Minor ISD The Gambia. Welcome to the smiling coast of Africa!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Minor ISD The Gambia. Welcome to the smiling coast of Africa!"

Transcriptie

1 Minor ISD The Gambia Welcome to the smiling coast of Africa! 1

2 Inhoudsopgave Inleiding. 3 Hoofdstuk 1: Gambia The smiling coast Klein land Bevolking Religie Vrede Sociale contacten Opleiding Klimaat... 7 Hoofdstuk 2: Groepsprojecten Nursery school: Unite 4 kids Corporal punishment Hoofdstuk 3: Individuele stages Abuko Upper Basic School Methodist special needs school - Kanifing Tallinding upper basic school Tanka Tanka Health Clinic Brikama Gam Solar Overig Hoofdstuk 4: Wonen Brikama Busumbala Hoofdstuk 5: Eten en drinken Algemeen Belangrijk om te weten Enkele lokale (voorbeeld) recepten Domoda Hoofdstuk 6: Locaties Brikama Senegambia Hoofdstuk 7: Voorbereiding Visum Vliegreis

3 7.3. Meeneemlijst Visakaart en geld Inentingen Ziek wat nu? Introductieweek Hoofdstuk 8: Vervoer Algemeen Junctions Openbaarvervoer Het kopen van je eigen fiets Hoofdstuk 9: Boodschappen Aankopen Afdingen Hoofdstuk 10: Media, internet en Wifi Internet café Wifi Dongel Hoofdstuk 11: Uitstapjes.. 28 Hoofdstuk 12: Tips 30 Hoofdstuk 13: Contactpersonen Gambia College Studenten Organisaties

4 Inleiding The smiling coast of West-Africa, dat is het land waar je terecht gaat komen. Waar jij een ervaring rijker gaat worden, door te leven in een totaal andere cultuur, in een land wat je vreemd is en waar je de lokale taal niet kent. Met gewoontes, feestdagen, begroetingen en normen en waarden die anders zijn dan die van jou. De informatie die in deze informatiefolder staat kun je gebruiken als voorbereiding op je reis naar Gambia, zodat je je een beetje kunt inlezen in hun normen en waarden en in hun gewoontes. Denk niet dat je alles weet nadat je dit hebt gelezen. Wees nieuwsgierig en bekijk alles met een open blik. Ontdek zelf, reflecteer en heb een fantastische tijd. Gambia is daar uitermate geschikt voor! Succes! 4

5 Hoofdstuk 1: Gambia 1.1. The smiling coast The Gambia, the smiling coast of West-Africa. De slogan die je in veel informatie brochures over Gambia leest en nog vele malen zult horen in Gambia zelf. Misschien verwijst het naar de vriendelijkheid, de behulpzaamheid van de bevolking of het samen delen. Velen zijn bereid om jou of een medeburger te helpen: bij het vinden van de weg, bij autopech of op een andere manier. Misschien verwijst het naar de vele praatjes die men met elkaar en jou maakt, de vrede die heerst in het land of naar de glimlach die je krijgt van vele Gambianen. Ontdek zelf wat jij verstaat onder the smiling coast! 1.2. Klein land Gambia is een klein land. Met km2 is het iets groter dan Brabant en Gelderland samen. En klein voelt het ook als je door het westelijke gebied (Kombo) gaat. Regelmatig merk je dat mensen elkaar kennen en elkaar aanspreken. Het land is omsloten door Senegal en de Atlantische Oceaan. De rivier de Gambia doorkruist het land. Het land bestaat voornamelijk uit verschillende dorpen en een aantal grotere steden. De Westkust is vooral gericht op toerisme en je vindt daar dan ook voldoende hotels, restaurants, winkels en uitgaansgelegenheden Bevolking Het land telt zo n 1,5 miljoen inwoners. Zo n 45% van deze groep zijn kinderen en jongeren. De inwoners behoren tot verschillende culturele bevolkingsgroepen. De grootste groep binnen Gambia is Madinka (40%). Daarnaast heb je o.a. Wolof (12%), Fulla (13%) en Manjago, Jula, de Serahuli, Serer en Aku bevolkingsgroepen. Door deze diversiteit aan bevolkingsgroepen hoor je naast het Engels de officiële voertaal ook lokale talen, zoals Madinka-, Wolof-, Fula- en Jola. De gemiddelde levensverwachting in Gambia is 53 jaar (vrouwen 55, mannen 51 jaar). Het geboortecijfer ligt erg hoog: per 1000 inwoners worden er 43 kinderen geboren. Vrouwen krijgen gemiddeld 5,7 kinderen in hun leven. 80 van de 1000 kinderen sterft in hun eerste levensjaar Religie Religie is een vanzelfsprekendheid in Gambia en maakt dan ook deel uit van het straatbeeld: moskeeën, islamitische scholen, een aantal kerken en christelijke scholen. Mensen die langs de kant van de weg bidden, gekleurde gietertjes voor de rituele wassing, kettingen met kruisjes eraan, kleurrijke hoofddoeken, stickers met de tekst Allah is one, posters van marabouts. Je vindt het allemaal in Gambia. Zo n 90 tot 95% van de bevolking is moslim. Bijna 5 tot 10% is Christen. Een klein deel van de bevolking behoort tot de Bahai, Sikhs, Hindu s of een ander geloof. Er zullen weinig Gambianen zijn die zeggen geen geloof te hebben. Waarschijnlijk wordt er voor je gebeden als je zegt geen geloof te hebben. Binnen de grote religies vallen verschillende stromingen en zijn verschillende belevingen. De meeste moslims in het land behoren zijn soennieten. Een klein aantal rekent zich tot de Achamadyanen. Onder de Christenen in Gambia vind je Methodisten, Katholieken, Anglicanen, 5

6 Evangelisten en meer. Radicale stromingen proberen de regering en de islamitische en christelijke raden buiten het land te houden. Voorouder-religie speelt binnen de gehele bevolking een belangrijke rol en is verbonden aan de culturele bevolkingsgroep. Als je goed kijkt ontdek je bij volwassenen en kinderen, Moslims en Christen juju s, sieraden ter bescherming, voor geluk of om beter te worden. Moskee Rond vijf uur s ochtends hoor je de eerste van de vijf gebedsoproepen. De laatste is rond 8u s avonds. Voor het vrijdagmiddaggebed wordt het werk iets voor twee uur neergelegd om op tijd in de moskee te zijn. Scholen hebben de middag vrij, mensen doen het iets rustiger aan en zien er extra netjes gekleed uit. Wil je deelnemen aan het gebed in de plaatselijke moskee overleg dan met de mensen van je compound of met oustas Ibrahim Touray, hoofd van de islamitische afdeling van het Gambia College (tel: ) Christian Redeemed Church of God (Senegambia) en Catholic Church of Brikama Mocht je gewend zijn om naar de kerk te gaan op zondag, of zou je gewoon eens een Gambiaanse kerkdienst mee willen maken, dan is daar de mogelijkheid voor. In Senegambia zit een vestiging van een Youth For Christ kerk, de Redeemed Church of God. Pastor is Seal Sylvester Jammeh, die het erg leuk vindt om Nederlandse vrienden in zijn kerk te hebben. Je kunt hem bereiken op: of De diensten zijn goed te volgen omdat alles in het Engels wordt gedaan en bovendien word er veel gezongen, wat de diensten erg mooi maakt. Een andere mogelijkheid is de Katholieke kerk in Brikama. Je kunt hierover contact opnemen met father Edu Gomez, hoofd van de christelijke afdeling van het Gambia College via Vrede Ondanks of dankzij de diversiteit in religie en cultuur is Gambia een vredig land. Er zijn geen grote conflicten. Er zijn veel interreligieuze en interculturele familiebanden en religieuze en culturele feesten worden gezamenlijk gevierd. What we have in the Gambia is deeper then academical dialogue. It exist naturally. Life here is a great lesson to anyone who wants to be a disciple. We not look at the religion before smiling to one and other. It's the essence of life. We are both human beings. Let us go on despite what we believe. Let us collaborate together, let us sing together let us cry together. We must not loose that. Gambia kan gezien worden als een veilig land. Er is niet veel criminaliteit afgezien van kleine diefstal. Let dus wel goed op je spullen! 1.6. Sociale contacten Contact op straat is snel gelegd, door Gambianen onderling en tussen Gambianen en buitenlanders. Velen zijn geïnteresseerd in Westerlingen. Ze spreken je dan ook snel aan en willen vrienden met je worden. What is your nice name? Where do you come from? Can I have your phone number? Wen alvast maar aan de standaard gesprekjes. Soms kun je er leuk op in gaan, soms heb je er geen zin in en loop je door. Houd er rekening mee dat het onbeleefd is om iemand die je kent voorbij te lopen zonder een praatje te maken. Sociale contacten zijn hier belangrijk. Het is normaal als je een bekende tegenkomt om even te groeten en te informeren hoe het gaat. Dat je daarna zegt dat je verder loopt omdat je andere dingen te doen hebt is geen probleem. 6

7 1.7. Opleiding Niet alle kinderen gaan naar school. Dit houdt in dat niet de gehele bevolking van Gambia kan lezen en schrijven. Dit geldt ook voor het spreken van correct Engels. De basisschool en middelbare school t/m grade 9 (vergelijkbaar met onze 3 e klas middelbare school) zitten vaak bij elkaar op het terrein. Een klein deel van de leerlingen gaat door t/m grade 12 (eindexamenklas). Gambia heeft één hogeschool (Gambia College) en één universiteit, waarvan de hoofdvestigingen bij elkaar in Brikama staan. Zelfs als je een opleiding hebt gehad zijn de lonen erg laag in dit land. Een loonwerker krijgt maximaal 100 Dalasi op een dag (ongeveer 2,50 euro). Besef dus hoeveel geld jij hebt in hun ogen en ga hier niet te nonchalant mee om Klimaat Het subtropische klimaat in Gambia zorgt voor een regen- en droogseizoen. Het regenseizoen duurt van juli tot en met oktober. In deze dagen kan het uren regenen en kunnen de verschillende wegen onder water komen te staan. Voor de rest is het altijd droog en zonnig. De temperatuur ligt tussen de 30 en 35 graden. Na het regenseizoen is het aangenamer dan tijdens of vlak daarvoor. De luchtvochtigheid is dan namelijk minder. Het verschil tussen dag en nacht wordt ook groter. Overdag is het lekker warm en s avonds kan het afkoelen tot een graadje of 20. Dat lijkt aangenaam maar als je gewend bent aan 35 graden dan is het al snel aan de koude kant. 7

