DE HEIDELBERGER CATECHISMUS. deel II. Preken over Zondag 27 t/m Zondag 52. door. Ds. A.J. Britstra

Transcriptie

1 DE HEIDELBERGER CATECHISMUS deel II Preken over Zondag 27 t/m Zondag 52 door Ds. A.J. Britstra Gehouden in de Hersteld Hervormde gemeente te Doornspijk. STICHTING DE GIHONBRON MIDDELBURG 2015

2 Zondag 27 Heidelberger Catechismus 18 april 2010 Zingen Psalm 135 : 8. Votum en groet. Geloofsbelijdenis. Schriftlezing Deuteronomium Daarom zult gij den HEERE uw God liefhebben, en gij zult te allen dage onderhouden Zijn bevel en Zijn inzettingen en Zijn rechten en Zijn geboden. 2 En gijlieden zult heden weten, dat ik niet spreek met uw kinderen, die het niet weten en de onderwijzing des HEEREN uws Gods niet gezien hebben: Zijn grootheid, Zijn sterke hand en Zijn uitgestrekten arm; 3 Daartoe Zijn tekenen en Zijn daden, die Hij in het midden van Egypte gedaan heeft, aan Farao, den koning van Egypte, en aan zijn ganse land; 4 En wat Hij gedaan heeft aan het heir der Egyptenaars, aan deszelfs paarden en aan deszelfs wagens; dat Hij de wateren van de Schelfzee boven hun aangezicht deed overzwemmen, als zij ulieden van achteren vervolgden; en de HEERE verdeed hen tot op dezen dag. 5 En wat Hij ulieden gedaan heeft in de woestijn, totdat gij gekomen zijt aan deze plaats. 6 Daarenboven, wat Hij gedaan heeft aan Dathan en aan Abíram, zonen van Eliab, den zoon van Ruben: hoe de aarde haar mond opendeed en hen verslond met hun huisgezinnen en hun tenten, ja, al wat bestond, dat hen aanging, in het midden van gans Israël. 7 Want het zijn uw ogen, die gezien hebben al dit grote werk des HEEREN, dat Hij gedaan heeft. 8 Houdt dan alle geboden die ik u heden gebied, opdat gij gesterkt wordt en inkomt en erft het land waarheen gij overtrekt om dat te erven; 9 En opdat gij de dagen verlengt in het land dat de HEERE uw vaderen gezworen heeft aan hen en aan hun zaad te geven, een land vloeiende van melk en honig. 10 Want het land waar gij naartoe gaat om dat te erven, dat is niet als Egypteland, vanwaar gij uitgegaan zijt; hetwelk gij bezaaidet met uw zaad en bewaterdet met uw gang als een kruidhof. 11 Maar het land waarheen gij overtrekt om dat te erven, is een land van bergen en van dalen; het drinkt water bij den regen des hemels; 12 Een land dat de HEERE uw God bezorgt; de ogen des HEEREN uws Gods zijn gedurig daarop, van het begin des jaars tot het einde des jaars. 13 En het zal geschieden, zo gij naarstiglijk zult horen naar mijn geboden die ik u heden gebied, om den HEERE uw God lief te hebben en Hem te dienen, met uw ganse hart en met uw ganse ziel, 14 Zo zal Ik den regen uws lands geven te zijner tijd, vroegen regen en spaden regen, opdat gij uw koren en uw most en uw olie inzamelt. 15 En Ik zal kruid geven op uw veld voor uw beesten; en gij zult eten en verzadigd worden. 16 Wacht uzelven, dat ulieder hart niet verleid worde, dat gij afwijkt en andere goden dient en u voor die buigt; 17 Dat de toorn des HEEREN tegen ulieden ontsteke en Hij den hemel toesluite, dat er geen regen zij en het aardrijk zijn gewas niet geve, en gij haastelijk omkomt van het goede land dat u de HEERE geeft. 18 Legt dan deze mijn woorden in uw hart en in uw ziel, en bindt ze tot een teken op uw hand, dat zij tot voorhoofdspanselen zijn tussen uw ogen. 19 En leert die uw kinderen, sprekende daarvan, als gij in uw huis zit en als gij op den weg gaat en als gij nederligt en als gij opstaat. 20 En schrijft ze op de posten van uw huis en aan uw poorten; 21 Opdat uw dagen en de dagen uwer kinderen in het land dat de HEERE uw vaderen gezworen heeft hun te geven, vermenigvuldigen, gelijk de dagen des hemels op de aarde. 22 Want zo gij naarstiglijk houdt al deze geboden die ik u gebied om die te doen, den HEERE uw God liefhebbende, wandelende in al Zijn wegen en Hem aanhangende, 23 Zo zal de HEERE al deze volken voor uw aangezicht uit de bezitting verdrijven, en gij zult erfelijk bezitten groter en machtiger volken dan gij zijt. 24 Alle plaats waar uw voetzool op treedt, zal uwe zijn; van de woestijn en den Libanon, van de rivier, de rivier Frath, tot aan de achterste zee zal uw landpale zijn. 2

3 25 Niemand zal voor uw aangezicht bestaan; de HEERE uw God zal uw schrik en uw vrees geven over al het land waarop gij treden zult, gelijk als Hij tot u gesproken heeft. 26 Zie, ik stel ulieden heden voor, zegen en vloek: 27 Den zegen, wanneer gij horen zult naar de geboden des HEEREN uws Gods, die ik u heden gebied; 28 Maar den vloek, zo gij niet horen zult naar de geboden des HEEREN uws Gods, en afwijkt van den weg dien ik u heden gebied, om andere goden na te wandelen, die gij niet gekend hebt. 29 En het zal geschieden, als u de HEERE uw God zal hebben ingebracht in het land waar gij naartoe gaat om dat te erven, dan zult gij den zegen uitspreken op den berg Gerizîm en den vloek op den berg Ebal. 30 Zijn zij niet aan gene zijde van de Jordaan, achter den weg van den ondergang der zon, in het land der Kanaänieten, die in het vlakke veld wonen, tegenover Gilgal, bij de eikenbossen van Moré? 31 Want gijlieden zult over de Jordaan gaan, dat gij inkomt om te erven het land dat de HEERE uw God u geven zal; en gij zult het erfelijk bezitten en daarin wonen. 32 Neemt dan waar te doen al de inzettingen en de rechten, die ik u heden voorstel. Gebed. Zingen Psalm 145 : 5 en 6. Wij vervolgen het onderwijs uit onze Heidelbergse Catechismus en vanmiddag is aan de beurt de 27 e Zondag. 72. Vr. Is dan het uiterlijk waterbad de afwassing der zonden zelve? Antw. Neen het; want alleen het bloed van Jezus Christus en de Heilige Geest reinigt ons van alle zonden. 73. Vr. Waarom noemt dan de Heilige Geest den Doop het bad der wedergeboorte en de afwassing der zonden? Antw. God spreekt alzo niet zonder grote oorzaak; namelijk niet alleen om ons daarmede te leren, dat, gelijk de onzuiverheid des lichaams door het water, alzo ook onze zonden door het bloed en den Geest van Jezus Christus weggenomen worden, maar veelmeer, omdat Hij ons door dit Goddelijk pand en waarteken wil verzekeren dat wij zo waarachtiglijk van onze zonden geestelijk gewassen zijn, als wij uitwendig met het water gewassen worden. 74. Vr. Zal men ook de jonge kinderen dopen? Antw. Ja het; want mitsdien zij alzowel als de volwassenen in het verbond Gods en in Zijn gemeente begrepen zijn, en dat hun door Christus' bloed de verlossing van de zonden en de Heilige Geest, Die het geloof werkt, niet minder dan den volwassenen toegezegd wordt, zo moeten zij ook door den Doop, als door het teken des verbonds, der Christelijke Kerk ingelijfd en van de kinderen der ongelovigen onderscheiden worden, gelijk in het Oude Verbond of Testament door de besnijdenis geschied is, voor dewelke in het Nieuwe Verbond de Doop ingezet is. Ik zou voor vanmiddag de nadruk vooral wat willen laten vallen op de 74 e vraag. Twee weken terug bij Zondag 26 hebben we ook enige aandacht gegeven, inhoudelijk dan, aan vraag en antwoord 72 en 73. Daarom schrijven wij vanmiddag boven de preek: DE DOOP ONDER DE BEDIENING VAN HET GENADEVERBOND 1 e. Dat spreekt ons van een verleend voorrecht. 2 e. Een ernstige roeping. In vraag en antwoord 72 wordt ons heel duidelijk gemaakt wat het verschil is tussen het teken van de doop en de zaak van de doop. Het verschil, het onderscheid, tussen het uiterlijke van de doop en het geestelijke van de doop. Dus vraag en antwoord 72 geeft heel duidelijk aan: je moet onderscheid maken tussen gedoopt zijn en zalig zijn, tussen het teken van de zaak te hebben ontvangen en de zaak van het teken te hebben ontvangen. Dat is de nadruk van vraag en 3

