Na 2020 zullen vrijwel alle vo-scholen met uitzondering van Delft en omgeving en Flevoland - met een (sterk) krimpende populatie te maken krijgen 5.
|
|
- Jan Devos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Krimp en ontgroening in het voortgezet onderwijs Vooraf Alhoewel er sterke regionale verschillen zijn, zullen vrijwel alle vo-scholen na 2020 te maken krijgen met krimp. In praktijk wordt de term krimp vaak wordt gebruikt voor bevolkingsdaling. Bevolkingsdaling gaat vaak gepaard met andere demografische ontwikkelingen, zoals ontgroening, vergrijzing en veranderingen in bevolkingssamenstelling 1. In het onderwijs speelt vooral de ontgroening een belangrijke rol: in een regio waar (nog) geen krimp is, kan het leerlingenaantal door ontgroening al flink dalen. Naast de ontgroening in het onderwijs zien we nu al dat steeds meer leerlingen kiezen voor het havo en vwo in plaats van het vmbo. Het teruglopen van leerlingenaantallen heeft onmiskenbaar gevolgen voor onze leden. Daarom is het van belang als sector op de verwachte krimp en ontgroening te anticiperen. Daarbij moet in het oog gehouden worden dat de mate van verwachte krimp zeer sterk regionaal verschilt en krimp en groei zeker in de Randstedelijke gebieden erg dicht naast elkaar kunnen liggen. Generieke aanpakken en oplossingen volstaan dus niet. Deze notitie beschrijft en analyseert de huidige en te verwachten ontwikkelingen m.b.t. de leerlingaantallen in het voortgezet onderwijs en de consequenties daarvan. Ook beschrijft deze notitie de rol van de VO-raad. Tot slot bevat de notitie een uitlijning van een plan van aanpak voor de VO-raad. Huidige en te verwachten ontwikkelingen ontwikkeling leerlingaantallen De komende jaren zal het leerlingenaantal in het voortgezet onderwijs nog licht stijgen, maar vanaf 2016 zal het in navolging van het primair onderwijs gaan dalen 2. In de ene regio is de krimp sterker dan in de andere, maar de verwachting is dat het leerlingaantal vanaf vrijwel overal in Nederland gaat dalen. In de zogenoemde krimpregio s is de krimp nu al voelbaar. In Noord-Groningen en Limburg daalt het leerlingenaantal al enkele jaren, terwijl in Flevoland, Eemland en Gelderland nog sprake was van groei. In de overige delen van Nederland zijn de leerlingenaantallen tussen 2005 en 2009 niet noemenswaardig veranderd 3. De komende tien jaar neemt het leerlingenaantal in Groningen en Limburg sterk af (resp. 14% en -16%). Daarnaast zullen ook in Friesland, Zeeland en delen van Gelderland de leerlingenaantallen gaan dalen. In Flevoland, Utrecht, Zuidelijk Noord-Holland en Haaglanden neemt het aantal leerlingen de komende jaren nog duidelijk toe, vooral geconcentreerd in de grote steden. Ook in Noord-Brabant is een patroon van groei in de grote steden en krimp op het platteland te zien 4. Na 2020 zullen vrijwel alle vo-scholen met uitzondering van Delft en omgeving en Flevoland - met een (sterk) krimpende populatie te maken krijgen 5. De context waarin ontgroening zich voordoet is zeer verschillend: - de omvang maar ook het tempo van de ontgroening verschilt sterk; - de effecten van ontgroening in (groot)stedelijke gebieden verschilt sterk van die in meer rurale gebieden; 1 Kennisplatform Demografische Transitie, Kennisagenda Bevolkingsdaling (september 2012). 2 Referentieraming 2012, OCW 3 Krimp als kans. Leerlingendaling in het primair en voortgezet onderwijs, Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt (2010), p Krimp als kans. Leerlingdaling in het primair en voortgezet onderwijs, SBO 5 De tering naar de nering. Financiële gevolgen van demografische krimp in het voortgezet onderwijs, Research voor Beleid, 2011
2 - ontgroening als onderdeel van totale bevolkingsdaling in een regio leidt tot andere uitkomsten dan ontgroening met een overigens nog stabiele of zelfs groeiende populatie; - de regionale context is een bepalende factor: afstanden-vervoer-weglekeffecten naar naburige stad of aanpalende regio s; - de bestuurlijke complexiteit: eenpitters of grote besturen, aanwezigheid van meerdere denominaties, de betrokkenheid van een of meer gemeentes 6. Het feit dat de context waarin krimp zich voordoet zo divers is, impliceert dat generieke oplossingen niet volstaan. dubbele krimp Naast de demografische ontwikkelingen kiezen steeds meer leerlingen voor het havo/vwo in plaats van het vmbo. Jarenlang ging rond de 60% van de basisschoolleerlingen naar het vmbo en zo n 40% naar het havo of vwo. Deze verhouding is nu 50/50 geworden 7. Het leerlingaantal in de BB daalt meer dan het leerlingaantal in de KB en de daling voltrekt zich in alle sectoren. In de periode gaat het om een stijging van het aantal havisten en vwo ers met respectievelijk 27 en 28 procent en om een daling van het aantal vmbo ers met bijna 18 procent 8. Met de dalende leerlingenaantallen wordt het steeds lastiger om vmboafdelingen open te houden. Consequenties van krimp en ontgroening in het voortgezet onderwijs Krimp heeft onmiskenbaar gevolgen voor de leden van de VO-raad. Deze liggen bijvoorbeeld op het financiële en personele vlak, maar ook op het gebied van de kwaliteit van onderwijs en het onderwijsaanbod. financiële gevolgen - kostenremanentie Voor scholen is het van groot belang te anticiperen op verwachte daling van leerlingaantallen, aangezien niet alle kosten onmiddellijk na het inzetten van de daling te reduceren zijn. De gevolgen waarmee besturen op financieel vlak te maken (zullen) krijgen, zijn: * er zijn extra uitgaven per leerling als een bestuur met krimp te maken heeft, of de school nu in een krimpregio gevestigd is, of niet; * na krimp stijgen de kosten sterker dan de inkomsten, omdat de personeels- en huisvestingsreductie