Het lichaam in therapie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het lichaam in therapie"

Transcriptie

1 Driemaandelijks tijdschrift: juli-augustus-september 2011 Afgiftekantoor 2400 Mol 1 - Erkenningsnr. P OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B Mol 1 12/17003 Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners Zevende jaarlijkse Studiedag Klinische psychotherapie Donderdag 1 december 2011 Cultuurcentrum de Werft Geel HERFST 2011 Het lichaam in therapie Het OPZ Geel wijdt op 1 december 2011 de zevende studiedag klinische psychotherapie aan de thematiek van het lichaam in therapie. Er wordt een forum voor reflectie en gesprek over deze complexe thematiek geboden. Daarbij komen verschillende perspectieven aan bod. Verder staan er vijf keuzesessies geprogrammeerd. Hierbij komt de inbreng van verschillende disciplines aan bod. De thematiek van het lichaam in therapie betreft een terrein dat ons confronteert met de complexe samenhang van lichaam en psyche. Zowel op diagnostisch als op therapeutisch vlak bestaan er diverse invalshoeken en referentiekaders. Ofschoon de aandacht ervoor niet altijd even expliciet is, is de thematiek voortdurend aan de orde in de geestelijke gezondheidszorg. Maar, ook breder, in de gezondheidszorg als zodanig, is het thema relevant. Op deze zevende jaarlijkse studiedag hebben we er daarom voor gekozen om de thematiek centraal te stellen, een breed forum van dialoog te creëren, en een aantal sprekers vanuit het perspectief van een bepaald behandelmodel uit te nodigen. De studiedag belicht de thematiek vanuit verschillende perspectieven. In de plenaire lezingen komen aan bod: een praktijkmodel voor de behandeling van stress (psychiater Edel Maex, Stresskliniek ZNA); Wie vangt mij op?, behandelen van conversiestoornissen in een groepstherapeutisch klimaat (klinisch psychologe en lichaamsgericht psychotherapeute Chaja Kaufmann, Centrum voor onverklaarbare lichamelijke klachten in Gorinchem, Nederland); het lichaam uit balans, van onverklaarde klachten naar een nieuw evenwicht (psychiater Boudewijn Van Houdenhove, KUL). In de keuzesessies wordt voornamelijk interactief gewerkt rond: groepstherapie in de behandeling van conversiestoornissen, het lichaam in PMT en kinesitherapie, de effecten van aromatherapie met het oog op psychisch en lichamelijk welzijn, het lichaam in afzondering en fixatie, het klinisch pad van het metaboolsyndroom. Graag bevelen we onze studiedag aan aan wie in de geestelijke gezondheidszorg werkt, als ook aan wie komt vanuit de gezondheidszorg in het algemeen of vanuit een bredere interesse gemotiveerd is om mee te denken over het thema. Tom Geuens Hoofdgeneesheer Walter Krikilion Stafmedewerker patiëntenzorg OPZ Geel 2011 / 1

2 Abstracts Het thema betreft een terrein dat ons confronteert met de complexe samenhang van lichaam en psyche: zowel op diagnostisch als op therapeutisch vlak bestaan er diverse invalshoeken en referentiekaders. Situering van de thematiek Dr. Walter Krikilion, dagvoorzitter, psychotherapeut en theoloog, stafmedewerker patiëntenzorg met aandachtsgebieden cliëntenparticipatie, zingeving, ethiek en kenniscentrum OPZ Geel en verbonden aan de therapiepraktijk Centrum voor Levensbeschouwing en Zingeving (Turnhout). Enigszins anders dan op voorgaande edities van de studiedag, staan in de voormiddag twee plenaire lezingen geprogrammeerd die vertrekken vanuit de praktijk van de behandeling. In de openingslezing schetst Edel Maex een praktijkmodel voor de behandeling van stress. Dit model biedt houvasten om met de cliënten een adequaat behandeltraject uit te zetten. Aansluitend presenteert Chaja Kaufmann aan de hand van filmfragmenten de concrete wijze waarop cliënten begeleid worden in de behandelsetting COLK te Gorinchem (Nederland). Er is aandacht voor het groepstherapeutisch klimaat, de complementaire functie van diverse therapievormen, en de betekenis van het interdisciplinair samenwerken. In de keuzesessies wordt aandacht gegeven zowel aan de meer therapeutische als aan de meer somatische aspecten van de behandeling. Keuzesessie 1 sluit aan bij de tweede plenaire lezing van de voormiddag. Keuzesessie 2 focust vanuit bewegingstherapie op de wisselwerking tussen de psychomotorische en de somatische aspecten van de lichaamsbeleving. Hiermee wordt aandacht gegeven aan de complexe samenhang ervan in het kader van een integraal behandelmodel. Keuzesessie 3 gaat nader in op de effecten van aromatherapie voor het psychisch welzijn van cliënten. De praktische methodiek van aromatherapie wordt toegelicht tegen de concrete achtergrond van de begeleiding van ouderen die aan dementie lijden. Keuzesessie 4 gaat nader in op het afgezonderde en gefixeerde lichaam, en wel vanuit het project zorg voor ongedwongenheid. In dit project staat de dialoog met de cliënt centraal en wordt ruim aandacht besteed aan de preventieve aspecten van een cliëntgerichte benadering. In keuzesessie 5 wordt nader ingegaan op het metaboolsyndroom, en wel vanuit het klinisch pad dat voor de behandeling ervan in het OPZ Geel werd uitgewerkt. We ronden de studiedag af met een plenaire slotlezing waarin Boudewijn Van Houdenhove ons een referentiekader aanreikt om cliënten met psychosomatische klachten beter te begrijpen en te behandelen. Daarbij staan zelfwerkzaamheid en de zoektocht naar een nieuw evenwicht centraal. Het drie O s -model is een eenvoudig model om wetenschappelijke evidence te ordenen, naar de patient toe te communiceren, en samen met hem of haar een aangepaste behandelstrategie uit te zetten. 2 / OPZ Geel 2011 De drie O s van stress: een eenvoudig model voor de praktijk Dr. Edel Maex, psychiater in het ZiekenhuisNetwerkAntwerpen (ZNA), oprichter van de Stresskliniek in het ZNA, waar hij werkt met mindfulness-training, auteur van diverse boeken waaronder Mindfulness, in de maalstroom van je leven (Lannoo 2006) en Open Mind (Witsand 2010). Maex omschrijft zijn bijdrage als volgt: We hebben een fantastische geneeskunde. We kunnen dingen die geen enkel geneeskundig systeem in geen enkele cultuur waar ook ter wereld ons voorgedaan heeft. Toch vertrouwde een huisarts mij onlangs toe dat misschien maar 10% van zijn nieuwe patiënten iets hebben. Dat betekent niet dat deze mensen niet lijden, maar onze geneeskunde mist de modellen om over deze problematiek te denken en er goed mee om te gaan. Het drie O s -model is een eenvoudig model om reeds lang bekende wetenschappelijke evidentie te ordenen, naar de patiënt toe te communiceren, en samen met hem of haar een behandelstrategie uit te zetten. Met het drie O s-model (organisme, omgeving, omgang) heeft Maex een referentiekader ontworpen dat uitgaat van de overtuiging dat lichaamsklachten vaak teveel en te eenzijdig benaderd worden vanuit een medisch model dat te smal vanuit het organisme denkt. Vanuit deze overtuiging houdt hij een pleidooi voor het behandelen van klachten in een breder kader van interactie met de omgeving en de context. Daarbij acht hij het belangrijk dat ook stilgestaan wordt bij de manier van omgaan met klachten binnen specifieke contexten. Om deze manier van omgaan ermee te faciliteren, wordt mindfulness-training aangewend (bijvoorbeeld hoe voelt mijn lichaam nu na een vermoeiende werkdag? ). Kaufmann neemt ons aan de hand van beeld-materiaal mee in de behandeling van een cliënt met een conversiestoornis, en dat vanuit het perspectief van het interdisciplinair team binnen de behandelsetting van het COLK in het Nederlandse Gorinchem. Wie vangt mij op? : behandelen van conversiestoornissen in een groepstherapeutisch klimaat Drs. Chaja Kaufmann, klinisch psychologe, psychotherapeute, en lichaamsgericht therapeute, supervisor en leertherapeute van de Vereniging voor Cliëntgerichte Psychotherapie (VCgP), tevens groepspsychotherapeute en systeemtherapeute, werkzaam als chef de clinique/beleidspsychotherapeute in COLK (Centrum voor onverklaarde lichamelijke klachten)/yulius te Gorinchem, Nederland. In de lezing wordt aan de hand van filmfragmenten uitleg gegeven over het werken met conversiestoornissen in COLK/Yulius. Na de inleiding neemt Kaufmann ons mee in de behandeling van een cliënt met een conversiestoornis, en dat vanuit het perspectief van een interdisciplinair team en vanuit de verschillende facetten hieromtrent. Kaufmann geeft haar lezing tegen de achtergrond van haar jarenlange belangstelling voor de verbinding tussen psyche en soma, de samenhang met beweging en de invloed op emoties. De ontwikkeling van een groepspsychotherapeutische aanpak voor

