JAARVERSLAG Open Open Universiteit rdmc.ou.nl

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2009 Ruud Ruud de de Moor Moor Centrum Open Open Universiteit rdmc.ou.nl

2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 6 2 Onderzoeksprogramma Aanpak Output Strategische samenwerking 8 3 Themalijnen Themalijn Assessment en coaching Themalijn Netwerkleren Themalijn Kennisinfrastructuur Themalijn Kwaliteit van Professionalisering 19 4 Managementverslag Vraagsturing De vraagsturingsprojecten Positionering en taken Programmaraad RdMC Aandachtspunten Bijdrage vraagsturing aan kernvariabelen Aanbevelingen voor het vraagsturingstraject voor Voorbereiding vraagsturing Bijstelling kaders naar budget Kaders naar inhoud Vraagverheldering 27 6 Ondersteuning Virtuele Werk- en Leeromgeving (VWL) Communicatie Wikiwijs en Leraar Bedrijfsvoering Lijst van gedetacheerde medewerkers/inhuur extern Accountantsverklaring 2009 (incl. begroting en realisatie) 34 Bijlagen Uitgebreid verslag onderzoek inclusief publicaties c.a Vraagsturingsprojectevaluaties i.s.m. ITS 64 Project 1. Coaching als bouwsteen voor professionaliseren 64 Project 2. Feedbackscan VO 68 Project 3. Professionalisering van medewerkers in het Koning Willem I College 71 Project 4. SBL PLATFORM ZELFEVALUATIE 76 Project 5. Onderwijsteams: Spil in de lerende organisatie 80 Project 6. Van Krimp naar Kans 85 Project 7. Allochtoon talent in uitvoering 90 Project 8. Leernetwerk vmbo-mbo stimuleringsinitiatief 94 Project 9. Blended coaching Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg 98 Project 10. Netwerkleren in de Hofscholen 102 Project 11. Lerende netwerken binnen Lucas Onderwijs 107 Ruud de Moor Centrum Open Universiteit 3

4 Project 12. Ondersteuningsomgeving integratie leerlingen met het syndroom van Down in het regulier onderwijs 112 Project 13. Professionalisering van docenten in het ontwikkelen en gebruiken van digitale leermiddelen 118 Project 14. Voltooien Kennisbank Rekenen en implementatie op pabo s en in basisscholen 122 Project 15. Gebruik en effect van Didiclass-videocasussen 128 Project 16. Informatievaardigheden in een ict-rijke omgeving 131 Project 17. Inventarisatie misconcepten economische vakken 135 Project 18. Minor doorlopende rekenlijnen PO VO 140 Project 19. Constructie van een Interactieve LeerOmgeving Rekendidactiek (CILOR) 146 Project 20. Doorontwikkeling simulatieprogramma 1-zorgroute 152 Project 21. Ontwikkeling lessenserie Mens en Natuur 157 Project 22. Doorontwikkeling en implementatie kennisbank natuurkunde 163 Project 23. Naar andere didactische werkvormen 167 Project 24. IOP (IBOVO, OERAL, PATS) 171 Project 25. School als professionele organisatie 175 Project 26. Doorontwikkeling en opschaling van prestatieregister.nl 176 Project 27. Latijn, bekwaam en bevoegd!? 180 Project 28. Verdieping verbreding leraarschap LD 184 Project 29. Doorlopende leerlijnen PO/VO 190 Project 30. Resultaatverbetering havo-docent als kritische succesfactor 194 Project 31. Schoolontwikkeling in eigen beheer 199 Copyright 2010, Ruud de Moor Centrum, Open Universiteit, Heerlen, Nederland. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd systeem, of openbaar gemaakt, in enigerlei vorm of op enigerlei wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande, schriftelijke toestemming van de uitgever. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, or otherwise, without the prior written permission of the publisher. 4 Open Universiteit, Ruud de Moor Centrum

5 Voorwoord Het Ruud de Moor Centrum Open Universiteit bevindt zich in de finale fase in transformatie van meer productgericht naar procesgericht, van aanbod naar vraag. Daaraan is in 2009 heel hard gewerkt. In 2009 is ruim 35% van onze activiteiten gericht op de uitvoering van 31 vraagsturingsprojecten. Ruim 300 leraren en ruim 1400 scholen hebben samen met het RdMC gewerkt aan hun professionalisering. Dit heeft een schat aan kennis opgeleverd die in 2010 in meer dan 40 publicaties zal worden verspreid in het onderwijs. Talloze instrumenten zijn ontwikkeld en tijdens vele congressen hebben wij in workshops onze expertise uitgedragen. Met stakeholders zijn nauwe samenwerkingsverbanden aangegaan, niet in de laatste plaats in inspirerende projecten als Leraar 24 en WikiWijs. In 2009 is een nauwere focus op het brede veld van professionalisering ontwikkeld. Het proces van vraagsturing is verder verbeterd, onder andere door informatiebijeenkomsten. Voor de eerste keer hebben we de vraagverhelderingsfase toegevoegd. Dit heeft erin geresulteerd dat al in 2009 nauwe contacten zijn gelegd voor de projecten voor Alle door de programmaraad goedgekeurde projectplannen voor 2010 waren in december 2009 al klaar en er zijn contracten met de 31 partijen afgesloten. In alles wat wij doen neemt praktisch wetenschappelijk onderzoek naar wat werkt, waar en waarom samen met de gebruikers, een cruciale en substantiële plaats in. Als basis dient het nieuwe onderzoeksprogramma Het is hét leidende document waarmee het Ruud de Moor Centrum vorm en richting geeft aan onderzoek. Met de realisatie van de gepresenteerde aanpak verstevigt het Ruud de Moor Centrum zijn unieke expertisepositie. Ik dank OCW voor het vertrouwen en alle scholen, leraren en partners die intensief met ons hebben samengewerkt. Ik ben trots op het vele goede werk dat is verricht en zie uit naar 2010 waarin we onze rol als expertisecentrum voor professionalisering van leraren en het versterken van de beroepsgroep waarmaken en verder zullen uitbouwen. J.J.M. (Jos) Kusters Msm Directeur Ruud de Moor Centrum Open Universiteit Ruud de Moor Centrum Open Universiteit 5