4 antwoord 72. En de nadruk van vraag en antwoord 73 is dat er ondanks dat onderscheid, wat we ook nooit moeten opheffen, waarbij we de doop een plaats en een inhoud geven die alleen maar verwoestend zal zijn, omdat dan mensen ten diepste zalig worden gesproken op grond van hun doop, terwijl ze het niet zijn door het werk van de Geest. Maar vraag en antwoord 73 legt er alle nadruk op dat juist de kinderen van de Heere gaan verstaan dat er een onlosmakelijk verband ligt tussen het teken dat zij zichtbaar aanschouwen en de zaak daarvan die aan hun hart wordt geschonken. Dus vraag en antwoord 73 legt de nadruk op het bijeen horen van het teken en de zaak, zodat Gods kinderen juist (dat hebben we twee weken veel breder gedaan, daarom doe ik het nu maar heel kort) gaan verstaan dat wat door de doop wordt uitgebeeld, door Gods Geest in hun hart en leven beslag heeft gekregen. Zo worden zij ook door de doop verzekerd. Immers, daartoe waren de sacramenten gegeven door de Heere: tot versterking en tot verzekering. Daartoe gebruikt de Heilige Geest het ook in hun leven. We hebben toen ook gezegd dat het voor het volk van de Heere, voor degenen die de Heere in oprechtheid vrezen, tot grote schade is als ze daar niet het rechte zicht op krijgen. Als we wel heel erg waarschuwen voor het overschatten van de doop, maar geen oog hebben voor ons eigen onderschatten van de doop. Terwijl het juist zo n heerlijk teken is, wat de Heilige Geest wil gebruiken om als door een venster, zo mag je het wel zien, zodat dat uiterlijke teken als het ware een venster wordt waardoor je mag binnen kijken in de zaken die in Christus je deel zijn geworden en nog steeds worden. Zodat je dus niet bij het uiterlijke teken blijft staan. Dat doen mensen die zich op grond van de doop zo rijk schatten, dat ze menen dat ze naar de hemel gaan, of dat er wel iets heel ergs moet gebeuren willen ze nog verloren gaan, bijvoorbeeld breken met de kerk. Wat je dan doet, is, dat je eigenlijk de luiken voor dat raam legt. Je doet de luiken dicht en je staart blind op die luiken. Je mag die luiken zien en met die luiken heb je gemeend naar binnen te kijken. Het zal niet gaan. Maar velen denken wel dat het zo is. Nee, die luiken moeten open gaan door het werk van de Geest, zodat de doop verstaan wordt. Dat doet de Heilige Geest. Dan mogen ze door het raam van het teken op de zaak zien die daar achter ligt en die daar onlosmakelijk mee verbonden ligt en is. Dus dat is het verschil tussen vraag en antwoord 72 en 73. Dan mogen we wel letten op die woordjes die daar gebruikt worden. Dat in vraag 73 staat: God spreekt zo niet zonder grote oorzaak. Dat moet ons al met grote eerbied voor het spreken van God in de doop en over de doop vervullen. Maar vervolgens ook namelijk niet alleen. Niet alleen, maar veelmeer, omdat Hij ons door dit Goddelijke pand en waarteken wil verzekeren dat wij zo waarachtig, dus zo in waarheid, van onze zonden geestelijk, dus voor God, gewassen zijn, niet in onze waarneming, maar wel voor God en voor de waarneming van het geloof, als wij uitwendig met het water gewassen worden. Dus de nadruk ligt op de zaak. Veel meer. Daar mag weleens een streep onder gezet worden, ook in onze dagen. En dan vraag en antwoord 74. Waarom heb ik boven de preek gezet: De doop onder de bediening van het genadeverbond? Wel, wij moeten helder onderscheid maken tussen het verbond zelf, het genadeverbond, en de bediening van dat verbond. Er is een groot verschil tussen, laat ik het zo helder proberen te maken, een groot verschil tussen het heil zelf en de verkondiging van dat heil. Wij leven allemaal onder de verkondiging van het heil zoals dat in het Evangelie klinkt. Ons allen wordt gepredikt dat er zaligheid is in Christus Jezus. En er staat heel eenvoudig in uw Bijbeltje: Wie maar wil, die neme om niet. Daar moeten we niet allerlei dingen omheen bouwen, zodat het weer precies klopt met mijn bekrompenheid. Wie wil, die neme om niet. Nu weet ik wel, dan kun je gelijk gaan zeggen: Welk mens wil? Dat is helemaal waar. En achter die zaak brengt de Heilige Geest ook zeker wel, maar dat doet op zich niets af van die woorden: Wie wil, die neme het om niet. Dat blijft waar, al wil niemand. Want God is niet bekrompen hoor. Maar wij mensen moeten er niets van hebben. Maar dat maakt dat wat God zegt daarom niet minder waar. De doop ook. Je kunt door twee goddeloze ouders gedoopt worden, door ouders die niets van God en Zijn gebod weten. Je kunt gedoopt worden door ouders die eigenlijk meer met de wereld leven dan met de kerk. Je kunt met ouders leven die je wel voorleven hoe je verloren gaat, maar die je niet voorleven hoe je behouden moet worden. Maar als die twee hun kind ten doop houden en dat krachtens het bevel van God. Hetwelk trouwens niets afdoet aan het feit dat degene die zonder een waarachtig hart komt, niet mag dopen. Dat iemand die in huichelachtigheid, uit gewoonte of bijgelovigheid komt, niet mag dopen. En dat wie niet doopt, schuldig staat aan de dood van zijn kinderen. En dat wie de doop dus maar afwijst, want dit klopt niet en dat klopt niet, ongehoorzaam is aan het bevel van God. Want hoe je het ook draait en hoe je het ook wendt of keert, u komt altijd in de klem te 4

