Vakwerk! Antwoorden Agrarische bedrijfseconomie. Deel 1 (BB) Jan de Groot

Transcriptie

1 Vakwerk! Antwoorden Agrarische bedrijfseconomie Deel 1 (BB) Jan de Groot tweede herziene druk, 2012

2 Artikelcode: Colofon Auteur(s): Illustraties: Redactie: Onderwijskundige: Resonans: Jan de Groot Verbaal - Bureau voor Visuele Communicatie Studio Maan, Brigitte Meinen, Joyce Houtepen Studio Maan, Manon Limmen Evert Gardebroek, Astrid ter Doest Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, hetzij mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum. 2 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

3 1 Winkel Opdracht 1.1 In de handel Geen antwoorden aanwezig. 1 De antwoorden staan in de figuur. Fig. 1.1 Cacaoboom Cacaofabriek Cacaopoeder Groothandel Hagelslagfabriek Groothandel Supermarkt Klant van de winkel (consument) WINKEL 3

4 2 De antwoorden staan in de tabel. Bedrijf Producent Groothandel Detailhandel Toelichting Banketbakker Verkoop aan klanten Sligro Verkoop aan bedrijven Intratuin () Intratuin koopt ook direct van kwekers zonder de groothandel Rozenkwekerij () Soms ook een groothandel voor grote winkels () Bloemenwinkels maken ook producten zoals boeketten (Meestal) alleen een producent Kaaswinkel Verkoop aan klanten Dierenwinkel Pet s Place () Verkoop aan klanten Soms groothandel Aldi () Aldi koopt ook direct van fabrieken (zonder tussenkomst van de groothandel) Bloemenspeciaalzaak Melkveehouder Pizzarestaurant Verkoop aan klanten 3 De antwoorden staan in de tabel bij 2. 4 De antwoorden staan in de tabel. Stappen Rode rozen in de bloemenwinkel Gemengd graan als diervoer Stap 1 Kwekerij Akkerbouwer Stap 2 Transporteur Transporteur Stap 3 Veiling Fabriek voor diervoer Stap 4 Groothandel Transporteur Stap 5 Bloemenwinkel / detailhandel Groothandel Stap 6 (geen stap) Dierenwinkel / detailhandel Stap 7 De klant De klant 4 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

5 a De grondstoffen voor brood komen van: de akkerbouwer (graan); de meelfabriek; de groothandel voor bakkerijen. b Botergrondstoffen komen bij de groothandel vandaan. c De grondstoffen voor de hagelslag komen uit Nederland of België. d Als je het verlies wilt beperken, vraag je je geld terug bij de producent. Een producent maakt producten, een handelaar niet. Een handelaar koopt en verkoopt alleen producten. De blikken tegen een lage prijs verkopen kan natuurlijk niet! e Bij elke handelstap moet er winst gemaakt worden. Daardoor worden de aardappels steeds duurder. De laatste stap is de verkoop aan de klant. Opdracht 1.2 De winkelformule a De antwoorden staan in de tabel. Speciaalzaak Kiosk Internetverkoop Hoge prijzen Eén product Veel reclame Veel productkennis Lage prijzen Eén product Veel reclame Weinig productkennis Lage prijzen Verschillende producten Weinig reclame Weinig productkennis b De antwoorden staan in de tabel. Winkels Doelgroep Discotheek Jongeren, feestgangers, vakantievierders Buurtfeest Jongeren, feestgangers, vakantievierders, ouderen, moeders met baby s Babywinkel Moeders met baby s Speelgoedwinkel Jongeren, moeders met baby s Sportwinkel Jongeren, ouderen Camping Jongeren, ouderen, vakantievierders c d WINKEL 5

6 Opdracht 1.3 Check de mix a b De zes P s zijn: Plaats; Product; Presentatie; Prijs; Promotie; Personeel. c d Een antwoord kan zijn: personeel zonder kennis van zaken; een vieze winkel; ouderwetse producten; te harde muziek in de zaak. e f g a b c d Je gebruikt de marketingmix, omdat de keuzes voor plaats, personeel, prijs, presentatie, promotie en product samen de kwaliteit van de winkel bepalen. De combinatie van de P s bepaalt of de winkelformule goed is of niet. e een onderzoek waarin verschillende producten worden vergeleken op prijs- en kwaliteit. f Bekijk de resultaten uit het vergelijkend warenonderzoek. C1000; Sunil; C AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

7 Opdracht 1.4 Toetjes beoordelen a De antwoorden staan in de tabel. Product Doelgroep Middel Flubbeldip Voor kinderen tot twaalf jaar - Flubbels: winegums met chocoladesmaak - Cake - Zachte vulling: crème b In de tabel staat hoe de zes P s zijn gebruikt voor het product flubbeldip. Product flubbeldip Product Plaats Presentatie Prijs Promotie Personeel Een nieuw soort gebak: spiraalvormig, bestaat uit vijf laagjes, is opgebouwd uit een zachte vulling van crème en zoete flubbels. De flubbels lijken op winegums, maar hebben een chocoladesmaak. In de hoofdstad bij vier vestigingen van TUBE. De flubbeldip is speciaal bedacht voor kinderen tot twaalf jaar. Een goede plaats naast de tompouce en het andere zaterdaggebak. 1,39 per stuk. Er wordt een speciale proefmanifestatie georganiseerd. In de TUBE zijn zaterdag verklede flubbelflip-proefmeesters. c a b c Winkelpersoneel kan de wensen (of eisen) van klanten ontdekken door: klanten te bevragen; goed op te letten welke producten in de smaak vallen; vakbladen te lezen over onderzoeken en trends. d Het beste antwoord is: De klant heeft gelijk en mag aangeven hoe jij het weer goed kunt maken. En dat doe je dan ook. WINKEL 7

8 Opdracht 1.5 Etalages beoordelen a Al deze winkels hebben etalages. Soms in de winkel als presentatie, soms aan de buitenkant als raametalage. b Etalages maken het uiterlijk van de winkel mooier en etalages zorgen ervoor dat de aandacht van klanten wordt getrokken. c In de winter verkoop je andere kleding dan in de zomer. Mensen willen elk seizoen de laatste mode in de etalage. Daar komen ze op af. d De antwoorden staan in de tabel. Soort winkel Speciale gebeurtenis Wel/ geen bijzondere etalage Toelichting Supermarkt Koopavond Geen Het is elke week koopavond Bloemenwinkel Valentijnsdag Wel Bijvoorbeeld rood en hartjes Dierenwinkel Dierendag Wel Verwennerij-artikelen Tuincentrum Vaderdag Wel Gereedschap Herenkledingzaak Vaderdag Wel Stropdas, sokken Dameskledingzaak Moederdag Wel Cadeauartikelen Banketbakker Sinterklaas Wel Snoepgoed Computerwinkel Sinterklaas Wel Het is een cadeaudag Reisbureau Valentijnsdag Geen Je verkoopt dan geen reizen aan mensen Bankgebouw Koopavond Geen Je verkoopt dan niet meer a b c d Een etalage kost 70,- 5 = 350,-. e Vier etalages kosten 350,- 4 = 1.400,- per jaar. f Als de banketbakker door de etalage 1.400,- extra verdient, zou het advies zijn laten maken. 8 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

