Pensioen Flash 2012 / 2

Transcriptie

1 Pensioen Flash 2012 / 2 Team Pensioenen en Pensioenfondsen Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd Stand van zaken nieuw pensioenstelsel/hoofdlijnennota financieel toetsingskader Verplicht pensioenontslag verkeersvliegers op 56-jarige leeftijd geen leeftijdsdiscriminatie Zweedse posterijen; pensioenontslag op 67-jarige leeftijd Stand van zaken API Besluit beperking plicht tot waardeoverdracht Wetsvoorstel Versterking bestuur pensioenfondsen Aanpassing rentecurve voor verzekeraars Teruggave buitenlandse dividendbelasting Round tables Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd / Petra van Straten, Marianne Meijer-Zaalberg De Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd is na behandeling in de Tweede en Eerste Kamer op 18 juli 2012 in het Staatsblad gepubliceerd en treedt deels in werking op 1 januari De AOW-leeftijd De AOW-leeftijd wordt met ingang van 1 januari 2013 verhoogd, in 2013 tot en met 2015 met één maand per jaar, in 2016 tot en met 2018 met twee maanden per jaar en in 2019 tot en met 2023 met drie maanden per jaar. In 2019 is dan de AOW-leeftijd van 66 jaar en in 2023 de AOW-leeftijd van 67 jaar bereikt. In schema ziet dat er als volgt uit: Jaar Ingangsdatum AOW e verjaardag + 1 maand e verjaardag + 2 maanden e verjaardag + 3 maanden e verjaardag + 5 maanden e verjaardag + 7 maanden e verjaardag + 9 maanden e verjaardag e verjaardag + 3 maanden e verjaardag + 6 maanden e verjaardag + 9 maanden e verjaardag Na 2023 zal de AOW-leeftijd aan de levensverwachting worden gekoppeld.

2 De eerder aangekondigde verhoging van de AOW met 0,6% per jaar is niet doorgegaan. Ook de mogelijkheid om de AOW eerder of later in te laten gaan is niet meer in de wet teruggekomen. Er zijn twee overgangsmaatregelen getroffen. Omdat de verhoging van de AOW-leeftijd voor een aantal mensen overbruggingsproblemen kan veroorzaken, kunnen degenen die de AOW-leeftijd in de jaren 2013, 2014 of 2015 bereiken een renteloos voorschot van respectievelijk een, twee of drie maanden ontvangen. Dit voorschot wordt verrekend met de AOW-uitkering over respectievelijk de eerste 6, 12 of 18 maanden. Tevens zal de AOW-partnertoeslag die in 2015 vervalt, drie maanden doorlopen voor degenen die geboren zijn in november en december De pensioenrichtleeftijd De wet verhoogt niet alleen de AOW-leeftijd maar ook de fiscale pensioenrichtleeftijd. In 2014 wordt de pensioenleeftijd in de loonbelasting verhoogd naar 67 jaar en in de toekomst zal deze ook gekoppeld worden aan de levensverwachting. Daarnaast wordt de maximale pensioenopbouw vanaf 2014 verlaagd, in een eindloonregeling naar 1,90% (nu: 2,00%) en in een middelloonregeling naar 2,15% (nu: 2,25%). Dat geldt ook voor de pensioenopbouw in een beschikbare premieregeling. Inmiddels heeft de belastingdienst aangepaste premiestaffels gepubliceerd die uitgaan van de pensioenleeftijd van 67 jaar en een verlaagd opbouwpercentage van 2,15% middelloon. Tevens is de premiestaffel gebaseerd op een meer recente overlevingstafel (GBM/V ). Het gevolg van deze wetswijziging kan zijn dat werkgevers hun pensioenregeling in 2013 moeten aanpassen om in 2014 aan de fiscale begrenzingen te voldoen. Stand van zaken nieuw pensioenstelsel/hoofdlijnennota financieel toetsingskader / Petra van Straten, Marianne Meijer-Zaalberg De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ( SZW ) heeft in een hoofdlijnennota voorstellen gedaan voor de herziening van het financieel toetsingskader voor pensioenfondsen ( ftk ). Deze herziening is onderdeel van de introductie van het nieuwe reële pensioencontract waardoor het pensioenstelsel meer toekomstbestendig