Handhygiëne ook in de Psychiatrie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Handhygiëne ook in de Psychiatrie"

Transcriptie

1 Handhygiëne ook in de Psychiatrie Student: Mieke Waltmans-den Breejen Delta Psychiatrisch Centrum Praktijkbegeleider: Kerndocent: Dr. E.J. Mookhoek, hoofd Medisch Centrum, specialist ouderengeneeskunde Dhr. P.J. Caesar Mw. T. T. Jilesen Opleidingscoördinator: Mw. A.K. Westerhof Opleiding: Ziekenhuishygiënist, Wenckebach Instituut Het Plan van aanpak voor Handhygiëne ook in de psychiatrie dat ten grondslag ligt aan dit onderhavige rapport is door mw. T. Jilesen goedgekeurd op

2 Inhoudsopgave Samenvatting 4 1. Inleiding en probleemstelling Algemeen Infectiepreventie en psychiatrische aandoeningen Hoe kunnen infectierisico s worden beperkt? Handhygiëne Audits Veiligheid en Gezondheid Richtlijn Algemene voorzorgsmaatregelen 7 2. Doel- en vraagstelling Probleemstelling Doelen Vraagstelling 8 3. Methode van onderzoek Inleiding tot observationeel onderzoek Observatiemomenten Scoringsformulier Soorten afdelingen Medewerkers Statistische methode Uitvoering methode Resultaten Algemeen Resultaten tabellen Discussie Algemeen Het compliance percentage van de totale observatiemomenten De compliance van de negen handhygiëne-momenten verdeeld in handhygiëne-compliance voor de zorg en na de zorg De compliance van de negen handhygiëne-momenten op een verblijfsafdeling (Brink) t.o.v. MPU & MC De compliance van de negen handhygiëne-momenten van leerlingen t.o.v. de gediplomeerde verpleegkundigen/verzorgenden De compliance van de negen handhygiëne-momenten van mannen 2

3 t.o.v. vrouwen GGZ-instellingen Conclusie Aanbevelingen ten aanzien van de implementatie Kennis Faciliteiten up to date houden Systematisch en methodisch werken E-learning Geraadpleegde literatuur Dankwoord 24 3

4 Samenvatting Het doel van het onderzoek is het in kaart brengen van de handhygiëne-compliance in het Delta Psychiatrisch Centrum. In het Delta Psychiatrisch Centrum verblijven cliënten met een laag persoonlijk hygiëneniveau die het lastig vinden om de hygiëneregels in acht te nemen. Door het relatief grote aantal cliënten met hepatitis B, C en HIV en de toename van de bijzonder resistente micro-organismen is het belangrijk dat de algemene voorzorgsmaatregelen met daarin de handhygiëne nageleefd worden. Het onderzoek naar de handhygiëne heeft plaatsgevonden door middel van een gestructureerd observationeel onderzoek bij zorgverleners die in de psychiatrie werken. In het onderzoek zijn 21 medewerkers geobserveerd op de van te voren vastgestelde negen handhygiënemomenten. De gevonden compliance overall is 23 %. De handhygiëne wordt significant beter uitgevoerd na een zorgmoment (30 %) dan voor een zorgmoment (14 %). De handhygiënecompliance op de verblijfsafdeling is significant lager (15 %) dan op de medisch psychiatrische unit en medisch centrum (31 %). De gevonden resultaten van het onderzoek kunnen ook van toepassing zijn op andere GGZinstellingen. Door middel van voorlichting zal de bekendheid over de negen handhygiënemomenten vergroot worden. Als het percentage hand-compliance vergeleken wordt met de compliance op een chirurgische afdeling is de somatisch georiënteerde psychiatrische verpleegkundige zich bewust van het laag persoonlijk hygiëneniveau van de cliënt. De psychiatrisch verpleegkundigen voeren de handhygiëne beter uit na de zorgcontacten met de cliënt dan voor de zorg. Tijdens de voorlichting over de momenten van handhygiëne zal er extra aandacht gegeven worden aan de momenten voor dat er cliënten zorg wordt gegeven. 4

5 1 Inleiding en probleemstelling 1.1 Algemeen In Delta Psychiatrisch Centrum verblijven cliënten met een psychisch probleem en/of een psychiatrische aandoening. Door de psychiatrische problematiek van cliënten (psychische verwardheid, desinteresse, passiviteit, gebrek aan motivatie en begrip) is het soms lastig om afspraken te maken over hygiëne (1,2) en het naleven van de hygiëneregels. Er is een hoge co-morbiditeit van psychiatrische aandoeningen met middelengebruik, zoals tabak, alcohol, cannabis en andere genotsmiddelen(3-5). Hierdoor is er een relatief groot aantal cliënten met hepatitis B, C en HIV (6,7). Daarnaast is antimicrobiële resistentie, ook binnen de psychiatrie, een groeiend probleem. Bijzonder Resistente Micro-Organismen (BRMO) zijn bacteriën die resistent zijn voor meerdere antibiotica. Het aantal urineweginfecties bij cliënten veroorzaakt door een BRMO is toegenomen (17). De behandeling van infecties met deze resistente micro-organismen is minder goed mogelijk waardoor het van groot belang is om verspreiding van BRMO te voorkomen. Zowel voor transmissie van hepatitis B, C en HIV alsmede ter voorkoming van verspreiding van BRMO en andere micro-organismen is het uitvoeren van de richtlijn algemene voorzorgsmaatregelen noodzakelijk (8). 1.2 Infectiepreventie en psychiatrische aandoeningen Het afgelopen jaar (2011) werd in het Delta Psychiatrisch Centrum bij veertien mensen contactisolatie toegepast, terwijl er in 2010 maar drie indicaties tot isolatie waren (9). Gedurende de isolatie is een goede handhygiëne voor alle medewerkers die met de cliënt in contact komen onontbeerlijk (10,11). Transmissie van de micro-organismen vindt plaats via de handen, waarbij reeds een minimale load, kan zorgen voor overdracht van genoemde micro-organismen. In de psychiatrie geeft het uitvoeren van de richtlijn voor contactisolatie specifieke problemen. De cliënt is door zijn attitude ten aanzien van hygiëne (laag persoonlijk hygiëneniveau), die bij de psychiatrische aandoening past, niet altijd in staat om mee te werken aan de hygiënische maatregelen die bij contactisolatie van toepassing zijn. Het niet juist toepassen van deze maatregelen om verspreiding van de micro-organismen te voorkomen, kan tot een toename leiden van infectie-incidenten. 1.3 Hoe kunnen infectierisico s worden beperkt? Een goede hygiëne en het uitvoeren en/of naleven van de regels die hiervoor gelden (De hygiëne richtlijnen voor Psychiatrische Instellingen (12)) is van groot belang om de kans op overdracht van micro-organismen tijdens het verblijf in de psychiatrische instelling te 5

6 verkleinen. Door het ontbreken en/of niet naleven van de hygiëneregels, kunnen microorganismen zich snel verspreiden en infecties veroorzaken. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben voor de gezondheid en veiligheid van de cliënten en medewerkers. Medewerkers dienen op de hoogte te zijn van de algemene voorzorgsmaatregelen en moeten dit ook toepassen in de dagelijkse praktijk. Een van de algemene voorzorgsmaatregelen is de handhygiëne. De Hygiëne richtlijnen voor Psychiatrische Instellingen (12) geven aan wanneer handhygiëne moet worden toegepast. Zoals eerder genoemd, is er in de psychiatrie een toename van indicatie voor isolatie en dan speelt de handhygiëne een belangrijke rol om verspreiding van micro-organismen via de handen te voorkomen. 1.4 Handhygiëne Handhygiëne is de meest eenvoudige maar ook zeer effectieve maatregel om zorggerelateerde infecties te voorkomen en om uitbraken van infectieziekten tegen te gaan. Micro-organismen die de zogenaamde kruisinfecties veroorzaken, worden via een contactmoment met de handen van de zorgverleners en de cliënt overgedragen. De handen van de zorgverlener zijn de vector om vervolgens bij een medecliënt een infectie te veroorzaken. Met handhygiëne wordt bedoeld handreiniging en/of handdesinfectie. Handreiniging wordt alleen toegepast bij zichtbare verontreiniging of in specifieke situaties. Zo n specifieke situatie doet zich voor als binnen de psychiatrische instelling het Norovirus heerst, waarbij handreiniging effectiever is dan handdesinfectie. Handhygiëne kan alleen goed worden uitgevoerd als er geen handsieraden en horloges gedragen worden. Hier moeten alle medewerkers dan ook in het protocol op worden gewezen Handreiniging houdt in dat de handen gewassen worden met water en zeep waarna, na het spoelen van de handen, deze dienen te worden gedroogd met handdoekjes. Deze handdoekjes dienen slechts voor eenmalig gebruik. Handdesinfectie vindt plaats door de visueel schone handen in te wrijven met handdesinfectans tot de handen droog zijn. Op de meeste handhygiënemomenten is alleen handdesinfectie voldoende.. 6