9 Opdracht 1.6 Zelf een etalage maken Opdracht 1.7 Een advertentie maken Opdracht 1.8 Hoeveel is de voorraad? Opdracht 1.9 Afrekenen in de winkel a b De goede antwoorden zijn aangekruist. Biljet van 500 Biljet van 20 Munt van 1,- Biljet van 400 Biljet van 10 Munt van 0,50 Biljet van 300 Biljet van 5 Munt van 0,25 WINKEL 9

10 Biljet van 200 Munt van 10,- Munt van 0,20 Biljet van 100 Munt van 5,- Munt van 0,10 Biljet van 75 Munt van 4,- Munt van 0,05 Biljet van 50 Munt van 2,50 Munt van 0,02 Biljet van 25 Munt van 2,- Munt van 0,01 c d e f g h i Biljetten van 500,-, 200,- en 100,- worden niet veel in winkels gebruikt. Een reden kan zijn, dat: de winkelier niet voldoende wisselgeld in kas heeft; de winkelier veel wisselgeld uitgeeft als hij het biljet aanneemt; de winkelier grote bedragen liever laat pinnen (veiliger); het biljet vals kan zijn. Alle vaardigheden zijn nodig als je gaat afrekenen in de winkel. Voordelen van pinnen zijn dat het snel is en redelijk veilig, dat je rood kunt staan bij de bank en dat je altijd geld bij je hebt. Nadelen van pinnen zijn, dat: de kosten van pinnen aan de klant worden doorberekend; aan de betaalpas jaarlijks kosten zijn verbonden; het geld pas later wordt afgeboekt; bij diefstal er vaak veel geldschade is; als je rood staat je rente moet betalen. Mogelijke antwoorden staan in de tabel. Groene winkel Betaalwijze die het meest gebruikt wordt Reden Marktkraam met dierbenodigdheden Contant De installatie is moeilijk aan te sluiten. Mensen zijn hier contant betalen gewend. Groothandel voor bloemen en planten Pin, contant, op rekening. Er komen veel klanten. Het is gemakkelijk. De pininstallatie kan terugverdiend worden. Hoveniersbedrijf Contant, op rekening. De installatie is moeilijk aan te sluiten. Mensen zijn hier contant betalen gewend. Groentespeciaalzaak Pin, contant, op rekening. Er komen veel klanten. Het is gemakkelijk. De pininstallatie kan terugverdiend worden. 10 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

11 Bloemenspeciaalzaak Pin, contant, op rekening, waardebonnen. Er komen veel klanten. Het is gemakkelijk. De pininstallatie kan terugverdiend worden. Tuincentrum Pin, contant, op rekening, waardebonnen. Er komen veel klanten. Het is gemakkelijk. De pininstallatie kan terugverdiend worden. Manege Contant, op rekening. De installatie is moeilijk aan te sluiten. Mensen zijn hier contant betalen gewend. Loonbedrijf Contant, op rekening. De installatie is moeilijk aan te sluiten. Mensen zijn hier contant betalen gewend. Dierenartspraktijk Pin, contant, op rekening. Er komen veel klanten. Het is gemakkelijk. De pininstallatie kan terugverdiend worden. j 1 Actie: Tel alle bedragen bij elkaar op (totaal: 25,40). Let op: het bedrag voor een hamster bereken je tweemaal. Vraag dit bedrag aan de klant. Tel terug tot het klantbedrag. Vraag of er een bon nodig is. 2 Actie: Maak een notitie waar de klant bij is voor dit bedrag (20 lessen 37,50 = 750,-) of haal de bedrijfsleider erbij. 3 Actie: Neem 50,- aan. Laat het biljet naast de kassa liggen. Dit is duidelijk herkenbaar. Geef 50 23,50 = 26,50 terug. Tel vanaf 23,50 terug tot het klantbedrag. Dit heet terugtellen. Leg de 50,- pas in de kassa als de klant tevreden is. Vraag of er een bon nodig is. 4 Actie: Tel de rekening op: 26,07 (rond af naar 26,-). Geef geld terug als bij 3. Vraag of er een bon nodig is. WINKEL 11

12 5 Berekening: Er zijn twee bedragen waar je 6% BTW over moet berekenen (levend materiaal: hondenvoer en zebravinken). Tel die bedragen op: 338,-. Vermenigvuldig 338,- met 1,06 = 358,28. Dit is het bedrag inclusief BTW. De andere twee bedragen vallen in het 19% tarief (niet-levend). Tel die bedragen op en bereken daarover de BTW: 178,- 1,19 = 211,82. Het totaalbedrag is dan: 570,10. 6 Actie: De rozen kosten 50 1,99 = 99,50. De klant betaalt 75,- met een waardebon en moet 24,50 bijbetalen. Dat kan contant of met pin. Vraag of er een bon nodig is. 7 Actie: Totaal van de rekening is 157,50. De klant kan 70,- contant betalen en 87,50 pinnen. Makkelijker is het als de klant alles pint. Vraag of er een bon nodig is. 8 Actie: De kortingsactie is: bij 10 planten of meer krijgt de klant 10% korting. Reken daarom over het totaalbedrag 10% korting. De korting is 49,- : 10 = 4,90. De klant hoeft dan slechts 49,- 4,90 = 44,10 te betalen. Vraag of er een bon nodig is Opdracht 1.10 Bestelling verwerken a Een voordeel hiervan is, dat de klant zelf kan bepalen wanneer hij bestelt. b Een nadeel voor de winkelier kan zijn dat hij contact moet opnemen met de klant als de bestelling niet klopt. De winkelier moet met een computer kunnen omgaan. c d Naast vaardigheden als omgaan met klanten, omgaan met voorraad, omgaan met betaalsystemen, moet het winkelpersoneeel computervaardigheden hebben. e Je moet alle vaardigheden bezitten AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

13 2 De antwoorden staan in de tabel. BESTELFORMULIER Naam klant: Dierenpension Kaketoe Datum bestelling: 17 september 2012 Artikelcode Omschrijving Aantal Prijs Regeltotaal DV Duivenvoer 2 3,99 7,89 DB-140-KN Drinkbeker knaagdieren 4 1,59 6,36 HO Hooi 2 2,49 4,98 VB Petvlo vlooienband 4 3,75 15,- Subtotaal van de bestelling: 34,32 Datum: (17 september 2012) Ingevuld door: (eigen naam) Voorraadkaart Nummer 11 Artikel omschrijving: Gemengd Duivenvoer Gewicht: 10 kg Code: DV Inkoopprijs: 2,00 Verkoopprijs: 3, De antwoorden staan in de voorraadkaarten. Datum Omschrijving Hoeveelheid Saldo Bij Af saldo INK VERK VERK VERK 2 14 WINKEL 13

