Ethiek & E-care in de jeugdzorg beroepsethische overwegingen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ethiek & E-care in de jeugdzorg beroepsethische overwegingen"

Transcriptie

1 Ethiek & E-care in de jeugdzorg beroepsethische overwegingen Symposium Oog in oog met online jeugdhulp Dr. Jos Kole IQ Healthcare sectie Ethiek van de Gezondheidszorg 9 oktober 2014

2 Stelling 1 E-care ondermijnt het essentiële directe contact tussen cliënt en professional Onzin veel te ongenuanceerd om waar te kunnen zijn Sterker nog: E-care ondersteunt eerder het directe contact tussen cliënt en professional dan dat het het ondermijnt

3 Stelling 2 Digitale techniek is ethisch neutraal: hoe de gebruiker er gebruik van maakt bepaalt of de techniek ethisch goed of slecht is Ofwel: Onjuist dingen hebben hun eigen moraal die er in ontwerpfase ingebracht is, die eigen uitwerking heeft

4 Vragen Wat heeft e-care (in de zorg voor jeugd) met beroepsethiek te maken? Hoe e-care te beoordelen vanuit beroepsethisch perspectief?

5 Overzicht Zorg voor jeugd onontkoombaar ethisch geladen Wat is (goede) zorg? Beroepsethiek anderen goed doen met goed werk Welk beroep? Professionele hulpverlener Ontwerper/ontwikkelaar Techniek en de moraal der dingen

6 Voorbeeld

7 Zorg voor jeugd onontkoombaar ethisch Waarden-cloud

8 Onontkoombaar ethisch Ethiek: met respect betrokken zijn op het welzijn van anderen behalve jezelf vaak impliciet & onbewust & verstopt (in evaluaties) Maar Te expliciteren en uit te drukken in waarden, normen, deugden, idealen Kritisch te bereflecteren

9 Onontkoombaar ethisch - zorg Zorgethiek ( care ethics ): Centrale categorie in ethiek (en dagelijks leven) is concrete zorg Niet abstracte plichten en verboden, codes en regels, principes, waarden, normen en gedrag zorg voor jeugd > centrale ethische categorie E-care voor jeugd: een vorm van care voor jeugd Care > caritas: naastenliefde medemenselijkheid

10 Wat is (goede) zorg? Aandachtige betrokkenheid bij (het welzijn van) een kwetsbare ander Trefwoorden: Relatie Proces Verantwoordelijkheid Kwetsbaarheid / afhankelijkheid / feilbaarheid Concreet en contextueel

11 Wat is (goede) zorg? Joan Tronto s fasen in het zorgproces 1. caring about je zorgen maken om aandachtige betrokkenheid zorgbehoefte van ander (h)erkennen 2. taking care of zorg op je nemen - verantwoordelijkheid nemen 3. giving care zorg geven/verlenen en daartoe in staat zijn (competentie) 4. receiving care zorg ontvangen responsiviteit caring with respect, vertrouwen, solidariteit Tronto, J. C. (1993). Moral Boundaries. A Political Argument for an Ethic of Care. New York: Routledge.

12 Relevante zorgrelaties e-care Wie zorgt voor wie? ouders kinderen naasten kinderen/ouders (professionele) hulpverleners kinderen/ouders kinderen zichzelf (zelfzorg) kinderen andere kinderen ontwerpers e-care tools.. kinderen?

13 Zorgrelatie - communicatie Zorgrelatie staat of valt met communicatie Communicatie is altijd bemiddeld Niet-technisch taal, beeld, geluid, tast Technisch niet-ict: traditionele techniek : bijvoorbeeld telefoon, ? ICT: e-care-tools, smartphone-apps, online-hulpmiddelen, enz. Elk communicatie-middel heeft mogelijkheden en beperkingen e-tools vormen daarop geen uitzondering

14 Zorgrelatie - communicatie Zorgrelatie staat of valt met communicatie Communicatie is altijd bemiddeld dus indirect Niet-technisch taal, beeld, geluid, tast Technisch niet-ict: traditionele techniek : bijvoorbeeld telefoon, ? ICT: e-care-tools, smartphone-apps, online-hulpmiddelen, enz. Elk communicatie-middel heeft mogelijkheden en beperkingen bij zorgverlening e-tools vormen daarop geen uitzondering

15 Zorgrelatie - communicatie E-care minder direct dan? E-care directer dan? Verschillen direct/minder direct zijn gradueel Belang ervan contextafhankelijk Meerdere communicatie-kanalen bijv. blended care Goede zorg = proces (continuïteit)

16 Beroepsethiek Anderen goed doen met goed werk Focus op rol en verantwoordelijkheid (professionele) hulpverlener in uiteenlopende zorgrelaties Wat is goed werk? professionele standaard / kennis / vaardigheden Wat is anderen goed doen? normen/waarden/richtlijnen van beroep goede zorg attitude De dingen goed doen maar ook: De goede dingen doen.

17 Beroepsethiek Wie is aan het werk bij e-care? Wie is verantwoordelijk voor goede zorg bij e-care? Hoe vul je verantwoordelijkheid in? Professionele hulpverlener bijv. beroepsgeheim Ontwerper Ethisch verantwoord design(proces)? Gebruiker?

