CeBIT Hannover 2009: juist nu een marktplaats

Transcriptie

1 Dealer Info is een maandelijkse nieuwsbrief voor de ICT en CE vakhandel en retailers. Jaargang 19, nr 2 CeBIT Hannover 2009: juist nu een marktplaats Minder exposanten, halflege hallen en een angstige sfeer, zeker nu ook in Duitsland de banken steeds meer in de problemen komen, maar ook positief nieuws. Qua producten en de steeds meer zowel lokaal houders nog is weggebleven, in ieder geval bespaarde men allerwegen op de kosten. Het is niet alleen de crisis, veel Aziaten zijn weggebleven vanwege de controles, door douane, keuringsdiensten, copyright organisaties en patent-speurders. Dealer Info is het platform voor de ICT en CE vakhandel & retail en verstrekt haar abonnees onafhankelijke informatie over ontwikkelingen in het kanaal. als mobiel geïntegreerde diensten was CeBIT zeker interessant. Veel nieuwe formfactors en veel groen en energiebesparing. De nadruk die CeBIT wilde leggen op social computing kwam van de kant van de exposanten niet erg uit de Arnold Schwarzenegger was de grote trekker, want Californië was partnerland verf, ook gezondheid-ict is nieuw, maar moet zich nog ontwikkelen. Dat de CeBIT fors heeft ingeleverd, was natuurlijk in alle hallen te merken. Het lijkt er op dat een deel van de 4300 stand- Barcelona Mobile World Zijn de tijden van de beperkte mobiele telefoon voorbij? Alleen je zakbutler gebruiken voor spraak lijkt definitief van de baan, het worden complete dataterminals, mediaspelers en navigators. In Barcelona werd duidelijk dat de mobiele wereld nu bijna vraatzuchtig kijkt naar de wat grotere devices als netbooks en laptops. Zelfs Nokia heeft nu laten weten te denken over een laptop. Het (3GSM) World Mobile Congress in Barcelona was beperkter dan vorig jaar, maar er was genoeg nieuws. Veel touchscreen, veel aandacht voor netbooks, MID s en full-keyboard devices, maar natuurlijk ook weer een paar supermooie top end modellen handsets. Mobiele telefonie heeft het moeilijk, maar mobiele datacommunicatie en internet-toegang nemen een grote vlucht. Met nog sneller mobiel internet via 3,5 GSM, LTE of het nu toch iets wegzakkende WiMax en een breder bereik ook in witte gebieden groeit de markt voor mobiele datadevices tegen de crisis in. De Apple iphone was de komeet van 2008, maar zakt nu iets terug. Er is volgens insiders een nieuwe versie, maar Apple aarzelt om die uit te brengen nu de consumenten wereldwijd aarzelen. Zie verder op pagina 10 Zie verder op pagina 9 Windows or non-windows, that s the question Steve Ballmer zegt banger te zijn voor Linux dan voor Apple, maar Microsoft worstelt met de juiste introductie-timing van Windows 7 en Office 14. Niet tegelijk, en Office 14 zeker pas in 2010, maar wat wordt de grootste concurrent van Windows 7? Zit het falen van Vista in de weg, speelt de crisis mee en op welke manier? Microsoft, met flink cash op zak, Steve Ballmer 20 miljard $, wil juist gebruik maken van de zwakte van de concurrentie. Zal de uiteindelijke W7 een pijnloos ugrade pad bieden voor XP-gebruikers, want dat hield acceptatie van Vista tegen, zeker voor zakelijke gebruikers. Een nieuwe I-Explorer 8, Soho server, Windows Mobile en zoeken naar partners voor webpresence en advertising/search, dat is waarmee Microsoft nu bezig is. TomTom door diep dal Netbooks opsteker Dell winst gehalveerd De achteraf veel te dure overname van TeleAtlas en nu claims van Microsoft over octrooischendingen in de VS, gevoegd bij een aarzelende consumentenmarkt hebben TomTom in ieder geval op de beurs onderuit gehaald. TomTom verloor bijna 1 miljard euro in Q4 vqn 2008 door afschrijvingen. In 2008 waren de verkopen van mini-notebooks duidelijk de positieve noot in een verder langzaam wegglijdende ICT-markt. Voor 2009 is geïntegreerde 3,5 GSM de trend. Iedereen wil meedoen, zelfs Nokia praat nu over het ontwikkelen van eigen laptops. De winst van Dell is Q4 van 2008 met bijna de helft gedaald en dat valt tegen, ook de omzet was 16% minder dan een jaar eerder. Dell gaat nog meer bezuinigen, fabrieken sluiten en uitbesteden. Nr 2 Mobii Nederlandse netbook Op de CeBIT werd door Point Of View, Nederlandse producent van VGA-kaarten gebaseerd op een NVIDIA chipset, de MobiiNB 9010 netbook lijn getoond. 13 maart 2009

2 Inhoud Colofon CeBIT Gezien de hele economische malaise kreeg de CeBIT zeker een tik mee. Het aantal exposanten liep behoorlijk terug en qua bezoekers was er zeker vanuit het buitenland wat aarzeling. Maar juist in deze donkere tijden bewijst zo n grote en brede beurs toch weer dat de markt daar is waar men elkaar ontmoet. Dat kan in cyberspace, maar elkaar de hand schudden geeft toch meer voeling met elkaar en meer vertrouwen. En vertrouwen is de olie van de handel en de economie. 5 Redactioneel Nieuwe vormen en formaten breken door, de convergentie van PC en TV gaat verder krijgt door de mobiele component weer andere verschijningsvormen. 6 Techdata Partner Event Even kijken of je erbij staat, veel foto s van een succesvol event. 8 CeBIT Hannover In Hannover gooide men het roer, noodgedwongen, wat om. Meer aandacht voor de vakhandel en een iets bescheidener opzet voor wat nog steeds de grootste ICT beurs in de wereld is. Minder misschien toch meer? 10 Barcelona WMC Mobiel zit even in de min, maar genoeg nieuwe toestellen en meer focus op websites met content en applicaties geven toch weer smaak aan de mobieltjes-handel. 16 ISE 2009: AV integrators Videoprojectors in alle maten in de RAI, maar ook de boodschap dat audio en video installaties een interessante business zijn. 22 Notebooks en netbooks De min-notebooks brak door in 2009 en is bezig aan een generatiesprong. De grote spelers en hun hardware. 26 Mystery shopper Mario bezoekt Comtech PCDumpdag succes Misschien wat onverwacht, maar zeker passend in de crisissfeer was de grote opkomst op de PC Dumpdag in de RAI op 28 februari. Erg veel (4500) belangstellenden die kwamen snuffelen naar gebruikt, nieuw, aanbiedingen en upgardes. Misschien een teken des tijds? 28 Insider Visie WMC: Mario Mario van Lemmen was in Barcelona 38 Sitecom Succes in netwerk-apparatuur 40 Cijfers De markt is haperend, maar juist daarom is goed kijken naar de cijfers wel belangrijk. 42 Handsets en mobieltjes De oogst van Barcelona. Mooie dingen, maar wel een teruglopende verkoop van mobiele telefoons, bij groei van de mobiele datacommunicatie. 48 Provak Op bezoek bij een AV distributeur. 52 Luc Sala s DataKolom Hoe gaat het in Engeland, een angstig perspectief of een waarschuwing? 54 Bell Micro 56 Cupido s van Netgear Awards met een culinair tintje. Vaste onderdelen CE-nieuws 30, 32, 33 Van Hot naar Her 20 Navigatie 46 Deals 58 Retailer 34 Korea-trip Dealer-Info gaat met Bell-Micro en het Korea Trade Center naar Korea om ook daar eens te kijken hoe bijvoorbeeld mobiele multimedia met een breed publiek werkt. Heeft u bepaalde vragen of vezoeken dan bouwen we dat graag in onze trip in. sala@dealerinfo.nl Uitgever Sala Communications Holding Weesperstraat VN Amsterdam Tel.: redactie@dealerinfo.nl Bladmanager H. Bia Tel: Fax: sales@dealerinfo.nl Redactie Ir L. Sala, A. Wagemans Productie K. Sala Medewerkers L. den Hoed, M. Sala, R. Noordman, K. Kuitert, M. van Lemmen Buitenland N.Franks, M.Barringer, J.Farb-Hemmelstein. Abonnementen en advertentieadministratie admin@dealerinfo.nl Vragen omtrent abonnementen bij voorkeur per . Dealer Info jaarabonnement Prijs: 45 euro per jaar Dealer Info is uitsluitend verkrijgbaar voor wederverkopers, distributeurs en fabrikanten van computers, software en randapparatuur. Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden gereproduceerd, overgenomen of op andere wijze worden gebruikt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Ingezonden bijdragen worden archiefmatig op het internet geplaatst zonder auteursvergoeding. Stock fotografie Mindlift Beeldbankiers Druk Drukkerij Hooijberg Salland, Deventer Copyrights Sala Communications Holding BV. Websites Luc Sala s Blog op maart 2009

3 Redactioneel Op de CeBIT werd wel duidelijk, dat de ICT handel verandert. Zowel qua distributiekanalen als qua producten. Er is sprake van consolidatie, maar ook een meer offensieve aanpak van de Taiwanese ex-oem bedrijven als ASUS, MSI, HTC etc. en meer nadruk op praktische consumentenlijnen. ASUS heeft daar met de hele Eee-aanpak duidelijk een trend gezet. Maar wat te denken van Microsoft, dat nu zelf retail wil gaan doen? Men heeft ook al wat ervaring in Azië met eigen winkels, in Kuala Lumpur heeft men al een retail outlet samen met Dell. Wat producten betreft was er op de CeBIT toch leuk nieuws, al lieten de grote jongens het afweten met wat prutnieuwtjes en ging de aandacht vooral naar Terminator Arnold. Wie kiest zo n man, doet hij de deur dicht voor deze beurs? En Hasta la Vista als uitsmijter, is dat profetisch? Microsoft likt de Vista wonden, want dat het bedrijfsleven nu nog zal overstappen is niet waarschijnlijk. Het wordt nu XP upgraden, en men moet ook de netbooks binnen houden, dus grote ontwikkelingen komen er niet. Later dit jaar of in 2010 als Windows 7 hopelijk toch een nieuwe horizon gaat bieden voor touchscreen en sensor technologie gaat er mogelijk toch nog een stroomversnelling komen. Er zijn nieuwe vormfactoren, daarmee wordt bedoeld dat apparatuur een ander formaat krijgt maar daarmee ook een andere gebruiksmodus aanspreekt. De netbooks Advertentie-index Actebis 7 Bell Micro 19, 33 Datalogic Scanning 15 Dealer Info Partnerdagen 47 GMB Tech 41 Kroll Ontrack 35 MCC 29 Nedis 13 Netgear 37 Newstar 57 Primacom 60 Provak 49 Sitecom 23 Tech Data 11, 31, 59 Topmedia 3 Wave 17 Webellen.nu 55 XS2 2 ZyXel 21 waren in 2008 al een duidelijk signaal, dat er naast laptops en desktops nog meer mogelijk is. Soms zijn dat oude formaten, die weer terugkomen met nieuwere technologie. Uit de tijd van de Commodore 64 kennen we de keyboardcomputer, alles weggestopt in een wat dikker toetsenbord. ASUS komt nu met een dergelijk concept, dat is aan te sluiten op bestaande schermen. Een goedkope oplossing, die huiskamerwerken makkelijker maakt. Een andere vormfactor die opduikt is de all-in-one. Het idee van een gecombineerde televisie en PC, dus van entertainment en productiviteit in één unit is niet nieuw, maar leidde vóór de tijd van de platte schermen tot onhanteerbaar grote bakken, zoals destijds Gateway probeerde. De platte schermen maken deze aanpak nu wel haalbaar en we zien dan ook van diverse kanten dergelijke all-in-one systemen op de markt komen. ASUS was er snel bij met de Eee Top, maar ook anderen zien deze vormfactor wel zitten, MSI heeft de NetOn (AP1900 all-in-one PC) en ook BenQ komt nu met de nscreen serie. Functioneel is dit allemaal niet veel anders dan wat Microsoft bedoelde met de MediaCenter aanpak, en Apple ook al min of meer realiseerde, maar nu is het allemaal weggeborgen in een enkele unit met veel multimedia potentie. Kindle 2 En dan is er het verschijnsel, dat men de USB-poort gaat optuigen voor devices, die meer doen dan wat geheugen of een interface bieden. Er komt applicatiesoftware op de USB stick, waarmee dan bijvoorbeeld HSDPA of WiFi toegang plus en browsersoftware mogelijk wordt. Dan is er alleen een simpele moeder-pc nodig, die scherm en toetsenbord én basisrekenkracht biedt. Op die manier hoeft dan de reizende gebruiker geen software of dataruimte te gebruiken en blijven gegevens ook veilig in de USB-stick. De USB poort biedt ook mogelijkheden (Fujitsu laat dat zien) om draadloos contact te maken met externe printers, harde schijven en andere randapparatuur, misschien ook wel met beeldschermen. Voor de nieuwe markten in India verschijnen ook nieuwe formfactor alternatieven. De heel goedkope laptops zijn al een tijdje in het nieuws, maar blijkbaar kan het nog goedkoper en simpeler. De Sashkat, het 20 dollar kostende apparaat dat India gaat maken voor scholen, is geen laptop, geen opslagapparaat maar een basale desktop. Het apparaatje, niet meer dan een scherm met een simpele CPU en wat geheugen kan Open Office draaien, heeft een klein scherm en daarop een virtueel toetsenbord. Daarnaast heeft het apparaat een USB-poort, 256 MB RAM geheugen en een opslagcapaciteit van twee GigaByte. Het besturingssysteem is nog onbekend, maar zal veel open source bevatten. Het moet mogelijk worden om onderwijs op afstand te volgen met de Sashkat, die dus in feite niet meer is dan een soort ebook. Tot 2015 gaat het land investeren in onderwijs door nieuwe universiteiten bouwen. Van de 1,1 miljard Indiërs is 550 miljoen jonger dan 25 jaar. De goedkope desktop moet deze jongeren helpen bij hun educatie. Ook in China werkt men aan dergelijke oplossingen. Het drukken van leerboeken is te duur, een soort ebook zou de oplossing zijn. Plug Computing is ook een dergelijk fenomeen; dat zijn hele kleine en weinig energie vragende computertjes die je in een stopcontact steekt en toch voldoende rekenkracht bezitten om als volwaardige embedded PC (ook in een netwerk) te dienen. Met name voor het beheren en de opslag van media bestanden in huis is plug-computing een oplossing De plugcomputer heeft zowel een Ethernet als een USB poort en kan dus dienen om er bijv. een 500 GB harde schijf aan te hangen of ook als home-server of home-gateway te dienen. Marvell heeft hiervoor het SheevaPlug platform ontwikkeld. En dan de ebooks als form factor, op de CeBIT nog niet opvallend, maar de Kindle2 van Amazon is er nu, Sony heeft een ebook, hier liggen grote kansen voor uitgevers. Mobiele laders op één lijn. De makers en marketers van mobiele telefoons gaan nu, na wat aansporing van de Europese Commissie, eindelijk proberen met een universele laadconnector te komen. Dat scheelt miljoenen overbodige laders, die meest ongebruikt maar wel aangesloten toch stroom vreten. De verschillende laders, soms vele soorten per merk waren voor de gebruiker een onnodige last, maar leuke handel met enorme marges voor telefoonwinkels en ook een klantenbindertje voor de vendors. Daar gaat men nu wat aan doen, natuurlijk op termijn want leuke handel moet je niet te snel vernietigen en directieven van de EU kun je nog jaren ontlopen door quasi mee te werken. Als men dan toch bezig is, ook graag de mobielbatterijen standaardiseren, want dat is net zo n handeltje en heeft ook enorme milieu consequenties. Batterijen zijn enorm schadelijk als ze niet goed gerecycled worden. Eén of een paar maten batterijen maken inruilen (met statiegeld bijvoorbeeld) werkbaar, maar ook hier speelt de enorme winst, die gemaakt wordt op dit soort consumables, een rol. 13 maart