14 Voorraadkaart Nummer 33 Artikel omschrijving: Vlooienband, Pvlo Soort: kat Code: VB Inkoopprijs: 2,25 Verkoopprijs: 3,75 Datum Omschrijving Hoeveelheid Saldo Bij Af saldo VERK VERK VERK INK VERK VERK 4 8 Voorraadkaart Nummer 44 Artikel omschrijving: Hooi Gewicht: 1,5 kg Code: HO Inkoopprijs: 1,49 Verkoopprijs: 2,49 Datum Omschrijving Hoeveelheid Saldo Bij Af saldo VERK VERK VERK INK VERK VERK AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

15 Voorraadkaart Nummer 145 Artikel omschrijving: Drinkbeker Soort: Knaagdieren Code: DB-140-KN Inkoopprijs: 0,96 Verkoopprijs: 1,59 Datum Omschrijving Hoeveelheid Saldo Bij Af saldo VERK VERK VERK INK VERK 4 3 WINKEL 15

16 5 De antwoorden staan in de orderbevestiging. Dierenwinkel Van Maren Industrieweg TB Delft Dierenpension Kaketoe Vlierweg AB Purmerend Onderwerp: Orderbevestiging Delft, 17 september 2010 Geachte mevrouw Peters, Wij danken u voor uw bestelling. Wij zullen uw bestelling zo spoedig mogelijk en met de meeste zorg uitvoeren. Aantal Omschrijving Prijs (p.p.e.) Regeltotaal 2 Duivenvoer 3,99 7,89 4 Drinkbeker knaagdieren 1,59 6,36 2 Hooi 2,49 4,98 4 Petvlo vlooienband 3,75 15,- Subtotaal 34,32 Betalingsvoorwaarden: Binnen 30 dagen na factuurdatum. Leveringsvoorwaarden: Binnen 7 dagen na orderdatum. Dierenwinkel van Maren brengt 4,95 vrachtkosten in rekening. Dit bedrag is exclusief 19% btw. De artikelen zullen 1 oktober geleverd worden. Met vriendelijke groet, Naam leerling Groothandel KoekeleKoe 6 16 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

17 a De bestelling valt onder de voorwaarden die de branche of winkelorganisatie gesteld heeft. Verder moet het bedrag van de bestelling binnen 30 dagen betaald worden. b Redenen waarom digitale winkels de klant het bestelformulier laten invullen, zijn: er is afstand tussen de winkel en de klant: de klant moet het zelf doen; de winkel kan snel werken met een standaardbestelformulier. Opdracht 1.11 Werk op niveau a Redenen om taken te verdelen zijn: Er zijn vaak te veel taken in een winkel voor één persoon. Niet alle medewerkers mogen alle taken uitvoeren. De leiding is niet altijd aanwezig. Er is verschil in soorten taken. b Voordelen van een taakverdeling kunnen zijn: Iedereen is aan het werk. Iedereen doet datgene waar hij of zij goed in is. Iedereen voelt zich verantwoordelijk voor het bedrijf. Niet al het werk komt op een of twee personen neer. c d Voor een uitvoerend beroep in een winkel heb je minimaal vmbo of mboniveau 2 nodig. e Een leidinggevende moet afspraken met het personeel en de financiën van het bedrijf in de gaten houden. Dit hoeft een uitvoerende niet te doen. f In deze tabel staat een voorbeeld van de verdeling van taken. Taken (vaardigheden) in een winkel Assistent Filiaalmanager Manager De producten van het bedrijf opnoemen. Materialen op de juiste wijze verzorgen. Producten aanwijzen aan klanten. Met klanten overleggen over de betalingstermijn. Gegevens van klanten noteren in het computersysteem. De houdbaarheid van producten in de gaten houden. Medewerkers ontslaan of aannemen. Een computer aanschaffen voor het bedrijf. WINKEL 17

18 Inkoop regelen van voer, strooisel, dieren, bloemen of planten. Zorgen voor een goede en schone kantine. Overleggen met de gemeente over vergunningen. De aansluiting van een telefoon regelen. Een functioneringsgesprek houden met een werknemer. Zichzelf presenteren als medewerker. Informatie over producten opzoeken of vragen. Afspraken maken met de bank over de verbouwing. Vriendelijk omgaan met klanten. Werkzaamheden verdelen onder de werknemers. Samenwerken met assistenten. g h i Opdracht 1.12 Winst of verlies? a De omzet zijn alle verkopen in een winkel. b Winst is het verschil tussen de omzet en de kosten (en je houdt geld over). c Verlies is als de kosten meer zijn dan de omzet. Ofwel het verschil tussen de omzet en de kosten (en je houdt géén geld over). d De antwoorden staan in de tabel. 18 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

19 Kostenpost Wel bedrijfskosten Geen bedrijfskosten Huur van de winkel Gas en licht Aanschaf van een bedrijfsauto Brandverzekering Cadeautje voor de kinderen Loon voor de werknemer(s) Weekendje weg voor de baas De antwoorden staan in de tabel. Bedrijf Bedrijf A Tuincentrum De tuinen. Bedrijf B Banketbakkerij De zoete bol Bedrijf C Manege De stoeterij Omzet , ,- ( ) = ,- Kosten , , , , ,- 500, , , ,- ( ) = ,- ( ) = ,- ( ) = ,- Totale kosten , , ,- Winst of verlies: (omzet minus alle kosten) ,- winst 2.340,- verlies 7.500,- winst WINKEL 19

20 a De bakkerij gaat failliet als er het hele jaar geen winst wordt gemaakt of als het bedrijf de kosten niet meer kan betalen. b De winst van de manege is niet zo groot. De manege houdt maar 7.500,- over per maand. c Het tuincentrum draait het beste. Het bedrijf heeft veel omzet en veel kosten maar houdt ,- per jaar over. Let wel: dit is maar 30% van de omzet. Het zou beter zijn als het 50% zou zijn. d e Opdracht 1.13 Ondernemer worden De omschrijvingen staan achter de trefwoorden. Eenmanszaak: Je bent alleen eigenaar. Alle winst en verlies is voor jou persoonlijk. B.V. (besloten vennootschap): Je bent samen met anderen eigenaar. Alle winst en verlies is voor het bedrijf. V.O.F. (vereniging onder firma): Je bent samen eigenaar. Alle winst en verlies deel je samen. Maatschap: Je deelt een bedrijf met anderen. Je ben aansprakelijk voor het verlies, maar alleen voor dat deel van de maatschap dat je bezit a b Veel zaken zijn nodig voor een winkel. Ondernemen gaat om beslissingen nemen. Een computer is niet altijd nodig. Je kunt ook een accountant inschakelen. Dit is misschien nog wel goedkoper dan het allemaal zelf doen. 20 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

