Inhoudsopgave COLOFON. Hoofdstuk 1 4. Hoofdstuk 2 7. Hoofdstuk 3 9. Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk 7 39

Transcriptie

1 20 09

2 Inhoudsopgave Woord van de voorzitster 3 Hoofdstuk 1 4 Profiel van Trias Hoofdstuk 2 7 Bestuur van Trias Hoofdstuk 3 9 Mensen van Trias COLOFON Voor algemene vragen over dit jaarverslag kan u terecht bij: Françoise Dejaeger Diensthoofd Fondsenwerving & Externe Communicatie 02/ francoise.dejaeger@triasngo.be Voor vragen in verband met het financieel verslag kan u terecht bij: Christa De Backer Diensthoofd Financiën & ICT 02/ christa.debacker@triasngo.be Trias vzw Wetstraat Brussel V.U.: Lode Delbare, Wetstraat 89, 1040 Brussel Hoofdstuk 4 12 Het Zuiden Vier kernthema s Regio s en regiokantoren Hoofdstuk 5 24 Uitwisseling tussen Noord en Zuid KLJ en Groene Kring KVLV Landelijke Gilden en Boerenbond markant Neos UNIZO Hoofdstuk 6 31 Financieel, maatschappelijk en milieuverslag Financiële indicatoren Milieu-indicatoren Sociale indicatoren Hoofdstuk 7 39 Tot slot

3 Woord van de voorzitster Jaarverslag l Woord van de voorzitster Beste lezer, 2009 blijft waarschijnlijk in ons collectief geheugen gegrift als het jaar van de onzekerheid. De vraag in welke mate de mondiale financiële crisis ons leven verder zou beïnvloeden, sleepten we als een soort constante druk maandenlang met ons mee. Dat gebeurde niet alleen hier bij ons, maar ook in het Zuiden. Toch heeft Trias over het algemeen een positief jaar achter de rug. Op financieel vlak werd de organisatie gestabiliseerd, de jaren met rode cijfers liggen achter ons en het groeiproces werpt zijn vruchten af: het budget steeg van minder dan acht miljoen euro in 2007 naar bijna twaalf miljoen euro in Deze groei is een bewuste keuze van de directie en de Raad van Bestuur. Die keuze moet het mogelijk maken om een kwaliteitsvolle en professionele werking, dus goede en voldoende medewerkers, te kunnen combineren met een gezonde financiële toestand. Dankzij dit beleid is Trias er in 2009 ook in geslaagd om haar bereik in het Zuiden substantieel te verhogen. Intussen gaat het om kleine ondernemers en familiale landbouwers. In de praktijk zijn dat dus evenveel gezinnen die op basis van hun eigen creativiteit en ondernemerszin kansen krijgen om aan een duurzame verbetering van hun levensomstandigheden te bouwen. Trias en haar 80 lokale partnerorganisaties treden op als begeleiders en facilitators, met de bedoeling om gunstige randvoorwaarden voor kleinschalig ondernemerschap te helpen creëren. Denk aan aangepaste financiële producten, de juiste technische ondersteuning, een vlottere toegang tot markten en ook de bundeling van individuele krachten in representatieve en dynamische ledenorganisaties. In 2009 hebben zich een drietal belangrijke veranderingen voltrokken in onze organisatie. Zo werden de plaats en de rol van Trias binnen het netwerk van AgriCord verduidelijkt en versterkt. Verder hebben we ons geïntegreerd personeelsbeleid verder uitgebouwd voor alle categorieën van medewerkers. Tot slot is Trias verhuisd naar haar nieuwe stek in de Wetstraat. Daarmee is de kwaliteit van de huisvesting er fors op vooruitgegaan. De komende jaren hopen we definitief onze intrek te kunnen nemen op een evenwaardige locatie. Diverse processen die Trias voordien had opgestart, hebben in 2009 tot concrete resultaten geleid. Naast het personeelsbeleid en de bijhorende instrumenten, werden ook de financiële en boekhoudkundige software onder handen genomen. Daarnaast hebben we de performantie van de planning- en opvolgingsinstrumenten verhoogd. Bovendien kwam een nieuwe dynamiek tot stand bij de dienst Fondsenwerving & Externe Communicatie. De vernieuwde website en elektronische nieuwsbrief illustreren deze trend. Zoals dit jaarrapport aantoont, zetten we verdere stappen om van Trias één van de koplopers onder de Vlaamse ngo s te maken als het gaat om de professionalisering van ontwikkelingssamenwerking. Tegelijk blijven we ons heel bewust profileren als een ngo die zijn vindingrijkheid grotendeels puurt uit zes partnerbewegingen. Die inspireren ons om elke dag het beste van onszelf te blijven geven ten bate van het kleinschalig ondernemerschap in het Zuiden. Ik wens u veel leesplezier, Sabine de Bethune 3

4 Profiel van Trias Trias is een ngo waar niemand omheen kan als het over kleinschalig ondernemerschap in het Zuiden gaat, zowel binnen als buiten de landbouwsector. Om dit statement kracht bij te zetten, zette Trias ook in 2009 sterk in op de inhoudelijke kwaliteit van haar activiteiten, de opvolging en analyse ervan en de verdere profilering en zichtbaarheid van de organisatie. Dit past perfect binnen de visie, missie, strategie, doelstellingen, waarden en thema s die Trias kenmerken. Een belangrijke keuze van Trias die in 2009 expliciet werd bevestigd, is de rol van de ledenorganisaties waarmee in het Zuiden wordt samengewerkt. Hun aandeel in de lokale economische ontwikkeling moet groeien. Dit betekent dat Trias en haar partners dergelijke organisaties steeds meer zullen ondersteunen, zodat de plaatselijke familiale boeren en kleine ondernemers zelf hun noden kunnen formuleren en dus zelf keuzes kunnen maken. Op die manier bepalen zij zelf hoe zij dat lokaal economische ondernemersklimaat verder willen invullen en in welke mate ze zich willen aansluiten bij nationale organisaties die hun belangen kunnen verdedigen. De ondernemende mensen in het Zuiden zijn dus eigenaar van de processen die de lokale economie moeten opwaarderen. Op basis hiervan begeleidt Trias dan ook verder haar partnerorganisaties die inspelen op die noden, zodat zij kwaliteitsvolle diensten kunnen aanbieden aan hun leden en/of cliënten. VISIE Trias gelooft dat individuen en groepen de kracht bezitten om zichzelf te ontplooien en zich samen in te zetten om sociaal en economisch sterker te staan. Een ontwikkelde maatschappij kenmerkt zich door de waaier aan keuzes waarover een individu beschikt om zijn leven een zinvolle invulling te geven. In het Zuiden bestaan die keuzes vaak niet, en zijn de mensen dus letterlijk kansarm. Wij kiezen er daarom voor de economische en sociale positie van individuen te versterken via ondernemerschap, zodat de armen de kans krijgen om deel te nemen aan processen die leiden tot betere levensomstandigheden. Op die manier draagt ook Trias bij aan de realisatie van de Millenniumdoelstellingen van de Verenigde Naties. Trias werkt vanuit een christelijk waardepatroon. Het recht op zelfontplooiing, respect voor elkeen en gelijkwaardigheid van mensen staan centraal. Daarbij zijn zowel gelijkgestemdheid als zelfredzaamheid van primair belang voor Trias: gelijkgestemdheid: het belang van een gemeenschappelijke visie op de maatschappij, waarin de betrokkenen zelf het recht hebben een eigen visie uit te bouwen. zelfredzaamheid: van zodra er voldoende sociaal en economisch basiskapitaal aanwezig is, kunnen mensen hun eigen lot in handen nemen.