18 Zorgethische beoordeling van e-care? Kernvragen: Is e-care (of: concrete e-care-tool) een vorm van goede zorg? Draagt e-care (of: concrete e-care-tool) bij aan goede zorg? Goede zorg? aandachtige betrokkenheid bij welzijn jongere? aspecten waarden van zorgproces (Tronto)

19 Zorgethische beoordeling van e-care? 1. caring about je zorgen maken om aandachtige betrokkenheid zorgbehoefte van ander (h)erkennen 1. taking care of zorg op je nemen - verantwoordelijkheid nemen 2. giving care zorg geven/verlenen en daartoe in staat zijn (competentie) 3. receiving care zorg ontvangen responsiviteit caring with respect, vertrouwen, solidariteit

20 Stelling 1 E-care ondermijnt het essentiële directe contact tussen cliënt en professional Onzin veel te ongenuanceerd om waar te kunnen zijn Sterker nog: E-care ondersteunt eerder het directe contact tussen cliënt en professional dan dat het het ondermijnt

3/12/2014 DE THERAPEUTISCHE RELATIE UITGANGSPUNTEN IN 2005 EN VANDAAG. Fundamentele component van kwaliteitsvolle therapie en zorg

3/12/2014 DE THERAPEUTISCHE RELATIE UITGANGSPUNTEN IN 2005 EN VANDAAG. Fundamentele component van kwaliteitsvolle therapie en zorg 1 DE THERAPEUTISCHE RELATIE Procesbevorderend Herstelgericht Zingevend Walter Krikilion Studiedag Geel 04/12/14 DE THERAPEUTISCHE RELATIE UITGANGSPUNTEN IN 2005 EN VANDAAG Fundamentele component van kwaliteitsvolle

Nadere informatie

Vermaatschappelijking van zorg

Vermaatschappelijking van zorg Vermaatschappelijking van zorg Een zorgethische verkenning. 07/03/17 jhoy.dassen@zuyd.nl Inhoud. Kennismaking De participatiesamenleving (in NL) INTERMEZZO Vermaatschappelijking van zorg INTERMEZZO Zorgethiek

Nadere informatie

Visie op ouderen en goede zorg: Over de noodzaak van veranderend moreel landschap van zorggevers

Visie op ouderen en goede zorg: Over de noodzaak van veranderend moreel landschap van zorggevers Visie op ouderen en goede zorg: Over de noodzaak van veranderend moreel landschap van zorggevers Prof. dr Marian A. Verkerk ( UMCG/RUG) Een visie van waarden, waarden en nog eens waarden Zorg voor

Nadere informatie

Moreel Beraad. Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH

Moreel Beraad. Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH Moreel Beraad Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH Wat is goed handelen? Wat en wie bepaalt dat? Ethiek Het systematisch nadenken over normen en waarden die in handelings- en beslissituaties

Nadere informatie

Zorg om waarden, waarden in de zorg

Zorg om waarden, waarden in de zorg Zorg om waarden, waarden in de zorg Prof. dr MARIAN VERKERK Wat is basiszorg? Wat is luxe zorg? Welke zorg mag verwacht worden van naasten en familie? Hoeveel interne solidariteit? Economisering van de

Nadere informatie

De paradox van verantwoordelijkheid en autonomie. Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg

De paradox van verantwoordelijkheid en autonomie. Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg De paradox van verantwoordelijkheid en autonomie Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg OVERZICHT 1. Maatschappelijke context 2. Probleemstelling de

Nadere informatie

Een zorgethische toets van Tessa

Een zorgethische toets van Tessa W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g Een zorgethische toets van Tessa LECTORAAT ICT-INNOVATIES IN DE ZORG Augustus 2018 De betekenis van sociale robots voor thuiswonende mensen met dementie:

Nadere informatie

Ouderenzorg in 2025?

Ouderenzorg in 2025? Ouderenzorg in 2025? https://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=vo9 wlawhe3e Niemand gaat actief de gang naar het verpleeghuis, je wordt opgenomen, ik had geen inspraak 1 IDENTITEIT: wie

Nadere informatie

ETHISCHE REFLECTIE ETHISCHE REFLECTIE 20/05/2016

ETHISCHE REFLECTIE ETHISCHE REFLECTIE 20/05/2016 OP HET HANDELEN ALS ERGOTHERAPEUT Autonomie in verbondenheid Dit is voor mij persoonlijk het raakvlaak tussen ergotherapie en ethiek. De autonomie van de cliënt in relatie tot zijn omgeving Het handelen

Nadere informatie

Ervaringsbox dementie:

Ervaringsbox dementie: Ervaringsbox dementie: een uitnodiging tot gesprek Expertisecel Ouderenzorg PXL-Healthcare Inhoud Ervaringsbox dementie o Kadering o Onderdelen o Nabespreking Zorg met Aandacht Meerwaarde Implementatie

Nadere informatie

Van mensvisie naar goede zorg De invloed van de eigen mensvisie op de zorgpraktijk

Van mensvisie naar goede zorg De invloed van de eigen mensvisie op de zorgpraktijk Van mensvisie naar goede zorg De invloed van de eigen mensvisie op de zorgpraktijk 1. Mensbeelden: impliciet/expliciet, beschrijvend en normatief Het geleefde, gesproken, besproken mensbeeld: van impliciet

Nadere informatie

Ethische reflecties op registratie in de pastorale zorg

Ethische reflecties op registratie in de pastorale zorg Artikel Ethische reflecties op registratie in de pastorale zorg Filip Yvonne Zutterman Denier Ethiek is het kritisch nadenken over kwesties die zich aandienen in de context van ons handelen en dit in het

Nadere informatie

Wat maakt een goede arts? Prof. dr. Wim Pinxten

Wat maakt een goede arts? Prof. dr. Wim Pinxten Wat maakt een goede arts? Prof. dr. Wim Pinxten Ik zal boven alles voor mijn patiënten zorgen, hun gezondheid bevorderen en hun lijden verlichten. Monty Python s The Meaning of Life, 1983 MEDISCHE PROFESSIONALITEIT?

Nadere informatie

REGIE OVER EIGEN LEVEN: EEN ZORGETHISCH PERSPECTIEF

REGIE OVER EIGEN LEVEN: EEN ZORGETHISCH PERSPECTIEF REGIE OVER EIGEN LEVEN: EEN ZORGETHISCH PERSPECTIEF Guy Widdershoven 1 SUMMARY The ethics of care uses a concept of autonomy that is richer than the ideas of negative liberty and independence. Autonomy

Nadere informatie

Ethiek: Is e-health een recht of een plicht?