7 1.5 Audits Veiligheid en Gezondheid In de afgelopen twee jaar is tijdens hygiëne-audits van het team Veiligheid en Gezondheid (waar de adviseur infectiepreventie onderdeel van uit maakt) gecontroleerd of de juiste voorzieningen voor handhygiëne op alle afdelingen aanwezig waren. Hierover zijn rapportages gemaakt waaruit blijkt dat onder andere op diverse afdelingen handalcoholdispensers en papierenhanddoekenautomaten ontbraken. Als verbeteractie is aangegeven in de rapportages dat er handalcoholdispensers behoren te zijn in zowel de behandelkamers alsmede op die locaties waar medicatieverstrekking plaats vindt. Verder dienen bij alle wasbakken binnen de psychiatrische instelling papierenhanddoekenautomaten te worden aangebracht. Op dit moment zijn op de meeste plaatsen de hierboven genoemde faciliteiten aanwezig. 1.6 Richtlijn Algemene voorzorgsmaatregelen Om alle medewerkers op een uniforme wijze te informeren over de juiste toepassing van hygiënemaatregelen is een Richtlijn algemene voorzorgsmaatregelen geschreven waarin de handhygiëne beschreven staat. Deze richtlijn is eenvoudig te vinden op het intranet van Delta Psychiatrisch Centrum en uiteraard, zonder gebruik te hoeven maken van een wachtwoord, voor alle medewerkers van de instelling toegankelijk. Tijdens de audits is ook geconstateerd dat de handhygiëne niet als iets vanzelfsprekends wordt beschouwd en derhalve ook niet door alle medewerkers (op een juiste manier) wordt toegepast. Met het aanpassen van bestaande voorzieningen alsmede het plaatsen van diverse alcoholdispensers zijn er goede vorderingen gemaakt. Zo zijn de mogelijkheden om de handen te desinfecteren enorm verbeterd. Een groot punt van aandacht is nog hoe en wanneer handhygiëne toegepast moet worden. Dit staat dan ook als actiepunt voor 2012 in de jaarevaluatie van het team Veiligheid en Gezondheid van het Delta Psychiatrisch Centrum. 7

8 2 Doel- en vraagstelling 2.1 Probleemstelling In Delta Psychiatrisch Centrum verblijven veel cliënten met een matige lichamelijke gezondheid, die door hun psychiatrische problematiek vaak niet goed met hun persoonlijke hygiëne kunnen om gaan. Daarom is het juist voor de hulpverleners noodzakelijk om zorg te dagen voor een goede basishygiëne. Het is op dit moment niet duidelijk in hoeverre het zorgpersoneel het protocol handhygiëne toepast binnen Delta Psychiatrisch Centrum. En als na onderzoek blijkt dat een en ander niet toereikend is, dient een antwoord te worden geformuleerd op de vraag op welke manier de toepassing en naleving van het Protocol handhygiëne verbeterd moet worden. 2.2 Doelen Het in kaart brengen van de handhygiëne-compliance in het Delta Psychiatrisch Centrum. Het bepalen van de factoren die handhygiëne-compliance in het Delta Psychiatrisch Centrum beïnvloeden. 2.3 Vraagstelling Hoe goed wordt de handhygiëne uitgevoerd door verpleegkundige en verzorgende in de psychiatrie bij het uitvoeren van de somatische zorg? Welke factoren beïnvloeden het toepassen van de juiste momenten van handhygiëne? 8

9 3 Methode van onderzoek Gestructureerd observationeel onderzoek bij medewerkers. 3.1 Inleiding tot observationeel onderzoek De resultaten van de ACCOMPLISH studie (13-15) waren de aanzet om een soortgelijk onderzoek in Delta Psychiatrisch Centrum uit te voeren. Een GGZ-instelling kent weliswaar een geheel andere setting dan een algemeen ziekenhuis, maar in een aangepaste opzet van het observationeel onderzoek kan in kaart worden gebracht hoe de compliance in Delta Psychiatrisch Centrum is. 3.2 Observatiemomenten: De handhygiënemomenten die in de Hygiëne richtlijn voor Psychiatrische instellingen (12) beschreven zijn, worden vertaald naar een instrument om de momenten in kaart te kunnen brengen. De observaties worden uitgedrukt in aanwezig of niet aanwezig (dichotome kansvariabele). De volgende momenten zullen worden beoordeeld: 1. Voor aanvang van de werkzaamheden 2. Voor elk direct cliëntencontact: lichamelijk onderzoek, kleine ingrepen 3. Na elk direct cliëntencontact: lichamelijk onderzoek, kleine ingrepen, verpleegkundige handelingen 4. Voor wondbehandeling of -verzorging 5. Na wondbehandeling of -verzorging 6. Na contact met lichaamsvloeistoffen of uitscheidingsproducten (feces, urine, bloed, wondvocht) 7. Na het uitrekken van de handschoenen 8. Voor voedselbereiding of het toedienen ervan 9. Voor medicatieverstrekking 9

10 3.3 Scoringsformulier Naast de handhygiëne-momenten worden ook de volgende variabelen van de medewerker genoteerd: afdeling leeftijd geslacht beroep contactisolatie 3.4 Soorten afdelingen Inclusiecriterium: een afdeling waar de psychiatrische problemen de somatische zorg bemoeilijken. De cliënten hebben een laag persoonlijk hygiëneniveau. De hieronder benoemde afdelingen voldoen aan genoemd criterium. Brink 4-6, Brink 7, Brink 8, Brink 9, Brink 10, Brink 11-14: afdelingen met cliënten tussen de 55 en 100 jaar. Een verblijfsafdeling met ouderen met psychiatrische aandoeningen en levensfase-problematiek, gepaard gaande met somatische zorg. Grienden, een afdeling waar cliënten niet ouder zijn dan 65 jaar en langdurend zijn aangewezen op psychische zorg. Op de afdeling vinden er meestal alleen sociale contacten plaats, de somatische zorg vindt plaats op het Medisch Centrum. Medisch Psychiatrische Unit (MPU), afdeling met cliënten ouder dan 18 jaar met een verscheidenheid van psychiatrische aandoeningen met een complexe somatische zorg. 3.5 Medewerkers Duur van een observatie per medewerker bedraagt maximaal twee uur. Het volgen van een verpleegkundige/verzorgende/arts bij aanvang van de werkzaamheden gedurende twee uur. Ook worden de handhygiëne-momenten geobserveerd van andere verpleegkundigen die bij dezelfde cliënt, binnen de gestelde twee uur, somatische zorg verrichten. Alle handhygiënemomenten (beschreven bij 3.2) die zich voordoen worden geteld en geregistreerd. Medewerkers met zorgcontact zijn: Verpleegkundige A / B Verzorgende Arts Leerling- verpleegkundige B 10

11 3.6 Statistische methode Beschrijvende statistiek, dichotome kansvariabel: in aanwezig of niet aanwezig. Beoordelen van invloed van co-variabelen met behulp van chi-kwadraat toetsen (two by two table) en regressieanalyse. 3.7 Uitvoering methode De compliance meting is ter plekke direct geregistreerd. De waargenomen handhygiënemomenten zijn als volgt geregistreerd: 0 = geen handhygiëne 1 = wel handhygiëne De waarneming is geregistreerd bij het soort moment (zie 3.2). De toestemming voor de observatie en de inhoud van de compliance meting is besproken met de leiding van het organisatieonderdeel (ofwel de betreffende afdelingen). De datum voor het observatiemoment is afgesproken met de team-coördinator van de betreffende afdelingen. Ter introductie van de ziekenhuishygiëniste is aan de medewerkers van de betreffende afdelingen medegedeeld dat de observatie is bedoeld om de algehele hygiëne van de medewerkers op de afdeling in kaart te brengen in verband met een afstudeeropdracht. De observatiemomenten waren niet van te voren met de medewerkers op de afdelingen besproken. De medewerkers waren op de hoogte dat het een onderzoek was naar hygiëne op de afdeling. Met opzet is niet gemeld dat de observaties specifiek gericht zouden zijn op de handhygiëne. Dit om een neutrale houding van de medewerkers ten opzichte van alle hygiëne betreffende activiteiten te waarborgen. De onderzoeker heeft zelf de observatie uitgevoerd. 11

12 4 Resultaten 4.1 Algemeen Op zeven afdelingen is gedurende twee uur geobserveerd. Het onderzoek voor dit rapport omvatte de tijdspanne van 18 april tot en met 13 juni 2012 (12 weken). Na zeven keer de afdelingen bezocht te hebben waren er 156 momenten gescoord. Door de duur van het onderzoek bestond de kans dat het specifieke doel van het onderzoek, het in kaart brengen van de handhygiëne-compliance, bekend zou worden bij de medewerkers. Dit zou de vervolgobservaties kunnen beïnvloeden. Daarom is het aantal observatiemomenten niet verder uitgebreid. Totaal zijn er 21 medewerkers geobserveerd, waarvan vijf leerlingen en achttien gediplomeerden. De gemiddelde leeftijd van de medewerkers is 34 jaar (22-46). Er waren 27 cliënten betrokken bij de observatie. Er waren vier handhygiëne-momenten tijdens een contactisolatie. Deze waarnemingen zijn meegenomen bij de observatiemomenten van de handhygiëne. Er zijn geen artsen geobserveerd. De artsen bezoeken de cliënten niet tijdens het uitvoeren van de somatische zorg door verpleegkundigen/verzorgenden. 4.2 Resultaten tabellen Tabel 1 Observatiemomenten en de gevonden % compliance (totaal) nr. omschrijving moment wel niet totaal %compliance 1 voor aanvang werk voor direct cliënten contact na direct cliënten contact voor wond behandeling na wondbehandeling na contact lichaamsvloeistoffen na uittrekken handschoenen voor voedselbereiding voor medicatieverstrekking