8 Hoofdstuk 2: Groepsprojecten Als groep werk je samen met Gambiaanse studenten aan een sustainable project. De projecten zijn opgestart en uitgevoerd door de studenten die de afgelopen jaren hebben bezocht. Elke groep draagt zijn steentje bij aan het project. De overdracht van het project zal plaats vinden tijdens de voorbereiding in Nederland Nursery school: Unite 4 kids Unite 4 Kids, nursery school, wordt een opleidingsschool binnen het Gambia College. In het najaar van 2013 wordt een start gemaakt met het opzetten van deze nursery school. Kinderen van 4 tot 6 jaar kunnen les volgen op de nursery ter voorbereiding van het basisonderwijs. Op de nursery leren de kinderen. De nursery op Gambia College wordt opgezet als opleidingsschool. Dit betekent dat studenten van de lerarenopleiding van het Gambia College evenals studenten van Windesheim hier stage lopen en betrokken zijn bij de ontwikkeling van de nursery. Op deze manier wordt de nursery een school waar ideeën uit het Gambiaanse en Nederlandse onderwijs worden verenigd, uitgewisseld en verspreid. Daarnaast is de nursery ook een plek waar studenten van Gambia College met kinderen hun kleuters kunnen onderbrengen zodat zij ongestoord colleges kunnen volgen. In de zomer van 2013 wordt in Nederland en Gambia geld ingezameld voor de bouw van de nursery. Vervolgens moet de nursery worden opgezet en lesmateriaal worden ontwikkeld. We build from scratch. Mr. Abubakar Jallow is het aanspreekpunt voor de nursery. Studenten van Gambia College en Windesheim worden echter aangespoord om de kar te trekken bij de opbouw van de nursery in nauw overleg met mr. Jallow en mme Metsje Krol. De bouw en opzet van de nursery valt onder de naam Unite 4 kids. Unite 4 kids is niet geregistreerd, maar werkt in de schaduw van Gambia College. Dit omdat Gambia College sterker staat als het gaat om overheidszaken. So let s unity and help build Unite 4 kids, nursery school! 2.2. Corporal punishment. Als je dit woord letterlijk vertaalt betekent het lichamelijke straf. In Gambia is het net als in Nederland verboden om kinderen te slaan. Echter worden kinderen in Gambia nog wel geslagen. Dit gebeurt voornamelijk op scholen en slaan is hier een veel gebruikte straf. Ook worden er andere straffen gegeven die erg kwetsend zijn voor de leerling. Een voorbeeld van zo'n straf is, dat leerlingen op hun knieën moeten gaan zitten met hun handen omhoog, een half uur lang. De overheid en het Gambia college willen dat het straffen op deze manier verdwijnt. Dit kan niet in één keer en het duurt misschien nog wel jaren voordat het definitief verdwenen is. Met dit project draag je echter wel je steentje bij aan het laten verdwijnen van dit soort straffen. In dit project werk je samen met studenten van het Gambia college. Deze studenten zijn leraren in opleiding en zijn tegen het slaan van leerlingen. Het ontbreekt hun nog aan kennis over straffen en belonen. Dit project loopt nu enkele jaren en er is veel research gedaan naar corporal punishment. De alternatieven zijn bekend en er zijn al enkele seminars op het Gambia College geweest en een aantal voorlichtingen op scholen door heel Gambia. Dit hebben de voorgaande groepen gedaan 8

9 zodat de kennis als een olievlek door het land kan treken. Dit is een taak voor de groepen die komen gaan! Wat kan er nog gedaan worden? Het controleren van de scholen waar de presentaties zijn geweest. Er kan gekeken worden naar de invloed van de presentaties. Ook kan er onderzocht worden of de school extra hulp nodig heeft om het personeel op te leiden met nieuwe kennis over straffen en belonen. Het project is op zich best bijzonder omdat je met de Gambiaanse studenten samenwerkt. Ook doordat je scholen in het hele land bezoekt leer je Gambia een stuk beter kennen. Je werkt 1 dag per week aan dit project. 9

10 Hoofdstuk 3: Individuele stages 3.1. Abuko Upper Basic School Abuko Upper Basic School is een deels door de overheid gesubsidieerde school met een goede reputatie. De school telt ongeveer 1000 leerlingen die verdeeld zijn over de ochtend en de middag shift. De ochtend shift duurt van 8 tot half 2 en de middag shift van half 2 tot half 7. Je werkt of in de ochtend of in de middag shift, ongeveer 3 a 4 dagen per week. De sfeer op Abuko is erg goed, collega s zijn vriendelijk en de directeur is bereid je overal mee te helpen. Op Abuko is er de mogelijkheid om stage te lopen bij verschillende vakgroepen, bijvoorbeeld Engels, Frans of wiskunde. Vanuit de vakgroep krijg je een rooster, met een aantal lesuren dat jij geeft. Daarnaast ga je zelf op zoek naar een duurzaam project wat binnen jouw vakgebied past. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een toets-systeem opstellen, een sportprogramma maken of lessen rondom vaardigheden ontwikkelen als het gaat om het aanleren van een vreemde taal. Het is belangrijk om vanaf het begin een proactieve houding aan te nemen en zelf op zoek te gaan naar een eigen project. De vakgroepen nemen alle hulp met beide handen aan, zorg dus dat je deze niet passeert. Zorg ook voor een goede communicatie met je collega s, hou ze op de hoogte van waar je mee bezig bent en zorg dat je ze bij je project betrekt. Kortom, genoeg mogelijkheden op Abuko, maar zorg ervoor dat je je eigen doelen voor ogen houdt en zelf op zoek gaat naar een project Methodist special needs school - Kanifing De methodist special needs school in Kanifing is een school voor kinderen met een verstandelijke dan wel geestelijke bewerking. De kinderen hebben les van 9 tot 14 uur. De niveauverschillen in de klassen lopen zeer uiteen evenals de leeftijden. Dit maakt het lesgeven soms lastig. Het is een grote uitdaging en niet realistisch om passend onderwijs aan elke kind te geven op deze school. De leerkrachten hebben weinig motivatie om de kinderen les te geven vanwege hun beperking. Zij hebben de kinderen eigenlijk al afgeschreven voor de rest van hun toekomst. Er wordt dan ook weinig les gegeven aan de kinderen. Je ziet kinderen vaak voor zich uit staren en niksen. In de driedaagse stage kun je bijdragen aan een verandering van werkhouding. Laat de leerkrachten zien dat deze kinderen echt wel kunnen leren en dat hun beperking niet constant in de weg hoeft te zitten. Het is soms lastig om je aan de regel "eerst invoegen en dan pas toevoegen" te houden, omdat er niet veel in te voegen valt. Het is soms heel frustrerend om te zien dat de kinderen geen les krijgen. Misschien wil je daar gelijk wat aan doen, maar dat is niet verstandig. Zorg eerst dat de leerkrachten op de school jou vertrouwen en dat de leerkrachten weten wat ze van jou kunnen verwachten. Maak niet gelijk grote plannen, maar kijk het eerst aan. Je moet hun cultuur en hun manier van "les geven" accepteren Tallinding upper basic school Tallinding upper basic school is een grote school. De upper basic school heeft rond de 1600 leerlingen en de lower basic school heeft rond de 2500 leerlingen. De school ligt in een wijk in 10

11 Serekunda, de school heeft twee dependances. Tussen de twee dependances ligt een drukke weg. Als je stage gaat lopen op Tallinding kom je maar in één dependance omdat de Upper basic school aan die kant gevestigd is. Als je hier stage loopt ben je drie of vier dagen in de week aanwezig op de school. Dit is een beetje afhankelijk van de rooster mogelijkheden. Je krijgt twee of drie klassen. Je kan zelf de keuze maken of je de morgen of middag shift neemt. De morgen shift is van 8:30 tot 13:30 en de middag shift van 13:30 tot 18:10. Er wordt van je verwacht dat je de hele shift aanwezig bent. Maar in de praktijk komt het vaak voor dat ze je naar huis sturen als je klaar bent met je lessen. Je lessen bereid je voor in een schriftje en deze laat je elke week aftekenen door je sectiehoofd. Naast je klassen heb je veel tussenuren. In deze tussenuren is het slim om contact te leggen met andere docenten. Zo gaat de tijd wat sneller en kan jij veel leren van hun onderwijs en zij van het Nederlandse onderwijs. Op Tallinding moet genoeg gebeuren en er liggen projecten voor het oprapen. Echter moet je deze zelf ontdekken en hier zelf proactief in zijn. De school gaat jou niet vragen zou je dit willen doen. Het niveau waarin je lesgeeft ligt rond Havo 1, Havo 2. Enkele dingen die je zou kunnen doen: toets-database, klassenmanagement leren aan de leraren, actieve werkvormen introduceren en de school structuur veranderen. Wat ik je wil mee geven als je hier stage gaat lopen: wees proactief en neem vooral zelf initiatief en praat veel met leraren. Als je dat doet ga je hier zeker een top tijd tegemoet Tanka Tanka Het psychiatrische ziekenhuis Tanka Tanka is gevestigd in Sallaghi dit is zo n 30 a 45 minuten rijden vanaf Brikama waarbij je over moet stappen bij Airport Junction Yundum richting Turntable. Het laatste stuk loop je in ongeveer 15 minuten over een onverharde weg. Het is het enige psychiatrische ziekenhuis in West- Afrika, wat maakt dat je een brede doelgroep aan patiënten hebt. Met verschil in leeftijd, ziektebeeld, cognitief niveau en afkomst (Patiënten komen niet alleen uit Gambia maar ook uit buurlanden als Senegal.). De werktijden en dagen bespreek je in één van de eerste dagen met de Matron (het hoofd van Tanka Tanka) Bamba. In het algemeen beginnen de meeste mensen rond 8uur. Dan helpen de verpleegkundigen de patiënten bij het wassen en verschonen. Rond half 9 start de Occupational Therapy (dagbesteding) voor patiënten met het werken in de tuin. De therapeuten van de Occupational Therapy behoren tot ongeveer half 4 aanwezig te zijn met uitzondering van vrijdag (i.v.m. de rustdag voor de Moslims). De verpleegkundigen van de ochtenddienst werken tot uur. S middags komen er nog een aantal verpleegkundigen voor de avonddienst. Tanka Tanka bestaat nu zo n 5 jaar, voorheen bekend als Campama en gevestigd in Banjul. Veel van het personeel is mee verhuisd naar Tanka Tanka. Voor de meeste betekende dit een grote verandering. Op dit moment (2013) is de Matron, Bamba, er nu een half jaar en moet het personeel nog wennen aan het nieuwe hoofd. Door diverse redenen is op dit moment duidelijk groepsvorming te zien bij het personeel, wat de sfeer niet altijd ten goede komt. Over het algemeen merk je hier als buitenlandse student weinig van, en word je door iedereen hartelijk ontvangen! Zo wordt er door een groep vaak samen breakfast (rond 11 uur) gegeten waarbij ze je al snel zullen vragen mee te eten. Binnen Tanka Tanka is veel mogelijk voor studenten van verschillende opleidingen. Denk daarbij aan de opleidingen: verpleegkunde, Sociaal Pedagogische hulpverlening, cultureel maatschappelijk werk, Maatschappelijk dienst verlening, Psychomotorische therapie, creatieve therapie, muziek therapie etc. Als student zou jij je kunnen richten op onder andere; de Occupational Therapy, de samenwerking van het personeel (met name de communicatie), het stuk verslaving (preventie), het rapportage systeem en overdracht of je zou je kunnen richten op de ontvangst van familie/ vrienden van patiënten. 11