wordt. Het nieuwe ftk bevat een waardering van de pensioenverplichtingen waardoor deze minder afhankelijk worden van financiële schokken zoals de actuele (lage) rentestanden en ontwikkeling van de levensverwachting. De invoering staat gepland voor Inmiddels heeft het kabinet ook onderzoek laten doen naar het grootste struikelblok van het nieuwe pensioenstelsel: het omzetten van de oude pensioenrechten naar het nieuwe reële pensioencontract (het zogenoemde invaren ). Omdat niet kan worden uitgesloten dat het invaren inbreuk op het eigendomsrecht betekent, kunnen pensioenfondsen zich nog jaren na het invaren geconfronteerd zien met juridische procedures van (oud-) deelnemers en gepensioneerden. De Stichting van de Arbeid ( STvdA ) heeft daarom als eerste voorlopige reactie op de nota al aangegeven dat ze de inspanning van het kabinet mist om op korte termijn een overgangstraject op te zetten samenhangend met het overgaan naar het nieuwe pensioencontract. Het risico van juridische procedures ligt nu teveel bij het pensioenfonds(bestuur). Dit risico zal ertoe leiden dat pensioenfondsen het niet aandurven de oude rechten om te zetten naar het nieuwe pensioencontract waardoor de ingezette hervorming van het pensioenstelsel bij voorbaat al is mislukt. De STvdA wil dat het kabinet dit risico voor de pensioenfondsen wegneemt.

3 Verplicht pensioenontslag verkeersvliegers op 56-jarige leeftijd geen leeftijdsdiscriminatie / Petra van Straten Op 13 juli 2012 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat het verplichte pensioenontslag van verkeersvliegers op 56-jarige leeftijd niet in strijd is met het verbod van leeftijdsdiscriminatie. Op grond van de KLM CAO eindigt de arbeidsovereenkomst van rechtswege bij het bereiken van de 56-jarige leeftijd. Het Hof van Justitie van de EU oordeelde op 13 september 2011, in een zaak over pensioenontslag voor piloten bij Lufthansa, dat het doel van de veiligheid van het luchtverkeer niet tot de in artikel 6 van de Richtlijn 2000/78/EG bedoelde doelstellingen behoort. Doelstellingen die wel als legitiem in de zin van artikel 6 van de Richtlijn kunnen worden aangemerkt en kunnen rechtvaardigen dat wordt afgeweken van het principiële verbod van discriminatie op grond van leeftijd, zijn doelstellingen op het terrein van werkgelegenheid, arbeidsmarkt of beroepsopleiding. De Hoge Raad oordeelt dat geen sprake is van leeftijdsdiscriminatie omdat de lidstaten en de sociale partners grote beoordelingsvrijheid hebben bij het nastreven van doelstellingen van sociaal en werkgelegenheidsbeleid en de ter verwezenlijking van deze doelstellingen aan te wenden maatregelen. De in de CAO nagestreefde doelstellingen, te weten het bereiken van doorstroming van verkeersvliegers, kostenbeheersing en een evenwichtige personeelsopbouw zijn aan te merken als legitiem. Dit voldoet aan de werkelijke en zwaarwegende behoeften van KLM, te weten enerzijds het kunnen beschikken over voldoende gekwalificeerde verkeersvliegers tegen aanvaardbare loonkosten en anderzijds het kunnen bieden van een loopbaanperspectief aan instromende verkeersvliegers (die daarbij een groot belang hebben vanwege de door hen gemaakte kosten voor de vliegopleiding) met de mogelijkheid van volledige pensioenopbouw. Het loslaten van de verplichte pensioenleeftijd zou leiden tot een zodanige stagnatie van de doorstroming dat deze doelen niet meer gerealiseerd zouden kunnen worden. Bovendien is het verplichte pensioenontslag ook noodzakelijk omdat er geen minder bezwaarlijk middel voorhanden is. Afschaffen van het verplichte ontslag vereist een geheel ander salaris-, loopbaan- en pensioensysteem dan waarin de CAO voorziet. Bovendien is het verplichte