6 1 Inleiding In dit jaarverslag is gekozen als eerste de onderzoeksambitie van het Ruud de Moor Centrum te verwoorden. Het Ruud de Moor Centrum is uniek doordat zij haar universitaire onderzoeksopdracht realiseert in co-creatie met grote aantallen docenten en scholen in de dagelijks praktijk op de werkplek. Daarmee wordt evidence based onderzoek verricht dat aangeeft hoe professionalisering van leraren waar werkt en waarom. De resultaten van het onderzoek in 2009 hebben veel onderzoeksgegevens opgeleverd en zijn al in 2009 of worden in begin 2010 verspreid. In hoofdstuk 2 is de samenvatting van het onderzoeksprogramma opgenomen, het complete rapport is bijgevoegd in Bijlage 1. Hoofdstuk 3 handelt over de themalijnen, de programmatische indeling van RdMC; Assesment & Coaching, Netwerkleren, Kwaliteit van Professionaliseren en Kennisinfrastructuur. Deze programma s van het basisdeel zijn vertaald in een groot divers aantal activiteiten. Hoofdstuk 4 beschrijft de resultaten van de vraagsturingsprojecten. Na een voorzichtige start in 2008 heeft een groot deel van 2009 in het teken gestaan van de vraagsturingsprojecten. Uitermate boeiend en leerzaam om met groepen leraren in alle sectoren aan het werk te gaan met hun professionalisering en concrete resultaten te boeken. De aanvragers waren tevreden en hebben de verwachting dat de bijdrage van het RdMC tot daadwerkelijke professionalisering heeft geleid. Alle projecten zijn naast de aanvragers zelf en medewerkers van het RdMC door een extern onderzoeksbureau (ITS) geëvalueerd (zie bijlage 2). In hoofdstuk 5 is de voorbereiding opgenomen voor de vraagsturingsprojecten Deze aanvraagprocedure is gestart in 2009 nadat de programmaraad samen met RdMC de procedure en projecten 2008 en 2009 heeft geëvalueerd. In 2009 heeft een zeer groot aantal aanvragers het beschikbare budget 3 maal overvraagd! Na de zomer is bij alle geaccordeerde projecten een vraagverheldering traject gestart. En nieuwe succesvolle maar intensieve aanpak, waar gezamenlijk met de scholen en docenten de vragen en beoogde doelen concreter zijn gemaakt. De activiteiten van VWL en communicatie worden in hoofdstuk 6 verantwoord. Dit zijn activiteiten die in het basisdeel worden uitgevoerd ter ondersteuning van de expertise functie, de instrumenten en de vraagsturingsprojecten. Daarnaast wordt kort stilgestaan bij de samenwerkingsprojecten Leraar24 en Wikiwijs, beide revolutionaire en succesvolle projecten ter ondersteuning van de professionalisering van leraren. Hoofdstuk 7 betreft financiën. De begroting en realisatie, de intern en externe inhuur en de accountantsverklaring geven gedetailleerd inzicht in de financiële boekhouding en resultaten. 6 Open Universiteit, Ruud de Moor Centrum

7 2 Onderzoeksprogramma In dit stuk wordt kort aangegeven wat voor 2009 de onderzoeksoutput, de aanpak van het onderzoek van het RdMC, de financiering, de in- en externe samenwerking, de kwaliteitsbewaking en de verspreiding van kennis en valorisering is. In bijlage 1 treft u een uitgebreid onderzoeksverslag. 2.1 Aanpak In het onderzoek van het RdMC wordt een onderzoeksmatige invulling gegeven aan zogenaamd modus 2 - onderzoek, waarin vraaggestuurde cocreatie centraal staat. Organisatorisch zijn in 2009 een aantal activiteiten ondernomen om de voorwaarden te scheppen waarmee een begin gemaakt kan worden met het realiseren van dit type onderzoek. Er is een onderzoeksstuurteam gevormd onder leiding van de hoogleraar/hoofd Onderzoek. Ook is een Wetenschappelijke raad ingesteld die mede de wetenschappelijke kwaliteit van de output bewaakt. Daarnaast is er promovendi-overleg, overleg van promotoren en er worden onderzoekscolloquia georganiseerd. Binnen de voorgestane modus 2 -onderzoeksbenadering is in 2009 veel aandacht besteed aan de vraagsturingsprojecten. Zo is (in de nota Vraagverheldering ) een procedure vastgesteld waarin van vraagverheldering, ondersteuning bij selectie (kern)variabelen tot en met eindrapportage op allerlei manieren ondersteuning en procedures worden aangereikt. Er wordt gebruik gemaakt van interne onderzoeksambassadeurs en er is vier keer per jaar hooglerarenoverleg. Projecten worden daarnaast ook ondersteund door middel van SPSS Data Collection (PASW). Uitgangspunt is verder dat het onderzoek, dat in de verschillende vraagsturingsprojecten wordt uitgevoerd, ook past binnen de jaarprogramma s en de strategienota van het RdMC. Cruciaal is daarnaast dat het naadloos past binnen de kaders van de opdracht van het ministerie van OCW: het onderzoek wordt daarom regelmatig met het ministerie van OCW kortgesloten. Het onderzoek moet verder aan een aantal standaard kwaliteitscriteria voor wetenschappelijk onderzoek voldoen. Met het oog hierop is in 2009 een Publicatienota vastgesteld. Naast de interne inspanningen de onderzoeksorganisatie binnen het RdMC af te stemmen op de taakstelling, is in 2009 ook extern onderzoek uitgezet dat betrekking heeft op een aantal vraagsturingsprojecten op het terrein van de kwaliteit van onderwijs. 2.2 Output Wat betreft het verspreiden van kennis is een brede strategie gevolgd. In 2009 is een aantal publicaties verschenen die betrekking hebben op vraagsturingsprojecten uit Een overzicht van de wetenschappelijk onderzoeksoutput voor 2009 is bijgevoegd in bijlage 1. Er is een onderscheid gemaakt tussen wetenschappelijke publicaties en vakpublicaties. Valorisatie van kennis vindt op verschillende manieren plaats. Een speciale plaats wordt daarbij ingenomen door de reeds genoemde EAPRIL. Ook SKOLA speelt hierin een rol. SKOLA is een samenwerkingsverband waarin alle organisaties die praktijkgericht onderzoek verrichten hun kennis bundelen. Kennis en andere output van het RdMC wordt verder breed gedissemineerd via diverse conferenties zoals aangegeven in de bijlage. Zo is binnen het RdMC in 2009 actief aan een aantal wetenschappelijke circuits en organisaties deelgenomen. Genoemd kunnen worden: EARLI, AERA, VOR (ORD-conferentie), NeLLL, VELON/VELOV (VELON /VELOV conferentie), SITE (Society for Information Technology & Teacher Education) ATEE (Association for Teacher Education in Europe - ATEE conference), ISLS (International Society of the Learning Sciences - International Conference for the Learning Sciences) en EADTU (European Association of Distance Teaching Universities). Ruud de Moor Centrum Open Universiteit 7