niet gelijk loopt met de teruggang van het aantal leerlingen 9. Voor scholen met onvoldoende reserves is dit moeilijk op te vangen. Als een hele regio met krimp te maken heeft, heeft een schoolbestuur doorgaans meer inzicht in de langetermijneffecten en kan daardoor langer van tevoren strategische keuzes maken in het omgaan met krimp 10. Reductie van de personeelskosten is naar verwachting sneller te realiseren (1-2 jaar) dan materiële lasten (m.n. huisvestingskosten). Gezien de verslechterde financiële situatie van de besturen in het voortgezet onderwijs 11 is het nog urgenter dat besturen op tijd anticiperen op teruglopende leerlingenaantallen. De opheffingsnorm voor vo- 6 Uitwerking position paper themagroep Onderwijs Netwerk Bevolkingsdaling, Vmbo-bestuursnotitie, VO-raad, maart Referentieraming 2011, OCW. De trend om voor havo/vwo te kiezen i.p.v. voor vmbo is in de Referentieraming 2012 wel iets minder sterk. 9 De tering naar de nering. Financiële gevolgen van demografische krimp in het voortgezet onderwijs, Research voor Beleid, De tering naar de nering. Financiële gevolgen van demografische krimp in het voortgezet onderwijs, Research voor Beleid, Onderzoek naar de financiële positie van schoolbesturen in het po en vo naar aanleiding van de Commissie Vermogensbeheer Onderwijsinstellingen, Inspectie van het Onderwijs, 2012
3 scholen 12 is hierbij niet relevant; al ver voordat een school deze norm bereikt, is de school niet meer te exploiteren. personele gevolgen Op het personele vlak vormt de leeftijdsopbouw van het lerarenkorps veel meer dan in het primair onderwijs een punt van zorg: In Nederland is 46% van de leraren in het voortgezet onderwijs 50 jaar of ouder, terwijl maar 12% van de leraren jonger is dan dertig jaar 13. Naast de vergrijzing van het personeelsbestand kunnen het niet kunnen benoemen van nieuw (jong) personeel en te weinig tijd en geld voor professionalisering leiden tot een lerarentekort, zelfs ondanks het dalende aantal leerlingen. Dit doet zich voor op het moment dat een groot aantal oudere docenten met pensioen gaat. In krimpregio s treedt dit effect sneller op dan in andere regio s 14. Doordat de bekostiging voornamelijk is gebaseerd op leerlingenaantallen, heeft een teruglopend aantal leerlingen rechtstreeks consequenties voor de formatie. Daarnaast kent het vo anders dan het po diverse onderwijssoorten en vakbevoegdheden, waardoor besturen in krimpregio s heel specifieke vervangingsbehoeften zullen hebben. gevolgen op het gebied van kwaliteit van onderwijs en onderwijsaanbod Naast de specifieke problematiek in het vmbo kunnen dalende leerlingaantallen ook gevolgen voor het aanbod van vakken in de andere onderwijssoorten; krimp kan leiden tot verschraling. Mede door de bevoegdheden in vakken in het vo is het voor sommige tekortvakken in bepaalde regio s nu al moeilijk bepaalde vacatures vervuld te krijgen. Tot slot kunnen teruglopende leerlingaantallen een risico vormen voor de kwaliteit van afdelingen binnen scholen. Teruglopende leerlingaantallen kunnen leiden tot druk op kwaliteit van het onderwijs, versmalling van opleidingsaanbod in voortgezet onderwijs (en mbo) waardoor de aansluiting met de regionale arbeidsvraag in gevaar komt 15. Opvallend is dat een groot aantal zeer zwakke scholen te vinden is in regio s die nu al te maken hebben met dalende leerlingaantallen 16. Dit signaal behoeft nader onderzoek. Van groei naar krimp: een paradigmawisseling Nu vrijwel alle vo-scholen te maken zullen krijgen met krimp, vergt dit van bestuurders een andere manier van denken. Na decennia van bevolkingstoename waarin bestuurlijke strategieën vooral gericht waren op groei, moet nu worden nagedacht over strategieën om met dalende leerlingenaantallen om te gaan 17. Krimp is onvermijdelijk. Dit betekent onder andere dat het niet meer loont om vanuit concurrentie te denken, maar dat structurele oplossingen meer samenwerking vereisen. De groei van de ene school gaat immers ten koste van de andere en op de lange termijn biedt dit niet de maatschappelijk gewenste oplossingen voor dalende leerlingenaantallen. Om te komen tot een paradigmaverandering is het noodzakelijk dat de sector doordrongen is van de onvermijdelijkheid van de krimp. Bij 12 Opheffingsnormen vo: praktijkonderwijs 70 leerlingen / vmbo met 2 of 3 sectoren 240 leerlingen / vmbo met 4 sectoren 360 leerlingen / havo 243 leerlingen per school of 97 per afdeling / vwo 292 leerlingen / scholengemeenschap de helft van het aantal leerlingen dat vereist is voor stichting van de scholen die er deel van uitmaken (verschilt per combinatie). De opheffingsnorm wordt eens in de 5 jaar bijgesteld. Daarnaast wordt bekostiging gestopt als een school 3 jaar achtereen onder de norm zit (Leerlingendaling in het onderwijs Handboek krimp voortgezet onderwijs). 13 Education at a glance 2012 en Trends in beeld Zicht op Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW, 2012). 14 Bevolkingskrimp benoemen en benutten, SER-advies Bevolkingskrimp benoemen en benutten, SER-advies De lijst met zeer zwakke vo-scholen van 1 september 2012 van de Onderwijsinspectie bevat veel scholen in Groningen (2 afdelingen in Appingedam, 2 in Groningen, 3 in Ter Apel en 4 in Stadskanaal), maar ook in Brabant (1 afdeling in Eindhoven, 1 in Halsteren, 2 in Breda en 4 in Helmond). Limburg en Zeeland kennen momenteel 1 zeer zwakke afdeling (op 1 juli waren dat er in Limburg nog 3). 17 Zie ook Bevolkingsdaling. Gevolgen voor bestuur en financiën, advies Raad voor het openbaar bestuur en Raad voor financiële verhoudingen, Dit advies richt zich op bestuurders van overheden, maar is voor het overgrote deel ook toepasbaar op onderwijsbestuurders.