21 Zaken waar de ondernemer aan moet denken: Belangrijk Niet belangrijk Een ondernemersplan (en ermee werken) Omzet en klanten voor het bedrijf Uitgaven voor huisvesting, auto en materialen Trends voor de producten Personeel in de winkel Een eigen bedrijfspand Administratie en boekhouding bijhouden Sterke en zwakke punten kunnen noemen van de winkel Een computernetwerk, internet, , mobiele telefoon Verzekeringen voor inboedel, personeel en bedrijfspand Een telefoonaansluiting c d WINKEL 21

22 2 De overheid Opdracht 2.1 Regels en wetten a b Als er op een camping geen regels zijn, kunnen problemen ontstaan als: geluidsoverlast; stankoverlast (bijvoorbeeld door barbecue of huisvuil); ruzies tussen mensen; toepassing van eigen regels en straffen. c d Nee, geen land kan zonder wetten en regels. e De antwoorden staan in de tabel. Regels Bepaald door de overheid Bepaald door de campinghouder Bouwregels voor het zwembad Kwaliteit zwemwater-regels Vergunningen voor het zwembad Kampvuurregels Milieuregels voor de camping Geluidsregels na uur s avonds Soms Openingstijden van het zwembad Soms Veiligheidsregels voor het zwembad a b c De camping is een eigen bedrijf en dus geen collectieve voorziening. De gemeente mag wel de regels voor openbare zwembaden toepassen bij het zwembad op de camping. 22 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

23 d e f Een voorbeeld van een wet waar iedereen zich aan moet houden, is de Verkeerswet. De politie controleert of iedereen zich aan de wet houdt. Doe je dat niet, dan straffen de rechters. Door het heffen van belasting komt de overheid aan geld om goederen te maken en diensten te leveren. Opdracht 2.2 Overheidszaken a b c Noorwegen, Oostenrijk en Engeland d Brussel ligt in België. e De goede combinaties staan in de tabel. Begrip Omschrijving A Kabinet 2 Alle ministers (van partijen die de regering vormen) B Tweede Kamer 3 Kamerleden die wetten en regels voorstellen aan het kabinet C Ministerie 4 Ambtenaren van de regering (bijvoorbeeld van Economische zaken) D Minister-president 1 Hoofd van het kabinet en baas van de ministers f g Voorbeelden van andere partijen zijn: CDA, D66, SP, GroenLinks, LPF en de ChristenUnie. De antwoorden staan in de tabel. Onderwerp Ministerie van Landbouw Ministerie van Economische Zaken Ministerie van Volkshuisvesting Ministerie van Justitie Fokken van paarden (dierwelzijn) (omzet-belasting) Aanvraag huursubsidie Emigreren naar het buitenland (als je een landbouwbedrijf hebt) Belastingaangifte doen (als je niet betaalt) DE OVERHEID 23

24 h i De ontbrekende woorden zijn ingevuld. De gemeentelijke overheid bestaat uit B en W en de gemeenteraad. B en W bestaat uit de burgemeester en de wethouders. De wethouders hebben ongeveer dezelfde taken als ministers op landelijk niveau. Consumentenrecht - Arbowet - Warenwet - Arbeidsovereenkomst. Opdracht 2.3 Inkomsten van de overheid: loonbelasting a b c d e Redenen om belasting te betalen zijn: van belastinggeld kan de overheid collectieve voorzieningen en de bijstand betalen; als je geen belasting betaalt, ben je strafbaar. f Zwart werken betekent dat je wel loon ontvangt, maar geen loonheffing afdraagt aan de overheid. g Aisha Romera ontvangt netto per maand 1.135,48. h De antwoorden staan in de tabel. Situatie WW WAO Geen werk meer buiten je schuld om Als je arbeidsongeschikt wordt Bij ziekte als je een betaalde baan hebt 24 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

25 i De antwoorden staan in de tabel. Situatie AOW AWBZ AKW ABW ANW Bij geboorte van een kind Als je thuisverzorging nodig hebt Als je partner overlijdt Geen werk na WW-uitkering Als je 65 jaar wordt 1 De antwoorden staan in de tabel. Onderwerp Loonstrookje Tijmen Geurts Loonstrookje Marieke Doorland Periode Augustus 2003 Oktober 2003 Gewerkte uren 32,5 104 Brutoloon in deze periode 156,00 936,00 Nettoloon in deze periode 120,25 655,20 2 Het brutoloon per uur van Tijmen Geurts is 156,00 : 32,5 = 4,80. 3 Het brutoloon per uur van Marieke Doorland is 936,00 : 104 = 9,00. 4 Het nettoloon van Tijmen Geurts is: 120,25 : 32,5 = 3,70 per uur. 5 Het nettoloon van Marieke Doorland is 655,20 : 104 = 6,30 per uur. 6 Het brutoloon per uur van Tijmen is lager dan het brutoloon per uur van Marieke. 7 Het nettoloon per uur van Marieke is hoger dan het nettoloon per uur van Tijmen. 8 De antwoorden staan in de tabel. Persoon Brutoloon in deze periode Vakantiegeld 8% Vakantie-uitkering (bruto) Tijmen Geurts 156,00 0,08 12,48 Marieke Doorland 936,00 0,08 74, DE OVERHEID 25

26 11 Het draagkrachtbeginsel dat wil zeggen dat het bedrag dat je aan belasting moet betalen, afhangt van de hoogte van je inkomen. 12 a Tijmen verdient meer dan het brutominimumloon per uur. Hij is 18 jaar. Marieke verdient meer dan het brutominimumloon per uur. Zij is 30 jaar. b Marieke is 12 jaar ouder dan Tijmen. Maar ze verdient bijna twee keer zoveel netto. c De volgende antwoorden zijn goed. Tijmen heeft andere werkzaamheden dan Marieke. Hij is bijvoorbeeld assistent en zij heeft leidinggevende taken. Tijmen is jonger dan Marieke. Hij heeft minder scholing/ervaring dan Marieke. Marieke werkt in een bloemenwinkel en Tijmen in een tuincentrum. Marieke kan meer specialistisch werk uitvoeren. Dat Marieke een vrouw is en Tijmen niet, mag niet uitmaken. Ook dat ze meer uren werkt, zorgt niet voor meer nettoloon per uur. d Opdracht 2.4 Samen werken: goede afspraken maken a Sectoren: een metselaar werkt in de bouwsector. een hovenier werkt in de landbouwsector. een verpleger werkt in de zorgsector. een politieagent werkt in de overheidssector. een barkeeper werkt in de horecasector. een etaleur werkt in de detailhandelsector. b c a b c Werken zonder een arbeidsovereenkomst kan wel, maar is niet verstandig. Als er iets misgaat, heeft de werknemer niets om wettelijk op terug te vallen. 26 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