13 Tabel 2 Percentage handhygiëne-compliance t.o.v. momenten voor de zorg en na de zorg wel niet totaal Pearson Chi- Square test Voor de zorgmomenten 10 (14%) 59 (86%) 69 (100%) Na de zorgmomenten 26 (30%) 61 (70%) 87 (100%) Totaal 36 (23%) 120 (77%) 156(100%) P=0,023 (p=<0,05) Tabel 3 De compliance van de handhygiëne-momenten op een verblijfsafdeling (Brink) t.o.v Medisch Psychiatrische Unit en Medisch Centrum. wel niet totaal Pearson Chi- Square test Verblijfsafdeling 11 (15%) 63 (85%) 74 (100%) Medisch Psychiatrische Unit en Medisch Centrum 25 (31%) 57 (69%) 82 (100%) Totaal 36 (23%) 120 (77%) 156 (100%) P=0,021 (p=<0,05) De observatiemomenten van de somatische zorg van cliënten van de verblijfsafdeling van De Grienden hebben in de behandelkamer van het Medisch Centrum plaats gevonden. Medisch Psychiatrische Unit en het Medisch Centrum zijn beide afdelingen waar de somatische zorg een gelijkwaardig aandeel heeft in de verzorging van de cliënt. 13

14 Tabel 4 De compliance van de negen handhygiëne-momenten van de leerlingen t.o.v. de gediplomeerde verpleegkundigen/verzorgenden wel niet totaal Pearson Chi- Square test Leerling 5 (21%) 19 (79%) 24 (100%) Verpleegkundige 31 (24%) 101 (76%) 132 (100%) Totaal 36 (23%) 120 (77%) 156 (100%) P=0,78 Tabel 5 De compliance van de negen handhygiëne-momenten van mannen t.o.v. vrouwen. wel niet totaal Pearson Chi- Square test Man 7 (35%) 13 (65%) 20 (100%) Vrouw 29 (21%) 107 (79)%) 136 (100%) Totaal 36 (23%) 120 (77%) 156 (100%) P=0,18 14

15 Tabel 6 Multi regressieanalyse Correctie voor de invloed van de aanwezige variabelen van het geobserveerde moment. De geobserveerde type handhygiëne-momenten en de aanwezige variabelen: voor of na de zorg type handhygiëne-moment (1 t/m 9) handhygiëne wel of niet toegepast man of vrouw leerling of gediplomeerd afdeling Observatie van het juist toepassen van de handhygiëne Kans 95% Betrouwbaarheidsinterval laag hoog Momenten na en voor de zorg 2,6 1,13 6,14 Significant Op een Verblijfsafdeling t.o.v.mpu & MC 2,7 1,001 7,50 Significant Man t.o.v. vrouw 0,5 0,16 1,49 Niet significant Leerling t.o.v. gediplomeerd 0,8 0,19 3,05 Niet significant 15

16 5 Discussie 5.1 Algemeen De medewerking van cliënten en van de medewerkers van Delta was volledig. Altijd is de vraag gesteld aan de cliënt of er bezwaar was om mee te kijken met de somatische verzorging. En ook aan de medewerker is gevraagd of het goed was om te kijken hoe de hygiëne en de algemene voorzorgsmaatregelen toegepast worden tijdens hun werkzaamheden op de afdeling. Er is nooit negatief gereageerd. De geobserveerde verpleegkundigen waren positief dat de hygiëne op de afdeling onder de aandacht kwam. 5.2 Het compliance % van de totale observatiemomenten (zie tabel 1 ) Als er gekeken wordt naar de compliance van alle negen handhygiëne-momenten is het gemiddelde percentage 23 %. Er is een groot verschil in het % compliance na contact met lichaamsvloeistoffen (36 %) en de compliance na wondbehandeling (33%) t.o.v. de gemiddelde compliance. Het bewust zijn van vieze handen na contact met zichtbare besmettingsbronnen geeft een beter handen-was-gedrag. Voor het bereiden of klaarmaken van maaltijden worden de handen niet gewassen. Het moment van observeren was het moment dat het ontbijt klaargemaakt werd. Het klaarmaken van het ontbijt wordt niet gezien als een moment dat er handhygiëne toegepast moet worden. Na het uittrekken van de handschoenen is het compliance percentage 22 %. Als er geen handhygiëne toegepast wordt, wordt het gebruik van handschoenen gezien als vervangingsmiddel van de handhygiëne. De gemiddelde hand compliance die gevonden is over 156 geobserveerde momenten is 23%. De hand compliance die gevonden is in het onderzoek in 24 algemene ziekenhuizen (16) op een Intensive care unit en een chirurgische afdeling is de overall compliance 19.5 % (4700 momenten). Van te voren had ik ingeschat dat de hand-compliance in de psychiatrie lager zou zijn dan in een algemeen ziekenhuis, aangezien daar de faciliteiten al langer aanwezig zijn en de cliënten vaak complexere somatische zorg nodig hebben. De gevonden resultaten geven aan dat in de psychiatrie de handhygiëne vergelijkbaar toegepast wordt. Van de 20 waarnemingen tijdens een twee uur durende observatie, wordt er vier keer de handen gewassen en zestien keer niet. Een feit blijft dat de medewerkers niet vaak genoeg de handen reinigen waardoor zij de vector zijn van bacteriën naar de cliënten. 16

17 5.3 De compliance van de negen handhygiëne-momenten verdeeld in handhygiënecompliance voor de zorg en na de zorg (zie tabel 1,2 en 6) Als de handhygiëne-momenten verdeeld worden in de momenten voor en na dat de zorgtaken uitgevoerd worden, wordt er een significant verschil (p=0,023) gevonden in de compliance. De hand-compliance wordt significant beter uitgevoerd na een zorgmoment dan voor een zorgmoment. Handhygiëne wordt meer toegepast als men een vieze handeling heeft uitgevoerd. Men heeft drie keer zoveel kans dat na de zorg de handhygiëne toegepast wordt dan dat de handhygiëne voor de zorg juist toegepast wordt. Bij het werken met zichtbare verontreinigingen (na contact met lichaamsvloeistoffen) is men zich meer bewust van de noodzaak om de handen te wassen. Als men vies ziet dan worden de handen gewassen. Er worden bij zichtbare verontreinigingen vaker handschoenen gedragen. Dat er na het uitdoen van de handschoenen de handen gewassen moeten worden is onvoldoende bekend, 22% paste handhygiëne toe na het uitdoen van de handschoenen. 5.4 De compliance van de negen handhygiëne-momenten op een verblijfsafdeling (Brink) t.o.v. Medisch Psychiatrische Unit & Medisch Centrum (tabel 3) In een psychiatrische instelling zijn er verschillende soorten afdelingen. Elke afdeling heeft een eigen cliëntenpopulatie en cultuur. Gekozen is om een verblijfsafdeling en een Medisch Psychiatrische Unit (MPU + MC) te observeren (omschrijving in paragraaf 3.4). De compliance van negen handhygiëne-momenten zijn met elkaar vergeleken en er is een significant verschil (p=0,021) tussen de verblijfsafdeling en de MPU& Medisch Centrum. Op de MPU & MC is het percentage hand-compliance significant hoger dan op de verblijfsafdeling. Het percentage hand-compliance op de verblijfsafdeling is lager (15 %) t.o.v. medisch psychiatrische unit en medisch centrum (31%). Op de verblijfsafdeling heeft niet elke cliënt een eigen kamer, op de MPU wel. Nadat de cliënt algemene dagelijkse lichaamsverzorging heeft gehad op de MPU wordt er naar de volgende kamer gegaan. Dit is een natuurlijke afsluiting van taken waarna er handhygiëne toegepast wordt. De gemiddelde compliance die gevonden is op de MPU & MC is ook beduidend hoger dan de overall compliance van 19.5 % die in bovenstaand onderzoek (16) is gevonden. Het 17

18 hogere percentage kan liggen aan het gegeven dat somatisch georiënteerde verpleegkundigen in de psychiatrie zich meer bewust zijn van de risico s van hun eigen gedrag. Zij zijn zich bewust dat zij werken met cliënten die door psychiatrische aandoening een laag persoonlijk hygiëne niveau hebben. 5.5 De compliance van de negen handhygiëne-momenten van de leerlingen t.o.v. de gediplomeerde verpleegkundigen/verzorgenden(tabel 4) Er was geen significant verschil tussen de percentage compliance van leerlingen t.ov. de gediplomeerden. 5.6 De compliance van de negen handhygiëne-momenten van mannen t.o.v. vrouwen (tabel 5) Er was geen significant verschil tussen de percentage compliance van mannen t.o.v. vrouwen. 5.7 GGZ-instellingen De gevonden resultaten van het onderzoek, dat in Delta Psychiatrisch Centrum heeft plaats gevonden, kunnen ook van toepassing zijn op andere GGZ-instellingen. Door middel van voorlichting zal de bekendheid over de negen handhygiëne-momenten vergroot worden. Als het percentage hand-compliance vergeleken wordt met de compliance op een chirurgische afdeling is de somatisch georiënteerde psychiatrische verpleegkundige zich bewust van het laag persoonlijk hygiëneniveau van de cliënt. De psychiatrisch verpleegkundigen voeren de handhygiëne beter uit na de zorgcontacten met de cliënt dan voor de zorg. Tijdens de voorlichting over de momenten van handhygiëne zal er extra aandacht gegeven worden aan de momenten voor dat er cliënten zorg wordt gegeven. Uiteraard moeten de faciliteiten om handhygiëne toe te kunnen passen aanwezig zijn. 18