Ethiek: Is e-health een recht of een plicht? Ethiek: Is e-health een recht of een plicht? Elisabeth van Schaik Trainer, health coach & patiënt expert Jaco van Duivenboden Senior adviseur e-health (Nictiz) Mobile Health, 23 nov 2017 Alistair Niemeijer

Nadere informatie

Waardegedreven ondernemen in de zorg

Waardegedreven ondernemen in de zorg Ethisch debat in tijden van meten is weten : fictie of realiteit? Dr. Geboers Marc Algemeen Directeur Sint-Franciskusziekenhuis Specifieke eigenheid en ethische identiteit van zorgvoorzieningen als sociale

Nadere informatie

Menslievende Professionalisering. Onderzoek naar de training Menslievende Professionalisering. Petri Embregts, Maaike Hermsen & Lisanne van Alphen

Menslievende Professionalisering. Onderzoek naar de training Menslievende Professionalisering. Petri Embregts, Maaike Hermsen & Lisanne van Alphen Menslievende Professionalisering Onderzoek naar de training Menslievende Professionalisering juni 2015 Petri Embregts, Maaike Hermsen & Lisanne van Alphen Achtergrond Zorgverleners werkzaam in het primaire

Nadere informatie

HAN-RU symposium 2014 verslag Oog in oog met online jeugdhulp. Oog in oog met online jeugdhulp 9-10-2014 31 e symposium jeugd- en gezinsonderzoek

HAN-RU symposium 2014 verslag Oog in oog met online jeugdhulp. Oog in oog met online jeugdhulp 9-10-2014 31 e symposium jeugd- en gezinsonderzoek Oog in oog met online jeugdhulp 9-10-2014 31 e symposium jeugd- en gezinsonderzoek Dit symposium, georganiseerd door de HAN/Kenniscentrum HAN Sociaal, de Radboud Universiteit en de Academische werkplaats

Nadere informatie

Kwetsbaarheid delen in de zorg

Kwetsbaarheid delen in de zorg Kwetsbaarheid delen in de zorg workshop ethische dilemma s 2 oktober 2017 Marita de Kleijne, Commissie Ethiek dr. Hans van Dartel, ethicus Opzet Introductie: ethiek en beroepsvereniging Kwetsbaarheid in

Nadere informatie

Marktwerking in de zorg. Prof Ruud ter Meulen Director Centre for Ethics in Medicine

Marktwerking in de zorg. Prof Ruud ter Meulen Director Centre for Ethics in Medicine Marktwerking in de zorg Prof Ruud ter Meulen Director Centre for Ethics in Medicine Inhoud Wat is marktwerking? Gezondheidszorg: een imperfecte markt Privatisering van de zorg Zorgen over de markt What

Nadere informatie

Zorg om de zorg. Menselijke maat in de gezondheidszorg

Zorg om de zorg. Menselijke maat in de gezondheidszorg Zorg om de zorg Menselijke maat in de gezondheidszorg Prof.dr. Chris Gastmans Prof.dr. Gerrit Glas Prof.dr. Annelies van Heijst Prof.dr. Eduard Kimman sj Dr. Carlo Leget Prof.dr. Ruud ter Meulen (red.)

Nadere informatie

Spanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg : We hebben gezocht naar een titel die meteen naar de kern van de zaak gaat en die omvattend is voor de

Spanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg : We hebben gezocht naar een titel die meteen naar de kern van de zaak gaat en die omvattend is voor de 1 Inleiding door dr. Walter Krikilion, voorzitter Werkgroep Ethiek in de Kliniek van ICURO - Symposium Spanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg 19 oktober 2012 - Hasselt Beste deelnemers, Als Werkgroep

Nadere informatie

Ethiek sterkt je in je werk

Ethiek sterkt je in je werk Verslag Middagsymposium Ethiek sterkt je in je werk 16 maart 2012 Plenaire inleiding... 2 Beroepsethische vragen bij ketensamenwerking in de jeugdzorg... 2 Toetstheater... 3 Workshops... 4 Toetstheater...

Nadere informatie

Gastvrijheid: een universele waarde

Gastvrijheid: een universele waarde Gastvrije zorg Liselotte Van Ooteghem & Meredith Delaere Op het menu 1. Gastvrijheid en zorg 2. Gastvrije zorg 3. Blikopeners 4. Als ergo in de praktijk 5. Gastvrije zorg organiseren 1 Gastvrijheid: een

Nadere informatie

Het voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim

Het voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim 11 de Ethiek-Symposium Commissie Ethiek Zorgnet Icuro Hasselt, 19 oktober 2018 Het voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Recht en ethiek Recht Potentieel conflict

Nadere informatie

Een menslievend Moreel beraad?

Een menslievend Moreel beraad? Een menslievend Moreel beraad? Een theoretische synthese van de menslievende zorg en het Moreel beraad als praktische mogelijkheid om moreel goede zorg in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis te garanderen

Nadere informatie

Dialoog, de weg naar goede zorg

Dialoog, de weg naar goede zorg Dialoog, de weg naar goede zorg Inhoud 1. Macro / meso / micro 2. Zorg met aandacht 3. Ethiek ook iets voor ons? 4. Conclusies 2 Macro, meso, micro Macro meso micro Macrosysteem: Wereld Europa Mesosysteem

Nadere informatie

Zelfmanagement bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door verstandelijke beperkingen

Zelfmanagement bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door verstandelijke beperkingen Zelfmanagement bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door verstandelijke beperkingen Een speciale uitdaging voor het huisartsenteam en het steunnetwerk Dr. Jany Rademakers, NIVEL Drs. Jeanny

Nadere informatie

Robert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep

Robert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep Robert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep (potentiele) belangenverstrengeling Geen Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Nee Sponsoring/ onderzoeksgeld Honorarium Aandeelhouder

Nadere informatie

Levensbeschouwing, religie en zingeving in de zorgverlening. wat wel, wat niet? Workshop Week van de Reflectie René van Leeuwen 27 november 2012

Levensbeschouwing, religie en zingeving in de zorgverlening. wat wel, wat niet? Workshop Week van de Reflectie René van Leeuwen 27 november 2012 Levensbeschouwing, religie en zingeving in de zorgverlening wat wel, wat niet? Workshop Week van de Reflectie René van Leeuwen 27 november 2012 ik werk bij elke patiënt volgens de principes van therapeutic

