Brief van het college van B&W d.d. 18 december 2012 inzake Informatienotitie met betrekking tot het convenant voortijdig schoolverlaten

Transcriptie

1 Toelichting over de behandeling van: Brief van het college van B&W d.d. 18 december 2012 inzake Informatienotitie met betrekking tot het convenant voortijdig schoolverlaten Van: Het college van B&W van 18 december 2012 Doel: Toelichting: Opinie vormen Achtergrond Afgelopen jaar is de eerste convenantperiode ( , mét verlenging in 2012) voor de aanpak van voortijdig schoolverlaten afgesloten en is gestart met een nieuw convenant ( ). In de raadsvergadering van 14 november jl. is toegezegd de raad te informeren over de aanpak van de komende periode en op 28 november jl. nam de raad een motie aan waarin het college is verzocht een stevige aanpak van voortijdig schooluitval te realiseren. De afgelopen jaren is, zowel lokaal, regionaal als landelijk door overheden en scholen stevig geïnvesteerd in het verder terugdringen van het aantal jongeren dat zonder startkwalificatie van school gaat. In voorliggende brief informeert het college de raad over de resultaten van de afgelopen periode en de plannen voor om voortijdig schoolverlaten terug te dringen. Reden van agendering in een kamerronde De fractie van D66 heeft aangegeven deze brief te willen agenderen omdat Nijmegen nu achter blijft ten opzichte van andere regio s als het gaat om reductie van voortijdig schooluitval. Dat wordt erkend in de brief van het college en bevestigd in de door minister Bussemaker (onderwijs) gepresenteerde cijfers op 15 januari jl. Voortijdig schoolverlaten heeft grote gevolgen voor de betreffende scholieren, maar ook maatschappelijk is er nog veel te verdienen. De fractie van D66 wil hierover graag in discussie met andere fracties en de wethouder en daarbij ook bepalen of de voorgestelde maatregelen voldoende resultaat zullen opleveren. Naam steller: steller: Bijlagen: Themadossiers Indien u nadere informatie over het thema Onderwijs wilt, dan kunt u terecht bij de themadossiers, welke u vindt op de website van de gemeenteraad: n/beleidsdossiers_1/onderwijs André van Ginkel Tel. steller: a.van.ginkel@nijmegen.nl 1. Brief van het college van B&W d.d. 18 december 2012 inzake Informatienotitie met betrekking tot het convenant voortijdig schoolverlaten Ter inzage via dropbox, internet, Raadsgriffie en Informatiebalie 1. Volhouden, Samenwerken, Verbeteren Informatienotitie over de VSV-aanpak periode regio Nijmegen 2. Persbericht Ministerie OCW Meer jongeren met diploma van school incl. bijlage 3. Convenant VSV Arnhem/Nijmegen (aug. 2012) en erratum (sept. 2012) 4. Regionale probleemanalyse subregio Nijmegen (juni 2012) 5. VSV Monitor ROC (juni 2012) Ter inzage bij de Raadsgriffie 1. Subsidieaanvraag zoals ondertekend en verzonden naar het Ministerie (aug. 2012)

2 Maatschappelijke Ontwikkeling Ingekomen stuk D12 (PA 30 januari 2013) Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@ nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Verzenddatum 18 december 2012 Ons kenmerk MO10/ Contactpersoon André van Ginkel Onderwerp Informatienotitie met betrekking tot het convenant voortijdig schoolverlaten Datum uw brief Doorkiesnummer (024) Geachte leden van de raad, Met deze brief en de bijgevoegde informatienotitie willen wij u informeren over de aanpak van voortijdig schoolverlaten (vsv) De aanleiding hiervoor is tweeledig: afgelopen jaar hebben we een eerste convenantperiode afgesloten ( , mét een verlenging in 2012) en zijn we gestart met een nieuw convenant ( ) voor de aanpak van voortijdig schoolverlaten: Daarnaast hebben wij toegezegd in de Raadsvergadering van 14 november u uitgebreid te informeren over de aanpak voor de komende periode. Tenslotte heeft u in de vergadering van 28 november een motie aangenomen met het verzoek aan ons College om een stevige aanpak van voortijdig schoolverlaten te realiseren. In de afgelopen jaren is, zowel lokaal, regionaal als landelijk, door overheden én scholen, stevig geïnvesteerd in het verder terugdringen van het aantal jongeren dat zonder een startkwalificatie van school gaat. Dit vond plaats onder de vlag van het convenant aanval op de schooluitval en betrof een gezamenlijke inspanning van het rijk, gemeenten en scholen. De convenanten zijn per RMC regio (regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten) afgesloten. Nijmegen is als centrumgemeente regievoerder voor het convenant van de RMC regio Arnhem-Nijmegen. Resultaten van de afgelopen periode De landelijke doelstelling van het convenant was het terugbrengen van het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters met 40% ten opzichte van het schooljaar Dit concrete doel was voor alle regio's gelijk en is in zeer wisselende mate behaald. De resultaten in de regio Arnhem-Nijmegen laten een afname zien van ruim 10 % in het jaar Onze subregio Nijmegen laat een afname zien van 14%. In de stad Nijmegen ging het om een afname van iets meer dan 22%. Om hier wat meer gevoel bij te krijgen: Nijmegen kende in schooljaar een aantal van 526 nieuwe vsv-ers, in schooljaar is dit gedaald naar 409. Daarmee blijven stad, subregio en de regio weliswaar achter bij de destijds geformuleerde ambitie, maar is Bezoek ook onze website Brief aan de raad.doc

3 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 1 wel de dalende lijn ingezet. De cijfers laten verder zien dat het Voortgezet onderwijs (VO) beter presteert dan het landelijk gemiddelde en dat het Mbo weliswaar een daling laat zien, maar achterblijft bij het landelijk gemiddelde. De komende jaren willen wij ons opnieuw inzetten voor een verdere daling. Daarin worden wij gesteund door het landelijk beleid. Het nieuwe convenant is meer op maat gesneden en bovendien is er niet bezuinigd op dit thema. Hiermee onderstreept het Ministerie van OCW dat zij met ons de investering lonend acht. Onze ervaringen van de afgelopen jaren vormen een goede basis voor de inzet in de komende drie jaar, de nieuwe convenantperiode ( ). De partners in de RMC regio zijn aan de slag gegaan om te analyseren wat de effecten zijn geweest van de diverse inspanningen in de afgelopen periode en waar nu de grootste opgaven liggen in de komende jaren. Deze uitgebreide analyse is vervolgens benut om maatregelen voor te formuleren. Volhouden, samenwerken en verbeteren Op basis van de analyse zijn we samen met de scholen tot de conclusie gekomen niet de focus op nieuw beleid te zetten, maar vooral vol te houden en te verbeteren. De maatregelen die in de afgelopen periode in gang zijn gezet gaan we continueren, verder implementeren en waar nodig verbeteren. Tevens constateren we dat, zeker met het oog op ontwikkelingen als passend onderwijs, het actieplan Mbo focus op vakmanschap, de transitie van de jeugdzorg en de invoering van de participatiewet, we meer nog dan voorheen samen moeten werken. Geen jongere mag tussen wal en schip komen te vallen en thuiszitten. Dit vraagt om samenwerking van alle partners: het onderwijs kan het niet alleen. De afgelopen jaren is vanuit alle partijen al veel gedaan en gerealiseerd. Enkele voorbeelden om dit te illustreren. Er is een plusvoorziening gerealiseerd, het Flexcollege. Dit is een voorziening voor overbelaste jongeren in het VO en Mbo niveau 1. Binnen het PO, VO en Mbo zijn zorgadviesteams (ZAT s) gerealiseerd, er zijn diverse interventies binnen het onderwijs doorgevoerd om jongeren beter te begeleiden richting vervolgstappen zoals De Overstap bij het VO en ROC, Kiezen op Maat en ROC4competence binnen het ROC. Er is meer aandacht voor en toezicht op verzuim zowel vanuit de scholen zelf als vanuit gemeente via leerplicht/rmc. Denk hierbij aan de verzuimprotocollen, de scholenbenadering maar ook extra personele inzet. Het zijn slechts enkele voorbeelden van wat we met elkaar hebben gedaan om uitval te voorkomen. We zien ook dat dit resultaten heeft opgeleverd in de stijging van aantal verzuimmeldingen en de daling van het vsv-cijfer. Uit de analyse wordt echter ook duidelijk dat we er nog niet zijn: er moeten nog stappen gezet worden. Wat gaan we doen in ? Hieronder zullen wij kort ingaan op wat wij met de scholen in het kader van de convenantmiddelen samen hebben afgesproken en op wat wij als gemeente aanvullend de komende periode (willen)doen. Preventieve inzet en toezicht op verzuimaanpak Verzuim is en blijft de belangrijkste indicator voor mogelijk voortijdige uitval. Vanuit leerplicht en vanuit het RMC pakken we verzuimmeldingen op. Leerplicht controleert via de scholenbenadering of de verzuimaanpak en -administratie op orde is. Als blijkt dat dit (herhaaldelijk) niet zo is wordt de inspectie ingeschakeld. De komende periode zullen wij vanuit onze gemeentelijke rol hier mee Bezoek ook onze website Brief aan de raad.doc