19 6 Conclusie Het doel was om de handhygiëne-compliance in het Delta Psychiatrisch Centrum in kaart te brengen. De gemiddelde hand compliance die gevonden is over 156 geobserveerde momenten is 23%. Het tweede doel was om vast te stellen welke factoren de handhygiëne-compliance in een psychiatrische omgeving tegenhouden of juist kunnen verbeteren. o De hand-compliance wordt significant beter uitgevoerd na een zorgmoment (30%) dan voor een zorgmoment (14%) o Het percentage hand-compliance op de verblijfsafdeling is significant lager (15%) t.o.v. medisch psychiatrische unit & medisch centrum(31%). 7 Aanbevelingen ten aanzien van implementatie Hoe is de compliance in het Delta te verbeteren? 7.1 Kennis Uit dit onderzoek is gebleken dat de medewerkers niet voldoende op de hoogte zijn, wanneer handhygiëne toegepast moet worden. Als er meer kennis aanwezig is over de wijze van verspreiding van micro-organismen en als de Richtlijn voor algemene voorzorgsmaatregelen (8) meer onder de aandacht gebracht wordt dan zal de handhygiëne beter worden toegepast. Door meerdere momenten aanwezig te zijn op de werkvloer en de medewerker te wijzen op de momenten wanneer de handhygiëne toegepast moet worden, zal dit verbeteren. In de voorlichting zullen de negen handhygiëne-momenten genoemd worden en de rol die de medewerkers hierin spelen. Met extra aandacht voor de handhygiëne voor de zorgmomenten. De psychiatrisch verpleegkundige heeft sociale contacten met de cliënt en contacten betreffend het uitvoeren van de somatische zorg. Het onderscheid zal vooral op de verblijfsafdelingen in de voorlichting duidelijk belicht worden. 19

20 7.2 Faciliteiten up to date houden De handalcohol en de wasbak zijn gereedschappen die onontbeerlijk zijn om een goede handhygiëne toe te passen. Deze faciliteiten moeten aanwezig zijn als de zorgverlener somatische zorg aan de cliënt verleent. 7.3 Systematisch en methodisch werken De algemene dagelijkse lichaamsverzorging (ADL) moet door de zorgverlener systematisch en methodisch uitgevoerd worden. Dat wil zeggen voor aanvang van de ADL moeten de benodigdheden klaargelegd worden. De handhygiëne zal bij de ADL een automatisme moeten worden. Bij iedere groep die opgeleid wordt tot verpleegkundige binnen Delta Psychiatrisch Centrum behoort een les over handhygiëne en infectiepreventie. 7.4 E-learning Met de afdeling Kennis en Opleiden zal een afspraak gemaakt worden om de mogelijkheden van E-learning te bespreken. 20

21 8 Geraadpleegde literatuur 1. Brown S., Birtwistle J., Roe L., Thompson C. The unhealthy lifestyle of people with schizophrenia. Psychological Medicine 1999;29(3): Beschikbaar op ophrenia. Geraadpleegd 2012 februari Dickerson F.B., Pater A., Origoni A.E. Health behaviors and health status of older women with schizophrenia. Psychiatric Services 2002;53(7): Beschikbaar via Geraadpleegd 2012 februari Jones D.R., Macias C., Barreira P.J., Fisher W.H., Hargreaves W.A., Harding C.M. Prevalence, severity, and co-occurrence of chronic physical health problems of persons with serious mental illness. Psychiatric Services 2004;55(11): Beschikbaar via Geraadpleegd 2012 februari Leucht S., Burkard T., Henderson J., Maj M., Sartorius N. Physical illness and schizophrenia: a review of the literature. Acta Psychiatrica Scandinavica 2007;116(5): Beschikbaar via Geraadpleegd 2012 februari Mookhoek E.J., de Vries W.A., Hovens J.E.J.M., Brouwers J.R.B.J., Loonen A.J.M. Risk factors for overweight and diabetes mellitus in residential psychiatric patients. Obesity Facts 2011;4: Beschikbaar via 0and%20diabetes%20mellitus%20in%20residential%20psychiatric%20patients. Geraadpleegd op 2012 januari Pirl W.F., Greer J.A., Weissgarber C., Liverant G., Safren S.A. Screening for infectious diseases among patients in a state psychiatric hospital. Psychiatric Services 2005;56(12): Beschikbaar via: Geraadpleegd 2012 januari Mookhoek E.J., van de Kerkhof P.C.M., Hovens J.E.J.M., Brouwers J.R.B.J., Loonen A.J.M. Skin disorders in chronic psychiatric illness. Journal of the European Academy 21

22 of Dermatology and Venereology 2010; 24(10): Beschikbaar via Geraadpleegd 2012 februari Richtlijn voor algemene voorzorgsmaatregelen; Beschikbaar via Fleur/zorg/infectiepreventie/ Geraadpleegd frequent. 9. Richtlijn voor isolatiemaatregelen; Beschikbaar via Fleur/zorg/infectiepreventie/ Geraadpleegd frequent. 10. Allegranzi B., Pittet D. Role of hand hygiene in healthcare-associated infection prevention. J. Hosp. Infect Dec 73 (4) Beschikbaar via: Geraadpleegd 2012 februari How-to Guide: Improving Hand Hygiene, Istitute for Healthcare Improvement. Beschikbaar via Geraadpleegd op 2012 februari. 12. Hygiëne richtlijnen in Psychiatrische instellingen. Beschikbaar via: V_richtlijnen/Psychiatrische_instellingen/Hygi%C3%ABnerichtlijnen_voor_psychiatris che_instellingen en Geraadpleegd 2012 januari-februari. 13. Presentatie: E. K. van Beeck, afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg, Erasmus MC Infectiepreventie door handhygiëne: Kunnen we gedragsverandering bereiken? Symposium Infectiepreventie te Zeist. Bijgewoond 2011 november Erasmus V., Huis A., Oenema A., van Empelen P., Boog M.C., van Beeck E.H., Polinder S., Steyerberg E.W., Richardus J.H., Vos M.C., van Beeck E.F. The ACCOMPLISH study. A cluster randomised trial on the cost-effectiveness of a multicomponent intervention to improve hand hygiene compliance and reduce healthcare associated infections. BMC Public Health. 2011; 11: 721. Beschikbaar via Geraadpleegd 2012 januari Erasmus V.; Brouwer W.; van Beeck E. F.; Oenema A.; Daha T. J.; Richardus J. H.; Vos M. C.;. Brug J, A Qualitative Exploration of Reasons for Poor Hand Hygiene Among Hospital Workers: Lack of Positive Role Models and of Convincing Evidence 22

23 That Hand Hygiene Prevents Cross- Infection. Infection Control and Hospital Epidemiology 2009; 30 (5): Beschikbaar via ef.org&rfr_dat=cr_pub%3dpubmed&. Geraadpleegd 2012 februari Erasmus V., Kuperus M.N, Richardus J.H.,Vos M.C., Oenema. A., van Beeck E.F. Improving hand hygiene behaviour of nurses using action planning: a pilot study in the intensive care unit and surgical ward. J Hosp Infect. 2010; 76: Beschikbaar via Geraadpleegd 2012 mei Neeling A.J. de, Stobberingh E.E. Antibiotica resistentie bij verpleeghuisbewoners. Infectieziekten Bulletin 2011;22(8): Geraadpleegd 2012 februari. 23

24 9 Dankwoord Als afsluiting van de opleiding tot ziekenhuishygiënist heb ik gekozen voor een onderzoek naar de handhygiëne in de psychiatrie. Door dit onderzoek heb ik gezien hoe enthousiast en met veel geduld de dagelijkse verzorging liefdevol gedaan wordt door de verpleegkundigen bij vaak kwetsbare mensen. Het was een waardevolle toevoeging aan de opleiding. Tijdens de studie en gedurende het onderzoek heb ik veel steun gehad aan mijn collega s van het Medisch Centrum. Hiervoor wil ik ze allemaal hartelijk bedanken. Met name wil ik Evert Jan Mookhoek bedanken voor de professionele inbreng in het onderzoek. Als praktijkbegeleider vanuit het Maasstadziekenhuis wil ik Mari van der Most, adviseur infectiepreventie, bedanken voor de inhoudelijke ondersteuning tijdens mijn studie. Ook mijn steunpilaren thuis, Piet, Luuk en Mark, hebben altijd met interesse geluisterd naar alle infectiepreventie wetenswaardigheden. Dank jullie wel. 24

ACCOMPLISH studie: naleving van handhygiene in Nederlandse ziekenhuizen. Ed van Beeck Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC

ACCOMPLISH studie: naleving van handhygiene in Nederlandse ziekenhuizen. Ed van Beeck Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC ACCOMPLISH studie: naleving van handhygiene in Nederlandse ziekenhuizen Ed van Beeck Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC ACCOMPLISH studie Actively Creating COMPLIance Saving Health ZonMw