3 cliënten met conversiestoornissen is in dit licht een belangrijk professioneel speerpunt. Bijkomend vindt ze inspiratie in tangodansen. Tango biedt namelijk vele mogelijkheden om aansluitend bij therapie op creatieve wijze te werken met de boven vermelde thema s. Concreet heeft ze op dit punt een methodiek ontwikkeld ten behoeve van echtparen die hun relatie willen verdiepen. De deelnemers kunnen aan den lijve ondervinden hoe oplossingen gezocht worden en openingen gevonden worden in het kader van een groepssessie. Sessie 1: Werken met conversiestoornissen: groepstherapie in de vorm van een rollenspel Drs. Chaja Kaufmann, klinisch psychologe, psychotherapeute, en lichaamsgericht therapeute. In een groepstherapeutisch rollenspel wordt dieper ingegaan op de tweede plenaire lezing over conversiestoornissen. De deelnemers kunnen aan den lijve ondervinden hoe oplossingen gezocht worden in een groepssessie. Ze krijgen de kans om te ervaren op welke wijze vanuit pijnklachten, hindernissen in het zich concentreren en andere beperkingen samen openingen gevonden worden. Daarbij wordt nader ingegaan op de diverse mogelijkheden om hiermee als psychotherapeut om te gaan. De sessie focust op de samenhang van psychische en lichamelijke componenten en aansluitend op de complementariteit van PMT en kinesitherapie. Sessie 2: Het lichaam in PMT en kinesitherapie Met aandacht voor de permanente wisselwerking tussen de psychomotorische en somatische aspecten van de lichaamsbeleving Hugo Peeters, licentiaat in de motorische revalidatie en kinesitherapie, psychomotorisch therapeut divisie Volwassenen (Psychosezorg en Structurerende zorg) OPZ Geel, en Fernand Saelen, licentiaat in de motorische revalidatie en kinesitherapie, centrale dienst kinesitherapie OPZ Geel, en verder werkzaam in Woon- en Zorgcentrum (WZC) Ter Vest (Balen) en in een eigen praktijk. Vanuit het aanbod van bewegingstherapieën (kinesitherapie, revalidatietherapie, en psychomotorische therapie) bekijken we een aantal psychiatrische ziektebeelden met op elkaar gelijkende klachten. We gaan na hoe we het somatisch-therapeutisch gebeuren kunnen kaderen in het globale therapeutisch proces. Na een algemene situering van psychiatrische ziektebeelden wordt het aanbod belicht vanuit een concrete casus van een veel voorkomend klachtensyndroom, waarbij de psychische en lichamelijke componenten hand in hand gaan. Dit wordt aangevuld met uitwisseling en praktijkoefeningen. Aromatherapie opent een wereld van geuren, die ten behoeve van diverse cliëntgroepen, en in het bijzonder bij ouderen die aan dementie lijden, een therapeutische meerwaarde geeft. Sessie 3: Het lichaam en de effecten van aromatherapie Liesbeth Van Eynde, sociaal-cultureel werker, werkzaam als animator in WZC Lindelo in Lille, lid van de Werkgroep Verlieservaringen in OPZ Geel, en Myriam Bergmans, maatschappelijk werker, coördinator dienst vrije tijd, sport en vrijwilligerswerk OPZ Geel, en vormings- en groepswerker. In deze keuzesessie wordt nader ingegaan op het belang en de plaats van aromatherapie in begeleiding en behandeling van cliënten in de (geestelijke) gezondheidszorg. De focus wordt specifiek gericht op de effecten van aromatherapie voor het psychisch welbevinden van cliënten. Aromatherapie opent een wereld van betoverende geuren. In hun veelvoud geven planten, kruiden, bomen en bloemen hun geurstoffen, hun eigen levenskracht aan ons mensen. Een aromatische behandeling kan een weldaad voor de huid zijn, een balsem voor de geest en brandstof voor de ziel. De ontvanger kan via een aromatische behandeling het gevoel krijgen dat zijn of haar lichaam nog de moeite waard is om bejegend te worden en dat hij of zij als persoon nog waardevol is. Met aromatherapie is het mogelijk via de geurzenuw om functies zoals honger en dorst, agressie en angst, genot, slaap-waakcyclus, motivatie, emotionele geheugen, en andere te beïnvloeden. Aromatherapie prikkelt en activeert de hersenen en kan de persoon een prettig of ontspannen gevoel geven. De doelgroep ouderen en met name ouderen die aan dementie lijden, vormt de concrete achtergrond van waaruit de praktische methodiek van aromatherapie wordt toegelicht. Zeker bij de doelgroep van demente ouderen vormt aromatherapie een meerwaarde, omdat deze therapievorm op creatieve wijze de bejegening van deze cliënten verrijkt. Aansluitend bij de gegeven informatie en voorstelling van de manier van werken, is er ruimte voor vragen, voor uitwisseling, en voor contact met collega s die op vergelijkbare wijze werken met creatieve methodieken in de bejegening van cliënten. Als achtergrond fungeert het OPZ Geelproject Zorg voor ongedwongenheid. Van hieruit wordt voornamelijk interactief gewerkt. De deelnemers krijgen de kans hun beleving rond afzondering en fixatie in dialoog te brengen. Sessie 4: Het lichaam in afzondering en fixatie Nick Mariën, gegradueerd psychiatrisch verpleegkundige Forensische K-dienst OPZ Geel en referentiepersoon Agressiehantering, en Peter Alderweireldt, teamcoöordinator Behandeleenheid en Dagkliniek divisie Ouderen OPZ Geel en referentiepersoon Agressiehantering. OPZ Geel 2011 / 3