4 TechData Partner Event Het TechData Partner Event 2009 in Gorinchem was, en we hadden niet minder verwacht, professioneel georganiseerd. De plek, het oude Compaq distributiecentrum in Gorinchem was wat dat betreft ook heel passend, mooi en met veel parkeerplekken. Natuurlijk was de crisis hoofdonderwerp, daar kun je niet omheen, en dat tekende de sfeer een beetje. Maar aan de andere kant, als het iedereen slecht gaat, schept dat verbondenheid, een gevoel van samen er tegen aan. De Koreanen zeggen dat je juist in tijd van zwaar weer je slag moet slaan - en dat is wat TechData voordeed; een positieve insteek en veel nieuws. Een maandje voor de CeBIT zijn de fabrikanten natuurlijk al bezig hun nieuwtjes op te lijnen en daar pikte men wat van mee. TechData had het niet alleen groots maar ook heel professioneel opgezet, in in onze ogen groter en beter dan de vorige jaren. Het entertainment niveau (geluid) was dit jaar minder en gelukkig was er ook geen gillende presentator. Het was zakelijker en professioneler en met meer ruimte voor innovatieve merken en diensten. Er waren ook een paar nieuwe merken. Upsite Technologies Upsite Technologies levert oplossingen voor data center omgevingen, zich richtend op hotspots en energie efficiënte oplossingen. Daarbij ligt de nadruk op producten die de betrouwbaarheid en beschikbaarheid van data centers verhogen, en tegelijkertijd de energiekosten heel duidelijk schaal reduceren. Software as a Service plaza SaaSplaza is een open Platform dat TechData in staat stelt SaaS oplossingen van verschillende leveranciers te distribueren. SaaSplaza is SAS 70 Type II gecertificeerd en op SaaSplaza zijn momenteel meer dan 1 miljoen gebruikers actief. De resellers, onder eigen naam, kunnen nu Hosted Microsoft Exchange, SharePoint Services en Online backup (Backup Agent) leveren aan hun klanten. Resellers bestellen de diensten via TechData en activeren de diensten op elk gewenst moment zelf online. Maar ook een aantal nieuwe vendors onder de vlag van TechData die opvielen zoals : XS4ALL Ook XS4ALL richt zich tegenwoordig op de kleine zakelijke markt, want zeker in 2009 zal het gaan om dienst en service verlening. Internet moet altijd beschikbaar zijn. Continuïteit heeft voorrang en mocht het onverhoopt toch een keer misgaan, dan moet de klant direct de professionele service ervaren. Lenovo Lenovo is door de overname van de PC-divisie van IBM de derde PC-leverancier ter wereld. Ook zijn de mensen die de ThinkPad-notebooks en ThinkCentre-desktops maken, nu onderdeel van het Lenovo-team: de ontwikkelaars, de productieteams, de verkoopvertegenwoordigers en de businesspartners. Als we ook naar de producten van Lenovo kijken dan kunnen we concluderen dat het niet alleen innovatieve producten zijn maar ook producten waarbij prijs zeker niet het belangrijkste verkoop argument hoeft te zijn. Het was in Gorimchem een gezellige bedoeling. Dat is zeker goed is voor de markt, met name in Q1 waar de handel toch een beetje stil ligt en iedereen afwacht. Naast de nieuwkomers dus ook vele bekende merken, ze waren bijna allemaal vertegenwoordigd en wel vooral met zakelijke oplossingen zoals Oki Printer met zakelijke printers, Epson dus niet met de kleine foto printers, Netgear met degelijke netwerkoplossingen, Toshiba met een brede range notebooks, Samsung met nieuwe monitoren en projectoren voor zowel thuis als zakelijk en er was duidelijk ook een focus op Green ICT. Wij (red) zullen dan ook in 2009 veel aandacht schenken aan Green IT! Want als men toch moet bezuinigen doe het dat goed en verantwoord. Wel merkten we dat veel merken die er vertegenwoordigd waren, zich vooral richten op de zakelijke markt. De retail focus bleef een beetje achterwege. Maar het is mogelijk dat TechData hiermee goed inspeelt op de veranderingen in de markt. Als er klappen gaan vallen zullen deze vooral in de grote retail ketens duidelijk worden en dan zou bij geruchte de grote Duitse speler MM het erg moeilijk hebben. ICT vakhandel 6 13 maart 2009

5 CeBIT2009 moeizaam De algemene sfeer rond de CeBIT was dit jaar wat angstig, niet meer vanwege terroristen of aanslagen, maar gewoon omdat de hele ICT industrie de gevolgen van de krediet- en de vertrouwenscrisis voelt. Toch was de Messe AG optimistisch, men stelt dat juist nu goede voorlichting en een handelsforum belangrijk zijn. In zekere zin is dat ook zo, persoonlijk contact wordt belangrijker als het slecht gaat. Als CeBIT 2009 iets bewijst, is het wel dat persoonlijk contact toch essentieel is, zeker in een situatie waar vertrouwen dun gezaaid is. Je zakenpartners even recht in de ogen kijken, proberen in te schatten wie eerlijk is over z n problemen en wie alleen de façade overeind houdt. De nadruk die CeBIT wilde leggen op social computing kwam van de kant van de exposanten niet erg uit de verf, ook gezondheid-ict is nieuw, maar moet zich nog ontwikkelen. Security is wel een volwassen deelbeurs, dat onderwerp is binnen de ICT nog steeds een groeimarkt. Dat er weer een hele raid was om exposanten te controleren op keurmerken, octrooi- of copyrightinbreuk onderstreept dat op een vreemde manier. Ook werd er gewaarschuwd dat open Hotspots op de beurs gebruikt zouden kunnen worden om data van de notebooks van bezoekers te roven. CeBIT 2009 en de crisis: niet bij de pakken neerzitten De duidelijke thema s van alle ICT beurzen de laatste jaren zijn mobiel, groen en daar komt nu tele-health bij, al Telecoms; WiMax zakt weg heeft dat wat tijd nodig om zich te ontwikkelen. Dat gezondheidsthema werd al duidelijk op de CES in Las Vegas, medische toepassingen van ICT in diensten, gadgets, maar ook via sensor-functionaliteit in operating systemen (Windows 7) en gekoppeld via 3GSM, internet, WiFi, Bluetooth en andere netwerken. WebCiety is ook nieuw, een poging om social networking, Internet en bredere communities aan elkaar te plakken, maar het klinkt een beetje als een nieuwe digitale stad, leuk voor hobbyisten. De echte problemen van social computing en sites als Facebook qua privacy, digitale schaduw en Big Brother kwamen niet uit de verf, natuurlijk. De grote trekker van CeBIT dit jaar was Arnold Schwarzenegger, want Californië was partnerland en dat bracht reuring. Bij de opening rolde men verder over elkaar heen met positieve verhalen, wederzijdse complimenten en de gebruikelijke humbug. Wegblijvers Grote clubs als Samsung kwamen alleen met een klein Mobiele Data is hot, een lichtpunt op de CeBIT. Niet vanwege de mobieltjes, die werden meest in Barcelona al getoond, maar vanwege de brede acceptatie van mobiele data. Toch is ook daar niet alles even positief, WiMax blijkt wat weg te zakken ten gunste van LTE. Alcatel-Lucent ziet het alleen nog zitten als witte vlekken oplossing voor breedband op het platteland, maar loopt op tegen de defensieve acties van vastelijns ADSL aanbieders, die dan daar snel ook hun diensten uitbreiden. lokaal standje naar de CeBIT. Er was duidelijk sprake van grote aarzeling; is de uitgave voor deelname in deze crisis nog wel verantwoord? CeBIT is een dure beurs, op alle fronten, de standhuur Nog steeds de grootste ICT-beurs ter wereld, maar CeBIT heeft het moeilijk. is niet eens het voornaamste. Veel wegblijvers dus in Hannover, bedrijven die ook op het laatste moment besloten toch maar niet te komen. Juridisch interessant want de Messe AG heeft wel goed dichtgetimmerde contracten, maar ga maar eens procederen met bedrijven in China, Taiwan of Verweggistan. En ruzie maken betekent dat zo n bedrijf volgend jaar niet eens meer zal overwegen om te komen. Zonder de nog steeds enorme aantallen deelnemers uit China, HongKong, Korea, Taiwan en dergelijke zou de CeBIT helemaal niet meer dan een soort Duitse ICT-dealerdag zijn geweest. Nu bruiste het nog een beetje en het is niet toevallig dat de bedrijven die het meeste profiteerden van de netbook golf, zoals Acer, ASUS en MSI nog relatief grote stands en veel leuk nieuws hadden. Hal 1, ooit het fort van de kantoormachinehandel, was leeg, maar ook veel andere hallen op dat grote Messe terrein stonden leeg of men had ze nog deels gevuld. Zo leek de plattegrond van de CeBIT nog wat, maar wie even achter de muurtjes keek zag dat grote stukken hal leeg waren. In hal 2 was IBM dan nog met een vrij grote stand de smaakmaker. Verder moest Californië met een hele hoop kleine ontwikkelaars en starters die ook eens mee mochten, het ma- ICT vakhandel 8 13 maart 2009