Nadere informatie

Handhygiëne in Nederlandse ziekenhuizen

Handhygiëne in Nederlandse ziekenhuizen Handhygiëne in Nederlandse ziekenhuizen Elise van Beeck Maatschappelijke Gezondheidszorg & Medische Microbiologie en Infectieziekten Erasmus MC Rotterdam Overzicht presentatie Introductie: waar is het

Nadere informatie

Handhygiene en gedrag: wat werkt wel en wat werkt niet? Ed van Beeck Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC

Handhygiene en gedrag: wat werkt wel en wat werkt niet? Ed van Beeck Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Handhygiene en gedrag: wat werkt wel en wat werkt niet? Ed van Beeck Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC De handen: bron en verspreider van microorganismen Met indicatie voor isolatie

Nadere informatie

Hygiënemaatregelen in de huisartsenpraktijk

Hygiënemaatregelen in de huisartsenpraktijk 1 Wereldwijd bestaat een belangrijke behoefte om verspreiding van microorganismen die slecht behandelbare infecties veroorzaken zoveel mogelijk te beperken. Dit betreft dus ook infectiepreventie in de

Nadere informatie

Onderzoek Handalcohol aan bed in het Spaarne Ziekenhuis Inleiding Richtlijn voor medewerkers

Onderzoek Handalcohol aan bed in het Spaarne Ziekenhuis Inleiding Richtlijn voor medewerkers Onderzoek Handalcohol aan bed in het Spaarne Ziekenhuis Mw H. Schijf, werkzaam als Deskundige Infectiepreventie in het Spaarne Ziekenhuis, hschijf@spaarneziekenhuis.nl Inleiding Ignaz Semmelweis, redder

Nadere informatie

Het voorkomen van verspreiding van micro-organismen. donderdag 12 november 2015

Het voorkomen van verspreiding van micro-organismen. donderdag 12 november 2015 Het voorkomen van verspreiding van micro-organismen Leervragen Hoe vindt besmetting plaats en wat zijn de risico s? Hoe kan een besmettingscyclus doorbroken worden? Persoonlijke hygiëne Handhygiëne Persoonlijke

Nadere informatie

Verpleeghuis- woon- en thuiszorg. Handhygiëne

Verpleeghuis- woon- en thuiszorg. Handhygiëne Verpleeghuis- woon- en thuiszorg Handhygiëne Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits steeds de Werkgroep Infectiepreventie als auteur wordt vermeld. Vergewis u er van dat u

Nadere informatie

Handhygiëne medewerkers

Handhygiëne medewerkers Ziekenhuizen Handhygiëne medewerkers Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits steeds de Werkgroep Infectiepreventie als auteur wordt vermeld. Vergewis u er van dat u de meest

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Contactisolatie

Ziekenhuizen. Contactisolatie Ziekenhuizen Contactisolatie Werkgroep Infectie Preventie Vastgesteld: november 2006 Revisie: november 2011 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits de Werkgroep Infectie Preventie

Nadere informatie

Bijlage 3: Vragenlijst protocol contactisolatie in het MZH oktober 2013

Bijlage 3: Vragenlijst protocol contactisolatie in het MZH oktober 2013 Bijlage 3: Vragenlijst protocol contactisolatie in het MZH oktober 2013 Beste specialist, arts-assistent, fysiotherapeut, verpleegkundige, helpende, voedingsassistent of afdelingsassistent, Deze vragenlijst

Nadere informatie

Verpleeghuis- woon- en thuiszorg. Handhygiëne

Verpleeghuis- woon- en thuiszorg. Handhygiëne Verpleeghuis- woon- en thuiszorg Handhygiëne Werkgroep Infectie Preventie Vastgesteld: maart 2004 Revisie: maart 2009 Aan de samenstelling van deze richtlijn werd, behalve door leden en medewerkers van

Nadere informatie

Verpleeghuis- woon- en thuiszorg. Handhygiëne

Verpleeghuis- woon- en thuiszorg. Handhygiëne Verpleeghuis- woon- en thuiszorg Handhygiëne Werkgroep Infectiepreventie Vastgesteld: maart 2004 Revisie: maart 2009 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits steeds de Werkgroep

Nadere informatie

Antibioticaresistentie in de thuiszorg: Voorkom verspreiding van resistente bacteriën met de standaard (hygiëne)maatregelen!

Antibioticaresistentie in de thuiszorg: Voorkom verspreiding van resistente bacteriën met de standaard (hygiëne)maatregelen! Antibioticaresistentie in de thuiszorg: Voorkom verspreiding van resistente bacteriën met de standaard (hygiëne)maatregelen! Wat is antibioticaresistentie? Infecties die veroorzaakt worden door bacteriën

Nadere informatie

Dragerschap van resistente bacteriën

Dragerschap van resistente bacteriën Dragerschap van resistente bacteriën Afdeling infectiepreventie Drager bacterie Er is geconstateerd dat u drager bent van een bacterie die ongevoelig (resistent) is voor bepaalde antibiotica. Dit is op

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Persoonlijke hygiëne patiënt en bezoeker

Ziekenhuizen. Persoonlijke hygiëne patiënt en bezoeker Ziekenhuizen Persoonlijke hygiëne patiënt en bezoeker Werkgroep Infectiepreventie Vastgesteld: juli 2012 Revisiedatum: juli 2017 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits steeds

Nadere informatie

Influenza vaccinatie van ziekenhuismedewerkers

Influenza vaccinatie van ziekenhuismedewerkers Influenza vaccinatie van ziekenhuismedewerkers Achtergrond Het RIVM en Vernet Verzuimnetwerk B.V. hebben een onderzoek uitgevoerd onder ziekenhuismedewerkers naar de relatie tussen de influenza vaccinatiegraad

Nadere informatie

Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO)

Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO) Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO) 2 Inleiding U ontvangt deze folder omdat bij u een BRMO is aangetoond. In deze folder kunt u lezen meer over BRMO zoals wat het is, hoe het wordt vastgesteld

Nadere informatie

MRSA Radboud universitair medisch centrum

MRSA Radboud universitair medisch centrum MRSA U wordt behandeld in het Radboudumc en bent mogelijk in contact gekomen met de MRSA bacterie (Meticilline Resistente Staphylococcus Aureus). Dit kan zijn doordat u Beroepsmatig in aanraking komt

Nadere informatie

Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO)

Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO) Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO) Inleiding U ontvangt deze folder omdat bij u een BRMO is aangetoond. In deze folder kunt u lezen meer over een BRMO zoals wat het is, hoe het wordt vastgesteld

Nadere informatie

Voor een stapsgewijze implementatie van handhygiëne in het verpleeghuis

Voor een stapsgewijze implementatie van handhygiëne in het verpleeghuis Implementatiegids Voor een stapsgewijze implementatie van handhygiëne in het verpleeghuis Deze implementatiegids kunt u als leidraad gebruiken voor het stapsgewijs implementeren van handhygiëne in uw verpleeghuis.

Nadere informatie

HANDHYGIENE? HANDHYGIENE! Paul J Caesar Afd. Hygiëne en Infectiepreventie MCL

HANDHYGIENE? HANDHYGIENE! Paul J Caesar Afd. Hygiëne en Infectiepreventie MCL HANDHYGIENE? HANDHYGIENE! Paul J Caesar Afd. Hygiëne en Infectiepreventie MCL Workshops FRIESLAND COLLEGE, april 2006 ZHI NEDERLAND 5-10% OPGENOMEN PATIENTEN / JAAR (CA. 80.000 PAT.) MCL ca 27000 opn/jaar

Nadere informatie

Tweede evaluatie VMS Veiligheidsprogramma

Tweede evaluatie VMS Veiligheidsprogramma Tweede evaluatie VMS Veiligheidsprogramma Medicatieverificatie High Risk Medicatie EPD Indicator scan Dr. Joanna E. Klopotowska, postdoc onderzoeker Safety 4 patients VUmc/EMGO+ Drs. Bernadette Schutijser,

Nadere informatie

Infectie RIsico Scan (IRIS) risico s in beeld

Infectie RIsico Scan (IRIS) risico s in beeld ABR Netwerk, 5 september Vucht Infectie RIsico Scan (IRIS) risico s in beeld dr Ina (LE) Willemsen Consultant Infectiepreventie Amphia ziekenhuis Breda Werkpakket verantwoordelijke IRIS Amphia ziekenhuis

Nadere informatie

BRMO-positief, en dan?