4 het stimuleren van een paradigmaverandering wordt uiteraard rekening gehouden met de discussies die in de VO-raad spelen omtrent de rol van de VO-raad als brancheorganisatie. Rol VO-raad ontwikkeling en ondersteuning Alhoewel enkele besturen de komende vijftien jaar niet met dalende leerlingenaantallen geconfronteerd worden, zullen de meeste leden van de VO-raad te maken krijgen met een (sterke) terugloop van het aantal leerlingen. Tegen deze achtergrond is het van belang dat de VO-raad urgentiebesef aanwakkert bij de leden en de leden stimuleert pro-actief aan de slag te gaan met dit thema. Scholen die kunnen anticiperen op teruglopende leerlingaantallen hebben hiermee een voorsprong op scholen die dat niet kunnen. Voor een school in een groot bestuur zal dat in veel gevallen gemakkelijker zijn dan voor een (kleine) eenpitter, mits niet alle scholen van het grote bestuur tegelijkertijd te maken krijgen met dalende leerlingaantallen. Om goed te kunnen anticiperen op teruglopende leerlingaantallen dienen scholen gebruik te maken van recente informatie over de demografische situatie en de onderwijsarbeidsmarkt in de regio. De VO-raad kan hierin ondersteunen. Ook kan de VO-raad een rol spelen bij het tot stand brengen van de benodigde paradigmawisseling, door hierover binnen de vereniging een discussie op te starten hierbij uiteraard rekening houdend met andere (solidariteits)discussies die binnen de vereniging gevoerd worden 18. Bij krimp en ontgroening gaat het om ontwikkelingen en trends die per regio, maar ook in tempo, zeer sterk verschillen. Oplossingsrichtingen die geen rekening houden met de context, voldoen dus niet. Desalniettemin kan de VO-raad wel beschrijvingen en voorbeelden ter inspiratie aanbieden, zodat besturen zelf kunnen bepalen in hoeverre zij daarvan gebruik maken in hun eigen situatie. belangenbehartiging Vrijwel alle leden krijgen te maken met krimp en bij het vinden van oplossingen worden zij geconfronteerd met bepaalde knelpunten in wet- en regelgeving. Daarom is het van groot belang dat de VO-raad zich in de belangenbehartiging richt op het wegnemen van deze knelpunten. Het rapport Knelpunten wet- en regelgeving onderwijs en krimp 19 bespreekt enkele knelpunten voor het vo, die als uitgangspunt kunnen dienen voor een inventarisatie: Fusietoets Op 1 oktober 2011 traden de Wet fusietoets in het onderwijs en de bijbehorende ministeriële regeling in werking. De fusietoets laat ruimte voor fusies met besturen waarbij tenminste één partner bedreigd is in het voortbestaan. Dit lijkt echter niet toereikend voor scholen die willen anticiperen; je bent al laat op het moment dat je aan dit criterium voldoet. Daarnaast is het denkbaar dat er een preventieve werking uitgaat van de fusietoets. Sinds de invoering van de fusietoets is voor het vo een intersectorale fusie afgewezen tussen het bestuur van Christelijk Onderwijs Groep Vallei & Gelderland-Midden en de Stichting voor Christelijk Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs en Praktijkonderwijs Hierbij valt ook te denken aan het beschikbaar maken van materialen als Krimp door groei. Handreiking demografische krimp van vos abb en Handboek krimp voortgezet onderwijs ( De handreiking van VOS ABB richt zich weliswaar op het po en is specifiek bestemd voor besturen van openbare scholen; desalniettemin is deze op onderdelen bruikbaar voor het vo. 19 Ape,2010, in opdracht van de provincies Groningen Zeeland en Limburg, m.m.v. OCW 20 Goedgekeurd: bestuurlijke fusie Stichting voor Openbaar Voortgezet Onderwijs op Walcheren en Stichting Scheldemond College (Mondia sg); institutionele fusie Fivelcollege Delfzijl en Ommelander College Appingedam; bestuurlijke fusie Stichting Katholiek Onderwijs Leiden en Stichting Christelijk Voortgezet Onderwijs Leiden en
5 Het feit dat tot nu toe een fusie is afgewezen, neemt echter niet weg dat de toets een serieuze belemmering kan vormen bij het zoeken naar oplossingen in een situatie met teruglopende leerlingaantallen. Het is in het licht van een mogelijk belemmerende werking van de fusietoets bijvoorbeeld interessant om te verkennen of de fusie van stichting COVOA en Orchidee Scholengroep tot Achterhoek VO na invoering van de fusietoets nog tot stand gekomen zou zijn. Op 4 september 2012 zijn door de Kamerleden Dijsselbloem en Van Dekken (beiden PvdA) vragen gesteld over de fusietoets in relatie tot krimp. In de beantwoording op 11 oktober 2012 geeft de Minister aan dat nog dit jaar zal worden bezien of de signalen over belemmerende werking van de fusietoets zouden moeten leiden tot aanpassing van de beleidsregel. Daarnaast is in de bijlagen van de Miljoenennota 2013 een interdepartementaal beleidsonderzoek aangekondigd (zie kopje Bekostigingsproblematiek hieronder). Tot slot is in het regeerakkoord van Rutte-II opgenomen dat alle vormen van samenwerking in krimpgebieden mogelijk moeten zijn en dat denominatie en fusietoets daarbij niet in de weg mogen staan 21. Vrijblijvendheid samenwerking RPO Niet alle besturen hoeven mee te doen aan een RPO en één bestuur kan een RPO-besluit tegenhouden. Het idee is dat scholen in krimpgebieden elkaar nodig hebben en dus vrijwillig samenwerking zullen aangaan. De vrijblijvendheid van een RPO levert echter problemen op als scholen niet willen samenwerken. Er is geen mogelijkheid om samenwerking af te dwingen en er is geen instrument voor regie. In diverse kringen wordt gesproken over het instellen van regie-organen. Het is echter de vraag of dit een oplossing is voor het probleem van samenwerking die niet wil vlotten (zie ook onderdeel over paradigmawisseling). Desalniettemin kan de optie om op vrijwillige basis een door OCW bekostigde regievoerder aan te trekken aantrekkelijk zijn voor schoolbesturen die er gezamenlijk niet uitkomen. Ervaringen met de Zeeuwse schoolbesturen die gezamenlijk gevraagd hebben om een regievoerder (Zeeuwse Onderwijsautoriteit) laten zien dat deze een katalyserend effect kan hebben in krimpsituaties. Bekostigingsproblematiek: T=0-bekostigingssysteem en kostenremanentie, huisvestingskosten en vaste voet in bekostiging Vo-scholen worden grotendeels bekostigd op basis van het aantal leerlingen dat zij op 1 oktober van een schooljaar hebben. Per 1 januari gaat het nieuwe bedrag gebaseerd op het aantal leerlingen op 1 oktober in. Dit biedt scholen met dalende leerlingenaantallen weinig tijd om maatregelen te nemen (zie ook onderdeel over kostenremanentie). Ook in de mogelijk nieuw in te voeren bekostigingsmodellen van OCW of de VO-raad blijft het zo dat de bekostiging gebaseerd is op het aantal leerlingen op 1 oktober. In de bijlage Beleidsonderzoek bij de Miljoenennota 2013 is een interdepartementaal onderzoek aangekondigd naar de bekostiging van het funderend onderwijs bij dalende leerlingaantallen. In het onderzoek wordt gekeken naar: a) de elementen in de bekostigingssystematiek van het primair en voortgezet onderwijs in relatie tot dalende leerlingenaantallen en de effecten daarvan op het primair en voortgezet onderwijs b) de elementen in het onderwijsstelsel die fusies of fusieprocessen van kleine scholen belemmeren of het ontstaan en voortbestaan bevorderen van kleine scholen (bijv. aspecten van de fusietoets, denominatie, invulling van artikel 23 van de Grondwet, stichting- en opheffingsnormen, regelgeving rond onderwijshuisvesting, recht om aanmeldingen van leerlingen af te wijzen), of het ontstaan en voortbestaan bevorderen van een te divers opleidingaanbod gegeven het leerlingaantal. omgeving; bestuurlijke fusie Stichting OSG Schoonoord en Stichting SGM Maarsbergen; bestuurlijke fusie vereniging voor Protestants Christelijk Voortgezet Onderwijs en Stichting Protestants Christelijk Basis Onderwijs. 21 Bruggen slaan. Regeerakkoord VVD PvdA (29 oktober 2012), p. 18.