27 Opdracht 2.5 Minimum(jeugd)loon a Deze wet heet Wet Minimumloon. b Steeds meer scholieren hebben een baantje. Dit kan een bijbaantje zijn na schooltijd, vakantiewerk of allebei. Je mag niet onbeperkt werken. Hieronder vind je de regels. Voor alle jongeren onder de 18 geldt, dat ze geen gevaarlijk werk mogen doen jaar Op een schooldag mag je niet meer dan 2 uur werken. Op zaterdag mag je niet meer dan 6 uur per dag werken. Op zondag mag je niet werken. Per week mag je niet meer dan 12 uur werken. In de vakantie mag je niet meer dan 7 uur per dag werken, en niet meer dan 35 uur per week. Je mag alleen werken tussen 8 uur (in de vakantie 7 uur) s morgens en 7 uur s avonds. Tot en met je veertiende mag je alleen klusjes in je eigen omgeving te doen. Dus bijvoorbeeld folders rondbrengen, oppassen en auto s wassen. 15 jaar Op een schooldag mag je maximaal 2 uur werken. Op een vrije dag mag je maximaal 8 uur per dag werken. Als je zaterdag hebt gewerkt, mag je zondag niet werken. Per week mag je maximaal 12 uur werken. Je mag alleen werken tussen 7 uur s morgens en 7 uur s avonds. In de vakantie mag je maximaal 40 uur per week werken en maximaal 5 dagen achter elkaar jaar Je mag net zoveel werken als een volwassene. Dus maximaal 9 uur per dag en maximaal 45 uur per week. Gemiddeld mag je echter niet meer dan 40 uur per week werken. Tussen en 6.00 of tussen en 7.00 mag je niet werken. Als je zaterdag hebt gewerkt, mag je zondag niet werken. 5 Zie de antwoorden bij DE OVERHEID 27

28 9 10 a b Voordelen van het minimumjeugdloon kunnen zijn dat: je je eigen kosten kunt betalen; er geen uitbuiting van jongeren ontstaat; de minimale inkomsten gegarandeerd zijn; je de kans hebt om zelfstandig te leven. Voordelen voor de werkgever zijn dat deze elke jongere gelijk kan behandelen. c Het minimumloon is meer dan het bestaansminimum. d Al als je 15 jaar bent, is het minimumjeugdloon per week hoger dan 7,-. Dit is het sociaal minimumloon. Het bestaansminimum ligt veel lager, omdat het gaat om overleven in derdewereldlanden. Opdracht 2.6 Wat wil je later worden? a b Als je een baan zoekt, kun je advertenties in de krant bekijken of een open sollicitatie schrijven naar een bedrijf. c Of je wel of niet snel een baan vindt, hangt onder meer af van je opleiding, je werkervaring en het aanbod van werk in de sector waar je een baan zoekt. d e Voorbeelden van banen waar je geen opleiding voor nodig hebt, zijn schoonmaakwerk, kassawerk en productiewerk. Het gaat meestal om eenvoudig werk. Geen antwoorden aanwezig. a b c De overheid heeft er belang bij als veel mensen een baan vinden. Hoe meer mensen werken, hoe minder geld de overheid aan uitkeringen hoeft uit te geven. Opdracht 2.7 In gesprek met een boer a b c Boeren krijgen altijd een minimumprijs voor hun producten, ook als de marktprijs lager is. Dat is een vorm van subsidie. 28 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

29 d Het aantal boeren zal afnemen. Door het nieuwe landbouwbeleid zullen sommige boeren niet genoeg meer kunnen verdienen en failliet gaan. Opdracht 2.8 Overheid en milieu a b c Antwoorden staan in de tabel. Milieuprobleem Komt in bedrijven voor Komt thuis voor Hoog energiegebruik Afvalstoffen, bijvoorbeeld GFT Giftige stoffen of chemicaliën Hoog brandstofverbruik, bijvoorbeeld voor transport Geluidsoverlast d Antwoorden staan in de tabel. Milieuprobleem Hoog energiegebruik Afvalstoffen, bijvoorbeeld GFT Giftige stoffen of chemicaliën Oplossing in bedrijf - Energie besparen - Energie hergebruiken, bijvoorbeeld restwarmte - Kiezen voor duurzame energie (wind, water, zon) - Afval beperken - Grondstoffengebruik beperken - Afval hergebruiken - Minder of geen giftige stoffen gebruiken - Minder giftige stoffen gebruiken - Biologische middelen gebruiken DE OVERHEID 29

30 Hoog brandstofverbruik, bijvoorbeeld voor transport - Zie energiegebruik Geluidsoverlast - Geluidsoverlast beperken - Gebouwen isoleren of de productie isoleren. Deze oplossingen kun je ook allemaal thuis doorvoeren. e Antwoorden staan in de tabel. Milieumaatregel van de overheid Afval beperken door bijdrage per kg afval Verbieden van chemische bestrijdingsmiddelen Stimuleren van biologische bestrijdingsmiddelen Verplichte isolatie van gebouwen Voordeel Goed / Slecht Bedrijven worden zich bewust van de hoeveelheid afval die ze produceren (Er wordt minder energie verspild) Er worden minder chemische middelen gebruikt (Er wordt minder energie verspild) (Etenswaren worden gezond geproduceerd) Etenswaren worden gezond geproduceerd (Er worden minder chemische middelen gebruikt) Er wordt minder energie verspild f Opdracht 2.9 BTW berekenen a BTW betekent Belasting Toegevoegde Waarde. b De overheid gebruikt de belasting onder meer voor onderwijs, wegenaanleg en -onderhoud. 30 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

31 c De antwoorden zijn in de tabel aangekruist. Product BTW 6% BTW 19% Bloemen en planten Voedingsmiddelen Paardrijlessen Vakantiereis Auto Doktersbezoek - - Boeken over honden Een zwart dwergkonijntje Konijnenvoer Computerspullen d e f De twee manieren die hier genoemd worden, zijn milieubelasting en accijnzen In het bedrag zit 6% BTW over 1.240,-. Dat is 74,40. 4 De antwoorden staan in de tabel. Startbedrag BTW 19% Verkoopbedrag incl. BTW aantal folders Totaal te ontvangen BTW 10,- 1,19 = 11, = 2.380,- 5 De antwoorden staan in de tabel. Verkoopbedrag incl. 6% BTW Verkoopbedrag excl. 6% BTW 116,- : 106 = 1, = 106,42 DE OVERHEID 31

32 Verkoopbedrag incl. 6% BTW Min Verkoopbedrag excl. 6% BTW Totaal terug te vragen BTW (6%) 116,- 109,43 = 9,58 6 De antwoorden staan in de tabel. Product Startbedrag 6% of 19% BTW Verkoopbedrag incl. BTW Hondenvoer 10 kg 10,- 1,06 10,60 Coniferen 6,00 1,06 6,36 Boeket bloemen 8,99 1,06 9,53 Hondenspeeltjes 4,50 1,19 5,36 Poezenmand 16,30 1,19 19,40 Vlooienbanden 2,65 1,19 3,15 a Juiste beweringen zijn: Winkeliers moeten de BTW die de klant betaalt afdragen aan de overheid. Als een winkelier iets inkoopt, betaalt hij ook BTW. b Je moet in een winkel de BTW kunnen berekenen, omdat bedrijven de BTW moeten opgeven aan de belastingdienst. Je maakt dan een BTW-bon. c d 32 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