6 ken, met Arnold als vlaggenschip. Verder qua ruimte veel gratis vullers, veel IF (IndustrieForm) en quasi kunstzinnige projecten her en der. Maar ook wat vage bankjes en boompjes daar waar blijkbaar exposanten op het laatste moment toch niet gekomen waren. Intel kwam met wat nieuwe netbook en smartphone versies van de Atom, de laatste tijd wel een topper nu de netbook markt zo floreert, en liet de snelste Core i7 chips zien. Topman Graig Barrett opende, samen met Arnold en kanselier Merkel de CeBIT met een oproep voor investeringen in educatie en R&D, in innoveren en investeren, want daar ligt de oplossing voor de uitdagingen waar de wereld nu voor staat Microsoft is de sleutel Veel nieuws was er niet van Microsoft, wel interessant is dat het bedrijf meer zelf in retail wil, een beetje Apple achterna lijkt het wel. Microsoft kondigde op de CeBIT aan dat de Online Services voor Exchange Online, SharePoint Online, Office Communications Online en Office Live Meeting nu wereldwijd beschikbaar zijn. Microsoft Office Communications Online is software voor instant messaging en communicatie, en de Business Productivity Online Deskless Worker Suite is een goedkope , calender en samenwerk-dienst voor een doelgroep die dergelijke diensten nog niet regelmatig gebruikt. De aanpak van Microsoft en hoe dat bedrijf nu qua acquisities en investeringen Hal 16, op het overzicht vol, in werkelijkheid alleen achterin een strook exposanten. MSI All-in-one de crisis gaat gebruiken, is cruciaal voor veel bedrijven in de ICT. Enerzijds zien we MS veel mensen ontslaan en bezuinigen, anderzijds toch in de aanval. Een vechtlustige Ballmer gaf al aan dat er geen grote koerswijzigingen komen, dat Microsoft naast OS en desktop ook mobiel, server, database (SQL) en search/advertising (toch Yahoo?) en de bredere game/tv/entertainment (XBox) markt 'offensief' blijft aanpakken. Van Windows tot Xbox en met name de netbook markt wil men meer aanpakken, al zal dat betekenen dat men Windows 7 ook qua hardware eisen (en prijsstelling) zal moeten beknotten, maar dat is waarschijnlijk nodig om Linux weg te houden. Een nieuwe versie van Office komt dit jaar niet meer op de markt, zegt Ballmer. In het nieuwe kantoorpakket (Office 2010?) komen nieuwe versies van SharePoint, Exchange en Office Live. Naast de bekende desktopsoftware komen er ook Office Web-applicaties, simpele webversies van Word, Excel, PowerPoint en OneNote, als tegenhanger van wat Google doet. Microsoft is zich bewust van een veranderende markt, rekent waarschijnlijk met een zeer aarzelende corporate afzet, maar ziet ook wel waar de home en Soho-market op afstevent. De Home-Gateway, de server die telecommunicatie, entertainment, security, energy conservation en health monitoring bij elkaar gaat brengen, is een duidelijk doel. Van media-server naar entry-level server (Foundation Level) en home-server, op termijn wil en kan Microsoft dat niet laten schieten, maar moet dan nog wel mobiel (femtocell) en de hele router-technologie onder de knie krijgen. Security is steeds meer de achillespees van de hele ICT en daar laat Microsoft toch te veel steken vallen, Conficker was toch weer een teken aan de wand. XP is wat dat betreft een 'liability' want het is zo lek, dat het eigenlijk niet meer te redden is ASUS tablet notebook qua security en dat daarmee Windows 7 dus een noodzaak is geworden. Men zal W7 moeten positioneren als de opvolger (en upgrade) van XP, niet van Vista, wil men de zakelijke grootgebruikers meekrijgen. Dat betekent ook dat men qua graphics geen al te hoge eisen kan stellen, eigenlijk dezelfde situatie als voor netbooks en budget laptops, die Vista nu niet aan kunnen. En XP applicaties moeten onder W7 ook draaien. En om de consument over te halen zou men W7 moeten bundelen met wat Office-delen, zodat in één klap de consument 'Legal cq. Genuine' kan worden. Conclusie Veel IF promotie We hebben zo n beurs als CeBIT nodig, de ICT industrie kan niet zonder een centrale ontmoetingsplaats. Maar het is opvallend, dat de grote spelers CeBit steeds minder zien zitten, terwijl nieuwkomers zich er wel presenteren. Dit jaar was hopelijk een dieptepunt en laten we hopen dat met name de ICT de wereld helpt er weer bovenop te komen. Er zijn genoeg positieve zaken, die daarop wijzen. De integratie van mobiel, security, energie en groen, telehealth en entertainment is nog lang niet klaar, dus er valt nog wat te doen. 13 maart ICT vakhandel

7 3GSM Mobile World Congress Mobile World in Barcelona was wat verwacht kon worden, een plek waar de industrie samen kwam om ronkende mededelingen te doen. En dan me-too toestellen laten zien, die wel modieus en sneller zijn, maar verder nauwelijks indruk maken. Want hoeveel mooier kun je een mobieltje nog maken. Steve Ballmer op MWC Winows Mobile 6.5, zonder stylus Wel kwamen topmensen als Steve Ballmer naar Barcelona, niet alleen om Windows 6,5 aan te kondigen maar vooral om zelf te peilen hoe de vlag er voor staat. Niet goed. Net als alle andere industrieën voorzag de mobiele wereld niet dat de crisis er aan kwam en maakte vooral toestellen voor de bovenkant van de markt, terwijl de vraag nu inzakt. Leuk dat snel mobiel internet nu echt browsen mogelijk maakt en dat GPS de LBS diensten van de grond laat komen, maar waar blijven de kopers en gebruikers? In de huidige crisis is de groei van vooral mobiel dataverkeer een lichtpuntje, een van de weinige sectoren waar men nog mooie cijfers kan rapporteren, die dan de wat tegenvallende verkopen van handsets weer goedmaken. Maar men ziet mobiel dataverkeer toch zeker ook als startpunt van nieuwe diensten, meer communicatie, makkelijker uitwisseling en dus als aanjager van de economie. Ook wereldwijd kan bijvoorbeeld het gemakkelijker maken van het geldverkeer via mobiele diensten de economische crisis zeker in derde wereld landen helpen verlichten. Als de banken geen microkredieten (meer) verlenen, kan dat via mobiele tegoeden en mobiel betalen misschien toch van de grond komen; je hebt dan geen bank meer nodig. Bill Gates gaf dit idee dan ook terecht een flink bedrag in de ondersteuning van het Mobile Money for the Unbanked (MMU) programma. Spraak plus, plus, plus Mobiele webtoegang wordt steeds beter, Yahoo bijvoorbeeld heeft de Yahoo! Go applicatie uitgebreid tot Yahoo! Mobile met volledige webbrowsing via Opera Mini en laat nu ook third-party programma s toe. Niet zo uitgebreid als wat de uitgebreide, geïntegreerde webapplicaties van Apple, RIM, Nokia en Micorsoft bieden, maar wel standaard op heel veel handsets zonder extra kosten. Microsoft Windows Mobile 6.5 Weer een stapje beter, maar nog steeds marktvolgend. Echte verrassingen zijn er niet in de 6.5, behalve de stylus die verdween. Het OS ziet er wat moderner uit en is meer gericht op direct messaging. Met toegang tot MyPhone en applicaties van derden, de Windows Marketplace for Mobile als zoveelste App-store. Diensten, content en applicaties in de markt slijten, dat is waar Apple, Nokia en Microsoft zich op richten met voor Microsoft natuurlijk de link naar andere internet devices, netbooks en notebooks en de hele desktop wereld. De vraag is of de operators juist die handel niet liever in eigen hand houden en dus kiezen voor leveranciers van handsets die dergelijke klantenlijm niet in hun OS stoppen. Wat dat betreft is de aanpak van Ominfone, een muziekaanbieder die via de operators en ISP s werkt, en dus een one-stop shopping optie aanbiedt voor contentdownload zeker interessant. 6.5 Steve Ballmer zelf kondigde tijdens het Mobile World Congress in Barcelona. Windows Mobile 6.5 aan. Die biedt een verbeterde gebruikerservaring, nu zonder stylus en meer touch-screen georiënteerd en een nieuwe layout. Er is een nieuwe home screen met widgets die je kunt aanpassen aan je eigen wensen voor directe toegang tot bijvoorbeeld (privé en zakelijk), voic , sms, maar ook RSS-feeds en Windows Live Messenger. Via een honingraat-structuur kan men snel applicaties starten. Er is een vernieuwde Internet Explorer Mobile browser en verbeterde touchscreen mogelijkheden waarmee de telefoon eenvoudig met één hand kan worden bediend. My Phone verbindt de telefoon met het web De gratis My Phone-dienst, onderdeel van Windows Mobile 6.5, stelt mensen in staat om belangrijke persoonlijke informatie (foto s, video s en sms-jes) via de telefoon op het web op te slaan, zodat een gebruiker vanuit een Windows-telefoon en elke PC bij de data kan. Het is het eerste voorbeeld van een daadwerkelijke Windows end-to-end ervaring voor de uitwisseling en backup van gegevens van de telefoon en de pc via het web. Vanuit praktisch oogpunt is deze dienst erg handig als een gebruiker z n telefoon zoek raakt of stuk gaat. Windows Marketplace biedt toegang tot mobiele applicaties, het is een nieuwe dienst van Windows Mobile 6.5, waarmee de gebruiker de applicaties makkelijk kan zoeken, vinden en aanschaffen. Toegang tot Windows Marketplace gaat via een Windows Live ID. 13 maart 2009 Vervolg op pagina 12 MOBIEL 10

8 MOBIEL 12 Groei vlakt af De groeicijfers in de mobiele markt vlakken wat af, maar met 4 miljard handsets in de wereld, 3.54 miljard GSM gebruikers (de Amerikanen hebben deels nog een ander systeem) wordt er nog steeds veel gebeld en er worden veel mobieltjes verkocht. Het gaat vooral steeds sneller, niet alleen met HSDPA met downlink snelheden tot 3,6 Mbps (34% van de netwerken zelfs 7,2 Mbps) met allerlei snellere subvarianten als HSUPA (High Speed Uplink Packet Access) en HSPA+ en ook andere systemen zoals LTE, maar steeds vaker wordt ook een GPS (navigatie) functie toegevoegd. De GSM familie netwerken met GSM, GPRS, EDGE, WCDMA-HSPA is weliswaar duidelijk de wereldwijde winnaar qua technologie, maar ondertussen zijn de alternatieven die niet via de traditionele providers lopen, zoals WiFi en WiMax ook aan het groeien. Evolved HSPA (HSPA+) netwerken bieden snelheden tot 42 Mbps peak download. Met 16 QAM modulation voor de uplink kan men daar al 11.5 Mbps uplink bereiken. Want wat op dit moment speelt is dat niet alleen de download-, maar ook de uploadsnelheden groter worden, met bijvoorbeeld een HSPA+ PCI Express module voor laptops, die 21Mbps/5.76Mbps aankan. De volgende stap, waar een breed front operators zich achter gesteld heeft, is LTE (Long Term Evolution). Dat is een natuurlijke evolutie voor GSM/WCDMA-HSPA operators. De volgende generatie (4G) is natuurlijk onderwerp van veel discussie. Het gaat ook om het soort diensten dat dan mogelijk wordt. Alcatel-Lucent heeft nu het ng (Next Generation) Connect Program opgezet, met ondermeer HP en Samsung. Oplossingen, context en niet meer content, lokatie, ervaring, entertainment, dat waren de steekwoorden van het WMC Microsoft Recite: hulp door spraakherkenning Microsoft kondigde ook de applicatie Microsoft Recite aan. Microsoft Recite biedt een snelle en gemakkelijke oplossing voor het zoeken naar, opslaan van en het ophalen van persoonlijke notities en herinneringen op basis van spraakherkenning. Het maakt het navigeren door menu s of typen van tekst overbodig. Microsoft Recite organiseert je telefoon op basis van termen en zinnen. De applicatie is geschikt voor Windows-telefoons voor de versies 6.0 en hoger. Er waren in Barcelona wat minder bezoekers dan vorig jaar, maar volgens de organisatie toch nog en dat is heel behoorlijk. De crisis heeft toegeslagen, maar als beursplek had de Spaanse tapas-sfeer toch wel wat, zelfs al moest de gewone bezoeker van het congres er 599 euro voor neertellen. Wel wat anders dan de Canalys Channel conferentie een paar dagen eerder. Daar werd voor ICT-channel bezoekers zelfs een deel van de reiskosten betaald. Er waren iets van 1300 exposanten op de WMC en die kwamen natuurlijk met veel hardware, handsets en dergelijke, maar ook met veel software. Het mobieltje is, met snel internet als medium, echt een platform aan het worden voor applicaties. Er zijn applicaties ontwikkeld voor de diverse operating systemen, met name voor Symbian, Windows, Linux en natuurlijk het nieuwe Android van Google, die duidelijk maken dat mobiel net als de desktop een eigen plaats heeft. Binnen de beperkingen van het beeldformaat zijn er koppelingen naar bedrijfsapplicaties op de office-server, SaaS applicaties die gebruik maken van resources bij de provider en natuurlijk hele reeksen recreatieve software, zoals games. De koppeling aan GPS en location based services is de grote mode, men doet nog wel optimistisch over mobiele TV, maar dat is toch wat tegengevallen. Verdiensten Geld verdienen aan mobiel stond natuurlijk voorop, zeker nu de gebruiker zuiniger wordt. Men kijkt dus naar andere inkomensbronnen en mobiel adverteren, gericht of via piggybacking in of voor content, is daarvoor een mogelijkheid. Studies op dat gebied geven aan dat operator portals verreweg het meest populair zijn, zowel qua aantallen bezoekers en duur van het bezoek. Daarna is Google de belangrijkste off-portal site en bij Facebook blijven de mobiele browsers het langst. De promotie voor mobiele data, Daarna volgen Yahoo!, hier KPN's dongel, heeft zeker Apple, Microsoft, Sony effect gehad Online, AOL en Nokia. Maar bij toenemend aanbod dreigen de operators hun topplek kwijt te raken, iets wat ook bij gewoon browsen is gebeurd. Ooit was de AOL website voor velen de startplaats. Met het GSMA Mobile Media Metrics initiatief kunnen adverteerders nu meer inzicht krijgen in wat werkt in mobiele advertising. Nu mobiel breedband zo aanslaat (de uptake is eigenlijk verrassend nu men voor een beperkt bedrag onbeperkt kan downloaden), komen er ook alternatieve business modellen. Vervolg op pagina maart 2009