5 zitten, altijd. En als u niet in de klem zit, dan bedriegt u zichzelf. Maar reken er maar op, vroeger of later, op tijd of te laat, komt u in de klem. Want u mag niet dopen zonder geloof, en u moet dopen vanwege Gods bevel. Beide is waar. Probeer het nu maar niet op te lossen door een van tweeën af te zwakken of aan te dikken, want dan hebt u het Woord Gods tegen. Daar krijg je de Heere nooit in mee hoor. Maar hoe je het ook wendt of keert, wij dopen nog steeds niet op grond van het geloof van de ouders. En de doop die wij aan de kinderen toepassen, die is in haar waarheid niet afhankelijk van het geloof en de godzaligheid van die ouders. Want dat zou betekenen dat als je een bekeerde vader en/of moeder hebt, dan ben je wel echt gedoopt, en als dat niet zo is, dan is het allemaal erg in twijfel. Nou, daar help ik u vandaag wel uit, op grond van Gods Woord. Al zijn je ouders stik onbekeerd, en dat is vreselijk hoor, dat is vreselijk. Dan mag je wel vragen: Heere, bekeer mijn ouders. Maar al zijn ze nog zo onbekeerd en leven ze meer met de wereld dan met de kerk; die doop is waar. En wat God in die doop je verkondigt, is waar. Want de doop is in haar waarheid nooit afhankelijk van de ouders. Ook niet van de dominee hoor. Al zou je de lichtste dominee hebben. Al zou je een vrijzinnige dominee hebben. Mag ik het een beetje op de spits drijven? Al zou je een dominee hebben die de opstanding van de Heere Jezus Christus loochent, en hij doopt je met water in de Naam des Vaders, des Zoons en des Heiligen Geestes, dan is die doop waar. Want de doop is ook in haar waarheid niet afhankelijk van de waarheid van die knecht of van zijn onwaarheid. De dwaasheid van die knecht, zelfs de onbekeerdheid van die knecht, verleent geen enkele waarde aan de doop. Natuurlijk is het voor ons belangrijk dat wij weten wie ons kind doopt. Maar wees er ook voorzichtig mee. De waarheid van je doop is er in genen dele afhankelijk van. Als je jezelf afvraagt: Toen en toen ben ik gedoopt door iemand van wie ik toch geloof dat hij de waarheid niet bracht, en van wie ik toch geloof dat hij zielen voor de eeuwigheid misleidt. Dat kan waar zijn. Maar die doop blijft ook waar. Want de doop is een inzetting van God. Die inzetting is niet meer of minder waar in afhankelijkheid van degene die die inzetting toepast. Uiteraard, het moet recht geschieden. Maar daar is de waarheid niet afhankelijk van. Daarom accepteren wij ook als er mensen uit de roomskatholieke kerk over komen naar onze gemeente, of naar welke gemeente van gereformeerde signatuur dan ook. Als daar een roomskatholieke over komt, dan hoeven ze niet over gedoopt te worden. Dan hoeven ze niet opnieuw gedoopt te worden. Want de doop die zij binnen de roomskatholieke kerk ontvangen geldt. Hoezeer de roomse kerk ook dwaalt aangaande het sacrament van de doop, alsof je met het water ook de genade hebt. Dat weet u toch nog wel! Dat is niet waar. Maar al dwalen ze nog zo in de leer van de doop, in de inzetting van de doop, die is naar het Woord van God. Die vervullen ze naar de inzetting van de Heere Jezus Christus op de dag van Zijn hemelvaart. En dus is de doop van een roomskatholiek christen (als ik het zo mag zeggen) net zo waar als uw en mijn doop. Ook dat is goed om te beseffen, zodat we er een recht zicht op hebben. Want daar kunnen zoveel bange vragen zijn. Maar als je gedoopt bent in de Naam van de drieenige God met water, door een wettige voorganger, dan is je doop waar. Dan ben je door God gedoopt. Dat is een ontzaglijk groot voorrecht dat de Heere verleent. Want wij leven niet (dan zeg ik het maar even op de wijze van de Heere Jezus Christus) als in Sodom en Gomorra. Ja, het is Sodom en Gomorra om ons heen hoor. Het is Sodom en Gomorra bij velen in huis helaas. We leven temidden van de wereld. Maar wij leven niet als in Sodom, maar wij leven als in Bethsaïda in Kapernaüm, waar de Heere Jezus Christus Zijn grote wonderwerken doet. Daar leven wij. Wij leven onder de bediening van het genadeverbond. Dat wil zeggen, onder de verkondiging dat Christus het Verbond is voor verloren zondaren. Wij leven onder de prediking van het Woord dat Christus de Zaligmaker der wereld is. Wij leven onder de prediking van het Woord, want het gaat in de doop om dat Evangelie. Wij leven als in de straten waar de Heere Jezus Christus heeft onderwezen, waar Hij naar de synagoge is gegaan, waar Hij Zijn wonderwerken deed. Dáár leven wij. Beseffen we dat wel?! Waarom moeten die kinderen gedoopt worden? Wel, dat komt omdat ze binnen Jeruzalem geboren zijn. Ze zijn binnen de zichtbare kerk geboren, die God uit die grote hoop van het menselijke geslacht heeft afgezonderd, onder de prediking door het teken en zegel van de doop. Hij heeft ze afgezonderd en een plaats gegeven, ons allen, indien we gedoopt zijn? Nee, indien wij uit christelijke ouders geboren zijn. Dat is nog net iets ruimer dan gedoopt zijn. Maar wij zijn in dat opzicht afgezonderd tot, ja van de wereld, en tot een leven voor God. Daartoe zijn wij allen afgezonderd. Niemand van ons heeft de vrijheid om te leven zoals hij wil. Niemand van ons heeft de vrijheid om te kiezen of niet te kiezen. Dacht u nu echt dat de Heere u in dat opzicht een keus tegen Hem toe laat! Dat Hij het rechtmatig acht dat u met uw gedoopte voorhoofd onder de prediking zoudt leven zoals u wilt en uit zou willen maken! De Heere stelt u helemaal niet voor de 5

6 keus. Hij heeft u gedoopt en daarmee heeft Hij gezegd: Dit is de weg waarin Ik wil dat gij zult wandelen, en in die weg zal Ik uw God zijn. U maakt niet zelf de dienst uit thuis. Hij maakt de dienst uit, en Hij legt Zijn rechten en inzettingen aan een ieder van ons op. Daarom moeten die rechten en inzettingen ook in de prediking helder uiteen gezet en ingescherpt worden, zodat u nooit de gedachten hebt dat u zelf wel mag kiezen. Ja maar, ik ben nog ongelovig. Daar heeft God niets mee te maken, met eerbied gesproken, want u mag niet ongelovig zijn en u mag niet onbekeerd zijn. Ja maar Sterf nu eens aan dat ja maar. U hebt maar te wandelen in de wegen des Heeren. U wordt krachtens uw doop, als een verleend voorrecht, verplicht en vermaand tot een nieuwe en godzalige levenswandel. Maar dat gaat toch niet zonder genade. Nee, dat gaat niet zonder genade. Worstelt u daar om?! Smeekt u daar om?! Want we kunnen een heleboel bezwaren hebben, maar dan zou ik u willen vragen: Gelooft u nu dat God een arm met macht heeft om te verlossen of niet? Gelooft u nu dat God al uw bezwaren wel weet op te lossen of niet? Of houden we het nog goed vol onder onze bezwaren? Houdt u het er goed onder vol? Ze zullen eens als een molensteen rondom uw hals zijn, om u tot in het onderste van de hel weg te stoppen. Reken er op! Voor God is er geen bezwaar te groot hoor. Uw doodstaat staat God niet in de weg. De vijandschap van uw hart staat God niet in de weg. Uw hemelhoge Gode tergende schuld staat God niet in de weg. Of dacht u van wel?! Dacht u dat uw val dieper is dan het werk van de Heere Jezus Christus? Dacht u dat uw verdorvenheid sterker is dan de reinigende macht van de Heilige Geest? Dacht u dat?! De meesten denken het. De meesten (dat moet ik misschien nog eerder zeggen) denken er helemaal niet over na of aan. Die leven er zo bij langs. Of nemen aan dat ze het wel hebben. Hoevelen zijn er die zeggen: Ja maar, God is toch genadig! Dat heb ik weleens vaker gezegd. En soms dan ijst het je over je rug heen, wat men durft te zeggen over een genadig God, terwijl men als een goddeloze leeft. U moet niet menen dat God uw goddeloosheid vergeeft buiten bekering, buiten de droefheid naar God en buiten een ernstig en welmenend leedwezen en vlieden van de zonden om. Daar moet u echt maar niet op rekenen. Want Hij is niet genadig buiten het recht om. Hij is nooit