pensioenontslag niet onevenredig omdat voor de werknemers feitelijk mogelijkheden bestaan elders als vlieger inkomsten te verwerven, terwijl voorts na pensionering over voldoende inkomensvoorzieningen wordt beschikt. Zweedse posterijen; pensioenontslag op 67-jarige leeftijd / Petra van Straten Op verzoek van de Zweedse rechter heeft het Hof van Justitie van de EU ( HvJ ) op 5 juli 2012 over de volgende kwestie een prejudiciële uitspraak gedaan. De werknemer heeft gewerkt bij de posterijen in Zweden. Zweedse wetgeving bepaalt dat arbeidsovereenkomsten van rechtswege eindigen bij het bereiken van de 67-jarige leeftijd. Maar daarvoor moet de werkgever het ontslag wel minimaal één maand van tevoren aankondigen. De werknemer wil graag langer doorwerken omdat zijn ouderdomspensioen maar beperkt is. De Zweedse rechter stelt aan het HvJ de vraag of deze Zweedse regeling toegestaan is nu (i) onduidelijk is wat het doel is en (ii) de regeling geen rekening houdt met de hoogte van het ouderdomspensioen van de betreffende werknemer.

4 Het HvJ oordeelt dat er sprake is van leeftijdsdiscriminatie als bedoeld in artikel 6 van de Richtlijn 2000/78. Maar dit kan gerechtvaardigd zijn door een legitiem doel. Daarvoor is het niet vereist dat de wetgeving aangeeft wat het doel is van het ontslag op leeftijd 67 omdat een dergelijk doel ook kan blijken uit andere omstandigheden. In casu liggen doelstellingen als werkgelegenheids- en arbeidsmarktbeleid aan de regeling ten grondslag en is de leeftijdsgrens van 67 het gevolg van politieke en sociale consensus over pensioenontslag. HvJ oordeelt het pensioenontslag op leeftijd 67 objectief gerechtvaardigd is en voorts dat het passend en noodzakelijk is om de eerdergenoemde doelstellingen te bereiken. Dat het pensioen van de werknemer niet hoog is brengt niet mee dat het ontslag niet passend is. De werknemer is immers niet verboden om weer ergens aan de slag te gaan. En daarbij geeft de Zweedse wetgeving nog een aanvulling voor personen die geen of een klein aanvullend pensioen hebben. Stand van zaken API / Petra van Straten Het was al enige tijd stil rond de Algemene Pensioeninstelling ( API ), maar begin van deze zomer hebben de ministers van SZWen van Financiën een update van de stand van zaken rond de API gegeven. De API moet het mogelijk maken om in Nederland zowel Nederlandse als buitenlandse pensioen-regelingen uit te voeren, zowel defined benefit als defined contribution pensioenregelingen. Daarmee zal de API vooral gunstig zijn voor multinationals die de pensioenregelingen uit diverse landen centraal, vanuit Nederland, willen aansturen. De pensioenfondsenrichtlijn (Richtlijn 2003/41/EG) heeft het mogelijk gemaakt dat pensioenuitvoerders grensoverschrijdend kunnen werken, maar Nederlandse pensioenfondsen zien zich door specifieke Nederlandse wettelijke kenmerken geconfronteerd met de volgende beperkingen: 1. Een pensioenfonds mag alleen pensioenregelingen uitvoeren voor de eigen onderneming of sector; 2. Het vermogen van het pensioenfonds vormt één geheel; de verschillende pensioenregelingen binnen een pensioenfonds zijn solidair en dragen elkaars risico; 3. Er gelden specifieke bestuurseisen; zoals verplichte deelname van werkgever en werknemers (en eventueel gepensioneerden) in het bestuur. Een eerste aanvang voor de API is reeds gemaakt door introductie van de premiepensioeninstelling (PPI) en daarna de multi-opf. Volgens de ministers moeten de volgende stappen nog worden genomen voordat de API van start kan gaan met het wetsvoorstel Versterking bestuur pensioenfondsen. Hoewel dit wetsvoorstel geen onderdeel uitmaakt van het API-traject, zijn de voorstellen wel van belang voor