5 20 09 Jaarverslag l Hfdst 1 VIJF STRATEGISCHE DOELEN Trias stelt vijf strategische doelstellingen voorop, waarbij de drie eerste vooral slaan op onze werking in het Zuiden, de vierde op uitwisseling tussen Noord en Zuid, en de vijfde op de algemene werking van Trias: 1. Trias wil kleine boeren en ondernemers toegang verschaffen tot adequate, aangepaste en kwalitatief hoogstaande dienstverlening (microfinanciering, bedrijfsondersteunende diensten en vermarkting). 2. Trias wil democratische en onafhankelijke organisaties helpen uitbouwen waardoor de doelgroep steeds meer invloed kan uitoefenen op haar sociale en economische realiteit. 3. Trias wil de doelgroep beter inbedden en meer invloed laten uitoefenen op sociale en economische ontwikkelingen, wat resulteert in een verhoogde institutionele slagkracht om de eigen strategische belangen te verdedigen. 4. Trias wil de solidariteit en het wederzijds respect tussen bewegingen in Noord en Zuid versterken. 5. Trias wil op een resultaatgerichte manier werken aan haar missie en doelstellingen. MISSIE Trias wil de bestaanszekerheid verhogen van kleinschalige ondernemers en familiale landbouwers in het Zuiden. De werking van ledenorganisaties is daarbij een centraal aandachtspunt. Trias wil ook wereldwijd uitwisseling en samenwerking stimuleren tussen landbouwers, ondernemers en hun verenigingen. In het Noorden draagt Trias bij tot meer bewustzijn over gelijkheid en verschillen in waarden, en tot grotere maatschappelijke betrokkenheid van haar partnerbewegingen omtrent de Noord- Zuid-verhouding en internationale solidariteit. Trias heeft haar missie vertaald in één algemene en vijf strategische doelstellingen. ALGEMENE DOELSTELLING Cruciaal voor de bestaanszekerheid van kleine ondernemers en familiale boeren is hun actieve participatie in processen van lokale economische ontwikkeling, en dit op een duurzame wijze. ENKELE KERNCIJFERS Trias werkt in twaalf landen, geconcentreerd in negen regio s. De samenwerking met de familiale landbouwers en kleinschalige ondernemers verloopt via 80 lokale partnerorganisaties. In Vlaanderen heeft Trias een formeel partnerschap met zes organisaties uit de civiele maatschappij: KLJ, KVLV, Landelijke Gilden, UNIZO, markant en Neos. Bovendien kan Trias beroep doen op een breed netwerk van individuele sympathisanten, vrijwilligers en donateurs. Totaal inkomsten ,65 Subsidies ,71 Fondsenwerving en andere ,94 Totaal kosten ,15 Bestedingen programma s in het Zuiden ,32 Bestedingen programma s in het Noorden ,11 Kosten beheer ,99 Kosten fondsenwerving ,73 5

6 Profiel van Trias OVER DIT VERSLAG Dit jaarverslag beschrijft de periode van 1 januari 2009 tot en met 31 december De belangrijkste bronnen zijn de rapportering aan DGOS en het eigen informatieplatform PLATS. Bij de afbakening van de inhoud werd rekening gehouden met de belangrijkste externe stakeholders en hun behoefte aan informatie over de werking van Trias. Dit document focust in eerste instantie op de omschrijving van de organisatie, de bestuurlijke facetten en het overleg met de stakeholders. Vanzelfsprekend komen de Noord- en Zuidwerking uitgebreid aan bod. Ook bevat dit rapport economische, ecologische en sociale indicatoren, afkomstig van het Global Reporting Initiative, kortweg GRI. Deze standaard moedigt ngo s, bedrijven en overheden aan om te rapporteren over hun volledige maatschappelijke impact, met aandacht voor alle componenten van een duurzame aanpak. Door gebruik te maken van dit instrument verhogen we onze transparantie en willen we als lerende organisatie het goede voorbeeld geven. Voorlopig heeft onze GRI-rapportering enkel betrekking op de activiteiten in het hoofdkantoor. De komende jaren is het de bedoeling dat ook onze activiteiten in het Zuiden gewikt en gewogen worden volgens de indicatoren van GRI. Op die manier willen we een totaalbeeld geven van alle facetten van onze organisatie. Trias engageert zich om, daar waar het er toe in staat is, aan de hoogste normen van transparantie te voldoen en die, waar mogelijk, nog te verhogen. Zo wil Trias ervoor zorgen dat dit verslag de ideale waardemeter is voor onze organisatie. Dit verslag sturen wij naar alle donateurs, financiers en een lijst van betrokken stakeholders. Trias maakt een samenvatting van dit document in het Nederlands, Engels, Frans en Spaans.

7 Bestuur van Trias Jaarverslag l Hfdst 2 BESTUURSSTRUCTUUR Trias is een vzw naar Belgisch recht met als hoogste bestuursorgaan de Algemene Vergadering (AV). De AV stelt de Raad van Bestuur (RvB) aan en keurt de jaarrekening goed, geeft kwijting aan de bestuurders en keurt de begroting goed. De AV komt één keer per jaar samen, de Raad van Bestuur maandelijks. De RvB zet de krijtlijnen uit die door de directie en de medewerkers worden uitgevoerd. De voorzitster zit zowel de AV als de RvB voor. Alle bestuursleden zijn onbezoldigde vrijwilligers die geen mandaat hebben binnen de operationele werking van de organisatie. De huidige samenstelling van de Raad van Bestuur is als volgt: Sabine de Bethune Eric Tollens Rik Jaeken An Van Elsacker Anne Van den Bussche Carla Durlet Chris Verhaegen Christian Stivigny Dominique Veraert Jaak Mortier Guido Lamote Jan Boulogne Jos Daniels Miet Deckers Walter Corluy HERVORMING VAN BESTUURSORGANEN De in 2008 ingezette hervorming van de bestuursorganen werd tijdens de extra Algemene Vergadering in december 2009 afgerond. Voortaan bestaat de AV uit 59 in plaats van 93 mandatarissen. Driekwart van de zetels is voorbehouden voor de belangrijkste stakeholders van Trias, zijnde de achterbanorganisaties van de landelijke beweging, de achterbanorganisaties van de ondernemersbeweging en vertegenwoordigers van CD&V. Het resterende kwart van de zetels is bestemd voor andere maatschappelijk relevante actoren. De AV heeft in 2009 een nieuwe Raad van Bestuur benoemd voor een mandaat van drie jaar en die bestaat uit vijftien leden. Aansluitend op deze herijking van de bestuursinstanties werd ook beslist om vanaf 2010 een jaarlijks Netwerk Event Trias te organiseren waarbij aan de actieve sympathisanten van Trias een forum wordt geboden om hun engagement verder te voeden. Als sympathisanten worden de volgende groepen onderscheiden: vrijwilligers en sleutelfiguren uit de zes achterbanorganisaties, andere vrijwilligers, ex-mandatarissen van Trias (AV/RvB), ex-medewerkers en medewerkers met inbegrip van hun persoonlijk netwerk, en kleinere institutionele donateurs. MEDEZEGGENSCHAP Alle medewerkers van Trias hebben verschillende formele overlegmomenten, zowel op het niveau van de verschillende diensten als dat van de diensthoofden. Ook tussen de leidinggevenden en de directie vindt er gestructureerd overleg plaats. Bovendien is Trias een vlakke organisatie. Dit betekent dat via de directeur en voor specifieke onderwerpen ook via een medewerker maximaal input wordt gegeven aan de Raad van Bestuur. Op basis daarvan neemt 7 de beheerraad beslissingen. Ten aanzien van de Raad van Bestuur heeft de directie een adviserende rol zonder stemrecht.