8 Publicaties en conferenties zijn niet de enige methoden de opbrengsten van onderzoek breed te verspreiden. Zo werden in 2009 in totaal 61 persberichten verspreid. Ook werd meegewerkt aan een groot aantal interviews op radio en televisie en opiniërende bijdragen aan kranten en tijdschriften. In 2009 werd contact gelegd met de redactie van het onderwijstijdschrift Didactief. Afgesproken is dat het blad in 2010 uitgebreid aandacht zal schenken aan de praktische implicaties van de activiteiten van het RdMC. In 2009 is tevens een vaste bijdrage geleverd aan het blad Onderwijsinnovatie. 2.3 Strategische samenwerking Samenwerking vanuit het RdMC vindt plaats binnen de Open Universiteit (OU), op nationaal niveau en internationaal. Binnen de OU zijn belangrijke samenwerkingspartners het Centre for Learning Sciences and Technologies (CELSTEC) en het Netherlands Laboratory for Lifelong Learning (NeLLL) waarin de RdMC-promotietrajecten worden opgenomen in een nieuwe programmalijn. De hoogleraar/hoofd Onderzoek (Rob Martens) heeft in 2009 zitting genomen in de Wetenschapscommissie van de OU en de Supervisory Board van NeLLL. In nationaal verband zijn relaties en samenwerkingsverbanden aangegaan met diverse partners. Genoemd kunnen worden: het Nederlands Instituut voor Onderwijs en Opvoedingszaken (NIVOZ), Kennisnet, KPC Groep, andere LPC s en andere SLOA-instellingen. Daarnaast wordt samengewerkt met Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN), Hogeschool Iselinge, Faculteit der Gedragswetenschappen van UT, Faculteit Psychologie van UL, TIER (Top Institute for Evidence based Education Research van UM), Eindhoven School of Education (ESoE), Academische opleidingsscholen Limburg en de PO-raad. Vanuit het RdMC zijn verschillende stafleden lid van het Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek, ICO. Op internationaal niveau is er een bijzondere relatie met de EAPRIL: European Association for Practitioner Research on Improving Learning. De programmaleider Onderzoek van het RdMC is mede-oprichter van EAPRIL. De EAPRIL is een welbewuste poging de resultaten van onderwijsonderzoek geschikt te maken voor de praktijk. Verder bestaat samenwerking met het Institut für Bildungswissenschaft und Medienforschung van de FernUniversität Hagen. Het is tot slot van belang hier op te merken dat de onderzoeksactiviteiten van het RdMC niet alleen gericht zijn op (beginnende) leraren, opleiders en begeleiders in lerarenopleidingen en in scholen, maar ook op beleidsmakers, deskundigen in de media en alle anderen die op basis van belangstelling en/of professionele activiteiten betrokken zijn bij de innovatie van trajecten die bijdragen aan de professionalisering van leraren. Vraagsturingsprojecten spelen daarin een cruciale rol. Daarnaast is een actieve medewerking aan en ondersteuning van promotietrajecten voor leraren voor het RdMC van veel belang, uit het oogpunt van strategie voor de toekomst. 8 Open Universiteit, Ruud de Moor Centrum

9 3 Themalijnen 3.1 Themalijn Assessment en coaching Duurzame professionalisering van onderwijsgevenden is een kritische succesfactor voor de kwaliteit van onderwijs. Zowel beginnende leraren als lang in het onderwijs werkzame leraren zullen moeten blijven werken aan hun professionele ontwikkeling. Vanuit de themalijn Assessment & Coaching lag de focus op de ondersteuning van leraren en hun werkomgeving om meer inzicht te krijgen in c.q. een gefundeerd oordeel te vormen over de eigen professionele ontwikkeling incl. de loopbaanontwikkeling en het daaruit voortvloeiende professionaliseringsproces. De integratie van digitale instrumenten en face to face coaching op de werkplek vormde daarbij een specifiek aandachtspunt. Binnen deze themalijn zijn 4 speerpuntprojecten uitgevoerd: Duurzaam leren en duurzaam beoordelen Dit project richtte zich op het stimuleren van bewustwording bij leraren over de beoordelingspraktijk, de dialoog te stimuleren met schoolleiders en leraren, tussen leraren onderling, tussen leerlingen en leraren en tussen leraren en ouders. In het bijzonder over het waarom van beoordelen (de functie) en de effecten van beoordelen op korte en lange termijn. In 2009 lag het accent vooral op de beoordelingspraktijk van onderwijsgevenden (leraar in relatie tot de leerlingen) in PO- en VO en MBO-scholen. In 2010 zou het accent worden verlegd naar het (op duurzame professionalisering gerichte) beoordelen van leraren zelf. (Inmiddels is die vervolgfase komen te vervallen en niet opgenomen in het jaarprogramma 2010). In het project is samengewerkt met het lectoraat Duurzaam beoordelen van Hogeschool Arnhem Nijmegen (dr. Dominique Sluijsmans). Het project heeft de volgende resultaten opgeleverd een visiedocument m.b.t. beoordelen (functie, werkwijze, effect) activiteiten om bewustwording bij leraren te stimuleren van de eigen beoordelingspraktijk (lees-, kijk-, doeactiviteiten), maar ook informatie over het effect van beoordelen op leerlingen een brochure en waaier kijk op beoordelen website kijk op beoordelen (rdmc.ou.nl/kijkopbeoordelen) bezoekers site in de periode sept-dec.2009: 1500 drie workshops: VELON-congres (Gent), OMO (Tilburg) en OGVO (Venlo). Het onderzoek in het kader van dit project was kleinschalig en besloeg drie punten: Literatuuronderzoek over dit onderwerp (kennis vergaren over de functie en consequenties van beoordelen) Praktijkonderzoek bij leraren van de huidige praktijk over duurzaam beoordelen door vragenlijstonderzoek en interviews Gebruikersonderzoek van de checklist de proefversie van de website (150 respondenten). N.B. De geplande vakpublicaties zijn helaas niet gerealiseerd in verband met langdurige ziekte van Dominique Sluijsmans (lector HAN). Ruud de Moor Centrum Open Universiteit 9