de vormgeving van de API. Het daar geïntroduceerde onafhankelijke bestuursmodel, waarin professionele bestuurders zitting hebben, is goed toepasbaar voor de API. In dat model hebben de sociale partners via het belanghebbendenorgaan zeggenschap over belangrijke beslissingen van het bestuur. De ministers concluderen dat na de beoogde versterking van het bestuur van pensioenfondsen nog op een aantal onderwerpen nadere afspraken nodig zijn: - afspraken op het gebied van governance; mogelijkheid van inspraak/invloed van de sociale partners per (buitenlandse) regeling; - onderzoek naar eventuele aanpassing/aanvulling van het financieel toetsingskader voor buitenlandse defined benefit pensioenregelingen;

5 - vormgeven van maatregelen ter zake van het afscheiden van de verschillende pensioenregelingen ( ringfencing ); - schrappen van de domeinafbakening en aanpassing van de productafbakening voor uitsluitend de buitenlandse pensioenregelingen; - onderzoek naar de rechtsvorm van de API. Als een pensioenfonds langs bovengeschetste lijnen vorm kan krijgen, is het volgens de ministers niet noodzakelijk dat een API als nieuwe pensioenuitvoerder wordt geïntroduceerd, naast de bestaande uitvoerders pensioenfonds, verzekeraar en PPI. Het wetsvoorstel zal na de zomer op internet ter consultatie worden aangeboden. De inwerkingtreding van het wetsvoorstel is beoogd in het najaar van Besluit beperking plicht tot waardeoverdracht / Petra van Straten, Marianne Meijer-Zaalberg Werknemers hebben bij baanwisseling het recht om hun opgebouwde pensioen over te dragen naar de pensioenuitvoerder van de nieuwe werkgever. Bij waardeoverdracht van pensioenen kunnen zowel de oude als de nieuwe werkgever die de pensioenregeling hebben ondergebracht bij een verzekeraar worden geconfronteerd met forse bijbetalingslasten. Thans is het zo dat werkgevers die kunnen aantonen dat ze vanwege financiële problemen niet kunnen voldoen aan de bijbetalingsverplichting, niet hoeven mee te werken aan de waardeoverdracht. Er bestaat echter ook een groep kleine werkgevers voor wie de bijbetaling forse financiële gevolgen kan hebben. Naar aanleiding van discussies in de Tweede Kamer is eind vorig jaar een wijziging aangebracht in de Pensioenwet die de mogelijkheid creëert om de plicht tot waardeoverdracht tijdelijk in te perken. In het ontwerpbesluit tot wijziging van het Besluit Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling is de tijdelijke regeling opgenomen met de volgende voorwaarden: - de individuele waardeoverdracht leidt tot een aanvullende bijdrage van meer dan , en; - de aanvullende bijdrage bedraagt meer dan 10% van de overdrachtswaarde, en; - de bijbetalingsverplichting ontstaat bij een werkgever die kwalificeert als kleine werkgever en; - de werkgever is niet bereid de aanvullende bijdrage vrijwillig te voldoen. Als voldaan is aan deze voorwaarden, dan zal de pensioenuitvoerder de waardeoverdracht stopzetten. Volgens de minister zijn er thans ongeveer 2 miljoen werknemers werkzaam bij een kleine werkgever. De beoogde inwerkingtreding was 1 juli 2012, maar het besluit is nog niet in werking getreden. Het gaat om een tijdelijke regeling, in afwachting van een nieuw toekomstig stelsel van waarde-overdracht dat naar verwachting per 1 januari 2014 zal ingaan. Wetsvoorstel Versterking bestuur pensioenfondsen / Petra van Straten, Marianne Meijer-Zaalberg In het kader van de stand van zaken van de API werd het wetsvoorstel Versterking bestuur pensioenfondsen al kort aangestipt. Nadat het wetsvoorstel kritiek kreeg van de Tweede Kamer, de Stichting van de Arbeid en de Pensioenfederatie (zie ook onze Pensioen Flash 2012 / 1) is het wetsvoorstel aangepast.