4 In het belang van de patiënt en de betaalbaarheid van de gezondheidszorg, verschuift het gewicht van de zorgverlening verder naar de thuissituatie. In het ziekenhuis verschuift het zwaartepunt van de zorgverlening naar crisisopvang, observatie en oriëntatie, en de behandeling van acute, zware en/of complexe pathologie. Deze evolutie maakt het werk van de intramurale professionele hulpverleners intensiever en stelt hogere eisen inzake veiligheid en conflicthantering. Het omgaan met crisissituaties gebeurt vaak via de toepassing van dwangmaatregelen zoals afzondering en fixatie. Nochtans perken afzondering en fixatie de vrijheid van een individu in en worden deze maatregelen vaak door alle betrokkenen als ingrijpend of zelfs als traumatiserend ervaren. Bovendien is er een negatieve invloed op het therapeutisch proces en dragen afzondering en fixatie niet bij aan herstel. Het thema raakt ook aan verpleegkundige ethische besluitvorming. Vaak wordt een beslissing tot afzondering/fixatie genomen in chaotische omstandigheden. Daarbij kunnen verpleegkundigen met zichzelf in conflict komen, vanuit waarden en normen, maar ook vanuit hun rol om enerzijds een therapeutisch milieu op de leefeenheid te creëren en anderzijds om een individuele therapeutische relatie aan te gaan. In de workshop vertrekken de sprekers vanuit het OPZ Geel-project Zorg voor ongedwongenheid. Tegen die achtergrond willen ze voornamelijk interactief werken en de deelnemers de kans geven om stil te staan bij het thema van afzondering en fixatie. Daarbij is er ruimte voor het belevingsaspect. De screening van het metaboolsyndroom in een psychiatrische behandelsetting draagt bij tot een verhoogde alertheid voor risico-patiënten en draagt bij tot een meer optimale behandeling. Sessie 5: Het lichaam en het metaboolsyndroom Voorstelling van het klinisch pad en van de concrete toepassing in de leefeenheid Open Opname Volwassenen Dr. Tom Teulingkx, huisarts OPZ Geel, en Christel Theunis en Hanne Caeyers, gegradueerd psychiatrisch verpleegkundigen Open Opname divisie Volwassenen OPZ Geel. In deze keuzesessie wordt het in het OPZ Geel recent ontwikkelde klinisch pad van het metaboolsyndroom gepresenteerd. Aandacht wordt gegeven aan het globale kader, het medische luik en het verpleegkundige luik. Het klinisch pad wordt concreet toegelicht vanuit de implementatie ervan op de leefeenheid Open Opname Volwassenen. Het metaboolsyndroom is een aandoening die op lange termijn kan leiden tot ernstige hart- en vaataandoeningen en diabetes. Concreet gaat het om een cluster van symptomen, gekenmerkt door een vergrote buikomvang in combinatie met minstens twee van volgende factoren: verhoogd cholesterolgehalte of medicamenteuze behandeling verhoogde bloeddruk of medicamenteuze behandeling verstoord bloedsuikergehalte of medicamenteuze behandeling verhoogd triglyceridengehalte of medicamenteuze behandeling Vooral overgewicht met teveel lichaamsvet en te weinig lichaamsbeweging bevorderen de ontwikkeling van het metaboolsyndroom. Bijkomend kan het gebruik van psychofarmaca eveneens leiden tot een verhoogd risico voor de patiënt. De screening van het metaboolsyndroom in een psychiatrische behandelsetting draagt bij tot een verhoogde alertheid voor risicopatiënten en kan aldus bijdragen tot een meer optimale behandeling waarbij het psychische en somatische aspect op elkaar afgestemd worden. In de keuzesessie wordt een voorstelling gegeven van het klinisch pad en van het gebruik ervan door de leefeenheid Open Opname. Concreet wordt aandacht besteed aan de samenwerking tussen arts en verpleegkundige, aan de therapeutische behandelvisie die ermee samenhangt, aan de begeleiding van risico-patiënten en aan het geven van psycho-educatie. Daarbij is er ook aandacht voor de opvolging van het voedingspatroon van de patiënt en voor de link met bewegingstherapie. Plenaire slotlezing Zelfwerkzaamheid, realistische inschatting van de eigen draagkracht, en de zoektocht naar een nieuw evenwicht staan centraal in de begeleiding. Het lichaam uit balans: van onverklaarde klachten naar een nieuw evenwicht Em. prof. dr. Boudewijn Van Houdenhove, psychiater en emeritushoogleraar medische en gezondheidspsychologie aan de Katholieke Universiteit Leuven, auteur van onder meer Herwin je veerkracht: omgaan met chronische pijn en vermoeidheid (Lannoo, 2009) en Stress, het lijf en het brein: ziekten op de grens tussen psyche en soma (LannooCampus, 2007). In de plenaire slotlezing reikt Boudewijn Van Houdenhove een referentiekader aan dat ons helpt om psychosomatische klachten beter te begrijpen en te behandelen. Vertrekkend van chronische pijn- en uitputtingssyndromen (CVS/fibromyalgie), gaat hij nader in op 1) de moderne neurobiologische stresswetenschap, en 2) de klinische bruikbaarheid van het stressconcept als basis voor een acceptabele en werkbare ziektetheorie die zorgverleners en therapeuten handvatten geeft voor de begeleiding van deze patiënten. Motiveren tot zelfwerkzaamheid, realistische inschatting van de eigen draagkracht, en hulp bij de zoektocht naar een nieuw evenwicht staan hierbij centraal. OPZ Geel 2011 / 4

5 Programma: Het lichaam in therapie - 1 december u Ontvangst Plenaire lezingen 9.30u Verwelkoming door Pieter Jans, administrateur-generaal OPZ Geel 9.35u Inleiding door dr. Tom Geuens, hoofdgeneesheer OPZ Geel 9.45u Situering van programma en thematiek. Dr. Walter Krikilion, dagvoorzitter, psychotherapeut en theoloog, stafmedewerker patiëntenzorg met aandachtsgebieden cliëntenparticipatie, zingeving, ethiek en kenniscentrum OPZ Geel en verbonden aan de therapiepraktijk Centrum voor Levensbeschouwing en Zingeving (Turnhout) u De drie O s van stress: een eenvoudig model voor de praktijk. Dr. Edel Maex, psychiater in het ZiekenhuisNetwerkAntwerpen (ZNA), oprichter van de Stresskliniek in het ZNA, waar hij werkt met mindfulness-training, auteur van diverse boeken waaronder Mindfulness, in de maalstroom van je leven (Lannoo 2006) en Open Mind (Witsand 2010) u Pauze 11.30u Wie vangt mij op? : behandelen van conversiestoornissen in een groepstherapeutisch klimaat. Drs. Chaja Kaufmann, klinisch psychologe, psychotherapeute, en lichaamsgericht therapeute, supervisor en leertherapeute van de Vereniging voor Cliëntgerichte Psychotherapie (VCgP), tevens groepspsychotherapeute en systeemtherapeute,werkzaam als chef de clinique/beleidspsychotherapeute in COLK (Centrum voor onverklaarde lichamelijke klachten)/yulius te Gorinchem, Nederland u Middaglunch Keuzesessies 13.45u u Sessie 1: Werken met conversiestoornissen: groepstherapie in de vorm van een rollenspel. Drs. Chaja Kaufmann, klinisch psychologe, psychotherapeute, en lichaamsgericht therapeute. Sessie 2: Het lichaam in PMT en kinesitherapie. Met aandacht voor de permanente wisselwerking tussen de psychomotorische en somatische aspecten van de lichaamsbeleving. Hugo Peeters, licentiaat in de motorische revalidatie en kinesitherapie, psychomotorisch therapeut divisie Volwassenen (Psychosezorg en Structurerende zorg) OPZ Geel, en Fernand Saelen, licentiaat in de motorische revalidatie en kinesitherapie, centrale dienst kinesitherapie OPZ Geel, en verder werkzaam in Woon- en Zorgcentrum (WZC) Ter Vest (Balen) en in een eigen praktijk. Sessie 3: Het lichaam en de effecten van aromatherapie. Liesbeth Van Eynde, sociaal-cultureel werker, werkzaam als animator in WZC Lindelo in Lille, lid van de Werkgroep Verlieservaringen in OPZ Geel, en Myriam Bergmans, maatschappelijk werker, coördinator dienst vrije tijd, sport en vrijwilligerswerk OPZ Geel, en vormings- en groepswerker. Sessie 4: Het lichaam in afzondering en fixatie. Nick Mariën, gegradueerd psychiatrisch verpleegkundige Forensische K-dienst OPZ Geel en referentiepersoon Agressiehantering, en Peter Alderweireldt, teamcoöordinator Behandeleenheid en Dagkliniek divisie Ouderen OPZ Geel en referentiepersoon Agressiehantering. Sessie 5: Het lichaam en het metaboolsyndroom. Voorstelling van het klinisch pad en van de concrete toepassing in de leefeenheid Open Opname Volwassenen. Dr. Tom Teulingkx, huisarts OPZ Geel, en Christel Theunis en Hanne Caeyers, gegradueerd psychiatrisch verpleegkundigen Open Opname divisie Volwassenen OPZ Geel u Pauze 15.30u Plenaire slotlezing: 16.30u Drink Het lichaam uit balans: van onverklaarde klachten naar een nieuw evenwicht Em. prof. dr. Boudewijn Van Houdenhove, psychiater en emeritus-hoogleraar medische en gezondheidspsychologie aan de Katholieke Universiteit Leuven, auteur van onder meer Herwin je veerkracht: omgaan met chronische pijn en vermoeidheid (Lannoo, 2009) en Stress, het lijf en het brein: ziekten op de grens tussen psyche en soma (LannooCampus, 2007). 5 / OPZ Geel 2011