9 Sony-Ericss W995 Maar veel gebruikers met een toestel dat data kan ontvangen, aarzelen nog om zo n abonnement te nemen. Het Mobile transactions bedrijf mblox heeft nu een cross operator sender pays data trial lopen in Engeland, waarbij de verzender van mobiele data of content betaalt en de ontvanger dus zonder zorgen bijvoorbeeld een film kan laten binnenlopen maar wel accepteert dat daar dan reclame inzit. Sony Entertainment Unlimited, Fusion Bedenk weer eens een nieuwe kreet! Dat schijnt het devies te zijn in de mobiele industrie. Je krijgt de indruk dat de ontwikkelafdelingen van grote fabrikanten maar nieuwe modellen blijven uitspuwen, met net weer wat beter dit of sneller dat en een nog opvallender glimjasje, maar dat de reclamejongens niet meer weten hoe dat nog aan te prijzen. Entertainment Unlimited van Sony-Ericsson zou de ultieme combinatie (fusing) van entertainment en communicatie moeten bieden, met music (Walkman), imaging (Cybershot), gaming (java), content en messaging services, en applicaties waarmee de consument unieke ervaringen kan delen. Daar Is Sony natuurlijk al jaren mee bezig, maar nu wil men de integratie van mobiel met PC, TV en HiFi als een gebied gaan aanpakken. Fusing is de kreet, in de gastronomie kennen we dat als een combinatie van keukenculturen. Iets dergelijk wil Sony-Ericsson dus ook uitdragen. Het klinkt meer Sony dan Ericsson, maar langzamerhand zijn bij voorbeeld game-consoles natuurlijk ook een deel van de belevingsmarketing. Wanneer komt er een GSM-chip in de Playstation of wordt de hele gamehandel een kwestie van downloaden? De Entertainment Unlimited strategie van Sony-Ericsson draait dus om experience: wat doe je met je mobieltje? Naast de gedifferentieerde aanpak met muziekphones (Walkman) en Cybershot camera-phones gaat men nu toch meer concentreren in een enkel toestel. De aanpak van het Zwitserse zakmes dus, zoals in de W995 en de idou. Dat is handig voor de handel, die omkomt in de modellen, maar betekent wel relatief duurdere alleskunners, terwijl juist de top-end markt aarzelend is. Mobiel is breder De mobiele telefoon, die je in je zak kunt steken, is niet eens meer het belangrijkste in de hele mobiel-markt. De netbooks brachten een nieuwe golf mobiel datagebruik, maar 3G en 3,5G (HSPA) hebben in combinatie met unlimited usage deals in het algemeen de digitale ervaring mobiel gemaakt. Nog niet zo snel in de praktijk als hard-wired breedband maar groeiend naar acceptabele video-ontvangst en dat is waar het toch voornamelijk om draait, data-applicaties die megabits per seconde vragen zijn er (nog) niet veel. En nu zijn de PDA s dus MID s geworden (mobiele internet devices), hebben laptops, handsets, mediaspelers en camera s, maar ook auto s en boten een modem en een SIM-chipje aan boord en is iedereen en alles bereikbaar en traceerbaar. Betere schermen, energievriendelijker chips, die daardoor de nodige rekenkracht en grafische bewerkingen mobiel maken, betere batterijen, daardoor veelzijdiger, kleiner en krachtiger meenemers, waarbij de steeds goedkopers geheugenchips zeker ook een rol speelden. Nokia Nokia sprak in Barcelona vooral over oplossingen, wat afgezaagd en dus maar flink opgeklopt met deels lege kretologie. Het nieuws ging over nieuwe Eseries toestellen met meer efficiency, Nokia GPS-toestellen met Nokia Maps, en nu context sensitieve en relevante content via de Ovi Store. Men heeft een nieuw woord voor gepersonaliseerde LBS, namelijk Social Location-technology, die contentproviders weer andere mogelijkheden biedt. Het gaat om gerichte content op basis van sociale contacten en Nokia e-serie fysieke verblijfplaats. De Ovi Store biedt ontwikkelaars een dynamische en potentieel lucratieve gelegenheid om de wereldwijde populatie Nokia-gebruikers aantrekkelijke toepassingen aan te bieden. De Nokia Ovi Store (voor content en applicaties) maakt dus gebruik van lokatie en per- Mobiele beveiliging McAfee onthulde tijdens het Mobile World Congress in Barcelona wat de invloed is van beveiligingsissues op de makers van mobiele devices. Onderzoek onder fabrikanten van mobiele apparaten toont aan wat de échte kosten zijn die hierbij komen kijken. Uit het rapport blijkt meteen dat fabrikanten het laatste jaar een stijging merken in het aantal voorgevallen beveiligingsissues en in de kosten om deze op te lossen. Het rapport toont aan dat beveiliging een barrière vormt voor innovatie op servicegebied en de ontwikkeling van nieuwe business modellen. De belangrijkste bevindingen zijn: De helft van alle wereldwijde fabrikanten hebben te maken met mobiele malware, infecties, spraaken spam-aanvallen, problemen met applicaties van derden of incidenten met de netwerkcapaciteit. Bijna de helft (48%) van de fabrikanten merkt dat de kosten, gerelateerd aan het patchen en oplossen van deze problemen een significante invloed hebben op hun organisatie. Zorgen over de veiligheid van applicaties van mobiele devices zijn groot: 81% van de fabrikanten is bezorgd over mobiele betalingen; 69% is niet overtuigd van een veilige installatie van applicaties en 66% maakt zich zorgen over de connectiviteit van WiFi en Bluetooth met mobiele devices. 75% deelt de mening dat providers en fabrikanten de kosten voor beveiliging op zich moeten nemen. Slechts 12% denkt dat gebruikers veiligheidsmaatregelen zouden moeten nemen. 13 maart 2009 MOB MOBIEL IEL 14

10 soonlijke (wel opt-in) informatie, en is daarmee dus iets meer dan concurrent voor de iphone App Store. Men mikt ook op een breder publiek dan de elite die zich een iphone kan veroorloven. Nokia biedt deze dienst zowel voor de series 40 als 60 handsets aan. Wel zijn betaling en updates in handen van de operators, Apple trok wat dat betreft meer aan zich toe, maar Nokia is dan ook tamelijk afhankelijk van de telco s. Nokia maakt de stap naar op mobiele telefoons gemakkelijker met de lancering van de Nokia E75 en Nokia E55, die rechtstreeks toegang bieden tot accounts over de hele wereld, een Blackberry me-too aanpak. Samsung full-touch Samsung is helemaal bekeerd tot touchscreen, met dank aan Apple. Men kwam op het Mobile World Congress 2009 met een brede portfolio full-touch telefoons en oplossingen. Men gaat uit van verschillende lifestyles als basis voor de mobile marketing en ziet zichzelf als pionier met een lange termijn strategie voor innovatieve producten en technologieën. De Mobile Experience draait om de koppeling van hardware en software. Met Mobile Innovator lanceert Samsung twee nieuwe programma s die Java en de Windows Mobile besturingssystemen beter ondersteunen en nieuwe mogelijkheden biedt voor ontwikkelaars. Android Google s poging om een eigen operating system in de markt te zetten heeft weliswaar enig succes, maar van een grote doorbraak is nog geen sprake. HTC kwam in Barcelona met de Magic, maar dat is dan weer een Vodafone deal, verder blijft het vrij stil. HTC is verder nog voornamelijk een Microsoft aanhanger, dus hoe sterk staat Google nu eigenlijk? Het antwoord op die vraag hangt sterk samen met wat Microsoft in de mobiele markt wil, naast Windows Mobile 6,5 komt men dus ook met een Marketplace App Store. Apple heeft al zoiets, Nokia kwam er in Barcelona mee als Ovi Store. MS wil heel veel software, men spreekt over apps, maar dat zullen voornamelijk consumenten applicaties zijn, dus veel games en leuk entertainment spul, astrologie en zo. Microsoft wil de developers zo een platform geven, zal ongetwijfeld de leuke krenten uit de pap halen en die in Windows Mobile 7.X inbouwen. Diensten leveren, dat is waar uiteindelijk iedereen naar toe wil. Microsoft met de My Phone mobiele data back up dienst gaat al die kant op. De vraag is dan of de enorm sterke net-presence van Google genoeg is om Android overeind te houden. Google is geen operator en geen fabrikant en heeft alleen veel macht omdat ze bijvoorbeeld heel gericht netverkoop van eigen producten kunnen sturen. (advertentie) 15 MOBIEL