6 De aanpassingen betreffen: - toevoeging van een one tier-bestuursmodel; - vermindering van het aantal goedkeuringsrechten van de raad van toezicht, en; - mogelijkheid om af te wijken van de verplichting tot beperking van het zetelaantal van werkgevers bij premiemaximalisatie. Het wetsvoorstel is door minister Kamp op 25 juni 2012 naar de SER gestuurd, met het verzoek vóór 10 september 2012 een reactie te geven. Aanpassing rentecurve voor verzekeraars / Petra van Straten, Marianne Meijer-Zaalberg De Nederlandsche Bank ( DNB ) heeft, na overleg met het Verbond van Verzekeraars, de rentecurve voor verzekeraars per 30 juni 2012 aangepast vanwege de voortdurende uitzonderlijke marktomstandigheden en de gebrekkige liquiditeit in het lange eind van de markt. Het betreft een aanpassing van de extrapolatiemethode van de rentecurve met behulp van een Ultimate Forward Rate ( UFR ). De extrapolatie houdt in dat de rentevoet van verplichtingen met een looptijd van 20 jaar het uitgangspunt is en de conversietermijn 40 jaar bedraagt. Het gevolg hiervan is een meer stabiele rente voor lange looptijden, waardoor de solvabiliteitspositie van verzekeraars minder fluctueert. Hiermee anticipeert DNB op de implementatie van de Richtlijn Solvency II (Richtlijn 2009/138/EC) voor verzekeraars. De invoering van Solvency II zal de bijbetalingsproblematiek bij waardeoverdracht naar verwachting aanzienlijk verminderen. Dit omdat verzekeraars tot op heden de mogelijkheid hadden om hun verplichtingen op basis van een afwijkende (soms zelfs vaste) rentevoet dan de door DNB voorgeschreven rentevoet te waarderen, hetgeen tot soms grote verschillen met de door pensioenfondsen en verzekeraars onderling gebruikte rekenrente leidde. Voor pensioenfondsen blijft de methode voor bepaling van de rentecurve voorlopig nog ongewijzigd. Het ministerie van SZW overlegt met de pensioensector en DNB echter wel over een mogelijke vergelijkbare vervroegde aanpassing van het nieuwe financiële toetsingskader voor pensioenfondsen. Ongeacht welke rentevoet zal worden gekozen, dit blijft van invloed op de dekkingsgraad van pensioenfondsen en het moeten korten op pensioenuitkeringen. Teruggave buitenlandse dividendbelasting / Bas Dieleman, Mark van den Honert De afgelopen jaren heeft het HvJ EU diverse malen uitspraak gewezen in zaken die betrekking hebben op het verlenen van teruggave van dividendbelasting aan buitenlandse (pensioen)fondsen, meest recentelijk in de zaak Santander c.s. (C-338/11-C-347/11). In deze zaken was steeds de vraag of sprake was van ongeoorloofde discriminatie, omdat de wetgeving van de betreffende lidstaat tot gevolg had dat buitenlandse (pensioen)fondsen veelal geen of minder mogelijkheden tot teruggave van dividendbelasting hadden dan binnenlandse (pensioen)fondsen. In al deze zaken heeft het HvJ EU geoordeeld dat sprake was van ongeoorloofde discriminatie en dat de betreffende lidstaten hun wetgeving als zodanig dienden aan te passen. Op dit moment zijn vergelijkbare zaken bij het HvJ EU aanhangig, waaronder de zaak Commissie/Finland (C-342/10).