12 3.5. Health Clinic Brikama Het Brikama (Major) Health Centre is gelegen op de markt van Brikama. Vanaf het Gambia College is het ongeveer 20 minuten lopen, met een busje vijf minuten waarvoor je vijf dalasi voor betaald. Het Health Center is opgedeeld in verschillende gebouwen, dit zijn: o The Labour Ward (kraamafdeling); o The Outpatient Department (OPD); o The Hands on Care Clinic (voor patiënten met HIV/AIDS); o The General Ward ( de algemene verpleegafdeling); o The Eye Clinic; o Een laboratorium; o Een bloedbank; o Een apotheek; o The Public Health Office; o The Theatre (operatiekamer); o Dressing room voor wonden en ongevallen; De General Ward komt het meeste overeen met de invulling van een stage in de opleiding, maar het is mogelijk om ook op de Outpatient Department of de Labour Ward stage te lopen. Alles is mogelijk in overleg. De patiënten komen binnen via de Outpatient Departement wat vergelijkbaar is met een eerste hulp post, hier worden de patiënten gediagnosticeerd en behandeld door de verpleegkundigen, de kritieke patiënten worden door de doctoren gezien en opgenomen op de General Ward of overgeplaatst naar het Royal Victoria Teaching Hospital in Banjul. Veel voorkomende ziektebeelden in het Health Center zijn malaria, pneumonia, uitdroging, hypertensie, Cardio Vasculair Accident, malnutritie en bloedarmoede. De collega s in het Health Center zijn aardig, behulpzaam en geïnteresseerd in jou als persoon en je denkwijze. Zij vinden het belangrijk dat zij van jou leren, maar willen ook dat jij van hun leert, ideeën met hun uitwisselt, discussies voert et cetera om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Wat betreft de werktijden is het als volgt: o De ochtenddienst begint rond acht uur tot twee uur in de middag; o De avonddienst begint om twee uur s middags tot acht uur s avonds; o De nachtdienst begint om acht uur s avonds tot acht uur in de morgen; De omstandigheden waarin het Health Center zich bevindt zijn slecht tot matig. Het Health Center heeft verscheidene medicaties en middelen tot hun beschikking, maar lang niet genoeg om iedereen te behandelen, de middelen zijn als snel op voornamelijk in het malaria seizoen (juni/juli tot december). De verpleegkundigen zijn over het algemeen goed opgeleid, echter is de opleiding meer gericht op het medische aspect van het beroep als het diagnosticeren van patiënten en het voorschrijven van medicatie. Dit is vanwege het feit dat de doctoren in de minderheid zijn waardoor verpleegkundigen bevoegd zijn om meer handelingen uit te voeren. Houdt dus rekening met het feit dat de invulling van het beroep in the Gambia een andere betekenis heeft. Je zult zien dat de familie van de patiënt de algemene dagelijkse levensbehoeften vervuld, dag en nacht bij de patiënt blijft en de zorg draagt. Tevens is de manier van werken anders, er worden andere competenties en kwaliteiten van je verwacht als inventiviteit en het aanpassen en integreren in de (verpleegkundige) cultuur. In het beroep hebben de thema s cultuur en religie een belangrijke rol Gam Solar 1. PV solar system vs. conventional power generating systems The task objective is to analyze the benefits of a PV solar system vs. conventional power generating systems i.e. grid power and diesel generated power. GAM-Solar wants to demonstrate the advantages of PV solar systems as a marketing tool. Besides the economical benefits of free solar power the environmental aspects have to be taken into consideration. Basically the outcome of the study should indicate the return of investment taken over a longer period, i.e. demonstrating affordability of PV applications in general, and taking into account the conventional expenditures such as grid power, diesel power, candles, kerosene lights, etc. 12

13 2. Water turbine power generation from river in the Gambia The task objective is to analyze the benefits of the Oryon Watermill made by the Dutch company Deepwater-Energy BV. This company developed a water turbine to generate electrical power from the current in rivers and from tidal energy in river estuaria. The company is interested in a pilot project in the Gambia river and is requesting data of good locations as well as suitable applications where to generate power from the river. A survey is needed and a pilot project can be developed in close cooperation with the Ministry of Energy. The manufacturers claim that their Oryon Watermill system can generate from 200kW up to 1 MW, which could be substantial as a contribution to the energy mix for the Gambia. 3.Clean Development Mechanism and Carbon Credits to support renewable energy project The task objective is to analyze and develop the application of carbon credits under the United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) program to financially subsidize clean energy project development. GAM-Solar sees this as an important instrument to expand their business and develop large-scale implementation of renewable energy programs to reach the rural poor people. Free solar energy applications as a natural resource, i.e. solar water pumping for drinking water and irrigation for the agriculture sector (food production), electricity generation, solar water heating, have the potential to create income generation and employment, a new green economy. CDM projects can potentially contribute to reduce the impact of fossil fuel on climate change and benefit the national economy by reducing dependence on fuel imports. The task is to make an inventory in tons of greenhouse gasses they are saving, and to investigate if the bundling of these systems can be eligible to receive carbon credits which GAM-Solar want to apply for maintaining the said systems. Secondly GAM-Solar wants to calculate carbon credits to subsidize new projects, e.g. solar parks, urban water pumping, solar streetlights, river water turbines, and others where substantial savings on conventional grid power can be achieved Overig Mochten de hierboven beschreven stageplekken geen van allen van toepassing zijn op jouw opleiding, dan zijn er nog genoeg andere mogelijkheden binnen deze minor. Gambia is namelijk een land dat nog erg in ontwikkeling is op alle mogelijke vlakken. Opleidingen die tot dusverre nog niet vertegenwoordigd zijn in deze minor zijn daarom juist extra welkom. Er wordt dan een stageplaats op maat gemaakt die aanslaat op jouw opleiding, dus twijfel niet om je tijdig aan te melden voor deze minor zodat er direct voor jouw gezocht kan worden! 13

14 Hoofdstuk 4: Wonen Er worden verschillende verblijfplaatsen geregeld waar je met meerdere studenten verblijft. Je begeleider of mensen van het Gambia College zullen een indeling maken. Het is echter mogelijk om tijdens de periode dat je hier bent onderling te ruilen. Op die manier ervaar je meer en minder luxe en meer en minder contact met Gambiaanse families Brikama Campus op Gambia College Op campus van Gambia College ben je heel vrij in je doen en laten. Je woont samen met een aantal andere studenten en daarnaast ontmoet je veel Gambiaanse studenten die op de college wonen en studeren. Iedereen is in voor een praatje. Je moet wel heel duidelijk en eerlijk zijn tegenover de Gambianen. Draai er niet omheen als je iets niet wilt. Als je duidelijk bent, weten zij waar ze aan toe zijn. Ook komen soms wat Gambianen bij je binnen op de college. Laat alleen degene binnen die je vertrouwt en die je ook echt kent. Soms zullen ze zeggen dat het een vriend van een vriend is. Wees eerlijk als je niet wilt dat ze binnenkomen en doe de deur desnoods gewoon op slot. Op de campus heb je redelijk wat luxe. Je hebt een wc, bad, keuken, woonkamer, 2 slaapkamers en stromend water. De wc trekt alleen niet door, maar dat kan gemakkelijk met een emmer water. Ook moet je je wassen met een emmer water, omdat de douche het niet doet. De belangrijkste contactpersoon voor de college is Aboubacar Jallow (tel ) Busumbala Compound Samura Kunda Op de compound van Samura Kunda in Busumbala heerst een gezellige drukte. Vrouwen die de was doen, strijken, vegen, koken of de tuin bewateren. Mannen die naast hun werk Ataja klaarmaken, voetbal kijken en je Madinka leren. Kinderen die in het zand aan het spelen zijn, autootjes maken van scrap materiaal en regelmatig even bij je binnenlopen om te kijken wat je aan het doen bent of om een spelletje te spelen. De Samura familie verhuurt een aantal van haar woningen. Vandaar dat er veel mensen rondlopen op de compound. Aida Kamara is de vrouw des huize. Samen met haar man Alumuta Kamara heeft zij de verantwoordelijkheid van de compound. De eigenaar van de compound is haar broer Samura. Hij verblijft in het buitenland. De woning die jij huurt heeft twee kamers: een slaapkamer met twee bedden en een woonkamer met koelkast en eettafel. Achter heb je een eigen douche met stromend koud water en een toiletgat. Koken doen de vrouwen op het erf met kolen. Bij elke maaltijd word je door de verschillende families uitgenodigd. Je kunt je eigen kookgerei kopen en zelf aan het kokkerellen slaan. Je kunt er ook voor kiezen om tegen een kleine vergoeding mee te eten met één of meerder van de families. Met een extra 100 dalasi (of dat wat je kwijt kunt) bereidt Bintu Jammeh bijvoorbeeld een heerlijke lunch voor je! De compound ligt nog geen vijf minuten lopen van de weg af. Vanaf de weg is het makkelijk om een bush-taxi te pakken richting Brikama, Serrekunda en andere plekken. 14

15 In de straat zijn meerdere kleine toko s waar je brood, suiker, koffie, kaarsen of frisdrank kunt kopen. Samura Kunda, een gezellig drukke compound, waar je bijna dagelijks toegezongen wordt als je weer thuis komt. Wat wil je nog meer!? Compound Majawara Deze compound is erg groot en relatief luxe voor Afrikaanse begrippen. Je vindt er een ruime woonkamer, een keuken en drie slaapkamers met elk een eigen badkamer, die is voorzien van stromend water. In het huis beschik je over een koelkast, maar er is verder geen kookgelegenheid. Natuurlijk is er de mogelijkheid om deze zelf aan te schaffen en voor je eigen eten te zorgen, maar geen Gambiaan is het teveel werk om voor je te koken als je het vraagt. Doordat het huis zo ruim is, is er genoeg privacy voor iedereen en heb je echt een plek voor jezelf. Je deelt het terrein van de compound met twee andere gezinnen. Mustafa is de buurman en werkt voor de Amerikaanse eigenaar van het huis. Hij onderhoudt het huis en wil je graag helpen als je ergens problemen mee hebt. Geen spin of salamander is hem teveel of te groot. Compound Bamba Dit is een rustige en fijne woonomgeving. Je woont samen met één Gambiaanse familie op een compound. De compound ligt ongeveer 1,5 km van de weg, dus het is een eindje lopen. Dit lopen is niet erg en went vanzelf. Op je tocht naar de Highway wordt je altijd wel aangesproken door mensen. Deze lopen dan vaak mee om een praatje te maken. Onderweg heb je ook genoeg kinderen die je hand willen vasthouden of je tubab noemen. Het gezin bestaat uit Bamba ( de landlord) en Isa en vier kinderen: Mustapha, Ibrahim, Lamin en Ensa. Ook hebben ze een meisje in hun compound wonen genaamd Sotti. Het huis zelf heeft twee ruime kamers waar je met z'n tweeën of drieën verblijft. In de achtertuin heb je de wc en badkamer, dit is een klein hokje. Je doucht met een emmertje en er is een hang toilet. Dit klinkt raar maar went snel. Het koken gebeurt hier buiten op kolen of op hout. Je kan ook met de familie mee eten als je wilt tegen een kleine vergoeding. De familie waardeert het als je een keer pannenkoeken voor ze bakt. Als je buiten zit dan heb je altijd wel wat te doen of je praat met de bezoekers of je speelt met de kinderen. Als je rust wilt, ga dan binnen zitten. De familie respecteert je privacy. Deze compound laat je het echte Gambiaanse leven ervaren! 15