4 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 2 doorgaan. Vanuit het convenant wordt door het ROC ook de komende periode extra preventief ingezet op verzuim 18+. Vanuit de gemeenten in de regio wordt dit ondersteund: ook de gemeenten blijven hier formatie op inzetten. Daarnaast verkennen we met de gemeenten in de regio de mogelijkheden om vanuit onze rol extra inzet te plegen op het ROC in de vorm van een aanjaagteam gekoppeld aan Leerplicht/RMC. Dit moet een bijdrage leveren aan het verder verankeren van de verzuimaanpak op het ROC. Tevens gaan wij het gesprek aan met de Onderwijsinspectie om de samenwerking met hen verder te verstevigen. Vanuit het convenant blijft het ROC het coachproject ondersteunen. Het gaat dan om een lichte en preventieve vorm van ondersteuning/begeleiding voor jongeren met lichte problematiek waarbij uitval dreigt. De ondersteuning wordt geleverd door een (vrijwillige) coach aan te bieden. Wij willen komend jaar starten met een pilot Kamers met Kansen waarbij jongeren die weliswaar zelf niet kampen met grote problematiek, maar wel zwaar belast worden vanwege de thuissituatie, een eigen kamer wordt aangeboden en de coaching wordt verzorgd vanuit het coachproject. Tenslotte hebben wij bij het ROC aangedrongen op meer flexibiliteit in de instroommomenten. In de praktijk blijkt het gebrek aan mogelijkheden om de jongere in te laten stromen een belemmerende factor. Leerplicht en Jongerenloket/RMC kunnen hierdoor het ijzer niet smeden als het heet is. De jongere moet lang wachten voordat hij weer kan starten met school en kiest dan snel voor (tijdelijk) werk of raakt gedemotiveerd. Het ROC is reeds gestart met enkele pilots voor extra instroommomenten in februari. Verbeteren van de zorg in en rond het Mbo De basiszorg in een school moet op orde zijn. Vroegtijdige signalering, door docenten, studieloopbaanbegeleiders, trajectbegeleiders, kan erger voorkomen. In het actieplan Mbo focus op vakmanschap wordt landelijk sterk ingezet op verkorting, intensivering en meer aandacht voor theoretische vakken in het Mbo onderwijs in de volle breedte. Wij zien een groot risico bij de invoering van de Entree-opleiding in het kader van dit actieplan. Jongeren die zonder diploma naar het Mbo willen, komen straks in de entreeopleiding (nu nog niveau 1). Beroepsonderwijs op niveau 2 en hoger staat alleen nog open voor jongeren mét een diploma op zak. Het aantal leerlingen dat een Entree-opleiding kan volgen is evenwel beperkt, omdat scholen jaarlijks een gemaximeerd budget ontvangen. Tegelijkertijd worden scholen steeds scherper afgerekend op het rendement in termen van schooluitval (via prestatiebeloning) en studietempo (via aflopende bekostiging). Dit kan ertoe leiden dat scholen alleen de meest kansrijke leerlingen een plek zullen (kunnen) aanbieden binnen de Entree-opleiding. Voor de moeilijke gevallen is simpelweg geen plaats meer. Formeel zullen scholen alle jongeren moeten toelaten, maar met de invoering van het (negatief) bindend studieadvies beschikken zij straks over een instrument om zelf na 4 maanden te bepalen wie op school blijft en wie niet. Veel kwetsbare jongeren dreigen dan alsnog buiten het onderwijs terecht te komen. Als gemeente gaan wij niet over vormgeving van het onderwijs. Wel vragen wij van het ROC om (net als overigens de andere partijen) de maatregelen uit het vsv convenant concreet uit te werken en in afstemming met ons ook de implementatie van het actieplan Mbo in Nijmegen vorm te geven. Temeer omdat dit vraagt om samenwerking met het VO, VSO (Voortgezet speciaal onderwijs) en PRO (Praktijkonderwijs), maar ook de gemeenten in het kader van zorg en welzijn en werk en inkomen. Wij zullen hier bij uw Raad op terugkomen als wij rapporteren over de jaarlijkse stand van zaken rond vsv en het vsv-convenant. Voor het ROC zijn de maatregelen uit het convenant de volgende. Op de eerste plaats is dit het verbeteren van de intake zodat jongeren op de juiste plek terecht komen (daar waar zij de meeste Bezoek ook onze website Brief aan de raad.doc