6 Praktische informatie COLOFON Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Geel Dr. Sanodreef Geel Kunstwerk: Jan Heerkens, Detail Bevrijding uit de kiem Voor wie? De studiedag staat open voor artsen, psychologen, therapeuten, pedagogen, maatschappelijk werkers, verpleegkundigen, counselors, pastores en consulenten uit diverse levensbeschouwingen en verder voor belangstellenden in brede zin. Tel +32-(0) Fax +32-(0) info@opzgeel.be Accreditering voor artsen (Psychiatrie - 4,5 CP) Wanneer en waar? Donderdag 1 december 2011 van tot uur. Cultuurcentrum de Werft, Werft 32, 2440 Geel. (Wegbeschrijving en liggingsplan op Kostprijs? Deelname aan de studiedag bedraagt 60 inclusief broodjeslunch. Inschrijven en betalen Inschrijven gebeurt bij voorkeur online via het inschrijvingsformulier: ( De inschrijving wordt definitief geregistreerd na ontvangst van het inschrijvingsgeld ter waarde van 60. Betaling bij voorkeur door overschrijving op bankrekeningnummer (OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel) met vermelding van Studiedag 1 december - naam deelnemer(s) organisatie. Voor betalingen uit het buitenland: IBAN BE Swiftcode KREDBEBB. Uiterste inschrijvingsdatum is 20 november Contactpersonen Coördinatie en leiding: dr. Walter Krikilion, dagvoorzitter, stafmedewerker Patiëntenzorg OPZ Geel tel (0) walter.krikilion@opzgeel.be Praktische informatie: Leen Mostmans tel. +32 (0) leen.mostmans@opzgeel.be 6 / OPZ Geel 2011 Redactieleden Walter Krikilion (stafmedewerker patiëntenzorg), Mieke Mondelaers (verpleegkundig directeur), Mieke Celen (psychiater), Els Keuleers (psychologe), Ria Van Ende (stafmedewerker Rehabilitatie), Anita Van Den Plas (afdelingshoofd Ouderen en Volwassenen), Julienne Aerts (maatschappelijk werker), Johan Claeys (communicatieadviseur) Eindredactie Johan Claeys Bladmanagement en productiebegeleiding Marina Nys, Hilde Daniels Redactieadres Bijdragen voor of reacties op dit blad kunnen gestuurd worden naar: Redactiesecretariaat Passano Cel Marketing en Communicatie Dr. Sanodreef Geel Telefoon: +32(0) johan.claeys@opzgeel.be Verantwoordelijke uitgever: Pieter Jans Dr. Sanodreef Geel

OPENBAAR PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS GEEL

OPENBAAR PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS GEEL Zesde jaarlijkse studiedag Klinische psychotherapie OPZ Geel Donderdag 2 december 2010 in cultuurcentrum de Werft Geel Seksualiteit en relaties: een thema in de geestelijke gezondheidszorg? De thematiek

Nadere informatie

in kaart te brengen en op elkaar af stemmen. Ook maatschappelijk heeft dit alles

in kaart te brengen en op elkaar af stemmen. Ook maatschappelijk heeft dit alles Driemaandelijks tijdschrift: juli-augustus-september 2009 Afgiftekantoor 2400 Mol 1 - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B. 2400 Mol 1 12/17003 Openbaar Psychiatrisch

Nadere informatie

Seksualiteit en relaties: een thema in de geestelijke gezondheidszorg?

Seksualiteit en relaties: een thema in de geestelijke gezondheidszorg? Driemaandelijks tijdschrift: juli-augustus-september 2010 Afgiftekantoor 2400 Mol 1 - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B. 2400 Mol 1 12/17003 Openbaar Psychiatrisch

Nadere informatie

DE THERAPEUTISCHE RELATIE VANDAAG

DE THERAPEUTISCHE RELATIE VANDAAG Driemaandelijks tijdschrift: juli-augustus-september 2014 Afgiftekantoor 2440 Geel - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel PB- PP BELGIE(N) - BELGIQUE Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum

Nadere informatie

PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners

PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners Driemaandelijks tijdschrift: juli-augustus-september 2013 Afgiftekantoor 2440 Geel - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B. 2440 Geel 12/17003 Openbaar Psychiatrisch

Nadere informatie

Misbruik, hulpverlening en therapie, met oog voor

Misbruik, hulpverlening en therapie, met oog voor ksgv-studiebijeenkomst Misbruik, hulpverlening en therapie, met oog voor zingeving en spiritualiteit Antwerpen-Wilrijk, donderdag 13 juni 2013, 9.00 13.00 uur Theologisch en Pastoraal Centrum (tpc), Groenenborgerlaan

Nadere informatie

DE CONTEXT IN THERAPIE

DE CONTEXT IN THERAPIE Driemaandelijks tijdschrift: juli-augustus-september 2015 Afgiftekantoor 2440 Geel - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dokter Sanodreef 4, 2440 Geel PB- PP BELGIE(N) - BELGIQUE Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum

Nadere informatie

OPZ Geel wint publieksprijs Klinische Paden 2011

OPZ Geel wint publieksprijs Klinische Paden 2011 Driemaandelijks tijdschrift: oktober-november-december 2011 Afgiftekantoor 2400 Mol 1 - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B. 2400 Mol 1 12/17003 Openbaar Psychiatrisch

Nadere informatie

Beste deelnemers, Versie: :20

Beste deelnemers, Versie: :20 1 Inleiding door dr. Walter Krikilion, voorzitter Werkgroep Ethiek in de Kliniek van Icuro - Symposium Ethische debatcultuur in de zorg: fictie of realiteit? 17 oktober 2014 - Hasselt Versie: 20-10-2014

Nadere informatie

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO. Een plek voor. en spiritualiteit?