16 Hoofdstuk 5: Eten & drinken 5.1. Algemeen Het eten in Gambia verschilt aanzienlijk van wat wij in Nederland gewend zijn. Niet alleen zijn de ingrediënten anders, maar ook zijn de tijden en de manier van eten verre van hetzelfde. Mocht je helemaal willen inburgeren, dan eet je rond 9-11 uur je ontbijt, rond 3-5 uur je lunch, en rond 9-10 je avondeten. Vaak bestaat het ontbijt uit een tapalapa (soort stokbrood) met iets van spaghetti met vis, of bonen, of alleen boter, of een eigen invulling. Lunch en avondeten zijn ongeveer hetzelfde, met als voornaamste ingrediënten rijst of spaghetti met vis/kip/groente. Dit wordt geserveerd in een grote schaal waar je met zo n 5-6 man uit eet. Mocht je met Gambianen eten, kijk dan niet raar op wanneer zij met hun handen gaan eten Belangrijk om te weten Je kan ervoor kiezen om zelf Nederlandse gerechten te maken op een gaspitje (vooral pannenkoeken zijn goed te doen) of om af te halen bij een kraampje van Brikama markt (op eigen risico), maar het leukst/makkelijkst is om een van je buren te vragen om een maaltijd voor je te maken. Gambianen kunnen goed koken en hebben veel voor je over, dus dit is veruit de makkelijkste manier om jezelf van een heerlijke/echt-gambiaanse maaltijd te voorzien. In het Gambiaanse eten zitten over het algemeen minder vezels en vitaminen dan wij gewend zijn, waardoor het niet altijd een verzadigd gevoel geeft. Vitaminepillen zijn dan ook zeker een aanrader. Ook zijn toetjes aan te raden om je van de nodige calcium te voorzien. Water uit de kraan drinken wordt afgeraden. Overal is water te koop, zowel in flessen als in zakjes. De zakjes zijn goedkoper, maar let er wel op dat je de zakjes van de fabriek koopt en niet de boterhamzakjes gevuld met water van de mensen op de markt, omdat dit vaak uit de kraan komt. Vegetariërs kunnen prima eten in Gambia, maar een milde houding maakt het wel een stuk gemakkelijker. Vaak ligt het vlees bovenop de maaltijd en daarom kan men er makkelijk omheen eten of het eraf halen. Geef je het echter van tevoren aan dan houden Gambianen maar al te graag rekening met jouw wensen. Algemene dingen zijn in iedere supermarkt te krijgen (toetjes, ijsjes, frisdrank, sapjes, koekjes, jam, pindakaas, chocopasta, etc.). Fruit en pinda s zijn op elke hoek van de straat wel te koop, en ook water/frisdrank/gekookte eitjes/ tapalapa/etc. kan in elk klein winkeltje aan het einde van de straat gehaald worden. Westerse snacks (mars/snickers/chips/etc.) zijn verkrijgbaar op plekken als Turn Table of in Westfield, maar dit is wel iets verder reizen Enkele lokale (voorbeeld) recepten Domoda Het hoofdbestanddeel van domoda is gemalen pinda s waar een soort pindakaas van gemaakt is. Dit wordt in water geweekt en samen met ui, kruiden, tomatenpasta en de vis/vlees /kip gemengd. Vlees/kip/vis wordt altijd eerst gebakken in olie. Deze olie wordt voor de saus gebruikt. Je eet het met rijst. 16

17 Pepper soup Het hoofdbestanddeel van pepper soup zijn rode pepers. Je moet er dus van houden; al kan je het zo scherp maken als je wilt. Verder zit er ui, tomatenpasta en kruiden in. Eerst wordt het vlees of de kip/vis gebakken en daarna wordt de saus verder af gemaakt. Je eet het met rijst. Benachin Benachin betekent letterlijk: Alles in 1. Het is een gerecht wat je met veel groenten en soms wat vlees maakt. Er zitten uien, tomaten, courgettes, wortels en aardappel in. Ook weer tomatenpasta en de verschillende kruiden. Je eet het met rijst. Afra Afra is een BBQ-gerecht. Het vlees wordt, het liefst, een paar uur van te voren geslacht. Afra is het woord voor kleine kluifjes. Soms van lam, soms van kip. Het wordt met de hand gegeten. Daarna wordt het gemarineerd in mosterd en op een open vuur gelegd. Het wordt gegeten met ui, olie en knoflook. Daarnaast is er vaak nog een salade. Yassa Yassa is een soort BBQ-gericht. Het vlees/de kip wordt gekookt zodat het al een beetje gaar is. Daarna wordt het gemarineerd en gegrild. Als het klaar is wordt er een mengsel van ui, mosterd en olie overheen gelegd. Dit wordt gemengd. Baobab juice Baobab juice wordt gemaakt van de vruchten van de baobab boom. Voor de lokale bevolking is de juice een medicijn tegen buikklachten. Baobab juice wordt ook wel de African milkshake genoemd. De vruchten zijn geweekt in water. Nadat de pitten eruit gezeefd zijn, worden suiker en een smaak naar keuze toegevoegd (banaan, appel, kokos, eigenlijk alles wat zoet is). Wongzo Wongzo juice wordt gemaakt van een bloem. De bloemen worden in kokend water geweekt. Na het weg zeven van de bloemen blijft een rode sap over waaraan suiker wordt toegevoegd. Wongzo is het lekkerst als het koud is! 17

18 Hoofdstuk 6: Locaties 6.1. Brikama De markt in Brikama is de dichtstbijzijnde markt waar je praktisch alles kunt kopen wat je nodig hebt. Mocht je boodschappen willen doen in een echte supermarkt, zal je eindje moeten reizen naar Westfield. Daarvandaan neem je de taxi naar Kairaba market, waar je redelijk veel Europese producten kunt vinden. Aan het eind van de markt in Brikama vind je het internetcafé Gamtel, dat een goede verbinding heeft. Hier kun je voor 20 dalasi per uur internetten. Naast het internetcafé is een postkantoor te vinden, waarvandaan je je post kunt versturen. Ook vind je in Brikama een bank waar je met je visa kaart makkelijk geld kunt pinnen. Het Gambia College is een belangrijke plek tijdens je stage in Gambia. Hier zal je de eerste week veel zijn en naderhand intervisiebijeenkomsten en andere afspraken met de groep en eventueel Gambiaanse studenten hebben. Het college bevindt zich langs de weg naar Brikama en is goed te bereiken met het openbaar vervoer Senegambia Senegambia is het toeristische deel van Gambia. Je vindt hier allerlei restaurants waar je Europees uit eten kunt. Bovendien beschikken veel restaurants over wifi, waar je tijdens het gebruik van een consumptie gebruik van kunt maken. Tevens vind je in deze plaats een aantal uitgaansgelegenheden, waar je elke avond wel terecht kunt. Het strand van Senegambia is een van de mooiste van Gambia, maar besef je wel dat je midden tussen de toeristen ligt. Een absolute aanrader qua strand is Sanyang beach, wat iets verder reizen is, maar vele malen rustiger. 18

19 Hoofdstuk 7: Voorbereiding 7.1. Visum Wanneer je met je geldige paspoort Gambia binnenkomt krijg je allereerst een stempel die je het recht geeft om 21/ 28 dagen in het land te verblijven. Lever voor deze tijd je paspoort in bij Aboubaccar Jallow (zie contactpersonen), die ervoor zorgt dat je een stempel voor de rest van je verblijf in Gambia krijgt Vliegreis Vanuit Windesheim worden je vliegtickets geregeld. Vanaf Schiphol tot op de luchthaven van Banjul ben je 7 uur onderweg. Doordat je door een tijdszone vliegt, komt er een verschil in tijd met Nederland. In de wintertijd is het slechts een uur eerder dan in Nederland, in de zomertijd verandert dit naar twee uur Meeneemlijst Deze meeneemlijst is bedoeld als leidraad bij het inpakken van je koffers. Je kunt de lijst altijd aanvullen en/of dingen weglaten. Medicijnen Paracetamol Diarreeremmers Azaron Laxeermiddel ORS Tekentang Lariam/malerone Deet (40%) Vitaminetabletten Keeltabletten Rennies Naalden en spuiten Ibruprofen Jodium + pleisters EHBO-setje Calendulan (tegen verbranden) Toiletartikelen WC papier voor de eerste dagen Maandverband Tampons Shampoo Conditioner Zeep Deodorant Bodylotion Zonnebrand After-sun Lippenbalsem Tandenborstel + tandpasta Haarborstel Scheermesjes Nagelknipper Klein spiegeltje Scheerschuim Handwasmiddel Gel Desinfecteerzeep Handdoek + washandjes Badhanddoek + je eigen verzorgingsproducten / merken waar je aan gehecht bent Media Tablet/laptop Wereldstekker (Engels) Opladers voor je apparatuur Sim-lock vrije (oude) telefoon Fotocamera USB-stick MP3 speler Batterijen Overig Beddengoed Kussen Slaapzak/fleecedeken/laken Paspoort Vaccinatieboekje Schaar + zakmes Pen + papier Zaklamp Portemonnee + contant geld Zorgverzekeringpasje Spullen van verzekering Zonnebril Zakdoeken Belangrijke adressen Tape 19

20 Voor als je nog ruimte over hebt (spullen die leuk zijn, maar niet perse noodzakelijk) Spelletjes Waslijn Wasknijpers Afwasborstel Schoonmaakdoekjes Theedoeken Boeken/films/muziek Iets lekkers aan Nederlands eten Stekkerdoos Pet tegen de zon Kaartjes of foto s van thuis Notitieboekje Dagboek Kleding Pyjama Zwemkleding Rokken/broeken Sokken Slippers Sjaal Vestje (iets met lange mouwen) Stevige schoenen (houd er rekening mee dat dit wel erg warm is) Op je stageplek wordt het gewaardeerd wanneer je als vrouw een rok en als man een lange broek draagt. Daarnaast is het bedekken van je schouders ook vereist. Buiten je stage om ben je vrij in wat je wilt dragen, zorg er gewoonweg dat je gemakkelijk zittende kleding bij je hebt en voor s avonds een setje kleding wat je lichaam helemaal bedekt (dit i.v.m. met muggen en ander ongedierte). Belangrijk is om ervoor te zorgen dat je genoeg ondergoed bij je hebt, aangezien je niet elke dag je was in de wasmachine kunt stoppen maar het zelf met de hand moet doen Visakaart en geld. Als je naar Gambia gaat heb je een Visa kaart nodig. Deze kaart kan je aanvragen via internet. Als student kun je de kaart niet zelf aanvragen, omdat je inkomen niet hoog genoeg is. Echter je ouders kunnen er één aanvragen en op hun naam zetten of je vraagt er zelf één aan en laat je ouders garant staan. Het aanvragen van Visa kaart duurt ongeveer 4 weken. Doe dit dus op tijd. Op het moment dat je de Visa kaart thuis hebt stort dan geld op de kaart. Dit is namelijk goedkoper dan elke maand een rekening te betalen tegen een dikke rente. Als je vragen hebt over de kaart of je snapt iets niet bel dan ICS. De klantenservice is erg vriendelijk en helpen je direct. Je hebt alleen wat aan een Visa kaart in Gambia. De wisselkoers van Mei 2013 Euro Dalasi Inentingen. Voordat je naar Gambia vertrekt heb je inentingen nodig. Ziektes liggen op de loer. Ondanks alle inentingen en malariatabletten is de kans groot dat je hoe dan ook ziek wordt in Gambia. Dit heeft te maken met het feit dat je moet wennen aan het andere eten en drinken en de temperatuur. Begin op tijd met de inentingen. Wij adviseren om hier twee tot drie maanden van te voren al mee te beginnen. Zo heb je voldoende tijd en ga je goed beschermd op reis. Inentingen haal je bij de plaatselijke GGD of een travel Health clinic. De inentingen zijn erg duur en kijk dus goed wat je vergoed krijgt van je zorgverzekering. Ook is het van belang je verzekeraar in te lichten over je periode in het buitenland. Als je in Februari naar Gambia gaat raden wij je aan de inentingen over bijvoorbeeld 2013 en 2014 te verdelen zo krijg je twee keer een vergoeding. 20