5 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 3 kans hebben om succesvol hun schoolloopbaan af te sluiten) en ervoor te zorgen dat sneller en betere de opleidingsbehoefte van de jongere in beeld komt en kan worden ingezet. Wij zien hier ook kansen om de aandacht voor bepaalde doelgroepen beter vorm te geven. Hoewel het qua vsv een kleine groep betreft, zien we wel een oververtegenwoordiging bij bepaalde allochtone groepen. Bij de intake kan ook voor deze groepen de begeleidingsbehoefte beter afgestemd worden. Daarnaast zal het ROC de begeleiding bij de BBL opleidingen (met name niveau 2 gaan intensiveren en verbeteren, met name het stroomlijnen van de begeleiding op de werkplek. De maatregel Restart uit het convenant is er op gericht om overbelaste jongeren binnen de BOL opleidingen (met name op niveau 2) gekoppeld aan de reguliere opleiding een intensief begeleidingsprogramma te bieden. De jongeren volgen tijdelijk dit parallelle programma geheel of gedeeltelijk buiten hun reguliere opleidingsgroep, met als doen hen weer terug te leiden naar de reguliere opleiding. De extra inzet betreft individuele begeleiding gericht op de competenties die nodig zijn om de opleiding met succes te kunnen vervolgen en/of op de organisatie van integrale hulpverlening. Als gemeente vragen wij in 2013 specifiek aandacht voor het realiseren van een sluitende structuur voor overbelaste jongeren op alle niveaus binnen het Mbo. Vasthouden en verder versterken in het VO Het VO presteert zoals opgemerkt goed en wil dit ook vasthouden. Toch zien wij ook hier nog mogelijkheden voor versterking. Het Flexcollege is een effectieve voorziening gebleken, zij doet waarvoor het in het leven is geroepen. De komende periode wordt deze voorziening voortgezet. Project De Overstap waarbij jongeren worden gevolgd en waar nodig begeleid bij de overstap van het Vmbo naar het Mbo is eveneens een maatregel die in het convenant is opgenomen. Deze maatregel is al vrijwel geheel opgenomen in de reguliere praktijk van het VO, maar de komende periode wordt met de convenantmiddelen aanvullende inzet gepleegd op de overstap van Mbo naar Mbo, uitstroom uit het VAVO (Voortgezet algemeen volwassenen onderwijs) en de ongediplomeerde uitstroom. Als gemeente vragen wij verder extra aandacht voor het diplomarendement van het Flexcollege en dan met name Eigenwijs en AKA. Wij nemen dit onderwerp mee in de subsidiegesprekken rond het Flexcollege. Effectieve sturing en monitoring In het verlengde van het nieuwe convenant en de bijpassende maatregelen worden de rollen, verantwoordelijkheden en de onderlinge samenwerking van de convenantpartners scherp tegen het licht houden. We willen toe naar een nieuwe en intensievere samenwerkingsstructuur. Op bestuurlijk- en beleidsniveau wordt nu nog op veel plaatsen gesproken over de verschillende (deel)problematieken van vsv. Het thema verdient echter specifiek en geconcentreerde aandacht. Dit kan in een aparte stuurgroep vsv, maar kan wat ons betreft ook worden gekoppeld aan bijvoorbeeld het Bestuursteam Jeugdwerkeloosheid. Waar het ons om gaat is dat we nieuwe afspraken maken over de sturing en met elkaar een gedeeld inzicht krijgen en houden van de problematiek en de samenwerking hierop verder verbeteren. Het behalen van betere vsv-cijfers staat niet op zichzelf maar is een inspanning van velen. Om het inzicht te behouden zullen wij doorgaan met de jaarlijkse vsv monitor die ons inzicht geeft in de resultaten van alle interventies. Daarnaast zullen wij vanzelfsprekend alle beschikbare cijfers (lokaal: Leerplicht, jongerenloket/rmc, landelijk: DUO) blijven verzamelen en hierop actie ondernemen. Tenslotte willen wij ook op het niveau van de dagelijkse leefwereld de jongeren blijven volgen. Deels doen wij dit via signalering vanuit Leerplicht/RMC m.b.t casuïstiek, maar wij willen als gemeente ook een vinger aan de pols houden bij de jongeren zelf. Afgelopen schooljaar Bezoek ook onze website Brief aan de raad.doc