33 3 Inkomsten en uitgaven Opdracht 3.1 Geld in beeld a b Een persoon kan failliet raken. Dat is als je nergens geld hebt om de schulden te betalen. Je kunt dan uit huis worden gezet. Je spullen kunnen verkocht worden door de bank. Je komt in aanraking met de gemeente voor schuldsanering (= schuldafbetaling). c d Alle antwoorden zijn goed. Kinderbijslag mag voor alle uitgaven gebruikt worden. De overheid controleert dit niet. e Uitgaven kunnen zijn: HUUR / CD S / ETEN / DRINKEN / BRANDSTOF / AANDELEN / BUSKAART / RENTE / BELTEGOED / TELEFOON / COMPUTER / ENERGIE & WATER / INKOMSTENBELASTING / LOTERIJ / UITGAAN / BIOSCOOP / FOTOGRAFIE f Inkomsten kunnen zijn: LOON / WINST / AANDELEN / RENTE / LOTERIJ Rente kan dus inkomsten zijn (bij sparen) en uitgaven (bij lenen)! Opdracht 3.2 Geld vermeerderen a De antwoorden staan in de tabel. Uitgave Noodzakelijke uitgave Luxe uitgave Voedsel Kleding () Huisvesting Onderwijs INKOMSTEN EN UITGAVEN 33

34 Verzekeringen Rente voor lening Vervoer Sportclub Uitgaan Vakantie Telefoon Wasmachine b c d e Een goede of gunstige geldsituatie is als: je meer inkomsten dan uitgaven hebt. je extra geld opzij kunt zetten om te sparen. je kunt bezuinigen op je uitgaven. je je inkomsten kunt vermeerderen. a b c d Dit betekent dat je 1,5% minder geld uit kunt geven aan goederen en diensten. Opdracht 3.3 Een kostenoverzicht maken a b c 34 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

35 d Als je een budget maakt, moet je rekening houden met de volgende zaken. Onderwerp Streefbedrag Speciaal letten op Vervoer Dit hangt af van de soort vervoer. Auto: 40,- per dag Vliegtuig: 100,- per dag Anders: 30,- per dag Soort vervoer, tijdstip, speciale kosten, voldoende plek, reisduur, kosten voor het vervoer Overnachting 20,- per nacht minimaal Soort overnachting, kosten voor de overnachting, inclusief of exclusief eten, tijdstip, speciale kosten, voldoende plaats, reisduur Zakgeld Bedrag per persoon aantal dagen aantal personen Past bij het budget, voldoende voor de hele reis, afhankelijk van overnachting samen met het eten Eten en drinken Van 10,- tot 40,- per persoon per dag maximaal Inclusief overnachting, ontbijt, lunch, avondeten, duur land/goedkoop land Natuurgebieden en andere excursies Dit hangt af van de locatie Extra vervoerskosten, overnachting, et cetera Reisverzekering / ziektekosten Minimaal 0,60 per persoon per dag in Europa. Buiten Europa ongeveer 1,50 per persoon per dag. Meestal moet je 4,- poliskosten betalen. Reisduur, reisplaats, speciale kosten, annuleringsverzekering, kosten die door de gewone ziektekostenpolis gedekt worden, bagageverzekering, eigen risico, speciale bepalingen e f INKOMSTEN EN UITGAVEN 35

36 6 In de tabel is een voorbeeld van een kostenoverzicht gegeven. Kostenoverzicht voor een driedaagse reis naar het waddeneiland Terschelling Totaalbudget drie personen à 250,- 750,- (uit de ) Onderwerp Zakgeld drie personen à 10,- per dag Kosten 90,- Vervoer (boot) 3 29,95 = 89,85 Vervoer (overig) schatting 60,- Overnachting op het eiland bij STAYOKAY 3p-kamer, 3 nachten in naseizoen 3 79,80 239,40 Eten en drinken 0 ieder voor zichzelf 0 elke dag samen 15,- p.p. = 45 3 = 0 inbegrepen bij overnachting 135,- Natuurgebieden en andere excursies schatting 50,- Reisverzekering / ziektekosten 1,- p.p. 3 3 dagen + poliskosten 3,75 12,75 Totale kosten 677,10 Restant 72,90 Opdracht 3.4 Jouw loon a b Minimumloon is het loon dat een werkgever minimaal moet vergoeden voor een gewerkt uur. Dit bedrag is verplicht gesteld door de wet. 36 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

37 c d e Brutoloon is inclusief werknemersverzekeringen. Nettoloon is exclusief werknemersverzekeringen. Op je bankrekening ontvang je nettoloon. Regels zijn opgesteld om jongeren te beschermen tegen kinderarbeid en slechte arbeidsomstandigheden Steeds meer scholieren hebben een baantje. Dit kan een bijbaantje zijn na schooltijd, vakantiewerk of allebei. Je mag niet onbeperkt werken. Hieronder vind je de regels. Voor alle jongeren onder de 18 geldt, dat ze geen gevaarlijk werk mogen doen jaar Op een schooldag mag je niet meer dan 2 uur werken. Op zaterdag mag je niet meer dan 6 uur per dag werken. Op zondag mag je niet werken. Per week mag je niet meer dan 12 uur werken. In de vakantie mag je niet meer dan 7 uur per dag werken, en niet meer dan 35 uur per week). Je mag alleen werken tussen 8 uur (in de vakantie 7 uur) s morgens en 7 uur s avonds. Tot en met je veertiende mag je alleen klusjes in je eigen omgeving te doen, zoals folders rondbrengen, oppassen en auto s wassen. 15 jaar Op een schooldag mag je maximaal 2 uur werken. Op een vrije dag mag je maximaal 8 uur per dag werken. Als je zaterdag hebt gewerkt, mag je zondag niet werken. Per week mag je maximaal 12 uur werken. Je mag alleen werken tussen 7 uur s morgens en 7 uur s avonds. In de vakantie mag je maximaal 40 uur per week werken en maximaal 5 dagen achter elkaar jaar Je mag net zoveel werken als een volwassene, dus maximaal 9 uur per dag en maximaal 45 uur per week. Gemiddeld mag je echter niet meer dan 40 uur per week werken. Tussen en 6.00 of tussen en 7.00 mag je niet werken. Als je zaterdag hebt gewerkt, mag je zondag niet werken. 4 INKOMSTEN EN UITGAVEN 37