21 Welke inentingen heb je nodig Vaccinatie tegen de gele koorts Over een vaccinatie tegen de gele koorts wordt niet onderhandeld. Neem geen risico's want gele koorts is een dodelijke ziekte die je oploopt zonder dat je het merkt, na een steek van een mug die niet van zijn makkers verschilt. De vaccinatie beschermt je 100%. De vaccinatie werkt pas 10 dagen na inbrengen. 1 Prik Vaccinatie tegen Tetanus, difterie, polio, kinkhoest, mazelen, bof, rode hond en haemophilus. De vier eerste vaccinaties zijn sowieso aangeraden voor alle volwassen maar zijn noodzakelijk als je op reis gaat. 1 Prik. Meningokokken Deze is niet noodzakelijk maar wordt wel aangeraden. Gambia ligt namelijk in een gebied waar deze ziekte erg veel heerst. 1 Prik Buiktyfus. Deze inenting is verplicht voor Gambia en Senegal. 1 Prik. Hepatitis A en B. Deze zijn verplicht, want als je deze ziekte oploopt kom je er de rest van je leven niet meer af. De vaccinatie bestaat uit drie spuiten. Tussen de eerste en tweede spuit moet een maand tussen zitten. De derde spuit moet een half jaar naar de tweede spuit worden ingebracht. 3 Prikken. Rabies. Dit wordt ook wel hondsdolheid genoemd. Bij deze vaccinatie moet je zelf beslissen of je hem wilt of niet. Je betaalt voor drie prikken ruim 250. De spuit beschermt je tegen beten van dieren die je ziek kunnen maken. Als je gebeten wordt heb je nog twee inentingen nodig voor herstel. Heb je de inenting niet en je wordt toch gebeten dan heb je een bloedproduct nodig om beter te worden. Afrika en bloedproducten gaan niet goed samen zoals je misschien wel weet. Bij de voorgaande groepen hadden sommige hem wel en andere hem niet. In Gambia lopen echter wel veel zwerfhonden tot nu toe hebben ze nog nooit iemand van de groep gebeten, maar de beslissing ligt bij je zelf. Je kunt ook het advies niet aaien, maar zwaaien volgen. 3 Prikken. Malaria. Voor malaria kun je je niet 100% voor beschermen. Het enige wat je kan doen is pillen slikken. Je hebt een goedkope variant en een dure variant. De goedkope variant is Lariam deze pillen slik je een keer in de week. De pillen hebben als nadeel dat zij nogal enige bijwerkingen hebben zoals depressiviteit en slecht slapen. Voor de tijd dat je in Gambia zit ben je ongeveer 90,- kwijt aan Lariam. De duurdere variant is Malarone. Deze pil slik je elke dag en heeft bijna geen bijwerkingen. Voor je verblijf in Gambia zijn de kosten van de Malarone ongeveer 370,-. Ondanks het slikken van de medicijnen kan je nog steeds malaria krijgen. Daarom raden wij je ook aan om onder een geïmpregneerde klamboe te slapen en je in te smeren met DEET. Zelfs dan ben je nog niet veilig maar heb je er wel alles aangedaan om malaria te voorkomen. Tot slot. Laat je goed voorlichten door de GGD of een Travel Health clinic. Maak daarna vervolgens zelf een afgewogen beslissing. Want het zou zonde zijn om in Gambia ziek te worden. Daarnaast hebben wij de ziekenhuis hier gezien en deze zijn niet slecht maar ze komen niet in de buurt van de ziekenhuizen in Nederland. 21

22 7.6. Ziek wat nu? Je voelt je ziek. We nemen het grieperige gevoel even als voorbeeld. Het duurt nu bijna twee dagen. Onder het kopje malaria staat beschreven dat wanneer je langer dan een dag griepverschijnselen vertoont je ervanuit moet gaan dat je malaria hebt tot het tegendeel bewezen is. Hoe bewijs je dit? Dit is simpel. In Gambia heb je meerder medical labs waar je je bloed kan testen en je binnen 30 minuten uitslag krijgt. Is het iets kleins dan kan je bij de apotheek medicijnen krijgen, wanneer het groter is wordt je doorverwezen naar het ziekenhuis. Welk lab en welk ziekenhuis. Niet alle medische klinieken beschikken over geschoold personeel en werken met steriele materialen. Een goed Lab om je bloed te laten controleren is Stop Step in Senegambia. Ze gebruiken hier steriele naalden en geven correct advies. Een prettig en goed ziekenhuis is Bijilo medicalcenter and Hospital in Bijilo. Zorg wel dat wanneer je in het ziekenhuis terecht komt je alle gegevens van de gegeven medicatie bewaart, zodat je huisarts in Nederland goed weet wat je gekregen hebt mocht er toch iets mis gaan bij terugkomst. Is er iets aan de hand en weet je niet goed wat te doen dan kan je Dokter Musa van Bijilo medical center en Hospital bellen. Dr. Musa Tel: Introductieweek In de eerste week dat je in Gambia aankomt zal alles wel nieuw voor je zijn. Dit is logisch omdat het waarschijnlijk je eerste keer in Gambia is. Zelf voor de mensen die al eens in Gambia zijn geweest voor vakantie zullen veel nieuwe dingen zien. Om alle belangrijke dingen te leren kennen en om te weten hoe je op de mooiste stranden van Gambia komt is de introweek in het leven geroepen. In deze week is er een vol programma dat jou helpt zo goed mogelijk voorbereid naar je eerste stagedag te gaan. Wat ga je allemaal doen tijdens deze intro week? Je gaat kennis maken met enkele belangrijke studenten van het Gambia college en enkele belangrijke personen zoals Abbubacar Jallow. Deze studenten zullen je de hele week vergezellen en advies geven waar mogelijk. De eerste dag wordt je bij je compound gedropt en daarna ga je meteen geld pinnen en naar het strand. De tweede dag ga je naar Brikama market en Serakunda market. Hier laten de studenten zien waar je het best je eten kan kopen, waar Gamcell (het internetcafé in Brikama) zit en koop je je Gambiaanse simkaart. Na een dagje markt ga de derde dag alle plekken af waar jij en je groepsgenoten gaan stage lopen zo heeft iedereen alvast een beeld voor elkaars stage. De vierde dag is gereseveerd voor een lekker dagje varen bij lamin lodge en dag vijf wordt door gebracht aan het mooiste strand van Gambia. Hier zal ook de eerste intervisie plaats vinden en deze is gezamenlijk. De introweek kost D2000 = 50,-. Dit is een best bedrag voor wat je gaat doen. Voor dit bedrag is een goede reden. De studenten die je vergezellen krijgen een kleine vergoeding voor hun inspanning en ook de chauffeur en de benzine moet betaald worden. Daarnaast moet het eten ook betaald worden. Je krijgt ontbijt en lunch, dit is genoeg om een hele dag van te leven. Naast deze dingen is het geld ook voor het verlengen van je paspoort en voor je veiligheid. Mocht er wat gebeuren in je periode in Gambia dan kan van dit geld dag en nacht iemand komen om je te helpen. Kortom je geld wordt goed besteed. Daarnaast heb je deze introweek echt nodig, om zo de belangrijkste plekken te zien en jezelf een beeld te vormen van het leven in Gambia. 22

23 Hoofdstuk 8: Vervoer 8.1. Algemeen Het vervoer in Gambia werkt iets anders dan het vervoer in Nederland. In Gambia heb je maar een paar verharde asfalt wegen en deze noemt men de highway. Aan de highway heb je allemaal junctions waaraan de huizen liggen. Dit zijn vaak onverharde wegen met veel kuilen en diep zand. Tussen Brikama en Banjul heb je het meeste verkeer omdat hier ook de meeste mensen leven. In Gambia is het niet noodzakelijk om een rij examen te doen voor je motor of auto rijbewijs. Deze koop je gewoon bij de politie. Het verkeer zelf in Gambia is een chaos en de auto's en bush-taxi's drukken zich overal tussen en halen links of rechts in. Vrachtwagens die bijna kantelen of vrachtwagens die maar 15 km/h rijden zijn geen uitzondering. Als je de eerste weken deelneemt aan het verkeer zal je het misschien gevaarlijk vinden maar daarna ben je eraan gewend. De grootste verkeerschaos heb je in de buurt van Westfield in Serekunda dit komt doordat hier alle hoofdwegen bij elkaar komen. 's Morgens en aan het eind van de middag is hier erg druk met auto's fietsers en motoren die zich er tussen drukken van links naar rechts; het is een avontuur op zich. Als je hier rondloopt kan je begrijpen dat de meeste vrijwilligers verongelukken in het verkeer Junctions Als je met het openbaar vervoer reist, is het handig om een aantal junctions (kruispunten waar je over kunt stappen op een andere taxi) te weten. Allereerst kom je bij Airport Junction, dit ligt op de weg van Brikama naar Serekunda. Hiervandaan kun je de taxi nemen richting Turn table, dit is het tweede grote kruispunt waar ook een supermarkt is en banken waar je met je visa geld kunt pinnen. Vanuit daar kun je door naar Senegambia. Ook heb je in Westfile een belangrijke junction, genaamd Cooperative. Hier kun je de bustaxi naar de hoofdstad Banjul nemen Openbaarvervoer Het openbaarvoer in Gambia bestaat uit de volgende mogelijkheden. Bush-taxi's Dit zijn kleine busjes die een vaste route hebben. De busjes waar je het meest gebruik van gaat maken is Brikama - Westfield. Je betaalt de chauffeur een vast bedrag voor je stoel en je kan er uit wanneer je wilt. Als je eruit wilt kun je dit op twee manieren doen. Roep next junction of vertel de jongen die het geld verzameld (apprentice) waar je eruit wilt. Naast de Bush-taxi's heb je ook nog de rechtstreekse Vans. Deze vind je in de garage van Brikama. Ze gaan rechtstreeks naar Banjul, Turntable of Sanyang (het mooiste strand van Gambia ligt hier). Het is sowieso aan te raden om eens in de garage van Brikama rond te kijken want hier vind je bussen naar mooie plekken zoals Guinee of Senegal een ideale uitvalbasis voor je tripjes. De vans zijn in verhouding wat goedkoper dan de bustaxi's ook zijn zij sneller omdat zij tussendoor niet stoppen. Daarnaast heb je ook gele taxi's. Soms moet je taxi hebben omdat op die plaats geen busjes rijden. De taxi's hebben vaste ritten tussen bepaalde plaatsen en hier betaal je relatief weinig voor. Als je vraagt om een towntrip moet je onderhandelen en met een beetje goed onderhandelen zetten ze je in een keer af op de plaats waar je wilt zijn. Als je terug komt van het uitgaan heb je sowieso een taxi nodig. Want de bustaxi's rijden maar tot 00:00. We raden je aan een beetje goed contact te leggen met een chauffeur die je mag. Als je eenmaal een paar vaste chauffeurs hebt dan brengen je die altijd tegen een eerlijke en goedkope prijs naar de plaats van bestemming. Hieronder volgt een tabel met belangrijke prijzen en routes. De prijzen kunnen nu misschien iets hoger uitvallen. Dit heeft te maken met het feit dat de benzine duurder wordt en de Gambianen steeds meer te besteden hebben. 23

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin.