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO. Een plek voor. en spiritualiteit? Driemaandelijks tijdschrift: juli-augustus-september 2007 Afgiftekantoor 2400 Mol 1 - Erkenningsnr. P6080670 OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B. 2400 Mol 1 12/17003 Openbaar Psychiatrisch

Nadere informatie

Chronische pijn en zingeving

Chronische pijn en zingeving ksgv-studiebijeenkomst Chronische pijn en zingeving Leuven, dinsdag 19 mei 2015, 13.00 17.00 uur Provinciehuis, Provincieplein 1, 3010 Leuven Pijn heeft een impact op je ganse zijn. Pijn beïnvloedt je

Nadere informatie

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners. Omwenteling

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners. Omwenteling Driemaandelijks tijdschrift: januari-februari-maart 2011 Afgiftekantoor 2400 Mol 1 - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B. 2400 Mol 1 12/17003 Openbaar Psychiatrisch

Nadere informatie

Spanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg : We hebben gezocht naar een titel die meteen naar de kern van de zaak gaat en die omvattend is voor de

Spanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg : We hebben gezocht naar een titel die meteen naar de kern van de zaak gaat en die omvattend is voor de 1 Inleiding door dr. Walter Krikilion, voorzitter Werkgroep Ethiek in de Kliniek van ICURO - Symposium Spanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg 19 oktober 2012 - Hasselt Beste deelnemers, Als Werkgroep

Nadere informatie

Psychosomatiek Eikenboom

Psychosomatiek Eikenboom specialistische geestelijke gezondheidszorg informatie voor patiënten en verwijzers Psychosomatiek Eikenboom Er zijn mensen, die jarenlang tobben met lichamelijke klachten waarvoor artsen geen afdoende

Nadere informatie

Deeltijdbehandeling. Ouderen

Deeltijdbehandeling. Ouderen Deeltijdbehandeling Ouderen Deeltijdbehandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling, ondersteuning en begeleiding aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan

Nadere informatie

Psychologie Inovum. Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers

Psychologie Inovum. Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers Psychologie Inovum Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers Waarom psychologie Deze folder is om bewoners, hun naasten en medewerkers goed te informeren over de mogelijkheden

Nadere informatie

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners. Symposium 16 mei 2014

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners. Symposium 16 mei 2014 Driemaandelijks tijdschrift: januari-februari-maart 2014 Afgiftekantoor 2440 Geel - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B. 2440 Geel 12/17003 Openbaar Psychiatrisch

Nadere informatie

PASSANO. Ouderen fietsen in de tijd. Nieuw PVT Salto wordt woonerf COLOFON. VLAANDEREN.be

PASSANO. Ouderen fietsen in de tijd. Nieuw PVT Salto wordt woonerf COLOFON. VLAANDEREN.be Driemaandelijks tijdschrift: januari-februari-maart 2017 Afgiftekantoor 2440 Geel - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dokter Sanodreef 4, 2440 Geel PB- PP BELGIE(N) - BELGIQUE Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum

Nadere informatie

Brochure met teksten en verslag Zevende Studiedag Klinische psychotherapie

Brochure met teksten en verslag Zevende Studiedag Klinische psychotherapie Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Brochure met teksten en verslag Zevende Studiedag Klinische psychotherapie donderdag 1 december 2011 Walter Krikilion (red.) Het lichaam in therapie Onder redactie van

Nadere informatie

Hersteldenken en zinzorg

Hersteldenken en zinzorg ksgv-studiebijeenkomst Hersteldenken en zinzorg dinsdag 3 juni 2014, 12.30 17.00 uur Vormingscentrum Guislain Jozef Guislainstraat 43 9000 Gent België In de gezondheidszorg legt het hersteldenken de klemtoon

Nadere informatie

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners Driemaandelijks tijdschrift: juli-augustus-september 2016 Afgiftekantoor 2440 Geel - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dokter Sanodreef 4, 2440 Geel PB- PP BELGIE(N) - BELGIQUE Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum

Nadere informatie

Dagbehandeling. Ouderen

Dagbehandeling. Ouderen Dagbehandeling Ouderen Dagbehandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling, ondersteuning en begeleiding aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan Ouderen

Nadere informatie

Dagkliniek Psychiatrie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Dagkliniek Psychiatrie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk Dagkliniek Psychiatrie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont

Nadere informatie

Resocialiserende dagbehandeling

Resocialiserende dagbehandeling Resocialiserende dagbehandeling Een driedaagse dagbehandeling voor volwassenen met psychiatrische problemen Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Resocialiserende dagbehandeling betekent dat u 3

Nadere informatie

Boekenpodium Avondconferentie: Zingeving en spiritualiteit: een uitdaging voor therapie en zorg

Boekenpodium Avondconferentie: Zingeving en spiritualiteit: een uitdaging voor therapie en zorg Boekenpodium Avondconferentie: Zingeving en spiritualiteit: een uitdaging voor therapie en zorg Walter Krikilion Garant Antwerpen 16 oktober 2012 Zingeving en spiritualiteit: een uitdaging voor therapie

Nadere informatie

Gezond verstand in de behandeling van borderlineproblematiek UITNODIGING

Gezond verstand in de behandeling van borderlineproblematiek UITNODIGING Gezond verstand in de behandeling van borderlineproblematiek UITNODIGING Vrijdag 10 februari 2006 Integratie van dialectische gedragstherapie (Linehan) en de lichaamsgeoriënteerde psychotherapie (Pesso)

Nadere informatie

BIJZONDERE BEROEPSBEKWAAMHEID geestelijke gezondheidszorg

BIJZONDERE BEROEPSBEKWAAMHEID geestelijke gezondheidszorg BIJZONDERE BEROEPSBEKWAAMHEID geestelijke gezondheidszorg De opleiding komt tegemoet aan het ministerieel besluit en de behoefte aan vorming binnen het werkveld. Met het ministerieel besluit van 24 april

Nadere informatie

VORMINGSAANBOD Verslavingszorg 2016

VORMINGSAANBOD Verslavingszorg 2016 VORMINGSAANBOD Verslavingszorg 2016 Meer info over het vormingsaanbod op onze website www.cggkempen.be Alcohol- en Drugteam ; Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Parklaan 55 bus 17, 2300 Turnhout,

Nadere informatie

Intimiteit en seksualiteit na NAH

Intimiteit en seksualiteit na NAH STUDIEDAG 19 april 2018 Intimiteit en seksualiteit na NAH )pm= STUDIEDAG Heb jij als ergotherapeut een neglect? ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG 27 NOVEMBER 2014 De ondersteuningsgroep NAH(*)

Nadere informatie

De essentie van goede zorg

De essentie van goede zorg Driemaandelijks tijdschrift: april-mei-juni 2012 Afgiftekantoor 2440 Geel - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B. 2440 Geel 12/17003 Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum

Nadere informatie

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties

Nadere informatie

Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch

Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding

Nadere informatie

Samen. Ontspannen. Eenheid tussen lichaam en geest

Samen. Ontspannen. Eenheid tussen lichaam en geest Samen Ontspannen Eenheid tussen lichaam en geest 1 Folder Cursus Speels Ontspannen Een goed begin van het weekeinde met een uur ontspanning in Landsmeer Hanneke Heij Mindful of Mindfull? Hoe zou het zijn

Nadere informatie

De therapeutische relatie

De therapeutische relatie De therapeutische relatie Klik om tekst toe te voegen In bewegingstherapie bij ouderen met een psychische problematiek Raepsaet Julie, Psychomotorische therapeut, Divisie ouderen OPZ Geel 1 Inhoud 1. Inleiding