BRMO-positief, en dan? Infectiepreventie BRMO-positief, en dan? www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl INF005 / BRMO-positief, en dan? / 10-04-2015 2 BRMO-positief, en

Nadere informatie

BRMO. Bijzonder Resistent Micro-Organisme

BRMO. Bijzonder Resistent Micro-Organisme BRMO Bijzonder Resistent Micro-Organisme Inleiding Uit onderzoek is gebleken dat u met een Bijzonder Resistent Micro-organisme (BRMO) besmet bent. Dit zijn bacteriën die verwant zijn aan bacteriën die

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Contactisolatie kinderen

Ziekenhuizen. Contactisolatie kinderen Ziekenhuizen Contactisolatie kinderen Werkgroep Infectiepreventie Vastgesteld:april 2004 Revisie: april 2009 Aan de samenstelling van deze richtlijn werd, behalve door leden en medewerkers van de WIP,

Nadere informatie

Titel: H & I Handhygiëne (V&V 8134) Versie: 2Uitgeprint document is maximaal 24 uur geldig. Printdatum: Huidige datum:

Titel: H & I Handhygiëne (V&V 8134) Versie: 2Uitgeprint document is maximaal 24 uur geldig. Printdatum: Huidige datum: H & I Handhygiëne (V&V 8134) v. 2, te gebruiken tot 24 uur na 28-11- Map: Zuyderland\Care\Zuyderland Care (V&V) Titel: H & I Handhygiëne (V&V 8134) Versie: 2 Status: Gepubliceerd Algemeen Aangemaakt: Wijzigingsdatum:

Nadere informatie

1 07 oktober 2011. Handhygiëne Toolkit

1 07 oktober 2011. Handhygiëne Toolkit 1 07 oktober 2011 Handhygiëne Toolkit Aanleiding 2 Handvaten Handhygiëne is de meest effectieve maatregel om (zorggerelateerde) infecties te voorkómen. Invloed op mortaliteit, morbiditeit en welzijn Moeilijk

Nadere informatie

Meningen van verpleegkundigen en verzorgenden over de complexiteit van zorg Factsheet Panel Verpleegkundigen en Verzorgenden, april 2007

Meningen van verpleegkundigen en verzorgenden over de complexiteit van zorg Factsheet Panel Verpleegkundigen en Verzorgenden, april 2007 LEVV Landelijk Expertisecentrum Verpleging & Verzorging Meningen van verpleegkundigen en verzorgenden over de complexiteit van zorg Factsheet Panel Verpleegkundigen en Verzorgenden, april 2007 De meeste

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Strikte isolatie

Ziekenhuizen. Strikte isolatie Ziekenhuizen Strikte isolatie Werkgroep Infectie Preventie Vastgesteld: november 2006 Revisie: november 2011 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits de Werkgroep Infectie Preventie

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Cytomegalovirusinfecties bij zwangeren

Ziekenhuizen. Cytomegalovirusinfecties bij zwangeren Ziekenhuizen Cytomegalovirusinfecties bij zwangeren Werkgroep Infectie Preventie Vastgesteld: februari 2007 Revisie: februari 2012 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits de

Nadere informatie

BRMO INFORMATIE VOOR PATIËNTEN

BRMO INFORMATIE VOOR PATIËNTEN BRMO INFORMATIE VOOR PATIËNTEN Inleiding Onlangs bent u op de hoogte gebracht dat er bij u in een kweek een bijzonder resistent micro-organisme (BRMO) is gevonden. U leest in deze folder wat BRMO zijn,

Nadere informatie

Kennistoets: Preventiebeleid

Kennistoets: Preventiebeleid Home no. 1 Februari 2016 Themanummer Antibiotica Eerdere edities Verenso.nl Kennistoets: Preventiebeleid Drs. Martin van Leen redactie@verenso.nl In deze in ere herstelde rubriek, testen wij uw kennis

Nadere informatie

Disclosure slide. Geen (potentiële) belangenverstrengeling. Geen

Disclosure slide. Geen (potentiële) belangenverstrengeling. Geen Disclosure slide Geen (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Project mogelijk gemaaktdoor ZonMw 1 Knelpuntenanalyse zorginfecties Is een kwaliteitstandaard

Nadere informatie

Isolatie. Hygiëne en Infectiepreventie. Beter voor elkaar

Isolatie. Hygiëne en Infectiepreventie. Beter voor elkaar Isolatie Hygiëne en Infectiepreventie Beter voor elkaar 2 Inleiding Deze folder is bedoeld voor patiënten die geïsoleerd verpleegd worden en voor familie/bezoek van deze patiënten. Bij u is onlangs een

Nadere informatie

MRSA. Wat is MRSA, wat zijn de gevolgen voor u, uw familie, voor medewerkers en andere patiënten?

MRSA. Wat is MRSA, wat zijn de gevolgen voor u, uw familie, voor medewerkers en andere patiënten? MRSA Wat is MRSA, wat zijn de gevolgen voor u, uw familie, voor medewerkers en andere patiënten? 2 Wat is MRSA? MRSA staat voor Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus. Stafylokokken zijn bacteriën

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Strikte isolatie

Ziekenhuizen. Strikte isolatie Ziekenhuizen Strikte isolatie Werkgroep Infectiepreventie Vastgesteld: november 2006 Revisie: november 2011 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits steeds de Werkgroep Infectiepreventie

Nadere informatie

Workshop infectiepreventie

Workshop infectiepreventie Workshop infectiepreventie Carolien Oldenkamp Berkelaar, deskundige infectiepreventie bestuurslid, trainer voorzitter a.i. Waar denk je aan bij infectiepreventie? Handhygiëne Bacteriën Schoonmaak Desinfectie

Nadere informatie

BRMO (Resistente bacteriën)

BRMO (Resistente bacteriën) BRMO (Resistente bacteriën) Drager van resistente bacteriën Er is geconstateerd dat u drager bent van een bacterie die ongevoelig (resistent) is voor bepaalde antibiotica. Dit is op zich niet ernstig,

Nadere informatie

002936, te gebruiken tot 24 uur na 18-12-2013, 09:12.

002936, te gebruiken tot 24 uur na 18-12-2013, 09:12. 002936, te gebruiken tot 24 uur na, 09:12. Page 1 of 7 Document ID 002936 Versie 7 Titel Handhygiëne, Uitvoeren en toepassen van Specialisme JBZ breed document Definitie Dit protocol beschrijft hoe handhygiëne

Nadere informatie

adviezen na een MRSA informatiefolder voor hernia-operatie patiënt en bezoeker van ZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam

adviezen na een MRSA informatiefolder voor hernia-operatie patiënt en bezoeker van ZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam MRSA adviezen na een informatiefolder voor hernia-operatie patiënt en bezoeker van ZorgSaam Ziekenhuis ZorgSaam 1 Wat is MRSA en wat zijn de gevolgen voor u, uw familie, voor medewerkers en andere patiënten?

Nadere informatie

Wat is M RSA? Wat zijn de ziekteverschijnselen van M RSA? Hoe kun je M RSA krijgen en hoe kun je anderen besmetten?

Wat is M RSA? Wat zijn de ziekteverschijnselen van M RSA? Hoe kun je M RSA krijgen en hoe kun je anderen besmetten? MRSA In deze folder leest u wat MRSA is, welke gevolgen dit kan hebben voor uw opname en behandeling en welke maatregelen er genomen worden om de verspreiding van MRSA te voorkomen. U wordt behandeld

Nadere informatie

Infectiepreventiebeleid EVO PDF Tools Demo

Infectiepreventiebeleid EVO PDF Tools Demo Infectiepreventiebeleid Ziekenhuis Gelderse Vallei Deze folder is bedoeld voor alle nieuwe medewerkers. Het bevat informatie over de afdeling infectiepreventie, afspraken, regels en maatregelen rondom

Nadere informatie

Beroepsmatig in aanraking komt met levende varkens, vleeskalveren of vleeskuikens.

Beroepsmatig in aanraking komt met levende varkens, vleeskalveren of vleeskuikens. MRSA 1 U wordt behandeld in een zorginstelling en bent mogelijk in contact gekomen met de MRSA bacterie (Meticilline Resistente Staphylococcus Aureus). Dit kan zijn doordat u Beroepsmatig in aanraking

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Handhygiëne medewerkers

Ziekenhuizen. Handhygiëne medewerkers Ziekenhuizen Handhygiëne medewerkers Werkgroep Infectiepreventie Vastgesteld: oktober 2007 Revisie: oktober 2012 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits steeds de Werkgroep

Nadere informatie

Maatregelen bij Bijzonder Resistent Microorganismen

Maatregelen bij Bijzonder Resistent Microorganismen BRMO en isolatie Maatregelen bij Bijzonder Resistent Microorganismen Deze folder geeft u informatie over bijzonder resistente microorganismen (BRMO) en de extra maatregelen die binnen het Laurentius Ziekenhuis

Nadere informatie

Voorkomen is beter dan Genezen

Voorkomen is beter dan Genezen Voorkomen is beter dan Genezen Micro organismen Resistentie Verspreiding & Veilig Werken Sylvia van Dijk-Salters, Deskundige Infectiepreventie UMC Utrecht Micro-organismen en verspreidingsweg Besmetting

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Dienst Ziekenhuishygiëne. Meer weten over CPE (Carbapenemase Producerende Enterobacteriën) GezondheidsZorg met een Ziel

Patiënteninformatie. Dienst Ziekenhuishygiëne. Meer weten over CPE (Carbapenemase Producerende Enterobacteriën) GezondheidsZorg met een Ziel i Patiënteninformatie Dienst Ziekenhuishygiëne Meer weten over CPE (Carbapenemase Producerende Enterobacteriën) GezondheidsZorg met een Ziel Inleiding Elk ziekenhuis heeft te maken met micro-organismen

Nadere informatie

Resultaten campagnes handhygiëne

Resultaten campagnes handhygiëne Resultaten campagnes handhygiëne Nut van campagnes Universitair ziekenhuis Geneve ziekenhuisbrede campagne met posters, feedback, promotie handalcohol - compliance van 48 naar 66% - nosocomiale infecties