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 61 61 REGELS 1 Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 1 Ik woon met mijn gezin in een rijtjeshuis met vier slaapkamers. 2 De vijf appartementen in deze flat zijn heel klein. 3 Hij heeft een groot huis

Nadere informatie

Mr Dim Turkije Zuid-Egeïsche kust Göcek

Mr Dim Turkije Zuid-Egeïsche kust Göcek Mr Dim Turkije Zuid-Egeïsche kust Göcek 1. Algemene informatie Eliza was here - Mr Dim - /turkije/_zuid-egeische_kust/gocek_/mr_dim.htm 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Mr Dim - (Turkije Zuid-Egeïsche

Nadere informatie

PROGRAMMA 01-04-2013-10-04-2013

PROGRAMMA 01-04-2013-10-04-2013 PROGRAMMA 01-04-2013-10-04-2013 GAMBIA 2013 Hallo dames, Ik heb geprobeerd een reisprogramma samen te stellen. We gaan een groot gedeelte van Gambia bekijken. Leuke dingen zoals de markten en het strand.

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Wat gaan we doen? Kies uit: bijzondere dagelijks gratis aanstaande praktisch. 1 Dick en Anna gaan vrijdag trouwen. Dat is over twee dagen.

Wat gaan we doen? Kies uit: bijzondere dagelijks gratis aanstaande praktisch. 1 Dick en Anna gaan vrijdag trouwen. Dat is over twee dagen. 103 103 HOOFDSTUK 7 Wat gaan we doen? WOORDEN 1 Kies uit: bijzondere dagelijks gratis aanstaande praktisch 1 Dick en Anna gaan vrijdag trouwen. Dat is over twee dagen. 2 Op 22 november zijn we 25 jaar

Nadere informatie

Brieven van Ama welpen

Brieven van Ama welpen Introductie Shanti heeft heel veel vriendinnetjes in de jungle. Ze heeft ook een vriendinnetje in een land heel ver weg. Het meisje heet Ama. Ama woont in een land dat Ghana heet. Weten jullie waar dat

Nadere informatie

Oeganda Butakoola Village. Leeftijd: 18+ Periode: 2 26 oktober 2016

Oeganda Butakoola Village. Leeftijd: 18+ Periode: 2 26 oktober 2016 Oeganda Butakoola Village Leeftijd: 18+ Periode: 2 26 oktober 2016 Oeganda Butakoola Village Periode: 2 26 oktober 2016 Leeftijd: 18 + Aantal vrijwilligers: minimaal 2, maximaal 6 Project Een Community

Nadere informatie

Gewoon zo! WONEN: HOE ONTMOET JE BUURTBEWONERS?

Gewoon zo! WONEN: HOE ONTMOET JE BUURTBEWONERS? Gewoon zo! WONEN: HOE ONTMOET JE BUURTBEWONERS? Inhoud WELKE INFORMATIE VIND JE IN DIT BOEKJE? Bladzijde 3 - Waarom een boekje over je buurt? Bladzijde 4 - Ontdek je buurt Bladzijde 6 - Een buurtkaart

Nadere informatie

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.

Nadere informatie

Te huur HOOFDSTUK 4 WOORDEN. Kies het goede woord. 1 Ik woon in een flat op de vierde... a verdieping b appartement

Te huur HOOFDSTUK 4 WOORDEN. Kies het goede woord. 1 Ik woon in een flat op de vierde... a verdieping b appartement 51 51 HOOFDSTUK 4 Te huur WOORDEN 1 1 Ik woon in een flat op de vierde.... a verdieping b appartement 2 Het is een rijtjeshuis met een grote woonkamer en drie.... a tuinen b slaapkamers 3 Mijn woonkamer

Nadere informatie

Taalreizen Zuid Afrika, Kaapstad

Taalreizen Zuid Afrika, Kaapstad Taalreizen Zuid Afrika, Kaapstad HIGHLIGHTS KAAPSTAD Tafelberg Stranden Trendy clubs en restaurants Kaapstad ligt fantastisch tussen de Atlantische Oceaan, de wijnlanden en de bekende Tafelberg. Het is

Nadere informatie

Inhoud. Waarom bent u in het ziekenhuis? Komt u voor een onderzoek? Bent u ziek en moet u blijven? Wat neemt u mee? Uw kamer in het ziekenhuis

Inhoud. Waarom bent u in het ziekenhuis? Komt u voor een onderzoek? Bent u ziek en moet u blijven? Wat neemt u mee? Uw kamer in het ziekenhuis Inhoud Waarom bent u in het ziekenhuis? Komt u voor een onderzoek? Bent u ziek en moet u blijven? Wat neemt u mee? Uw kamer in het ziekenhuis Krijgt u een operatie? De dag van de operatie Na de operatie

Nadere informatie

5 Daags Afvalprogramma

5 Daags Afvalprogramma 5 Daags Afvalprogramma Dag 1 Dieetsnel.nl De eerste dag van mijn dieet is aangebroken, het zal je vast meevallen wat er vandaag op het menu staat! s Morgens 2 crackers met melk, s middags 2 boterhammen

Nadere informatie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie

Een gezonde lunch. Een gezonde lunch. Ontbijt en energie Een gezonde lunch Een gezonde lunch Ga met folders van het Voorlichtingsbureau voor de Voeding een gezonde lunch voor jezelf maken. Zoek daarvoor eerst uit wat er precies in een gezonde lunch moet zitten.

Nadere informatie

ALFA A ANTWOORDEN STER IN LEZEN

ALFA A ANTWOORDEN STER IN LEZEN STER IN LEZEN ALFA A LES 1: NAAR SCHOOL 1 Ziek 1 b 2 3 b 4 a a B maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag C Dit is een vraag Hoe gaat het? Het gaat wel. En met jou? Waarom kom je niet?

Nadere informatie

Gezonde recepten avondeten. Gezonde recepten avondeten

Gezonde recepten avondeten. Gezonde recepten avondeten Gezonde recepten Gezonde recepten Vraag jij je ook wel eens af wat gezonde recepten zijn en wat nu gezond is en wat niet? Er zijn zoveel geluiden in voedingsland, dat je soms de weg kwijt kunt raken. Wat

Nadere informatie

WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS

WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS Gezondheidsinformatie voor de Hadj en Umrah www.vggm.nl WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS GEZONDHEIDSINFORMATIE VOOR DE HADJ EN UMRAH Tijdens de jaarlijkse bedevaart reizen

Nadere informatie

Thema Sportief. Backpackcursus in Thailand, 30 dagen

Thema Sportief. Backpackcursus in Thailand, 30 dagen Thema Sportief Backpackcursus in Thailand, 30 dagen Reisschema Dag 1 Amsterdam - Bangkok Dag 2 aankomst Bangkok Dag 3 Bangkok Dag 4 Bangkok - Ratchaburi Dag 5 Ratchaburi - Bangkok Dag 6 Bangkok Dag 7 eigen

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Over de grens gaan. Thema 10 Migreren. Les 10.1 Aan de grens.

Over de grens gaan. Thema 10 Migreren. Les 10.1 Aan de grens. Les 10.1 Aan de grens. 1.De grensovergang: van het ene land naar het andere land gaan; je passeert hierbij de grens, je gaat over de grens heen. 2. De grenspaal : De paal die precies op de grens tussen

Nadere informatie

1. De verjaardag OPDRACHT 1. OPDRACHT 2 1. b) niet waar 2. a) waar 3. b) niet waar 4. a) waar 5. b) niet waar

1. De verjaardag OPDRACHT 1. OPDRACHT 2 1. b) niet waar 2. a) waar 3. b) niet waar 4. a) waar 5. b) niet waar 1. De verjaardag OPDRACHT 1 OPDRACHT 2 1. b) niet waar 2. a) waar 3. b) niet waar 4. a) waar 5. b) niet waar OPDRACHT 3 1. a) Wij praten over de kinderen met de buurman. 2. b) Zal ik me even voorstellen?

Nadere informatie

WELKOM BIJ VERPLEEGHUIS DE LINGEHOF

WELKOM BIJ VERPLEEGHUIS DE LINGEHOF WELKOM BIJ VERPLEEGHUIS DE LINGEHOF VOOR EEN LEVEN MET KLEUR Welkom bij De Lingehof het huis in het hart van het Over-Betuwse Bemmel In De Lingehof kunt u aangenaam wonen met gespecialiseerde verzorging

Nadere informatie

MPS Prins Willem Alexander. Bootvakantie 2015 11 oktober t/m 16 oktober

MPS Prins Willem Alexander. Bootvakantie 2015 11 oktober t/m 16 oktober Bootvakantie 2015 11 oktober t/m 16 oktober Voorwoord Namens Stichting On Toer heten we iedereen welkom aan boord van de Mps Prins Willem Alexander. Wij vinden het leuk dat jullie keuze op onze bootvakantie

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 4 Wonen

Spreekopdrachten thema 4 Wonen Spreekopdrachten thema 4 Wonen Opdracht 1 bij 4.1 ** Uitleg voor de docent: Op de volgende pagina vind je een blad met plaatjes. Knip de plaatjes uit en doe ze in een envelop. Geef elk tweetal een envelop.

Nadere informatie

Tijdens deze challenge eet je volgens een vast, uitgebalanceerd schema en combineer je Clean Meals

Tijdens deze challenge eet je volgens een vast, uitgebalanceerd schema en combineer je Clean Meals Clean Meals 21 DAGEn CHALLENGE 3 WEKEN SUPER GEZOND ETEN, GEEN HONGER EN TOCH VET VERBRANDEN. Tijdens deze challenge eet je volgens een vast, uitgebalanceerd schema en combineer je Clean Meals met andere

Nadere informatie

Algemene kampinformatie. Scouts en Explorers. Scouting Weurt

Algemene kampinformatie. Scouts en Explorers. Scouting Weurt Algemene kampinformatie Scouts en Explorers Scouting Weurt Dit boekje bevat algemene informatie over de kampen van de Scouts en Explorers. Het is echter niet bindend. De speltakleiding zal uiterlijk een

Nadere informatie

Programma uitwisseling Lycée La Trinité & Gymnasium Haganum. Béziers 20 t/m 25 mei 2012

Programma uitwisseling Lycée La Trinité & Gymnasium Haganum. Béziers 20 t/m 25 mei 2012 Programma uitwisseling Lycée La Trinité & Gymnasium Haganum Béziers 20 t/m 25 mei 2012 Zondag 20 mei 2012 Maandag 21 mei 2012 Dinsdag 22 mei 2012 7.30u Verzamelen voor Vertrekhal 2 Schiphol. Wees op tijd!

Nadere informatie

Wat kan ik voor u doen?

Wat kan ik voor u doen? 139 139 HOOFDSTUK 9 Wat kan ik voor u doen? WOORDEN 1 1 Peter is op vakantie. Hij stuurde mij een... uit Parijs. a brievenbus b kaart 2 Ik heb die kaart gisteren.... a ontvangen b herhaald 3 Bij welke...

Nadere informatie

Dagopname locatie Leyweg

Dagopname locatie Leyweg Dagopname locatie Leyweg Informatie over dagopname U wordt gedurende 1 dag opgenomen voor een dagbehandeling. In deze folder leest u belangrijke informatie over deze opname. Het kan zijn dat de informatie

Nadere informatie

Wie betaalt wat ; informatie van Syndion voor clienten met indicatie verblijf (financiering uit WLZ)

Wie betaalt wat ; informatie van Syndion voor clienten met indicatie verblijf (financiering uit WLZ) Wie betaalt wat ; informatie van Syndion voor clienten met indicatie verblijf (financiering uit WLZ) Voorwoord Syndion is er voor mensen met een handicap. Als jij ondersteuning nodig hebt, kun je bij Syndion

Nadere informatie

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap.

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. EET PALEO 3 Inhoudsopgave Inleiding 6 Mijn Paleo verhaal 8 De 7 stappen in het kort 12 Stap 1 Richt je op de praktijk 14

Nadere informatie

10 tips om je partner zo goed mogelijk te ondersteunen.

