Wie is Louise Witteman? INTERVIEW. 8 Nederlands Tijdschrift voor Mondhygiëne
|
|
- Maarten de Vries
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wie is Louise Witteman? Louise Witteman is diëtist en studeerde in 1999 af aan de Haagse Hogeschool. Zij werkte 14 jaar lang als zelfstandige in haar Haagse praktijk. Zij ontwikkelde de voedingspiramide en schreef hier samen met haar collega een boek over (2010). Zij verdiepte zij zich in de relatie tussen voeding en mondgezondheid en geeft al jaren cursussen hierover aan mondhygiënisten. Louise is nu bezig met de afronding van haar boek en e-learning over dit onderwerp. Momenteel woont en werkt zij In Engeland waar zij zich bezighoudt met het (her)schrijven van boeken, les- en voorlichtingsmaterialen, een E-healthprogramma en een onderzoek naar de effectiviteit van de diëtistenbehandeling. 8 Nederlands Tijdschrift voor Mondhygiëne
2 VOEDING EN MONDGEZONDHEID Ook de waarheid over voeding ligt in het midden Het laatste artikel in de serie over andere mondzorg gaat over de relatie van voedingsmiddelen en (mond) gezondheid. Hét onderwerp van het tweede boek van Louise Witteman, orthomoleculair diëtist, bekend van de voedingspiramide. Een jaar lang werkte ze aan dit tweede boek dat, als alles goed gaat, op 19 juni van de pers rolt. Tussen alle drukte van de laatste loodjes door, maakte Louise tijd vrij voor een interview. Door Mary Kroon, Esther de Blij Fotografie Rosie Dobby, Engeland Wat is het verschil tussen een gewone diëtist en een orthomoleculair diëtist? Om je orthomoleculair diëtist te mogen noemen heb je na de opleiding voeding en diëtetiek een aanvullende opleiding nodig. Een orthomoleculaire diëtist gaat bij een voedingsadvies altijd uit van een voeding die bijdraagt aan de gezondheid. Dit is in de basis een natuurlijke, zo min mogelijk bewerkte voeding met zo min mogelijk toevoegingen. Wij hebben de voedingspiramide ontwikkeld, omdat deze beter past bij de visie van de orthomoleculair diëtisten dan de Schijf van Vijf. De Schijf van Vijf gaat er vanuit dat alles wat te koop is in de winkel in een gezonde voeding past. Dit is dus een heel ander uitgangspunt. De geadviseerde hoeveelheid groenten en fruit ligt hoger bij de Voedingspiramide dan bij de Schijf van Vijf. Als je elke dag precies eet zoals de voedingspiramide aangeeft, krijg je alle voedingsstoffen en de vitamines en mineralen binnen die je nodig hebt. Maar we weten allemaal dat je wel eens een dag hebt waarin je niet zo goed eet als je wel zou willen. Daarom staan wij positief tegenover voedingssuppletie, als aanvulling op de gezonde voeding. Het is misschien goed om te weten dat zowel de Schijf van Vijf als de Voedingspiramide beide gebaseerd zijn op de wetenschappelijke rapporten van de Nederlandse Gezondheidsraad. De praktische vertaalslag is anders. Een orthomoleculair diëtist kijkt altijd naar wie ze voor zich heeft. Dat lijkt logisch, maar dat is het niet voor iedereen. Het is heel individueel bepaald. Krijgt de ene persoon van gluten buikpijn, een ander krijgt dat van tarwe en een derde kan allebei eten zonder klachten. Orthomoleculair diëtisten streven in de behandeling naar een optimale gezondheid van het individu. Dit betekent dat het voedingsadvies afgestemd wordt op de persoon Wie ben je, Wat doe je, Nederlands Tijdschrift voor Mondhygiëne 9
3 43 jaar, zelf standig ondernemer, had vanaf haar 10e tot haar 23e jaar heel veel last van aften. De aften ontstonden spontaan, soms met 30 of 40 tegelijk en verdwenen vaak pas na twee of drie weken. Tijdens haar zwangerschappen had ze minder last. Ze ging hiervoor naar de huisarts die haar doorverwees naar het LUMC in Leiden. Daar kwam ze bij een KNO arts die haar niet kon helpen. Er was gewoon geen geneesmiddel voor. Een voedingsadvies werd niet gegeven. Zelf had ze het idee dat de aften erger werden als ze honing, rauwe tomaten, sinaasappelsap, meloen of chocolade at. Uit een allergietest kwam naar voren dat Marjolein allergisch is voor nikkelsulfaat, P-Phenylenediamine, Fragrance mix II en penicilline. Via een vriendin kwam zij terecht bij dr. Soema, in Den Haag, een alternatieve arts die onder meer gebruikt maakt van bioresonantietherapie en acupunctuur. Daar kreeg zij wel een voedingsadvies: enkele weken suiker- en vetarm eten en twee liter bronwater of gekookt water per dag drinken, paddenstoelen, schimmelkaas en rauw vlees waren verboden. Dr. Soema schreef haar homeopathische medicijnen voor: Hepeel, Prosymbioflor en Orthisept Plus. Voor ondersteuning slikte Marjolein ook nog multivitamines, B 12 en foliumzuur. Waar zij nu exact het meeste baat bij heeft gehad is voor Marjolein de vraag. Na de medicijnen van dr. Soema is het in elk geval veel beter gegaan en had ik af en toe een of twee aften. Toch bemerk ik dat het weer iets toeneemt, maar niet meer in die mate als van mijn 10e tot 23e levensjaar. Louise Witteman: Op basis van de literatuur is het meest aannemelijk dat de B12 interventie haar het meest geholpen heeft. De natuurarts heeft een schieten met hagel therapie toegepast, waardoor zij mogelijk onnodig strenge voedingsrestricties heeft ontvangen. Wat voor lijf heb je? Of je reageert op voeding is vaak heel persoonlijk en is alleen te onderzoeken met trial and error. Zelf bijvoorbeeld krijg ik een onregelmatige huid van het eten van kaas. In de literatuur wordt hier geen rechtstreekse verklaring voor gegeven. Maar ik pas hier hetzelfde principe toe, met het combineren van de wetenschappelijke kennis die er is, mijn ervaring en mijn wensen kies ik er voor dit niet te vaak te eten. Ik kan met minder kaas prima gezond blijven met een gave huid. Is er de afgelopen jaren qua eetgewoonten veel veranderd? Nee, naar mijn idee niet veel. Hypes in diëten komen en gaan en zijn er ook altijd geweest. Op dit moment is koolhydraatarm eten