genadig buiten bekering om. Als God Zich in genade tot je wendt, dan kom je tot bekering. Dan ga je strijden tegen de zonde. Dan ga je de zonde haten. Dan ga je niet zeggen: Ja maar, we zijn allemaal zondaren, mensen, en we brengen het allemaal niet zo ver, en ja, natuurlijk, de een mag wat heiliger leven dan de ander. Er wordt wat gekletst hoor, vanuit de gedachte dat God genadig zou zijn. Vergeet het maar! Ook dat zou ik vanmiddag helder willen brengen. Hoe genadig God Zich ook toont in de doop en in dat verleende voorrecht, maar vergeet het maar dat Hij u de zonden zal vergeven, tenzij dat u als een sterveling, als een smekeling, als een des doods schuldige tot Hem om genade leert vragen en ook in uw leven ernst maakt met de rechten en de inzettingen des Heeren. We hebben niet voor niets Deuteronomium 11 gelezen. Moet u eens kijken hoeveel ernst de Heere daar met Zijn rechten en inzettingen maakt. Dat zijn verleende voorrechten. Dat volk staat als aan de rand van Kanaän. Dan moet je eens kijken wat ze achter hebben gelaten. Vele doden, die vanwege (zegt de Hebreeënbrief) hun ongeloof niet zijn in gegaan. Deelden ze niet in de voorrechten? Dan moeten we maar eens luisteren naar wat Paulus zegt. Ze zijn allemaal door de Rode Zee gegaan, en ze hebben allemaal uit de Steenrots, dat is Christus, gedronken. Ze hebben allemaal van dat hemels Manna gegeten. Zijn dat geen voorrechten! Zijn dat geen hemelse voorrechten! Is dat geen genade! Is dat niet bijzonder! Om maar even terug te komen op het nabij komende, van vanmorgen. Hoeveel kan er ontvangen worden, terwijl je toch vanwege je ongeloof niet in zult gaan. Dan heb je het wel allemaal ontvangen hoor. Dan heb je in de doop heerlijk onderwijs, welmenend onderwijs, ja, de verkondiging van de beloften, die ja en amen zijn in Christus, ontvangen. Daar mag je van mij rustig van zeggen: die heb je! Maar kennen we de waarde er van? Kennen we de ernst er van? Weten we welke verplichtingen daaruit voortvloeien? Weten we dat? Want je kunt veel hebben hoor, en voor eeuwig verloren gaan. Je kunt heel erg veel hebben en heel erg dichtbij komen, en toch verloren gaan. Dus met al dat hebben moet je ook maar weer oppassen. Want het gaat er wel om: is er geloof? Het volk van Israël staat als aan de rand, op de drempel, van het beloofde land. En weet u, het is allemaal al vast bij God. Hij gaat het hen geven. Dat is niet afhankelijk van hen hoor. Al moeten we er goed op letten, ze hebben het slechts in bezit gekregen door de strijd. Dat verstaat Gods volk. Die weten: ze moeten strijden, en toch hangt het van hun strijd niet af. Maar ze moeten strijden. Zonder strijd zal het nooit gaan. Maar als ze de overwinning behalen en als ze in mogen gaan en die steden krijgen en straks in rust en vrede lange tijd onder Salomo mogen leven, dan is één ding zeker: dat is een vrije gave van God geweest, waarin zij in alles van Hem afhankelijk waren. Want 6

7 Hij gaf hen de overwinning. Hij gaf hen de kracht tot de strijd. Hij gaf hen alles in de strijd. Maar het gaat nooit buiten die strijd om. Zo is het met de doop nu ook. Velen tegenwoordig houden er een verbondsleer op na, dat je zonder worstelingen, zonder crisis, zonder dat het door de diepten gaat, zonder dat je jezelf leert verliezen, zonder dat je gaat verstaan wat het bloed van Christus in haar kracht is, zalig wordt. Je bent gedoopt en daarmee heb je de beloften, en dan, ja dan ben je er toch! Daar moet je alleen nog mee verder komen. Ja, je moet dan maar proberen voor de Heere te leven. Je moet maar netjes leven. Je moet serieus leven. Daar doen we niets van af. Maar het probleem is dat ze daarmee zalig zijn. En dat is bedrog. Want u moet niet denken dat je van onder de bediening van het genadeverbond in de zaak van het genadeverbond zelf wordt gebracht zonder de dood te sterven, zonder verloren te gaan, zonder worstelingen, zonder strijd, zonder sterven aan jezelf, zonder het komen van God in Zijn genade. Dat moet je niet denken. Al is het een verleend voorrecht, niet te hoog te waarderen. En het is een ernstige roeping voor ons allemaal. Als de Heere werkt met dat voorrecht en door die roeping, dan gaan al die dopelingen zichzelf leren kennen als verbondsbrekers. Dan bedoel ik zelfs niet alleen maar dat zij met Adam het werkverbond hebben verbroken. Maar dat ze, terwijl ze onder de bediening van het genadeverbond leefden, onder de prediking van het Evangelie, onder de aanbiedingen van het heil en al de heilige eisen tot geloof en bekering, dat ze moeten belijden: Heere, dagen zonder getal De een meer dan de ander, maar de een even schuldig als de ander. Ik heb er geen acht op geslagen. Niet alleen gezondigd tegen de wet, maar ook gezondigd tegen het Evangelie. Zo lange tijd het bloed van Jezus Christus onrein geacht. Zo lange tijd als die verharde farizeeërs geweest. Zo lange tijd geweest als die onoplettende hoorders. Zo lange tijd als degenen die wel een poosje achter de Heere Jezus aan zijn gekomen, maar toen Hij van zaken ging spreken die geen enkele aansluiting bij hun hart vonden, zodat ze zeiden: Deze dingen zijn hard, wie kan daar bij leven, wie houdt het daar onder uit?, dat ze gaan. Er zijn tweeërlei kinderen des verbonds. Er zijn tweeërlei ranken in de ware Wijnstok, Jezus Christus. Er zijn tweeërlei zonen in het huis van de Vader. Die verloren zoon die gered werd, en die oudste zoon die er altijd bij leefde, die er altijd bij zat, die mocht leven van de rijkdom van zijn vader, stond er buiten, verstond er niets van. Een kind van God krachtens het verbond. Want de Heere zegt in Zijn Woord, Mattheüs 8 vers 12: Kinderen van het Koninkrijk zullen uit geworpen worden. Hoe kun je dat nu zeggen? Kinderen van het Koninkrijk, dat wil zeggen, zij die afgezonderd waren van de wereld tot een Gode toegewijd leven. Wandel in deze weg. Zegen en vloek. Wandel in die weg van gehoorzaamheid. Die daarmee kinderen van het Koninkrijk waren, erfgenamen van het Koninkrijk van God, onder de bediening, zullen uit geworpen worden. Dan zijn twee dingen waar. Wij allen die uit christelijke ouders geboren zijn en ten doop werden gehouden, zijn bondelingen. Dat zijn wij hoor. Kinderen van het Koninkrijk. En die kunnen heel goed buiten geworpen worden als zij niet leren wat Jakob leerde. Zo probeer ik het vanmiddag maar duidelijk te maken. Jakob was een kind van God. Ezau was een kind van God. En toch beiden met een eeuwig verschil. De een alleen krachtens de bediening van het genadeverbond. En de ander krachtens de ware inlijving in Christus door het geloof. De een op het erf in de voorhof. Die hoort er bij. Maar de ander ingeleid in de heilgeheimen van God, die die tempel is ingebracht. Niet is buiten blijven staan op de voorhof. Hoe groot het ook is om op het brandofferaltaar te zien en de verkondiging van dat bloed. Maar die in die priester en ook in die hogepriester