6 Het onderzoek dient uiterlijk op 1 februari gereed te zijn en de themagroep Onderwijs van het Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling zal in elk geval betrokken worden. Bekostiging beroepsopleidingen (praktijkrichtingen vmbo) Het wordt steeds moeilijker om de exploitatie van beroepsopleidingen sluitend te krijgen. Nu al is deze sterk afhankelijk van bijvoorbeeld inkomsten uit LWOO-middelen. Bij teruglopende leerlingenaantallen en mogelijke aanpassing van de LWOO-bekostiging 22 zal het nog moeilijker zijn de praktijkrichtingen van het vmbo in bepaalde regio s te laten voortbestaan. Eis van vier profielen Voor scholen in krimpregio s kan het moeilijk zijn om vier profielen aan te blijven bieden. In het regeerakkoord van het Kabinet Rutte-I is afgesproken het aantal profielen terug te brengen naar twee. Na grondig onderzoek is in het voorjaar van 2012 door de minister besloten hier vanaf te zien. Het aantal profielen blijft gehandhaafd, maar scholen krijgen meer ruimte om zelf invulling te geven aan de profielen (invulling CKV vrijer en ANW niet meer verplicht voor vwo). Scholen krijgen hierdoor meer gelegenheid het onderwijsprogramma beter passend bij de eigen schoolorganisatie te organiseren. Ondanks de toegenomen ruimte kan de eis van vier profielen in de toekomst mogelijk moeilijk vervuld worden door scholen in krimpregio s. Huisvestingskosten Ten aanzien van huisvestingskosten constateert het rapport Knelpunten wet- en regelgeving onderwijs en krimp geen knelpunten in regelgeving. Desalniettemin kunnen huisvestingskosten voor besturen in krimpregio s een grote last vormen; overtollige gebouwen zijn niet gemakkelijk af te stoten en leegstaande lokalen leiden tot kosten die niet afgedekt worden door de bekostiging. De inventarisatie van knelpunten wordt aangevuld met bevindingen van leden. Denkbare thema s zijn hierbij: de kwestie van medezeggenschap bij sluiting van scholen en de rol van gemeenten bij het vinden van oplossingen in situaties met teruglopende leerlingaantallen. Zowel bij de ontwikkeling en ondersteuning van de leden, als bij de belangenbehartiging houden we uiteraard rekening met de regionale verschillen en verschillen in tempo. Plan van aanpak Doelen VO-raad: - Urgentiebesef aanwakkeren bij besturen, o.a. door leden te informeren en stimuleren pro-actief te anticiperen op dalende leerlingaantallen - Paradigmaverandering: van concurrentie naar samenwerking - Lobby om knelpunten (o.a. in wet- en regelgeving) voor leden weg te nemen De door de VO-raad te ontplooien activiteiten bevinden zich zowel op het vlak van de belangenbehartiging, als op het vlak van ondersteuning & ontwikkeling: Belangenbehartiging Het onderzoeken van knelpunten in de wet- en regelgeving die belemmerend werken bij het vinden van oplossingen in krimpregio s. Het rapport Knelpunten wet- en regelgeving onderwijs en krimp (2010, Ape, in opdracht van de provincies Groningen, Zeeland en Limburg, m.m.v. OCW) bespreekt enkele knelpunten voor het vo: fusietoets, bekostiging beroepsopleidingen (praktijkrichtingen vmbo), vrijblijvendheid samenwerking RPO, T=0 bekostigingssysteem en kostenremanentie, huisvestingskosten, vaste voet in bekostiging, eis van vier profielen. Deze knelpunten 22 In het regeerakkoord van Rutte-II is opgenomen: Het leerwegondersteunend onderwijs (LWOO) en het praktijkonderwijs (PRO) worden doelmatiger en gaan vallen onder het gebudgetteerde stelsel van samenwerkingsverbanden voor passend onderwijs (Bruggen slaan. Regeerakkoord VVD PvdA (29 oktober 2012), p. 18).
7 houden we tegen het licht van de wet- en regelgeving anno Daarnaast betrekken we leden (gesprekken, raadpleging?) om het plaatje van de knelpunten op het gebied van wet- en regelgeving actueel en compleet te krijgen. Voor de knelpunten die uit bovengenoemd onderzoek naar voren komen, maken we een lobbystrategie. Hierbij houden we o.a. rekening met de Sleutelexperimenten, het wetsvoorstel Innovatieve Experimenteerruimte onderwijs (in april aangenomen in de Tweede Kamer, nu ter behandeling in Eerste Kamer), het door de Onderwijsraad in het vierde kwartaal van 2012 uit te brengen advies 23 en het interdepartementale onderzoek naar krimp en bekostiging in het funderend onderwijs 24. We voeren gesprekken met de VNG over de rol van gemeenten bij oplossingen in situaties met dalende leerlingenaantallen. Daarnaast stemmen we af met relevante partijen als OCW, VOION (A&O-fonds), andere raden en Netwerk Bevolkingsdaling. Naast bovengenoemde activiteiten die gericht zijn op knelpunten in wet- en regelgeving, sluiten we aan bij actuele ontwikkelingen: - gesprekken met Onderwijsraad (staf en voorzitter) t.b.v. advies dat gepland staat voor het vierde kwartaal van 2012; - aanhaken bij interdepartementaal onderzoek krimp en funderend onderwijs - OCW pleit ervoor de raden te betrekken als experts, maar dit wordt interdepartementaal bepaald en is dus nog niet helemaal zeker. In elk geval is voorzien in betrokkenheid via lidmaatschap themagroep Onderwijs van het Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling; - aanhaken bij evaluatie voorzieningenplanning / RPO gepland in 2013, nu voorbereidend onderzoek Ondersteuning en ontwikkeling Op grond van de gemaakte analyse maken we een lange-termijn aanpak voor de ondersteuning en ontwikkeling. Hiertoe start in november een werkgroep krimp en ontgroening met als leden bestuurders en schoolleiders. Om leden de gelegenheid te geven te anticiperen op de komende ontwikkelingen, dienen zij zich bewust te zijn van hun situatie en mogelijke consequenties. Dit kan door hen meer of minder gedetailleerd - te voorzien van regionale prognoses van leerlingaantallen en arbeidsmarktanalyses. De lange-termijn aanpak bevat activiteiten op het gebied van informatievoorziening en bewustwording. Op korte termijn brengen we oplossingen in beeld die nu al mogelijk zijn, zoals bepaalde vormen van samenwerking. Deze maken we beschikbaar via diverse communicatiekanalen van de VO-raad (b.v. themanummer VO-magazine?). Ook komt op de nieuwe site van de VO-raad een dossier over krimp en ontgroening. Oktober In het vierde kwartaal van 2012 brengt de Onderwijsraad een advies uit over de mogelijke gevolgen van bevolkingskrimp en groei voor het onderwijs. Adviesvraag: Zijn er beleidsmaatregelen nodig om de mogelijke gevolgen van bevolkingskrimp en groei voor het onderwijs op te vangen en zo ja, wat betekent dit voor het beleid van verschillende betrokken organisaties? Aard van het advies: agenderend en instrumenteel. 24 Zie bijlage Beleidsonderzoek Miljoenennota 2013, rapport gereed in januari 2013.