hot, maar daarvoor hadden we Montignac, Atkins, noem maar op (allemaal gebaseerd op nagenoeg hetzelfde principe). Mensen vinden de diëten vaak prettig om te doen omdat er voor je gevoel heel veel mag. Bij het koolhydraatarm dieet gaat er maar één productvorm in de ban, maar je mag bijvoorbeeld wel vijf eieren eten. Je mag dus eten wat je lekker vindt in een grote hoeveelheid en dit geeft minder het gevoel van een sanctie! Mijn ervaring is dat dit uiteindelijk niet blijvend werkt, er is echt geen wonder- middel om af te vallen! Uiteindelijk gaat het om gedragsverandering om een goed voedingspatroon te krijgen, en te houden. Het is belangrijk dat je bij een patiënt een ingang vindt om deze gedragsverandering te bestendigen. Een goed dieetadvies is maatwerk. Je boekt meer resultaat als je de tijd neemt om mensen te motiveren om bewuster met hun voeding om te gaan. In principe is iedere cliënt ergens voor gemotiveerd, het is aan ons als zorgverlener de taak om er achter te komen waarvoor. Net zoals de mondhygiënist de patiënt moet motiveren om zijn poetsgedrag te veranderen. Alleen maar voordoen hoe hij moet poetsen is niet voldoende. Welke ziekten in de mond zijn gerelateerd aan voeding? Dat een grote suikerinname cariës veroorzaakt is al lang bekend. Maar hoog suikergebruik verhoogt ook de kans op gingivitis en verhoogt oxidatieve stress. Oxidatieve stress is een pathologisch evenwicht waarbij zuurstofradicalen die vrijkomen bij ontstekingsreacties schade aanrichten aan weefsel. Parodontitis, de ontsteking die het tandweefsel aantast, wordt veroorzaakt door een ontstekingsreactie. De ernst van de ontsteking neemt toe bij een verstoorde afweer door een onvolwaardige voe- 10 Nederlands Tijdschrift voor Mondhygiëne
4 ding, overgewicht, metabool syndroom en hoge bloedglucosespiegels. Er is op dit moment veel aandacht voor de relatie van ziektes in de mond op de algehele gezondheid en omgekeerd. Een tandheelkundige behandeling bij parodontitis kan het gemiddelde bloedglucose bij diabetes mellitus (in lichte mate) positief beïnvloeden, maar andersom kunnen goede bloedglucosewaarden ook de ernst van de parodontitis verminderen, dat is inmiddels wetenschappelijk vastgesteld. Er is inmiddels voldoende ratio voor een voedingsadvies bij parodontitis. Chapple & Milward gaven in een door hen samengesteld artikel in 2013 het volgende advies: Overweeg alle cliënten te adviseren over verhoging van de inname van visolie, voedingsvezels, fruit en groenten en verlaging van de inname van toegevoegde suikers, als onderdeel van de behandeling en preventie van parodontitis en ter bevordering van de algemene gezondheid. Tekorten aan bepaalde vitamines ontstaan niet alleen door ongezond eten. Het kan ook zijn dat er een tekort aan vitamines ontstaat omdat de patiënt medicijnen gebruikt die de behoefte verhogen of last heeft van malabsorptie (bijvoorbeeld als gevolg van diarree), de vitamines komen dan niet aan in het lichaam. Is er een recept tegen aften? Helaas niet, je kunt niet zeggen: Eet meer van dit of minder van dat en de aften verdwijnen. Je kunt een patiënt dus niet beloven dat je hem van zijn klachten zal afhelpen, wel kun je zeggen dat je het voor hem nader gaat uitzoeken. Als je een patiënt in de stoel krijgt met aften doorloop je een aantal stappen op zoek naar een mogelijke oorzaak en daaraan gekoppelde oplossing. Is de patiënt gestopt met roken? Gebruikt hij tandpasta met sodium laureth sulfaat? Heeft hij een auto-immuunziekte? Ontstaan de aften bij de menstruatiecyclus of bij stress? Als deze vragen niet met ja te beantwoorden zijn kan je de voeding onder de loep nemen. Heeft de patiënt een tekort aan bepaalde vitamines en mineralen? Bij 20% van de mensen met aften zijn tekorten aan vitamine B12, foliumzuur en ijzer vastgesteld. Het is ook mogelijk dat bepaalde voedingsmiddelen zoals koemelk, gluten, noten en chocola het ontstaan van een afte uitlokken. Er is ook wat voeding betreft een groot verschil tussen de praktijk en de wetenschap. Voedingsonderzoek is ontzettend lastig uit te voeren en daarom is een deel van de behandeling op praktijkervaring gebaseerd. Voedselovergevoeligheid is statistisch gezien maar bij een kleine groep mensen de uitlokkende factor bij aften. Maar cliënten denken niet in statistieken. Die willen geholpen worden en als de patiënt ondanks eerdere interventies last blijft houden, zal hij bereid zijn dit verder uit te zoeken. Kijk ook wat je bij een patiënt het beste kunt aanpakken om zijn gezondheid op een hoger plan te brengen. Een goed voorbeeld is die van de tv reclame waarin Karin Bloemen een drankje aanbeveelt tegen een te hoog cholesterolgehalte. Afvallen zal in haar geval meer effect hebben op het verlagen van het cholesterolgehalte en het risico op hart-en vaatziekten dan het drinken van een drank met fytosterolen. Wat is naast suiker een grote boosdoener voor een gezonde mond? Tanderosie komt steeds meer en in ernstiger vorm voor. Een directe relatie met frisdranken is niet echt wetenschappelijk aangetoond, men houdt toch vaak een slag om de arm, maar het is wel heel aannemelijk omdat het gebruik van frisdranken, vooral bij de jongere generatie, erg is toegenomen. De mondhygiënist had dit verschijnsel in de praktijk al veel eerder geconstateerd, al voor dat wetenschappelijk onderzoek de toename van tanderosie bevestigde. Voeding speelt een rol bij tal van ziektes en aandoeningen in (en rond) de mond: erosie, cariës, hoofdhalskanker, kauw-en slikproblemen, smaak-en reukstoornissen, aften, cheilitis angularis, glossitis, koortslip, mondbranden, oraal allergie syndroom, monddroogte. Bij deze ziektebeelden kunnen voedingsdeficiënties een oorzakelijke factor zijn of een gevolg van de aandoening. Er is ook een groot aantal groepen waarbij voeding in relatie tot de mondgezondheid extra aandacht verdient zoals bij sporters, daklozen, zware drinkers en gezondheidsfreaks, ouderen en kinderen. Eetmomenten en voedselkeuze kunnen het risico op tanderosie en cariës verergeren. Bij zware drinkers, daklozen en mensen met kauw- en slikproblemen kunnen er tekorten optreden als gevolg van onder andere een onvolwaardige voeding. Dit heeft ook gevolgen voor de gezondheid van het parodontium. Bepaalde ziekten kunnen klachten in de mond tot gevolg hebben: zo kan coeliakie aften en tandglazuurhypoplasie tot gevolg hebben en oesofagiale reflux Nederlands Tijdschrift voor Mondhygiëne 11