38 5 In de tabel staat het antwoord voor een 15-jarige. Leeftijd Brutoloon per uur Werkuren per week Brutoloon per week Vakantiegeld per week 8% Invullen Kijk op de site Kijk op de site Brutoloon per uur aantal werkuren Brutoloon per week 1,08 15 jaar 2,19 12 uur per week mag je werken. 2,19 12 = 26,28 26,08 1,08 = 28,38 6 Het antwoord staat bij 5. 7 Het antwoord staat bij 5. 8 Het antwoord staat bij Het nettoloon in het voorbeeld is: N = (26,38 : 3) 2 = 18,92. a b c d e Als je werkgever zich niet houdt aan de regels voor werken, kun je een gesprek aangaan met je werkgever. Als dat niet helpt, kun je via de standsorganisatie van je werk (bedrijfsvereniging) daarvan melding maken. Je kunt ook de dienst voor Inspectie en Informatie van het ministerie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid inschakelen of naar de politie gaan. Informeer je goed over de arbeidsregels als je ergens werkt, bijvoorbeeld via instructies van het bedrijf of via een CAO-boekje. Als je werk buiten de regels om moet doen, moet je dat weigeren. Dat is wettelijk verplicht. Opdracht 3.5 Geld lenen a b 38 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

39 c Het antwoord staat in de tabel. Bewering Waar? Niet waar? Toelichting Lenen is altijd goedkoper dan sparen. Lenen kost rente, sparen levert rente op. Lenen kost meestal geld. Alleen bij lenen van familie of vrienden wordt soms geen rente gerekend. Lenen wordt ook wel een vorm van financieren genoemd. Lenen wordt nooit krediet genoemd. De namen doorlopend krediet, creditcard zeggen voldoende. Lenen, kapitaal, looptijd, aflossing en rente horen bij elkaar. Lenen kent altijd aflossing en altijd rente. Soms alleen aflossing bij een familielening. Soms alleen rente, omdat je na afloop in een keer kan aflossen. Bijvoorbeeld een aflossingsvrije hypotheek. Je spaart en leent dan tegelijk. Lenen kost geen tijd. Wel: looptijd, tijd voor onderzoek, invullen formulieren, et cetera. Lenen is voordelig, omdat je later pas hoeft te betalen. Nee, je start al met rente vanaf dag 1 dat je leent. Lenen kun je alleen bij banken. Nee, ook bij familie, vrienden, verzekeraars, bedrijven, gemeente. Lenen kun je via verzekeraars of bedrijven. Lenen is vooraf afspreken hoeveel je kunt uitgeven. Ja, dit noem je aflossing en looptijd. Leenkosten kun je soms terugkrijgen van de belastingdienst. Ja, rente voor een huis is aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Soms ook leenkosten voor studie of beroep. d Aflossing, looptijd, rentekosten, onderpand en afbetaling zijn begrippen die met lenen te maken hebben. INKOMSTEN EN UITGAVEN 39

40 1 2 Het antwoord staat in de tabel. Soort product Doorlopend krediet Persoonlijke lening Tweede hypotheek Computer Kleding Motorboot Scooter Mobiele telefoon Eten en drinken Slaapkamermeubel Verbouwing kamer Auto 3 4 Zij hebben de voorwaarde eigen huis bezit opgenomen, omdat zij een onderpand nodig hebben als zekerheid voor de lening. Zij ruilen de persoonlijke lening met de overwaarde van een huis. Dit is een belastingtechnische oplossing. 5 De volgende voorwaarden zijn niet in de figuur genoemd: bankkosten, minimum startbedrag, rentebedrag per jaar, aflossingsbedrag, looptijd, boetebedrag bij vervroegd aflossen, effectieve rente (rente + kosten) en toetsing BKR in Tiel. Dit zijn juist erg belangrijke zaken. Instellingen vermelden vaak alleen de rente als reclame voor het product. 6 De mogelijkheden zijn aangekruist in de tabel. Aanbieder Personal computer 1.250,- Scooter 2.400,- Mobiele telefoon abonnement 19,95 per maand Verbouwing slaapkamer 5.000,- Comford-card Te hoog bedrag Te hoog bedrag Te hoog bedrag Postkrediet Geen eigen huis Geen eigen huis Geen eigen huis Geen eigen huis Demir-Halk Bank Te laag bedrag OHRA Te laag bedrag Finansbank Te laag bedrag Rabobank 40 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

41 a Je moet natuurlijk op alle zaken letten, maar de belangrijkste zijn de soort bank, de looptijd en de voorwaarden. De rente, aflossing en het onderpand hangen altijd samen met de looptijd. b Je kunt tussentijds van een lening af, door de lening vervroegd af te lossen. Vaak moet je dan wel een boete betalen. Lees altijd de voorwaarden en reken uit wat het voordeligst is: aflossen of doorlenen. c d e Opdracht 3.6 Rente ontvangen a Bewering 1 is niet waar: Sparen is beter dan beleggen, omdat je bij sparen rente ontvangt. Bij beleggen ontvang je ook rente, alleen noem je dit dividend of beleggingswinst. b Redenen om te sparen kunnen zijn: geld opzij (moeten) zetten voor latere uitgaven; geld opzij zetten om rente te ontvangen; geld bewaren, omdat je er nu niets mee doet. c d e Het antwoord staat in de tabel. Product Rekening courant Spaarrekening bank Spaardeposito Vakantie volgend jaar van 1.050,- Omdat je pas over één jaar het bedrag wilt uitgeven, kun je nog rente ontvangen Nieuwe computer over 3 of 4 jaar Als je nu een bedrag voor langere tijd vastzet, ontvang je hogere rente dan op een spaarrekening Pre-paid telefoonkosten Dit zijn vaak wekelijkse kosten en komen dus van je betaalrekening f 1 INKOMSTEN EN UITGAVEN 41

42 2 De aangekruiste omschrijvingen zijn juist. Een rekening courant is een ander woord voor een betaalrekening. 0 Een rekening courant is een ander woord voor een spaarrekening. 0 Een rekening courant betekent sparen met een vaste looptijd. 0 Een spaarrekening bank heeft altijd 2,5% rente per jaar. Een spaarrekening bank heeft altijd vrije opname per jaar. 0 Een spaarrekening bank heeft altijd een minimum opnamebedrag per dag. Een spaardeposito betekent sparen volgens een vast percentage. Een spaardeposito betekent sparen met een vaste looptijd. 0 Een spaardeposito heeft geen tussentijdse opnamemogelijkheid. 3 De rente is 10,-. 4 Rente op rente betekent dat de rente elk jaar wordt berekend bovenop de rente van vorig jaar. a b Opdracht 3.7 Factuur betalen a Alle manieren zijn geschikt. b c d De goede volgorde is in de tabel aangegeven. Volgorde Stap 7 Acceptgiro versturen 6 Acceptgiro ondertekenen 5 Acceptgiro controleren 4 Acceptgiro invullen 3 Invulinformatie bepalen 1 Factuur ontvangen 2 Betaaldatum bepalen e De volgende beschrijvingen horen bij een betaalopdracht. Het rekeningnummer is waar het bedrag wordt bijgeschreven. 42 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