11 ICT vakhandel ISE Integrated Systems; the rise of the AV integrator Digital Signage is groeimarkt Projectoren, beamers, schermen, klein en groot, complete AV systemen en ophangbeugels, maar ook wat meer home automation, kortom veel mooi spul. Professionele Audio- en Video (AV) is het terrein van de Integrated Systems Europe. Het is de show van wat men Systems Integrators noemt, maar de ISE in de RAI op 3-5 februari gaat duidelijk meer over AV systemen en in het bijzonder ook Signage systemen. Signage is booming, het is een duidelijke groeisector. Ieder bushokje, iedere etalage, ieder station heeft of krijgt digitale schermen. Het was op de ISE geanimeerd, met meer dan bezoekers en dat was misschien zelfs iets meer dan vorig jaar, in een goede sfeer en voor de RAI een opsteker. Hallen vol met wat voortkomt uit de verkopers van videoprojectoren, die nu samen met de digital signage toch wel een nieuwe branche aan het worden zijn. De AV (audio/video) integrators, bedrijven die projectoren, videowanden en zo leveren, maar dan als turn-key systemen. Dus ook samenwerkend met camera s en sensors, voor allerlei doeleinden, promotie, signage, beveiliging, crowd control, richtingaanwijzers, en wat al niet. Als het zo doorgaat is er geen gewoon reclamebord meer te zien over tien jaar en is alles elektronisch, high res en zelfs 3D. Het was een indrukwekkende show, en hoewel wat grote merken zoals Sony het af lieten weten, was het toch behoorlijk gevuld, een hal of acht en dat kan de RAI wel gebruiken. Ook technisch kwamen we verrassende dingen tegen. Philips liet bijvoorbeeld leuke en indrukwekkende 3D schermen zien waarvoor geen bril nodig is. Het is een trucje met een soort voorzetscherm en aangepaste diepte informatie, indrukwekkend en zeker voor games en filmzalen een nieuwe belevenis. De verschillende projector boys lieten nogal wat zien aan projecties en schermen, sommige bijna huizenhoog, maar het bleek, naar mijn gevoel, te vaak te gaan om de ophangbeugels en ander ijzerwerk. Allemaal wel groots opgezet, zeker voor een show van 3 dagen, maar de sfeer zat er in. De Nederlandse exposanten die we spraken zoals de mensen van video-switch expert Datavideo waren zeer te spreken over het bezoek. Wel klaagde men er over dat de Nederlandse pers geen interesse toonde, maar dat ligt meer aan de wel erg Engels aandoende Beeldschermen van super-formaten organisatie, een beetje a la IBC; men was even vergeten in ons land deze show te promoten. Jammer, want voor veel Nederlandse ICT-ers was hier heel wat te zien, van kleine zakprojectortjes van Optoma en 3M tot superdingen en hele videowanden. Het middensegment qua projectie is nu interessant aan het worden, met name de onderwijsmarkt, met 1500 lumen short-throw projectoren van diverse leveranciers zoals Epson en Optoma is die echt aan het boomen. Die vaste afstand dingen zijn ook ergonomisch (de leraar hoeft niet in de beamer te kijken) echt een oplossing voor classroom projectie. Ook senioren zijn een goede doelgroep, al zullen daar de HD projectoren beter scoren, die zijn meer afgestemd op de HD kwaliteit van BluRay. High Definition en Hi-Res HD groeit natuurlijk, voor hele grote schermen is het ook wel nodig, maar in de huiskamer rukt HD ook op. Er zijn schermen voor, maar ook projectoren, al zijn die wel een keer of vier zo duur als een SVGA beamertje. Ook in LCD is er HD, de LCD schermen worden steeds dunner en plasma valt langzaam weg. Wel is er door de crisis nu weer een vertraging in die omslag, want grote schermen zijn relatief goedkoper in plasma dan in LCD. Ook de projectoren zijn het afgelopen jaar duidelijk goedkoper geworden, ze zijn er al rond de 400 euro. Game-projectors Voor een deel noemt men dat gaming-projectors, de Wii-generatie. Die zijn bedoeld voor de spelers, springers en sporters op de thuismarkt en niet erg bestand tegen ruw vervoer, met dure lampen met een beperkte levensduur (daar zit de verdienste). Er is daarmee ook een andere formfactor op de markt gekomen. Dat is de short-throw, met vaste projectieafstand en kort op het scherm, geschikt voor vaste opstelling in klaslokalen, showrooms en bejaardenhuizen en de husikamer natuurlijk. Trends Volgens AV-goeroe Gary Kayye zijn de volgende trends zichtbaar in de AV-branche: ten eerste dat alles kleiner en krachtiger wordt. De za-k of pico-projector gaan in 2009 echt doorbreken, gekoppeld aan mediaplayer, mobiele telefoon, ipod of navigator. De batterijtijd is nu 2 tot 4 uur, LiIon is ook hier, samen met LED-lampen, de oplossing. Groter, maar een technische doorbraak die al in de lucht zat, zijn de laser-projectors. Geen rode strepen voor in de disco, maar hele beelden en dan met UHP ofwel Ultra High Performance lampen die meer zichtbaar licht leveren dan de huidige LED is een doorbraak in maxi-projectors, verlichtingssterkte, ook voor die een beperkt grote objecten en schermen. kleurgamma bieden. De laser-projectors gaan er eerst als rear-projector home cinema schermen komen. Als de klanten dat waarderen, komt er een hele golf laser-projectors op de markt. Vervolg op paina maart 2009

12 Cloud AV Schermen zijn goedkoop en content kan overal zijn, maar hoe koppel je de hele zaak aan elkaar en maak je gebruik van wat men nu Cloud Computing noemt. Om te beginnen door netwerk-connectivity in te bouwen in schermen, per draad of via WiFI. Met een IP-nummer kan dan ieder scherm op afstand bestuurd worden en omgekeerd ieder camerabeeld worden verwerkt. Als projectoren eigenlijk kleine IP-schermen zijn, dan kan men ook browsen en internet-content laten zien. De projector of het hele AV systeem kan dan deel worden van de hele internet-cultuur. Crisis helpt Omdat bedrijven besparen op reizen, zie je steeds meer videoconferencing, skype sessies, en groepscommunicatie. De techniek is er; men raakt gewend aan videotelefonie en het is ook milieutechnisch natuurlijk geen gek idee. Het mist de menselijke contactfactor, maar juist in deze crisis zal men veel meer gebruik gaan maken van dit soort technieken, ook dat is dus een groeitip. Verkopen De mensen in de AV sector zijn meest goede verkopers, rustig en oplettend, niet van die feitenspuiers als in de meeste computerzaken. Het gaat om projecten, het ijzer en de hardware zijn maar een deel van het project. Er zit meestal veel installatie en bekabelingswerk in, maar ook een flink stuk ego, men wil indruk maken. Dan is de prijs van zo n projector of videowand niet eens het belangrijkste. 3M Mpro110, palmprojector Screen-less Men zoekt ook in de AV naar nieuwe klanten en een belangrijke categorie is daarbij de zgn. screen-less organisaties en particulieren. Met een videobeam op een witte muur projecteren kan wel, maar het kwaliteitsverschil is duidelijk. Een speciaal scherm of bewerkt oppervlak geeft een beter beeld. De RAI was niet de organisator van de ISE en dat was te merken en dan kijk je toch even anders naar prijzen, 2,90 euro voor een kop koffie, 4,80 euro voor een snee brood, wil de RAI haar klanten echt wegjagen? Bij de IBC ging dat echt bijna fout, en ook op de ISE klaagden de bezoekers en exposanten over exorbitante prijzen. Niet alleen catering, ook de levering van telefoon, internet of stroom vinden de exposanten een rip-off en dat horen we van veel kanten. Waarom gooit de RAI zelf haar glazen in, dit soort shows kan overal terecht en Amsterdam biedt steeds minder en wordt steeds duurder. Amsterdam is nog steeds aandeelhouder van de RAI, de politiek zou hier eens naar moeten kijken. Cohen en Dat valt ook in de retail te demonstreren en een projector zonder scherm verkopen is dus een gemiste kans. Full HD Projecteren in HD is wat gebruikers nu gaan vragen zeker nu BluRay dat ook qua content mogelijk maakt. Optoma, in ons land nog tamelijk nieuw, maar wereldwijd een grote speler, liet tijdens ISE in de Amsterdam RAI Full HD Home Cinema zien. De Optoma Themescene HD82 is de top van Optoma s Home Cinema line-up. De projector levert scherpe beelden met een volwaardige HD-resolutie (1080p), kent een lichtopbrengst van 1300 ANSI Lumen en heeft een contrastverhouding van :1, dankzij de nieuwste DarkChip3 van Texas Instruments. Met de zogenaamde Pure Engine toepassing heeft men drie afzonderlijke technologische hoogstandjesingebouwd; Pure Motion, Pure Colour en Pure Detail die ieder hun bijdrage leveren aan een rustige en realistische projectieweergave. In veel RAI is (te) duur Philips super remote Pronto gevallen gaan heftige actiescènes met snel bewegende beelden ten koste van de scherpte van het beeld en treden regelmatig ongewenste effecten als flikkerende lijnen op. Home automation Naast projectoren was er ook home automation, een logische uitgroei voor AV installateurs. Het bleef dan ook vooral in de AV sfeer met netwerkbeheer en uitgebouwde remotes zoals Philips Pronto, dat is eigenlijk al meer een controller voor complexere AV systemen en home cinema. Er is ook een trend dat men iphones en andere handsets gaat gebruiken als controller voor installaties. Een stukje software en WiFi of Bluetooth zorgt voor de verbinding, dan kun je die stapel remotes ook wegdoen. Voor home automation in bredere zin, dus naast AV distributie en control ook licht, verwarming, energie, beveiliging en zo is er ook weer wat ontwikkeling, zoals de KNX standaard die nu door meer dan 100 bedrijven ondersteund wordt, waaronder Siemens, Miele, ABB, Bosch, legrand en Honeywell. Energiebesparing is ook daar de grote aanjager, door allerlei systemen aan elkaar te koppelen kan veel stroom bespaard worden. Overigens zijn er meer home control standaarden zoals de Amerikaanse homebus en vooral de aanpak van de Digital Living Network Alliance is belangrijk. Ericsson heeft een toegangscontroller daarvoor, die heet de Connected Home Gateway. Die sluit ook weer aan bij standaarden als IMS en Open IPTV Forum. L. S. consorten maken Amsterdam tot een karikatuur, te duur, te netjes en zonder de magische uitstraling die Amsterdam op de kaart zette. Juist op zo n internationale show wordt dat duidelijk, men wil even een joint en misschien wat vrouwelijks proeven, en dat is er niet meer of in ieder geval minder. Men komt niet naar Amsterdam vanwege WiMax, grote gebouwen of glasvezel, maar omdat het iets extra s biedt, iets bijzonders. Waarom moet dat worden vertroebeld, door te hoge prijzen, te dure taxi s, slecht openbaar vervoer omdat de stad overhoop is gehaald en een service die ook in de RAI niet meer dan matig is te noemen. ICT vakhandel maart 2009

13 Marcel Bink nieuwe country manager voor Wellnomics Nederland Wellnomics heeft Marcel Bink aangesteld als country manager voor Nederland. Tobias Rother VP International Operations Pallas Athena Pallas Athena heeft Tobias Rother benoemd tot vice-president international operations. In deze rol geeft hij sturing aan de internationale groei van de Nederlandse BPM-leverancier. Carol Dona nieuwe CEO Ricoh Nederland Ricoh Company Ltd. heeft Carol Dona (58) aangesteld als nieuwe CEO in Nederland. Hij volgt hiermee de huidige CEO Michel De Bosschere (60) op, die is benoemd tot de nieuwe topman van Ricoh in Frankrijk. Logistiek manager van het jaar Lars Breedveld, logistics manager bij Samsung Electronics Benelux is verkozen tot logistiek manager van het jaar Debby Kappetijn marketing communications manager Europe Talk & Vision Talk & Vision heeft Debby Kappetijn (29) aangesteld als marketing communications manager voor Europa. Robert Cransberg account manager bij Twinfield Twinfield heeft Robert Cransberg aangesteld als senior account manager. Nienke den Hartog marketing manager VDD IQware VDD IQware heeft Nienke den Hartog (25) aangesteld als marketing manager. Jeroen Wijnen gaat partnerkanaal itactic uitbreiden itactic heeft Jeroen Wijnen benoemd tot channel manager. Wijnen wordt daarmee verantwoordelijk voor de ondersteuning van de bestaande partners en voor de verdere uitbouw van het partnerkanaal. AAC Cosmos opent nieuw kantoor in Apeldoorn ICT dienstverlener AAC Cosmos heeft een nieuwe vestiging geopend in Apeldoorn. Het (sales)kantoor is gevestigd in het bedrijvenpand Facilium. Ton Teunissen T-Mobile sales T-Mobile heeft Tom Teunissen benoemd tot directeur sales. Teunissen zal in deze functie toetreden tot de directie van T-Mobile in Nederland. Ninke Tewarie Tewarie en Sinnema vormen directie BravoSolution Benelux BravoSolution heeft Ninke Tewarie (40) en Jakob Sinnema (50) benoemd tot directie van BravoSolution Benelux. Heeren Investors benoemt Maurits Aalders tot algemeen directeur Holdingmaatschappij Heeren Investors heeft Maurits Aalders (41) benoemd tot algemeen directeur. In deze functie is hij zowel verantwoordelijk voor de holding als voor de werkmaatschappijen Gedon, Grafinex en Intellimens. Arjen Wiersma VP sales & services StreamServe StreamServe heeft Arjen Wiersma benoemd tot vice-president sales & services voor de Benelux, Frankrijk, Spanje, Italië, Griekenland en Turkije. Jakob Sinnema Arjen Wiersma CEP BENELUX B.V. opent kantoor in België CEP Benelux heeft een kantoor geopend in Haasdonk (België). De verantwoordelijke persoon in Haasdonk is de heer L. Hebbinckuys. Kris Cole Managing director Benelux Adobe Adobe Systems Benelux heeft Kris Cole bevorderd tot managing director Benelux. In zijn nieuwe rol wordt hij verantwoordelijk voor het strategische beleid en de operationele bedrijfsvoering binnen de Kris Cole Benelux organisatie. VDD IQware stelt Michiel Meijers aan als product manager Met de overname van Docalot heeft VDD IQware, ontwikkelaar en leverancier van het ECM-systeem Hyarchis.Net, Michiel Meijers (33) aangesteld als product manager van de Document Composition bouwsteen. Aanstelling Marc Schuller binnen Azlan Marc Schuller is in dienst getreden bij Azlan (deel van de Tech Data group) als business unit manager Cisco. Cees Heikamp manager storage practice Bull Bull heeft Cees Heikamp benoemd tot manager storage practice. Nieuwe manager communication s Ricoh Ricoh heeft Nicolette Kersbergen-Van Kempen (37) benoemd tot manager communications. Nicolette Kersbergen-Van Actemium SCE verkoopt distributierechten Xplore Actemium SCE, voorheen Methec, heeft het distributieschap van de Xplore pen-tablet computer overgedragen aan MoxX bv. 3COM: Raf Peeters 3Com heeft Raf Peeters benoemd tot sales manager Benelux. Marcel Metens bij Xerox Xerox (Nederland) B.V. benoemde Marcel Martens (38) tot sales director production systems. ICT vakhandel maart 2009