Nadere informatie

WETEN is METEN. Objectief en gestandaardiseerd meten van infectiepreventiebeleid. UITNODIGING SYMPOSIUM Vrijdag 16 november :00 17:00

WETEN is METEN. Objectief en gestandaardiseerd meten van infectiepreventiebeleid. UITNODIGING SYMPOSIUM Vrijdag 16 november :00 17:00 WETEN is METEN Objectief en gestandaardiseerd meten van infectiepreventiebeleid UITNODIGING SYMPOSIUM Vrijdag 16 november 2018 9:00 17:00 Introductie Infectiepreventie in Nederland heeft door de jaren

Nadere informatie

Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA

Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA Via deze folder geven wij u antwoorden op de enkele van de meest gestelde vragen over MRSA. Wat is MRSA? Staphylococcus aureus, is een bacterie die in veel gevallen

Nadere informatie

Clostridium difficile

Clostridium difficile Clostridium difficile 2 Inleiding U heeft van uw arts gehoord dat bij u de ziekenhuisbacterie Clostridium difficile aanwezig is. Deze folder geeft informatie over deze bacterie. Ook leest u in deze folder

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Persoonlijke hygiëne patiënt en bezoeker

Ziekenhuizen. Persoonlijke hygiëne patiënt en bezoeker Ziekenhuizen Persoonlijke hygiëne patiënt en bezoeker Werkgroep Infectiepreventie Vastgesteld: juli 2012 Gewijzigd: maart 2014 Revisiedatum: juli 2017 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

Handen uit de mouwen: 11+1 x sterk. 11+1 x veilig

Handen uit de mouwen: 11+1 x sterk. 11+1 x veilig Handen uit de mouwen: 11+1 x sterk 11+1 x veilig Greet Vos, Erasmus MC Namens de stuurgroep en werkgroep Handen uit de Mouwen HANDEN UIT DE MOUWEN Historie/aanleiding SRZ convenant 12/2/09 Netwerk Veiligheids

Nadere informatie

ISOLATIEM AATREGELEN

ISOLATIEM AATREGELEN ISOLATIEMAATREGELEN Bij u is onlangs een micro-organisme aangetroffen. In deze folder leest u welke isolatiemaatregelen er in het UCCZ Dekkerswald worden getroffen om verspreiding te voorkomen. Besmetting

Nadere informatie

Handhygiëne bezoekers CWZ

Handhygiëne bezoekers CWZ Handhygiëne bezoekers CWZ 2 Deze folder is bedoeld om u te informeren hoe u door eenvoudige handelingen als het wassen of desinfecteren van de handen, de overdracht van micro-organismen (zoals bacteriën

Nadere informatie

Isolatiemaatregelen. Infectiepreventie

Isolatiemaatregelen. Infectiepreventie Isolatiemaatregelen Infectiepreventie Inleiding Ieder mens draagt miljarden bacteriën met zich mee. Bacteriën worden ook wel micro-organismen genoemd omdat zij niet met het blote oog te zien zijn maar

Nadere informatie

Bijzonder Resistente Micro-Organismen. Isolatiemaatregelen infectiepreventie bij BRMO

Bijzonder Resistente Micro-Organismen. Isolatiemaatregelen infectiepreventie bij BRMO Bijzonder Resistente Micro-Organismen Isolatiemaatregelen infectiepreventie bij BRMO In deze folder vindt u meer informatie over Bijzonder Resistente Micro Organismen (BRMO) en Extended Spectrum Beta-Lactamase

Nadere informatie

Meticilline Resistente Staphylococcus aureus MRSA

Meticilline Resistente Staphylococcus aureus MRSA Tijdens uw behandeling op de polikliniek of opname in het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) of MCL Harlingen worden extra maatregelen toegepast, omdat u mogelijk een moeilijk te bestrijden bacterie bij

Nadere informatie

In gesprek met Jobje Haaijman over preventie- en hygiënebeleid

In gesprek met Jobje Haaijman over preventie- en hygiënebeleid Home no. 1 Februari 2016 Themanummer Antibiotica Eerdere edities Verenso.nl In gesprek met Jobje Haaijman over preventie- en hygiënebeleid Een goed preventiebeleid vermindert het aantal zorggerelateerde

Nadere informatie

Informatiepakket MST over de VRE-bacterie

Informatiepakket MST over de VRE-bacterie Informatiepakket MST over de VRE-bacterie Op de verpleegafdeling Vaatchirurgie in Medisch Spectrum Twente is de VRE-bacterie aangetroffen. VRE staat voor 'Vancomycine Resistente Enterokok'. Deze bacterie

Nadere informatie

MRSA staat voor Methicilline (M) resistente (R) Staphylococcus (S) aureus (A).

MRSA staat voor Methicilline (M) resistente (R) Staphylococcus (S) aureus (A). MRSA MRSA staat voor Methicilline (M) resistente (R) Staphylococcus (S) aureus (A). Stafylokokken zijn bacteriën die ongemerkt leven bij vele mensen, bij voorkeur in de neus of op de huid. Deze bacteriën

Nadere informatie

MRSA in verpleeghuis en woonzorgcentrum

MRSA in verpleeghuis en woonzorgcentrum Verpleeghuis- woon- en thuiszorg MRSA in verpleeghuis en woonzorgcentrum Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits steeds de Werkgroep Infectiepreventie als auteur wordt vermeld.

Nadere informatie

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Hygiene en infectiepreventie 9

Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Hygiene en infectiepreventie 9 Protocollen Voorbehouden, Risicovolle en Overige handelingen Hygiene en infectiepreventie 9 Handhygiëne Deze WIP richtlijn betreft de handhygiëne voor zover het niet gaat om operatieve ingrepen en voeding.

Nadere informatie

Utrecht, november 2017 V Cnc*et/

Utrecht, november 2017 V Cnc*et/ Cnc*et/ Rapport naar aanleiding van het thematisch toezichtbezoek infectiepreventie aan De Wildenborch van Stichting Groenhuysen op 13 oktober 2017 te Roosendaal Utrecht, november 2017 V2002743 Groenhuysen

Nadere informatie

Contact isolatie-ge. Infectiepreventie

Contact isolatie-ge. Infectiepreventie Contact isolatie-ge Infectiepreventie Isolatieverpleging, contact isolatie-ge U wordt tijdens uw opname in het ziekenhuis in contact isolatie verpleegd. In deze folder geven we u meer informatie over isolatiemaatregelen

Nadere informatie

Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Geïsoleerd verplegen

Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Geïsoleerd verplegen Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Geïsoleerd verplegen 1 Geïsoleerd verplegen U bent opgenomen in het Wilhelmina Ziekenhuis Assen (WZA) en wordt hier geïsoleerd

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting De laatste jaren wordt in steeds meer zorginstellingen aandacht besteed aan infectiepreventie en patiëntveiligheid. Een van de redenen is de toenemende antibiotica resistentie van bacteriën

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Verpleging in isolatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Verpleging in isolatie PATIËNTEN INFORMATIE Verpleging in isolatie 2 PATIËNTENINFORMATIE Algemeen U bent opgenomen, of uw naaste is opgenomen, in het Maasstad Ziekenhuis en wordt in isolatie verpleegd. U bent door uw behandelend

Nadere informatie

Peter Jacobs. BRMO in de GGD-praktijk, wat kan men van de GGD verwachten

Peter Jacobs. BRMO in de GGD-praktijk, wat kan men van de GGD verwachten Peter Jacobs BRMO in de GGD-praktijk, wat kan men van de GGD verwachten Peter Jacobs 28 jan 2014 Disclosure belangen P. Jacobs (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Isolatiemaatregelen bij ESBL op de dialyseafdeling. Inhoudsopgave

Isolatiemaatregelen bij ESBL op de dialyseafdeling. Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding en probleemstelling 5 1.1 Inleiding 5 1.2 Probleemstelling 6 2. Doel- en vraagstelling 7 2.1 Doelstelling 7 2.2 Vraagstelling 7 2.2.1 Deelvragen 7 3. Methode van onderzoek 8

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Handhygiëne medewerkers

Ziekenhuizen. Handhygiëne medewerkers Ziekenhuizen Handhygiëne medewerkers Werkgroep Infectiepreventie Vastgesteld: oktober 2007 Wijziging: september 2012 Revisie: oktober 2012 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid

Nadere informatie

Bijzonder resistente micro-organismen/ BRMO

Bijzonder resistente micro-organismen/ BRMO Patiënteninformatie Bijzonder resistente micro-organismen/ BRMO Informatie over resistente bacteriën anders dan MRSA 1234567890-terTER_ Bijzonder resistente micro-organismen/ BRMO Informatie over resistente

Nadere informatie

Onderzoek naar voorschrijven door Verpleegkundig Specialisten. Anneke Francke, mede namens Marieke Kroezen (NIVEL) 19 juni 2014

Onderzoek naar voorschrijven door Verpleegkundig Specialisten. Anneke Francke, mede namens Marieke Kroezen (NIVEL) 19 juni 2014 Onderzoek naar voorschrijven door Verpleegkundig Specialisten Anneke Francke, mede namens Marieke Kroezen (NIVEL) 19 juni 2014 In de praktijk horen we niet alleen dat de kwaliteit van het voorschrijven

Nadere informatie

Het norovirus wordt gemakkelijk overgedragen en er zijn maar weinig virusdeeltjes nodig om besmet te raken.