7 Het bovenstaande is van groot belang voor Nederlandse pensioenfondsen vanwege het feit dat een groot deel van hun investeringen in andere EU-lidstaten plaatsvinden. Loyens & Loeff heeft inmiddels ruime ervaring met het namens Nederlandse pensioenfondsen bij buitenlandse autoriteiten indienen van verzoeken tot teruggave dividendbelasting waarbij teruggave ook daadwerkelijk wordt gerealiseerd. Zowel Nederland als andere lidstaten anticiperen bij het sluiten van (belasting)verdragen op bovengenoemde jurisprudentie. Zo ook bij het onlangs tussen Nederland en Duitsland gesloten verdrag ter voorkoming van dubbele belasting. In het protocol bij bovengenoemd verdrag is namelijk opgenomen dat beide verdragsluitende staten bevestigen bereid te zijn tot onderhandeling ten aanzien van aanpassing van artikel 10 indien de Bondsrepubliek Duitsland de belastingheffing van pensioenregelingen verlaagt. Reden dat de hiervoor aangehaalde passage in het protocol is opgenomen, is de momenteel bij het HvJ EU aanhangige zaak C-600/10, welke ziet op het feit dat buitenlandse pensioenfondsen volgens de Duitse wetgeving niet of minder aanspraak kunnen maken op de teruggave of verrekening van Duitse dividendbelasting dan Duitse pensioenfondsen. Als de Commissie deze zaak wint, is het waarschijnlijk dat het in het belastingverdrag opgenomen Duitse heffingsrecht over dividenden (verder) wordt beperkt. Om de (verwachte) teruggave van Duitse belastingheffing te optimaliseren kan het voor Nederlandse pensioenfondsen raadzaam zijn om nu reeds op de verwachte uitspraak van het HvJ EU in C-600/10 te anticiperen en als zodanig in te (laten) zetten op behoud van rechten. Round tables Het Team Pensioenen & Pensioenfondsen organiseert regelmatig tailormade round tables voor pensioenfondsen, pensioenbeheerders en pensioenuitvoerders over de voor u relevante juridische, regulatoire en fiscale aspecten. Onderwerpen in deze kleinschalige (ook in-house) bijeenkomsten kunnen bijvoorbeeld zijn de juridische, regulatoire en fiscale aspecten van beleggen & vermogensbeheer, due diligence van investeringsmogelijkheden, pension fund governance, aansprakelijkheid en risico s voor pensioenbestuurders, werkingssfeer van pensioenregelingen, en premie pensioeninstellingen. Nieuw zijn de round tables Wijzigen pensioenregeling, Liquidatie van pensioenfondsen en Deskundigheidseisen voor pensioenfondsbestuurders. Voor meer informatie over onze round tables kunt u contact opnemen met Marianne Meijer-Zaalberg.

8 Colofon De Pensioen Flash is een uitgave van het Team Pensioenen & Pensioenfondsen van Loyens & Loeff. Dit team bundelt de specialistische kennis op fiscale, juridische en regulatoire aspecten en adviseert pensioenfondsen, uitvoeringsorganisaties en aangesloten instellingen als werkgevers en werknemersorganisaties. Voor meer informatie over ons team, klik hier. Redactie: Marianne Meijer- Zaalberg Hoewel deze publicatie met grote zorgvuldigheid is samengesteld, aanvaarden Loyens & Loeff N.V. en alle andere entiteiten, samenwerkingsverbanden, personen en praktijken die handelen onder de naam Loyens & Loeff, geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de informatie uit deze uitgave zonder hun medewerking. De aangeboden informatie is bedoeld ter algemene informatie en kan niet worden beschouwd als advies. AMSTERDAM ARNHEM BRUSSEL EINDHOVEN LUXEMBURG ROTTERDAM ARUBA CURAÇAO DUBAI FRANKFURT GENÈVE HONG KONG LONDEN NEW YORK PARIJS SINGAPORE TOKIO ZÜRICH

9