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 31 293 Primair Onderwijs 31 289 Voortgezet Onderwijs 31 524 Beroepsonderwijs en Volwassenen Educatie Nr. 394 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN ONDERWIJS,
Nadere informatieBeantwoording van de 7 vragen uit het Integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving (IAK)
Beantwoording van de 7 vragen uit het Integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving (IAK) Het Integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving bevat normen waaraan goed beleid of goede regelgeving
Nadere informatieFormatieraming Voortgezet Onderwijs
Formatieraming Voortgezet Onderwijs Onderzoeksnotitie Onderzoek in opdracht van het SBO Sil Vrielink april 2011 2010 Nijmegen in opdracht van het SBO. Alle rechten voorbehouden. Het is niet geoorloofd
Nadere informatieBijeenkomst voor Tweede Kamerleden over bevolkingskrimp. Den Haag -14 oktober 2010
Bijeenkomst voor Tweede Kamerleden over bevolkingskrimp Den Haag -14 oktober 2010 Programma 10.30 uur -Welkom voorzitter WWI 10.35 uur -Algemene inleiding door Pim de Bruijne, gedeputeerde Groningen 10.45
Nadere informatieKRIMP EN REGIONALE SAMENWERKING
VO-CONGRES 29 maart 2018 Eva van Cooten - VO-raad Marcel Klaverkamp Dr. Nassaucollege Assen KRIMP EN REGIONALE SAMENWERKING Workshop VO-raad: krimp, wat doen we, ambities en uitdagingen Marcel Klaverkamp:
Nadere informatieAnalyse ontwikkeling leerlingaantallen
Analyse ontwikkeling leerlingaantallen Naar aanleiding van de 1 oktobertelling 2014 heeft VGS Adivio weer een korte analyse uitgevoerd waarbij onderzocht is in hoeverre de leerlingaantallen onderhevig
Nadere informatieNotitie. Menaam : 16 maart Aan : Het college van B&W. Van : A.J. Buma. Onderwerp : Toekomstvisie basisscholen Menameradiel
Notitie Menaam : 16 maart 2011 Aan : Het college van B&W Van : A.J. Buma Onderwerp : Toekomstvisie basisscholen Menameradiel Aanleiding Het aantal basisschoolleerlingen in gemeente Menameradiel zal de
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 32 040 Wijziging van diverse onderwijswetten in verband met het invoeren van een fusietoets in het onderwijs (fusietoets in het onderwijs) Nr.
Nadere informatieActieve ondersteuning vanuit het Rijk voor experimentele initiatieven van scholen;
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Dhr. drs. S. Dekker Postbus 16375 2500 BJ 'S-GRAVENHAGE doorkiesnummer (070) 373 8875 betreft VNG reactie op advies Onderwijsraad "Grenzen aan kleine scholen".
Nadere informatie1 > Retouradres Postbus BJ Den Haag. De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieDe besturen van de PO-Raad en VO-raad vragen met deze brief aandacht voor de noodzakelijke verruiming van wet- en regelgeving.
Vaste Kamercommissie OCW Tweede Kamer Postbus 20018 2500 EA s-gravenhage Utrecht, 18 juni 2014 Betreft: maatregelen krimp in het funderend onderwijs Geachte leden van de Vaste Kamercommissie OCW, Op 30
Nadere informatieDeze toelichting wordt mede gegeven namens de Staatssecretaris van Economische Zaken.
Nota van toelichting Deze toelichting wordt mede gegeven namens de Staatssecretaris van Economische Zaken. Algemene toelichting Inleiding Dalende leerlingenaantallen zorgen ervoor dat scholen in problemen
Nadere informatieArbeidsmarktkansen voor startende leraren in het PO
Arbeidsmarktkansen voor startende leraren in het PO In deze notitie geven we een beeld van de arbeidsmarkt voor startende leraren in het primair onderwijs (PO). Achtereenvolgens worden de volgende vragen
Nadere informatieKnelpunten wet- en regelgeving onderwijs en krimp
Knelpunten wet- en regelgeving Een gezamenlijk initiatief van de provincies: Knelpunten wet- en regelgeving Dit rapport is het resultaat van de Expert meeting regelknelpunten, een initiatief van de provincies
Nadere informatieFiguur 1: Ontwikkeling aantal leerlingen Figuur 2: Prognose aantal leerlingen (index: 2011 = 100) (index: 2016 = 100)
Het aantal leerlingen in het basisonderwijs is tussen 2011 en 2015 gedaald. In de provincie Limburg nam het aantal leerlingen in deze periode het sterkst af. In het voortgezet onderwijs is het aantal leerlingen
Nadere informatieKleine scholen en leefbaarheid
Kleine scholen en leefbaarheid Een samenvatting van de resultaten van een praktijkonderzoek onder scholen en gemeenten in Overijssel over de toekomst van kleine scholen in relatie tot leefbaarheid Inleiding
Nadere informatieDatum 11 november 2015 Aanbieding onderzoeksrapport wetsevaluatie fusietoets in het onderwijs
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG.. Wetgeving en Juridische Zaken IPC 5650 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus
Nadere informatieTabellenrapportage Quickscan leerlingendaling VO. schoolbesturen, gemeenten en provincies
Tabellenrapportage Quickscan leerlingendaling VO schoolbesturen, gemeenten en provincies Tabellenrapportage Quickscan leerlingendaling VO schoolbesturen, gemeenten en provincies Opdrachtgever: Ministerie
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 31 289 Voortgezet Onderwijs Nr. 375 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS EN MEDIA Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der
Nadere informatieSamen voor onderwijs in Apeldoorn
Samen voor onderwijs in Apeldoorn toelichting samenwerking AVOO en Veluwse Onderwijsgroep bijlage bij het convenant tussen gemeente Apeldoorn, De Veluwse Onderwijsgroep en AVOO (i.v.m. de personele unie
Nadere informatieFiguur 1: Ontwikkeling aantal leerlingen Figuur 2: Ontwikkeling aantal leerlingen 2009-2013 1 (index: 2009 = 100) 2014-2019 (index: 2014 = 100)
Het aantal leerlingen in het basisonderwijs is tussen 2010 en 2014 gedaald. In de provincie Limburg nam het aantal leerlingen in deze periode het sterkst af. In het voortgezet onderwijs is het aantal leerlingen
Nadere informatieNederland krimpt; de basisberoepsgerichte leerweg voorop
Nederland krimpt; de basisberoepsgerichte leerweg voorop Dennis Heijnens en Machiel Bouwmans, Actis Advies Inleiding Om een divers en toegankelijk onderwijsaanbod in stand te houden is een stabiel leerlingaantal