10 tips om je partner zo goed mogelijk te ondersteunen. 10 tips om je partner zo goed mogelijk te ondersteunen. Omdat het automatische gedrag is uitgeschakeld kosten onderstaande handelingen je partner al veel energie (hier denk je zo snel niet aan, omdat het

Nadere informatie

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care Op bezoek S bij Sam op de Intensive Care Hoi, ik ben Sam en ik lig op de Intensive Care S Ik heb een fotoboekje gemaakt. Zo kun je alvast zien waar ik ben en wat iedereen op de afdeling doet. Natuurlijk

Nadere informatie

Les 4. Eten en drinken, boodschappen doen

Les 4. Eten en drinken, boodschappen doen www.edusom.nl Opstartlessen Les 4. Eten en drinken, boodschappen doen Wat leert u in deze les? Wat u kunt zeggen als u iets lekker vindt of ergens van houdt. Praten over eten en drinken. Praten over boodschappen

Nadere informatie

Eikenhorst (kliniek) Informatie voor patiënten. Eikenhorst

Eikenhorst (kliniek) Informatie voor patiënten. Eikenhorst Eikenhorst (kliniek) Informatie voor patiënten Eikenhorst Je komt mogelijk binnenkort op Eikenhorst. Daar is alles anders en nieuw vergeleken met waar je nu woont. Om je te laten wennen aan al dat nieuwe,

Nadere informatie

Informatieboekje: NEIGHBOUR TOES

Informatieboekje: NEIGHBOUR TOES Informatieboekje: NEIGHBOUR TOES 1 WIE GAAN ER MEE Er gaan jongeren en begeleiders mee van t Volbert en daarnaast van 3 andere groepen uit andere landen. Alle begeleiders zijn er voor alle jongeren. Je

Nadere informatie

Factsheet Europees Vrijwilligerswerk (EVS) - Youth in Action

Factsheet Europees Vrijwilligerswerk (EVS) - Youth in Action Factsheet Europees Vrijwilligerswerk (EVS) - Youth in Action Met EVS naar het buitenland Met deze factsheet willen wij je informeren voordat je met EVS naar het buitenland vertrekt. Er staat informatie

Nadere informatie

Wil je zwanger worden? In deze folder vind je tips en adviezen.

Wil je zwanger worden? In deze folder vind je tips en adviezen. Wil je zwanger worden? In deze folder vind je tips en adviezen. Dit zijn Kelly en Karim. Zij willen graag een kind. Kelly en Karim willen over een half jaar zwanger zijn. 1. Kelly en Karim willen over

Nadere informatie

ONS SCHOOLREGLEMENT VOOR DE LEERLINGEN

ONS SCHOOLREGLEMENT VOOR DE LEERLINGEN ONS SCHOOLREGLEMENT VOOR DE LEERLINGEN NAAM :.. 1. Algemeen Ik: - heb respect en begrip voor anderen; - heb eerbied voor de natuur; - durf mijn eigen mening te uiten; - heb orde en ben steeds beleefd;

Nadere informatie

Welkom in de derde klas!

Welkom in de derde klas! Welkom in de derde klas! De meeste van jullie zijn twee jaar leerling van onze school geweest. Jullie weten wel hoe het hier werkt. Wat er van je verwacht wordt. Wat wel en niet geaccepteerd wordt. Dat

Nadere informatie

Senegal bezocht van 10 tot 12 oktober 2015

Senegal bezocht van 10 tot 12 oktober 2015 Senegal bezocht van 10 tot 12 oktober 2015 Ligging Senegal ligt in West Afrika, aan de Atlantische Oceaan, omringd door Mauritanië in het Noorden, Mali in het Oosten en Guinea en Guinea-Bissau in het zuiden.

Nadere informatie

Informatieboekje kinderafdeling

Informatieboekje kinderafdeling Ithaka Informatieboekje kinderafdeling In je handen heb je een boekje met informatie over de kinderafdeling van Ithaka. Je bent hier niet alleen, er zijn nog ongeveer 20 andere kinderen op de afdeling.

Nadere informatie

Pakket 9 Verblijf met herstelgerichte verpleging en verzorging

Pakket 9 Verblijf met herstelgerichte verpleging en verzorging BESCHRIJVING VAN DE ZORGZWAARTEPAKKETTEN Pakket 9 Verblijf met herstelgerichte verpleging en verzorging Pakket 9 Verblijf met herstelgerichte verpleging en verzorging is voor mensen die een zware operatie

Nadere informatie

Thema In en om het huis.

Thema In en om het huis. http://www.edusom.nl Thema In en om het huis. Les 22. Een huis zoeken Wat leert u in deze les? Praten over uw huis Informatie over het vinden van een nieuwe woning Praten over wat afgelopen is Veel succes!

Nadere informatie

Dit zijn Kelly en Karim. Ze willen graag een kind.

Dit zijn Kelly en Karim. Ze willen graag een kind. Dit zijn Kelly en Karim. Ze willen graag een kind. 1. Kelly en Karim willen over een half jaar zwanger zijn. Kelly en Karim willen zwanger worden. Ze willen graag dat hun kindje straks gezond is. Het is

Nadere informatie

Hulpverlening Lijn5. Kom verder! www.ln5.nl LVB-ZORG PROVINCIE UTRECHT. Algemene informatiefolder voor jongeren, ouders en verwijzers

Hulpverlening Lijn5. Kom verder! www.ln5.nl LVB-ZORG PROVINCIE UTRECHT. Algemene informatiefolder voor jongeren, ouders en verwijzers Hulpverlening Lijn5 LVB-ZORG PROVINCIE UTRECHT Algemene informatiefolder voor jongeren, ouders en verwijzers Kom verder! www.ln5.nl Daarnaast geeft Lijn5 ook advies en consultatie aan bijvoorbeeld een

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Gefeliciteerd. De allerbelangrijkste regel als we het hebben over kinderen en honden is:

Gefeliciteerd. De allerbelangrijkste regel als we het hebben over kinderen en honden is: Gefeliciteerd. Je bent zwanger en je hebt één of meerdere honden. Het wordt jullie eerste kind. Je bent net bij de verloskundige geweest, het gaat goed met je kindje, en je hebt deze folder meegekregen.

Nadere informatie

de andijvie A is een soort groente met grote groene bladeren.

de andijvie A is een soort groente met grote groene bladeren. Woordenlijst bij hoofdstuk 6 de aardappel Wat eten we vanavond, rijst of a? alcoholvrij zonder alcohol Graag een a bier. Ik moet nog auto rijden. de andijvie A is een soort groente met grote groene bladeren.

Nadere informatie

Inhoud. Mijn leven. ik ga verhuizen

Inhoud. Mijn leven. ik ga verhuizen Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Plannen... 4 Hoofdstuk 2 Meubels enzo... 6 Hoofdstuk 3 Geld... 8 Hoofdstuk 4 Winkelen... 10 Hoofdstuk 5 Adreswijziging... 12 Hoofdstuk 6 De sleutel!... 14 Hoofdstuk 7 Voorbereiden...

Nadere informatie

KNF Zwolle. Afdeling KNF Zwolle. Alles over het EEG-Onderzoek

KNF Zwolle. Afdeling KNF Zwolle. Alles over het EEG-Onderzoek KNF Zwolle Afdeling KNF Zwolle Alles over het EEG-Onderzoek 1. Welkom op de afdeling KNF afdeling knf Binnenkort kom je samen met je vader of je moeder een nachtje slapen bij het epilepsiecentrum in Zwolle.

Nadere informatie

De voordelen van hardlopen

De voordelen van hardlopen Hardloop tips De voordelen van hardlopen Zodra het buiten lekker weer wordt zie je overal om je heen mensen in hun hardloopschoenen springen. Op een mooie lenteof zomerdag is het heerlijk om na het werk

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 4 Wonen

Spreekopdrachten thema 4 Wonen Boven: Spreekopdrachten thema 4 Wonen Opdracht 2 bij 4.1 * slaapkamer 2 trap Beneden: tuin garage TaalCompleet A1 Spreken Plus Thema 4-1 Opdracht 3 bij 4.1 ** Vertel. Wat voor huis heb jij? - Woon je in

Nadere informatie

Informatie voor reizigers naar Nepal 2014 stichting-maya

Informatie voor reizigers naar Nepal 2014 stichting-maya Informatie voor reizigers naar Nepal 2014 stichting-maya www.mayafoundation.com Turkish Airlines en Etihad hebben op dit moment vluchten met korte overstaptijden De vlucht regelt ieder voor zich. Als

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Iedereen heeft een verhaal

Iedereen heeft een verhaal informatie voor jongeren Iedereen heeft een verhaal > Goed om te weten als je tijdelijk naar JJC gaat Iedereen heeft een eigen verhaal. Veel verhalen gaan over waarom het niet allemaal gelopen is zoals

Nadere informatie

LES 3 Ik leer Nederlands. TESTEN TEST 1

LES 3 Ik leer Nederlands. TESTEN TEST 1 12/11/14 1 LES 3 Ik leer Nederlands. TESTEN TEST 1 1. (lezen) Ik.... een lange tekst. 2 Hij.... een moeilijk boek. 3. Zij.... een gemakkelijk tekstje. 4..... jullie veel? Ja, wij.... graag kinderboeken.

Nadere informatie

Pakket 10 Beschermd verblijf met intensieve palliatiefterminale

Pakket 10 Beschermd verblijf met intensieve palliatiefterminale BESCHRIJVING VAN DE ZORGZWAARTEPAKKETTEN Pakket 10 Beschermd verblijf met intensieve palliatiefterminale zorg Pakket 10 Beschermd verblijf met intensieve palliatief-terminale zorg is voor mensen die een

Nadere informatie

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen www.edusom.nl Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen Het is belangrijk om veel woorden te leren. In deze extra les vindt u extra woorden bij de Opstartlessen 1 t/m 5. Kijk ook eens naar

Nadere informatie

Kamp NGK Veenendaal 26-28 september

Kamp NGK Veenendaal 26-28 september Kamp NGK Veenendaal 26-28 september Kampboekje 1 Handige informatie voor ouders!! Adresgegevens: Galgenweg 3 6741 KJ Lunteren 0318 482395 Noodnummers: Francisca Hardeman: 06 52128429 Gerrit Zeevat: 06

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 2 Boodschappen

Spreekopdrachten thema 2 Boodschappen Spreekopdrachten thema 2 Boodschappen Opdracht 1 bij 2.1 ** Cursist A: vertel wat je eet of drinkt. Vraag wat cursist B eet of drinkt. Cursist B: geef antwoord. Voorbeeld Cursist A: Ik eet een tomaat.

Nadere informatie

Zindelijk worden. De hele dag droog blijven. Positief opvoeden Drenthe

Zindelijk worden. De hele dag droog blijven. Positief opvoeden Drenthe Zindelijk worden De hele dag droog blijven Positief opvoeden Drenthe Zindelijk worden De hele dag droog blijven Elke ouder is blij als er geen luiers meer op het boodschappenlijstje staan. Het betekent

Nadere informatie

Hoe gaat het met je studie?

Hoe gaat het met je studie? 195 195 HOOFDSTUK 12 Hoe gaat het met je studie? WOORDEN 1 Kies uit: onvoldoende controleren gymnastiek mening huiswerk 1 Heb je je al gemaakt? 2 Ik was op school niet zo goed in. Ik vond sport niet leuk.