Nadere informatie

Zorgen over de intensieve veehouderij

Zorgen over de intensieve veehouderij Zorgen over de intensieve veehouderij Prof. dr. Bart Gremmen, Centrum voor Methodische Ethiek en Technologie Assessment Dr. Martin Scholten, Animal Sciences Group Prof. dr. Bart Gremmen In Nederland worden

Nadere informatie

Zorgplichten en zorgethiek

Zorgplichten en zorgethiek Zorgplichten en zorgethiek ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van Amsterdam op gezag van de Rector Magnificus prof.mr. P.F. van der Heijden ten overstaan

Nadere informatie

Een praktische inleiding in de zorgethiek voor verpleegkundigen in de dwarslaesierevalidatie

Een praktische inleiding in de zorgethiek voor verpleegkundigen in de dwarslaesierevalidatie Een praktische inleiding in de zorgethiek voor verpleegkundigen in de dwarslaesierevalidatie Inleiding Inge van Nistelrooij (UvH) voor het symposium Zorgethiek voor verpleegkundigen revalidatiezorg, De

Nadere informatie

ETHIEK EN ETHISCH BELEID AZ TURNHOUT

ETHIEK EN ETHISCH BELEID AZ TURNHOUT ETHIEK EN ETHISCH BELEID AZ TURNHOUT De ethische identiteit en het ethisch beleid van AZ Turnhout zijn ingebed in de opdrachtverklaring, de missie, visie, strategie en kernwaarden van ons ziekenhuis. Op

Nadere informatie

24 de psycholoog / oktober 2012

24 de psycholoog / oktober 2012 24 de psycholoog / oktober 2012 Over het verschil tussen opvraag- en verstrektoestemming Vragen staat vrij, Iedere psycholoog heeft er wel eens mee te maken: je hebt een cliënt in zorg (gehad) en er komt

Nadere informatie

Goed verplegen. Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018

Goed verplegen. Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018 Goed verplegen Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018 Uitgangspunten en overwegingen Definities ethiek: 1. Systematische reflectie op waarden en normen

Nadere informatie

DUBBEL en DWARS. Zorgmakelaar: diermanager en cliëntmanager ineen. Vincent Pompe Symposium: Dierenwelzijn in de zorg 1 juni Animal Welfare Group

DUBBEL en DWARS. Zorgmakelaar: diermanager en cliëntmanager ineen. Vincent Pompe Symposium: Dierenwelzijn in de zorg 1 juni Animal Welfare Group DUBBEL en DWARS Zorgmakelaar: diermanager en cliëntmanager ineen Vincent Pompe Symposium: Dierenwelzijn in de zorg 1 juni 2012 Dubbel en Dwars De essentie van dieren in de zorg is. Dat er een verbinding

Nadere informatie

Gedeelde besluitvorming in de beroepsethiek: beyond informed consent

Gedeelde besluitvorming in de beroepsethiek: beyond informed consent Gedeelde besluitvorming in de beroepsethiek: beyond informed consent Kees Jan van der Boom, klinisch psycholoog Lid Bestuurscommissie Ethische Zaken & Taskforce Privacy (NIP) Beroepscode NIP, artikel 100

Nadere informatie

Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding

Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding Ik geef de beste zorg! Tot bewijs van het tegendeel? Studiedag thuisverpleegkundigen 20 maart 2012 Oostende davy.verhard@cntr.be Organigram

Nadere informatie

Medezeggenschap en Ondersteuningsplannen. Dialoog in de dagelijkse praktijk van cliëntenraden en zorgaanbieders

Medezeggenschap en Ondersteuningsplannen. Dialoog in de dagelijkse praktijk van cliëntenraden en zorgaanbieders 1 Medezeggenschap en Ondersteuningsplannen Dialoog in de dagelijkse praktijk van cliëntenraden en zorgaanbieders Workshops Marion Kersten VGN Stelling: Met de nieuwe Handreiking hebben medewerkers alles

Nadere informatie

Dr. Linda Zijlmans. Trainer/Science Practitioner

Dr. Linda Zijlmans. Trainer/Science Practitioner Dr. Linda Zijlmans Trainer/Science Practitioner Begeleiders in Beeld bij triple diagnose: je belangrijkste instrument ben je zelf. Even voorstellen Begeleiders in Beeld Inleiding Emotionele intelligentie

Nadere informatie

Onlinehulpverlening en Mediawijsheid. in het sociaal werk

Onlinehulpverlening en Mediawijsheid. in het sociaal werk Onlinehulpverlening en Mediawijsheid in het sociaal werk Infobrochure vormingsaanbod Onlinehulpverlening en Media-W 2015 Project Mediawijsheid Een smartphone, laptop, tablet, computer en internet zijn

Nadere informatie

inhoud Stimuleren van zorgethische cultuur binnen een woonzorgcentrum: Ervaringen vanuit trial & error Wat is stimul? Waar staan we voor?

inhoud Stimuleren van zorgethische cultuur binnen een woonzorgcentrum: Ervaringen vanuit trial & error Wat is stimul? Waar staan we voor? Stimuleren van zorgethische cultuur binnen een woonzorgcentrum: Ervaringen vanuit trial & error Joke Lemiengre en Leentje De Wachter 11-12-17 Symposium Ruimte voor relaties ethisch verantwoorde ouderenzorg

Nadere informatie

Je doet het gewoon, toch? Over relaties, verantwoordelijkheden en familie- ethiek.