Nadere informatieGrote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025
Persbericht PB13 062 1 oktober 2013 9:30 uur Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Tussen 2012 en 2025 groeit de bevolking van Nederland met rond 650 duizend tot 17,4 miljoen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 31 289 Voortgezet Onderwijs 30 079 VMBO Nr. 351 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieKrimp als kans. Leerlingendaling in het primair en voortgezet onderwijs
Krimp als kans Leerlingendaling in het primair en voortgezet onderwijs Krimp als kans Leerlingendaling in het primair en voortgezet onderwijs Onderzoek in opdracht van Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt
Nadere informatieICT IN HET BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS SCHOOLJAAR 2007/2008 TECHNISCH RAPPORT
ICT IN HET BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS SCHOOLJAAR 2007/2008 TECHNISCH RAPPORT Utrecht, maart 2008 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding en probleemstelling 5 2 Resultaten basisonderwijs 7 2.1 Representativiteit
Nadere informatieVaste commissie voor OCenW uit det weede Kamer der Staten-Generaal Mw. drs. E.C.E. de Kler Postbus EA 'S-GRAVENHAGE (070)
Vaste commissie voor OCenW uit det weede Kamer der Staten-Generaal Mw. drs. E.C.E. de Kler Postbus 20018 2500 EA 'S-GRAVENHAGE doorkiesnummer (070) 373 170 betreft VNG-reactie op voorstellen samenwerkingsscholen
Nadere informatiePrimair Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus BJ Den Haag
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Primair Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieKrimpregio s in Nederland, de gevolgen voor het onderwijs,
Notitie: Krimpregio s in Nederland, de gevolgen voor het onderwijs, Nederland krijgt de komende jaren in een toenemend aantal regio s te maken met bevolkingsdaling. Er worden minder kinderen geboren en
Nadere informatie1. Inleiding. De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieQuickscan leerlingendaling PO en VO Schoolbesturen, gemeenten, provincies
Quickscan leerlingendaling PO en VO Schoolbesturen, gemeenten, provincies Frank Scholten Janneke Huizenga Quickscan leerlingendaling PO en VO 2016 3 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 Schoolbesturen PO...
Nadere informatieQuickscan leerlingendaling PO en VO Schoolbesturen, gemeenten, provincies
Quickscan leerlingendaling PO en VO Schoolbesturen, gemeenten, provincies Frank Scholten Janneke Huizenga Quickscan leerlingendaling PO en VO 2016 3 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 Schoolbesturen PO...
Nadere informatieTabellenrapportage quickscan leerlingendaling. schoolbesturen en gemeenten
Tabellenrapportage quickscan leerlingendaling schoolbesturen en gemeenten Tabellenrapportage quickscan leerlingendaling schoolbesturen en gemeenten Opdrachtgever: Ministerie van OCW Utrecht, mei 2015
Nadere informatiekunnen onder meer onderling afspraken maken over wijzigingen in hun onderwijsaanbod.
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den
Nadere informatieAan de slag met krimp Hoe doe je dat? Roosje van Leer 26 april 2012
Aan de slag met krimp Hoe doe je dat? Roosje van Leer 26 april 2012 Programma Aan de slag met krimp 1. Waarom aan de slag? 2. Wie moet er aan de slag? 3. Waarmee moet je aan de slag? 4. Hoe doe je dat?
Nadere informatieVoortgezet onderwijs in de provincie Groningen
FACTSHEET Voortgezet onderwijs in de provincie In deze factsheet gaan we in op de situatie in het voortgezet onderwijs in de provincie, en vergelijken die met de situatie in Nederland. Hoeveel scholen
Nadere informatieARTIKEL I WIJZIGING VAN DE WET OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS
Wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs in verband met het vervangen van de verplichte maatschappelijke stage door een facultatief programmaonderdeel VOORSTEL VAN WET Allen, die deze zullen zien
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 31 293 Primair Onderwijs 31 289 Voortgezet Onderwijs Nr. 203 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter
Nadere informatieBrief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
31293 Primair Onderwijs 31289 Voortgezet Onderwijs Nr. 203 Brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 23 mei
Nadere informatieDatum 1 oktober 2018 Informatie over de gevolgen van de nieuwe bekostigingssystematiek van het voorgezet onderwijs in relatie tot leerlingendaling
>Retouradres Postbus 175 25 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 218 25 EA..DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 5 Den Haag Postbus 175 25 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieBestuurders met ervaring geven praktische tips
360 Bestuurders met ervaring geven praktische tips Krimp hoeft geen (k)ramp te zijn Er is geen ontkomen aan: de leerlingenaantallen gaan dalen. Ook voor minder leerlingen moet er straks kwalitatief goed
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Primair Onderwijs IPC 2400 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ
Nadere informatieCNV Onderwijs gaat voor behoud van expertise
CNV Onderwijs gaat voor behoud van expertise Zoals bekend heeft de minister van OCW grote bezuinigingen aangekondigd op passend onderwijs. CNV Onderwijs is en blijft het oneens met die bezuinigingen en
Nadere informatieHandreiking voor PO scholen betreffende invoering in het VO van
Handreiking voor PO scholen betreffende invoering in het VO van 1. leerrendementen ter vervanging van de LWOO regeling 2. de TLV PrO ter vervanging van de huidige beschikking PrO Aanmelding bij het VO
Nadere informatieKrimpen met perspec,ef
Krimpen met perspec,ef Demografische ontwikkelingen, gevolgen en kansen voor het basisonderwijs Krimpcafé XL Leeuwarden 21 maart 2013 Agenda Krimp in het basisonderwijs: de cijfers Traject Krimpen met