6 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 4 hebben wij in die zin goede ervaringen opgedaan in een zeer informatief gesprek met jongeren van het ROC. Dit willen wij graag voorzetten door minimaal jaarlijks een dergelijk huiskamergesprek of scholierenpanel te organiseren. Informatienotitie: Volhouden, Samenwerken, Verbeteren In de informatienotitie bij deze brief gaan wij nader in op de resultaten van de afgelopen jaren en de aanpak voor de komende jaren: wat heeft gewerkt, wat gaan we de komende periode doen en hoe wordt dit aangestuurd en gemonitord. Voortijdig schoolverlaten is een ingewikkeld en deels ook taai vraagstuk. In de eerste plaats hebben veel jongeren die zonder diploma van school gaan vaak verschillende problemen van diverse aard. Daar komt bij dat meerdere partijen aan zet of betrokken zijn bij het terugdringen van voortijdig schoolverlaten: ouders, school, leerplicht, zorgen hulpverleners, werk en inkomen en niet in de laatste plaats de jongere zelf. We willen met gerichte inzet de middelen uit het convenant en gemeentelijke middelen betere resultaten bereiken. Dat doen we onder andere door concrete en specifieke afspraken met alle partijen te maken. Hun inzet moet een stevige bijdrage leveren aan het verder terugdringen van dit maatschappelijke probleem. Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg Aantal bijlagen: 1 Bezoek ook onze website Brief aan de raad.doc

7 Volhouden, Samenwerken, Verbeteren. Informatienotitie over de VSV aanpak periode Regio Nijmegen 1

8 2

9 1. Inleiding In de afgelopen jaren is, zowel lokaal, regionaal als landelijk, door overheden én scholen, stevig geïnvesteerd in het verder terugdringen van het aantal jongeren dat zonder een startkwalificatie van school gaat. Dit vond plaats onder de vlag van het convenant aanval op de schooluitval en betrof een gezamenlijke inspanning van het rijk, gemeenten en scholen. De convenanten zijn per RMC regio 1 (regionale meld en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten) afgesloten. Nijmegen is als centrumgemeente regievoerder voor het convenant van de RMC regio Arnhem Nijmegen. Met deze informatienotitie willen wij u informeren over de aanpak van voortijdig schoolverlaten (hierna: vsv) De aanleiding hiervoor is tweeledig: afgelopen jaar hebben we de eerste convenantperiode afgesloten ( , mét een verlenging in 2012) en inmiddels zijn we gestart met een nieuw convenant voor de aanpak van voortijdig schoolverlaten: Daarnaast hebben wij toegezegd in de Raadsvergadering van 28 november de Raad uitgebreid te informeren over de aanpak voor de komende periode. In deze notitie zullen wij ingaan op de afspraken die wij samen met de scholen met het Ministerie van OCW gemaakt voor deze nieuwe convenantperiode 2. Allereerst gaan wij in op het het waarom van een vsv aanpak (doelstelling). Vervolgens blikken we kort terug op de afgelopen convenantperiode en gaan wij in op de nieuwe convenant afspraken (ambities) en de afspraken wij samen met de scholen daarover hebben gemaakt met het Ministerie van OCW. Daarnaast gaan wij in op de maatregelen die de scholen (in aanvulling op hun reguliere inzet) in onze subregio de komende periode concreet in gaan zetten en wat wij in samenhang daarmee de komende periode naast de reguliere activiteiten willen gaan doen om het aantal vsv ers verder terug te dringen. 2. Waarom een vsv aanpak? Een goede kwaliteit van onderwijs vormt de basis voor het voorkomen van schooluitval. Kwalitatief goed en uitdagend onderwijs zorgt ervoor dat jongeren geboeid worden en blijven gedurende hun hele onderwijsloopbaan. Toch is kwalitatief goed onderwijs niet altijd voldoende om alle jongeren binnen boord te houden. Er zijn diverse redenen waarom jongeren toch uitvallen. Deze zijn soms gelegen in het onderwijs zelf, maar ook in persoonlijke en omgevingsfactoren. Voor een effectieve aanpak van voortijdig schoolverlaten is goede samenwerking met alle partners in de keten nodig. Het doel van de vsv aanpak is voortijdig schoolverlaten zo veel als mogelijk te voorkomen en er voor te zorgen dat zo veel mogelijk jongeren met een startkwalificatie de school verlaten. Een startkwalificatie is een met een diploma afgeronde opleiding HAVO/VWO of MBO niveau 2. Een vsv 1 De RMC regio14 Arnhem/Nijmegen beslaat de gemeenten Arnhem, Beuningen, Druten, Duiven, Groesbeek, Heumen, Lingewaard, Millingen a.d. Rijn, Mook en Middelaar, Nijmegen, Overbetuwe, Renkum, Rheden, Rijnwaarden, Rozendaal, Ubbergen, Westervoort, Wijchen en Zevenaar. Deze RMC regio hebben wij om pragmatische redenen opgedeeld in een subregio Arnhem en een subregio Nijmegen. Daar waar wij spreken over de RMC regio wordt gedoeld op de gehele RMC regio, daar waar wij spreken over onze subregio wordt gedoeld op de subregio Nijmegen. De subregio Arnhem organiseert en coördineert al haar activiteiten zelf, maar wel in nauwe samenwerking en afstemming met onze regio. 2 De documenten die aan deze notitie ten grondslag liggen zoals bijvoorbeeld het convenant en de regioanalyse hebben wij opgenomen in de bijlagen. Deze bijlagen zijn, gelet op de omvang, ter inzage gelegd. 3