naar binnen zijn geweest, die daar die kandelaar hebben zien branden, die toonbroden, dat reukofferaltaar, de heerlijkheid van het heilige. Maar nog verder. Dan ga ik weer naar Jakob. Nog verder. Jakob is ook met die hogepriester in het heilige der heilige geweest. Waar? Toen hij bij Pniël was. Want in Pniël heeft hij zo leren worstelen met God En weet u, die twee dingen gaan nu samen. Ik hoop dat u het door de Geest van God mag verstaan. Dan ben je volstrekt lijdelijk, en je bent volstrekt werkzaam. Dat ben je tegelijk. Je bent tegelijk als een die niets kan en niets hoeft, niets moet. En je bent aan de andere kant tegelijk een die alles doet, worstelen met de Heere, als een die lijdelijk is. Begrijpt u? Dan kan hij de Heere niet laten gaan, tenzij Hij hem zegent. Zonder vergeving, zonder die gerechtigheid van Christus, Heere, kan ik U niet laten gaan. Die worstelingen, die crisis, die diepte, die afsnijding. Niet slechts van de wereld en je werken, maar ook van je leven. En dan gezegend te worden uit dat heerlijk genadeverbond. Kijk, dan ben je ten volle een bondeling. Als er geen Bethel en/of Pniël in ons leven is, dan ben je wel uitwendig (om het maar zo te zeggen) een bondeling, terwijl je inwendig alleen maar een verloren adamskind bent, zonder genade, zonder zaligheid, zonder Christus, zonder God, zonder hoop, zonder erfenis, zonder hemel. Het gaat er om dat we een bondeling mogen worden die van 7

8 de voorhof wordt geleid in het heilige en in het heilige der heilige. Dat wij, ook als we die oudste zoon zijn, toch verstaan wat die verloren zoon heeft mee gemaakt. Want die oudste zoon kan ook een verloren zoon worden. Daar hoef je niet voor helemaal naar de wereld te zijn geweest en gebroken te hebben met God en Zijn gebod en je in allerlei dierlijke zinnenlust hebben over gegeven. Dat is heel niet nodig. We moeten ook vooral niet denken dat dat bekering is waar men krachtdadig vanuit de wereld getrokken is. Daar wordt vaak hoog tegenaan gezien. En dat is groot. Maar dat is Gods gewone weg niet. Gods gewone weg is om binnen de kring van de bediening van het genadeverbond Zijn bondelingen, die Hij Zich heeft toegeëigend, door die voorzienige regering van hun leven, dat ze onder die bediening en onder die verkondiging geleidelijk, maar zeker, en nooit buiten worsteling, zullen worden toegebracht. Dat is de plaats. God kan je bekeren op het voetbalveld. God kan je bekeren in de disco. God kan je bekeren op welke plaats dan ook. Maar Hij wil je bekeren binnen de kring van de kerk. Hij wil je bekeren onder de prediking. Daarom is het een groot voorrecht daar te mogen verkeren. Verwacht vooral niet dat God je bekeert op het voetbalveld, want daar heb je geen enkele belofte in Gods Woord voor. Verwacht vooral niet dat God je gaat bekeren in de disco. Verwacht veel meer dat Hij je daar laat wandelen in het goeddunken van je hart. Reken daar maar op en reken daar maar mee. Want die kans is veel en veel en veel groter. De kans dat Hij je daar bekeert is miniem klein. Maar Hij geeft ons Zijn rechten en inzettingen, zodat Hij daar wil bekeren waar Hij Zijn Woord laat verkondingen in Zijn huis. Daar mag je het zoeken. Daar mag je er om vragen. Daar wil Hij er om gevraagd zijn. Daarom, de maatstaf voor ons is niet wat God kan, want dat zal nog eens tegen je getuigen. Maar de maatstaf is wat God wil. Dat staat in het Woord: Wandel in Mijn rechten en inzettingen. Dan zou ik tenslotte dit nog willen zeggen. Op tweede Paasdag hebben velen (ik blijf dat toch zeggen) belijdenis des geloofs gedaan, afgelegd. Hebben ze daar nu voor gekozen? Zal ik u vanmiddag wat vertellen! Dacht u dat God dat aan onze keuze over laat. U zegt: Ja maar, ik heb geen bewuste bekering en ik weet niets van dat zalige heil in Christus aan mijn eigen hart geopenbaard. Ja maar, is dat een reden voor u om uw leven aan de Heere te onthouden dan? Hebt u het recht om onbekeerd te zijn en dus maar geen geloofsbelijdenis te doen? Ja maar, het moet toch in waarheid zijn? Weet u wat voorop gaat in het Woord des Heeren? De plicht gaat in het Woord des Heeren voorop. Hoeveel onbekeerde mensen stonden daar bij de grens van Israël in Deuteronomium 11? Want hoevelen zijn, toen ze de grens zijn over gegaan, alsnog door ongeloof verloren gegaan. Maar de Heere heeft gezegd: Dit zijn Mijn rechten en inzettingen. Ik stel u voor (niet voor de keus). Nee, maar Ik stel u voor zegen en vloek. Dan zegt Hij niet: Nu mag u zelf gaan bepalen of u ja en amen zegt. Weet u wat Hij in hoofdstuk 27 zegt? Kijk het maar na. En het volk zegge amen. Dat wil zeggen: Hij legt hen de plicht op om amen te zeggen op zegen en vloek. Dan is de eerste vraag niet: Heb ik het wel en ben ik het wel? De eerste vraag is: Wat wil God dat je doet? En in die weg hebben we ook doen van belijdenis des geloofs te zien. Hij eist het van ons. En jij bent het verplicht, en u. Want Hij wil dat u zult wandelen in Zijn rechten en plichten. Dan geldt van geloofsbelijdenis doen hetzelfde als van onze kerkgang. Als het niet met een volkomen hart geschiedt en als het niet in waarachtige bekering plaats vindt, dan zal het eenmaal erbarmelijk zwaar tegen u getuigen. En u gaat toch zeker niet zeggen: ik kan beter maar niet meer naar de kerk gaan. Want weet u wat u dan doet? Dan ga je God, de God van het verbond, moedwillig uit de weg. Ja toch! En als je geen belijdenis doet in het openbaar, om wat voor reden ook, nadat je tot je verstand bent gekomen en het onderwijs van de kerk tot je hebt genomen, en je doet geen belijdenis, weet je wat je doet, wat u doet? Je gaat God moedwillig uit de weg. Dan kunnen we een heleboel tegenwerpingen hebben, maar het blijft de waarheid. Geen belijdenis doen is God moedwillig uit de weg gaan. Ja maar, hoe moet het dan? In de weg van de plicht. Vragen of de Heere het voor je opent. Maar niet de plicht daarvan afhankelijk maken, maar wandelen in die weg, opdat Hij het in die weg voor je mag openen en in die weg je tot een zegen zal stellen. Wanneer wij God moedwillig uit de weg gaan lopen, terwijl Hij ons Zijn rechten en inzettingen heeft verkondigd: Wee u. En al maakt het wandelen in die rechten en inzettingen ons niet zalig, het is wel de enige weg waarin Hij de zaligheid komt uit te delen. Niet alleen komt voor te stellen, maar ook komt uit te delen. Daarom hebt u maar te wandelen in die weg. Ik hoop dat degenen die geen belijdenis des geloofs hebben gedaan, dat toch ernstig overwegen. Dan niet eerst gaan kijken: Wat zit hier? Maar eerst gaan kijken: Wat staat daar? Dat gaat voorop. En dan maar gaan in die weg die je niet kunt gaan, en toch gaan. Want dat kan tot heil 8