8 Bestuur van Trias ONTSTAAN VAN VISIE EN MISSIE Trias heeft, na het opstarten van de integratie van Act, Form en Ieder voor Allen in 2002, een grondig proces doorgemaakt om te komen tot een gedragen visie en missie. In de Strategische Nota werden naast de visie en de missie ook twee algemene doelen en zes strategische doelen vastgelegd. In 2007, naar aanleiding van het ontwerp van het nieuwe DGOS-programma , werd dit bijgestuurd tot één algemeen doel en vijf strategische doelen, zoals beschreven op pagina vijf van dit jaarverslag. Voor zijn transversale thema s duurzaamheid, participatie, gender en diversiteit heeft Trias visiedocumenten ontwikkeld. Die teksten vormen een leidraad voor de medewerkers en de werking in zowel Noord als Zuid. Voor begin 2010 werd een tussentijdse evaluatie gepland, waarbij strategische aspecten zoals het werken met bewegingen binnen het concept van lokale economische ontwikkeling zullen worden geëvalueerd. Belangrijke aanbevelingen zullen een rol spelen bij de operationele uitwerking van nieuwe programma's, vanaf De evaluatie kadert binnen de leercyclus van zes jaar die gekoppeld werd aan het kwaliteitssysteem PLATS. METEN VAN PRESTATIES De prestaties, waaronder die op het vlak van duurzaamheid, worden gemeten via het PLATS. Deze activiteit maakt deel uit van de vijfde strategische doelstelling van Trias, die de kwaliteit van de werking centraal stelt. Dit verslag, maar ook een tussentijdse rapportage over de werking, wordt voorgelegd aan de RvB. De AV keurt het jaarverslag goed, met inbegrip van het financieel, maatschappelijk en milieuverslag, en met inbegrip van de strategische lijnen en begroting voor het volgende werkingsjaar. De begroting wordt een eerste keer door de RvB goedgekeurd in de maand december van elk werkingsjaar, evenals de krijtlijnen voor het volgende werkjaar. van de vooropgestelde objectieven. Verder onderschrijft Trias ook het charter van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF). In 2009 kreeg Trias van deze instelling een goed rapport, voor 2010 mikken we op een uitstekende quotering. Het label van ethisch fondsenwerver is reeds in het bezit van Trias. LIDMAATSCHAPPEN Trias is erkend als agri-agency en lid van het AgriCord-netwerk. Trias is lid van , de koepel van Noord-Zuidbewegingen, en van Coprogram, de sectorfederatie. Trias is lid van verschillende werkgroepen binnen de federatie en de koepel. Trias is lid van de VEF, Vereniging voor Ethische Fondsenwerving en van het Fundraisers Network. Trias is deelnemer aan Donorinfo, een site voor wie giften een bestemming wil geven. Trias is lid van de coalitie 2015 De Tijd Loopt, de campagne die de Millenniumdoelstellingen als voorwerp heeft. Trias is één van de stichtende leden van het Wereldmediahuis, de uitgever van MO* magazine. Trias is lid van het Belgisch platform voor microfinanciering. Trias is lid van het Europees Microfinance Platform en zit in de Raad van Bestuur. Trias is lid van Kauri, een Belgisch duurzaamheidsnetwerk. Trias is lid van de Coalitie tegen Honger, een samenwerkingsverband van een aantal ngo s actief rond de voedsel- en landbouwproblematiek. Trias is lid van de alliantie AgriCongo 2020, een samenwerkingsverband dat bouwt aan een versterking van de familiale landbouw in DR Congo. Trias is stichtend lid van CFP, een samenwerkingsverband tussen ngo s en bedrijven. TRIAS ONDERSCHRIJFT Als organisatie zet Trias mee zijn schouders onder de Millenniumdoelstellingen van de Verenigde Naties. Via onze werking trachten we een steentje bij te dragen tot het behalen

9 Mensen van Trias Jaarverslag l Hfdst 3 STAKEHOLDERS Trias is een organisatie van en voor mensen, en vooral van organisaties van mensen. De belangrijkste groepen waarmee de organisatie een relatie heeft, zijn: De landelijke bewegingen KLJ, KVLV en Landelijke Gilden, en hun respectievelijke beroepsorganisaties Groene Kring, Agra en Boerenbond. Samen zijn die goed voor leden; De ondernemersbewegingen UNIZO, markant en Neos. In hun rangen tellen zij in totaal leden; CD&V; De Raad van Bestuur en de Algemene Vergadering van Trias; Het personeel van Trias; Donateurs zoals VDK, Veiling Hoogstraten, Aveve, Acerta, SBB, Vandersanden, Agristo, MRBB, Lutosa, Cartonnage Lammerant, Segers en Balcaen, Tullow Oil, EFRP, Rabobank en andere donerende bedrijven en stichtingen zoals BRS, CFP, Via Fonds, Gillès, FelixFonds, Humanitas/De Wilg, Norriq/Helios, ICCO/Kerk In Actie, Mc Knight, Efico, Ommersteyn, de Oecumenische Stichting, Belgapom, Lotus Bakeries, Boone-Brems, Van de Capelle, Panasonic, GIMV, Cordaid en Lieven Scheppers; De koepelorganisatie en bevriende ngo s zoals Caritas International, met speciale aandacht voor de zusterorganisaties uit het netwerk van AgriCord; De individuele donateurs; Subsidiërende overheden: de federale overheid via haar agentschap DGOS en via het Belgisch Fonds voor Voedselzekerheid (BFVZ), de Europese Unie, de Vlaamse overheid, de vijf Vlaamse provincies en een tiental gemeenten; Onze partners in Afrika, Latijns-Amerika, Azië en hun doelgroepen; De uiteindelijke begunstigden van Trias: bestaansonzekere mensen en hun families, die Trias via haar partnerorganisaties bereikt. MEDEWERKERS VAN TRIAS Brussel, hoofdkantoor: Ghana 26 (24,67 VTE) Expats: 0 Lokaal personeel: 6 Guinee Filipijnen Expats: 3 Expats: 2 Lokaal personeel: 4 Lokaal personeel: 3 Andes DR Congo Expats: 3 Expats: 2 Lokaal personeel: 4 Lokaal personeel: 16 Brazilië Tanzania Expats: 1 Expats: 4 Lokaal personeel: 3 Lokaal personeel: 4 Centraal-Amerika Oeganda Expats: 4 Expats: 3 Lokaal personeel: 6 Lokaal personeel: 6 In de partnerlanden deed Trias in 2009 beroep op 74 medewerkers, een stijging van acht eenheden in vergelijking met het jaar voordien als gevolg van een verdere uitbreiding van het programma. Het gaat om 22 expat medewerkers en 52 lokale medewerkers. Met inbegrip van de mensen die tewerkgesteld zijn op het hoofdkantoor telt Trias 100 medewerkers. Trias medewerkers in Brussel expats 9 lokale medewerkers

10 Mensen van Trias VRIJWILLIGERS VAN TRIAS In 2009 kon Trias beroep doen op een netwerk van 260 vrijwilligers binnen en buiten de achterbanorganisaties. Trias is hen erg dankbaar omdat deze mensen een substantiële bijdrage leveren aan de werking. Om hun engagement nog beter in de verf te zetten, werd in 2008 via een inventaris van bestaande praktijken een eerste aanzet gegeven om het vrijwilligersbeleid te optimaliseren. In 2009 zette een werkgroep na de bevraging van een focusgroep concrete plannen op papier om voor het eerst een netwerkmoment te organiseren zodat de brede achterban, de vrijwilligers en de medewerkers van Trias elkaar minstens één keer per jaar kunnen ontmoeten. Dit evenement zal in het najaar van 2010 voor het eerst plaatsvinden. De achterbanorganisaties van Trias mobiliseerden in 2009 in totaal 188 vrijwilligers. Daarnaast hebben dertien vrijwilligers zich ingezet voor vertaalopdrachten of als fluistertolk. Ook de 59 leden van de Raad van Bestuur en de Algemene Vergadering zijn vrijwilligers. Trias vrijwilligers vertalers UNIZO Landelijke Gilden/Boerenbond KVLV Neos markant KLJ mandatarissen LEVERANCIERS AAN TRIAS Een eerste groep leveranciers van Trias is gerelateerd aan het personeel en de daarbij horende diensten. Verder doen we ook beroep op freelance medewerkers, adviserende en dienstverlenende organisaties. Een tweede belangrijke groep leveranciers levert kantoormateriaal en materieel, inclusief drukwerk en de verzending ervan. Trias kiest in het verlengde van haar waarden leveranciers met aandacht voor duurzame producten. Een derde belangrijke groep dienstverleners houdt verband met de Zuidwerking en de uitwisselingstrajecten tussen Noord en Zuid. Ze zorgen voor een vlekkeloze organisatie van onze reizen en de daaraan verbonden kosten. PARTNERS VAN TRIAS Trias helpt in het Zuiden kansarme ondernemers. Dat gebeurt via 80 partnerorganisaties. In 25 gevallen gaat het om ngo s die gespecialiseerd zijn in dienstverlening, zoals vorming en bedrijfsondersteunende diensten. 27 partnerorganisaties zijn actief op het vlak van microfinanciering en 25 andere partners zijn ledenorganisaties. Tot slot werkt Trias samen met drie organisaties die fungeren als netwerk of platform voor kleine ondernemers. Alle partners hebben sociale doeleinden en zijn sterk participatief ingesteld. 48 partners bevinden zich in Afrika, waarbij Tanzania de kroon spant met dertien partnerorganisaties, vóór Ghana (12), Oeganda (8), DR Congo (8) en Guinee (7). In Centraal- Amerika werkt Trias met twaalf partnerorganisaties, in de Andes-regio zijn er dat zeven

11 20 09 Jaarverslag l Hfdst 3 De organisatiecultuur van Trias is doordrongen van de keuze om participatie actief te promoten bij alle interne stakeholders, zoals het personeel, maar ook de groeiende groep vrijwilligers. Op alle niveaus van de organisatie organiseren de verschillende teams periodieke overlegmomenten. Dat interne overleg resulteert via het jaarlijkse Trias Atelier en het zeswekelijkse diensten- en regiooverleg in beslissingen die door de RvB en de AV gevalideerd worden. en in Brazilië vier. Negen partners bevinden zich op de Filipijnen. Over deze partners kan u meer lezen in het hoofdstuk over de werking van Trias in het Zuiden. In Vlaanderen bestaat de achterban uit de leden van de zes bewegingen waarmee Trias een structureel partnerschap heeft. Eind 2009 heeft Trias bovendien beslist om voortaan een jaarlijks Netwerk Event Trias te organiseren. Dat initiatief wil alle sympathisanten van Trias actief betrekken bij de werking van de organisatie. In dat kader is de organisatie ook van start gegaan met de publicatie van een maandelijkse elektronische nieuwsbrief, zijnde Triaccent. In iedere nieuwsbrief willen we op maat van onze sympathisanten een concrete mogelijkheid tot interactie met Trias integreren. FINANCIERS VAN TRIAS De financiële bronnen van Trias zijn erg divers. Enerzijds zijn dit de overheden op gemeentelijk, provinciaal, Vlaams, federaal en Europees niveau. Anderzijds zorgen ook andere maatschappelijke actoren voor werkingsmiddelen: stichtingen en bedrijven, de bewegingen en hun leden, andere ngo s en individuele donateurs uit het bredere netwerk. In een logica van medefinanciering brengen de financiers de totale som aan werkingsmiddelen bijeen. Om het beheer van deze middelen zo efficiënt mogelijk te maken, heeft Trias in 2009 geïnvesteerd in de implementatie van nieuwe en geautomatiseerde boekhoudsoftware, met name Microsoft Dynamics NAV. Die ingreep maakt het professioneel beheer van individuele en institutionele donateurs mogelijk en zal vanaf 2011 ook leiden tot een volledig geïntegreerde en geconsolideerde boekhouding over de verschillende regiokantoren heen. PARTICIPATIE VAN STAKEHOLDERS Kenmerkend voor Trias is dat de organisatie een grote en diverse groep van belanghebbenden betrekt bij zijn werking. De actieve participatie van die actoren was in 2009 opnieuw een belangrijke leidraad voor het dagelijks functioneren van de organisatie. Onze bewuste keuze om te werken via gedecentraliseerde regiokantoren stoelt op de sterke overtuiging dat beslissingen zo dicht mogelijk bij de doelgroep in het Zuiden moeten genomen worden. Dit laat de overzeese medewerkers toe om zelf optimaal ontwikkelingsprocessen te sturen. De samenwerking met lokale partnerorganisaties die ook voluit de kaart van participatie trekken, is hierbij natuurlijk erg belangrijk. Vanuit die opstelling is het vanzelfsprekend dat Trias bij de keuze van partnerorganisaties speciale aandacht besteedt aan hun participatieve ingesteldheid. COMMUNICATIE VAN TRIAS Trias communiceert voornamelijk met de leden van zijn achterbanbewegingen. We willen hen aansporen om solidair te zijn en om in dialoog te treden met familiale landbouwers en kleinschalige ondernemers in het Zuiden. Onze communicatie met hen verloopt voornamelijk via de werking van de Noorddienst, door advertenties en inhoudelijke artikels in ledenbladen, via fondsenwervende acties en door gebruik te maken van het zelf opgebouwde adressenbestand. Trias is dus geen campagneorganisatie die voortdurend probeert om een zo breed mogelijk publiek te bereiken. Wel maakt de organisatie gebruik van ad hoc mogelijkheden om af en toe te communiceren naar een breder publiek. Zo showde Trias in december 2009 tijdens de landbouwbeurs Agribex een presentatie over het internationale netwerk AgriCord, waar Trias lid van is. Verder werkte Trias in 2009 ook aan de verdere professionalisering van haar website. Trias adverteert eveneens in het maandblad Mo*, dat een oplage heeft van meer dan exemplaren. Op 12 oktober haalde Trias het televisiescherm met een reportage over de boerenorganisatie Mbadifa. Voor het programma 'Leefwereld in beweging' van VijfTV trok journaliste Annelies Rutten immers naar Oeganda om meer te weten te komen over Trias en ondernemende boerinnen. Ook verzorgde Trias op 27 maart 2009 de slotconferentie van de Week van de Vrouwelijke Ondernemer, een evenement met tal van internationale sprekers waar ook prinses Mathilde een toespraak hield. 11

12 Het Zuiden Uit onderstaande tabel blijkt dat 57,69 procent van de Trias-bestedingen in het Zuiden naar Afrika vloeit. Tegelijk kiest de organisatie bewust voor een verderzetting van de werking in Latijns- Amerika en Azië. De komende jaren zal Trias de negen regioprogramma s dan ook volwaardig uitbouwen, zowel op inhoudelijk als op financieel vlak. Bestedingen van de programma s in het Zuiden ,32 Latijns-Amerika 35,22 % Regio Brazilië ,39 Regio Andes ,86 Regio Centraal-Amerika ,33 Afrika 57,69 % Regio Guinee ,31 Regio Ghana ,04 Regio DR Congo ,33 Regio Oeganda ,11 Regio Tanazania ,65 Azië 7,09 % Regio Filipijnen ,30 In elke regio waar Trias met een aantal partnerorganisaties samenwerkt, streven we een aantal duurzame effecten na bij de doelgroep. Binnen een afzienbare periode van drie tot zes jaar moet elk samenwerkingsverband zichtbare resultaten opleveren dankzij een verbeterde toegang tot kwaliteitsvolle en aangepaste diensten. De effecten worden om de drie jaar gemeten. Over de regio s heen worden de doelstellingen geformuleerd in termen zoals een toename aan financiële middelen bij de doelgroep, een toename van het productiekapitaal, verbeterde marktvoorwaarden, verhoogde competenties en een verhoogde betrokkenheid bij het beheer van de organisaties die diensten aanbieden. In vergelijking met 2008 konden we een toename vaststellen van het aantal mannen en vrouwen dat gebruik maakt van de diensten die partnerorganisaties dankzij Trias aanbieden. In totaal ging het in 2009 om familiale landbouwers en kleinschalige ondernemers. Het aantal mannelijke gebruikers steeg met zestien procent, bij de vrouwen valt een stijging van zestig procent waar te nemen. In alle regio s, met Brazilië, de Filipijnen, Ghana, Ecuador en Peru op kop, maakten meer mannen en vrouwen gebruik van de microfinancieringsdiensten. Ook de toegang tot vermarktingsdiensten zit bij zowel vrouwen als mannen in de lift, vooral in Guinee, Oeganda en Tanzania. In diezelfde landen maken ook de bedrijfsdiensten van onze partnerorganisaties een snelle groei door, net zoals dat het geval is in Centraal- Amerika, waar vooral het aantal mannelijke begunstigden toegenomen is. De versterking van basisgroepen was in 2009 vooral een succes in Guinee, Oeganda, Tanzania en de Andesregio. In absolute cijfers gaat het om ongeveer mannen en vrouwen. Wel moeten deze cijfers enigszins genuanceerd worden omdat nog niet alle regio s in hun rapportering een onderscheid maken tussen het aantal mannen en vrouwen. Vanaf 2011 zal dat wel het geval zijn. Trias bereik

13 20 09 Jaarverslag l Hfdst 4 geval is microfinanciering zowel voor familiale landbouwers als voor andere kleinschalige ondernemers een zeer doelmatig instrument om duurzame groeikansen te creëren. Geïntegreerde dienstverlening Trias focust samen met haar partnerorganisaties op vier kernthema s: microfinanciering, vermarkting, bewegingsopbouw en bedrijfsdiensten. Tegelijkertijd waken we erover dat de dienstverlening voor de doelgroep op een meer geïntegreerde manier gebeurt. De meeste regionale Triaskantoren signaleren voor 2009 effectief een verbeterde coördinatie tussen partners onderling of met andere, lokale actoren. Vanzelfsprekend komt dat de effectiviteit en efficiëntie van de dienstverlening ten goede. Een betere bedrijfsontwikkeling doet bijvoorbeeld de vraag naar financiering stijgen. In combinatie met technische ondersteuning en een verhoogde markttoegang geeft dit de doelgroep een enorme impuls. Deze aanpak is echter niet overal even evident, maar toch concentreren bijna alle regio s zich vandaag op integrale dienstverlening en boeken ze resultaten die de toegevoegde waarde van deze methodiek onderstrepen. De enkele regio s die vooralsnog geen integrale aanpak geïmplementeerd hebben, rapporteren dit als een negatieve factor voor de effectiviteit en kwaliteit van onze dienstverlening. Ze werken dan ook hard aan een meer geïntegreerde projectwerking. In diverse regio s krijgt ook markttoegang een meer centrale focus in de integrale dienstverlening. De ontwikkeling of versterking van productieketens is vaak een geschikte hefboom voor de uitbouw van nog meer diensten voor kleine ondernemers. Een betere markttoegang tot stand brengen, is echter een complex proces omdat dit in de meeste gevallen strategische allianties vereist met verschillende stakeholders. Over de regio s heen blijkt dat microfinanciering het moeilijkst te integreren valt met andere diensten. Dat geldt in het bijzonder voor de landbouwsector, die van nature permanent blootgesteld wordt aan risico s. MICROFINANCIERING Trias beschouwt microfinanciering als een krachtig instrument in de strijd tegen armoede, op voorwaarde dat deze vorm van kredietverlening professioneel omkaderd wordt en bovendien past binnen een geïntegreerde lokale ontwikkelingsdynamiek. In dat Trias zet zwaar in op samenwerkingsverbanden met partners die gespecialiseerd zijn in rurale microfinanciering, met een accent op armoedebestrijding. In 2009 overtroffen de resultaten de vooropgestelde doelen: het aantal kleine ondernemers en familiale boeren dat dankzij de steun van Trias beroep kon doen op betere microkredieten en adequate spaarfaciliteiten steeg met bijna veertig procent tot Voortaan kunnen deze mensen bijvoorbeeld veel vlotter spaargelden innen of gebruik maken van innovatieve diensten, zoals kredieten op maat van productieketens of speciale landbouwkredieten. Trias kon in 2009 veel meer kleine ondernemers ondersteunen met microfinanciering omdat meer fondsen beschikbaar waren. Daarnaast is ook de lokale inbedding van de dienstverlening verbeterd, waardoor de betrokkenheid van de doelgroep bij de ontwikkeling van aangepaste diensten toeneemt. Maatwerk heeft er dus voor gezorgd dat de vraag naar microkredieten sneller gestegen is dan verwacht. Uit de samenwerking met onze partners op het vlak van microfinanciering trekken we de volgende conclusies: Betere dienstverlening In de meeste regio s komt de partnerversterking vooral tot uiting door een verbetering van operationele en technische diensten. Ook een verbetering van het management en van interne bedrijfsprocessen is merkbaar, zij het in iets mindere mate. Trias helpt bijvoorbeeld microfinancieringspartners om hun financiële resultaten meer op een beleidsmatige manier te leren gebruiken. Zoiets is geen evident proces wegens de frequente personeelswissels bij het lokale management, waardoor moeizaam opgebouwde kennis en vaardigheden steeds weer verdwijnen. Sociale verantwoordelijkheid In het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen erkennen onze partners het belang van social performance management, een praktisch instrumentarium waarmee ze de sociale rol van hun organisatie kunnen bewaken en optimaliseren. Steeds meer partners van Trias focussen niet alleen op de financiële duurzaamheid van hun klantenrelaties, maar monitoren ook de eigen sociale doelstellingen. De ontwikkeling van specifieke producten is belangrijk omdat onze rurale doelgroep dikwijls met een gebrekkige toegang tot kredietverlening kampt. Zo kwam in Oeganda een kredietproduct voor bananen tot stand. In 2009 werkte de R&D-dienst van Trias een intern beleidsvoorstel uit rond sociale verantwoordelijkheid. Eén van de vaststellingen is dat 13 social performance management niet alleen nuttig is voor dienstverleners op het vlak van microfinanciering, maar ook voor onze andere partnerorganisaties.

14 Het Zuiden Financiële duurzaamheid De meeste partners op het vlak van microfinanciering zijn financieel gezond, maar voor andere partners geldt dat ze nog erg afhankelijk zijn van externe donateurs. Trias stimuleert deze partners om hun inkomstenportefeuille meer te diversifiëren. Zo zetten sommige regiokantoren van Trias workshops op voor partnerorganisaties om hun capaciteiten inzake fondsenwerving te verbeteren. In Ghana heeft bemiddeling van Trias ervoor gezorgd dat één van de microfinancieringspartners een lening kon afsluiten bij een Nederlandse organisatie, waardoor meer kredieten kunnen verstrekt worden. Ook faciliteert Trias de relatie tussen partijen die garanties kunnen verstrekken zodat commerciële banken leningen willen verstrekken aan microfinancieringsinstellingen (MFI s). Dit proces is bijvoorbeeld aan de gang in Honduras. Voor de opvolging van de financiële resultaten van MFI s hanteert Trias de zogeheten factsheet, een instrument voor financiële rapportage en analyse. In 2008 lag de nadruk nog op een correcte rapportage door de partners. Nu ze dit aspect onder de knie hebben, focussen we op de valorisatie van de beschikbare data. Eén van de indicatoren is de aanwending van de gegevens op managementniveau. Zo hebben de managers van de rurale gemeenschapsbanken waar Trias in Ghana mee samenwerkt een werkplan opgesteld voor de integratie van de financiële analyse in hun werking op alle niveaus, van personeel tot management. Maar niet alles draait rond cijfers. De microfinancieringspartners van Trias zijn zich steeds meer bewust van hun maatschappelijke rol. Bijvoorbeeld na rampsituaties, zoals in de Filipijnen, waar onze partnerorganisatie Ashi na de doortocht van een verwoestende orkaan de getroffen bevolking hielp op het vlak van onder meer huisvesting. Binnen de coöperatieve structuur van onze Braziliaanse partner Cresol worden de ledencoöperaties niet louter op basis van financiële maar ook op grond van sociale indicatoren beoordeeld. Bouwen aan een toekomst met microkrediet In het Tanzaniaanse dorpje Arkatan woont Elisabeth Moses Joseph, een 58-jarige vrouw die als eerste in de streek een lening kreeg van Wedac, een partnerorganisatie van Trias. Haar durf en doorzettingsvermogen hebben de vrouw geen windeieren gelegd. Moses Joseph kwam in contact met Wedac toen de organisatie in haar dorp was neergestreken om er het concept van microfinanciering te promoten. Zij werd bij wijze van spreken uitgekozen als proefpersoon vanwege het diverse gamma aan kleine overlevingsactiviteiten dat ze ontplooit. De vrouw begon kleine bedragen te lenen die ze zonder al te veel moeite kon terugbetalen. Na verloop van tijd kon ze een klein huis bouwen. Dat maakte het haar mogelijk om handel te drijven op een droge en beschutte plek. Samen met haar dochter kocht Moses Joseph na enige tijd een maalmachine. Ook toen de hele regio getroffen werd door aanhoudende droogte kon ze makkelijk overleven, omdat ze geld in omloop had. Buffer voor jongeren De pionierster heeft de groep leners over de jaren heen zien groeien. Intussen is ze zelf uitgegroeid tot de plaatselijke voorzitster van Wedac. In de praktijk staat ze collegaondernemers bij met advies. Bovendien zorgt ze er ook voor dat iedereen zijn leningen terugbetaalt. Waarom zij succes heeft en sommige anderen niet? Simpel, ik gebruik het geld waarvoor het nodig is: om te investeren, vertelt ze. Wat als Wedac met het kredietprogramma zou stoppen? Voor mij zou het oké zijn, maar jonge ondernemers zouden het bijzonder lastig krijgen. Ze hebben amper eigen kapitaal."

15 20 09 Jaarverslag l Hfdst 4 Ketenorganisatie Reden voor de bevredigende resultaten is de intensere zoektocht van de lokale partnerorganisaties van Trias naar een balans tussen enerzijds de noden van de kleine ondernemers en anderzijds de vereisten van de markt en die van opkopers. Sommige partners betrekken handelaars actiever bij het programma, anderen voeren eerst marktstudies uit om hun diensten beter op de doelgroep af te stemmen. Hun activiteiten zijn er steeds meer op gericht een ondernemersattitude en bijhorende capaciteiten op te bouwen bij de micro-ondernemers. VERMARKTING Naast microfinanciering is ook markttoegang een cruciaal kernthema voor Trias. Het sluit nauw aan bij ketenontwikkeling, een manier of strategie om toegevoegde waarde te creëren en de commercialisering van koopwaar te bevorderen. De voornaamste uitdaging voor Trias is capaciteitsopbouw bij kleine ondernemers en familiale landbouwers zodat ze in staat zijn hun diensten of goederen te verkopen aan een goede prijs. Om dat te bereiken, is het belangrijk om de doelgroep actiever te laten participeren aan lokale economische ontwikkelingsprocessen. Daarnaast hanteert Trias de ketenbenadering om een beter inzicht te verwerven in de brede context waarin kleine boeren en andere ondernemers opereren. Belangrijke omgevingsfactoren zijn bijvoorbeeld productieprocessen, marktontwikkelingen, de zakelijke context, de eventuele aanwezigheid van allerlei diensten en de kansen voor de doelgroep om binnen de keten te participeren. Alle ervaringen en kennis uit een bepaalde keten kunnen immers benut worden om de markttoegang van de doelgroep te verbeteren. Betere dienstverlening Tegelijkertijd sleutelt Trias aan capaciteitsversterking bij de partnerorganisaties die aan familiale landbouwers en kleine ondernemers diensten aanbieden op het vlak van vermarkting en ketenontwikkeling. Dat is geen overbodige luxe, want veel partners zijn nog redelijk zwak ontwikkeld. Ook is hun dienstenpakket nog zeer gevarieerd en blijkt niet elke dienst in het aanbod even effectief te zijn. Daarom startte de R&D-dienst van Trias in 2009 een interne werkgroep op met mensen uit Noord en Zuid om een beleidsvoorstel uit te werken rond de versterking van partners met het oog op een verbeterde markttoegang. Andere uitdagingen Ook de financiële duurzaamheid van de aangeboden diensten is niet vanzelfsprekend. Om kleine ondernemers een meer geïntegreerde dienstverlening te garanderen, is het bovendien belangrijk dat de partners onderling en met Trias optimaal samenwerken. In de meeste regio s waar Trias actief is, erkennen de partners die noodzaak. Toch verloopt de samenwerking met andere dienstverleners niet altijd even vlot. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer niet alle partnerorganisaties zich op identiek dezelfde doelgroep richten. In 2009 boekte Trias op dit terrein zeer goede resultaten: het aantal kleinschalige boeren en ondernemers dat een vlottere toegang had tot verbeterde diensten op het vlak van vermarkting en ketenontwikkeling nam in vergelijking met 2008 toe met meer dan dertig procent. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat er vandaag een betere begeleiding is van boeren om te komen tot een gezamenlijke verkoop, of dat productieketens beter gestroomlijnd zijn. Een aantal regio s rapporteert mooie resultaten op het vlak van markttoegang, in andere gevallen is het duidelijk dat er nog een grote nood bestaat aan meer groepsvorming en training. Een significante toename van kleine ondernemers en familiale landbouwers met een betere markttoegang noteert Trias vooral in Guinee, Oeganda en Centraal-Amerika, minder spectaculair is de aangroei in Tanzania en de Filipijnen. Enkele voorbeelden om de voortgang op vlak van vermarkting en ketenontwikkeling te illustreren: DR Congo: vier getrainde boeren slaagden erin om meer dan stekplanten voor de productie van bakbananen ter beschikking te stellen van collega-landbouwers. Ook van betere maniokstekken en kwaliteitszaden voor maïs en aardnoten wordt werk gemaakt. De komende jaren wil Trias sleutelen aan een vlottere vermarkting van deze producten. Andes: ledenorganisaties werden er beter gestroomlijnd rond bepaalde ketens zoals die van de Guinese biggetjes, lokale aardappelvariëteiten en ecotoerisme. Zo verbeterden bij onze Ecuadoraanse partnerorganisatie Cordtuch elf aangesloten gemeenschappen hun basisinfrastructuur rond gemeen- 15 schapstoerisme.

16 Het Zuiden Brazilië: onze partner Unicafes is erin geslaagd om het aantal lidmaatschappen fors uit te breiden doordat een aantal coöperatieven in de melkveehouderij zich aansloten. De organisatie werkte in 2009 aan plannen om kleine zuivelbedrijven op te starten voor bijvoorbeeld de productie van yoghurt en kaas. Meerwaarde creëren Trias streeft via de versterking van ledenorganisaties een toename na van sociale en/of economische hefboomeffecten op doelgroepniveau. Meerwaarde is mogelijk door bijvoorbeeld producten in groepsverband te commercialiseren, uitwisselingsbezoeken onder elkaar te organiseren, onderlinge zakenrelaties aan te knopen of extra diensten/activiteiten te ontplooien. BEWEGINGSOPBOUW Trias is ervan overtuigd dat de versterking van ledenorganisaties een belangrijk instrument is om lokale economische ontwikkelingsprocessen te stimuleren. Organisatieversterking heeft vooral betrekking op de interne werking van die organisaties. Denk aan domeinen zoals beleid en strategie, planning, personeelszaken, financieel beheer, bewegingsopbouw, monitoring en evaluatie, enzovoort. De werking van Trias is erop gericht om de duurzaamheid van ledenorganisaties te vergroten, hun dienstverlening te optimaliseren en de betrokkenheid van kleine ondernemers bij hun werking te verhogen. We spreken dan ook van bewegingsopbouw of movement building. Naast organisatieversterking wil Trias de ledenorganisaties ook aanmoedigen om samen met andere actoren te participeren aan ontwikkelingsprocessen. Een gemeenschappelijke visie op ontwikkeling, waarbij alle partners hun eigen rol opnemen met wederzijdse verantwoording, leidt tot een beter ondernemersklimaat. In iedere regio waar Trias samenwerkt met ledenorganisaties worden een aantal effecten vooropgesteld: Hoger niveau Een ander effect dat Trias nastreeft, is een toename van het aantal ledenorganisaties dat contacten heeft op hogere niveaus. Dat kan bijvoorbeeld doordat partners vertegenwoordigd worden door of lid zijn van een ledenorganisatie op een hoger niveau. Een andere mogelijkheid is dat ze actief zijn in structurele netwerken met andere organisaties of dat ze zelf op een hoger niveau aan belangenverdediging doen voor hun leden. De resultaten die Trias in 2009 bereikt heeft met haar partnerorganisaties die aan bewegingsopbouw doen, zijn erg hoopvol: vandaag zijn drie keer meer basisgroepen aangesloten bij een ledenorganisatie dan in In totaal gaat het om meer dan groepen. Trias versterkte bijna de helft meer basisgroepen in vergelijking met Basisgroepen zijn organisaties van individuele boeren of ondernemers die een gemeenschappelijk doel hebben en dit door gemeenschappelijke actie willen bereiken. Het zijn organisaties door en voor die ondernemers. De redenen voor de positieve resultaten zijn divers. Zo ondersteunt Trias een aantal ledenorganisaties die ook diensten aanbieden op het vlak van microfinanciering, vermarkting, ketenontwikkeling of bedrijfsontwikkeling. Verder zijn er ledenorganisaties die ook de belangen van hun leden vertegenwoordigen ten overstaan van lokale overheden. De belangrijkste lessen die we in 2009 leerden uit de samenwerking met ledenorganisaties zijn de volgende:

17 20 09 Jaarverslag l Hfdst 4 Netwerking loont voor Tanzaniaanse boeren De armoede van Afrikaanse landen kan maar doorbroken worden als boeren beter verdienen. Een inspirerend voorbeeld is dat van Damas Mtei, een Tanzaniaanse boer die er met vallen en opstaan in geslaagd is om uit de beknelling van de overlevingslandbouw te geraken. Duidelijkheid scheppen Ledenorganisaties die werk maken van hun interne communicatie en transparantie laten dienstenverstrekkers toe om meer te leren over de noden van de individuele leden. Op die manier kunnen ze de kwaliteit van hun dienstverlening optimaliseren. Dat is belangrijk, want een kwaliteitsvolle dienstverlening direct of indirect blijft voor ledenorganisaties de belangrijkste hefboom om meer leden te werven. Andere factoren die van belang zijn om het aantal leden op te drijven, zijn de interne en externe profilering. Die zorgen respectievelijk voor extra betrokkenheid en zichtbaarheid. Tot slot blijft ook leiderschap in veel gevallen een cruciale factor. Soms hangt het succes van organisaties nog te veel af van het charisma van één enkele leidersfiguur. Vertrouwen in elkaar Het vertrouwen tussen mensen die lid zijn van een ledenorganisatie is een kritische succesfactor. Zonder onderling vertrouwen is het bijvoorbeeld onmogelijk om producten collectief te commercialiseren. In regio s zoals Centraal-Amerika, Brazilië, Tanzania, DR Congo en Guinee blijkt de totstandkoming van lokale basisgroepen een zegen te zijn voor de aanwezige dienstverlening. Een hogere organisatiegraad verhoogt immers de toegang tot diensten en zelfs de kwaliteit van geïntegreerde dienstverlening. Commerciële diensten aanbieden Diverse regio s stippen aan dat meer ledenorganisaties waar Trias mee samenwerkt commerciële activiteiten opnemen in hun dienstenpakket. In minstens vijf regio s met name Tanzania, Oeganda, de Filipijnen, Guinee en DR Congo werken lokale basisgroepen samen aan een commerciële structuur binnen hun werking. Trias stelt in meerdere landen vast dat meer lokale groepen via een officiële erkenning commercieel actief worden binnen een legaal kader. Bouwen aan sociale cohesie De versterking van lokaal leiderschap zorgt er effectief voor dat basisgroepen beter gemanaged kunnen worden. Samenwerking binnen lokale groepen verhoogt de sociale cohesie. Mtei kreeg zijn succes als ondernemer niet in de schoot geworpen. Ik ben klein begonnen, steekt de boer van wal. Op een klein perceel dat Mtei geërfd had van zijn vader begon hij maïs te telen. Voor zover dat gewas winst opleverde, werd het geld in de medische kosten voor zijn zwaar zieke dochter gepompt. Na haar tragische dood op dertienjarige leeftijd sloot Mtei zich aan bij Mviwamo, een netwerk van boerengroepen in Monduli dat gesteund wordt door Trias. Dankzij hun vormingen rond teeltmethodes, boekhouding en ondernemerschap, en dankzij toegang tot microkredieten, slaagde Damas Mtei erin stilaan wat winst te maken. Die investeerde hij in nieuwe gewassen, een opslagplaats, een nieuwe ruimte in zijn huis en schoolgeld voor zijn kinderen. Mtei produceert nu maïs, rijst, kippen, groenten en zonnebloemen. En tussendoor is hij ook actief als imker. Drie vierde van de Tanzanianen leeft op het platteland en een kleine helft daarvan figureert in de statistieken als arm of extreem arm. 45 procent van het Tanzaniaanse bnp is afkomstig uit de landbouw. De FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties, gaat ervan uit dat er nog een enorm groeipotentieel zit in de agrarische sector. Boeren en boerinnen hebben er dus een toekomst, op voorwaarde dat ze erin slagen om meer te produceren dan hetgeen strikt noodzakelijk is voor hun zelfvoorziening. Diversificatie Door verschillende gewassen te kweken en ook aan veeteelt te doen, kan ik moeilijke periodes te boven komen, vertelt Mtei. Als de maïsoogst mislukt door droogte, kan ik nog altijd terugvallen op bananen of koeienmelk. Zonnebloemen zijn heel lucratief, als er voldoende mogelijkheden zijn om die te verwerken tot olie en perskoeken. Damas laat zijn zonnebloempitten verwerken tot zonnebloemolie. "Een zak zonnebloempitten van zestig kilo levert twintig liter olie op. De overblijvende perskoek meng ik met maïs voor gebruik als kippenvoer", luidt het. Volgens een studie van het Landbouw Onderzoekscentrum in Ilonga kan de productie van zonnebloemolie op die manier elk jaar zo n driehonderd dollar 17 winst per halve hectare opleveren. >>

18 Het Zuiden >> In een land waar leerkrachten tien dollar per maand verdienen en het gemiddelde daginkomen per hoofd geen drie dollar bedraagt, is dat behoorlijk aantrekkelijk. Alleen is er nog veel werk aan de winkel voordat alle boeren in Tanzania ook participeren in de winst van het persen en vermarkten van de olie. Meestal verkopen ze de pitten en zien ze daardoor een groot deel van de opbrengst verdwijnen in de tussenhandel. Intussen bezit Damas Mtei 2,5 hectare land, gaan zijn twee kinderen naar school en stelt hij een tiental mensen tewerk op zijn velden. Ik wil mijn activiteiten nog uitbreiden, verder investeren en ook andere mensen werk geven. Verder hoop ik dat mijn eigen kinderen later ook succesvolle boerenondernemers worden, besluit de boer. BEDRIJFSDIENSTEN Via partnerorganisaties werkt Trias aan de bedrijfsontwikkeling bij familiale landbouwers en kleinschalige ondernemers. Dan gaat het om aspecten zoals het aanleren van een dynamische ondernemerschapsattitude, het opstellen en uitvoeren van businessplannen, het maken van kostprijsberekeningen of het correcte beheer van ledenorganisaties. Ten opzichte van 2008 is het bereik van dit soort dienstverlening toegenomen, maar het is onzeker of alle doelstellingen bereikt worden. Mogelijk werden bij aanvang van de programma s de vooropgestelde doelen wat onderschat door een onduidelijke definiëring of afbakening van bedrijfsontwikkelingsdiensten in Momenteel worden de meeste diensten inzake bedrijfsontwikkeling vaak geïntegreerd aangeboden, samen met diensten op het vlak van vermarkting of microfinanciering. Slechts enkele regio s werken met partners die diensten aanbieden die meer op de algemene ontwikkeling van het ondernemerschap gericht zijn. Dat is het geval in de Filipijnen, de Andesregio en in Centraal-Amerika.

19 20 09 Jaarverslag l Hfdst 4 9 REGIO S EN REGIOKANTOREN De draaischijven op het terrein zijn onze negen regiokantoren. Kenmerkend is hun gedecentraliseerde werking: de teams in het Zuiden zorgen niet enkel voor de uitvoering van programma s, maar zijn ook verantwoordelijk voor bijvoorbeeld de lokale kwaliteitsbewaking, strategie, coördinatie en partnerschappen. Deze aanpak biedt de regiokantoren de noodzakelijke manoeuvreerruimte tussen lokale stakeholders. Bovendien neemt op die manier de betrokkenheid van plaatselijke partners toe, een belangrijke voorwaarde om de strategie van Trias van onderuit te kunnen voeden. Regiokantoor in Guinee Regionaal coördinator: Bert Snoek BP 50 Kindia Guinee Conakry Tel Satelliet Mobiel De Trias-medewerkers in Guinee hebben in 2009 de synergie tussen de diverse partners verder gestroomlijnd. De activiteiten van die partnerorganisaties raken daardoor goed op elkaar afgestemd, waardoor het totaalpakket van de dienstverlening aan boeren en ondernemers steeds vollediger oogt. Een belangrijke eyecatcher in 2009 was de oprichting van de coöperatie Coprakam (zie guineekarite.com), waarin twee partnerorganisaties van Trias de krachten bundelen om karité, pinda s en honing te verwerken en te vermarkten. Een ander belangrijk resultaat is de officiële erkenning van de 44 aangesloten afdelingen van de regionale boerenfederatie FOP-BG. Dankzij de opgebouwde terreinkennis en coördinatiecapaciteiten van het Trias-team in Guinee lukt het steeds beter om extra financiering aan te trekken, vooral van de Europese Unie. Daardoor kunnen de lokale programma s aanzienlijk uitgebreid worden. Regiokantoor in Ghana Regionaal coördinator: Rex Asanga PO Box 778 Bolgantanga Upper East Region Ghana Tel Mobiel Het team van Trias in Ghana verbetert de werking van twaalf plattelandsbanken, verspreid over de drie noordelijke regio s van het land. Het noorden van Ghana bestaat hoofdzakelijk uit savanne en de levensstandaard ligt er aanzienlijk lager dan in het zuiden. Met de hulp van Trias bouwen de banken aan duurzame microfinanciering ten dienste van familiale boeren en microondernemers. Trias verstrekt deze steun in de vorm van opleidingen, transport, logistiek en ICT-ondersteuning. De medewerkers monitoren op regelmatige basis de dienstverlening van de bankinstellingen en adviseren hen bij de afstemming van hun diensten op de behoeften van kleine ondernemers. Regiokantoor in DR Congo Regionaal coördinator: Alphonse Kapuya 7ème Rue, Avenue de la Révolution 402 Q. Résidentiel Commune de Limete Kinshasa DR Congo Tel Het regioteam in DR Congo telt vijftien medewerkers die over een grondige kennis van de lokale context beschikken. Door de verscheidenheid van hun profielen zijn ze in staat om de multidisciplinaire programma s in Maï Ndombe en Bas-Congo te begeleiden. De acht plaatselijke partners van Trias zijn dienstverlenende organisaties op het vlak van microfinanciering, landbouwproductie, vermarkting en organisatieopbouw en versterking. Het agrarisch potentieel van DR Congo strekt zich uit over 80 miljoen hectare, maar slechts tien miljoen hectare wordt benut als landbouwgrond of grasweide. 19

20 Het Zuiden Regiokantoor in Oeganda Regionaal coordinator: Willem Koster PO Box 5617 Kampala Oeganda Tel De strategie van Trias in Oeganda is toegespitst op de toegang tot markten en investeringskapitaal. In 2009 werden de eerste resultaten zichtbaar, en die zijn veelbelovend. Een groot aantal arme boerengezinnen, die zich georganiseerd hebben in boerengroepen, konden investeren in een hogere productie van strategische landbouwgewassen. Bovendien verkregen ze toegang tot markten met betere prijzen. Dankzij de steun van het Belgisch Fonds voor de Voedselzekerheid (BFVZ) en Tullow Uganda Operations Pty Ltd kon het lokale team van Trias haar werking uitbreiden naar twee nieuwe districten, met name Masindi en Buliisa. In 2009 vielen de projecten in de smaak van de Belgische pers: VijfTv maakte in juli een reportage in Mbarara en drie Belgische journalisten kwamen op bezoek met het oog op Wereldvoedseldag. Regiokantoor in Tanzania Regionaal coördinator: Toon Röttjers PO Box Arusha Tanzania Tel Trias zorgt ervoor dat kleinschalige boeren en ondernemers in Babati en Monduli een betere toegang krijgen tot aangepaste kwaliteitsdiensten op het vlak van microfinanciering, bedrijfsondersteuning, vermarkting en ketenontwikkeling. De boerenorganisaties die een centrale rol bekleden in het programma stellen een verhoging vast van hun ledenaantallen en bovendien slagen ze erin om hun netwerk uit te breiden naar nieuwe gebieden. In toenemende mate genieten ze ook erkenning vanwege de overheid. Op het vlak van vrouwenemancipatie is de geboekte vooruitgang eveneens erg hoopgevend: de socio-economische positie van de vrouw is er op alle niveaus van de samenleving op vooruitgegaan. Dat vrouwen bijdragen aan het gezinsinkomen, is niet langer een taboe. Regiokantoor in de Andesregio Regiocoördinator: Lieve Van Elsen Primera Constituyente y Carlos Zambrano Riobamba Ecuador Tel De ledenorganisaties waarmee Trias samenwerkt in Ecuador slaagden er in 2009 in om hun dienstverlening te verbeteren. Daardoor hebben de kleine boeren en ondernemers een betere toegang tot financiële diensten zoals kredietverlening en spaarplannen. Bovendien kunnen ze ook beroep doen op technische assistentie, hetgeen de commercialisering van hun producten ten goede komt. Zowel in Ecuador als in Peru werkt Trias rond toerisme en de productieketens van aardappelen en cavia s. De Trias-medewerkers in de Andesregio focussen in de eerste plaats op een nauwe samenwerking met ledenorganisaties die verbonden zijn met deze sectoren.