43 De begunstigde is altijd de naam van diegene die geld ontvangt. De handtekening is altijd een handtekening die de bank kent. 1 Het antwoord staat in de tabel. Onderwerp Gegevens uit de factuur Bedrag (inclusief BTW) 57,68 Betalingskenmerk Rekeningnummer begunstigde Naam begunstigde Adres, postcode, woonplaats van de begunstigde Viking Postbus 3278, 5902 RG Venlo 2 In de figuur is een acceptgirokaart op de juiste manier ingevuld. Fig INKOMSTEN EN UITGAVEN 43

44 a b Banken hebben een handtekening van jou op hun computer staan. Banken hebben jouw handtekening nodig om te kunnen controleren of de juiste persoon de opdracht geeft. c Op internet geef je voordat je betalingen gaat doen je handtekening aan de bank. Je krijgt vervolgens een code die je steeds moet invoeren. Dit noem je inloggen. d e Het antwoord staat in de tabel. Product Voordelen Nadelen Automatische incasso-opdracht - De bank voert steeds dezelfde opdracht op dezelfde tijd uit: zo vergeet je niet te betalen. - Bedrijven ontvangen steeds op tijd hun geld - Soms krijg je betaalkorting bij het geven van een automatische incasso, omdat het voor het bedrijf goedkoper is. - Je kunt je uitgaven niet spreiden, omdat ze automatisch afgeboekt worden. - Veel automatische incasso s volgen direct nadat je loon ontvangt. Je hebt dan direct veel uitgaven. - Als je het niet eens bent met de incasso, moet jij actie ondernemen om het bedrag terug te halen. Opdracht 3.8 Kopen en verkopen met korting a b c d De antwoorden staat in de tabel. Prijs Korting Schatting verkoopprijs 49,99 10% 45,- (ongeveer 5,- minder) 500,- 5% 475,- (5% is 25,-) 21,00 2% 17,- (ongeveer 4,- minder) e f Ja, je moet altijd eerst de BTW betalen. Als je zelf een bedrijf hebt en het product voor je bedrijf koopt, kun je deze belasting terugvragen AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

45 2 De antwoorden staat in de tabel. Nr. Soort product Berekening Verkoopprijs VB Boeket bloemen inkoopprijs + opslag = 13,75 a - Korting = 5% b - Aanbieding: 2 voor de prijs van 1 a 13,75 5% = 13,06 b 13,75 : 2 = 6,90 (afgerond) per boeket 1 Goudvis inkoopprijs + opslag = 1,75 a - Korting = 10 % b - Aanbieding: 4 halen en 3 betalen a 10% = 0,18 1,75 0,18 = 1,57 b 1,75 3 = 5,65 voor 4 stuks 2 Paardentrailer inkoopprijs + opslag = 1.000,- a - Korting = 25 % b - Aanbieding: 50,- korting of 4 extra accessoires a 25% is 250, ,- 250,- = 750,- b 1.000,- 50,- = 950,- 3 Varken inkoopprijs + opslag = 25,50 a - Korting = 0 % b - Aanbieding: bij afname van 50 stuks 10% korting a - b 50 biggen = 50 25,50 = % van = 122, ,50 = 1.102,50 voor 50 biggen 4 Conifeer 2.00 m inkoopprijs + opslag = 35,00 a - Korting = 10 % b - Aanbieding: 3 halen, 2 betalen a 35,00 10% = 31,50 b 35 2 = 70,- voor 3 stuks 3 Een voorbeeld van een aanbiedingszin voor varkens is: Novemberaanbieding: meer spek voor minder geld! a b c Als verkoper moet je ook kortingen, BTW en aanbiedingsprijzen kunnen berekenen, zodat je kunt beoordelen of de prijs goed is. INKOMSTEN EN UITGAVEN 45

46 d Het antwoord staat in de tabel. Soort product + normale prijs Aanbieding / Korting Dit is een goede aanbieding Reden Een boeket bloemen 12,50 Voor moederdag: twee boeketten voor 24,99 Nee Er is maar 0,01 korting! 25 kg konijnenvoer 20,- Zomeraanbieding: 1 kg voor 0,90 Nee Een kg kost normaal: 20 : 25 = 0,80 Een set tuinmeubelen 249,- Winteraanbieding: tuinmeubelenkorting 5% Ja Het is wel een magere korting voor een winteraanbieding Inenting longwormen runderen Bij elke inentingsronde: 25,- korting op de voorrijkosten Ja Meestal zijn de voorrijkosten ongeveer 40,-, nu betaal je slechts 15,- Haagconiferen Nu 3 halen, 4 betalen Nee, zeker niet De aanbieding zou moeten zijn: Nu 4 halen, 3 betalen Opdracht 3.9 Rente berekenen bij sparen a b De antwoorden staan in de tabel. Nr. Begrip Verklaring 1 Rente Vergoeding voor sparen bij de bank. 2 Gemiddelde rentevergoeding per jaar 3 Rente per 1 januari Op 1 januari staat er 1.000,- op de spaarrekening. Op 1 juli neem je 250,- op. Er staat een halfjaar 1.000,- en een halfjaar 750,- op. Gemiddeld staat er dan ongeveer ( 1.000, ,-) : 2 = 875,- op. Over dit bedrag krijg je de rentevergoeding. Dit is de ingangsdatum van de rente die vermeld wordt. 4 4 jaar - 2,5% In het vierde jaar ontvang je gemiddeld 2,5% rente per jaar. c Rendement is de opbrengst van een spaarrekening. Dus de renteopbrengst minus de kosten van de rekening. 46 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE

47 d Het antwoord staat in de tabel. Bewering Waar Niet waar Banken bieden veel verschillende spaarrekeningen aan, omdat er veel klanten zijn. Banken willen graag dat je komt sparen, zodat zij over geld beschikken om te ondernemen. Sparen is geld met geld maken, omdat je rente ontvangt. Door te sparen kun je genoeg ontvangen voor uitgaven in de toekomst. Dit hangt van de spaarvorm af Sparen is hetzelfde als beleggen, alleen de plaats van het geld verschilt. Elke bank mag zijn eigen spaarvormen bedenken met eigen rentes. De spaarrekening met het hoogste rentepercentage is de beste. Als je 1.000,- spaart tegen 3% rente, levert dat het eerste jaar 33,- op. Iedereen kan altijd een spaarrekening bij een willekeurige bank openen. Dit hangt van de voorwaarden af 30,- Je moet aan de voorwaarden voldoen a b c d INKOMSTEN EN UITGAVEN 47

48 e Bij een spaarrekening moet je de SPAARVORMEN onderzoeken en de RENTEPERCENTAGES. Daarnaast moet je de VOORWAARDEN kennen, zodat je weet of je wel of niet OPNAMEBOETE moet betalen. Ook is het belangrijk om LOOPTIJD te onderzoeken om het meeste RENDEMENT te halen. Zelf moet je bepalen of je PERIODIEK wilt sparen of dat je een bedrag IN EEN KEER vast zet. Dat hangt af van je persoonlijke situatie. 48 AGRARISCHE BEDRIJFSECONOMIE