14 Mini-Notebooks: marktsucces Slechts een jaar nadat de eerste modellen op de markt verschenen, hebben netbooks ofwel mini-notebooks (want de naam netbooks is blijkbaar al geclaimd) de PC-markt compleet veranderd. Netbooks hebben een nieuw marktsegment doen ontstaan; gebruikers met de behoefte om altijd en overal full-text online te zijn. Maar ook nieuwe gebruikersgroepen zoals ouderen zijn meegegaan in deze trend. De verkoop van netbooks heeft zeker in Europa de retailomzet voor veel retailers in 2008 goed geholpen. Van de 3,6 miljoen netbooks in de EMEA verkocht Acer er 1,095 miljoen stuks, een marktaandeel van 30,3%. ASUS met 1,011 miljoen Eee PC s op tweede, een marktaandeel van 28%. HP, Samsung en Dell volgen samen met een marktaandeel van 17,7%. Ondanks de actuele problemen van de financiële markten en algemene economische onzekerheid, zullen de netbooken notebook-markten in 2009 blijven groeien, aldus Gianfranco Lanci, President & CEO, Acer Inc. Met bedrijven die erop gericht zijn de crisis onder controle te houden, worden consumenten en producten die voor hen zijn ontworpen belangrijker omdat gebruikers niet zonder persoonlijke communicatie-instrumenten kunnen. Netbooks: langzaam groter De eerste netbooks hadden vrij kleine 8 inch schermpjes en al vrij snel schoof de standaard netbook naar de 10 inch, maar ook daar zit beweging is. Modellen met maten van 8 tot 13 inch worden nog netbooks genoemd, daarboven zijn het gewone notebooks. Er worden steeds dunnere schermen gebruikt, en ook aanraakschermen gaan in kleine notebooks verschijnen, ASUS heeft ASUS W90 Multimedia Notebook Er zijn natuurlijk heel veel notebooks op de markt, en ze veranderen ook snel qua specificaties. Het integreren van een 3,5G modem, solid state diskdrives (SSD) die nu geheugen weer iets duurder wordt dan weer worden vervangen door harde schijven en een algemene trend naar dunner, fraaier, lichter en met meer batterijpower. We kijken naar de ASUS W90 als een voorbeeld van de nieuwste generatie power-notebooks. Asus noemt dit terecht een multimedia notebook, want dit zijn het soort meenemers waar men gerieflijk in de trein een film op kan bekijken, gamen of favoriete muziek afspelen. Vooral gamen vraagt dan naast de Intel Core2 Duo CPU ook flink wat graphics power, waarvoor men dan een dual ATI Mobility Radeon HD 4870 X2 gebruikt, die dan het 18,4 inch breedbeeldscherm aanstuurt in Full HD1080p kwaliteit. Wil men nog meer vermogen, dan is via Turbo Gear overklokken met 25% ook nog mogelijk. Qua geheugen kan men gaan Dell komt met tablet-notebook er al een in de Eee-lijn. Dell heeft ook al een soortgelijk model in tablet-vorm. Ook Fujitsu-Siemens ziet wel wat in die aanpak, de Lifebook T5010 en de Lifebook T1010 zijn meer dan alleen een notebook. Draait men het scherm 180 graden om, dan transformeert de Lifebook T tot een uiterst krachtige Tablet PC met onder andere One-note, Connectivity, reviewing met Inking en nog vele andere tools voor pen-based computing. Een andere trend is het al inbouwen van een HSDPA moden voor snel dataverkeer, een simmetje erin en klaar, en via de operators worden dergelijke netbooks aangeboden in een abo/subsidiedeal. Acer Aspire Netbook update De marktleider, zij het met nipte voorsprong op ASUS is Acer, dat blijft vasthouden aan het 10 inch formaat. Acer introduceert een volledig nieuwe 10" Aspire One netbook met 160 GB HD. De nieuwe netbook is compleet uitgerust met een 10 inch beeldscherm, Windows XP en geïntegreerde Bluetooth en is ontworpen voor een snel, simpel en zeer eigentijds mobiel gebruik. De ultradunne 10" Aspire One is beschikbaar in vier hoogglans kleuren: wit, blauw, rood en zwart. Met een gewicht van iets meer dan één kilo (1,18 kg) biedt men daarmee een combinatie van ultra-draagbaarheid en maximale schermgrootte voor internetgebruik en gegevensinvoer. De Aspire One heeft een 10.1" WSVGA LED backlight scherm met een resolutie van 1024x600 pixels. Geïntegreerd bovenaan het scherm is de Acer Crystal Eye webcam, geoptimaliseerd voor slecht verlichte omgevingen. De 10" Aspire One wordt standaard geleverd met ingebouwde b/g WiFi en er kan naar keuze een ingebouwde WiMAX of 3G (mobiel chip) geleverd worden. De 10" Aspire One voldoet aan de Energy Star 4.0 normen en er is een batterijduur tot zeven uur mogelijk. De Aspire One is uitgerust met een Intel Atom processor en kan worden geleverd met tot 2 GB DDR geheugen. tot 6 GB snel DDR2, qua HD-opslag in 2 slots tot 1 TeraByte. Voor echt Dolby 5.1 geluid zijn er zes speakers gemonteerd. Voor afspelen is er een BluRay/DVD combo, voor communicatie n WiFi, Bluetooth en Ethernet. Qua software Vista 64 bit Premium, ook dat is tops. Het uiterlijk van de W90, geborsteld aluminium, past bij de trend naar metaal die we ook bij mobiele handsets zien. Het LCD scherm is high-definition, maar ook veel helderder dan schermen van een vorige generatie. Alles bij elkaar dus een top-notebook, want nog mist is de ingebouwde 3G toegang. Vervolg pagina 24 ICT vakhandel maart 2009

15 De Aspire One wordt geleverd met het Windows XP Home besturingssysteem.. Packard Bell Dot Het B-merk van Acer heeft ook een leuke netbook, met een 8,9 inch scherm wel erg dicht tegen de ASUS Eee van de eerste generatie aan, maar geen SSD en wel een 160 GB harde schijf. gewicht 1 KG, een 1,6 GH Atom CPU en ietsje groter dan de ASUS voorloper. ASUS De marktpionier blijft het goed doen, al is het wat kleiner dan Acer, maar ASUS heeft de hele Eee-lijn van de succesvolle 900 en 1000 serie Eee PC s ondertussen slim uitgebreid naar desktop en zelfs PC/TV combi s. De nieuwe S121 notebook is naast de 9 en 10 inch Eee netbook lijn een wat groter model met meer mogelijkheden, maar zeker ook een veelzijdige metgezel voor mobiel computergebruik. Bestemd voor personen die hun notebook niet alleen als hulpmiddel zien, maar ook als accessoire (met wat Svarovski kristallen als accent) ter aanvulling op hun gevarieerde levensstijl. De notebook bouwt voort op de Eee PC S101 netbook, heeft uitgebreide multi-tasking mogelijkheden past zowel op kantoor als in de meest trendy uitgaansgelegenheden, charme en productiviteit bij elkaar. De ASUS S121 met een Intel Atom Processor Z520 (1,33GHz, 533MHz, 512KB cache) heeft een suite met gebruiksvriendelijke functies voor multimedia en internet. Uitgerust met een 12,1" energiebesparend, LED backlight scherm, harddisk opslagopties tot 250GB terwijl gebruikers die vaak reizen en onderweg onmiddellijk toegang nodig hebben tot gegevens kunnen kiezen voor een Solid State Drive (SSD) van maximaal 512GB. Gebruikmakend van de nieuwste controller technologie om tweemaal zo hoge gegevensoverdrachtsnelheden te bieden in vergelijking met traditionele harde schijven, leveren ASUS SSD s dankzij hun schokbestendigheid tevens totale gegevensbescherming en betere betrouwbaarheid, snellere opstarttijd en lager stroomverbruik. De ASUS S121 is voorzien van de exclusieve Super Hybrid Engine (SHE), die de energie efficiency van de notebook in hoge mate verbetert, zodat gebruikers profiteren van langere batterijduur per oplaadbeurt wat zorgt voor langer continue computergebruik. Men kan kiezen uit Windows Vista Home Basic, Windows XP of GNU Linux. Samsung Het Koreaanse Samsung heeft nu met de NC20 de eerste 12,1 netbook pc met een hi-tech uiterlijk en een groot geheugen, maar nog steeds een ultracompacte vormfactor. Deze mini-notebook met een gewicht van slechts 1,52 kg is bedoeld als flexibele werkplek en biedt op het 12,1 inch WXGA LED-scherm dezelfde resolutie van 1280x800 als die van een traditionele 15,4 notebook pc en ook een ergonomisch toetsenbord in normaal formaat., dus meer dan voldoende voor multimedia, internet, tekstverwerking en bijvoorbeeld online games. Het Microsoft Windows XP Home besturingssysteem, WiFi b/g, Ethernet, Bluetooth 2.0+EDR, een 3-in-1 multikaartlezer, een VGA-connectie en een harde schijf van 160 GB onderstrepen dat men hier een serieuze meeneemcomputer heeft neergezet. Op de Samsung NC20 is de Silver Nanotechnologie toegepast. Doordat het toetsenbord een coating heeft van nanozilver ionenpoeder, blijft de Samsung notebook beschermd tegen bacteriën. De Samsung NC20 kost 499,- inclusief BTW ASUS S121 Toshiba Portégé R600 groenste notebook Toshiba, natuurlijk in de laptops een speler van formaat, heeft ook kleinere notebooks, maar mikt ook op groen. Greenpeace prijst het milieubewust ontwerp van de Portégé R600 van Toshiba, die is tot winnaar uitgeroepen in de categorie Notebooks van de Green Electronics Survey Volgens de onderzoekers, die als taak hadden de groenste elektronische producten ter wereld te selecteren, troeft deze lichtgewicht van Toshiba de concurrentie af door het beste te scoren op de eliminatie van toxische stoffen. Ook het hergebruik van plastic onderdelen in de laptop oogstte waardering. De Portégé R600 geen lood, kwik of andere zware metalen. Het met LED s verlichte beeldscherm, de snelle Intel Centrino 2-processor en de energiezuinige Solid State Drive (SSD) resulteren in een laag stroomverbruik en een lange batterijlevensduur (tot zes uur) die de milieubelasting verder terugdringen. MSI Ook MSI dat net als Acer en ASUS wat breder wil kijken dan het leveren van assemblage onderdelen (kaarten en mainboards) heeft met de Wind redelijk succes. Die werd via de grootgrutters ook als Medion Akoya in de markt gezte en dat helpt natuurlijk wel. De nieuwe 10 inch Windows XP netbook MSI Wind U115 met een Intel Atom chip heeft een hybriede opslag, tegelijkertijd een SSD en een normale HDD. Opstarten en werken vanaf de SSD gaat snel en zo n solid state disk is voor mobiel gebruik energiezuinig en betrouwbaar. De grootte van de SSD is 8GB of 16GB en de HDD is 120GB of 160GB. Met het MSI Exclusive Hybrid Storage Technology systeem kan in ECO on Mode de normale harde schijf uitgeschakeld worden en alles gaat dan via de SSD. De CPU heeft een kloksnelheid van 1,60 GHz enw erkt samen met de Poulsbo US15W chipset. Er zit een 1,3M of 2,0M webcam in, Wi-Fi b/g en zelfs n, Bluetooth 2.0 en een multicard reader. Het gewicht is minder dan één kilogram zijn met de 3 cel-batterij inbegrepen, er is ook een 6 cel batterij. HP De marktleider heeft een aantal netbooks, maar alleen met Windows XP. HP zal zijn netbooks in Europa alleen nog met Windows leveren; de markt in Europa is volgens HP te klein om Linux-netbooks voor te leveren, overigens een vreemde instelling, juist hier worden veel netbooks met Linux verkocht. ICT vakhandel maart 2009