9 zijn. Maar je leven moedwillig onder de bediening van het genadeverbond met een gedoopt voorhoofd, verantwoordelijk voor alles wat je doet, met die zaken heel bewust een weg gaan die niet naar Gods rechten en inzettingen is, dat zal tot uw eeuwig verderf zijn. Hangt je zaligheid van geloofsbelijdenis doen af? Hangt je zaligheid van gedoopt zijn af? Nee! Maar wij weten meer uit Gods Woord, en wij weten beter uit Gods Woord. En dus hebben we beter te doen. Dan geldt voor ons allen, ook voor de jonge mensen: je hebt een gedoopt voorhoofd. Je kunt niet van de kerk en van de wereld tegelijk zijn. Je kunt niet de Heere God dienen en de satan dienen. Die doop roept ons allen toe: U moet voor Mij leven. Ik heb recht op u en jou. Hij heeft recht op ons aller leven. Dan hebt u er maar alles aan te doen om daar gehoor aan te geven, krachtens de heiligheid en de waarachtigheid van de doop. Dan hoop ik van ganser harte, ouders, dat je je jonge en oudere kinderen mag onderwijzen in die weg en ze eerlijk mag onderwijzen hun verlorenheid in Adam en het behoud door het wonder van genade in Christus. Dat je ze mag onderwijzen dat die beide ons nu in de doop worden voorgehouden, biddend of de Heilige Geest die luiken van de uiterlijkheid zou willen wegnemen, opdat ze mogen blikken, door genade, door dat glas van het teken op de zaak waar het om gaat. Want hoevele ouders Laten we maar bij onszelf beginnen. We hoeven geen anderen aan te kijken. Dat moet je nooit doen in de kerk, luisteren voor een ander. Dat is preciess verkeerd. Je moet voor jezelf luisteren. Dat we bij onszelf eens nagaan: Heere, hoe staat het dan met onze opvoeding? Hoe staat het nu met onze beloften, duur en plechtig aan U gedaan? Dan hebben we allemaal genoeg stof om ons te verootmoedigen. Dan mocht de Heere ons allemaal wel in oprechtheid in de schuld brengen, om vervolgens ook de hand aan de ploeg te slaan. Het niet op te lossen met: ja, het zou anders moeten, het zou beter moeten, het zou meer moeten. Dat is taal uit de hel. Al kun je er nog zo mee worstelen. Dat is een andere zaak. Maar heel gemakkelijk zeggen: Ja, het zou wel anders moeten. Daar heeft God niets mee te maken. Het moet anders. Dat u het dan ook anders zou doen, opdat u in die weg tot stervens toe in de klem zou komen. Tot stervens toe! Opdat u ook in waarheid die genade van die God van uw doop en die God van het verbond en die God van de zichtbare kerk, nodig mag krijgen: Heere, verleen mij toch die genade. Persoonlijk, maar ook als een vader en een moeder, een opa en een oma, temidden van het gezin. Nu mag de vraag toch wel gesteld worden, en daar zal een worstelende ziel die alles mist, nog amen op zeggen. Wie heeft nu lust de Heere te vrezen? Het allerhoogst en eeuwig goed, Die Zich zo heerlijk in Christus openbaart in de voorwerpelijkheid van de doop. Wie heeft nu lust uit de gemeente van Doornspijk om die God te dienen? Je hebt niks, je bent niets en je wordt nooit wat. En toch lust om Hem te dienen? God zal Zelf zijn, maar ook haar Leidsman wezen en leren hoe zij of hij wandelen moet. Zingen Psalm 25 : 6. Dankgebed. Slotzang Psalm 81 : 11 en 12. Zegenbede. AMEN. *** 9

10 Zondag 28 Heidelberger Catechismus 2 mei 2010 Zingen Psalm 146 : 3 en 4. Votum en groet. Geloofsbelijdenis. Schriftlezing Johannes 6 vers 22 t/m Des anderen daags de schare, die aan de andere zijde der zee stond, ziende dat aldaar geen ander scheepje was dan dat ene, waar Zijn discipelen ingegaan waren, en dat Jezus met Zijn discipelen in dat scheepje niet was gegaan, maar dat Zijn discipelen alleen weggevaren waren; 23 (Doch er kwamen andere scheepjes van Tibérias nabij de plaats waar zij het brood gegeten hadden, als de Heere gedankt had.) 24 Toen dan de schare zag dat Jezus aldaar niet was, noch Zijn discipelen, zo gingen zij ook in de schepen, en kwamen te Kapérnaüm, zoekende Jezus. 25 En als zij Hem gevonden hadden over de zee, zeiden zij tot Hem: Rabbi, wanneer zijt Gij hier gekomen? 26 Jezus antwoordde hun en zeide: Voorwaar, voorwaar zeg Ik u, gij zoekt Mij, niet omdat gij tekenen gezien hebt, maar omdat gij van de broden gegeten hebt en verzadigd zijt. 27 Werkt niet om de spijze die vergaat, maar om de spijze die blijft tot in het eeuwige leven, welke de Zoon des mensen ulieden geven zal; want Dezen heeft God de Vader verzegeld. 28 Zij zeiden dan tot Hem: Wat zullen wij doen, opdat wij de werken Gods mogen werken? 29 Jezus antwoordde en zeide tot hen: Dit is het werk Gods, dat gij gelooft in Hem Dien Hij gezonden heeft. 30 Zij zeiden dan tot Hem: Wat teken doet Gij dan, opdat wij het mogen zien en U geloven? Wat werkt Gij? 31 Onze vaders hebben het manna gegeten in de woestijn, gelijk geschreven is: Hij gaf hun het brood uit den hemel te eten. 32 Jezus dan zeide tot hen: Voorwaar, voorwaar zeg Ik u, Mozes heeft u niet gegeven het brood uit den hemel, maar Mijn Vader geeft u het ware Brood uit den hemel. 33 Want het Brood Gods is Hij Die uit den hemel nederdaalt, en Die der wereld het leven geeft. 34 Zij zeiden dan tot Hem: Heere, geef ons altijd dit Brood. 35 En Jezus zeide tot hen: Ik ben het Brood des levens; die tot Mij komt, zal geenszins hongeren, en die in Mij gelooft, zal nimmermeer dorsten. 36 Maar Ik heb u gezegd, dat gij Mij ook gezien hebt, en gij gelooft niet. 37 Al wat Mij de Vader geeft, zal tot Mij komen; en die tot Mij komt, zal Ik geenszins uitwerpen. 38 Want Ik ben uit den hemel nedergedaald, niet opdat Ik Mijn wil zou doen, maar den wil Desgenen Die Mij gezonden heeft. 39 En dit is de wil des Vaders, Die Mij gezonden heeft, dat al wat Hij Mij gegeven heeft, Ik daaruit niet verlieze, maar hetzelve opwekke ten uitersten dage. 40 En dit is de wil Desgenen Die Mij gezonden heeft, dat een iegelijk die den Zoon aanschouwt en in Hem gelooft, het eeuwige leven hebbe; en Ik zal hem opwekken ten uitersten dage. 41 De Joden dan murmureerden over Hem, omdat Hij gezegd had: Ik ben het Brood Dat uit den hemel nedergedaald is. 42 En zij zeiden: Is Deze niet Jezus, de Zoon van Jozef, Wiens vader en moeder wij kennen? Hoe zegt Deze dan: Ik ben uit den hemel nedergedaald? 43 Jezus antwoordde dan en zeide tot hen: Murmureert niet onder elkander. 44 Niemand kan tot Mij komen, tenzij dat de Vader, Die Mij gezonden heeft, hem trekke; en Ik zal hem opwekken ten uitersten dage. 45 Er is geschreven in de Profeten: En zij zullen allen van God geleerd zijn. Een iegelijk dan die het van den Vader gehoord en geleerd heeft, die komt tot Mij. 46 Niet dat iemand den Vader gezien heeft dan Die van God is; Deze heeft den Vader gezien. 47 Voorwaar, voorwaar zeg Ik u: Die in Mij gelooft, heeft het eeuwige leven. 48 Ik ben het Brood des levens. 49 Uw vaders hebben het manna gegeten in de woestijn en zij zijn gestorven. 50 Dit is het Brood Dat uit den hemel nederdaalt, opdat de mens daarvan ete en niet sterve. 10