Je doet het gewoon, toch? Over relaties, verantwoordelijkheden en familie- ethiek. Je doet het gewoon, toch? Over relaties, verantwoordelijkheden en familie- ethiek. Marian Verkerk Het klinkt logisch en waarom zou je de moeite niet kunnen opbrengen: zorgen voor je vader of moeder wanneer

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 11 Inleiding 17. Deel I Ethische reflectie 19

Inhoud. Voorwoord 11 Inleiding 17. Deel I Ethische reflectie 19 Voorwoord 11 Inleiding 17 Deel I Ethische reflectie 19 1 Wat is ethische reflectie en waarom is het belangrijk? 21 1.1 Eigen welzijn 22 1.2 Algemeen welzijn 25 1.2.1 Afhankelijkheid van andere mensen 25

Nadere informatie

ERVARINGEN VAN INSTELLINGEN NA EEN JAAR DECENTRALISATIE

ERVARINGEN VAN INSTELLINGEN NA EEN JAAR DECENTRALISATIE ERVARINGEN VAN INSTELLINGEN NA EEN JAAR DECENTRALISATIE drs. Frank Kriek drs. Luuk Mallee drs. Katrien de Vaan dr. Miranda Witvliet Amsterdam, januari 2016 Regioplan Jollemanhof 18 1019 GW Amsterdam Tel.:

Nadere informatie

Sport en bewegen binnen het Sociaal Domein Breng beweging in de drie D s!

Sport en bewegen binnen het Sociaal Domein Breng beweging in de drie D s! ACTIEF VOOR Sportorganisaties Maatschappelijke organisaties Onderwijs Overheden Sport en bewegen binnen het Sociaal Domein Breng beweging in de drie D s! De drie D s Drie transities in het sociale domein:

Nadere informatie

Gewetensvol handelen: Wat houdt dat in? Op zoek naar goede zorg. Claudicatiocongres 10 maart 2016 Mirjam Kleinveld

Gewetensvol handelen: Wat houdt dat in? Op zoek naar goede zorg. Claudicatiocongres 10 maart 2016 Mirjam Kleinveld Gewetensvol handelen: Wat houdt dat in? Op zoek naar goede zorg. Claudicatiocongres 10 maart 2016 Mirjam Kleinveld Mirjam Kleinveld? Praktiserend fysiotherapeut, m.n afdeling geriatrie van het Jeroen Bosch

Nadere informatie

Workshop Integriteit & Financiën Jaarcongres Controlling Alex van Groningen

Workshop Integriteit & Financiën Jaarcongres Controlling Alex van Groningen Workshop Integriteit & Financiën Jaarcongres Controlling Alex van Groningen Theo Quaijtaal (HighQ) 18-04-2013 1 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (Pleonasme) De maatschappelijke en daarmee ethische

Nadere informatie

Caring Home / Leefstijlmonitoring. Kwaliteit van Zorg staat voorop. Technologie. Kenmerken. Welke activiteiten worden gemonitord

Caring Home / Leefstijlmonitoring. Kwaliteit van Zorg staat voorop. Technologie. Kenmerken. Welke activiteiten worden gemonitord Kwaliteit van Zorg staat voorop Caring Home / Leefstijlmonitoring Systeem voor monitoren dagelijkse levensactiviteiten Pilot van 6 maanden 25 cliënten die nog zelfstandig wonen Gebruiksevaluatie door Vilans

Nadere informatie

Startnotitie Ontwikkeltafel Kwaliteit 1

Startnotitie Ontwikkeltafel Kwaliteit 1 Startnotitie Ontwikkeltafel Kwaliteit 1 tbv de bijeenkomst op 10 april 2015 1 Inleiding In 2014 is in verschillende ontwikkeltafels het inkoopbeleid, inclusief de DVO-2015 ontwikkeld. In deze ontwikkeltafels

Nadere informatie

2-10-2013. ehealth & Sociale media: op naar fysiotherapie2.0 4 oktober 2013, Saskia Timmer

2-10-2013. ehealth & Sociale media: op naar fysiotherapie2.0 4 oktober 2013, Saskia Timmer ehealth & Sociale media: op naar fysiotherapie2.0 4 oktober 2013, Saskia Timmer Ik 2 1 Introductie Passie voor de zorg van Morgen ehealth & Sociale media in de praktijk 3 Agenda 1. Introductie 2. Inleiding:

Nadere informatie

Beroepsgeheim in de hulpverlening

Beroepsgeheim in de hulpverlening Instituut voor Sociaal Recht K.U. Leuven Beroepsgeheim in de hulpverlening Handelen tussen recht en praktijk donderdag 24 november 2005 De Factorij Huart Hamoirlaan 136 1030 Brussel Voormiddag De theorie

Nadere informatie

Ervaren problemen door professionals

Ervaren problemen door professionals LVG en Verslaving Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Ervaren problemen door professionals Kennisdeling 11 november 2010, Koos de Haan, deel 2 1 Wat komt aan bod? Onderzoek naar problemen door professionals ervaren

Nadere informatie

Geschiedenis commissies medische ethiek. Gelijklopend met de bio-ethische beweging in het algemeen

Geschiedenis commissies medische ethiek. Gelijklopend met de bio-ethische beweging in het algemeen Geschiedenis commissies medische ethiek Gelijklopend met de bio-ethische beweging in het algemeen Medisch-technologische vooruitgang Economische impact van gezondheidszorg Integriteit en waardigheid van

Nadere informatie

Ethiek bij dementie. Wat is ethiek? Ethiek bij dementie. Wat is ethiek? Wat is ethiek? Bespreekbaar maken ethische vraagstukken.

Ethiek bij dementie. Wat is ethiek? Ethiek bij dementie. Wat is ethiek? Wat is ethiek? Bespreekbaar maken ethische vraagstukken. Bespreekbaar maken ethische vraagstukken Ethiek bij dementie Doel - Bewustworden van ethische dilemma s - Handvat om met dilemma s om te gaan Opzet - - : 4 stappen 1 2 Ethiek bij dementie Associëren: Waar

Nadere informatie

Kwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog

Kwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog Kwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog Bert Molewijk (RN,MA, PhD) Voorbij de vrijblijvendheid Programmaleider Moreel Beraad, VUmc Associate professor Clinical Ethics, Oslo VWS, Week

Nadere informatie

Wat maakt een goede diagnose?