Nadere informatie

ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG

ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG DINSDAG 24 MEI 2016 - HETE HANGIJZERS IN DE OUDERENZORG - STUDIEDAG ETHISCHE REFLECTIE OP HET HANDELEN ALS ERGOTHERAPEUT ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG 27 NOVEMBER 2014 Graag nodigen we je uit

Nadere informatie

Ergotherapie bij ouderen met ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG

Ergotherapie bij ouderen met ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG STUDIEDAG 21 MEI 2015 N Ergotherapie bij ouderen met STUDIEDAG depressie, ERGOTHERAPIE verslaving of delier BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG 27 NOVEMBER 2014 Steeds meer ouderen met een verslaving, depressie

Nadere informatie

Behandeling bij psychose

Behandeling bij psychose Behandeling bij psychose Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke

Nadere informatie

Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis

Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis Informatie voor cliënten en hun verwijzers Mentaliseren Bevorderende Therapie voor cliënten met een borderline

Nadere informatie

Sessie 4: Levensgoesting herontdekken in therapiesessies

Sessie 4: Levensgoesting herontdekken in therapiesessies Katleen Maenhaut & Joeri Van Looy Slide 1 Studiedag Zingeving in therapie 1 december 2016 Sessie 4: Levensgoesting herontdekken in therapiesessies Dagkliniek Volwassenen Poorthuis OPZ Geel Situering Dagkliniek

Nadere informatie

Centrum Integrale Psychiatrie

Centrum Integrale Psychiatrie Centrum Integrale Psychiatrie Centrum Integrale Psychiatrie Het Centrum Integrale Psychiatrie (CIP) biedt ambulante zorg aan volwassenen met (zeer) complexe psychische en/of psychiatrische problemen.

Nadere informatie

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid

Nadere informatie

Deeltijdbehandeling. Mondriaan. Informatie voor cliënten. Ouderen. voor geestelijke gezondheid

Deeltijdbehandeling. Mondriaan. Informatie voor cliënten. Ouderen. voor geestelijke gezondheid Deeltijdbehandeling Informatie voor cliënten Ouderen Mondriaan voor geestelijke gezondheid Ouderen Deeltijdbehandeling De Divisie Ouderen is een onderdeel van Mondriaan. We verlenen hulp aan mensen van

Nadere informatie

centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie MET ELKAAR VOOR ELKAAR

centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie MET ELKAAR VOOR ELKAAR centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie MET ELKAAR VOOR ELKAAR De Swaai is een samenwerking tussen GGZ Friesland en Talant en biedt volwassenen met zowel een verstandelijke beperking als

Nadere informatie

De verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns

De verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns De verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns & In de Bres biedt 'Eerstelijns Kortdurende Hulp' en 'Tweedelijns Specialistische Zorg', maar wat is het verschil? In Nederland ziet de zorgstructuur er

Nadere informatie

Voeding. Orthomoleculaire Geneeskunde

Voeding. Orthomoleculaire Geneeskunde Voeding Orthomoleculaire Geneeskunde Fysiotherapie in combinatie met nieuwe wetenschappen Paramedisch Centrum Luxor combineert diverse vormen van (sport)fysiotherapie met nieuwe wetenschappen voor een

Nadere informatie

Stabiliserende dagbehandeling

Stabiliserende dagbehandeling Stabiliserende dagbehandeling Een vierdaagse dagbehandeling voor volwassenen met psychiatrische problemen Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Stabiliserende dagbehandeling betekent dat u maximaal

Nadere informatie

MINDFULNESS PUBLIEKSSYMPOSIUM. voor patiënten, mantelzorgers, professionals en overige belangstellenden

MINDFULNESS PUBLIEKSSYMPOSIUM. voor patiënten, mantelzorgers, professionals en overige belangstellenden MINDFULNESS PUBLIEKSSYMPOSIUM voor patiënten, mantelzorgers, professionals en overige belangstellenden Zaterdag 30 augustus 2014 Toelichting Ook dit jaar organiseert het Radboud Universitair Medisch Centrum

Nadere informatie

Deeltijdbehandeling onbegrepen lichamelijke klachten

Deeltijdbehandeling onbegrepen lichamelijke klachten Deeltijdbehandeling onbegrepen lichamelijke klachten 2 Deze folder geeft u informatie over het deeltijdprogramma (gedeeltelijk) onbegrepen lichamelijke klachten op de zorgeenheid Psychiatrie van het CWZ.

Nadere informatie

Jongeren in psychiatrische gezinsverpleging

Jongeren in psychiatrische gezinsverpleging Driemaandelijks tijdschrift: oktober-november-december 2009 Afgiftekantoor 2400 Mol 1 - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B. 2400 Mol 1 12/17003 Openbaar Psychiatrisch

Nadere informatie

Liaison in de kinder en jeugdpsychiatrie

Liaison in de kinder en jeugdpsychiatrie Liaison in de kinder en jeugdpsychiatrie Kinder- en jeugdpsychiater : Dr Elfi Van den haute Hoofdverpleegkundige : Sandra Gissens Overzicht Betekenis liaison Biopsychosociaal: van model naar zorg Modellen

Nadere informatie

Centrum voor Psychotherapie

Centrum voor Psychotherapie Centrum voor Psychotherapie Je zit al een langere tijd niet goed in je vel. Op steeds dezelfde punten in je leven loop je vast. Je hebt al geprobeerd te veranderen. Waarschijnlijk heb je ook al behandelingen

Nadere informatie

Behandel- en expertisecentrum Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH)

Behandel- en expertisecentrum Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) Behandel- en expertisecentrum Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) Bavo Europoort helpt specialist in psychiatrie Inhoudsopgave Behandel- en expertisecentrum Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) Doelgroep

Nadere informatie

Postmaster opleiding systeemtherapeut

Postmaster opleiding systeemtherapeut Postmaster opleiding systeemtherapeut mensenkennis In de context met cliënten, gezinnen en kinderen was dit leerzaam en direct bruikbaar in mijn werk. evaluatie deelnemer Postmaster opleiding systeemtherapeut

Nadere informatie

Congres ziekenhuispsychiatrie

Congres ziekenhuispsychiatrie Congres ziekenhuispsychiatrie Het belang van integrale zorg psychiatrie & somatiek belicht vanuit de visie van de zorgverzekeraar 7 november 2013 Anouk Mateijsen Regio manager, Achmea Divisie Zorg & Gezondheid

Nadere informatie

GGzE centrum psychotrauma

GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma Mensen helpen met complexe traumaproblematiek en het (her)vinden van hun weg in de samenleving. Algemene informatie >> COMPLEXE TRAUMA S KUNNEN GROTE

Nadere informatie

Symposium. Werken met een lichaam dat moeilijk doet. zaterdag 27 april 2013 ǀ universiteit Hasselt ǀ gebouw D, Agoralaan ǀ 3590 Diepenbeek

Symposium. Werken met een lichaam dat moeilijk doet. zaterdag 27 april 2013 ǀ universiteit Hasselt ǀ gebouw D, Agoralaan ǀ 3590 Diepenbeek Symposium Werken met een lichaam dat moeilijk doet zaterdag 27 april 2013 ǀ universiteit Hasselt ǀ gebouw D, Agoralaan ǀ 3590 Diepenbeek PHYSICAL THERAPY IN BELGIUM Werken met een lichaam dat moeilijk

Nadere informatie

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners. Veiligheidsrondes

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners. Veiligheidsrondes Driemaandelijks tijdschrift: april-mei-juni 2015 Afgiftekantoor 2440 Geel - Erkenningsnr. P608070 OPZ Geel, Dokter Sanodreef 4, 2440 Geel PB- PP BELGIE(N) - BELGIQUE Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum

Nadere informatie

Psychomotorische Therapie

Psychomotorische Therapie Expertisecentrum Psychomotorische Therapie 2 Psychomotorische Therapie (PMT) Voor wie Psychomotorische Therapie (PMT) is een behandelvorm voor mensen met psychische klachten of psychosociale problemen.