10 er is iedere jongere van jaar die het onderwijs verlaat zonder over deze startkwalificatie te beschikken. Voor de duidelijkheid: het gaat niet altijd over jongeren die hun opleiding niet hebben afgerond: het kan best zijn dat er wel een Vmbo diploma is behaald of een Mbo niveau 1 diploma. Dit telt echter niet als startkwalificatie 3. Het behalen van een startkwalificatie is in de eerste plaats goed voor de jongere zelf. Uit landelijke gegevens blijkt dat jongeren met een startkwalificatie vijf keer minder vaak voor komen in criminaliteitscijfers en dat ze ook beter hun weg op de arbeidsmarkt vinden: de kans op werkloosheid is voor jongeren zonder startkwalificatie twee keer zo hoog. Het is maatschappelijk gunstig als jongeren beschikken over een startkwalificatie. Er bestaat zeker met het oog op de vergrijzing behoefte aan goed opgeleide arbeidskrachten. De taken van leerplicht en Jongerenloket/RMC samen met de preventieve en curatieve activiteiten vanuit het onderwijs en de zorg (denk aan intakes, overstapmaatregelen, Flexcollege, zorgstructuren met ZAT s en schoolmaatschappelijk werk e.d.) vormen de samen de vsv aanpak. Samenwerking en samenhang tussen de verschillende activiteiten is daarbij van groot belang. Als gemeente hebben we twee rollen: die van uitvoerende partij als het gaat om handhaving en controle van de leerplichtwet en RMC wetgeving (RMC staat voor Regionaal Meld en Coördinatiepunt), maar ook een stimulerende, aanjagende en coördinerende rol daar waar het gaat om de meer preventieve en zorg activiteiten. Voor wat betreft dit laatste wordt met de decentralisatie van taken op het gebied van de jeugdzorg en de AWBZ de rol van de gemeente alleen maar groter. Voor Nijmegen geldt dat wij naast bovengenoemde rollen een regievoerende rol hebben gekregen als contactgemeente voor de hele regio. In de RMC wetgeving wordt gesproken over de rol van een contactgemeente. Nijmegen is dit voor de RMC regio Arnhem/Nijmegen. Dit betekent dat Nijmegen vanuit de RMC functie samen met de tot haar regio behorende gemeenten en samen met het onderwijs jongeren van 12 tot 23 jaar die nog niet over een startkwalificatie beschikken weer terug begeleidt naar school om alsnog de startkwalificatie te halen. Onze taak als contactgemeente is er voor te zorgen dat goede afspraken worden gemaakt tussen de verschillende organisaties, scholen en instellingen over hun (gezamenlijke) inzet om schooluitval te voorkomen. Daarnaast hebben wij tot taak te zorgen voor een goede melding en registratie voor doorverwijzing naar onderwijs en/of arbeidsmarkt. In onze subregio hebben we de RMC taken ondergebracht bij het jongerenloket voor jongeren vanaf 18 jaar. De jongeren onder de 18 vallen nog onder de leerplichtwet en worden gemeld bij de afdelingen leerplicht van de gemeenten in onze regio. Leerplicht en Jongerenloket/RMC werken dan ook nauw samen. Voor het andere deel van de RMC regio Arnhem/Nijmegen geldt dat de gemeente Arnhem feitelijk als (sub)contactgemeente voor de subregio Arnhem functioneert. Samen met hen stemmen wij af als het gaat om het doen van subsidieaanvragen en aanleveren van gegevens aan het Ministerie van OCW. Ook wisselen we regelmatig ervaringen uit (kennisdelen). Samenvatting Doel van het vsv beleid is voorkomen voortijdig schoolverlaten en ervoor zorgen dat jongeren met een startkwalificatie(minimaal Havo of Mbo niveau 2) de school verlaten. Het vsv beleid is het geheel aan activiteiten dat scholen, gemeente en zorg en welzijnsinstellingen (en soms ook andere partijen) inzet om ervoor te zorgen dat jongeren hun schoolloopbaan succesvol afsluiten met een startkwalificatie. De gemeente heeft uitvoerende taken in handhaving en preventie/curatie via leerplicht en RMC maar ook een coördinerende en aanjagende rol: partijen bij elkaar brengen en samen laten werken. 3 In de nieuwe convenantperiode geldt een aangepaste definitie voor vsv ers waarbij o.a Mbo ers met een diploma niveau 1 die 12 uur per week werken niet meer tot de vsv ers worden gerekend. 4