Wat maakt een goede diagnose? Wat maakt een goede diagnose? 1) Relevante kenmerken in kaart brengen 2) Op een betrouwbare manier 3) Eenvoudig als het kan, verdiepend als het moet 4) Staat niet op zichzelf, maar is de start van een

Nadere informatie

Ethisch redeneren. Ofwel: ethische reflectie. Cok den Hertog. Instructiecollege voor verpleegkundigen i.o. (versie sept. 2014)

Ethisch redeneren. Ofwel: ethische reflectie. Cok den Hertog. Instructiecollege voor verpleegkundigen i.o. (versie sept. 2014) Ethisch redeneren Ofwel: ethische reflectie Instructiecollege voor verpleegkundigen i.o. (versie sept. 2014) Cok den Hertog Wat is ethiek? Ethiek is een systematische bezinning op wat goed of slecht /

Nadere informatie

Er zijn als het moet. Visie van de William Schrikker Groep op gespecialiseerde jeugdzorg aan kinderen (van ouders) met een beperking

Er zijn als het moet. Visie van de William Schrikker Groep op gespecialiseerde jeugdzorg aan kinderen (van ouders) met een beperking Er zijn als het moet Visie van de William Schrikker Groep op gespecialiseerde jeugdzorg aan kinderen (van ouders) met een beperking Onze cliënten Jeugdzorg is er in soorten en maten. De William Schrikker

Nadere informatie

Symposium Meten is weten 14 oktober 2011

Symposium Meten is weten 14 oktober 2011 \ Symposium Meten is weten 14 oktober 2011 Inzicht verbreden en kennis verdiepen Hannie Aartsen Afd Medische Ethiek en Filosofie van de geneeskunde Jurist en kinderverpleegkundige Verpleegkunde is een

Nadere informatie

Ethische Dilemma s. Zorgboogberaad 11 januari 2010 Lea Peen specialist ouderengeneeskunde

Ethische Dilemma s. Zorgboogberaad 11 januari 2010 Lea Peen specialist ouderengeneeskunde Ethische Dilemma s Zorgboogberaad 11 januari 2010 Lea Peen specialist ouderengeneeskunde Deze presentatie Wat is ethiek Waarom ethiek Zorgethiek Casuïstiek Ethiek in de zorgorganisatie Ethiek: Nadenken

Nadere informatie

DE BUSINESS CASE VAN ZELFZORG PROF. DR. MAARTEN J. VERKERK

DE BUSINESS CASE VAN ZELFZORG PROF. DR. MAARTEN J. VERKERK DE BUSINESS CASE VAN ZELFZORG PROF. DR. MAARTEN J. VERKERK NL/OTH/0018/15c maart 2016 WOORD VOORAF Workshop gesponsord door GSK, georganiseerd door VitalHealth Software en uitgevoerd door VitaValley VitaValley

Nadere informatie

Ouderenzorg als waardengemeenschap

Ouderenzorg als waardengemeenschap Ouderenzorg als waardengemeenschap R.Ruard Ganzevoort In: C. Smits, M. Hettinga & A. Mulder (red.), Communities van en voor ouderen. Een wereld van kansen. Zwolle: Windesheim (2010), 42-51. Hoewel er in

Nadere informatie

Ethisch redeneren Ofwel: ethische reflectie

Ethisch redeneren Ofwel: ethische reflectie Ethisch redeneren Ofwel: ethische reflectie (Versie augustus 2016) Onderdeel van verpleegkundige beroepsethiek Cok den Hertog Wanneer moet je aan een moreel (ethisch) probleem denken? Je moet hieraan denken

Nadere informatie

Dilemmamethode. Formuleer het dilemma:

Dilemmamethode. Formuleer het dilemma: Dilemmamethode (zie: Jacques Graste, Omgaan met dilemma s. Een methode voor ethische reflectie hoofdstuk 2 in Henk Manschot en Hans van Dartel In gesprek over goede zorg. Overlegmethoden voor ethiek in

Nadere informatie

De jeugd-ggz in het gedecentraliseerde jeugdstelsel

De jeugd-ggz in het gedecentraliseerde jeugdstelsel De jeugd-ggz in het gedecentraliseerde jeugdstelsel Beschikbaar, bereikbaar, betrouwbaar en in beweging Peter Dijkshoorn Bestuurder Accare bestuurslid GGZNederland Amersfoort 23 april 2015 2 transformatiedoelen

Nadere informatie

Onlinehulp rond alcohol en drugs Philippe Bocklandt en Davy Nijs Juni 2011 Onlinehulp Hulp die instellingen bieden bij psychische, sociale of maatschappelijke problemen waarbij gebruik gemaakt wordt van

Nadere informatie

Samen Werken. Filosofe Relatie mens en (media)technologie

Samen Werken. Filosofe Relatie mens en (media)technologie Wie? Samen Werken Over Mensen en Dingen in Zorgnetwerken i.kamphof@maastrichtuniversity.nl Filosofe Relatie mens en (media)technologie (Hoe) ondersteunt technologie kwetsbare ouderen? Faculteit der Cultuur-

Nadere informatie

ehealth in mijn praktijk?! Datum 28 januari 2014, S.Timmer

ehealth in mijn praktijk?! Datum 28 januari 2014, S.Timmer ehealth in mijn praktijk?! Datum 28 januari 2014, S.Timmer 1 Introductie Saskia Timmer Changinghealthcare Academy (online) opleiden voor (e)health #ehealth #Socialemedia #CHCacademy 2 Kijkje in de digitale

Nadere informatie

Summary. De transformatieve kracht van de SOCAV aanpak om cultuurveranderingen in een organisatie te stimuleren. Tilburg University

Summary. De transformatieve kracht van de SOCAV aanpak om cultuurveranderingen in een organisatie te stimuleren. Tilburg University Summary De transformatieve kracht van de SOCAV aanpak om cultuurveranderingen in een organisatie te stimuleren 2018 Tilburg University De stimuleren transformatieve kracht van de SOCAV aanpak om cultuurveranderingen

Nadere informatie

Beroepsgeheim in de drughulpverlening

Beroepsgeheim in de drughulpverlening Beroepsgeheim in de drughulpverlening KU Leuven Broeders van Liefde Studiedag De8 Antwerps Integratiecentrum Antwerpen, 15 januari 2013 Inleiding Specifieke invalshoek Vanuit West-Europese en Vlaamse cultuur