10 Inspirator De Inspirator is in 2008 als website beschikbaar gekomen met als doel om leraren te inspireren stil te staan bij hun professionele ontwikkeling en praktijkvoorbeelden van andere leraren te laten zien en tevens eigen praktijkvoorbeelden van professionalisering op de werkplek in te brengen Er is in 2009 een evaluatie- en usability onderzoek uitgevoerd met als doel om te beslissen hoe verder te gaan: aanpassen, splitsen website, netwerkvorming en dergelijke. Het onderzoek liet zien dat leraren de website wel gebruikten om kennis te nemen van de praktijkvoorbeelden van anderen maar weinig genegen waren om actief praktijkkennis in te brengen en te delen. Op basis van de uitkomst van het onderzoek is daarom besloten om de website aan te passen waarbij in de nieuwe versie vooral ligt op het laten zien van praktijkvoorbeelden. Daarnaast wordt leraren gevraagd om mee te werken aan onderzoek naar werkplekleren. De site is in de nieuwe vorm in de lucht via Zelfevaluatie als spil voor professionele ontwikkeling Dit project was gericht op het exploiteren, onderhoud en stimuleren van het gebruik van zelfevaluatieinstrumenten door leraren. Het project is nauw verbonden met de samenwerking met SBL (zie vraagsturingsproject 4 Leerkracht in beeld). Het project heeft de volgende resultaten opgeleverd: I. Beheer en exploitatie van de bestaande zelfevaluatieinstrumenten (hele jaar 2009) N.B. Alle RdMC-zelfevaluatieinstrumenten zijn zowel toegankelijk via de portal van het RdMC als via A. Digitale Competentiematrix De digitale competentiematrix is verbeterd (o.a. twee zoekfuncties toegevoegd) en tevens zo ingericht dat de mogelijkheid bestaat om eigen videofilmpjes te uploaden (vgl. YouTube). In totaal zijn 59 competentiekaarten toegevoegd. (31 kaarten voor de BVE sector en 28 kaarten voor het VMBO). Ook zijn videofilmpjes aan de competentiekaarten gelinkt. Het onderdeel BVE is zo goed als gevuld; de VMBO sector is ook goed gevuld en vervolgens zijn filmpjes uit Proformas gelinkt aan de bestaande kaarten van de schooltypes PO en VO. Op 17 augustus is de nieuwe Digitale Competentiematrix gereed gekomen. De gebruikershandleiding bij dit instrument is ook aangepast. B. Proformas Dit instrument gaat verder dan de digitale competentiematrix en biedt gebruikers de gelegenheid om op een systematische manier aan de hand van videomateriaal te kijken naar competenties. Het gebruik van dit instrument door leraren blijft beperkt. Hoewel het wel positief wordt gewaardeerd kost het systematisch gebruik ervan de nodige tijd. Om die reden is vooral de digitale competentiematrix uitgebreid met videolinks. C. Feedbackscan VO (leerlingenfeedbackscan) Deze is bijgesteld, waardoor deze nog gebruikersvriendelijker geworden en uitgebreid is met een demoversie. De persoonlijke pagina is helemaal aangepast. Er is een heel apart menu bijgekomen om de resultaten te bekijken. Ook kan de gebruiker zelf zijn wachtwoord veranderen. Mocht de leraar van baan veranderd zijn dan kan hij de school ook aanpassen. Een belangrijke wijziging betreft de benchmarkfunctie die is geactiveerd. Ook is de gebruikershandleiding aangepast en is een FAQ op de site geplaatst. Tevens is in een oogopslag te zien hoeveel docenten zich geregistreerd hebben en hoeveel scans er afgenomen zijn. D. Leraar als Persoon (LaP) Er zijn in 2009 een groot aantal wijzigingen en aanvullingen in dit instrument aangebracht. De belangrijkste zijn: 10 Open Universiteit, Ruud de Moor Centrum

11 De feedback is verbeterd. Er is een andere indeling gemaakt. Eerst was de indeling Persoonlijke kwaliteiten, opvattingen en motivatie. Dit is nu veranderd in een onderdeel Wat kan ik? en een onderdeel Wat wil ik? Het aantal testen/schalen is uitgebreid. De gebruikers hoeven niet meer alle testen/schalen te maken; wel is daardoor de koppeling met de 7 SBL competenties vervallen. De achtergrondinformatie is geheel herschreven; aanvulling voor wat betreft de nieuwe onderdelen en een meer consequente opbouw, meer één lijn. De normeringen zijn onderzocht en zo nodig aangepast. Testen die nog niet genormeerd waren, zijn genormeerd. Verschillende docenten van lerarenopleidingen hebben een training gehad als begeleider van de LaP. Tevens is binnen Fontys de LaP ingezet bij zo n 60 studenten. De LaP is ook gebruikt in een pilot waarbij Loyalis betrokken is geweest. E. Liks/Actie reactie in School Dit instrument is in 2008 als prototype ontwikkeld. Het gebruik ervan is mede daardoor beperkt. II. Normering instrumenten Waar van toepassing zijn de zelfevaluatieinstrumenten genormeerd (met name LaP) III. De Navigator De Navigator is een kwaliteitsmonitor voor digitale zelfevaluatieinstrumenten die leraren en begeleiders een handreiking biedt bij het kiezen en beoordelen van de kwaliteit van online zelfevaluatieinstrumenten. In samenspraak met diverse deskundigen (o.a. COTAN) zijn de criteria ontwikkeld en is een papieren versie van de Navigator ontwikkeld. IV. Aantal gebruikers instrumentarium zelfevaluatie Het aantal gebruikers dat was gepland om minimaal is riant overschreden. De stand van zaken is (gerekend van 1 januari tot 18 december) dat wij 1201 gebruikers hebben. Uitgesplitst in LaP (376); Proformas (44); Feedbackscan (709 geregistreerde docenten en 676 afgenomen scans); Liks ( 72 accountaanvragen waarvan 39 gebruikers die het programma daadwerkelijk doorlopen hebben). Het gebruik van de digitale competentiematrix is eveneens hoog maar omdat daarvoor geen toegangsaccount nodig is, kunnen geen exacte aantallen worden vermeld (aantal hits op de site > 15000). V. presentaties (met regionaal c.q. landelijk bereik) over de zelfevaluatieinstrumenten in 2009: Januari NOT Utrecht 27 maart workshop Actie Reactie in School in Hilversum 8 april beurs IPON Utrecht 22 april is een klein artikel verschenen in het blad Didaktief over het gebruik van de Feedbackscan in dit artikel is ook een link aangebracht naar de site Leerkracht in Beeld 24 juni twee workshops in Venlo (Academische School): congres over Professionalisering van docenten 30 september Zwolle: studiemiddag Competenties in de Vingers krijgen georganiseerd door Sector bestuur Onderwijsarbeidsmarkt (SBO), Ruud de Moor Centrum en Stichting AsBeCo: lancering nieuwe site Leerkracht in Beeld 2 november workshop kennismaking met de zelfevaluatie instrumenten Hogeschool van Amsterdam 1 december congres HRM in het onderwijs te Nijmegen (informatiemarkt): doelgroep HRM professionals VI. Onderzoeksrapport m.b.t. het gebruik van instrumenten voor zelfevaluatie (december 2009) Loopbaanontwikkeling en coaching op de werkplek Dit project had als doel: Inzicht in de kenmerken en rol van coaching bij zelfevaluatie door leraren Ruud de Moor Centrum Open Universiteit 11

12 Inzicht in loopbaanspecifieke elementen van coaching Inzicht in de randvoorwaarden voor succesvolle coaching (Praktijk)inzicht in loopbaanontwikkeling van leraren Coaches van (beginnende) leraren een handreiking bieden voor de coaching van leraren bij hun professionalisering. Door middel van literatuur- en praktijkonderzoek is een bijdrage geleverd aan het realiseren van deze doelen. Het project heeft de volgende concrete resultaten opgeleverd: A. Rapport Coaching? Er is toch niks mis met mij! waarin kenmerken en de rol van coaching bij zelfevaluatie door leraren loopbaanspecifieke elementen van coaching randvoorwaarden voor succesvolle coaching coachingsmodellen worden beschreven (voor coaches en managers). B. Brochure Coaching? Hoezo? (voor leraren en coaches) N.B. Praktijkonderzoek vormde onderdeel van deze projecten. De onderzoeksresultaten/-rapporten zijn vermeld bij de projectresultaten. 12 Open Universiteit, Ruud de Moor Centrum