11 3. Korte terugblik convenantperiode De afgelopen jaren is door alle partijen veel gedaan en gerealiseerd om schooluitval te voorkomen. Enkele voorbeelden om dit te illustreren. Er is een plusvoorziening gerealiseerd, het Flexcollege. Dit is een voorziening voor overbelaste jongeren in het VO en Mbo niveau 1. Binnen het primair onderwijs (PO), voortgezet onderwijs (VO) en het Mbo zijn zorgadviesteams (ZAT s) gerealiseerd. Er zijn diverse interventies binnen het onderwijs doorgevoerd om jongeren beter te begeleiden richting vervolgstappen zoals De Overstap vanuit het VO, Kiezen op Maat en ROC4competence binnen het ROC. Er is meer aandacht gekomen voor een sluitende verzuimaanpak zowel vanuit de scholen zelf als vanuit de gemeente via leerplicht/rmc. Denk hierbij aan het opstellen en invoeren van de verzuimprotocollen, de scholenbenadering maar ook extra personele inzet om de toename in meldingen aan te kunnen. Het zijn slechts enkele voorbeelden van wat we met elkaar de afgelopen periode hebben gedaan om schooluitval te voorkomen. We zien ook dat dit resultaten heeft opgeleverd. Het aantal verzuimmeldingen is de afgelopen jaren fors gestegen en het aantal voortijdig schoolverlaters laat zowel absoluut als relatief een daling zien. De landelijke doelstelling van het convenant was het terugbrengen van het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters met 40% ten opzichte van het schooljaar Dit concrete doel was voor alle regio's gelijk en is in zeer wisselende mate behaald. Hieronder gaan wij dieper in op de cijfers van onze RMC regio De cijfers De resultaten in onze RMC regio Arnhem Nijmegen laten een afname zien van ruim 10 % in het jaar Onze subregio Nijmegen laat een afname zien van 14%. In de stad Nijmegen ging het om een afname van iets meer dan 22%. Daarmee blijven stad, subregio en de regio weliswaar achter bij de destijds geformuleerde ambitie. We kunnen wel concluderen dat een dalende lijn is ingezet. We zijn er echter nog niet. Voor onze subregio, maar ook landelijk, geldt dat vooral binnen het Mbo nog een verbeterslag te maken is. Hier blijven de cijfers nog achter bij de doelstellingen. Tabel 1: VSV cijfers RMC regio Arnhem/Nijmegen (bron: vsv verkenner OCW) leerlingen/ deelnemers 1 oktober VO vsv als % van de leerlingen VO vsv als % van de leerlingen MBO vsv als % van de leerlingen/ deelnemer s regio % Resultaat 2010/2011 t.o.v. 2005/2006 vsv Schooljaar MBO totaal 2005/ ,6(2,0) ,9(10,2) ,0 n.v.t. 2006/ ,6(1,8) ,2(10,0) ,1 +5,4 2007/ ,2(1,5) ,8(9,6) ,7 5,2 2008/ ,1(1,4) ,3(8,7) ,5 10,6 2009/ ,2(1,4) ,0(8,6) ,4 11,0 2010/ ,1(1,4) ,3(7,4) ,4 (3,0) 10,4 In bovenstaande tabel staan de vsv cijfers voor de gehele RMC regio Arnhem/Nijmegen. Zoals uit de tabel valt af te lezen is het percentage vsv in RMC regio de afgelopen periode gedaald: zowel absoluut als relatief. Tussen haakjes hebben wij het landelijk gemiddelde opgenomen. Het totale vsvcijfer van 3,4 % in schooljaar 2010/2011 ligt boven het landelijke gemiddelde. Wat opvalt, is dat VO 5

12 het beter doet dan het landelijk gemiddelde en dat het Mbo achterblijft op het landelijk gemiddelde. De verschillen in de cijfers van het VO en het Mbo zijn deels ook gelegen in het feit dat binnen het VO vaak sprake is van een wettelijke stok achter de deur in de vorm van de leerplichtwet. In het Mbo waar veel 18+ ers zitten ontbreekt deze stok achter de deur. De goede cijfers voor het VO willen ook niet zeggen dat het voortgezet onderwijs helemaal geen betrokkenheid heeft met de vsvaanpak. De problematiek van overbelaste jongeren speelt nadrukkelijk ook in het voortgezet onderwijs. Daarnaast is de aanpak van vsv door studiekeuzeproblemen ook voor een belangrijk deel in handen van het VO en Mbo gezamenlijk. Tot slot is het VO nauw betrokken bij de overgang naar het Mbo. Dit neemt niet weg dat het VO ten opzichte van het landelijk gemiddeld goed presteert. Het cijfer van het Mbo in de RMC regio Arnhem/Nijmegen bedraagt 9,3% ten opzichte van 7,4 % landelijk. Voor de goede orde merken wij hier op dat het dan gaat het om totale Mbo cijfer voor de RMC regio. Voor het ROC Nijmegen geldt dat het vsv cijfer lager ligt: 8,8%, wat nog wel boven het landelijk gemiddelde is. Kijken we naar de subregio Nijmegen in de tabel hieronder dan zien we dat de subregio weliswaar betere cijfers laat zien dan de RMC regio als geheel, maar dat ook hier de doelstellingen niet zijn gehaald. Tabel 2: VSV cijfers subregio Nijmegen, per gemeente en totaal t.o.v leerlingen/ deelnemers vsv als % van de leerlingen Leerlingen/ deelnemers % ontwikkeling vsv t.o.v Gemeente % vsv Aantal vsv % vsv Nijmegen , ,1 22,2 Wijchen , ,2 21,4 Ubbergen , ,8 18,8 Heumen , ,7 18,2 Groesbeek , ,5 14,9 Millingen aan de Rijn , ,1 11,8 Beuningen , ,7 +1,6 Druten , ,1 +38,9 Mook en Middelaar , ,0 +75 TOTAAL , ,2 13,9 Tabel 3: VSV cijfers stad Nijmegen door de jaren heen leerlingen/ deelnemers Aantal vsv % vsv Schooljaar 1 okt 2005/ ,1 2007/ ,0 2008/ ,2 2009/ ,3 2010/ ,1 6