Nadere informatie

Samenzorgen. Ethische aspecten van wijkgericht samenwerken in zorg en welzijn

Samenzorgen. Ethische aspecten van wijkgericht samenwerken in zorg en welzijn Samenzorgen. Ethische aspecten van wijkgericht samenwerken in zorg en welzijn Plan van aanpak 1. Inleiding Dit signalement gaat over samenwerking in de gelokaliseerde zorg- en welzijnspraktijk, over wijkgericht

Nadere informatie

Adoptie van ehealth door online leren

Adoptie van ehealth door online leren Adoptie van ehealth door online leren Opleiden als succesfactor bij implementatie Saskia Timmer, Directeur Changing Healthcare Agenda Wie is Changing Healthcare? (Online) opleiden voor ehealth & Social

Nadere informatie

Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen

Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen Aantekening door C. 814 woorden 16 januari 2014 5,6 52 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Standpunt Waarden, normen en moraal Waarde:

Nadere informatie

Zinzorg en aandacht voor spiritualiteit

Zinzorg en aandacht voor spiritualiteit Zinzorg en aandacht voor spiritualiteit Een meerwaarde in de GGZ Walter Krikilion 1 Contact en literatuur Contactadres: walter.krikilion@opzgeel.be Boek: Walter Krikilion Geestelijke gezondheidszorg in

Nadere informatie

Een participatiemindset als onderdeel van visie op goed onderwijs

Een participatiemindset als onderdeel van visie op goed onderwijs Een participatiemindset als onderdeel van visie op goed onderwijs een (h)erkenning en verkenning Koen Wessels Startpunt: de preperation-participation-tension Voorbereidingsmindset Leren voor later Participatiemindset

Nadere informatie

Menslievende zorg. Wat is het precies? 12 april 2012. Carlo Leget UvT/UvH

Menslievende zorg. Wat is het precies? 12 april 2012. Carlo Leget UvT/UvH Menslievende zorg Wat is het precies? 12 april 2012 Carlo Leget UvT/UvH Quizvraag 1: de Engelse vertaling van Menslievende zorg luidt: a) Humane care b) Human loving care c) Presence loving care d) Professional

Nadere informatie

Train de trainer juridische vragen: Evert-Ben van Veen MedLawconsult

Train de trainer juridische vragen: Evert-Ben van Veen MedLawconsult Train de trainer juridische vragen: Evert-Ben van Veen MedLawconsult 22 april 2010 http://www.ddjgz.nl Opzet Het DDJGZ is een dossier Omgaan dossier volgens beroepsgeheim Naar mijn mening daarom thans

Nadere informatie

Attitudes en gedrag i.v.m. de professionele rollen van leraren in opleiding. Opdrachtenbundel

Attitudes en gedrag i.v.m. de professionele rollen van leraren in opleiding. Opdrachtenbundel Attitudes en gedrag i.v.m. de professionele rollen van leraren in opleiding Opdrachtenbundel Oefening 1: Oudercontact 1. Thema van de oefening Ouderavond. 2. Type oefening Individueel werk. 3. Opgave Algemene

Nadere informatie

Herman Nys. Professor KU Leuven

Herman Nys. Professor KU Leuven Herman Nys Professor KU Leuven Schema voordracht: Inleiding Korte toeliching bij werkwijze Uitgangspunt: centrale vraagstelling Twee deelvragen Toelichting bij de stellingen/discussiethema s Centrale vraagstelling

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting 199

Samenvatting. Samenvatting 199 Samenvatting Samenvatting 199 Goede zorg aan het levenseinde van mensen met een verstandelijke beperking is niet vanzelfsprekend, bijvoorbeeld omdat de verstandelijke beperking mensen belemmert in het

Nadere informatie

Eskills in de zorg anno Dr. Erik de Vries Lector Innovatie in de Publieke Sector

Eskills in de zorg anno Dr. Erik de Vries Lector Innovatie in de Publieke Sector Eskills in de zorg anno 2020 Dr. Erik de Vries Lector Innovatie in de Publieke Sector Vraagstelling Welke Eskills zouden verschillende beroepsgroepen in de zorg moeten ontwikkelen om anno 2020 vaardig

Nadere informatie

Onderwerp Teleseminar

Onderwerp Teleseminar Gratis Teleseminar Human Engineering 24 oktober 2012 Onderwerp Teleseminar 3 'Human Engineering'-valkuilen voor ontwerpers en ingenieurs: Hoe je ze vermijdt en ombuigt in kansen om meer te bereiken! Saskia

Nadere informatie

Over een relatie met een (ex-)zorgvrager. Aanvulling bij Omgaan met aspecten van seksualiteit tijdens de beroepsuitoefening

Over een relatie met een (ex-)zorgvrager. Aanvulling bij Omgaan met aspecten van seksualiteit tijdens de beroepsuitoefening Over een relatie met een (ex-)zorgvrager Aanvulling bij Omgaan met aspecten van seksualiteit tijdens de beroepsuitoefening 1 Inleiding In 2011 heeft de V&VN Commissie Ethiek de notitie Omgaan met aspecten

Nadere informatie

22/03/2018 BEROEPSGEHEIM EN DEONTOLOGIE EEN PRAKTISCHE BENADERING CASE HOE WETEN WE WANNEER WE GOED HANDELEN? Ellen Milants

22/03/2018 BEROEPSGEHEIM EN DEONTOLOGIE EEN PRAKTISCHE BENADERING CASE HOE WETEN WE WANNEER WE GOED HANDELEN? Ellen Milants BEROEPSGEHEIM EN DEONTOLOGIE EEN PRAKTISCHE BENADERING Ellen Milants 1 CASE Ann, vroedvrouw, komt op bezoek bij een jong gezin. Nele is 18 jaar en pas bevallen van haar eerste kindje Elise. Nele is samen

Nadere informatie

Remy Vink, TNO Lineke van Hal, Verwey-Jonker Instituut

Remy Vink, TNO Lineke van Hal, Verwey-Jonker Instituut Remy Vink, TNO Lineke van Hal, Verwey-Jonker Instituut 14.15 Intro Aanleiding & 2 VIMP s Wie ben jij en wat brengt jou hier? definities model Wat je altijd hebt willen weten over eigen kracht Maar nooit