13 3.2 Themalijn Netwerkleren De kwaliteit van het onderwijs wordt door tal van factoren bepaald en vraagt permanent aandacht. Een strategische benadering legt de verantwoordelijkheid voor leren en ontwikkeling meer bij de professionals zelf. Bij de professionele ruimte die ontstaat, horen ook andere vormen van leren, zoals: kenniskringen, intervisie en professionele leergemeenschappen. Deze vormen hebben met elkaar gemeen dat ze gebaseerd zijn op netwerkleren. Netwerkleren kan in de kern omschreven worden als actief creëren van relaties tussen professionals gericht op het uitwisselen en ontwikkelen van kennis en het gezamenlijk oplossen van problemen. Het RdMC is al jaren een centrale speler rond netwerkleren van onderwijsgevenden. Daarbij willen we de participatie van leraren in leernetwerken ten behoeve van hun professionalisering blijvend stimuleren en faciliteren. Gelet op het feit dat netwerkleren nog geen gemeengoed is in de onderwijssector, heeft het RdMC als taak mede richting te geven aan de theoretische en praktische uitwerking van netwerkleren. Voor het bevorderen van netwerkleren in het Nederlandse onderwijs kiest het RdMC voor een aanpak, waarbij gezamenlijk met deelnemers en al werkende weg hier vorm en inhoud gegeven wordt. Vanuit enkele kansrijke situaties - waar al sprake is van enige netwerkvorming of waar een sterke ambitie tot netwerkvorming aanwezig is wil het RdMC de netwerkhouding bij professionaliseren bevorderen, versterken en koppelen tot grotere gehelen. Binnen deze themalijn zijn in 2009 vijf speerpuntprojecten uitgevoerd: Leraren inzicht geven bij het functioneren in leernetwerken Functioneren in leernetwerken gaat niet vanzelf. In de praktijk doen zich tal van problemen voor waarmee onderwijsgevenden moeten leren omgaan. In juni 2008 is begonnen met het ontwikkelen van de wiki Professionaliseren via leren op de werkplek ( In de maanden daarna is deze wiki gevuld en gereviewd door het hele team met netwerkleren als focus. Ook heeft er een redactieslag plaatsgevonden. Eind november 2008 is de wiki openbaar gemaakt. In 2009 was dit project gericht op ontwikkelonderzoek om antwoord te vinden op de vraag: Hoe krijgen we vele actieve gebruikers die samen met het RdMC de wiki uitbreiden en actualiseren? gebruikersonderzoek om zicht te krijgen op de gebruikers. Wie zijn zij? En wat zijn hun verwachtingen van, ervaringen met en behoeften van de wiki? Hiervoor werd Google analytics gebruikt en is een vragenlijst ontwikkeld. evaluatieonderzoek gericht op de vraag: Hoe wordt de wiki gebruikt en wat is het effect van het gebruik van de wiki op de netwerkleeractiviteiten van de gebruikers?. Ter beantwoording van de onderzoeksvragen is een literatuurstudie gedaan, tweemaal een wikiweek georganiseerd (in juni en november), een vragenlijst afgenomen en loggings geanalyseerd. Deze hebben geleid tot een uitbreiding van de wiki en een procesverslag met de belangrijkste aanbevelingen. Het detecteren van broedplaatsen voor netwerkleren Netwerkleren is een veelbelovende manier om het leven lang leren van docenten vorm te geven. Hiermee wordt namelijk bestaande kennis en expertise erkend en benut. In navolging van de vele pilots die op het gebied van Ruud de Moor Centrum Open Universiteit 13

14 communities of practice zijn uitgevoerd door het RdMC, werd in 2009 ingezet op het detecteren en initiëren van broedplaatsen. Het detecteren van broedplaatsen voor netwerkleren is belangrijk omdat deze een goede mogelijkheid bieden om snel en efficiënt netwerkleren als methode voor professionalisering te bevorderen. De doelstellingen van dit project waren tweeledig: 1. Ontwikkelen van een scan om de levensvatbaarheid van leernetwerken in kaart te brengen. 2. Nieuwe aanvragen voor vraagsturingsprojecten 2010 te scannen om broedplaatsen voor netwerkleren te identificeren. Resultaten van dit project zijn: 1. Er is een scan ontwikkeld om de levensvatbaarheid van leernetwerken in kaart te brengen. Dit is een vragenlijst van 86 items die online kan worden afgenomen. De scan wordt voor iedere afname voorzien van specifieke achtergrond vragen die in samenspraak met de aanvragende partij worden opgesteld. Eind 2009 en begin 2010 werd de scan afgenomen bij een aantal organisaties. De scan heeft een goede betrouwbaarheid. Het instrument zal in 2010 verder doorontwikkeld moeten worden m.b.t. het ontwikkelen van referentienormen en het bouwen van een standaard online vragenlijst die scores op organisatieniveau direct kan teruggeven. 2. Bij een aantal vraagsturingsprojecten voor 2010 is of zal de scan worden afgenomen om broedplaatsen voor netwerkleren te identificeren. Van de vraagsturingsprojecten voor 2010 zijn de volgende vijf organisaties als broedplaats onderzocht (tussen haakjes staat tijdstip afname) SKOzoK, overkoepelend bestuur, project Geef de Leerkracht de middelen voor zijn vak terug (november 2009) MosaLira, project Verbonden in Leren (december 2009) VM2, project Professionaliseren/Versterken Praktijknetwerken VM2 (januari 2010) Bisschop Möllerstichting, project Samenwerken en samen leren (januari 2010) Vereniging Landelijk Werkverband Praktijkonderwijs, project Van IOP naar ITP met uitstroomprofiel (februari 2010) Faciliteren van broedplaatsen voor leernetwerken Binnen dit project staan werkzaamheden centraal rond het verstevigen en verzelfstandigen van eerdere gestarte communities en leernetwerken. De focus lag in 2009 bij de communities rond NHL en het startende leernetwerk bij Baken Trinitas. Daarbij gaat het onder meer om begeleiders van het netwerk te ondersteunen, vormen van netwerkleren op gang brengen en de opzet van een (organisatorische- en technische) infrastructuur te faciliteren. M.b.t. NHL zijn de werkzaamheden voornamelijk gericht op de inzet van communities bij het competentiegericht onderwijs in de opleidingen van Educatie en Techniek. Er is onderzocht of het werken in communities en hiervan afgeleid netwerken hiervoor een goede werkwijze is. De onderzoekresultaten zijn gepresenteerd tijdens een symposium op 10 november 2009 te Leeuwarden. Internationaal zijn de resultaten in november gepresenteerd bij de EAPRIL te Trier. Het eindrapport van de samenwerking tussen NHL en RdMC komt binnenkort beschikbaar als RdMC-rapport. M.b.t. Baken Trinitas Gymnasium, een startende school in Almere, waren de werkzaamheden vooral gericht op de Werkgroep Onderwijs (WGO). De WGO is bezig een rolwisseling te realiseren, namelijk van het zelf werken aan onderwijsontwikkeling naar het stimuleren van onderwijsontwikkeling door de hele school. De focus van de samenwerking tussen Baken Trinitas Gymnasium en het RdMC is komen te liggen op het organiseren van netwerkleren. In het kader hiervan zijn in 2009 enkele pilots gedaan, die hebben geleid tot de aanvraag van een vraagsturingsproject in Deze aanvraag is toegekend. 14 Open Universiteit, Ruud de Moor Centrum

