flowchart (aangifteformulier prik-, spat-, snij- of bijtaccident ). Overzicht administratieve formulieren en aanvragen voor labo-onderzoeken. Taakverdeling. Documenten: Spoedgevallendossier (2-voudig) Aangifteformulier prik-, spat-, snij- of bijtaccident (3-voudig) Aanvraag voor een intern consult Apotheek bestelformulier 3 6

38 Aanvraag voor laboratorium onderzoek BA 1 (Besmettingsbron) zie procedure prik-, spat-, snij- of bijtaccident richtlijnen voor de spoedgevallen, zie punt 7.1. Aanvraag voor laboratorium onderzoek BA 2 (Werknemer) zie procedure prik-, spat-, snij- of bijtaccident richtlijnen voor de spoedgevallen, zie punt 7.2. Verantwoordelijkheden en bevoegdheden Alle ziekenhuismedewerkers: alle personen in het ziekenhuis werkende, vrijwilligers en de stagiairs. De verpleegkundige van de spoedgevallen en de dienstdoende internist van wacht zorgt voor de eerste opvang en medische behandeling van personen met een prik-, spat-, snij- of bijtaccident. De personeelsdienst: voor de registratie en de opvolging van het accident op administratief vlak. De preventieadviseur: ter registratie in FONA en melding aan de arbeidsgeneesheer (en opvolging). De arbeidsgeneesheer: ter opvolging van de medische behandeling in samenspraak met de hepatoloog. De aanpak bij mogelijke bloedbesmettingen tussen personeel en patiënten of besmet materiaal moet als primair worden beschouwd, aangezien sommige medicamenteuze behandelingen moeten gestart worden binnen de twee uur na het incident. Wachten in de wachtzaal of terugkomen naar de spoedgevallendienst op een kalmer moment, is niet aangewezen. Hieromtrent kan de spoedarts en de verpleegkundige van de dienst in gebreken gesteld worden. De spoedarts of verpleegkundige van de spoedgevallendienst informeert de werknemer over wat betreft HIV, hepatitis B en hepatitis C. Werkwijze: Ik heb mij zojuist geprikt, gesneden met een voorwerp of werd gebeten door een persoon (patiënt) of ik kreeg spatten materie op de slijmvliezen (oog, neus, mond of open wonde). De wonde grondig spoelen met warm water en wassen met zeep (prikwonden ontsmetten met alcohol 70%). Slijmvliezen grondig spoelen met fysiologische oplossing of water en reinigen met Carrel-oplossing. Indien in de mond de mond spoelen met water of Isobetadine mondwater. 3 7

39 Neem het 3-voudig formulier Aangifteformulier prik-, spat-, snij- of bijtaccident (beschikbaar in de gele map ziekenhuishygiëne of op spoed) en volg de aanwijzingen die voor jouw van toepassing zijn. Meld u aan (al of niet met dit document) op de dienst spoedgevallen voor verdere medische verstrekkingen. Dit document kan als checklijst afgetekend worden. Ik krijg voorrang op andere niet-levensbedreigende spoedgevallen. Ik doe zelf de aangifte bij de personeelsdienst en de preventieadviseur namelijk een kopie opsturen via de interne post (of in het postvakje van de betrokken dienst) of persoonlijk naar de betrokken diensten gaan. Opmerking: een prik-, spat-, snij-, en bijtaccident wordt ingeschreven als arbeidsongeval. Er worden geen kosten aangerekend aan het slachtoffer. Indien er toch een factuur bezorgd wordt, gelieve dan contact op te nemen met de tarificatie. Referenties Visering Opgesteld door: Functie: Datum/Handtekening: Goedgekeurd door: Functie: Datum/Handtekening: 3 8

40 8.4. Bijlage 4: Brandpreventie 3 9