11 51 Ik ben het levende Brood Dat uit den hemel nedergedaald is; zo iemand van dit Brood eet, die zal in der eeuwigheid leven. En het brood dat Ik geven zal, is Mijn vlees, hetwelk Ik geven zal voor het leven der wereld. 52 De Joden dan streden onder elkander, zeggende: Hoe kan ons Deze Zijn vlees te eten geven? 53 Jezus dan zeide tot hen: Voorwaar, voorwaar zeg Ik ulieden, tenzij dat gij het vlees van den Zoon des mensen eet en Zijn bloed drinkt, zo hebt gij geen leven in uzelven. 54 Die Mijn vlees eet en Mijn bloed drinkt, die heeft het eeuwige leven; en Ik zal hem opwekken ten uitersten dage. 55 Want Mijn vlees is waarlijk spijs, en Mijn bloed is waarlijk drank. 56 Die Mijn vlees eet en Mijn bloed drinkt, die blijft in Mij en Ik in hem. 57 Gelijkerwijs Mij de levende Vader gezonden heeft en Ik leef door den Vader, alzo die Mij eet, dezelve zal leven door Mij. 58 Dit is het Brood Dat uit den hemel nedergedaald is; niet gelijk uw vaders het manna gegeten hebben en zijn gestorven; die dit Brood eet, zal in der eeuwigheid leven. 59 Deze dingen zeide Hij in de synagoge, lerende te Kapérnaüm. Gebed. Zingen Psalm 42 : 1, 2 en 3. Wij lezen met elkaar Zondag 28 uit onze Heidelbergse Catechismus. In de komende drie Zondagen zal ons de leer aangaande het Heilig Avondmaal uiteen worden gezet door onze vaderen. Daartoe eerst vraag en antwoord 75 tot en met Vr. Hoe wordt gij in het Heilig Avondmaal vermaand en verzekerd dat gij aan de enige offerande van Christus, aan het kruis volbracht, en aan al Zijn goed gemeenschap hebt? Antw. Alzo, dat Christus mij en allen gelovigen tot Zijn gedachtenis van dit gebroken brood te eten en van dezen drinkbeker te drinken bevolen heeft, en daarbij ook beloofd heeft: eerstelijk, dat Zijn lichaam zo zekerlijk voor mij aan het kruis geofferd en gebroken en Zijn bloed voor mij vergoten is, als ik met de ogen zie dat het brood des Heeren mij gebroken en de drinkbeker mij medegedeeld wordt; en ten andere, dat Hij Zelf mijn ziel met Zijn gekruisigd lichaam en vergoten bloed zo zekerlijk tot het eeuwige leven spijst en laaft, als ik het brood en den drinkbeker des Heeren (als zekere waartekenen des lichaams en bloeds van Christus) uit des dienaars hand ontvang en met den mond geniet. 76. Vr. Wat is dat te zeggen, het gekruisigd lichaam van Christus eten en Zijn vergoten bloed drinken? Antw. Het is niet alleen met een gelovig hart het ganse lijden en sterven van Christus aannemen en daardoor vergeving der zonden en het eeuwige leven verkrijgen, maar ook daarbenevens door den Heilige Geest, Die én in Christus én in ons woont, alzo met Zijn heilig lichaam hoe langer hoe meer verenigd worden, dat wij, al is het dat Christus in den hemel is en wij op aarde zijn, nochtans vlees van Zijn vlees en been van Zijn gebeente zijn, en dat wij door één Geest (gelijk de leden van een lichaam door één ziel) eeuwiglijk leven en geregeerd worden. 77. Vr. Waar heeft Christus beloofd dat Hij de gelovigen zo zekerlijk alzo met Zijn lichaam en bloed wil spijzen en laven, als zij van dit gebroken brood eten en van dezen drinkbeker drinken? Antw. In de inzetting des Avondmaals, welke alzo luidt: De Heere Jezus, in den nacht in welken Hij verraden werd, nam het brood, en als Hij gedankt had, brak Hij het, en zeide: Neemt, eet, dat is Mijn lichaam, dat voor u gebroken wordt; doet dat tot Mijn gedachtenis. Desgelijks nam Hij ook den drinkbeker na het eten des Avondmaals, en zeide: Deze drinkbeker is het Nieuwe Testament in Mijn bloed; doet dat, zo dikwijls als gij dien zult drinken, tot Mijn gedachtenis. Want zo dikwijls als gij dit brood zult eten en dezen drinkbeker zult drinken, zo verkondigt den dood des Heeren, totdat Hij komt. Deze toezegging wordt ook herhaald door den heiligen Paulus, waar hij spreekt: De drinkbeker der dankzegging, dien wij dankzeggende zegenen, is die niet een gemeenschap des bloeds van Christus? Het brood dat wij breken, is dat niet een gemeenschap des lichaams van Christus? Want één brood is het, zo zijn wij velen één lichaam; dewijl wij allen ééns broods deelachtig zijn. 11

12 Wij schrijven onder dit gedeelte: HET HEILIG AVONDMAAL 1 e. Het Heilig Avondmaal heeft alles te maken met de verzekering. 2 e. De vereniging in het Heilig Avondmaal. 3 e. De instelling van het Heilig Avondmaal. Is het u opgevallen hoe in het antwoord van vraag 75 verschillende delen van ons lichaam worden genoemd. Dat wordt ook letter bedoeld. Namelijk als het gaat over onze ogen, waarmee iets gezien wordt; de hand van de dienaar die iets toereikt en de mond die dat tot zich neemt. Deze vraag legt er alle nadruk op dat de Heere wel degelijk Zijn genade heeft verbonden, niet opgesloten in, maar wel echt verbonden heeft aan de tekenen en de zegelen. Alleen niet zoals de roomse kerk het uitlegt en niet zoals Luther het heeft uitgelegd, maar zoals iemand als Calvijn dat heeft uitgelegd, overeenkomstig de Schriften. Luther dwaalde in zijn avondmaalsleer. Want Luther meende dat toch op een of andere manier het heil aan het teken vast hing, dat zo wie het teken nam ook dat heil ontving. Luther had nog niet zodanig gebroken met de leer van de roomse kerk zoals iemand als Calvijn dat op grond van de Schrift heeft gedaan. Maar ook Calvijn heeft, overeenkomstig Gods Woord, teken en zegel wel degelijk verbonden aan de werkelijkheid die er achter ligt. Het is maar niet zomaar brood en het is ook niet zomaar wijn, al is het maar gewoon brood en gewone wijn. Zoals het ook vanmorgen gewoon water was, wat niet ergens vandaan gehaald hoeft te worden omdat het een speciale plaats heeft, of wat ingewijd zou moeten worden. Nee, het is gewoon water, en toch ook niet. Het is afgezonderd. De tekenen van de sacramenten zijn afgezonderd, alleen niet omdat ze uit een bijzondere plek komen, of omdat wij er iets bijzonders mee hebben gedaan, maar omdat God er een woord bij heeft gesproken. En alleen vanwege het woord Daarom kan er nooit een doopsbediening zijn en kan er nooit een avondmaalsviering zijn zonder de verkondiging van het Woord. Je kunt met sommige dingen rekening houden, maar je moet toch erg oppassen om dan de verkondiging van het Woord in te gaan perken. Daar hebben onze vaderen ook voor gewaarschuwd. Want het gaat om de prediking van het Woord bij het teken. Dat is onmisbaar. Want de genade en het heil die aan het teken en zegel van de sacramenten verbonden zijn, daar wordt alleen in gedeeld wanneer er geloof is. En geloof wordt nooit gewerkt door de sacramenten. Maar het geloof wordt wel gesterkt door de sacramenten. Dat geldt dus ook aan de dis van het verbond. Het zien op zich werkt geen geloof, want er moet geloof zijn om het rechte zicht te hebben. En waar er geloof is, daar wordt genoten wat gezien wordt, wat ontvangen wordt en wat gegeten wordt. Want het ware geloof oefent gemeenschap met die Christus Die ons onder de tekenen wordt voorgesteld als gekruisigd, gebroken in Zijn lichaam en Zijn bloed vergietend. Dat is werkelijk. Daarom is het ook niet gewoon brood, hoewel het gewoon brood is, als u mij een beetje kunt vatten. Het is niet gewoon vanwege het Woord dat het teken verklaart, en