15 Facilitatoren van leernetwerken ondersteunen Dit project draaide om begeleiders van broedplaatsen in een leernetwerk te professionaliseren of ondersteunen. De belangrijkste focus daarbij was facilitatoren op te leiden zodat zij leraren kunnen begeleiden bij de deelname aan leernetwerken. De doelen daarvan waren: Het zichtbaar maken van de huidige leading practices rond leernetwerken van leraren. Facilitatoren helpen om hun leernetwerken optimaal te laten functioneren. Facilitatoren ondersteunen om onderling met elkaar kennis en expertise te ontwikkelen. In 2009 is daartoe het Leernetwerk Facilitatoren gecontinueerd, en is gestart met het opzetten en leernetwerken van peer coaches en rond de onderzoekende leraar. Het Leernetwerk Facilitatoren (LNF) is door het RdMC in het leven geroepen om ervaringen, werkwijzen, materialen enz. uit te wisselen rond het faciliteren van netwerkleren (faciliteren in de betekenis van stimuleren van netwerkleren en niet financieren). Het netwerk bestaat uit RdMC-medewerkers en externe contacten afkomstig uit basis- voortgezet en hoger onderwijs. De activiteiten van het LNF in 2009 behelsden twee cultuurcafés waarin de leden van het netwerk in een informele sfeer face to face ervaringen met elkaar uitwisselden, een face to face miniconferentie, waarin men kleine workshops voor elkaar verzorgde, een videoconferentie waarin één lid van het netwerk centraal stond, een online brainstorm over het programma van LNF in 2010 en het uitgeven van elektronische nieuwsbrieven. Ervaringen zijn vastgelegd in een wiki. Daarnaast is er onderzoek verricht naar de ervaringen van pioniers op het gebied van netwerkleren in het Nederlandse onderwijs. De hoofdpunten uit dit onderzoek zijn in november gepresenteerd op de EAPRIL-conferentie te Trier. Het uitgebreide (onderzoek)rapport is in 2009 afgerond en zal in 2010 beschikbaar zijn. In 2009 is gestart met het opzetten van een leernetwerk rond peer coaching. Na succesvolle implementaties op een aantal scholen van het door het RdMC ontwikkelde VIP-model voor peer coaching (tussen 2006 en 2008) werd het plan opgevat om een website te ontwikkelen rondom peer coaching met als doel het ontwikkelen van een netwerk van mensen uit het onderwijs die zich in hun eigen praktijk bezighouden met peer coaching als middel tot professionalisering (leraren, IB er, zorgcoördinatoren, management van scholen). Op de website staat o.a.: een kennis- en materialenbank: op de site is alles te vinden dat nodig is om peer coaching binnen een school van de grond te krijgen mogelijkheid tot uitwisseling van ervaringen en ontwikkelde kennis rondom peer coaching door bezoekers van de site. In de eerste helft van 2009 is de site in de lucht gegaan. Vervolgens zijn diverse interventies gepleegd om het netwerk startende te krijgen, en is er onderzoek (via een vragenlijst) gedaan naar het effect van die interventies. Deze zijn vastgelegd in een procesverslag, hebben geleid tot verbeterpunten van de site en mogelijk vervolgacties die in 2010 gedaan kunnen worden. Daarnaast is gestart met het ontwikkelen van een netwerk rondom het thema onderzoekende leraar. Dit netwerk heeft als doel het stimuleren van kennisdeling en kennisontwikkeling over een bepaald thema en daarmee onderzoek voor de praktijk toegankelijk maken, ervaringkennis delen, informatie over de stand van zaken van praktijkonderzoek te ontsluiten, de resultaten van onderzoek te presenteren, hulp te bieden aan docenten die met onderzoek aan de slag willen en scholen en leraren de mogelijkheid bieden zich te profileren op gebied van onderzoek. Uit een eerste peiling onder de verschillende doelgroepen leek er voldoende draagvlak te zijn om een leernetwerk te starten. In de tweede fase bleek het echter erg lastig om docenten actief te betrekken bij de opbouw van het leernetwerk. De opgedane kennis en verzamelde informatie wordt door het RdMC in 2010 ingezet worden binnen een vraagsturingsproject rondom de onderzoekende leraar. Dit is een project met het lectoraat leerstrategieën van de Fontys Lerarenopleiding Tilburg (FLOT), waarbij aangesloten wordt bij het bestaande initiatief CORF. Ruud de Moor Centrum Open Universiteit 15

16 Stimuleren netwerkleren voor professionalisering van onderwijsgevenden Bij netwerkleren geschiedt professionalisering veelal niet planmatig en is die vaak informeel door sociale interactie. Dat is een groot verschil met formeel leren dat in grote lijnen door anderen wordt opgelegd. Voor veel leraren lijkt de opgelegde structuur van het formeel leren, met daarin feedbackgesprekken en het opstellen van een POP, minder waardering op te roepen als het gaat over hun eigen professionalisering. In dit project zijn in 2009 een gericht aantal blended professionaliseringstrajecten aangeboden. In het voorjaar van 2009 de online workshop introductie netwerkleren verzorgd. Aan deze workshop hebben zestien mensen deelgenomen. Deze deelnemers kwamen vanuit zeer uiteenlopende praktijksituaties, van directeur van een basisschool tot coördinator van de praktijkopleiding voor verpleegkundigen en projectleider bij de taalacademie. Deze workshop duurde in totaal zeven weken. Deelnemers hebben de workshop positief gewaardeerd. Met name de synchrone online bijeenkomsten waren een succesfactor van deze workshop. De workshop is uitgebreid geëvalueerd. De opzet van de workshop is bijgesteld, en bijhorende draaiboeken en webomgeving zijn generiek gemaakt. Anderzijds is er in september 2009 een nazomerschool georganiseerd voor beslissers in scholen en communities waarmee het RdMC een werkrelatie heeft (voornamelijk uit vraagsturingsprojecten van 2009). Deze was bedoeld om de ervaringen en inzichten rond netwerkleren te verbinden en thematisch te bundelen om vervolgens de focus te verleggen naar een uitdaging: hoe brengen we het netwerkleren in en over scholen een stap verder? De nazomerschool had 26 deelnemers uit 18 instellingen die gezamenlijk kennis rond deze vraag hebben uitgewisseld en ontwikkeld. Deze zijn vastgelegd op cloudworks.ac.com. Op advies van de deelnemers, en degene die niet hebben kunnen deelnemen, gaat het RdMC deze activiteiten in 2010 continueren. Deels in de diepte op locatie in verticale netwerken, d.w.z. met management en docenten van scholen, van lerarenopleidingen, met ondernemers, pers maar ook vooral met ouders en leerlingen. Maar vooral ook om gezamenlijk, met betrokkenheid van alle huidige en gewezen aanvragers van vraagsturingsprojecten continu in netwerkverband kennis rond netwerkleren te ontwikkelen. 16 Open Universiteit, Ruud de Moor Centrum