Het norovirus wordt gemakkelijk overgedragen en er zijn maar weinig virusdeeltjes nodig om besmet te raken. Norovirus Inleiding Net als in andere Nederlandse ziekenhuizen en zorginstellingen komt er in de OZG af en toe een buikgriepuitbraakje voor, die wordt veroorzaakt door het norovirus. Bij een uitbraak van

Nadere informatie

Hoe was je je handen goed? J.G. van der Hoeven

Hoe was je je handen goed? J.G. van der Hoeven Hoe was je je handen goed? J.G. van der Hoeven Wat is het probleem? Cooper MA. Nature 2011;472:april 7:32 Antibiotica resistentie Leidt tot hogere sterfte Verhoogt het risico van verspreiding Verlaagt

Nadere informatie

De meest gestelde vragen over MRSA

De meest gestelde vragen over MRSA De meest gestelde vragen over MRSA Inleiding In deze brochure treft u de meest gestelde vragen aan over MRSA en de antwoorden daarop. De brochure is een aanvulling op de ziekenhuisfolder waarin algemene

Nadere informatie

Good practice: samenwerken en verbinden

Good practice: samenwerken en verbinden Good practice: samenwerken en verbinden Ontschotting binnen de GGD Project handhygiëne De Aanleiding Zorginstelling vraagt om scholing handhygiëne Hoe is het eigenlijk gesteld met de hygiëne op onze GGD!?

Nadere informatie

Bouwen aan BRMO beleid in verpleeg- en verzorgingshuizen en extramuraal

Bouwen aan BRMO beleid in verpleeg- en verzorgingshuizen en extramuraal Bouwen aan BRMO beleid in verpleeg- en verzorgingshuizen en extramuraal Zorg dat de basis goed is Mari van der Most Deskundige infectiepreventie 29 januari 2015 Disclosure belangen spreker (potentiële)

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Strikte isolatie kinderen

Ziekenhuizen. Strikte isolatie kinderen Ziekenhuizen Strikte isolatie kinderen Werkgroep Infectie Preventie Vastgesteld: april 2004 Revisie: april 2009 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits de Werkgroep Infectie

Nadere informatie

Persoonlijke hygiëne medewerkers

Persoonlijke hygiëne medewerkers Verpleeghuis- woon- en thuiszorg Persoonlijke hygiëne medewerkers Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits steeds de Werkgroep Infectiepreventie als auteur wordt vermeld. Vergewis

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Preoperatieve handdesinfectie

Ziekenhuizen. Preoperatieve handdesinfectie Ziekenhuizen Preoperatieve handdesinfectie Werkgroep Infectie Preventie Vastgesteld: juni 2008 Revisie: juni 2013 Aan de samenstelling van deze richtlijn werd, behalve door leden en medewerkers van de

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Multiresistente kiemen

Patiënteninformatie. Multiresistente kiemen Patiënteninformatie Multiresistente kiemen Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Informatie over multiresistentie kiemen... 3 Wat zijn multiresistente kiemen?... 3 Hoe kunt u een multiresistente kiem krijgen?...

Nadere informatie

Deze informatie is bestemd voor patiënten met een mogelijke of aangetoonde MRSA besmetting.

Deze informatie is bestemd voor patiënten met een mogelijke of aangetoonde MRSA besmetting. Deze informatie is bestemd voor patiënten met een mogelijke of aangetoonde MRSA besmetting. Wat is MRSA? Staphylococcus aureus, is een bacterie die bij 20-60% van gezonde personen voorkomt op de huid.

Nadere informatie

Onderzoek naar de compliance van de. infectiepreventiemaatregelen bij contactisolatie in

Onderzoek naar de compliance van de. infectiepreventiemaatregelen bij contactisolatie in Onderzoek naar de compliance van de infectiepreventiemaatregelen bij contactisolatie in het Martini Ziekenhuis Groningen Naam student : Hans Stiekema Praktijkbegeleider : Chandra Jainandunsing Kerndocent

Nadere informatie

THEMA: HANDHYGIËNE: WAAROM, WIE EN WANNEER?

THEMA: HANDHYGIËNE: WAAROM, WIE EN WANNEER? THEMA: HANDHYGIËNE: WAAROM, WIE EN WANNEER? WAAROM? Per dag overlijden wereldwijd duizenden mensen aan zorg gerelateerde infecties. Handen zijn een vervoersmiddel voor ziekteverwekkende bacteriën en virussen.

Nadere informatie

Licht in de duisternis

Licht in de duisternis Licht in de duisternis Onderzoek naar de mogelijkheid om ATP meting in te zetten in het St. Elisabeth ziekenhuis te Tilburg Opleiding: Opleiding tot ziekenhuishygiënist, Wenckebach Instituut Groningen

Nadere informatie

Zoeken naar evidence

Zoeken naar evidence Zoeken naar evidence Faridi van Etten-Jamaludin Clinical librarian Medische Bibliotheek AMC 2 december 2008 Evidence Based Practice? Bij EBP worden klinische beslissingen genomen op basis van het best

Nadere informatie

Patiënteninformatie. MRSA en geïsoleerd verplegen. Hygiëne en Infectiepreventie. Meticilline Resistente Staphylococcus Aureus (MRSA)

Patiënteninformatie. MRSA en geïsoleerd verplegen. Hygiëne en Infectiepreventie. Meticilline Resistente Staphylococcus Aureus (MRSA) Hygiëne en Infectiepreventie MRSA en geïsoleerd verplegen i Patiënteninformatie Meticilline Resistente Staphylococcus Aureus (MRSA) Slingeland Ziekenhuis Algemeen U bent (mogelijk) drager van de MRSA-bacterie.

Nadere informatie

Ziekenhuishygiëne BRMO

Ziekenhuishygiëne BRMO Ziekenhuishygiëne BRMO Bij u is een BRMO gevonden. Maar wat is een BRMO? In deze folder leest u meer over BRMO en welke maatregelen genomen moeten worden. WAT IS EEN BRMO? BRMO is de afkorting van Bijzonder

Nadere informatie

ANALYSE PATIËNTERVARINGEN ELZ HAAKSBERGEN

ANALYSE PATIËNTERVARINGEN ELZ HAAKSBERGEN ANALYSE PATIËNTERVARINGEN ELZ HAAKSBERGEN Dr. C.P. van Linschoten Drs. P. Moorer Definitieve versie 27 oktober 2014 ARGO BV Inhoudsopgave 1. INLEIDING EN VRAAGSTELLING... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Vraagstelling...

Nadere informatie

MRSA-positief, wat nu?

MRSA-positief, wat nu? Infectiepreventie MRSA-positief, wat nu? www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is MRSA?... 3 Wie loopt het meeste risico MRSA op te lopen?... 3 MRSA-dragerschap... 4 Verspreiding van MRSA voorkomen...

Nadere informatie

Deel 3. Persoonlijke hygiëne

Deel 3. Persoonlijke hygiëne Goedgekeurd door: PVE Pagina 1 van 7 Deel 3 Persoonlijke hygiëne Goedgekeurd door: PVE Pagina 2 van 7 Inhoudsopgave deel 3 Persoonlijke hygiëne Pagina 1. DEFINITIE... 3 2. DOEL... 3 3. RICHTLIJNEN... 3

Nadere informatie

LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE. Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose

LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE. Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose Symposium onderzoeksresultaten 2017 Sonja Kuipers, MSc MSW RN PhD-Student Zonder

Nadere informatie

U bent drager van MRSA. Wat nu?

U bent drager van MRSA. Wat nu? U bent drager van MRSA. Wat nu? Beste patiënt Uw arts of verpleegkundige heeft u ingelicht dat bij u MRSA is gevonden. MRSA staat voor Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus. Een aantal voorzorgsmaatregelen

Nadere informatie

Patiënteninformatie. VRE Vancomycine resistente enterococcus

Patiënteninformatie. VRE Vancomycine resistente enterococcus Patiënteninformatie VRE Vancomycine resistente enterococcus Inhoud Inleiding... 3 Informatie over VRE... 3 Wat is VRE?... 3 Is de VRE-bacterie gevaarlijk?... 3 Kan ik ziek worden van VRE?... 3 Hoe wordt

Nadere informatie

Afdeling hygiëne en infectiepreventie MRSA-bacterie? Voorkomen is beter

Afdeling hygiëne en infectiepreventie MRSA-bacterie? Voorkomen is beter Afdeling hygiëne en infectiepreventie MRSA-bacterie? Voorkomen is beter Bent u de afgelopen 2 maanden in een buitenlands ziekenhuis opgenomen of behandeld geweest? Hebt u beroepsmatig contact met varkens

Nadere informatie

Begeleiding van HIV-patiënten

Begeleiding van HIV-patiënten Symposium Up-to-Date in Infectieziekten Zaterdag 11 februari 2012 Begeleiding van HIV-patiënten Anneleen Lijnen Nurse physician assistant Dienst Infectieziekten 1) Voorstelling Verpleegkundige Ondersteuning

Nadere informatie

Vancomycine resistente enterococcus (VRE)

Vancomycine resistente enterococcus (VRE) Infobrochure Vancomycine resistente enterococcus (VRE) Mevrouw, mijnheer, Tijdens uw verblijf werd bij u een kiem vastgesteld die een vancomycine resistente enterococcus (VRE) wordt genoemd. De informatie

Nadere informatie