16 HP heeft momenteel vier mini-laptops; de HP Mini 2133, 2140, 1000 en de Compaq Mini 700. Sony lichtgewicht, compacte VAIO notebooks De Sony nieuwe lichtgewicht ultra portable P-serie notebooks met 8 inch scherm wegen minder dan 640 gram en zijn iets groter dan een A5-enveloppe. De VAIO P-serie beschikt over 3G-connectiviteit, een ergonomisch ontworpen toetsenbord en hoog resolutie 8-inch X-black LCD-scherm en is beschikbaar in hoogglans pianorood, donkergroen, zwart en wit. Sony voorziet nu ook de grotere (11,1 en 13,3 inch) VAIO Z- en TT-series van geïntegreerd mobiel internet via het Vodafone netwerk. Hierdoor beschikt de gebruiker van deze uitgebreide en zeer draagbare notebooks overal over razendsnel breedband internet. Door alleen de SIM-kaart in het notebook te plaatsen is direct verbinding met het internet te maken en is externe apparatuur niet meer nodig. Om aan snel mobiele dataverkeer te wennen is er een 30 dagen gratis proefperiode. De benodigde Vodafone Mobiel Connect-software is al op de nieuwe notebooks geïnstalleerd. De VAIO TT-serie is beschikbaar vanaf EUR 2.500,- en de VAIO Z-serie is beschikbaar vanaf EUR 2.000,-. Nieuwkomer LG LG gaat het met de LG-X120 in de populaire markt van netbooks ook proberen. De LG-X120 is een compacte mini-laptop met 160 GB harddisk en 1,6 GHz CPU, maar wel voorzien van een ingebouwde HSDPA connectie voor mobiel internet. LG komt uit de mobiele wereld en doet daar dus veel mee, er is ook Bluetooth voor bellen via een mobieltje. Vanwege dat snelle mobiele modem zullen we de LG wel terugzien als bundeldeal bij mobiele aanbieders. De LG-X120 draait zoals de meeste netbooks onder Windows XP Home Edition en heeft een snelstart Smart-On functie, waarmee binnen vijf seconden e applicaties, zoals een mp3-speler of een fotoviewer starten. XXODD XXODD tablet notebook De XXODD XNi120r mini-notebook met een Intel Core 2 Duo processor wordt in een handomdraai tot een Tablet-PC. Het 12" touchscreen TFT-scherm biedt naast besturingsopties als een virtueel (scherm) toetsenbord ook handschriftherkenning Standaard is de XNi120r tevens voorzien van 300Mbps draadloos internet én een Bluetooth module, optioneel is er een HSDPA/UMTS module voor breedband internet. Het scherm is 180 graden draaibaar en inklapbaar. De XXODD aanpak is flexibel, men kan voor een standaard configuratie kiezen of juist voor een krachtigere Intel Core 2 Duo processor, een grotere harde schijf tot wel 320GB of extra intern geheugen tot maximaal 4GB. Dit notebook is uitgerust met de nieuwe Intel 4965AGN draadloze netwerkmodule voor n-standaard WiFi. Met snelheden tot wel 300Mbit, dat is 5x sneller dan de g standaard. De XNi120r heeft een Bluetooth V2.0 module met EDR technologie om snel te kunnen communiceren met allerlei soorten mobiele apparatuur. een Gigabit LAN ethernet aansluiting en een 56K modem. De XNi120r is compleet uitgerust met onder andere een 2,0 Megapixel webcam, ingebouwde microfoon, 3 USB2.0 poorten, één IEEE1394 firewire poort, Dual-layer DVD herschrijver, een 7-in-1 kaartlezer en een Express Card 54(34) slot en Intel High-Definition audio. Supernotebooks : ASUS K en MSI X3x0-serie Op de CeBIT liet ASUS niet alleen de nieuwe form-factor modellen in de Eee lijn zien, zoals de all-in-one Top, de nieuwe keyboard computer, een tablet-achtige netbook met touchscreen, maar liet ook zien hoe je zo n keyboard PC draadloos kunt verbinden met een beeldscherm. Dat is duidelijk de toekomst, draadloos alles scherm en een heel laag gewicht, 1,3 kg voor een 13 inch notebook. Heel energiezuinig, met een speciale metaallegering die licht en supersterk is. MSI is net als haar Taiwanese concurrenten Acer en ASUS dik in de slag om een hele reeks consumentenproducten te leveren, zoals All-in-one PC s in diverse ma- aan elkaar en dan ook vrij zijn om van de ene kamer naar de andere te lopen met content en toegang die je volgt. Milan Rado met een Tablet-Netbook van ASUS ten, fraai vormgegeven en met de DVD achter het beeldscherm, dit soort all-purpose multimedia ASUS komt ook met een hi-end gaming en HD notebook, model K, waar de nieuwste AMD 40 nm Graphics Processors voor ATI inzitten, de ATI Mobility Radeon HD 4860 en ATI Mobility Radeon HD Die zijn krachtiger, zuiniger PC s zal vast een plaats vinden in zowel de huiskamer, keuken als voor professionele toepassingen in de signage en POS. MSI heeft verder haar reeks graphics kaarten weer uitgebreid met nieuwe topmodellen. en speciaal voor mobiele devices bedoeld. ASUS gaat deze chips dus inzetten in high-end notebooks, waar er nu een strijd ontbrandt tussen de Taiwanese leveranciers. Men wil echte topmodellen maken en dus ook gaan concurreren met bijvoorbeeld Sony en Toshiba. MSI komt bijvoorbeeld met de superlichte en luxe X3x0 serie en liet op de CeBIT modellen zien met een superdun 13 maart

17 Mystery Shopper CompTech World In deze barre tijden zijn er heel wat bladen en boeken te lezen of beurzen te bezoeken, die vertellen hoe het allemaal beter kan. Je kunt ook als Mystery Shopper langs bij shopeigenaren en kijken hoe zij hun business runnen. Directe informatie uit de eerste hand, wat volgens hen werkt, en wat juist niet. Het grote kijk- en vergelijk verhaal begint in Huizen. CompTech World was het eerste bedrijf waar ik, verkleed als Mario van Lemmen, op bezoek ging. Niet juist hier met een bepaalde reden, maar gewoon omdat het bij mij om de hoek is en ik er ooit eens wat had gekocht. Destijds was het een klein zaakje met een balie en wat randapparatuur, waar men nog gemoedelijk een PC in elkaar schroefde. Mijn mond viel nu - een paar jaar later - open van verbazing. Het deed me aan grootmoeders snoepwinkel denken of de eerste PC shop (Cafka) van Paultje Kooiman in het centrum van Amsterdam. Lekker vol met ICT en CE producten, een centrale balie en een ruimte TD. Het was niet mijn opzet om onaangekondigd als onwetende consument binnen te komen om wat te kopen en te kijken of het juiste product werd aangeprezen. Nee, de intentie was om eens te praten over de winkel, de handel en vooral de kansen. Want praten over hoe slecht het gaat, doen wij al genoeg met zijn allen. Ik heb afgesproken met Sander, de eigenaar die al zo n beetje 15 jaar in het vak zit. Ten eerste vroeg ik natuurlijk of hij wel goed bij zijn hoofd is met zo n enorme voorraad en zo n breed assortiment. Heeft hij niet gehoord dat het crisis is? Als antwoord begon hij hard te lachen en vervolgde: De grootste fout die wij als handel ooit gemaakt hebben met de chipboeren voorop is onze handel uit handen geven. Door klanten zelf te leren sleutelen. Hiermee hebben we margemaker nummer 1 weggegeven. Noem mij een bruingoed- of een witgoed product waar gepromoot wordt om zelf te gaan sleutelen. Bij elke defect, al is het maar een lampje, gaat men terug naar de winkel of laat een servicedienst langs komen en dan wordt het gerepareerd voor standaard 50 euro of meer (lees: exclusief vervangingsproducten). Wij hebben het zelf verknoeid en zullen dat eerst recht moeten zetten. CompTech World is vijf jaar geleden opnieuw begonnen met een filosofie, die hierop gebaseerd is. Te weten: vakkennis, goede service en gezonde marges en ook in die volgorde. We richten ons namelijk niet op de echte prijskopers die graag voor 2 tot 5% goedkoper een uurtje willen rondkarren. Dat is een verloren strijd en van internetshops kun je het niet winnen. Wij stoppen liever onze energie in de serieuze klanten die graag ook een goed advies en service wensen en dat zijn er heel veel. Niet alleen zelfstandigen of ondernemers, maar ook ouderen en particulieren die gewoon geen tijd hebben of vrij willen maken voor geneuzel rondom de PC. Die betalen hiervoor graag 5% tot 15% marge voor zekerheid en betrouwbaarheid. Zo verkopen we steeds meer laptops. Mensen kopen ze niet als vervanging maar als tweede PC en dan het liefst in een netwerkje. Dit is voor ons erg belangrijk, we leveren de top 3 merken laptops, maar daarnaast komen we ook het netwerk thuis installeren met alles erop en eraan. Voor onderhoud zien wij de mensen toch nog veel met de PC onder de arm hier komen, in plaats van te bellen voor een thuisafspraak. Mensen moeten nog erg aan deze mogelijkheid wennen, vooral als het puur voor onderhoud is, want het werkt toch nog! Aan de ene kant heeft men gelijk want de televisie of de vaatwasser geeft men ook geen onderhoudsbeurt, al voorkomt preventief nakijken en opschonen vaak meer ellende en dat voor een toch redelijk tarief. Nee, we mogen niet klagen, we maken elke maand winst en zelfs met stijging. Dit hebben we voornamelijk aan het rijtje: vakkennis, service en gezonde marge te danken. Natuurlijk is internet voor ons ook erg belangrijk maar niet in de zin van directe verkoop. De klant kan zien wat wij verkopen en wat op voorraad is. Uiteindelijk komt de klant naar de zaak om het te kopen en voor extra advies. Daarom investeren we liever in onze winkel en hebben alles ruim op voorraad en zijn ook meer breed dan diep georiënteerd. De merken die wij voeren, zijn door ons uitgebreid getest en vinden wij zelf prettig om mee te werken. Deze adviseren wij dan ook met volle overtuiging aan onze klanten. Niet vanwege de marge maar vanwege het gemak en de kwaliteit. Het liefst ook merken die men niet ziet bij een Mediamarkt of een andere groot retailketen, zoals Eminent, Digitus of KÖNIG. Als groeimarkt zie ik naast laptops ook externe harde schijven en beveiliging. Blu-ray begint ook steeds harder te lopen, net als de Media Player in de huiskamer. De First buyers komen al via internet bij ons terecht, maar medio dit jaar zullen de andere consumenten volgen. Wij hebben dan ook een complete opstelling klaar staan met LCD-TV voor in de huiskamer. Gaming is en blijft een niche markt vooral voor internetkopers, maar het hoort erbij, dus hebben wij het. Om een lang verhaal kort te maken, we zijn erg blij dat we voor deze bedrijfsfilosofie hebben gekozen. Het heeft veel tijd gekost om onze vakkennis, service (en gezonde marge) bekend te krijgen bij de gewone klant maar vorig jaar konden we eindelijk de vruchten plukken. CE RETAIL maart 2009