5 leiden tot tanderosie. Mondhygiënisten kunnen een rol spelen bij de vroegdiagnostiek van auto-immuunziekten zoals Syndroom van Sjögren, coeliakie en eetstoornissen en het herkennen van afwijkend mondgedrag, eetproblemen bij kinderen. Cliënten met anorexia nervosa en boulimia wekken dit zelf op. Palatinale erosie is een van de eerste klinische tekenen van deze ziekte. Tanderosie komt vaker voor bij patiënten met een goede mondhygiëne. Dit komt omdat het beschermende laagje pellicle op de tandoppervlakken ontbreekt. Mogelijk heeft vet ook een beschermende werking. Een maaltijdsalade met een vetvrije zure dressing heeft daardoor een erosiever karakter. Een dressing op basis van yoghurt is weer minder erosief, omdat de calcium en fosfaten uit de yoghurt helpen de ph te bufferen, waardoor de ph niet of nauwelijks daalt. Een zuur smakend voedingsmiddel is niet per definitie erosief. Yoghurt bijvoorbeeld heeft een lage ph maar vanwege de aanwezigheid van buffermineralen niet erosief, terwijl appelsap sterk erosief is en erg zoet smaakt. Hierbij is het zuur gemaskeerd door zoet. Dit is een belangrijk aspect bij de voorlichting aan cliënten. De erosiviteit van een product wordt uiteindelijk bepaald door de gebruiksfrequentie en methode van gebruik. Samen met Peter Wetselaar van de ACTA Amsterdam heb ik een stappenplan bij gebitsslijtage samengesteld. Hierin staat heel duidelijk aangegeven welke stappen je kunt doorlopen als mondhygiënist en naar welke disciplines het zinvol is om door te verwijzen. Tanderosie gaat bijna altijd samen met vormen van gebitsslijtage: abrasie en attritie. Bijvoorbeeld bij veelvuldig klemmen en knarsen. De psycholoog (bij klemmen als gevolg van stress) en de orofaciaal fysiotherapeut (oefeningen voor het verlagen van de spierspanning) kunnen dan een bijdrage leveren aan de behandeling hiervan. Hoe kun je het erosiegevaar beperken? Vermijd tandenpoetsen net voor en na het gebruik van zuur of na braken en gebruik dan ook geen kauwgum of zorg dat er een uur voor het tandenpoetsen niets zuurs gebruikt wordt. Adviseer cliënten met melk of eventueel water te spoelen en vermijd mondspoelmiddelen met een lage ph waarde. Eet ook niet alleen zuur, combineer het met zuivel. Een glas witte wijn met een stukje kaas is dus een goed advies om erosie te beperken. Let wel, een advies ter preventie van de mondgezondheid mag de algemene gezondheid niet schaden. Dit is ook van toepassing andersom. Een diëtist zou meer rekening moeten houden met het erosie-risico bij het geven van drinkadviezen aan cliënten. Wat vind je van probioticaproducten zoals Yakult? In het algemeen zijn probiotica een prima aanvulling op de voeding. Yakult heeft mij uitgenodigd als spreker tijdens een workshop voor mondhygiënisten, omdat ze wisten dat ik dit boek aan het schrijven was over voeding en mondgezondheid. Probiotica zijn levende bacteriën die voorkomen in gefermenteerde producten, zoals yoghurt en zuurkool. Tegenwoordig is alles gepasteuriseerd waardoor er minder levende bacteriën in onze voeding aanwezig zijn. Je kunt nu probiotica aanvullen in de voeding door gebruik van functionele voedingsmiddelen of voedingssupplementen. We weten dat probiotica een positieve invloed hebben op het immuunsysteem, helpen tegen diarree als gevolg van antibioticagebruik en dat het remmend werken bij een candida-infectie in de mond. Probiotica hebben dus gezondheid bevorderende eigenschappen, daar zijn voldoende aanwijzingen voor. Vraag je altijd af: waarom adviseer ik Voedingsstof en onderzochte relaties aminozuren Koortslip, mucositis B-vitamines Aften, cheilitis angularis en glossitis, parodontitis Bioactieve stoffen Paradontitis, cariës Calcium Parodontitis, tanderosie en cariës eiwit Parodontitis fosfaat Tanderosie en cariës voedingszuren Tanderosie Koper Smaak Magnesium Parodontitis Omega-3 vetzuren Parodontitis selenium Cariës suikers Cariës, gingivitis, parodontitis vet Cariës, parodontitis Vitamine A Parodontitis Vitamine C Gingivitis, parodontitis, koortslip Vitamine D Parodontitis, gingivitis Vitamine E Parodontitis, mucositis Vitamine K Groei paropathogenen voedingsvezels Cariës, parodontitis 12 Nederlands Tijdschrift voor Mondhygiëne
6 in mijn boek noem ik geen merknamen VERS VAN DE PERS mijn cliënt dit product te gebruiken? Op Yakult en andere zuiveldrankjes met probiotica mag geen gezondheidsclaim staan. Dit mag pas nadat het dossier is beoordeeld en goedgekeurd door de EFSA (European Food and Safety Authority). Op bepaalde soorten kauwgom mag wel een gezondheidsclaim staan. Deze claims zijn al goedgekeurd door de EFSA. Maar ook hierbij is nadenken belangrijk. De kauwgom is gunstig voor het gebit, maar niet na het eten of drinken van zuur of overgeven! Hoe onafhankelijk ben je? Ik ben heel onafhankelijk, net als de meeste zelfstandig werkende mondhygiënisten en diëtisten. Maar hoe onafhankelijk we ook zijn, we zijn het misschien wel nooit helemaal. Als je positieve ervaring hebt met een bepaald merk ben je mogelijk toch geneigd dit ook te delen met je cliënten, terwijl feitelijk het zelfde effect met een product van een ander merk behaald zou kunnen worden. In het boek noem ik geen merknamen. Zo moet de mondhygiënist zelf kiezen welke tandpasta zonder laureth sulfate ze wil adviseren of welk supplement. Voor het adviseren van voedingssupplementen (waaronder probiotica) is er eveneens een stappenplan ontwikkeld. Zo kan je op basis van evidence-based medicine komen tot een veilig en effectief suppletieadvies indien dit wenselijk is. Ik kan mij voorstellen dat niet alle mondhygiënisten zelf uitgebreide suppletie of voedingsadviezen willen geven. Dit hoeft ook niet, samenwerken met andere paramedici is de oplossing. Weten mondhygiënisten en tandartsen voldoende over mondgezondheid en voeding? Mondhygiënisten die naar mijn cursus kwamen hadden in elk geval wel heel veel interesse in voeding. Sommige hadden zelfs getwijfeld of ze mondhygiënist of diëtist wilden worden. Ik denk dat tandartsen minder aandacht hebben voor voeding, uitzonderingen daargelaten. Mondhygiënisten zijn meer bezig met preventie en nemen om die reden vaak wat meer tijd om de patiënt voor te lichten en te adviseren. Ik heb voor mijn boek veel deskundigen geraadpleegd, dat Het nieuwe boek van Louise Witteman Voeding en mondgezondheid komt 19 juni uit. Het boek kost euro. NVM leden krijgen 10 euro korting en betalen dus 34,95 euro exclusief verzendkosten. De aanbieding is geldig tot en met 30 juni Bestellen kan via Vul bij de kortingsbon de volgende code in: mondhygienist heeft me doen inzien dat mondhygiënisten, diëtisten, logopedisten en orofaciaal fysiotherapeuten nog veel meer zouden kunnen samenwerken. Dan zouden we zoveel meer bereiken. Ik ben bijvoorbeeld wel benieuwd hoeveel diëtisten hun cliënten die komen voor een voedingsadvies bij overgewicht inlichten over de cariogeniteit en erosiviteit van de voeding? In het cariëspreventieadvies van het Ivoren Kruis uit 2011 staat dat mondhygiënisten zouden kunnen doorverwijzen naar een diëtist indien nodig. Ik zou graag willen weten hoeveel mondhygiënisten dat al gedaan hebben. n Nederlands Tijdschrift voor Mondhygiëne 13
Voeding en mondgezondheid. Louise Witteman 5 juni voor Quality Practice
Voeding en mondgezondheid Louise Witteman 5 juni voor Quality Practice 1 www.robinhealthgames.com @kingoffoodland www.voedingspiramide.nl @voedingspiramide boek@voedingspiramide.nl www.voedingenmondgezondheid.nl
Nadere informatieVerwijsformulier Voeding en Mondgezondheid
1.Persoonsgegevens Verwijsformulier Voeding en Mondgezondheid o Naam cliënt:... o Adres:... o Geboortedatum:... o BSN nummer:... o Verzekeraar/inschrijfnr.:... *Kruis aan wat van toepassing is 2.Hulpvraag*
Nadere informatieVoedingsadvies, geeft dat kleine beetje extra. Louise Witteman
Voedingsadvies, geeft dat kleine beetje extra Louise Witteman Casus De heer Doorzon, 34 jaar, Rookt 10-15 sigaretten per dag De laatste maanden veel stress (privé-situatie). ASA 1 Mondhygiëne redelijk
Nadere informatieVoedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN
Voedingssupplementen Consumentenonderzoek NPN Management summary Schuttelaar & Partners 001-01.ppt december 00 Marieke Gaus Context en doel van het onderzoek Doel onderzoek Het onderzoek wordt uitgevoerd
Nadere informatieSamenvatting Biologie H7 Biologie Eten
Samenvatting Biologie H7 Biologie Eten Samenvatting door J. 1049 woorden 5 januari 2017 5,1 13 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 7.1 Eten Eet iedereen hetzelfde? Eetgewoontes hangen van verschillende
Nadere informatie28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2.
Voeding en leefstijl bij en na kanker Malu van Geel Inhoud 1. Voeding van vroeger tot nu 2. Voeding en kanker 3. Aanbevelingen 4. Veel gestelde vragen 1. Voeding van vroeger tot nu 1 Hippocrates Laat voeding
Nadere informatieVoeding en uw gezondheid
Georgie Dom Voeding en uw gezondheid Ziekten voorkomen en behandelen 1e druk, september 2009 Copyright 2009 Consumentenbond, Den Haag Auteursrechten op tekst, tabellen en illustraties voorbehouden Inlichtingen
Nadere informatieVoedingsadvies bij Diabetes Mellitus. Bij gebruik van GLP-1-analoog
Voedingsadvies bij Diabetes Mellitus Bij gebruik van GLP-1-analoog Aangezien u lijdt aan Diabetes mellitus, type 2 (oftewel ouderdomsdiabetes) én overgewicht hebt, heeft de arts u een behandeling met zogenaamd
Nadere informatieDieet Vertrouwd Dichtbij
Gezond eten en leven Dieet Vertrouwd Dichtbij Ik eet bewuster en beweeg meer. Maar wel op een manier die bij mij past. Weer lekker in je vel Verantwoord en lekker eten gaan heel goed samen. Dat is het
Nadere informatieWat is goede voeding? Aanbevelingen & tips voor kinderen 9 t/m 18 jaar
Wat is goede voeding? Aanbevelingen & tips voor kinderen 9 t/m 18 jaar Gezonde leefstijl Ben jij benieuwd hoe je gezond kunt eten? Daar kan de Schijf van Vijf je bij helpen. Door iedere dag producten uit
Nadere informatieMondspoelmiddelen. Mondspoelmiddelen
Mondspoelmiddelen Mondspoelmiddelen Uw tandarts of mondhygiënist heeft u geadviseerd een mondspoelmiddel te gaan gebruiken. U heeft bijvoorbeeld een aantal beginnende gaatjes (cariës). Het tandenpoetsen
Nadere informatieDiabetes mellitus. Victoza en voeding
Diabetes mellitus Victoza en voeding In het kort Wat is diabetes? Diabetes mellitus wordt in de volksmond ook wel suikerziekte genoemd. Bij Diabetes mellitus is er geen of onvoldoende insuline beschikbaar
Nadere informatiePre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.
Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het
Nadere informatieGezonde voeding (voor ouderen)
Gezonde voeding (voor ouderen) We worden steeds ouder Europe 29% North America 25% Eastern Asia 21% LA & Caribbean 14% 1953 Schijf van vijf 2004 1981 voorjaar van 2016 1965 1991 Algemene voedingsadviezen
Nadere informatieDe juiste voeding, advies op maat
De juiste voeding, advies op maat Veelzijdig in zorg Voedingsvoorlichting & Dieetadvies Vérian, veelzijdig in zorg Vérian biedt u een breed aanbod aan zorgdiensten, 24 uur per dag, 7 dagen in de week.
Nadere informatieMoeten mensen er echt mee leren leven of... zou het ook aan onze voeding kunnen liggen?
Darmklachten zijn een steeds vaker voorkomend probleem. Ondanks de toename van het aantal klachten is er nog steeds geen passende oplossing gevonden voor het probleem. In mijn praktijk Detoxenzo kloppen
Nadere informatieInformatie. Dieetadvisering. Inhoud Dieetadvisering op maat Voedingsmail Cursussen
Informatie Tel. 0113 24 91 11 www.allevo.nl info@allevo.nl Meer informatie Voor meer informatie over dieetadvisering kunt u contact opnemen met de zorgcentrale van Allévo: 0113 24 91 11 of mail naar vodithuiszorg@allevo.nl.
Nadere informatieMondspoelmiddelen. Spoelen, voor wie en waarom? Mondspoelmiddelen tegen gaatjes
Mondspoelmiddelen Uw tandarts of mondhygiënist heeft u geadviseerd een mondspoelmiddel te gaan gebruiken. U heeft bijvoorbeeld een aantal beginnende gaatjes (cariës). Het tandenpoetsen lukt niet zo goed.
Nadere informatieEen leven lang vitaal. Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen?
Een leven lang vitaal Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen? Oudste vrouw van de wereld Japanse Misao Okawa, 115 jaar Gemiddelde levensverwachting Mannen en vrouwen in de 20 ste
Nadere informatieWorkshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht. Graag in samenwerking
Workshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht Graag in samenwerking Voor zowel kinderen als volwassenen zijn overgewicht en obesitas de belangrijkste risicofactoren voor de ontwikkeling van
Nadere informatieTanderosie, hoe voorkom je dat?
Tanderosie, hoe voorkom je dat? Wat is tanderosie? Gaatjes (tandcariës) worden veroorzaakt door bacteriën in de mond. Deze mondbacteriën vormen zuur uit suikers en andere koolhydraten (zoals in bijvoorbeeld
Nadere informatieVitaminen en mineralen. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Vitaminen en mineralen Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Vitaminen 3 Mineralen 4 Voeding 4 Dagelijkse behoefte 4 Wanneer extra vitaminen gebruiken
Nadere informatieGezonde leefstijl, hoe pak je dit op?
Gezonde leefstijl, hoe pak je dit op? Jolande van Teeffelen, diëtist Van de mensen met OSAS heeft 90% overgewicht Vetafzetting door overgewicht kan obstructie van de luchtweg veroorzaken. Maar de apneu
Nadere informatieVoeding en buikklachten: Van wetenschap tot voedingsadvies. 10 april 2017, Dr Nicole M de Roos
Voeding en buikklachten: Van wetenschap tot voedingsadvies 10 april 2017, Dr Nicole M de Roos Veel patiënten klagen over tegenstrijdige adviezen Eet gewoon volgens de Schijf van Vijf Voeding is je medicijn
Nadere informatiearod ontitis Eva REnsman WElmoEt DE graaf 36 diabc januari 2011
- ACHTERGROND Parod - Problemen in de mond komen vaker voor bij diabetes. Vooral de aandoening parodontitis komt veel vaker voor, ook bij jongeren. Jaarlijkse controle op deze aandoening is bij diabetes
Nadere informatietandglazuur kroon tandvlees zenuwholte wortel kaakbot bloedvat en zenuw r tandbeen
Een wit en stralend gebit. Wie wil dat niet? Mooie witte tanden zijn populair en het aanbod om ze te krijgen is enorm. De reclames beloven hagelwitte tanden, vaak zelfs binnen een uur. Tanden wit maken
Nadere informatieVoedingsadviezen na een Whipple-operatie
Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Albert Schweitzer ziekenhuis september 2014 pavo 1127 Inleiding U heeft een Whipple-operatie gehad waarbij (een deel van) uw alvleesklier is verwijderd. Na de operatie
Nadere informatieGEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3. Gezonde voeding
GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen
Nadere informatieVoedingsrichtlijnen zwangerschap
Voedingsrichtlijnen zwangerschap Hoera! Je bent zwanger. Een nieuwe tijd breekt aan. Wat gaat deze zwangerschap brengen? Hoe zorg je dat je baby goed groeit? Hoe blijf je zelf fit tijdens je zwangerschap?
Nadere informatieVEILIGHEID. 5. TBM Maart 2014
VEILIGHEID 5. TBM Maart 2014 TBM: Gezond op het werk * Aan de hand van een Quiz * Verdeel de Quiz kaart de dag voor de TBM * Verzamel voor de start van de TBM de kaarten en steek deze in een omslag met
Nadere informatieWat als ik gezonder van het leven wil genieten?
Wat als ik gezonder van het leven wil genieten? Over goede en minder goede eetgewoonten en waarom een consequente keuze voor de mediterrane voedingsstijl belangrijk is. De Deurwaerder Micheline / september
Nadere informatieDe nieuwe voedingsdriehoek: kompas voor een gezond leven. Nina Van Den Broecke 30/09/2018
De nieuwe voedingsdriehoek: kompas voor een gezond leven Nina Van Den Broecke 30/09/2018 Inhoud 1. Nieuwe voedingsdriehoek: waarom en hoe? 2. De voedingsdriehoek Inhoudelijke visie Gezond Leven tips 3.
Nadere informatiePre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.
Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het
Nadere informatieStichting wijkgezondheidscentra huizen. stageverslag. Diëtiste in beroep
Stichting wijkgezondheidscentra huizen stageverslag Diëtiste in beroep Maaike Oelen 11060360 VD 1F.2 4-6-2012 Inhoud Inleiding... 2 1. De meeloopdagen... 2 1.1 Donderdag 24 november;... 2 1.2 Vrijdag 25
Nadere informatieConsumentenonderzoek voedingssupplementen. 25 maart Marieke Gaus, project manager DirectResearch.nl
Consumentenonderzoek voedingssupplementen 25 maart 2010 Marieke Gaus, project manager DirectResearch.nl DirectResearch.nl Kracht van DirectResearch.nl: value for money 1e resultaten zijn direct beschikbaar
Nadere informatieDIEET BIJ CF-GERELATEERDE DIABETES. In deze folder vindt u informatie over het Dieet bij CF-gerelateerde Diabetes
DIEET BIJ CF-GERELATEERDE DIABETES In deze folder vindt u informatie over het Dieet bij CF-gerelateerde Diabetes Inhoud 1. Inleiding 3 2. Diabetes bij CF 4 3. Behandeling 4 3.1. Doel van de behandeling
Nadere informatieWij, Nederlanders, hebben er ook veel nieuwe eetgewoontes bij gekregen. Dat komt door drie dingen:
Samenvatting door B. 739 woorden 29 november 2016 6,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 7.1 Eten Eet iedereen hetzelfde? Eetgewoontes hangen van verschillende dingen af: je voorkeur voor eten
Nadere informatieGEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding
GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen
Nadere informatieWel of geen. multivitamine? PILLEN ZIJN GEEN WONDER- MIDDEL. 18 CONSUMENTENBOND minigids vitaminen
Wel of geen multivitamine? PILLEN ZIJN GEEN WONDER- MIDDEL 18 CONSUMENTENBOND minigids vitaminen AAN DE PILLEN? Volgens de supplementenindustrie krijgen we via onze gewone voeding te weinig vitaminen en
Nadere informatieHoe ziet tanderosie eruit?
Wat is tanderosie? Tanderosie is het oplossen van het tandglazuur door zuurinwerking. Het is een sluipend proces dat niet gemakkelijk te herkennen is. Daarom is voorkómen van het allergrootste belang.
Nadere informatieOver- en ondervoeding
Over- en ondervoeding Samenvatting Voeding heeft invloed op tal van aspecten van ons leven. Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw is ons voedingspatroon behoorlijk veranderd. Deze veranderingen zijn
Nadere informatieNoten en gedroogde zuidvruchten passen in een gezond voedingspatroon
Noten en gedroogde zuidvruchten passen in een gezond voedingspatroon Noten, rozijnen, gedroogde pruimen en andere gedroogde zuidvruchten bevatten veel gezonde vetten, vezels, vitamines en mineralen. Uit
Nadere informatieVoedselallergie en voedselintolerantie
DC 29 Voedselallergie en voedselintolerantie 1 Inleiding Bij voedselallergie of voedselintolerantie is er sprake van overgevoelige reacties op voedsel of bepaalde bestanddelen in voedsel. De informatie
Nadere informatieDieetadvisering. www.allevo.nl. Deskundigheid op het gebied van voeding. bij gezondheid en ziekte
Dieetadvisering Deskundigheid op het gebied van voeding bij gezondheid en ziekte www.allevo.nl Naar de diëtist De diëtist is dé deskundige op het gebied van voeding bij gezondheid en ziekte. Maar de diëtist
Nadere informatieFeiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes
Feiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes Heleen Berkelmans, diëtist, DITO Paul van den Broek, medisch coördinator Diabetes Inhoud Diëten en medicatie aanpassen? Wat te doen na een gastric bypass?
Nadere informatieniveau 2, 3, 4 thema 5.5
niveau 2, 3, 4 thema 5.5 Gezonde voeding Inleiding Wanneer eet je gezond? Hoeveel moet ik dagelijks eten? Wat is een goed lichaamsgewicht? Onder- en overgewicht Inleiding Goede voeding levert de dagelijks
Nadere informatieGezond eten moet dat?
51 K e n n I s m a k e n Gezond eten moet dat? Uit allerlei studies en enquêtes in verband met gezondheid en voeding blijkt dat het aantal zwaarlijvige jongeren toeneemt. Kinderen eten te vaak frieten,
Nadere informatieG e z o n d e t e n m e t d e Schijf van Vijf
G e z o n d e t e n m e t d e Schijf van Vijf De Schijf van Vijf in het kort Om fit en gezond te leven is het belangrijk om gezond te eten. Gezond eten is samen met voldoende bewegen dé basis voor een
Nadere informatieDiabetes en mondgezondheid
Diabetes en mondgezondheid Dit doet diabetes met de mond Hebt u suikerziekte? Let dan extra op uw gebit en tandvlees. Mensen met diabetes hebben vaker problemen met hun tanden en tandvlees. Dat kan komen
Nadere informatieDE MAAND ZONDER SUIKER
DE MAAND ZONDER SUIKER Spelregels Hoe werkt het experiment? De maand november is voor Kassa de Maand Zonder Suiker. Helemaal suikervrij is niet gezond: in fruit zit bijvoorbeeld van nature suiker, maar
Nadere informatieHet programma. De boodschappenkar. Even voorstellen: Door de bomen het bos niet meer zien? Feiten en fabels
De boodschappenkar Door: Anne Mesman-de Winter, Diëtist Het programma over goede voeding Informatie over de Richtlijnen goede voeding Hoe ziet volgens u een gezond boodschappenmandje eruit? Toelichting
Nadere informatieKlasseLunch. Over gezond eten 1. Werkbladen KlasseLunch 2008:
Werkbladen 2008: Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende
Nadere informatieGluten & koemelk De link met gezondheidsklachten Een complete gids voor therapeut & patiënt
Gluten & koemelk De link met gezondheidsklachten Een complete gids voor therapeut & patiënt Hilde Maris 4 TherapieWijzer Een woordje uitleg... 9 1. De geschiedenis van granen... 13 1.1. Tarwe is genetisch
Nadere informatieSamenvatting Biologie H2: Voedsel en vertering
Samenvatting Biologie H2: Voedsel en vertering Samenvatting door Eva 568 woorden 19 november 2016 0 keer beoordeeld Vak Biologie Biologie Hoofdstuk 2 voeding en vertering 1 Voedsel Voor het goed functioneren
Nadere informatieNaam: GEZOND ETEN. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf van Vijf.In het midden staan de 5 regels hoe je gezond kan eten:
Naam: GEZOND ETEN Gezonde voeding zorgt voor een gezond lichaam. Als je daarbij genoeg beweegt blijf je op een gezond gewicht. Daardoor word je minder snel ziek. Hoe je gezond kan eten zie je in de Schijf
Nadere informatieEten drinken en een gezond gebit
Eten drinken en een gezond gebit Niet vaker dan 7x iets eten of drinken per dag Veel voedingsmiddelen kunnen het glazuur van uw tanden en kiezen aantasten. Op zich is dat geen probleem. Uw gebit herstelt
Nadere informatiegezond zwanger met vitamines en mineralen
gezond zwanger met vitamines en mineralen Vitamines en mineralen: we kunnen geen dag zonder We weten dat we ze elke dag nodig hebben. Maar wat zijn het nu eigenlijk? Vitamines en mineralen zijn voedingsstoffen
Nadere informatieGezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet
Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Waarom eet je eigenlijk? Je krijgt er energie van! Energie heb je nodig alle processen in je lichaam b.v. voor lopen, computeren Maar ook
Nadere informatieColofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid
Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)
Nadere informatieOntstoken tandvlees. Voorkom ontstoken tandvlees door een goede mondhygiëne
Ontstoken tandvlees Voorkom ontstoken tandvlees door een goede mondhygiëne Met een goede mondhygiëne houdt u uw tanden, kiezen en tandvlees gezond. U voorkomt daarmee ontstoken tandvlees (gingivitis en
Nadere informatieInfofiche 1. De actieve voedingsdriehoek. Doelstellingen
Infofiche 1 Doelstellingen De leerlingen leren de actieve voedingsdriehoek kennen en begrijpen de indeling ervan. De leerlingen kunnen zelf voedingsmiddelen indelen bij de passende voedselgroep. geeft
Nadere informatieIk dacht dat ik niets meer mocht eten van de dietist, vanwege mijn diabetes. Maar ik kreeg zelfs lekkere recepten voor mijn dieet!
: : : : Ik ben veel afgevallen, had verschillende wondjes, voelde me slap en futloos. Door de behandeling van de dietist, ben ik weer de oude. Ik dacht dat ik niets meer mocht eten van de dietist, vanwege
Nadere informatie10-02-2013 LEZING. Carola Engbers
10-02-2013 LEZING Met Voeding in je kracht Mesologie Orthomoleculaire Geneeskunde PNI DE KLACHT Reguliere Geneeskunde Grondige medische kennis als basis voor de integratie van de andere vakken. Chinese
Nadere informatieVitamines zitten in kleine hoeveelheden in je eten en drinken. Je hebt het halve alfabet aan vitamines: A, B, C, D, E, K.
Testlab Er zitten heel veel voedingsstoffen in gezonde producten. Dat hebben jullie in de film gezien. Nou ja gezien? Voedingsstoffen zijn niet zichbaar in producten, maar we kunnen ze wel aantonen. Daar
Nadere informatieDe rol van voeding bij darmkanker
De rol van voeding bij darmkanker Stefanie Mortier Oncologisch centrum 26 maart 2015 Inhoud 1. Oorzaken 2. Preventie 3. De nog niet behandelde patiënt 4. Radio- en chemotherapie 5. Chirurgie 6. Herstel,
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieTOP 10 GEZONDE GEFERMENTEERDE GROENTE
TOP 10 GEZONDE GEFERMENTEERDE GROENTE Hoewel u gefermenteerde levensmiddelen in de supermarkt kunt kopen, zijn deze meestal gepasteuriseerd op hoge temperatuur waardoor de nodige vriendelijke bacteriën
Nadere informatieSuperfoods of doe maar gewoon? Coby Wijnen diëtist Spierziekten Nederland
Superfoods of doe maar gewoon? Coby Wijnen diëtist Spierziekten Nederland Chiazaad Goji bessen Zeewier Hennepzaad Tarwegras Macapoeder Superfoods zijn voedingsmiddelen waarvan gezegd wordt dat ze een hoog
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 16 december 2009 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 050 500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 008 500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 5 VX DEN HAAG T 070 0 79 F 070 0 78 www.minvws.nl
Nadere informatieVoeding bij diabetes mellitus
Voeding bij diabetes mellitus Inleiding Dieetadviezen bij diabetes mellitus zijn nauwelijks anders dan adviezen voor een goede voeding. De gedachte dat iemand met diabetes helemaal geen suiker mag eten
Nadere informatieKoolhydraatarm dieet en diabetes mellitus
Koolhydraatarm dieet en diabetes mellitus Een koolhydraatarm dieet De arts of diëtist heeft met u besproken dat u gedurende drie maanden een koolhydraatarm dieet gaat volgen. Dit dieet volgt u in overleg
Nadere informatieMet brood in balans Gezond afvallen Doe het broodwisseldieet
Met brood in balans Gezond afvallen Doe het broodwisseldieet Een goed gewicht Ben je ook een van die miljoenen Nederlanders die worstelen met de weegschaal? Of je nu een paar kilo wilt afvallen of juist
Nadere informatieVoedingsadviezen bij verhoogde bloedglucose in de zwangerschap
Voedingsadviezen bij verhoogde bloedglucose in de zwangerschap Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming
Nadere informatieVoor een blijvend fit en slank lichaam. Trainer Hormoonfactor- voeding en lifestyle coach
Voor een blijvend fit en slank lichaam klacht oorsprong oplossing online 10 weken lang elke week een weekmenu en alles wat je moet weten over hormonen en je gezondheid. Trainer Hormoonfactor- voeding en
Nadere informatieGewoon Gaaf. Individuele preventie voor een gaaf gebit
Gewoon Gaaf Individuele preventie voor een gaaf gebit Wil jij ook een gaaf gebit voor je kind? En dat je kind met een gezonde mond opgroeit? De Gewoon Gaaf-methode voor kinderen van 0-18 jaar bij je tandarts
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Welke noten zijn gezond, onderzoek gezonde vetten Noten zijn gezond en rijk aan gezonde, onverzadigde vetten die je helpen om af te vallen! Eet 20 gram noten per dag voor je gezondheid en krijg daardoor
Nadere informatieVoeding en Dieet Stomazorg Symposium De Naakte Waarheid
Voeding en Dieet Stomazorg Symposium De Naakte Waarheid Hoeveelheden per dag volwassenen 19-50 jaar 5 opscheplepels groente (250 gram) 2 porties fruit (200 gram) vrouw: 4-5 snee bruin- of volkoren brood
Nadere informatieDaarbij kan er sprake zijn van minder eten door bijvoorbeeld: toenemende vermoeidheid; kortademigheid; minder beweging; angst; depressie.
Voeding bij COPD Inleiding Een gezond, afwisselend eetpatroon is voor iedereen goed. Voedsel is immers de brandstof van ons lichaam. Klachten als kortademigheid, vermoeidheid en hoesten kunnen uw lichamelijke
Nadere informatiedé formule tot een perfect evenwicht
dé formule tot een perfect evenwicht Waarom? Minami biedt omega-3 voedingssupplementen met een heel hoge concentratie, waarvan de voordelen en de effecten wetenschappelijk onderbouwd zijn. Dé formule tot
Nadere informatieSLIM een revolutionaire visie
SLIM een revolutionaire visie Heeft u er wel eens aan gedacht dat uw gewichtstoename niets met te veel eten of te weinig beweging te maken hoeft te hebben? Dat klinkt misschien vreemd, maar recent wetenschappelijk
Nadere informatieVoeding bij gezondheid en ziekte, Inhoudsopgave. Inleiding in de voedingszorg. Deel 1 Voedselkeuze
Voeding bij gezondheid en ziekte, Inhoudsopgave Inleiding in de voedingszorg Deel 1 Voedselkeuze 1 Voedingspatronen 1.1 Voedingspatronen en voedingsgedrag 1.2 Factoren die een rol spelen bij het ontstaan
Nadere informatieVoedingsbeleid Kinderdagverblijf Kiekeboe 2015
Ons voedingsbeleid Inleiding Gezond zijn en blijven begint onder andere met voeding. Gezond eten betekent: gevarieerd en niet te veel. Een gezond voedingspatroon is een voedingspatroon waarmee problemen
Nadere informatieVoedingsadviezen bij verhoogde bloedglucose in de zwangerschap
Voedingsadviezen bij verhoogde bloedglucose in de zwangerschap www.jijwij.nl Tijdens de zwangerschap kunnen er problemen optreden bij de verwerking van koolhydraten (suiker) uit de voeding. Dit wordt aangetoond
Nadere informatieZwangerschapsdiabetes
Zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes U bent zwanger en halverwege de zwangerschap krijgt u te horen dat u diabetes heeft. Er komt dan veel op u af. U wilt weten wat zwangerschapsdiabetes precies
Nadere informatieVoeding. Orthomoleculaire Geneeskunde
Voeding Orthomoleculaire Geneeskunde Fysiotherapie in combinatie met nieuwe wetenschappen Paramedisch Centrum Luxor combineert diverse vormen van (sport)fysiotherapie met nieuwe wetenschappen voor een
Nadere informatieBESTRALING HOOFD EN HALS
+ BESTRALING HOOFD EN HALS Mocht u, na het lezen van deze brochure nog vragen hebben, aarzel dan niet om telefonisch contact op te nemen met de verantwoordelijke diëtiste: Martine Blomme: 02 476 34 99
Nadere informatieVoeding en hardlopen
Voeding en hardlopen Sandra van der Westen- van Veltom, diëtiste Dieetvoorlichting de Grens www.dieetvoorlichting.nl Waar gaan we het vandaag over hebben? Voorstellen Gezonde voeding Voeding bij sport
Nadere informatieGoede voeding voor je kind. Uitleg over basisvoeding en een dagmenu
Goede voeding voor je kind Uitleg over basisvoeding en een dagmenu Goede voeding Dagmenu kind 1 t/m 3 jaar Wat is goede voeding voor kinderen? Door alle beschikbare informatie is het soms lastige te weten
Nadere informatieDiabetes type 2. Het belang van gezonde voeding
Diabetes type 2 Het belang van gezonde voeding Gezond eten is voor iedereen belangrijk, maar voor mensen met diabetes type 2 zijn er extra aandachtspunten. Onze voedingsadviezen helpen je. Wat gebeurt
Nadere informatie3.3 Eén handje is één handje Koffie: let op je nachtrust Om met een grote boog omheen te gaan De grootste dikmaker 58
3.3 Eén handje is één handje 52 3.4 Koffie: let op je nachtrust 53 4 Om met een grote boog omheen te gaan 56 4.1 De grootste dikmaker 58 4.2 Intolerantie 60 4.3 Nog even voor de duidelijkheid 63 5 Geen
Nadere informatieANALLERGENIC DIET VOOR DE HOND
ANALLERGENIC DIET VOOR DE HOND Bij de behandeling van voedselovergevoeligheid zal uw dierenarts uw hond een speciale dieetvoeding voorschrijven. Royal Canin Anallergenic Diet is speciaal ontwikkeld voor
Nadere informatieWelkom bij Forte kinderopvang
Welkom bij Forte kinderopvang Gezonde voeding van 0-12 jaar Voedingsbureau PUUR! Donderdag 5 maart 2015 Inhoud 1. Belang gezonde voeding 2. Duurzaam & puur 3. Interactief informeren 4. Vragen 1. Belang
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Obesitas
Praktische opdracht ANW Obesitas Praktische-opdracht door een scholier 1250 woorden 4 juni 2007 5,9 20 keer beoordeeld Vak ANW Wat is obesitas? Zwaarlijvigheid is één van de grootste gezondheidsproblemen
Nadere informatieCopyright Het reflux plan
Vraag & Antwoord Box Hieronder staan de meest gevraagde vragen omtrent Het Reflux Plan. Het doel van deze vraag & antwoord box is om uw vragen snel te beantwoorden zodat u meteen kunt starten en geen tijd
Nadere informatieZwangerschapsdiabetes en voeding
Gynaecologie Zwangerschapsdiabetes en voeding www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Zwangerschapsdiabetes... 3 Glucosedagcurve... 3 Behandeling... 4 Adviezen met betrekking tot uw voeding... 4 Hanteer een
Nadere informatieNaam : Datum : Specialist : Diëtist : Telefoonnummer : o (0223) 69 69 16 o (0223) 69 69 27 o (0223) 69 62 81 o (0223) 69 63 29
Diverticulitis Naam : Datum : Specialist : Diëtist : Telefoonnummer : o (0223) 69 69 16 o (0223) 69 69 27 o (0223) 69 62 81 o (0223) 69 63 29 1 Inhoud pag. Inhoud...2 Wat is diverticulitis?...3 Oorzaken
Nadere informatieBewegen x vakleerkracht = toekomst 2
Bewegen x vakleerkracht = toekomst 2 Workshop voeding Vincent Verdoorn Fontys Sporthogeschool (Bewegen + voeding) x vakleerkracht = toekomst 2 Workshop voeding Vincent Verdoorn Fontys Sporthogeschool Inhoud
Nadere informatie10 KEER GEZOND EET GROENTEN
10 KEER GEZOND 10 KEER GEZOND Er zijn volgens ons tien regels waar het voedingspatroon van elke sporter of niet-sporter dagelijks aan zou moeten voldoen. Deze richtlijnen zijn grotendeels gebaseerd op
Nadere informatieVOEDING BIJ CHRONISCHE DARMONTSTEKINGEN FRANCISCUS GASTHUIS
VOEDING BIJ CHRONISCHE DARMONTSTEKINGEN FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Deze informatie is bestemd voor patiënten die bekend zijn met chronische darmontstekingen. De meest bekende zijn: de ziekte van Crohn
Nadere informatieBijlage 1 Vragenlijst voor de patiënt
Bijlage 1 Vragenlijst voor de patiënt VRAGENLIJST VOOR DE PATIËNT Hoe bent u zich bewust geworden van uw gebitsproblemen? Pijn aan uw tanden/kiezen Esthetische problemen/wensen Anders: Kunt u beknopt aangeven
Nadere informatie