17 3.3 Themalijn Kennisinfrastructuur De themalijn Kennisinfrastructuur is onderverdeeld in drie domeinen: vakdidactische kennisbanken pedagogisch-didactische bekwaamheid van leraren handelingsbekwaamheid rondom de zorg voor leerlingen De volgende resultaten zijn gerealiseerd: Domein vakdidactische kennisbanken Speerpunt 1 - Stimuleren gebruik kennisinfrastructuur door inzet open courseware Binnen dit speerpunt is allereerst het project Open Courseware / Open Leermethodes uitgevoerd. Tijdens de uitvoering in loop van 2009 is besloten dat er prioriteit lag bij het ontwikkelen van open courseware, zoals vermeldt in jaarplan Dit besluit is mede genomen door reactie van het veld. Daartoe is besloten de nadruk te leggen op het verder verspreiden en stimuleren van gebruik kennisbanken Science uitgevoerd. Dit project had als doelstelling de gebruiksmogelijkheden van de kennisbanken science uit te dragen naar de sector opleidingen en veld. Allereerst hebben twee groepen masterstudenten (Fontys Lerarenopleiding Tilburg voor de kennisbank scheikunde en de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden voor de kennisbank biologie) leren werken met deze kennisbanken. Voorts zijn de kennisbanken natuurkunde en scheikunde gepresenteerd en gedemonstreerd op de Woudschotenconferenties. Tenslotte heeft het bureau Turpin Vision de schermopmaak voor de kennisbanken science geactualiseerd. Speerpunt 2 - Stimuleren bijdragen leraren aan kennisomgevingen en kwaliteitscontrole daarop Dit speerpunt is gecombineerd met speerpunt 2 van het domein pedagogisch-didactische bekwaamheid van leraren en speerpunt 2 het domein handelingsbekwaamheid rondom zorg voor leerlingen. Speerpunt 3 - Ontwikkelen en duurzame exploitatie kennisinfrastructuur In 2008 is het RdMC begonnen met het verzamelen van methodes die scholen zelf hebben ontwikkeld, en deze met toestemming van de ontwikkelaars als open leermaterialen te beschikking te stellen. Eind januari 2009 zijn de voor de vakken wiskunde, natuurkunde, biologie, scheikunde, techniek (science), economie en muziek zijn de eerste open methodes eind januari beschikbaar. In de maanden daarna zijn in totaal 14 open methodes ontsloten. Daarnaast zijn er persberichten, artikelen in landelijke dagbladen (Telegraaf, Volkskrant, VO-magazine) en een paper rond zeven mythes over open leermiddelen gepubliceerd. Een samenvatting van deze paper is in Onderwijs Innovatie opgenomen (juni 2009). De activiteiten rond open methodes zijn vanuit RdMC in april 2009 gestopt, mede in verband met mogelijk inteferentie met Wikiwijs. Daarnaast is voor dit speerpunt een handleiding geschreven voor het maken van lesmateriaal. In 2008 is samen met de vakdidactiek Duits het platform LEONED gerealiseerd. Dit platform is ook in 2009 onderhouden en geactualiseerd. Voorts is al een min of meer continue en doorlopende activiteit gewerkt aan de basis actualisatie van de kennisbanken science. Ruud de Moor Centrum Open Universiteit 17

18 Domein pedagogisch-didactische bekwaamheid van leraren Speerpunt 1 - Stimuleren gebruik kennisinfrastructuur door inzet open courseware Dit speerpunt is gecombineerd met speerpunt 1 van het domein vakdidactische kennisbanken. Speerpunt 2 - Stimuleren bijdragen leraren aan kennisomgevingen en kwaliteitscontrole daarop Online workshop voor Primair Onderwijs Kennismaken met competenties. Online workshop Differentiatie in het Primair Onderwijs Omgaan met verschillen tussen leerlingen. Speerpunt 3 - Ontwikkelen en duurzame exploitatie kennisinfrastructuur a. Palet PO' Opgeschoonde Palet PO en gepubliceerd in de vernieuwde omgeving. Deels opgeschoonde Palet VO gepubliceerd in de vernieuwde omgeving. Palet MC gepubliceerd in de vernieuwde omgeving. b. Didiclass gebruikersdag november 2009 Domein handelingsbekwaamheid rondom zorg voor leerlingen Speerpunt 1 - Stimuleren gebruik kennisinfrastructuur door inzet open courseware Dit speerpunt is gecombineerd met speerpunt 1 van het domein vakdidactische kennisbanken. Speerpunt 2 - Stimuleren bijdragen leraren aan kennisomgevingen en kwaliteitscontrole daarop Hoewel enkele online workshops waren voorzien gekoppeld aan de ondersteuningsomgeving leerlingen met downsyndroom is na overleg met betrokken instanties als de stichting downsyndroom geconstateerd dat aparte workshops geen toegevoegde waarde hadden en dat de betreffende kennis beter geïntegreerd kon worden in de ondersteuningsomgeving zelf. Binnen deze speerpunt is voor de oriëntatie op de 1-zorgroute het volgende gerealiseerd: beschrijving van het simulatieprogramma 1-zorgroute, met daarin geïntegreerd een overzicht van de gebruiksmogelijkheden van het programma deze beschrijving is oproepbaar vanuit het simulatieprogramma Speerpunt 3 - Ontwikkelen en duurzame exploitatie kennisinfrastructuur Het simulatie programma 1-zorgroute is verbeterd en uitgebreid: aanvraagformulier voor een account helpdeskfunctie (zowel voor technische als inhoudelijke vragen) een beschrijving van het programma geïntegreerd in het simulatieprogramma M.b.t. de virtuele stage Downsyndroom is opgeleverd: het complete filmmateriaal ten behoeve van het computerprogramma Virtuele stage Downsyndroom (beschikbaar via John Jeninga / videolab RdMC) 18 Open Universiteit, Ruud de Moor Centrum