Nadere informatie

Uitzicht op de heuvels 10 km van Kabaya Uitzicht op de heuvels ten noorden van Kabaya. Ongeveer 7 km van het dorp.

Uitzicht op de heuvels 10 km van Kabaya Uitzicht op de heuvels ten noorden van Kabaya. Ongeveer 7 km van het dorp. Verblijf van Tautvydas Rindzevicius in Kabaya/RWANDA in het kader van het bezoek aan wezen en kwetsbare kinderen gesponsord door de Jyambere stichting. Inleiding Tijdens de periode van juli-augustus 2015,

Nadere informatie

Het is maar 28 dagen. Je zult blijer en fitter voelen en absoluut stralen!

Het is maar 28 dagen. Je zult blijer en fitter voelen en absoluut stralen! #Kan iedereen detoxen? Voor iedereen die goed voor zich zelf wil zorgen, een gezonde boost wil geven en voor iedereen die zich 28 dagen durft te committeren aan dit programma. Dus ook in de weekenden.

Nadere informatie

Slaapproblemen, angst en onrust

Slaapproblemen, angst en onrust Slaapproblemen, angst en onrust WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WAT GEBEURT ER ALS U STOPT AUTORIJDEN INFORMATIE ADRESSEN HULPVERLENING VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL SLAAPPROBLEMEN,

Nadere informatie

Alles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af.

Alles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af. Intro Met de docent Wat ga je doen in dit hoofdstuk? 1 Herhalen: je gaat herhalen wat je hebt geleerd in hoofdstuk 7, 8 en 9. 2 Toepassen: je gaat wat je hebt geleerd gebruiken in een situatie over werk.

Nadere informatie

http://www.christelijkegastouder.nl Pedagogisch werkplan Jolanda Poelarends

http://www.christelijkegastouder.nl Pedagogisch werkplan Jolanda Poelarends http://www.christelijkegastouder.nl Pedagogisch werkplan Jolanda Poelarends Inhoudsopgave Het opvanggezin Het ritme Spelen De opvangplekken en materialen Ik als gastouder Gastkinderen Het opvanggezin Mijn

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

Maak het verschil. Stage in Ghana. www.one-love-foundation.com

Maak het verschil. Stage in Ghana. www.one-love-foundation.com Maak het verschil Stage in Ghana www.one-love-foundation.com Inhoud Wie zijn wij? Wie zijn wij? Hoe wij werken Behoefte Gezondheidszorg Algemeen Kliniek Educatie Algemeen Lesgeven stages Stages gezondheidszorg

Nadere informatie

Lees Zoek op Om over na te denken

Lees Zoek op Om over na te denken Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in

Nadere informatie

Kalloni Beach Villas Griekenland Lesbos Skala Kalloni

Kalloni Beach Villas Griekenland Lesbos Skala Kalloni Kalloni Beach Villas Griekenland Lesbos Skala Kalloni 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Kalloni Beach Villas - (Griekenland Lesbos Skala Kalloni) - 4 sterren 1.2. Faciliteiten

Nadere informatie

In het weekend maak je een spectaculaire safari waarin je oog in oog komt te staan met de big five.

In het weekend maak je een spectaculaire safari waarin je oog in oog komt te staan met de big five. Oeganda Kerst 2016 Jij steekt samen met je team je handen uit de mouwen om van een dorpsschooltje in Nkokonjeru een nieuwe frisse school te maken. Samen met ouders en leraren knap je de boel op. Aan de

Nadere informatie

Take a look at my life week 13

Take a look at my life week 13 Take a look at my life week 13 Dit was me wel een weekje zeg een nogal saai weekje. Met heel veel op bed liggen omdat ik ziek ben. Hoest de longen uit me lijf, ben onwijs verkouden, totaal geen energie

Nadere informatie

Voedingsschema. Believe in. 5 sep t/m 11 sep FUNCTIONEEL FIT

Voedingsschema. Believe in. 5 sep t/m 11 sep FUNCTIONEEL FIT Voedingsschema FUNCTIONEEL FIT 5 sep t/m 11 sep Believe in GEZONDE LEVENSSTIJL Je bent nu in je bezit van een gezond voedingsschema. Dit voedingsschema helpt jou om de dagelijkse structuur en planning

Nadere informatie

De eerste stappen naar een gezond gewicht

De eerste stappen naar een gezond gewicht De eerste stappen naar een gezond gewicht Sylvia van Willigen Online Gewichtsconsulente en Life Coach Als je dit leest, heb je de eerste stap al gezet. Gefeliciteerd! Nu gaan we verder elke week een stapje.

Nadere informatie

Eetgewoonten van schoolkinderen Vragenlijst voor kinderen

Eetgewoonten van schoolkinderen Vragenlijst voor kinderen september 2003 Eetgewoonten van schoolkinderen Vragenlijst voor kinderen 630101 Hoe vul je de vragenlijst in? Beste leerling, Deze vragenlijst gaat over voeding. We willen graag weten hoe je daarover denkt.

Nadere informatie

Korte gids voor het starten van een bedrijf in een Free Zone in de UAE

Korte gids voor het starten van een bedrijf in een Free Zone in de UAE Korte gids voor het starten van een bedrijf in een Free Zone in de UAE Vooraf De UAE bestaat uit zeven emiraten. Anders dan de naam doet vermoeden, zijn ze niet echt United. De eerste stap is dan ook:

Nadere informatie

Gezond thema: DE HUISARTS

Gezond thema: DE HUISARTS Gezond thema: DE HUISARTS 1. Wat gaan we doen? Praten over de huisarts en wat de huisarts doet. Nieuwe woorden leren over de huisarts. Het gesprek met de huisarts oefenen. 2. Wat vind ik van? Als je een-op-een

Nadere informatie

BIJLAGEN LESPAKKET 1.2

BIJLAGEN LESPAKKET 1.2 BIJLAGEN LESPAKKET 1.2 BIJLAGE 1 A4 BLADEN THEMA S BIJLAGE 2 DOMINO EMOTIES BIJLAGE 3 MATCHING OEFENING GEVOELENS BIJLAGE 4 VRAGENLIJST FILM BIJLAGE 5 VRAGENSTROOKJES HOEKENWERK BIJLAGE 6 ANTWOORDENBLAD

Nadere informatie

Erasmusbestemming: Stockholm... Academiejaar: 2013. - 2014. Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit

Erasmusbestemming: Stockholm... Academiejaar: 2013. - 2014. Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit Erasmusbestemming: Stockholm... Academiejaar: 2013. - 2014. Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? Er is éen grote campus voor alle universiteitsrichtingen

Nadere informatie

Voor mensen met een verstandelijke beperking en diabetes, mantelzorgers en begeleiders. Verstandelijke beperking en diabetes: zo doe je dat samen!

Voor mensen met een verstandelijke beperking en diabetes, mantelzorgers en begeleiders. Verstandelijke beperking en diabetes: zo doe je dat samen! Voor mensen met een verstandelijke beperking en diabetes, mantelzorgers en begeleiders Verstandelijke beperking en diabetes: zo doe je dat samen! Leven met diabetes kan behoorlijk lastig zijn. Het heeft

Nadere informatie

Hoe gaat het in groep 1/2 b

Hoe gaat het in groep 1/2 b Hoe gaat het in groep 1/2 b Binnenkomst: - Als je op school komt hang je je jas op je eigen haakje onder je tent. Je tas zet je op de plank. - In de klas geef je de juf een hand en je pakt een spelletje

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Toets Geletterdheid en Begrijpend Lezen

Toets Geletterdheid en Begrijpend Lezen 1. Print deze tekst 2. Download het geluidsbestand en luister Je gaat een toets Geletterdheid en Begrijpend Lezen maken. Dit is een leestoets. De toets heeft vijf delen. Deel A, B, C, D en E. Deze toets

Nadere informatie

Gewoon meedoen! www.estinea.nl

Gewoon meedoen! www.estinea.nl Gewoon meedoen! Hoe wil jij meedoen? Dat vragen we aan iedereen die bij Estinea komt voor ondersteuning bij wonen, werken of leren. Meedoen in de samenleving - op je eigen niveau en je eigen manier - levert

Nadere informatie

Pedagogisch werkplan Jolanda Poelarends

Pedagogisch werkplan Jolanda Poelarends Inhoudsopgave Pedagogisch werkplan Jolanda Poelarends Het opvanggezin 3 Het ritme 4 Spelen 5 De opvangplekken en materialen 6 Ik als gastouder 8 Gastkinderen 9 Het opvanggezin Even voorstellen: Mijn naam

Nadere informatie

Kamp juni & 1 juli

Kamp juni & 1 juli Kamp 2018 30 juni & 1 juli Beste Kamper, Hier is het boekje waarin alles staat wat je moet weten voor het kamp van de venlose reddingsbrigade in het weekend van 30 juni en 1 juli. De begeleiders zullen

Nadere informatie

Villas del Alba Spanje Andalusië Alhaurin de la Torre

Villas del Alba Spanje Andalusië Alhaurin de la Torre Villas del Alba Spanje Andalusië Alhaurin de la Torre 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Villas del Alba - (Spanje Andalusië Alhaurin de la Torre) - 4 sterren 1.2. Faciliteiten

Nadere informatie

Casus. Stelling. Vragen. Vragen

Casus. Stelling. Vragen. Vragen Casus Drie kinderen ruziën over een speeltje. Ze trekken en duwen. Een van de betrokken meisjes delft zoals altijd het onderspit. Zij mag niet meespelen van de anderen. 2. Wat zijn redenen om de kinderen

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je

Nadere informatie

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende

Nadere informatie

Inleiding IN DIT BOEK LEES JE WAAROM STEUN, RESPECT EN VERTROUWEN BIJ VRIENDSCHAP HOREN.

Inleiding IN DIT BOEK LEES JE WAAROM STEUN, RESPECT EN VERTROUWEN BIJ VRIENDSCHAP HOREN. Inleiding Met wie heb je de meeste lol? En wie bel je als je een probleem hebt? Vaak zijn dat je. Sommige mensen hebben veel, andere mensen hebben er maar een paar. Vriendschap is belangrijk in ons leven.

Nadere informatie

Xarc Agroturisme Spanje Ibiza Santa Eularia

Xarc Agroturisme Spanje Ibiza Santa Eularia Xarc Agroturisme Spanje Ibiza Santa Eularia 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Xarc Agroturisme - (Spanje Ibiza Santa Eularia) - 4 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden zwembad:

Nadere informatie

Opname op een verpleegafdeling in HMC Antoniushove

Opname op een verpleegafdeling in HMC Antoniushove Opname op een verpleegafdeling in HMC Antoniushove Hartelijk welkom in HMC Antoniushove. In deze folder leest u meer over uw verblijf op de afdeling. Wanneer u wordt opgenomen, ontvangt een verpleegkundige

Nadere informatie

Onze cliënten aan het woord

Onze cliënten aan het woord Onze cliënten aan het woord Instrument om ervaringen van cliënten in kaart te brengen Naam cliënt : Naam invuller vragenlijst : Woning cliënt : Datum : 1 Toelichting Inleiding Naam instelling wil graag

Nadere informatie

Zwanger zijn en bevallen

Zwanger zijn en bevallen Zwanger zijn en bevallen PRAKTISCHE TIPS IN GEWONE TAAL MARJA VAN DEURSEN & WILMA VAN OS 6 ZWANGER ZIJN EN BEVALLEN Inleiding Gefeliciteerd. Je bent zwanger! Het is fi jn om zwanger te zijn. Maar je hebt

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie