Visual Arts Flanders 2012 rapport

Transcriptie

1 Visual Arts Flanders 2012 rapport

2 2

3 Inhoudstafel voorwoord 5 historiek 7 rapport Visual Arts Flanders doelstellingen, strategie en structuur vier strategische doelstellingen communicatiestrategie en plan 12 a. communicatiefases 12 b. doelgroepen 12 c. cluster branding samenwerkingsovereenkomst en financies structuur activiteitenverslag overleg vergaderingen van de werkgroep VAF overleg met buitenlandse partners overleg met Toerisme Vlaanderen overleg met Vlaanderen Internationaal communicatie-instrumenten brand en logo website sociale media: Facebook nieuwsbrief printmateriaal Visual Arts Flanders 2012 Pass + flyer persmap gemeenschappelijke persdatabank contactdatabank professionals internationaal Visual Arts Flanders accreditaties (prof/pers), perslogin requests betaalde advertenties print betaalde advertenties online: banners, e-flux Contemporary Art Belgium communicatieacties presentaties en promotieacties op beurzen of biënnales presentatie- en promotieacties i.s.m. Vlaanderen Internationaal presentatie- en promotieacties i.s.m. VAF2012-partners (eerste en tweede cirkel) presentatie- en promotieacties i.s.m. Toerisme Vlaanderen communicatieacties i.s.m. partners buurlanden andere acties pers Press Trip Visual Arts Flanders 2012: Media Monitoring Internationaal bezoekersprogramma: conclusies en aanbevelingen gehaalde doelstellingen duurzame effecten op korte en lange termijn aanbevelingen en conclusies Cijfers en gegevens over tentoonstellingen 41

4

5 Voorwoord In 2012 werd in Vlaanderen een uitzonderlijk aantal grote internationale tentoonstellingen en tentoon stel lings events georganiseerd. Dit is geen toeval: de hedendaagse beeldende kunst in Vlaanderen is het voorbije decennium sterk geëvolueerd. We hadden altijd al topkunstenaars en gedreven verzamelaars en de instellingen, waarvan verschillende werden opgericht tijdens de voorbije tien jaar, ontwikkelen een sterk internationaal profiel. Deze tentoonstellingen vormden daarom een momentum waarvan sector, steunpunt en overheid het potentieel ten volle wilden omarmen. Met deze tentoonstellingen konden de recente ontwikkelingen in de beeldende kunst in Vlaanderen ook zichtbaar gemaakt worden voor het grote publiek en voor de internationale gemeenschap. Bovendien bracht de organisatie van grote tentoonstellingsevents nieuwe ervaringen met zich mee op het gebied van programmatie, samenwerking met diverse spelers en beleidsdomeinen, technische realisatie, communicatie en marketing. Dit zal voor een groeiboost zorgen. De deelnemende organisaties beslisten om samen te werken. Het steunpunt verzorgde het initiatief, de coördinatie en de begeleiding en de overheid trad op als partner en coproducent. We geven in dit verslag kort het bredere kader aan, om daarna in te gaan op doelstellingen, activiteiten, evaluatie en aanbevelingen van Visual Arts Flanders De samenwerking rond gemeenschappelijke internationale communicatie sprong het meest in het oog en dit rapport behandelt vooral dat aspect. Ook de andere thema s waarrond samengewerkt werd waren zinvol en worden best verder opgevolgd. Dit rapport is de aanzet voor een vervolgtraject: de evaluatie en aanbevelingen die hier beschreven worden vormen de eerste fase, die in 2013 verder zal afgetoetst en opgevolgd worden op het niveau van het beleid en op het niveau van de samenwerking tussen organisaties. Nu reeds heeft BAM, samen met de organisaties beeldende kunst, besloten om vanaf 2013 een collegagroep op te starten rond internationale communicatie, om de opgedane kennis en de positieve ervaring van samenwerken te verankeren en verder te zetten. Ten slotte zijn we Menno Meewis, de directeur van Middelheimmuseum die plots is overleden in oktober 2012, erg dankbaar voor zijn rol in Visual Arts Flanders Hij zag reeds in 2008 de kansen voor samenwerking en als eerste sprak hij BAM aan om hierin een actieve en stimulerende rol op te nemen. 5

6 6

7 Historiek Vijf grote tentoonstellingsevents in Vlaanderen met internationale uitstraling In 2009 wordt bekend dat enkele Vlaamse steden en regio s grote evenementiële tentoonstellingen rond hedendaagse beeldende kunst plannen in de lente en zomer van 2012, buiten de muren van het museum: De Vlaamse kunst maakt zich op voor de vierde editie van Beaufort, de triënnale van actuele kunst aan zee. Het S.M.A.K. in Gent plant TRACK, een tentoonstelling met internationale kunstenaars die kunstwerken creëren in dialoog met de stad en zijn bewoners. Dit project is tevens opvolger van de tentoonstellingen Chambres d Amis (1986) en Over The Edges (2000). Stad Antwerpen heeft in zijn bestuursakkoord een grote evenementiële tentoonstelling gepland in en rond de stad, maar er is beslist om het vrijgemaakte geld duurzaam te investeren in een uitbreiding van het Middelheimmuseum. Er komt een nieuw paviljoen, nieuwe sculpturen, een herschikking van de collectie en een verbetering van de onthaalinfrastructuur. De Provincie Limburg ontvangt samen met de Stad Genk de reizende Europese biënnale voor heden daagse kunst Manifesta. De curatoren beslissen samen met de organisatoren om te werken rond het thema van de mijngeschiedenis en de (post-)industrialisering. Dit kadert in de langetermijnplanning om de provincie te herpositioneren op het vlak van innovatie, creatieve industrie en crossregionale samenwerking. Mechelen plant een volgende editie van zijn stadsprojecten, deze keer gefocust op één grote internationale tentoonstelling rond het thema van de mensenrechten onder de titel Newtopia, als prelude op de opening van de Kazerne Dossin. Ook Cultuurstad Turnhout had grootse plannen met beeldende kunst voor 2012 maar moet die opbergen om budgettaire redenen. 7

8 Grote tentoonstellingsevents in onze buurlanden 2012 is niet alleen in Vlaanderen een topjaar voor de hedendaagse beeldende kunst. Ook in onze buurlanden worden grote kunstevenementen geclusterd: In Duitsland associeert Documenta XIII Kassel zich met de biënnale van Berlijn. De musea Mudam Luxemburg en Centre Pompidou Metz organiseren samen met alle instellingen in de regio Lotharingen (Luxemburg-Frankrijk-Duitsland) een cluster van monografische tentoonstellingen onder een gemeenschappelijk label: Mono. De regio Lille plant een volgende editie van het kunstenproject Lille 3000 Fantastic. Londen en andere Engelse steden organiseren in het kader van de Olympische Spelen een Cultural Olympiad, met een selectie topkunst vanuit de hele wereld. 8

9 Samenwerken rond langetermijneffecten De Vlaamse tentoonstellingsprojecten Beaufort04, TRACK, Middelheimmuseum, Newtopia en Manifesta 9 kwamen onafhankelijk van elkaar tot stand. Het Vlaams steunpunt voor beeldende kunst BAM en het Agentschap Kunsten en Erfgoed brengen deze partijen reeds in 2009 rond de tafel om de mogelijkheden tot samenwerking af te tasten. Gezien de geografische spreiding en het verschil in thema s en aanpak zien de vijf partners vooral kansen om via deze tentoonstellingen de beeldende kunst in Vlaanderen nog sterker te verankeren naar publiek, beleid en andere domeinen, en deze internationaal sterker te positioneren. De grote kunstevenementen in onze buurlanden worden beschouwd als een opportuniteit om publieken in deze dichtbevolkte regio tussen Londen en Berlijn uit te wisselen, en om deze kunstevenementen in West-Europa gezamenlijk zichtbaar te maken. Zo kunnen professionelen en kunstpubliek van over de hele wereld een keuze maken uit dit unieke en rijk aanbod. De vijf Vlaamse tentoonstellingsevents beslissen, ondersteund door BAM en het agentschap Kunsten en Erfgoed, om in te zetten op de langetermijneffecten van deze punctuele evenementen: a. Maatschappelijk draagvlak Duurzame verankering van de hedendaagse beeldende kunst als speerpuntsector in het realiseren van de doelstellingen VIA2020. b. Publieksopbouw en talentontwikkeling Aanspreken van een nieuw en divers Vlaams publiek, dat via deze evenementen de inhoudelijke meerwaarde van hedendaagse beeldende kunst waardeert en daardoor ook in de toekomst actief hedendaagse beeldende kunst opzoekt en bezoekt. Medewerkers kunnen hun vaardigheden aanscherpen in het kader van deze internationale tentoonstellingsprojecten, wat later ten goede komt aan de kunstensector: curatoren die met een grote hoeveelheid topkunstenaars werken, productiemedewerkers die complexe kunstwerken in bijzondere omstandigheden buiten de museale muren leren realiseren, communicatiemedewerkers en publieksbemiddelaars die ambitieuze plannen realiseren rond publieksverbreding en -verdieping, publicrelationsmedewerkers die een kunstproject op diverse wijzen vernetwerken met maatschappelijke sectoren (zoals lokale scholen en universiteiten, bedrijven, gemeenschappen, overheden), enz. c. Internationale communicatie Visual Arts Flanders 2012 Vlaanderen in het buitenland promoten als een topregio voor hedendaagse beeldende kunst (kunstenaars, organisaties, verzamelingen) en contacten onderhouden met buitenlandse professionelen, media en bezoekers. BAM zet een directeursoverleg op in de vorm van een stuurgroep met de vijf grote tentoonstellingsevenementen die de gemeenschappelijke doelstellingen valideren. Samenwerkingsdoelstelling 1 maatschappelijk draagvlak in Vlaanderen Het agentschap Kunsten en Erfgoed coördineert samen met BAM een dossier, bedoeld voor de Vlaamse Regering, waarin de relatie wordt gelegd tussen de doelstellingen van de vijf tentoonstellingsevenementen en de VIA-doelstellingen Vlaanderen Met deze nota vragen de vijf Vlaamse tentoonstellingsevents via minister van cultuur Joke Schauvliege bijkomende middelen aan de Vlaamse Regering als cluster, met het argument dat elk van deze events impact en meerwaarde biedt voor verschillende andere beleidsdomeinen zoals internationaal beleid, internationale beeldvorming van Vlaanderen, toerisme, stedelijke ontwikkeling, innovatie en onderwijs. Het is de eerste keer dat verschillende organisatoren kiezen voor een gemeenschappelijke aanpak. Met deze nota willen de indieners de Vlaamse Regering nog sterker overtuigen van het belang van cultuur als factor van ontwikkeling; kunst en cultuur is één van die cruciale domeinen die Vlaanderen op weg helpen naar de VIA-doelstellingen Vlaanderen2020. Deze nota heeft ook de bedoeling om de individuele subsidieaanvragen, die verschillende tentoonstellingsevents reeds hadden ingediend bij verschillende ministers, te ondersteunen met een breder kader. 9

10 De nota wordt positief onthaald door het kabinet van minister van cultuur Joke Schauvliege. Op zich is deze nota een succes. Het vormt een precedent van overleg tussen culturele operatoren die zoeken naar schaalvoordelen, om de ontwikkelingskansen van kunst en cultuur voor de samenleving meer zichtbaar te maken en er zo meer draagvlak voor te creëren. Bij toekomstige projecten is de implicatie van de Vlaamse regering cruciaal, aangezien verschillende beleidsdomeinen betrokken en geïntegreerd dienen te worden in dergelijk opzet: (culturele) diplomatie, (cultuur)toerisme en imago-ontwikkeling voor het merk Vlaanderen. Samenwerkingsdoelstelling 2 publieksopbouw en talentontwikkeling BAM zet collegagroep op voor onderlinge informatie-uitwisseling en leertrajecten in de vorm van ontmoetingen en workshops. 10 december 2011: Ontmoeting met de publiekswerkers en publieksbemiddelaars van Visual Arts Flanders 2012 partners. Presentatie van visie en geplande acties publieksbemiddeling van de diverse partners, gevolgd door vragen en debat. 18 januari 2012: Workshop rond gebruik van digitale media bij publiekswerking en publieksbemiddeling. Samenwerkingsdoelstelling 3 gemeenschappelijke internationale communicatie Visual Arts Flanders 2012 De stuurgroep beslist om samen met BAM en het agentschap Kunsten en Erfgoed een gemeenschappelijk traject op te zetten rond internationale communicatie. BAM zet een onderzoeksproject op rond modellen en good practices met betrekking tot gemeenschappelijke internationale communicatie en marketing. Dit onderzoek werd uitgevoerd door Lien Puttemans, in het kader van een masterproef en onder begeleiding van Daniel Byltereist (Ugent) en Dirk De Wit (BAM). De resultaten en aanbevelingen zijn richtinggevend voor de operationalisering ervan. 10

11 Visual Arts Flanders 2012 gemeenschappelijke internationale communicatie 1. doelstellingen, strategie en structuur 1.1. vier strategische doelstellingen SD 1: Versterken van het imago en de internationale bekendheid van de rijke beeldende kunstscène in Vlaanderen. De internationale bekendheid van de vijf tentoonstellingsevents BEAUFORT04, TRACK, Middelheim Museum 2012, Manifesta 9 en Newtopia versterken onder professionals en cultuurtoeristen, door naast de internationale communicatie van elke tentoonstelling afzonderlijk een gemeenschappelijke clustercommunicatie te ontwikkelen. Het merk ARTS FLANDERS gebruiken voor deze clustercommunicatie (visual ARTS FLANDERS) om Arts Flanders te versterken als hét gemeenschappelijk internationaal communicatie-instrument voor kunst uit Vlaanderen. De clustercommunicatie rond de vijf grote tentoonstellingsevents gebruiken als hefboom om ook de andere belangrijke presentatieplekken voor beeldende kunst in Vlaanderen internationaal te promoten. SD 2: Een groot en divers publiek aantrekken en blijvende nieuwsgierigheid wekken voor actuele beeldende kunst in Vlaanderen: publieken uit Vlaanderen, cultuurtoeristen uit buurlanden en professionals (instellingen en kunstenpers) van over de hele wereld. Ontwikkelen van gemeenschappelijke pers- en marketingacties via de grote internationale presentatie- en communicatieplatforms zoals biënnales, kunstbeurzen en topmusea en via digitale netwerken en partnerschips. Samenwerken met de grote kunstevenementen in onze buurlanden en publieken naar elkaar doorverwijzen. Meer effectief bezoek van buitenlandse professionals en cultuurtoeristen aan tentoonstellingen en instellingen. SD 3: Vlaamse organisaties beeldende kunst werken samen rond internationale communicatie met een perspectief op korte en lange termijn; Samenwerking versterken tussen de publieks- en communicatiemedewerkers van instellingen voor beeldende kunst in Vlaanderen. Ontwikkelen van een modus operandi en instrumentarium voor internationale (beeldende-)kunstcommunicatie. 11

12 Opbouwen van blijvende synergieën en vormen van samenwerking tussen Vlaamse organisaties voor beeldende kunst onderling, en met buitenlandse kunststeden en kunstregio s en de daar belangrijke kunstinstellingen en kunstevenementen. SD 4: Kunst als belangrijke partner om Vlaanderen internationaal te positioneren als een open, creatieve en innovatieve regio, en samenwerken met beleidsdomeinen toerisme (cultuurtoerisme) en (culturele) diplomatie. De beeldende kunst sterker positioneren als een speerpuntsector omtrent creatie en innovatie en de impact ervan op andere beleidsdomeinen sterker in de verf te zetten. Aftoetsen en genereren van concrete samenwerking met andere domeinen, zoals toerisme en buitenlandbeleid (diplomatie/vi, FIT...) communicatiestrategie en plan a. communicatiefases fase 1: informeren en motiveren van stakeholders september-oktober 2011 fase 2: algemene lancering voor pers en promotionele partners november-december 2011 fase 3: communicatie over de 5 tentoonstellingsevents, opstart van de reis- en verblijfs acties (early bird) januari midden februari 2012 fase 4: acties op het terrein (communicatie events, website, nieuwsbrief, folders, persacties,..) midden februari september 2012 b. doelgroep(en) De internationale doelgroepen voor dit project werden als volgt gedefinieerd: - de kunst- en cultuurjournalisten, - de professionelen actief in de hedendaagse kunstsector, - indirect ook de cultuurtoerist, ondermeer via samenwerking met Toerisme Vlaanderen en Vlaanderen Internationaal Toelichting: Na een doordachte segmentatie werd de focus van Visual Arts Flanders 2012 voornamelijk gelegd op de buitenlandse pers en media (algemene kunstpers en vakpers) en de professionele kunstscène (organisatoren, instellingen en hun medewerkers, verzamelaars, kunstenaars,...). Deze focus werd bepaald door de operationele doelstellingen, maar ook op basis van de vraag welke doelstellingen kunnen gehaald worden met beperkingen in middelen, personeel en tijd. Ondanks de ambities en het potentieel om een brede imago- en marketingcampagne te voeren naar zeer diverse publieken in binnen- en buitenland, nopen budgettaire beperkingen ons tot keuzes. We kiezen voor een beperkt aantal doelen die gehaald kunnen worden en sporen zullen nalaten, wat de investering van de extra middelen verantwoordt. Daarnaast werden ook de culturele toerist en citytrippers als doelgroep indirect meegenomen. Hiermee worden zowel de kunstliefhebbers bedoeld, als toeristen met culturele interesse: een grote groep van potentiële bezoekers aan de clusterevenementen. Samenwerken met Toerisme Vlaanderen en de buitenlandse toerismekantoren was hier noodzakelijk. Daarvoor werd een dialoog opgestart, omtrent de vraag of een cluster van beeldendekunstevenementen verspreid over heel Vlaanderen eventueel in de promotie van Toerisme Vlaanderen kon opgenomen worden. Reeds 12

13 lang voor de effectieve start van Visual Arts Flanders 2012 had Toerisme Vlaanderen voor het jaar 2012 Gent gekozen als bestemming waarrond promotieacties gebundeld zouden worden. Zo was de facto één van de clusterevenementen van Visual Arts Flanders 2012, namelijk TRACK, rechtstreeks in het toeristische bestemmingsaanbod geïntegreerd. Toerisme Vlaanderen heeft op basis van de vormgegeven projectscope Visual Arts Flanders 2012 waar mogelijk en relevant opgenomen in the slipstream van de communicatie en acties rond TRACK, gezien de potentiële hefboomeffecten op de verblijfsduur in Vlaanderen voor de cultuurtoerist. Er wordt onderkend dat toerisme een belangrijke hefboom is voor een dergelijk cluster en dat een nog intensere samenwerking meer vruchten zou kunnen afwerpen op het gebied van het aantal bezoekers en verblijven. Met Vlaanderen Internationaal werd zowel vanuit de centrale aansturing in Brussel (distributie folder en onlinecommunicatie) als decentraal, met de Vlaamse vertegenwoordigers, samengewerkt (e-communicatie via de landenwebsites en evenementen). Er werd bewust gekozen om de marketing op korte termijn te focussen op het nichepubliek beeldende kunsten (en indirect op de cultuurtoerist via bovenvermelde partners) om, met beperkte middelen, een maximale return op te leveren voor de ingezette middelen. Marketing en communicatie gericht op deze doelgroepen heeft vooral een imagoversterkende functie. c. cluster branding Via de gezamenlijke internationale communicatie en gerichte perswerking werd een communicatiehefboomeffect gecreëerd. Gemeenschappelijke communicatie houdt in dat kennis, expertise en financiële middelen worden samengebracht en gedeeld. Samenwerken kan leiden tot nieuwe mogelijkheden, innovatieve arrangementen en meer efficiëntie, die de partners afzonderlijk niet kunnen realiseren. Op die manier krijgt men een concurrentievoordeel zodat, naast het promoten van de bestemming, ook een product of een dienst geboden wordt die uniek is op een bepaald moment. Door het verbinden van product/ dienst en bestemming verwerft een regio een groter vermogen om bezoekers aan te trekken. Een individuele organisatie heeft daarvoor vaak onvoldoende armslag. Door het bundelen van culturele evenementen in de vorm van een cluster wordt een volledig pakket (de cluster en de bijhorende individuele evenementen) gepromoot. Eén manier om de culturele clusters te officialiseren en te legitimeren is de deelnemende partners onder dezelfde merknaam (koepelmerk) te brengen. Umbrella brands (of koepelmerken) worden gebruikt door een aantal verschillende, maar verwante producten. Zo wordt de marketability van alle producten die dezelfde merknaam dragen verbeterd, wat de leesbaarheid ervan voor de bezoeker vergroot. Toch vereist deze aanpak ook dat de eigenaar van de merknaam stappen onderneemt om de kwaliteit van communicatie en zichtbaarheid van de individuele organisatie en events die worden gepromoot onder het koepelmerk te garanderen. Vanuit een inside partnerperspectief kunnen we volgende voordelen onderscheiden van een koepelmerk: de mogelijkheid om activiteiten uit te voeren die individueel onhaalbaar zijn, schaalvergroting, expertisepool, ervaringdeling, informatieuitwisseling, een sterker merk, meer publieke awareness. Voor Visual Arts Flanders 2012 werd geopteerd voor collectieve marketingcommunicatie. De participerende organisaties hebben gezamenlijke communicatiedoelstellingen geformuleerd en onderschreven in een communicatieplan. Zo wordt mede-eigenaarschap nagestreefd. Voor collectieve promotie zijn heldere gemeenschappelijke doelen noodzakelijk die iedereen onderschrijft, heldere afspraken over de rol van het coördinatieteam en de partners en regelmatig overleg. Bij de creatie van de merknaam werd eveneens rekening gehouden en overleg gepleegd met de Diensten voor het Algemeen Regeringsbeleid van de Vlaamse overheid, waar momenteel een strategische oefening rond merkbeleid loopt voor het merk Vlaanderen. 13

14 1.3. samenwerkingsovereenkomst en financies Een samenwerkingsovereenkomst werd opgemaakt tussen BAM en Beaufort04, TRACK, Middelheimmuseum, Manifesta 9 en Newtopia omtrent de samenwerking rond internationale communicatie met als brand Visual Arts Flanders 2012 (zie deel 2 bijlagen). Deze samenwerkingsovereenkomst werd door alle partijen goedgekeurd en ondertekend. Een voorstel voor een samenwerkingsovereenkomst tussen BAM en de partners van de tweede cirkel, met name WIELS, BOZAR, Museum M & M HKA, werd opgemaakt maar uiteindelijk niet verder uitgewerkt. De overeenkomst behandelde een gezamenlijke betalende advertentiecampagne op basis van cofinanciering. De plannen waren te weinig concreet en de samenwerking te pril om tot zo n schriftelijke overeenkomsy te komen. De partners van de tweede cirkel worden op een tweede niveau meegenomen in de communicatie en zetten hun schouders onder Visual Arts Flanders 2012, maar zonder financiële bijdrage. Budget: de vijf kernleden dragen elk een bijdrage tussen en euro, naargelang hun draagkracht: euro. Het agentschap Kunsten en Erfgoed coproduceert: euro bijdrage BAM: cash financiële bijdrage: euro personeel P.M. (Dirk De Wit, Lissa Kinnaer, Sam Eggermont) (daarnaast heeft BAM buiten het budget van VAF2012, maar wel in het kader van VAF2012, twee initiatieven gefinancierd binnen de eigen middelen: financiering van bezoekersprogramma voor een bedrag van euro en realisatie van de gids Contemporary Art Belgium voor een bedrag van euro) bijdrage Vlaanderen internationaal via de vertegenwoordigers: - Berlijn: euro (rechtstreeks betaald voor de realisatie van het promotie-event) - Londen: euro (werd betaald aan BAM en BAM heeft alle klanten en diensten betaald voor het evenement in Tate Modern) - New York: euro (rechtstreeks betaald voor de realisatie van het promotie-event) - Parijs: euro (rechtstreeks betaald voor de realisatie van het promotie-event) Het totale geconsolideerde budget bedroeg ,00 euro. Het budget werd gebruikt voor: - de lonen van de twee projectmedewerkers, - het ontwerpen van de website en het onderhoud ervan, - printmateriaal en distributie, - de organisatie van promotie-evenementen, - gerichte advertenties in specifieke kunstmedia structuur BAM is initiatiefnemer, eindverantwoordelijke en uitvoerend producent van Visual Arts Flanders BAM beheert het budget. - Dirk Dewit, directeur BAM - Lissa Kinnaer, International Relations Officer BAM - Sam Eggermont, zakelijke leiding BAM, budgetcontrole en zakelijke afhandeling VAF

15 Het agentschap Kunsten en Erfgoed is coproducent en wordt vertegenwoordigd door Administrateur-generaal Jos Van Rillaer. De stuurgroep bestaat uit de directeurs van de vijf instellingen en events, BAM en het agentschap Kunsten en Erfgoed. - Philippe Van Cauteren voor TRACK - Phillip Van den Bossche en Jan Moeyaert voor Beaufort04 - Ann Vanderheyden voor Manifesta 9 - Menno Meewis en Johan Vansteenkiste voor Middelheimmuseum/Stad Antwerpen - Christel Kersemans voor Newtopia - Dirk De Wit en Lissa Kinnaer voor BAM - Jos Van Rillaer voor agentschap Kunsten en Erfgoed De stuurgroep komt enkele keren samen om de doelstellingen en krachtlijnen van het communicatieplan te bepalen. Eens Visual Arts Flanders 2012 opgestart in de vorm van een projectteam en werkgroep, komt de stuurgroep niet meer samen. BAM stelt een projectteam samen voor de coördinatie en realisatie van Visual Arts Flanders 2012 binnen de structuur van de vzw BAM. - Leen Gysen, senior co-ordinator Visual Arts Flanders van 15/08/2011 tot 01/06/2012 freelance op basis 3/5de VTE van 15/08/11 tot 31/03/12 freelance op basis 1/5de VTE van 01/04/12 tot 01/06/12 - Charline Adriaens, projectmedewerker Visual Arts Flanders 2012, van 01/10/11 tot 31/07/12 op 4/5de tewerkstellingsbasis Werkgroep communicatiemedewerkers Alle communicatieverantwoordelijken van de vijf Visual Arts Flanders 2012-tentoonstellingen van de cluster: - Beaufort04: Laureline Soubry & Sylvie Peeters - TRACK: Eline Verbauwhede & Els Wuyts - Middelheimmuseum 2012: Laurence De Bolle & Miranda De Boel - Manifesta 9: Kathrin Luz & Julia Wack - Newtopia: Christel Kersemans & Liesbeth Van Nerom Communicatieverantwoordelijken van de tweede cirkel nemen ook deel aan de werkgroep: de grote tentoonstellingen met sterke internationale uitstraling - WIELS: Micha Pycke - BOZAR: Géraldine Jonville & Leen Daems - Museum M: Isabel Lowyck - M HKA: Kathleen Weyts & Ellen Cottyn Communicatieverantwoordelijken van andere grote instellingen met een sterk programma - Z33: Lore Vanbrabant - Netwerk: Niels Latomme - MDD: Geneviève Chaltin - Argos: Ive Stevenheydens - Extra City: Sarah Bruynoghe - Mu.ZEE: Colette Castermans - CAHF: Eveline Heylen 15

16 16

17 2. activiteitenverslag 2.1. overleg vergaderingen van de werkgroep VAF2012 Op 22 september 2011 werden de plannen van Visual Arts Flanders 2012 toegelicht aan de communicatieverantwoordelijken van de eerste, tweede en derde cirkel: de vijf grote tentoonstellingen aangevuld met WIELS, BOZAR, Museum M, M HKA en verder Z33, Netwerk, MDD, argos, Extra City, Mu.ZEE en CAHF. Zo waren alle beeldendekunstorganisaties met een internationale communicatiewerking op de hoogte en in meer of mindere mate betrokken. Na deze vergadering van 22 september werd maandelijks een vergadering georganiseerd met de communicatieverantwoordelijken van de vijf Visual Arts Flanders 2012-tentoonstellingen, de communicatieverantwoordelijken van de organisaties van de tweede cirkel (WIELS, BOZAR, Museum M en M HKA), alsook de CAHF-coördinator, BAM en agentschap Kunsten & Erfgoed. Daar werden de belangrijkste en prioritaire actiepunten besproken en er werden afspraken gemaakt in verband met het verdere verloop van het project. De dagelijkse interne communicatie en updates gebeurde via en via Google Docs. De voertaal voor de interne communicatie tussen de clusterpartners was Engels, omdat het projectteam van Manifesta verschillende buitenlanders telde. Van elke vergadering werd een verslag gemaakt dat naar alle leden werd verstuurd. De verslagen van de werkgroepvergaderingen in deel 2: bijlagen: meetings met partners in buurlanden - London Cultural Olympiad: (Londen) - lille3000: (Lille), (Gent), (Lille) - MONO: (Luxemburg) - documenta (13): Documenta wilde geen vorm van samenwerking met geen enkele organisatie overleg Toerisme Vlaanderen Formele presentatie van het project Visual Arts Flanders 2012 aan medewerkers van Toerisme Vlaanderen op (verslag in bijlage). Informele en punctuele overlegmomenten met Helena De Brabandere van Toerisme Vlaanderen, zodat het project waar mogelijk geïntegreerd werd in de reguliere werking. Meeting met Pascale Kotlarski-Schuddings in Parijs op overleg Vlaanderen Internationaal Geen permanent overleg Vlaanderen Internationaal, wel punctuele meetings. Vlaanderen Internationaal werd permanent geïnformeerd over de voortgang van dit project. Kick-offmeeting met Geert Baetens van Vlaanderen Internationaal op , om een algemene samenwerking rond digitale communicatie (infoverspreiding via centrale en landensites Vlaanderen Internationaal) en distributie op te zetten. Conference calls met de Vlaamse vertegenwoordigers per land: UK, Frankrijk, Duitsland, Nederland, USA. In-situmeetings: Meeting Geert Deproost, Vlaams vertegenwoordiger Londen: (Londen) Meeting Nic Vandermarliere, Vlaams vertegenwoordiger Parijs: (Parijs) & (Brussel) 17

18 2.2. Communicatie-instrumenten brand en logo naam: Visual Arts Flanders 2012 baseline: a cluster of visual arts exhibitions only one hour away from Brussels clusterbeeld: een abstracte, geografisch geïnspireerde figuur met concentrische cirkels rond elk van de steden of regio s waar een tentoonstelling plaatsvindt. Kan later als concept bij een gewijzigd aanbod hergebruikt worden. Grafisch ontwerp door NN (Jurgen Persyn). Het clusterbeeld is gebaseerd op het plan van Vlaanderen, zonder expliciet topografisch te willen zijn. Daarom worden op het beeldlogo geen plaatsnamen aangegeven maar wel de namen van de evenementen. Op het clusterbeeld wordt Brussel aangegeven als referentie, en de link wordt gelegd naar de andere grote hedendaagsekunsttentoonstellingen die in 2012 plaatsvinden in de buurlanden. Zo wordt de centrale ligging van Vlaanderen en de nabijheid ten opzichte van andere grote tentoonstellingen aan buitenlandse bezoekers meegegeven. De concentrische cirkels en heldere kleuren zorgen voor een gevoel van dynamiek, continuïteit en samenhang. 18

19 De baseline verduidelijkt dat het om hedendaagsekunsttentoonstellingen gaat, die vanuit Zaventem of de Eurostarterminal makkelijk te bereiken zijn. Deze baseline kan in de toekomst gemakkelijk vervangen worden door een andere slagzin in de context van later gebruik. Brand en beeldlogo zijn ook later inzetbaar. Het is een optie om de naam Visual Arts Flanders en het beeldlogo te gebruiken als brand voor de internationale werking van BAM en om beeldende kunst uit Vlaanderen in het buitenland te promoten. Deze branding is bovendien conform met de lopende merkoefeningen voor Vlaanderen en het gebruik van Flanders in de merknaam is een brug naar de toekomst website De website is bedoeld om een aantrekkelijke informatiecampagne te voeren naar de internationale professionals, het kernpubliek voor beeldende kunst en de internationale pers, door het bundelen van de disparate initiatieven. De website reikt alle informatie aan over de vijf toonstellingen van de cluster en over de zomertentoonstellingen bij WIELS, BOZAR, Museum M en M HKA. In juni 2012 werden ook de zomertentoonstellingen van Mu.ZEE, Z33, Netwerk, Extra City, Argos en MDD mee opgenomen. Deze tentoonstellingen worden communicatief verenigd onder één koepelbrand en -beeld. Door deze toptentoonstellingen op één website te bundelen wordt ook het beeld versterkt van een centraal gelegen regio, met een dynamische beeldendekunstscène en met een openheid voor innovatie. De site werd ontwikkeld door Inuits en het webdesign werd uitgevoerd door Snyvo. De website was online vanaf begin december homepage Bij het scrollen over de verschillende steden verschijnt een pop-upkadertje, dat per stad de naam van de tentoonstellingen, de namen van de instellingen en de data van de tentoonstellingen voor hedendaagse beeldende kunsten opsomt die in die stad doorgaan. De vermeldingen kunnen aangeklikt worden en leiden de bezoeker meteen naar de pagina van de door hem gekozen tentoonstelling. De pagina exhibitions bevat drie onderdelen: - cluster events: Beaufort04, TRACK, Middelheim Museum 2012, Manifesta 9 en Newtopia: The State of Human Rights. - also in Belgium: de zomertentoonstellingen bij WIELS, BOZAR, Museum M, M HKA, Mu.ZEE, Z33, Netwerk, Extra City, Argos, MDD - international events: documenta (13), Fantastic 2012/lille3000, MONO, London 2012 Cultural Olympiad 19

20 De pagina visit bevat drie onderdelen: - your travel - your stay - visitor information De pagina cities bevat informatie over de vijf locaties van de clustertentoonstellingen: de Belgische kust, Gent, Antwerpen, Genk & Mechelen. Op de pagina press kunnen journalisten een login aanvragen en zich nadien inloggen om toegang te krijgen tot de perspagina, die documenten bevat zoals de pdf-versie van de Visual Arts Flanders 2012-brochure (2 de versie), het persbericht (in het Nederlands, Engels, Frans en het Duits) en foto s van de vijf tentoonstellingen. Hier kunnen de professionals ook hun accreditatie aanvragen. Op de algemene contactpagina staat meer informatie over het project zelf, de contactgegevens en een pagina met informatie over de Visual Arts Flanders 2012 Pass, met een link naar de Fnacwebsite waar de pass online kan aangekocht worden. communicatiepartners: De website Visual Arts Flanders 2012 werd ook gecommuniceerd via websites en nieuwsbrieven van partners: in eerste instantie de clusterpartners en in tweede instantie de partners waarmee een communicatieruilovereenkomst werd gesloten. De logovermelding van Visual Arts Flanders werd opgenomen in de overeenkomst met de vijf clusterpartners en werd over het algemeen relatief goed opgevolgd. Op gedrukte dragers verdronk het logo veelal tussen de veelheid aan andere partner-, sponsor- en medialogo s en online werd de hyperlink niet steeds op een voor de surfer in het oog springende positie geplaatst. Aantal bezoekers voor de website, verkregen via Google Analytics (periode 5 februari 2012 tot en met 4 november 2012) totaal aantal bezoekers: aantal unieke bezoekers: populairste pagina s: de homepagina en de exhibitions- (voorheen events-)pagina. totaal aantal paginabezoeken: totaal aantal unieke paginabezoeken: populairste verwijzingspagina s: track.be, facebook.com en manifesta9.org inschrijvingen persluik: 67 spontane extra inschrijvingen nieuwsbrief: 61 inschrijvingen accreditatie: 174 De website bezoekers komen voornamelijk uit VS (5100 bezoekers), België Nederlandstalig (4500), België Franstalig (1500) en verder gevolgd door Nederland, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittanië, Spanje, Italië,.. (meer gedetailleerde overzichten en rapporten Google Analytics in deel 2: bijlagen) sociale media: Facebook De Facebookpagina Visual Arts Flanders 2012 is vooral gebruikt als medium om nieuwsberichten, geplaatst op de website van Visual Arts Flanders 2012, te delen en zo dus een breder publiek te bereiken. Totaal aantal likes: 262 (meer gedetailleerde overzichten en rapporten Facebook in deel 2: bijlagen) 20

21 nieuwsbrief Een maandelijkse nieuwsbrief werd verstuurd vanaf januari 2012, elke eerste vrijdag van de maand, met informatie en nieuws over de Visual Arts Flanders 2012-tentoonstellingen, de verschillende evenementen die georganiseerd werden en nieuwsberichten over andere tentoonstellingen of organisaties in het kader van een communicatieruil. Er werden ook aparte mailings gestuurd, los van de nieuwsbrieven, met specifieke boodschappen zoals een uitnodiging voor een debat of evenement, speciale data en ontmoetingsmomenten met de curatoren en specifieke openingen. (gedetailleerde overzicht van nieuwsbrieven en mailings in deel 2: bijlagen) De contactdatabase die gebruikt werd voor het verzenden van de nieuwsbrieven bevatte 1199 perscontacten en 3616 internationale professionals: contacten uit de BAM-database, de contacten die het projectteam invoerde en de internationale persbestanden van de vijf clusterpartners printmateriaal promotiefolder 1: lancering Voor de Biënnale van Venetië en voor Art Bazel werd een kaart gemaakt op groot formaat en exclusief design om logo, brand en de cluster van vijf tentoonstellingen aan te kondigen zonder extra tekst. Oplage: 3000 exemplaren. Verspreiding: - De kaart werd verspreid in de press kits van het Belgisch paviljoen te Venetië en bij het onthaal van het paviljoen tijdens de duur van de biënnale (juni-oktober 2011), dankzij een positieve samenwerking met de Service des Arts Plastiques van de Franse Gemeenschap. - De kaart werd ook verspreid op Art Bazel (juni 2011), in de debatruimte. Oplage: 250 exemplaren. Promotiefolder 2 Een tweede folder bevat veel meer informatie over de tentoonstellingen en werd gemaakt in augustus Oplage exemplaren, ontwerp door NN (Jurgen Persyn), zwart en één kleur. Verspreiding: tijdens de openingsdagen van de biënnale van Lyon en van Istanbul in september In Lyon werden brochures verspreid via de welcome packs die tijdens de openingsdagen aan pers, vips en professionals werden uitgedeeld. 21

22 - In Istanbul werden op de eerste dag van de opening 500 brochures verdeeld via persmappen. Daarnaast stonden gedurende de periode van de biënnale brochures ter beschikking van het publiek op rekken naast de ingang van de biënnale. De brochure werd ook verdeeld onder de aanwezigen van een debat dat Visual Arts Flanders organiseerde in één van de locaties van de biënnale. Promotiefolder 3 Deze Engelstalige folder bevat het definitieve logo en clusterbeeld en nog meer informatie over de tentoonstellingen. Elke Visual Arts Flanders 2012-tentoonstelling kreeg 2 pagina s, 1 pagina met foto en 1 pagina met een omschrijving van het project. Verder werd nog 1 pagina gewijd aan de andere hedendaagse zomertentoonstellingen bij de voornaamste Vlaamse hedendaagse kunstinstellingen, 1 pagina reisinformatie en 2 pagina s voor de grote internationale kunstenfestivals in 2012 in de buurlanden. Oplage exemplaren, ontwerp door NN (Jurgen Persyn), telt 16 pagina s (incl. cover), kleur. verspreiding: - de vijf Visual Arts Flanders 2012-tentoonstellingen - de andere voornaamste hedendaagsekunstinstellingen in Vlaanderen - de buitenlandkantoren van Toerisme Vlaanderen - de toeristische diensten van de vijf Visual Arts Flanders 2012-steden - de verschillende afdelingen van Vlaanderen Internationaal - kunstbeurzen in binnen- en buitenland - diverse internationale culturele diensten en instellingen - de verschillende evenementen die werden georganiseerd voor VAF2012 via persmappen, bij de ingang van een event. (gedetailleerde overzicht van de verspreiding van de folders in deel 2: bijlagen) 22

23 Visual Arts Flanders 2012 pass + flyer Er werd een ticket ontwikkeld dat de toegang tot de vijf tentoonstellingen van Visual Arts Flanders 2012 bundelt. De afgesproken prijs van 19,50 euro dient uitgesplist in telkens 6 euro voor de 3 betalende tentoonstellingen: TRACK, Manifesta 9 en Newtopia en 1,50 euro die marktconform naar Fnac gaat voor de opzetting van de onlineverkoop. Om het ticket extra aantrekkelijk te maken, werd overeengekomen met Museum M, BOZAR, WIELS, Mu.ZEE, lille3000 en MONO dat zij - op vertoon van de Visual Arts Flanders 2012 Pass - korting zouden verlenen op het toegangsticket tot hun zomertentoonstellingen, die opgenomen zijn in de Visual Arts Flanders 2012-communicatie. Ook met lille3000 werd een dergelijke afspraak gemaakt voor het festival Fantastic 2012, dat start vanaf oktober Met Fnac werd een overeenkomst voor onlineverkoop gesloten en Fnac communiceerde over de Visual Arts Flanders 2012 Pass in hun contactmagazine, op de website en in hun nieuwsbrieven waarin vijf gratis passen werden aangeboden. Om communicatie-uitwisseling te vergemakkelijken, werden een bepaald aantal exemplaren van de Visual Arts Flanders 2012 Pass gratis aangeboden bij bepaalde organisaties (o.a. Cultuurnet/Uit in Vlaanderen), in ruil voor een vermelding op hun website of in hun nieuwsbrief. Aantal verkochte passen: 29 (op 31/07/2012) Aantal gratis passen: 75 Een flyer van de Visual Arts Flanders 2012 Pass werd gedrukt op exemplaren en verspreid onder de 5 clustertentoonstellingen, in de Belgische Fnacwinkels, alsook bij WIELS, BOZAR, Museum-M, M HKA, Mu.ZEE. Hier dient aangestipt dat de promotie van de VAF2012pass bij de individuele tentoonstellingen uit de cluster en hun respectievelijke onlineticketingplatformen erg subtiel werd opgenomen, zodat het product maar een beperkte zichtbaarheid kreeg. Een dergelijk product wordt idealiter ook ingebed in het toeristische aanbod en dit voldoende ruim vooraf. Voor bepaalde doelgroepen, zoals bijvoorbeeld culturele diplomatie, kan dit ook een uitstekend publicrelationsinstrument zijn. (gedetailleerde overzicht van de verspreiding van de pass in deel 2: bijlagen) 23

24 Persmap De persmap van Visual Arts Flanders 2012 bevatte het persbericht en presentatiemateriaal van de vijf Visual Arts Flanders 2012, de brochure en de flyer van de Visual Arts Flanders 2012 Pass. Persberichten in Nederlands, Frans, Engels en Duits in bijlage. De persmap werd verdeeld op de verschillende evenementen georganiseerd door Visual Arts Flanders 2012 en op de persconferenties van de clusterpartners gemeenschappelijke persdatabank Op initiatief van BAM werd een contactdatabank samengesteld rond internationale pers, door de internationale perscontacten van BAM en die van enkele partners uit de cluster samen te voegen. Bevat 1199 contacten contactdatabank professionals internationaal (buurlanden, Italië, Spanje, Zwitserland, Scandinavië) BAM wierf een medewerkster aan voor een maand om de belangrijkste professionele beeldendekunstcontacten binnen Europa te verzamelen: musea, kunsthallen, kunstbeurzen, residenties en netwerkorganisaties. Deze contacten werden gebruikt voor het verzenden van de nieuwsbrief en brochures. Bevat 3616 contacten VAF2012 accreditaties (prof/pers), perslogin requests De vijf clusterpartners gaan akkoord om een gemeenschappelijke Visual Arts Flanders 2012-accreditatie aan te bieden aan professionals en pers via webregistratie. Ook WIELS, BOZAR, M HKA, Mu.ZEE, Museum M, lille3000 en MONO gaven hun toestemming om op vertoon van de accreditatiepas gratis toegang te verlenen. Zo n gemeenschappelijke accreditatie is een geste naar de professionals toe en voor Visual Arts Flanders 2012 betekent dit ook een kans om adressen van professionals en pers te verzamelen. De werkgroep bepaalde criteria en BAM controleerde elke aanvraag op basis daarvan. De lijst van accreditatiecontacten en perscontacten wordt ter beschikking gesteld van de clusterpartners als controlemiddel en natuurlijk ook voor opname in de eigen database. De contacten werden ook toegevoegd aan de contactdatabase van Visual Arts Flanders De geaccrediteerde personen ontvangen een informatiepakket dat voor hen klaar ligt aan de onthaalbalies van TRACK (S.M.A.K.), het Middelheimmuseum, Manifesta 9 en Newtopia. Toegekende perslogins: 67 Toegekende accreditaties voor pers en professionals: 202, waarvan uit Belgie: 158 Frankrijk: 11 Australie: 1 Oostenrijk: 1 Duitsland: 13 Italië: 1 Nederland: 10 Zwitserland: 1 UK: betaalde advertenties print Eén volle pagina publiciteit voor Visual Arts Flanders 2012 in de programmabrochure van de 11 de biënnale van Lyon, oplage exemplaren Insert van de Visual Arts Flanders 2012-flyer in het H ART nummer van 21 juni Oplage exemplaren. 24

25 betaalde advertenties online: banners, e-flux - This is tomorrow: button banner homepage, 7 maanden (7x44GBP) - APrior: banner online 3 maanden (maart, april, mei 2012) - E-flux: e-flux - verstuurd op 13 april met algemene informatie over Visual Arts Flanders 2012 en korte vermelding van de perstrip. - ArtAujourd hui: E-flash met aankondiging van het debat in het Centre Pompidou Parijs op 24/04/2012, gestuurd op 11/04/2012 in het Frans en het Nederlands ontvangers Contemporary Art Belgium BAM maakt samen met enkele galeries en grote instellingen een plooifolder en website met een selectie van het aanbod van tentoonstellingen voor actuele beeldende kunst in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Een jury selecteert in totaal 120 plekken waarvan het programma wordt opgenomen. De brochure is ééntalig Engels. Op termijn zou deze brochure de stedelijke galeriegidsen kunnen vervangen. Oplage: ex. Verspreiding: in alle tentoonstellingsplekken in Vlaanderen inclusief galeries, tijdens vernissages en bij het onthaal van de 5 grote tentoonstellingen van de cluster. 25

26 2.3 Communicatie-acties In het marketingcommunicatieplan moeten de parameters waarop het project na afloop dient geëvalueerd te worden vastliggen. In het communicatieplan van Visual Arts Flanders 2012 worden de parameters voor monitoring en meting als volgt gedefinieerd: - aantal internationale bezoekers op de verschillende tentoonstellingen van de cluster - aantal internationale persknipsels (print en online) - aantal internationale sprekersopportuniteiten op kunstbeurzen en kunstenevenementen/biënnales - aantal unieke bezoekers op de projectwebsite - aantal e-newsletterregistraties op projectwebsite - aantal internationale databasecontacten pers - aantal perslogins - resultaten van bezoekersbevraging op de websites van de tentoonstellingen van de cluster (indien mogelijk en voorzien dienen projectgerelateerde vragen opgenomen in de online of face- 2-facebevragingen) alsook land van herkomst/residentie. Dit geldt evenzeer voor de registratie van deze info bij de ticketverkoop. Deze parameters beperken zich tot kwantitatieve gegevens, veelal gebaseerd op de tellingen van resultaten. Om kwalitatief te kunnen evalueren is het nodig vergelijkingen te maken en benchmarks te gebruiken. Omdat een dergelijke cluster nooit eerder werd gevormd in Vlaanderen en Visual Arts Flanders 2012 een pilootproject is, is er weinig verwijzing mogelijk en vormen de metingen zoals hieronder opgelijst de nulmeting voor de toekomst presentaties en promotieacties op beurzen of biënnales Art Basel 2011, Presentatie en debat over Visual Arts Flanders 2012 op het Art Salon van Art Basel. Sprekers: Lissa Kinnaer, International Relations Officer BAM; Hedwig Fijen, Director, Manifesta, Amsterdam; Mirjam Varadinis, Curator, Kunsthaus Zürich and Co-Curator of TRACK; Menno Meewis, Director, Middelheimmuseum Antwerp. De presentatie werd druk bijgewoond: 50 deelnemers. De presentatie is nog te bekijken op de website van Art Basel 2011 en op Vimeo: Biënnale van Venetië i.s.m. Franse Gemeenschap: juni tot september 2011 Verdeling van exemplaren van de gedrukte kaart over Visual Arts Flanders 2012 in de inkomhal van het Belgisch paviljoen. 26

27 11 e Biennale de Lyon: Presentatie en debat over Visual Arts Flanders 2012 in Le Toit van de Sucrière, het hoofdgebouw van de biënnale. Sprekers: Lissa Kinnaer, International Relations Officer, BAM; Katerina Gregos, Associate Curator, Manifesta & Curator, Newtopia: The State of Human Rights; Philippe Van Cauteren, Director, S.M.A.K., Curator of TRACK; Sarah Weyns, Curator, Middelheimmuseum, and Pieter Boons, Project Coordinator, Middelheim De presentatie vond plaats op de eerste dag van de opening voor professionals en was aangekondigd in de Guide d accueil van de biënnale. 40 deelnemers. BAM kocht ook één volle pagina publiciteit voor Visual Arts Flanders 2012 in de programma brochure van de biënnale. 12 th Istanbul Biennial: Presentatie en debat over Visual Arts Flanders 2012 in het Akbank Art Centre (in de buurt van Taksim). Sprekers: Lissa Kinnaer, International Relations Officer, BAM; Katerina Gregos, Curator, Newtopia: The State of Human Rights; Hedwig Fijen, Director, Manifesta, Amsterdam; Mirjam Varadinis, Curator, Kunsthaus Zürich and Co-Curator of TRACK; Menno Meewis, Director, Middelheimmuseum, Antwerp, and Paul Robbrecht, Curator of Middelheim De biënnale van Istanbul had zelf geen eigen art salon in haar gebouwen. Daarom werd er gekozen om de presentatie te organiseren in het Akbank Sanat, een centrum voor hedendaagse kunst op Istiklal Caddesi in de buurt van Taksim Square, die een zaal en technisch personeel gratis ter beschikking stelde. De presentatie werd in het Parallel Events-programma van de biënnale aangekondigd. Door de overvloed aan activiteiten die in de marge van de biënnale werden georganiseerd, lokte de presentatie weinig volk (een vijftiental mensen). Naar aanleiding van deze presentatie werd een artikel op Knack. be gepubliceerd; Vlaamse kunst verleidt internationale media (17/09/2011). Art Brussels: stand en debat op Visual Arts Flanders 2012 nam deel aan de 30 ste editie van Art Brussels van 18 tot 23 april 2012 met een stand en een debat. De stand van Visual Arts Flanders 2012 bevond zich achter de media lane en was 1 van de 4 standen die aan culturele instellingen ter beschikking werden gesteld. Op de stand werd de gemeenschappelijke accreditatie voor professionals gepromoot. Bezoekers konden accreditatieformulieren ter plaatse invullen en brochures meenemen van de tentoonstellingen uit de cluster. De stand werd ontworpen door Bart Lescrève, student vrije kunsten aan Sint-Lukas, Brussel. De opkomst en de reacties waren positief en 40 mensen vroegen hun accreditatie aan. 27

28 Het debat tijdens Art Brussels werd georganiseerd op zaterdag 21 april om 14 uur en werd gevolgd door een twintigtal mensen. Johan Pas trad op als moderator en Katerina Gregos, Philippe Van Cauteren en Hedwig Fijen namen deel als sprekers in naam van Visual Arts Flanders Het debat kreeg de titel Condemned to eternity together? en trachtte de vraag te beantwoorden welke modellen van samenwerking mogelijk zijn tussen verzamelaars en evenementiële beeldendekunstenprojecten. documenta (13) Kassel: Get-Together op Op de eerste openingsdag van documenta (13) nodigde Visual Arts Flanders 2012 de curators van Visual Arts Flanders 2012 en hun gasten uit op een drink in de Lolita Bar te Kassel om 21u. De uitnodiging werd geprint op een bierviltje en gedrukt op 200 exemplaren die door de curators van de Visual Arts Flanders 2012-tentoonstellingen zelf werden uitgedeeld op de opening van Manifesta 9 en op de openingsdag van Documenta. De reacties over dit initiatief waren positief en zowel mensen uit de Vlaamse cultuurwereld als internationale kunstprofessionals kwamen opdagen presentatie- en promotieacties i.s.m. Vlaanderen Internationaal Visual Arts Flanders 2012 werkte samen met de Vlaamse vertegenwoordigers in London, New York, Parijs en Berlijn voor de organisatie van een debat over Visual Arts Flanders 2012 met de curators van de tentoonstellingen. Deze debatten waren gericht op de pers en op professionals. Hiermee werd Visual Arts Flanders 2012 bekend gemaakt in de belangrijkste steden in Europa en VS voor hedendaagse beeldende kunst. De opzet was in elke stad gelijkaardig: een inleiding door de Vlaamse vertegenwoordiger, voorstelling van de Visual Arts Flanders 2012-tentoonstellingen door de aanwezige curator, debat met een uitgenodigde moderator, tijd voor vragen en een receptie na afloop. Tenslotte werd de datum van elk debat gekozen in functie van mogelijke synergie met een ander belangrijk beeldendekunstevent: de kunstbeurs The Armory Show in New York, La Triennale de Paris in Parijs en de Berlin Biennale in Berlijn. Op die manier kan Visual Arts Flanders de aanwezigheid van pers en professionals maximaal benutten. Tate Modern London: Chris Dercon Talks With, In samenwerking met Geert De Proost, vertegenwoordiger van de Vlaamse regering in Londen. Het debat vond plaats om 20u in het Star Auditorium in Tate Modern. Transcript van het debat beschikbaar op Sprekers: Phillip Van den Bossche voor Beaufort04, Mirjam Varadinis en Philippe Van Cauteren voor TRACK, Paul Robbrecht voor het Middelheimmuseum en Katerina Gregos voor Manifesta 9 en Newtopia. Kersvers directeur van Tate Modern Chris Dercon modereerde de presentatie en debat. Na de presentaties van elke tentoonstelling door de aanwezige curatoren, ging Chris Dercon tijdens het debat 28