Nadere informatieVoortgezet onderwijs. Ontwikkeling van het aantal leerlingen in Noord-Brabant. Transvorm Tilburg, januari 2019 T F
Voortgezet onderwijs Ontwikkeling van het aantal leerlingen in Noord-Brabant Transvorm Tilburg, januari 2019 Spoorlaan 171 04 5038 CB Tilburg Postbus 4275 5004 JG Tilburg T 088 144 40 00 F 088 144 40 88
Nadere informatieFactsheet Passend Onderwijs
Factsheet Passend Onderwijs November 2010 Inleiding Deze factsheet geeft feiten en cijfers over het passend onderwijs in Nederland. De factsheet is een vervolg op de Factsheet Passend onderwijs van januari
Nadere informatieSchorsingen en verwijderingen in het funderend onderwijs
Schorsingen en verwijderingen in het funderend onderwijs Inspectie van het Onderwijs, december 2015 Jaarlijks rapporteert de Inspectie van het Onderwijs over het schorsen en verwijderen van leerlingen
Nadere informatieOntwikkeling leerlingaantallen
Ontwikkeling leerlingaantallen Elk jaar wordt op 1 oktober het leerlingaantal van elke basisschool geregistreerd door de Dienst Uitvoering Onderwijs (). Op basis van deze leerlingtelling wordt de bekostiging
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 40728 20 juli 2018 Regeling van de Minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media van 11 juli 2018, nr. WJZ/1332622/8910,
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
a 1 De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Onze referentie 463105 Bijlagen 1 Datum 26 november 2012 Betreft Wijziging Formatiebesluit in verband met het budgetteren
Nadere informatieFACTSHEET SCHORSINGEN PRIMAIR ONDERWIJS ELEKTRONISCHE MELDINGEN OVER SCHOOLJAREN 2014/2015 EN 2015/2016. Pagina 1 van 13
FACTSHEET SCHORSINGEN PRIMAIR ONDERWIJS ELEKTRONISCHE MELDINGEN OVER SCHOOLJAREN 2014/2015 EN 2015/2016 Pagina 1 van 13 Inleiding Scholen voor primair onderwijs zijn sinds 1 augustus 2014 verplicht aan
Nadere informatieRegelgeving fusietoets
Rondetafel-conferentie krimp en fusietoets 24 augustus 2012 Regelgeving fusietoets Peter van den Heuvel Iwan Basoski Felix Razenberg fusies in soorten en maten A. Bestuurlijke fusie 1. Openbaar met openbaar
Nadere informatieDenkhulp Krimp voor schoolbesturen
Denkhulp Krimp voor schoolbesturen Start Inleiding Feitenkaart Voor- en Nakaart Analysekaart kaart Voorbereidingskaart Colofon Start Inleiding PO-Raad: Goed voorbereid op de krimp Vrijwel alle maatschappelijke
Nadere informatieBrief OCW Rapport Onderwijsraad definitief.docx; ATT00001.htm
griffier Van: Sylvia van der Werff Verzonden: dinsdag 2 mei 203 4:26 Onderwerp: Brief krimp en kleine scholen Bijlagen: Brief OCW Rapport Onderwijsraad definitief.docx;
Nadere informatieUitstroommonitor praktijkonderwijs 2013-2014 Samenvatting van de monitor 2013-2014 en de volgmodules najaar 2014
monitor praktijkonderwijs 2013-2014 Samenvatting van de monitor 2013-2014 en de volgmodules najaar 2014 Platform Praktijkonderwijs Rotterdam, 29 december 2014 1 Introductie In de periode 1 september 31
Nadere informatieVoorgenomen fusie basisschool Romero en openbare basisschool Nieuwenrooy
Collegevoorstel Inleiding Op 16 januari 2013 heeft het schoolbestuur van Stichting Scala een Fusie Effect Rapportage (FER) aangeboden aan de gemeente. In deze FER wordt de fusie tussen de rooms-katholieke
Nadere informatieICT in het basis- en voortgezet onderwijs. Schooljaar
ICT in het basis- en voortgezet onderwijs Schooljaar 2007-2008 Technisch Rapport Versie 0.1 Maart 2008 Inspectie van het Onderwijs Afdeling Kennis Wietske Idema TR ICT Maart 2008.doc Pagina 1 van 21 Gemaakt
Nadere informatieLEERLINGENDALING Samen sterker Opzet inleiding
LEERLINGENDALING Samen sterker Opzet inleiding Job Zinkstok & Ilse den Heijer accountteam leerlingendaling www.leerlingendaling.nl : @leerlingdaling 1. Situatie in gemeenten 2. Gevolgen leerlingendaling
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 000 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2012 Nr. 229 BRIEF
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Primair Onderwijs IPC 2400 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500
Nadere informatieRegionale vraag naar leraren in het primair en voortgezet onderwijs
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Regionale vraag naar leraren in het primair en voortgezet onderwijs Vraagprognoses tot 2020 Definitief Rapport Beleidsonderzoek Arbeidsmarkt en Personeelsbeleid
Nadere informatieKrimp en Onderwijs in Drenthe
Krimp en Onderwijs in Drenthe Demografische ontwikkelingen, gevolgen en kansen voor het basisonderwijs Roosje van Leer, projectleider Onderwijs en Krimp STAMM Assen, 7 december 2012 Krimp? Krimp? - Krimp
Nadere informatieProvinciale leerlingenontwikkeling in Nederland: 1990 2040 Wat hebben we achter de rug en wat staat ons nog te wachten?
Provinciale leerlingenontwikkeling in Nederland: 199 Wat hebben we achter de rug en wat staat ons nog te wachten? Verus Ledenvoordeel Jelmer Dekker Januari Levendgeborenen Algemeen vruchtbaarheidscijfer
Nadere informatieDe Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, handelende in overeenstemming met de Minister van Economische Zaken;
Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van [datum], nr. WJZ/539271 (10376), houdende wijziging van de Regeling en beleidsregels fusietoets in het onderwijs in verband met
Nadere informatieAanvulling lwoo-pro Regionaal Ondersteuningsplan Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Zuidoost Utrecht 2014-2015 t/m 2017-2018
Aanvulling lwoo-pro Regionaal Ondersteuningsplan Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Zuidoost Utrecht 2014-2015 t/m 2017-2018 Leerwegondersteunend en praktijkonderwijs bij het swv Toelichting. Met
Nadere informatieDenkhulp Krimp voor schoolbesturen
Denkhulp Krimp voor schoolbesturen Start Inleiding Feitenkaart Voor- en Nakaart Analysekaart kaart Voorbereidingskaart Colofon Start Inleiding PO-Raad: Goed voorbereid op de krimp Vrijwel alle maatschappelijke
Nadere informatieIn deze brief informeren wij u over de ontstane situatie bij de Stichting Edudelta Onderwijsgroep (hierna: Edudelta).