Nadere informatie

GGzE centrum psychotrauma

GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma Mensen helpen met complexe traumaproblematiek en het (her)vinden van hun weg in de samenleving. Algemene informatie >> Complexe trauma s kunnen grote

Nadere informatie

Informatie deeltijdbehandeling

Informatie deeltijdbehandeling PAAZ Informatie deeltijdbehandeling Voor verwijzers en deelnemers Deze brochure geeft u informatie over de deeltijdbehandeling van de psychiatrische afdeling in ziekenhuis Lievensberg te Bergen op Zoom.

Nadere informatie

Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers

Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie Inleiding In deze brochure geven wij

Nadere informatie

De huisarts. De psycholoog. Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl)

De huisarts. De psycholoog. Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl) Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl) Home > Over hulpverleners Verschillende soorten hulpverleners hebben verschillende opleidingen. Door dit verschil zijn ze goed in verschillende

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Voorstelling Ouderenzorg 26.03.2015

Voorstelling Ouderenzorg 26.03.2015 1 Voorstelling Ouderenzorg 26.03.2015 Verwelkoming en inleiding Clustermanager Kevin Pesout Programma 20.00 uur Ontvangst 20.15 uur Welkom en inleiding 20.25 uur Voorstelling van de zorgeenheden, visie,

Nadere informatie

Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER

Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER ONCOLOGISCHE REVALIDATIE De ziekte kanker kan grote gevolgen hebben. Tijdens en na de behandeling kunt u last krijgen van allerlei klachten. Uw conditie

Nadere informatie

Banaba sociale gezondheidszorg OO Psychosociale Rehabilitatie

Banaba sociale gezondheidszorg OO Psychosociale Rehabilitatie BANABA IN DE SOCIALE GEZONDHEIDSZORG Opleidingsonderdeel Psychosociale Rehabilitatie Algemeen. Het opleidingsonderdeel Psychosociale Rehabilitatie maakt deel uit van de opleiding BanaBa in de Sociale gezondheidszorg

Nadere informatie

Verwijzing naar de klinisch psycholoog

Verwijzing naar de klinisch psycholoog Verwijzing naar de klinisch psycholoog Deze folder geeft u informatie over de manier van werken van de klinisch psycholoog. Waar in deze folder gesproken wordt over u, kan het ook om uw kind gaan. Aan

Nadere informatie

Maak het waar met de cliëntenraad

Maak het waar met de cliëntenraad Maak het waar met de cliëntenraad Ouderen Maak het waar met de cliëntenraad Wat is de Cliëntenraad ouderen De cliëntenraad is een groep van vijf tot tien mensen die met de directeur overlegt over bepaalde

Nadere informatie

Hartrevalidatie Waarom hartrevalidatie De belangrijkste doelen van hartrevalidatie zijn:... 1

Hartrevalidatie Waarom hartrevalidatie De belangrijkste doelen van hartrevalidatie zijn:... 1 Hartrevalidatie Inhoudsopgave Hartrevalidatie... 1 Waarom hartrevalidatie... 1 De belangrijkste doelen van hartrevalidatie zijn:... 1 Hoe komt u in aanmerking voor hartrevalidatie... 2 Hartrevalidatie

Nadere informatie

Death. Migrant. and the AFSCHEID EN INTERCULTURELE DIVERSITEIT

Death. Migrant. and the AFSCHEID EN INTERCULTURELE DIVERSITEIT Het Universitair Centrum Sint-Ignatius Antwerpen en het Kenniscentrum voor levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid (ksgv) nodigen u op 23 april 2018 van harte uit op de studiedag Death AFSCHEID

Nadere informatie

CVS : forensisch psychiatrische overwegingen

CVS : forensisch psychiatrische overwegingen CVS : forensisch psychiatrische overwegingen ZOL Genk 17 Februari 2011 Prof Dr Dillen Chris Forensisch Psychiater Vrije Universiteit Brussel, Faculteit Recht - Criminologie Porseleinwinkel Etiologie Chronisch

Nadere informatie

Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers

Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie Inleiding

Nadere informatie

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO. Gezinsverpleging

Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO. Gezinsverpleging Driemaandelijks tijdschrift: okt-nov-dec 2008 Afgiftekantoor 2400 Mol 1 - Erkenningsnr. P6080670 OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B. 2400 Mol 1 12/17003 Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum

Nadere informatie

Mindfulness. voor patiënten, mantelzorgers, professionals en overige belangstellenden

Mindfulness. voor patiënten, mantelzorgers, professionals en overige belangstellenden Mindfulness publiekssymposium voor patiënten, mantelzorgers, professionals en overige belangstellenden Zaterdag 31 augustus 2013 Toelichting Ook dit jaar organiseert het Radboud Universitair Medisch Centrum

Nadere informatie

Chronische pijn. Informatie en behandeling

Chronische pijn. Informatie en behandeling Chronische pijn Informatie en behandeling Chronische pijn Bij chronische pijn is meer aan de hand dan alleen lichamelijk letsel. We spreken van chronische pijn als pijnklachten langer blijven bestaan dan

Nadere informatie

Datum: 8 maart 2017 Locatie: Hotel Casa Amsterdam Eerste Ringdijkstraat 4 Amsterdam

Datum: 8 maart 2017 Locatie: Hotel Casa Amsterdam Eerste Ringdijkstraat 4 Amsterdam Datum: 8 maart 2017 Locatie: Hotel Casa Amsterdam Eerste Ringdijkstraat 4 Amsterdam PROGRAMMA Dagvoorzitter: Chris de Rijdt 09:00 uur Registratie 09:00 uur Ontvangst met koffie/thee 10:00 uur Opening door

Nadere informatie

ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG

ERGOTHERAPIE BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG Driedaagse vormingsreeks c Sterk in mijn functie als ergotherapeut in de STUDIEDAG ouderenzorg ERGOTHERAPIE of de geestelijke gezondheidszorg BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG 27 NOVEMBER 2014 De Kronkels-studiedag

Nadere informatie

Grenzen en mogelijkheden van een samenwerkingsverband vanuit het perspectief van leidinggevenden

Grenzen en mogelijkheden van een samenwerkingsverband vanuit het perspectief van leidinggevenden Grenzen en mogelijkheden van een samenwerkingsverband vanuit het perspectief van leidinggevenden Dr. An Haekens Overzicht Inleiding: afbakening van thema Spiritualiteit: wiens zorg? Coöperatief- complementair

Nadere informatie

CLIËNTGERICHT WERKEN BIJ MENSEN MET EEN

CLIËNTGERICHT WERKEN BIJ MENSEN MET EEN DONDERDAG 22 JUNI 2017 CLIËNTGERICHT WERKEN BIJ MENSEN MET EEN STUDIEDAG VERSTANDELIJKE BEPERKING ERGOTHERAPIE HOE STEMMEN WE ONZE ONDERSTEUNING ECHT AF OP HUN VRAAG? BIJ ROUW EN PALLIATIEVE ZORG 27 NOVEMBER

Nadere informatie

GRENZEN IN HET BIEDEN VAN ZORG : DE PRAKTIJK..