18 Bedrijfsprofiel Kroll Ontrack biedt resellers unieke data recovery-technologie Niemand wil eraan denken: een brand in het bedrijfspand die de gehele server-omgeving in de as legt of een computer die er ineens mee ophoudt terwijl de laatste back-up van drie maanden geleden stamt. In het verleden kozen resellers in zo n geval al voor bedrijven als Kroll, IBAS, Ontrack Data Recovery of Vogon. Deze zijn samen opgegaan in Kroll Ontrack. De critical data specialist biedt zijn klanten oplossingen op het gebied van data recovery, data vernietiging, data migratie en -conversie en computer forensics. Eigen, unieke technologie Met meer dan 30 jaar ervaring, meer dan 200 engineers en meer dan recoveries per jaar is Kroll Ontrack wereldwijd de grootste en technologisch meest vooruitstrevende aanbieder van data recovery-producten en -diensten. Het bedrijf kan verloren of beschadigde data van ieder besturingssysteem en van alle soorten opslagmedia terughalen met zijn doe-het-zelf-, remote- en cleanroom -oplossingen dankzij zijn honderden eigen tools en technieken. In het kantoor in Hoofddorp beschikt Kroll Ontrack over een laboratorium waar gegevensdragers in een stofvrije omgeving uit elkaar gehaald kunnen worden. Het hoofd van het laboratorium is een Amerikaanse data recovery-specialist. Hij heeft al veel opzienbarende recoveries op zijn naam staan, waaronder het terughalen van gegevens van een neergestorte harde schijf van de ontplofte spaceshuttle Columbia. Software-oplossingen Voor logische schades kunnen resellers de verschillende software-oplossingen zoals Ontrack PowerControls gebruiken of verkopen. Bij meer complexe gevallen biedt de unieke en snelle remote data recovery-dienst uitkomst. Daarnaast heeft Kroll Ontrack ook oplossingen voor data migratie en conversie. Het maakt hierbij niet uit of het gaat om het converteren van het ene dataformaat naar het andere of van het ene medium naar het andere. De experts van Kroll Ontrack kunnen zelfs gegevens van verouderde media op moderne media overzetten. Naast het herstellen van data beschikt Kroll Ontrack Nederland over technieken om het tegenovergestelde te bewerkstelligen: permanente verwijdering van data van een gegevensdrager. Dit is vooral van belang voor computers die weggedaan of doorverkocht worden. Een voorbeeld van een dergelijke oplossing is de Degausser. Dit is een kast met daarin een supersterk magnetisch veld dat ervoor zorgt dat gegevens snel verwijderd worden. Een alternatief is de Ontrack Eraser software waarbij de data volgens verschillende standaarden overschreven kan worden. Zo kan bijvoorbeeld gekozen worden uit standaarden van de nationale veiligheidsdiensten van Noorwegen, Zweden, Engeland en Duitsland of die van het Amerikaanse leger. Partnerprogramma voor resellers Door de gespecialiseerde tools en technieken die nodig zijn bij data recovery en vernietiging is het voor veel resellers niet rendabel om zelf deze producten en diensten te ontwikkelen. Het partnerprogramma van Kroll Ontrack laat hen toch de beste service aan hun klanten bieden. Hierdoor kunnen zij hun klanten nog beter van dienst zijn en de klantenbinding vergroten door een verhoogde klanttevredenheid, stelt Jaap Jan Visser, country manager Nederland bij Kroll Ontrack. Partners kunnen kiezen uit twee manieren van partnerschap: ze bevelen Kroll Ontrack aan (referral) of wederverkopen (resellen) de oplossingen. In het eerste geval ontvangen resellers een commissie voor het doorverwijzen naar Kroll Ontrack. De data recovery specialist handelt dan alles zelf af met de klant. In het tweede geval ontvangen resellers een korting van Kroll Ontrack. Resellers regelen dan zelf het verloop van het proces, uiteraard op de achtergrond bijgestaan door de specialisten van Kroll Ontrack. Critical Data Kit Om nader kennis te maken met de mogelijkheden biedt Kroll Ontrack resellers de Kroll Ontrack Critical Data Kit. Behalve het partnerhandboek en brochures bevat de doos een cd met proefversies van de software van Kroll Ontrack. Daarnaast zit er een checklist in die resellers uitleg geeft over de te nemen stappen bij gegevensverlies. Verder kan de doos gebruikt worden om een defecte harde schijf veilig naar het Kroll Ontrack laboratorium op te sturen. Ter kennismaking biedt het bedrijf namelijk de eerste economy analyse gratis aan. Het partnerprogramma en de Critical Data Kit zijn goede voorbeelden van hoe wij het onze partners zo gemakkelijk mogelijk willen maken om zaken met ons te doen, zegt Visser. Deelname ICT-resellers met een KvK-registratie kunnen deelnemen aan het partnerprogramma. Zij kunnen zich aanmelden door het partnerformulier uit de Kroll Ontrack Critical Data Kit in te vullen en op te sturen. Geïnteresseerden kunnen deze gratis aanvragen via Contact Kijk voor meer informatie over Kroll Ontrack en zijn diensten op of of bel met maart PROFIEL

19 3GSM Insider Visie Barcelona Eindelijk was het zover. Het Walhalla voor de telecommer. Barcelona, strand, tapas en heel veel mooie dingen. En dan heb ik het niet alleen over telecom. Gingen we vroeger standaard in busladingen naar de CeBIT. Tegenwoordig is daar voor de telecommer niet zo gek veel meer te beleven. Op een bratwurst, een praatje met de agenten bij de parkplatz en wat IT-spul na, want telecom zit tegenwoordig echt afgesplitst in Barcelona. Nee, geef mij maar 3GSM. Heerlijk dat entreekaartje van 599 euro waardoor het tasjesvolk effectief werd geweerd en je als geïnteresseerde alleen de juiste mensen tegen kwam. Wat ook meehielp, was dat ik samen met een groot aantal Nederlandse retailers op uitnodiging van LG naar binnen mocht. Voor degene die niet is geweest, 3GSM is meer dan een bonte verzameling tasjes, accessoires en een paar toestellen. Het is huge! De hele markt is in vol ornaat aanwezig. Alleen de SMS business is al vele malen meer dan de gehele business van Hollywood. Kortom, serious business. SAP ook voor je mobiel Wat op de beurs goed merkbaar was, is dat de mobiele telefoon een toestel is waar je toevallig ook nog mee kunt bellen. De ontwikkelingen voor 2009 gaan erg snel. Goed voorbeeld is natuurlijk de BlackBerry, een toestel dat naast internet toepassingen ook kan communiceren met de eigen server op de zaak. De stand van BlackBerry in Barcelona deed mij denken aan Commodore in het begin van de jaren negentig, waar men de Winning Wheel introduceerde. De Winning Wheel partners waren bedrijven die samen met Commodore en de dealers een totaaloplossing konden bieden. BlackBerry stond met meer dan tien bedrijven sterk om samen de integratie tussen IT en mobiel te tonen. Van routeplanning software tot volledig ERP pakket van SAP. Maar de stand van BlackBerry was hierin niet uniek. Ook Microsoft was nadrukkelijk aanwezig om de MyPhone besturingssoftware te introduceren. De nieuwe Samsung heeft zelfs een switch van zijn bureaublad, privégebruik en zakelijk gebruik. Het privégebruik is bijvoorbeeld: camera, MP3, games, routeplanner, etc. en zakelijk dezelfde applicaties als op kantoor. Uit deze voorbeelden blijkt wel dat naast goede hardware ook software steeds belangrijker wordt om van een product een succes te maken. Meer smartphones dan laptops Over de gehele beurs is een heel duidelijke trend te zien. De mobiele telefoon wordt een ware minicomputer, die momenteel fors in prijs omhoog gaat. De totale markt van smartphones is niet alleen in aantallen maar ook in verkoopwaarde, ruim de laptop voorbij. Niet dat we de laptop af kunnen schrijven, verre van dat. Want de laptop gaat ook echt mobiel. De ontwikkeling van mobiel data gaat in Nederland nog niet zo snel als in een aantal andere landen, zoals bijvoorbeeld in Oostenrijk met meer Mario van Lemmen Jeroen de Rapper die een van de Samsung modellen showt op de 3GSM bergen dan kabels in de grond. Maar voordat een brede groep consumenten wordt bereikt, zullen de netwerken eerst even om de tafel moeten gaan zitten om de prijs toch echt aantrekkelijker te maken, wil het een commodity worden in plaats van een zakelijke en high-end consumer toepassing. De vraag of dit gaat gebeuren, is niet moeilijk te beantwoorden: het gebeurt! Ik spreek meestal met de mobiele netwerken en die zijn vanzelfsprekend zeer positief. Tijdens de beurs sprak ik ook een aantal traditionele providers van het vaste net. Deze providers waren het over een ding eens: mobiele data gaat in drie jaar voorbij aan de vaste aansluiting. De traditionele computer retailer die nog steeds zegt: mobiel is geen IT, gaat echt de slag missen en stuur ik graag de informatie van Cisco, Microsoft en SAP, die actief optreden om hun slag te slaan in deze spannende mobility markt. Samengevat De beurs in Barcelona is voor de mobiele wereld een zeer geslaagde beurs te noemen, waar ik zeer veel vakgenoten heel enthousiast over heb horen spreken. De convergentie speelt zeker in de wereld van mobiel een belangrijke rol. Het is alleen vreemd, dat de wereld van convergentie zich niet centraliseert op een beurs. IT in Hannover, audio in Berlijn en mobiel in Barcelona maken het voor de inkopers wel complex om dit allemaal te volgen. Ik zie je dan ook graag op onze vertrouwde Dealer-Info-dagen in september voor het laatste nieuws en een gezellige borrel. Mario van Lemmen CE RETAIL maart 2009

20 G-Cube muizen Muizen kunnen ook anders zijn. De nieuwe look voor muizen en USB Hub s van Noevo is zeer verrassend. Deze zijn door hun uiterlijk zeer aantrekkelijk voor vrouwen maar ook zeker voor kinderen. Het zeer vrolijke en frisse design van de muizen is weer terug te vinden bij de bijbehorende USB Hub s. De muizen zijn over het algemeen compact en dus uitermate geschikt voor Notebookgebruikers. Er is een mix gemaakt van Optische en en wij zijn daarom ook zeer verheugd met deze uitbreiding., zegt Emiel Koorneef van Noevo Nederland. De producten van G-Cube stellen ons in staat een grotere groep van klanten aan te spreken en door dit assortiment een nog meer one stop shop te zijn voor onze huidige en nieuwe resellers. vult Edwin Lupgens Van Noevo Nederland hier nog aan toe. G-Cube Computer Accessoires is een onderdeel van Gembird Europe BV. Dit wordt in de BeNeLux gedistribueerd door Noevo Nederland. CE RETAIL ALBUM: digitaal fotoalbum op briefkaartformaat Stebis komt met de ALBUM, een lichtgewicht digitaal fotoalbum op briefkaartformaat. Onderscheidende factoren zijn de kwaliteit van het 7 inch beeld- Alkaline batterijlader: oplader (InPower) laadt gewone batterijen op GREEN-IT levert nu een oplader voor gewone (alkaline) batterijen, die via een slim laadprotocol de tot dusver waardeloze en erg vervuilende batterijen weer kan opladen. Niet volledig, maar tot 84%, maar dat is toch hergebruik en dat kan tot 20/30 keer. Dit betekent dat je nooit meer die dure oplaadbare (Nimh) batterijen hoeft te kopen, maar enkel nog niet-oplaadbare batterijen no- WB500 Samsung 30 Inl.: , info@stocksandimports.nl Noevo, , G-Laser muizen, deze zijn qua prijs/kwaliteit verhouding voor de reseller zeer aantrekkelijk. De verpakking oogt zeer fris en valt qua kleur en design direct op in de schappen van de shops. G-Cube is een mooie aanvulling op het huidige Gembird & A4Tech assortiment De Samsung WB500 digitale camera met een combinatie van 10x optische zoom en 24 mm groothoeklens is een 10 megapixel camera. Met de 24 mm groothoeklens past er bijna 2x zoveel op een foto dan met een standaardcamera met 35 mm-lens. Uitgestrekte vergezichten, of groepsfoto s van dichtbij, de camera registreert het. Als camcorder filmt dit toestel in high definition op 720p in H.264-formaat. Met de handige gebruikersinterface kies je voor één van de elf voorgeprogrammeerde fotomodi. Daarnaast is de WB500 voorzien van een optische en dig hebt. De Alkaline batterijlader kost 30 euro consumentenprijs. digitale beeldstabilisator, gezichtsherkenning en 3200 ISO-waarde. Bij zowel fel daglicht als in matige lichtomstandigheden maakt de WB500 topfoto s. Wie snel de gemaakte foto s wil terug vinden, zoekt door zijn fotoalbum op kleur, thema, bestandsformaat of zelfs type gezicht. De Samsung WB500 is verkrijgbaar voor een verkoopadviesprijs van 299,- euro inclusief BTW. scherm, de opslagcapaciteit van foto s en het gewicht van net 400 gram. ALBUM heeft bovendien een fraai gestileerde, compacte behuizing, beschermd door een elegant lederen omslag. Het laden van foto s in ALBUM geschiedt direct vanuit digitale fotocamera s of vanaf SD-geheugenkaarten en USB-geheugensticks. Ook kunnen ALBUMs onderling foto s uitwisselen. Bij het laden wordt de resolutie van iedere foto automatisch aangepast voor optimale weergave op het hoogwaardige kleurenbeeldscherm. Dankzij deze bestandscompressie biedt het interne geheugen van 4 GB voldoende capaciteit voor circa kleurenfoto s. Voor het laden, uitwisselen en bekijken van foto s met ALBUM is geen PC of stopcontact nodig. Het fotoalbum laat zich bovendien eenvoudig bedienen met slechts drie toetsen, zodat iedereen er direct mee overweg kan. De prijs van ALBUM bedraagt 179,- euro. Stebis, Trust in kleur USB HUB jes van Trust met maar liefst 4 poorten voor USB apparaten. Eén apparaat voor je ipod, USB-stick, digitale camera en/of telefoon. En waar de meeste USB HUB s nou niet echt leuk zijn om te zien, wil je deze graag op je bureau laten rondslingeren. 13 maart 2009