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag.. Middelbaar Beroeps Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500
Nadere informatieDatum: 2 december 2015 Onderwerp: Notaoverleg op 7 december 2015 over de Initiatiefnota van het lid Straus en over leerlingendaling in den brede
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vaste Commissie voor OCW Postbus 20018 2500 EA Den Haag Datum: 2 december 2015 Onderwerp: Notaoverleg op 7 december 2015 over de Initiatiefnota van het lid Straus en over
Nadere informatieDatum 23 mei 2014 Betreft Uitwerking maatregelen leerlingendaling in het primair en voortgezet onderwijs
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA.DEN HAAG Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieNieuwe wet definitief Nieuw onderwijsstelsel voor regulier én speciaal onderwijs
December 2012 2e Nieuwsbrief Nieuwe wet definitief Nieuw onderwijsstelsel voor regulier én speciaal onderwijs Nadat de Tweede Kamer eerder al had ingestemd, is op 9 oktober jl. ook de Eerste Kamer akkoord
Nadere informatieDaartoe spreken partijen onderstaand pakket maatregelen af ter bevordering van de mobiliteit van personeel.
Onderhandelaarsakkoord convenant mobiliteit passend onderwijs PARTIJEN Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap PO-Raad VO-raad AOC Raad CNV Onderwijs AVS CMHF OVERWEGENDE: dat er sprake is van
Nadere informatieAan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG. Datum 23 januari 2019 Toezeggingen Passend Onderwijs
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Primair Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den
Nadere informatieSCHORSINGEN EN VERWIJDERINGEN 2007/2008-2011/2012
SCHORSINGEN EN VERWIJDERINGEN 2007/2008-2011/2012 Utrecht, januari 2013 INHOUD Samenvatting 4 Inleiding 6 1 Trends en wetenswaardigheden 8 1.1 Inleiding 8 1.2 Trends 8 1.3 Wetenswaardigheden 11 2 Wet-
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 0 03 30 079 VMBO Nr. 36 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 9 oktober
Nadere informatieAan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Primair Onderwijs IPC 2400 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 30 079 VMBO Nr. 64 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 31 289 Voortgezet Onderwijs Nr. 251 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der
Nadere informatieDe personele gevolgen van krimp in het onderwijs
De personele gevolgen van krimp in het onderwijs Den Haag, juni 2011 Een initiatief van de themagroep onderwijs van het Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling www.vanmeernaarbeter.nl De personele gevolgen
Nadere informatieKrimp. Gevolgen voor het hoger onderwijs en de marketingstrategie
Krimp Gevolgen voor het hoger onderwijs en de marketingstrategie 1 Stéphanie van Noordt adviseur en procesbegeleider leerlingendaling Van Noordt Marketing & Communicatie info@van-noordt.nl 2 Krimp: de
Nadere informatieAnalyse ontwikkeling arbeidsmarkt in afgelopen jaren
Bijlage I: Analyse ontwikkeling arbeidsmarkt in afgelopen jaren Elke sector is anders en om effectief te zijn, is maatwerk nodig. Daarom dienen doelen en maatregelen van een sectorplan gebaseerd te zijn
Nadere informatieDatum 20 april 2018 Betreft Naar afschaffing fusietoets funderend onderwijs: uitwerking van het regeerakkoord
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatie2016D04781 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG
2016D04781 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Binnen de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hebben enkele fracties de behoefte om vragen en opmerkingen voor te leggen over de
Nadere informatie2011D Inbreng verslag van een schriftelijk overleg
20D985 Inbreng verslag van een schriftelijk overleg Binnen de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hebben enkele fracties de behoefte om vragen en opmerkingen voor te leggen over de brief
Nadere informatieDrentse Onderwijsmonitor 2014
Drentse Onderwijsmonitor 2014 9 de editie Imke Oosting CMO Groningen Wat is de Drentse onderwijsmonitor? In beeld brengen van onderwijspositie en prestaties van Drentse leerlingen Van basisschool tot en
Nadere informatieFactsheet Schorsingen en verwijderingen
Factsheet Schorsingen en verwijderingen Elektronische meldingen 2009/2010 tot en met 2013/2014 Kern Scholen voor voortgezet onderwijs zijn verplicht aan de inspectie te melden als zij een leerling langer
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 31 524 Beroepsonderwijs en Volwassenen Educatie Nr. 435 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 1 juli 2019 De vaste commissie voor Onderwijs,
Nadere informatieFusie Effect Rapportage (FER) Regina Pacis en St. Jan de Doper. 16 maart 2011
Fusie Effect Rapportage (FER) Regina Pacis en St. Jan de Doper 16 maart 2011 Inleiding Voor u ligt de Fusie Effect Rapportage (FER) van basisschool Regina Pacis uit Vredepeel en St. Jan de Doper uit Merselo.
Nadere informatieToelichting bij de begroting 2015 Stopoz Hierbij biedt het bestuur van Stopoz u de toelichtingsbrief en de begroting 2015 aan.
Toelichting bij de begroting 2015 Stopoz 28-10-2014 Inleiding Hierbij biedt het bestuur van Stopoz u de toelichtingsbrief en de begroting 2015 aan. De toelichtingsbrief beschrijft de financiële uitgangspunten,
Nadere informatie- 1 - De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
- 1 - Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 3 augustus 2012, nr. JOZ/378065, houdende regels voor het verstrekken van aanvullende bekostiging ten behoeve van het stimuleren
Nadere informatieSlim samenwerken binnen en tussen vmbo en mbo in Zeeland. Presentatie tbv Bustour Slim Samenwerken VNG 27 maart 2013
Slim samenwerken binnen en tussen vmbo en mbo in Zeeland Presentatie tbv Bustour Slim Samenwerken VNG 27 maart 2013 Voorgeschiedenis (1) Taskforce Zeeland, opdracht minister Plasterk Maart 2010: rapport
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 67074 29 november 2018 Beleidsregel van de Minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media van 21 november 2018,
Nadere informatieGeen KRIMP geven. Oei, ik GROEI
Geen KRIMP geven Oei, ik GROEI Groeidenken Bevolkingsopbouw Nederland Bevolkingsontwikkeling 0-20 jaar Daling in 326 gemeenten (van de 430) Actualiteit. Percentage onder wettelijke opheffingsnorm Friesland
Nadere informatieInternetconsultatie IAK
Internetconsultatie IAK Beantwoording van de 7 vragen uit het Integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving (IAK) 1. Wat is de aanleiding? Elk kind heeft recht op onderwijs dat hem tot zijn recht
Nadere informatieDit advies, gedateerd 29 september 2016, No.W /I, bied ik U hierbij aan.
Nr. WJZ/1079461(6593) (Hoofd) Afdeling DIRECTIE WETGEVING EN JURIDISCHE ZAKEN Nader rapport inzake het voorstel van wet inzake wijziging van onder meer de Wet op het voortgezet onderwijs en de Wet voortgezet
Nadere informatiePraktijkonderwijs naar 2025
Praktijkonderwijs naar 2025 www.platformpraktijkonderwijs.nl Praktijkonderwijs is van belang voor circa 28.000 leerlingen in het voortgezet onderwijs. Voor deze leerlingen is het praktijkonderwijs dé schoolsoort:
Nadere informatie