GRENZEN IN HET BIEDEN VAN ZORG : DE PRAKTIJK.. GRENZEN IN HET BIEDEN VAN ZORG : DE PRAKTIJK.. Katrien Naudts Diensthoofd Zorgkwaliteit Domeinverantwoordelijke Ethisch zorg verlenen 1 Overzicht 1.Inleiding 2.Onderzoek Artevelde Hogeschool 3.Stappenplan

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Sessies voor personen met langdurige pijn

Patiënteninformatie. Sessies voor personen met langdurige pijn Patiënteninformatie Sessies voor personen met langdurige pijn Wat doet de pijnkliniek? Het Multidisciplinair Pijn Team (of de pijnkliniek ) bekijkt chronische pijn vanuit verschillende invalshoeken. De

Nadere informatie

Chronische vermoeidheid en SOLK bij jongeren

Chronische vermoeidheid en SOLK bij jongeren Chronische vermoeidheid en SOLK bij jongeren mogelijkheden van behandeling door de revalidatiearts. Jongeren Er zijn veel jongeren met langdurige klachten, vaak ook met schoolverzuim! Onderscheid tussen

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Positieve psychologie & Zingeving

Positieve psychologie & Zingeving Positieve psychologie & Zingeving Studiebijeenkomst KSGV Vrijdag 29 maart 2019, 13.00-17.00 uur Auditorium Catharijneconvent (Lange Nieuwstraat 38 te Utrecht) Informatie en aanmelding: www.ksgv.nl ksgv@ksgv.nl

Nadere informatie

Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU)

Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Afdeling 3.37 interne geneeskunde Locatie Veldhoven Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding U bent of wordt opgenomen op de unit voor palliatieve

Nadere informatie

Omgaan met cliënten met een psychische aandoening: vervolg (DAG 2 & DAG 3)

Omgaan met cliënten met een psychische aandoening: vervolg (DAG 2 & DAG 3) Opleiding Omgaan met cliënten met een psychische aandoening: vervolg (DAG 2 & DAG 3) Waar en wanneer? 20/11 & 27/11/2012 in het Maaltebruggekasteel te Gent In de basisopleiding (DAG 1) werden de meest

Nadere informatie

Dokter, ik heb kanker..

Dokter, ik heb kanker.. Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

Non-verbale therapie voor jongeren/adolescenten

Non-verbale therapie voor jongeren/adolescenten Non-verbale therapie voor jongeren/adolescenten Non-verbale therapie voor jongeren / adolescenten Stress Soms zit je niet lekker in je vel, maar is het moeilijk om onder woorden te brengen wat er aan de

Nadere informatie

Whitepaper Psychosomatiek. Sanien de Groot-Likkel. Algemeen fysiotherapeut & Psychosomatisch fysiotherapeut

Whitepaper Psychosomatiek. Sanien de Groot-Likkel. Algemeen fysiotherapeut & Psychosomatisch fysiotherapeut Whitepaper Psychosomatiek Sanien de Groot-Likkel Algemeen fysiotherapeut & Psychosomatisch fysiotherapeut Inhoud Wat zijn psychosomatische klachten? Hoe ontstaan psychosomatische klachten? Wat doet een

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de ziekenhuispsychiatrie. Stanneke Lunter, psychiater ZGT, Roessingh, 1 e lijn

Ontwikkelingen in de ziekenhuispsychiatrie. Stanneke Lunter, psychiater ZGT, Roessingh, 1 e lijn Ontwikkelingen in de ziekenhuispsychiatrie Stanneke Lunter, psychiater ZGT, Roessingh, 1 e lijn Ziekenhuispsychiatrie Wat is het? Waarom willen we het? Specifieke doelgroepen Specifieke behandelvormen

Nadere informatie

Systemisch kijken, werken en (be)handelen De systeemtherapeut en de systeemtherapeutisch werker

Systemisch kijken, werken en (be)handelen De systeemtherapeut en de systeemtherapeutisch werker Systemisch kijken, werken en (be)handelen De systeemtherapeut en de systeemtherapeutisch Systeemtherapeut en systeemtherapeutisch De systeemtherapeutische aanpak Een probleem of een (psychische) klacht

Nadere informatie

Palliatieve Terminale zorg training voor beroepsbeoefenaren binnen de psychiatrie

Palliatieve Terminale zorg training voor beroepsbeoefenaren binnen de psychiatrie Deelnemer 1 Colofoon Deze training is vanuit een subsidie van het innovatiefonds voor zorgverzekeraars door de projectgroep palliatieve terminale zorg ontwikkeld binnen Geestelijke Gezondheidszorg Eindhoven

Nadere informatie

Deeltijdbehandeling ouderen

Deeltijdbehandeling ouderen jbkmknj Centrum voor ouderenpsychiatrie Eikenstein Deeltijdbehandeling ouderen Informatie voor cliënten Inhoud Wat is deeltijdbehandeling? 2 Voor wie is deze behandeling bedoeld? 2 Behandeling 2 Programma

Nadere informatie

Kinder- en jeugdpsychiatrie

Kinder- en jeugdpsychiatrie I n f o r m a t i e b r o c h u r e Kinder- en jeugdpsychiatrie Kinder- en jeugdpsychiatrie Tel. 016 34 38 21 De afdeling is bereikbaar via de rode pijl, tweede verdieping. INHOUD INLEIDING 2 3 Inleiding...3

Nadere informatie

MET MILDE AANDACHT MINDFULNESSTRAINING

MET MILDE AANDACHT MINDFULNESSTRAINING MET MILDE AANDACHT MINDFULNESSTRAINING IN HET WGC BRUGSE POORT KRISTEL LUYCKX 6 MAART 2014 SOCIETY FOR PSYCHOSOMATIC MEDICINE HET WGC ALS CONTEXT Toegankelijke laagdrempelige gezondheidszorg Integraal

Nadere informatie

Welkom op onze afdeling!

Welkom op onze afdeling! Hemera Vespera Welkom op onze afdeling! Ouderenpsychiatrie 1 Ouderenpsychiatrie Versie 1.0 17 januari 2018 Voor oudere personen (60+) met psychiatrische noden voorzien we in het P.C. Sint-Jan-Baptist een

Nadere informatie

Integrale lichaamsmassage

Integrale lichaamsmassage Integrale lichaamsmassage Eindtermen theorie: - De therapeut heeft kennis van anatomie/fysiologie en pathologie m.b.t. Integrale lichaamsmassage; - De therapeut is zich ervan bewust dat een massage behandeling

Nadere informatie

Academisch Centrum voor Praktische Theologie

Academisch Centrum voor Praktische Theologie 2010-2011 Academisch Centrum voor Praktische Theologie Is spirituele zorg de unieke taak van pastores of behoort het ook tot het werkterrein van de psycholoog? Weten we van elkaar wat we doen met betrekking

Nadere informatie

Geneeskundige Dagen Antwerpen 2016. Voorzitter: Prof. Dr. Bernard Sabbe Covoorzitter: Dr. André Wildiers

Geneeskundige Dagen Antwerpen 2016. Voorzitter: Prof. Dr. Bernard Sabbe Covoorzitter: Dr. André Wildiers Geneeskundige Dagen Antwerpen 2016 Voorzitter: Prof. Dr. Bernard Sabbe Covoorzitter: Dr. André Wildiers GDA 2016: Zorg voor de Psyche! Thema: Psychiatrie: vandaag en morgen Waar: Campus Drie Eiken Wanneer:

Nadere informatie