19 3.4 Themalijn Kwaliteit van Professionalisering Binnen de themalijn Kwaliteit van Professionalisering zijn de volgende speerpuntprojecten gerealiseerd: Speerpunt 1 - Het valoriseren van kwaliteit Samen met SBO en andere organisaties was het RdMC betrokken bij het project Competenties in de vingers krijgen. Op aanvraag van het regionale platform MES (Meppel Emmeloord-Steenwijk), het regionale platform Groningen Stad en Haren en de Stichting AsBeCO is samen met SBO een project gestart. Al deze aanvragers wilden aan de slag met assessments bij aankomende leraren/beroepsbeoefenaren in het kader van integraal personeelsbeleid. Vele tientallen docenten waren betrokken bij assessments en dat leverde per leerkracht een specifieke rapportage op met eigen portfolio. Per aanvrager was er daarbij sprake van een specifieke context. Op 30 september 2009 vond er in Zwolle een grootschalige afsluitende manifestatie plaats met presentaties/discussies/markten met relevante tools. Van deze afsluitende manifestatie is een video gemaakt. Bovendien is er een publicatie Competenties in de vingers krijgen in druk. Speerpunt 2 - De school als professionele organisatie Doelstelling van dit project sporen van betekenisvolle praktijk boven tafel proberen te krijgen. Deze doelstelling heeft zijn beslag gekregen in de Jos van Kemenade Award, een wisseltrofee met professionaliseringscheque voor de school of onderwijsorganisatie die het meeste werk maakt van een excellent leerklimaat voor leraren. In 2009 werd deze prijs toegekend aan Heliomare Onderwijs in Wijk aan Zee, onder meer omdat deze instelling al haar leraren stimuleert om een mastertitel te halen. Speerpunt 3 - Conceptueel kader IN-MOVE Professionalisering van docenten is bij uitstek ook een tailor made traject, dat recht moet doen aan de eigenheid van elke school. Bij vijf scholen is gevolgd hoe professionalisering op maat gestalte krijgt. Van iedere school is een videoportret gemaakt. Professionalisering op maat moet recht doen aan het specifieke karakter van iedere school. Dat roept natuurlijk de vraag op naar de stuurbaarheid en planbaarheid van dergelijke trajecten. Door het RdMC is het Kenniscentrum Beroep Onderwijs (KBA) in Nijmegen gevraagd hier studie naar te verrichten. Het KBA heeft hiertoe naast een literatuurstudie ook experts geraadpleegd en veldstudies uitgevoerd. De resultaten zijn neergelegd in Kwaliteitsmanagement Informeel Leren Docenten. Deze publicatie verschijnt in Speerpunt 4 - Onderzoek inzake de themalijn Kwaliteit van Professionalisering Professionalisering op de werkplek door (in)formeel leren roept de vraag op hoe de opbrengst van deze leerprocessen zichtbaar kan worden gemaakt. Zowel de betrokken docenten als de arbeidsorganisaties waarvan zij deel uitmaken vragen hierom. Deze witte vlek binnen de themalijn Kwaliteit van Professionalisering is op verzoek van het RdMC in kaart gebracht en ontsloten door het Expertisecentrum EVC, een onderdeel van CINOP in den Bosch, onder de titel Meerdere wegen naar professionalisering. Validering en certificering informeel leren docenten is een rapport uitgebracht dat in 2010 ook als formele publicatie van het RdMC zal verschijnen. De publicatie is gebaseerd op literatuurstudie, consultatie van deskundigen en casestudies. Ruud de Moor Centrum Open Universiteit 19

20 4 Managementverslag Vraagsturing 2009 In 2009 zijn 31 vraagsturingsprojecten gestart. De beschrijving en evaluatie per project (zie bijlage 2) is mede tot stand gekomen door de aanvragers, het ITS en het RdMC. Het werk is daarmee echter nog niet afgerond. Naast deze verslaglegging wordt er verder voortgebouwd op de projectervaringen om de opgedane kennis en inzichten te verbreden. Dit gebeurt primair via korte verslaglegging met do s en don ts op de RdMC portaal. Verder is ITS momenteel nog bezig een overkoepelende rapportage te maken van de 2009 vraagsturingsprojecten. Ook worden van de 2009 nog meer (voornamelijk kwantitatieve) data verzameld, deels via promotieprojecten. Deze gegevens zullen in de loop van 2010 beschikbaar komen. 4.1 De vraagsturingsprojecten 2009 Overzicht projectplannen tbv Jaarverslag 2009 nr Aanvrager Projecttitel Inzet RdMC 1 Onderwijsgemeenschap Venlo & Omstreken / Coaching als bouwsteen voor 0,5 fte Blariacum college professionaliseren 2 Aob, i.s.m. SBL, LAKS, VO-Raad De Feedbackscan VO als instrument 0,2 fte bij professionalisering van beginnende leraren 3 Koning Willem I College Professionalisering van medewerkers 1,2 fte in het Koning Willem I College 4 SBL SBL platform zelfevaluatie 1,1 fte 5 Leeuwenborgh Opleidingen Onderwijsteams: Spil in de lerende organisatie 0,6 fte 6 Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg Van krimp naar Kans 0,8 fte 7 ROC Midden Nederland Allochtoon talent in uitvoering 0,2 fte 8 Consortium VMBO-MBO stimuleringsinitiatief Leernetwerk vmbo-mbo stimuleringsinitiatief 0,1 fte 9 Fontys OSO E-coaching 0,5 fte 10 Hofscholen Bergeijk Geef de leerkracht zijn vak terug 0,3 fte 11 Lucas Onderwijs Lerende netwerken binnen Lucas Onderwijs 0,8 fte 12 INNOVO - Prooses - HU-Seminarium voor Ondersteuningsomgeving integratie leerling 0,7 fte Orthopedagogiek met Syndroom van Down in het Regulier Onderwijs 13 Stichting Digilessen VO.nl Professionalisering van docenten in het 2,5 fte ontwikkelen en gebruiken van digitale leermiddelen 14 NVRWO Voltooien Kennisbank Rekenen en 2,0 fte implementatie op pabo's en in basisscholen 15 Iselinge Hogeschool, Gebruik en effect van Didiclassvideocasussen: 0,3 fte Noordelijke Hogeschool Leeuwarden een flankerend onderzoek 16 Ichtus College Kampen / Informatievaardigheden in een ICT-rijke 1,2 fte Zeeuwse Bibliotheek omgeving 17 Vecon Inventarisatie misconcepten 0,8 fte 18 Freudenthalinstituut Minor doorlopende rekenlijnen PO VO 0,6 fte 19 Freudenthalinstituut Constructie van een Interactieve 0,8 fte LeerOmgeving Rekendidactiek (CILOR) 20 WOSO Doorontwikkeling 1 - zorgroute 0,6 fte 21 Pleincollege Eckart Eindhoven, Pleincollege Nuenen Ontwikkeling lessenserie voor het nieuwe leergebied Mens Natuur 0,35 fte 20 Open Universiteit, Ruud de Moor Centrum