door het geloof in dat Woord wordt wat in het teken wordt verkondigd ook daadwerkelijk ontvangen. Wat bedoel ik? God verklaart dat het gebroken brood, dat ook voor het oog van de gemeente verbroken worden. Dat moet ook zichtbaar gebeuren. Wat heeft het anders voor zin om in ons antwoord zo de nadruk te leggen op wat gezien wordt. Nee, het moet als voor de ogen (dat geldt voor de doop ook), dat moet gezien worden in het midden van de gemeente. Want het is niet een zaak van de kerkenraad en een aantal doopouders. Maar het is een zaak van de gemeente, van God en Zijn gemeente. En daar wordt niet maar het geloof van eventuele doopouders of ambtsdragers gesterkt, maar daar wordt het geloof van al Gods kinderen in het midden van de gemeente gesterkt. En als dan het Woord, daarom lezen we ook de formulieren erbij. Dat doen we niet omdat het aardig is om dat uit te leggen, en dat we er mee kunnen stoppen omdat we zeggen: We hebben het nu zo vaak gehoord, nu weten we het wel. Nee, dat moet elke keer weer gebeuren, want dat woord verklaart wat er gebeurt. En het geloof verstaat door de verklaring uit het Woord wat daar gebeurt. En dan zien ze het daar gebeuren. Wat zien ze daar gebeuren? Dan zien ze in het Avondmaal, in het breken van het brood, hoe Christus voor hen gekruisigd is. Dat zien ze. Ze zien daar niet maar een dominee die brood staat te breken. Maar ze zien daar door het geloof, in het Woord dat over dat teken is uitgesproken, op Hem Die Zich in dat teken openbaart. Zoals aan de Emmaüsgangers, hoe Hij Zich in de breking van het brood ontdekte, zo mag het volk van de Heere in het breken van dat brood Hem ontdekken Die Zijn leven voor hen gaf. Daar zien ze als het ware in het teken, waar het hen zo vaak in de 12

13 prediking als voor ogen geschilderd wordt, zo zegt Paulus het toch in zijn Galatenbrief. Zo zien ze het ook in het teken wat er bij komt. Het is een extraatje. Hoewel je het niet mag versmaden. Dat zullen we nog wel horen. Hoewel je niet kunt zeggen: Ja maar, geen Avondmaal vieren betekent toch niet dat je verloren gaat? Ik zou zeggen: houd het daar maar op hoor! Om vooral geen rust te krijgen buiten de avondmaalstafel en uzelf te vleien met opmerkingen: Ja maar, je kunt toch ook wel behouden worden als je niet gedoopt bent, als je geen Avondmaal hebt gevierd? God wil dat Zijn volk gedoopt wordt. God wil dat Zijn volk aan de dis zit. Daar wil Hij hen voeden. Daar wil Hij hen naar toe leiden. Daarom kan het niet zo zijn dat je meent dat je zalig kunt worden, al heb je geen Avondmaal gevierd. Want dan vlei je jezelf. Want dan zou ik willen vragen: als je dan toch denkt zalig te kunnen worden zonder Avondmaal te vieren, wat is er dan op tegen om Avondmaal te vieren? Daar kunnen wel vele worstelingen zijn, maar de worstelingen, als ze uit God zijn, brengen ze ons ook ergens. Maar er gebeurt iets voor de ogen. Daar zien ze wat gebeuren. Daar zien ze hoe Hij voor hen geslacht is, hoe Hij voor hen gebroken is, hoe Hij voor hen de dood is in gegaan, hoe Hij Zich voor hen heeft geofferd. U moet er maar eens op letten hoe vaak in ons antwoord mij staat. Dat staat er verschillende keren. Hoe Hij voor mij gebroken is, tot mijn voordeel, tot mijn zaligheid. En hoe Hij mij vergoten is. U moet er ook op letten dat er in ons antwoord staat Voor wie is het Heilig Avondmaal? In een van de volgende Zondagen komt dat terug als het nog uitdrukkelijker aan de orde wordt gesteld, dus daar gaan we nu niets over zeggen. Maar let er wel op dat er in het begin van het antwoord staat: Voor wie is het Avondmaal bedoeld? Mij en alle gelovigen. Dus het Avondmaal is alleen bedoeld voor de ware gelovigen. Dan zou het onze vraag moeten zijn: Ja maar, wat is nu een ware gelovige? Dan zouden we bijvoorbeeld een heleboel op kunnen noemen. Maar als ik naar deze vragen en antwoorden kijk, dan is het met name de geloofsoefening waaruit blijkt dat zij gelovigen zijn. En wat is nu de oefening? Wat is nu de werkzaamheid van een kind van God als het gaat om het Avondmaal en dat gebroken brood? Wel, dat ze weten, in een week van voorbereiding, dat zij weten hoe zij gevlucht zijn tot dat bloed. Dat gebeurt niet maar op die zondag zelf. Maar het gebeurt ook in de week daar aan voorafgaande. Want hoe zou er vrijmoedigheid kunnen zijn om daar Zijn lijden en sterven te genieten tot zaligheid, daar verzekerd te worden dat Hij niet alleen voor anderen, maar ook voor mij. En dat weet het geloof hoor. Een geloof dat het niet weet voor zichzelf is niet het Bijbelse geloof dat zalig maakt. Al kunnen het soms maar ogenblikken zijn in het leven van degenen die de Heere vrezen, dat zij zo het geloof met bewustzijn voor zichzelf mogen beoefenen, dat ze het zeker geloven. Dat kan dan soms ook zo maar weer helemaal weg zijn. Dat mag zo wezen. Maar alleen waar geloof heeft altijd toeeigenende kracht. En dan ligt er ook altijd zekerheid in. Een geloofsoefening zonder zekerheid is niet de oefening van het Bijbelse geloof. En al kan het soms zijn dat het er is, en kan het dan helemaal door de strijd onder komen te liggen en in de twijfels helemaal kapot geslagen liggen. Maar als er één keer in waarheid is geloofd, dan heb je het met zekerheid geloofd. Niet alleen voor een ander, maar ook voor mij. Als je dat nog nooit hebt mogen geloven, dan ligt er gewoon geen waar geloof in je hart en leven. Dat is er dan niet. Want als het nog nooit één ogenblik waar is geweest, dan is het nog nooit waar geweest. Onze Catechismus is daar heel duidelijk over. Dan slaat ze de kleintjes ook niet over. Maar ook de kleinste uit de kinderen van God weet iets af van het oefenen van het eten en drinken van het bloed en het vlees van de Heere Jezus Christus. Daar weten ze van. Ze weten wat het is om te vluchten. Ze weten wat het is om aan te kleven. Ze weten wat het is om buiten zichzelf hun reinigmaking te zoeken in Christus Jezus alleen. Zij weten dat ze alleen in zichzelf de dood hebben en dat ze aan hun zijde niets hebben om hen zalig te maken of hen bij God in aanmerking te doen komen voor genade. De kleinste onder de kinderen des Heeren beoefent dat geloof, van het vluchten tot Hem en geen leven vinden en het leven kunnen houden buiten Hem. Immers, hoe zou je Avondmaal kunnen vieren zonder dat geloof dat Hem kent, hoe verschillend trap en maat ook is. Maar hoe zou je nu ooit kunnen gaan zitten aan de tafel van Hem Die je niet hebt leren kennen! Dan kom je aan de tafel van een vreemde Gastheer. Dan kom je ten diepste nog met je eigen kleed. Dan kun je wel aangesproken worden met vriend, maar je staat er wel buiten. Dus zonder geloof Avondmaal vieren, dat kan niet. Daarom dient daar ook altijd op onderzocht te worden. U moet maar kijken, het komt weer terug in vraag en antwoord 76, en het komt ook weer terug in vraag en antwoord 77. Waar geen geloof is, in Christus geoefend, daar kun je tot de tafel 13