Nadere informatie

De meldcode en de aandachtsfunctionaris. Tea Hol Coördinator Landelijke Vakgroep Aandachtsfunctionarissen Kindermishandeling

De meldcode en de aandachtsfunctionaris. Tea Hol Coördinator Landelijke Vakgroep Aandachtsfunctionarissen Kindermishandeling De meldcode en de aandachtsfunctionaris Tea Hol Coördinator Landelijke Vakgroep Aandachtsfunctionarissen Kindermishandeling Verplichte meldcode Vanaf 1 juli 2013 is het een wettelijke verplichting tot

Nadere informatie

De DementieWijzer: een vraagbaak voor zorg- en welzijnsdiensten rond dementie. Drs. Lisa van Mierlo, dr. Franka Meiland, Prof.dr.

De DementieWijzer: een vraagbaak voor zorg- en welzijnsdiensten rond dementie. Drs. Lisa van Mierlo, dr. Franka Meiland, Prof.dr. De DementieWijzer: een vraagbaak voor zorg- en welzijnsdiensten rond dementie. Onderzoeksprogramma > Quality of Care Drs. Lisa van Mierlo, dr. Franka Meiland, Prof.dr. Rose-Marie Dröes l.vanmierlo@vumc.nl

Nadere informatie

OW09A. Jeugd & Gezin: outreachend en oplossingsgericht werken. Post-hbo opleiding. mensenkennis

OW09A. Jeugd & Gezin: outreachend en oplossingsgericht werken. Post-hbo opleiding. mensenkennis OW09A Post-hbo opleiding Jeugd & Gezin: outreachend en oplossingsgericht werken mensenkennis Post-hbo opleiding jeugd en gezin: outreachend en oplossingsgericht werken Uitgaan van de eigen kracht van ouders

Nadere informatie

Levensloopbegeleiding bij autisme. Jan-Pieter Teunisse Lector Levensloopbegeleiding bij Autisme

Levensloopbegeleiding bij autisme. Jan-Pieter Teunisse Lector Levensloopbegeleiding bij Autisme Levensloopbegeleiding bij autisme Jan-Pieter Teunisse Lector Levensloopbegeleiding bij Autisme Disclosure belangen Jan-Pieter Teunisse (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen

Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen mensenkennis De opleiding sluit perfect aan: sterker nog, door de theorie worden de tools die ik nu onbewust gebruik, meer bewust Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen

Nadere informatie

even VoorSTELLEN Met Cardea kun je verder!

even VoorSTELLEN Met Cardea kun je verder! even VoorSTELLEN Met Cardea kun je verder! Als we over cliënten praten, bedoelen we kinderen, jongeren en hun ouders. Als we over ouders praten, bedoelen we ook eenoudergezinnen, verzorgers, voogden en/of

Nadere informatie

Mediawijs? Hoe word ik het?

Mediawijs? Hoe word ik het? Mediawijs? Hoe word ik het? Vormen van mediawijsheid (?) (Aller)Eerste ervaring met scholing en nulmeting Uitwisseling van ervaringen en wensen. Marian van der Woert Jean Jamin Fomec vrijdag 11 januari

Nadere informatie

DE UITDAGINGEN VOOR DE PATIËNT

DE UITDAGINGEN VOOR DE PATIËNT DE UITDAGINGEN VOOR DE PATIËNT Een verhaal over visjes in het water en NGS testen voor kankerpatiënten Wannes Van Hoof, PhD Kankercentrum - Centre du cancer wannes.vanhoof@sciensano.be NGS testen voor

Nadere informatie

Goede zorg voor kinderen met kanker en hun ouders, een zorgethische beschouwing

Goede zorg voor kinderen met kanker en hun ouders, een zorgethische beschouwing Goede zorg voor kinderen met kanker en hun ouders, een zorgethische beschouwing Marian Verkerk & Geke Dijkstra Care for children with cancer and their parents: an ethical perspective In this article we

Nadere informatie

Vertrouwd. beter Hoe kunnen wij u helpen? Verantwoord. Lief. kwaliteit. Veiligheid. Veilig. betrokken. Gewoon. Zorg. met. voor elkaar.

Vertrouwd. beter Hoe kunnen wij u helpen? Verantwoord. Lief. kwaliteit. Veiligheid. Veilig. betrokken. Gewoon. Zorg. met. voor elkaar. Veiligheid Professioneel betrokken kwaliteit Vertrouwd Lief Prudentiaconferentie 2015 Veilig Lean Gewoon beter Hoe kunnen wij u helpen? Je zorgt Betrouwbaar voor elkaar Mooie woorden waarmaken Verantwoord

Nadere informatie

Ruimte voor relaties Ethisch verantwoorde ouderenzorg

Ruimte voor relaties Ethisch verantwoorde ouderenzorg Ruimte voor relaties Ethisch verantwoorde ouderenzorg Chris GASTMANS KU Leuven Zorgnet Icuro chris.gastmans@kuleuven.be Mijn inspiratiebronnen Personalistische ethiek de mens centraal Verpleegkundige ethiek

Nadere informatie

TOETSMATRIJS: Ethiek voor Makelaars en Taxateurs

TOETSMATRIJS: Ethiek voor Makelaars en Taxateurs TOETSMATRIJS: Ethiek voor Makelaars en Taxateurs Doel van het diploma Met dit diploma laten makelaars en taxateurs zien dat ze kritische professionals zijn met kennis van de ethiek. Deze kennis en houding

Nadere informatie

De veranderde rol van de zorgprofessional Workshop 3.8 Kennismarkt 2015

De veranderde rol van de zorgprofessional Workshop 3.8 Kennismarkt 2015 De veranderde rol van de zorgprofessional Workshop 3.8 Kennismarkt 2015 Peter Andriessen & Marieke Horjus Onderzoekers FWG Doelen van de workshop Kennis delen met betrekking tot veranderingen in het zorglandschap

Nadere informatie