13 Als stad Nijmegen doen we het iets slechter dan als RMC regio in zijn geheel en als subregio (subregio 3,2% vsv, Nijmegen 4,1%). Dit is op zich niet vreemd gelet op het feit dat de problematiek van voortijdig schoolverlaten vaak sterk samenhangt met andere meervoudige (gezins)problematieken en deze nu eenmaal vaker voorkomt in stedelijke gebieden dan in de minder stedelijke gebieden in onze subregio. Wel zien we dat Nijmegen relatief de grootste relatieve daling van de subregio kent ( 22%). Vergelijken we stad Nijmegen met bijvoorbeeld de steden Arnhem ( 5,0 %) en Utrecht (5,1%) en Den Bosch (3,8%) dan zien we dat we het als stad zeker niet slecht doen De monitor als nulmeting De afgelopen periode zijn veel maatregelen genomen om vsv terug te dringen. Met het ROC Nijmegen en de scholen voor voortgezet onderwijs hebben wij afgesproken de vsv aanpak structureel te monitoren. Niet alleen de resultaten als totaal, maar ook de verschillende afzonderlijke maatregelen. De eerste resultaten van deze monitor zijn bekend, het gaat dan om het Flexcollege (plusvoorziening) en de begeleidingsstructuur op het ROC. De komende periode zal de monitor verder uitgebreid worden. Wat we in ieder geval geleerd hebben uit de afgelopen periode en heb gebruikt voor het bepalen van de aanpak in de nieuwe convenantperiode is het volgende. Begeleidingsstructuur ROC Nijmegen ROC Nijmegen komt van een beleid waarin studentbegeleiding en de toegang naar aanpalende zorg per onderwijsteam individueel geregeld was. De activiteiten stonden nog relatief los van elkaar. Uit de monitor wordt duidelijk dat de afgelopen periode is toegewerkt naar meer samenhang, er is meer ROC breed georganiseerd. Zo is er lijn gebracht in intake en aannamebeleid, het verzuimbeleid, de ZAT structuur studieloopbaanbegeleiding, trajectbegeleiding en verbinding naar tweede en derdelijnszorg. Uit de monitor wordt verder duidelijk dat de focus van de verschillende begeleidingsactiviteiten zich nog relatief vaak op de niveaus Mbo 1 en Mbo 2 en minder op de niveaus 3 en 4. Tegelijkertijd maakt de monitor duidelijk dat nog niet alle vsv ers worden bereikt met de begeleidingsstructuur en dat de verschillende interventies nog meer met elkaar in verband kunnen worden gebracht. Er wordt gewerkt aan centrale registratie en verbeterde dossiervorming. Deze laatste punten zijn noodzakelijk om goed zicht te krijgen op de resultaten van de begeleidingsstructuur en de verschillende interventies daarbinnen. Hoewel dit processen van de langere adem zijn, is het van belang een versnelling tot stand te brengen en door structurele monitoring waar nodig ook bij te kunnen sturen. De huidige monitor zien wij in dit verband als een goede nulmeting. Kort samengevat wordt uit de monitor duidelijk dat het ROC Nijmegen al veel heeft gedaan. Er is sprake van een zichtbare omslag naar inzet van meer brede instrumenten met een groter bereik.het ROC heeft een uitgebreid aanbod aan begeleiding te bieden, maar dat dit aanbod heeft de doelgroep nog in onvoldoende mate bereikt. Het is noodzakelijk is om de samenhang binnen de begeleidingsstructuur verder te versterken. Flexcollege: de plusvoorziening 4 in de regio Nijmegen Ten aanzien van het Flexcollege is in 2011 een tweede meting (evaluatie) uitgevoerd. Hieruit werd duidelijk dat het Flexcollege de juiste doelgroep weet te bereiken: jongeren die zich kenmerken door een zware, complexe problematiek. De onderdelen Vmbo, AKA en Eigenwijs voldoen bijna maximaal aan deze doelstelling om overbelasten op te vangen. Het onderdeel Vavo wijkt hier van af. Het percentage overbelasten in de nieuwe instroom ligt hier op een geringe 27%. Desondanks neemt het Vavo nog wel een groot deel (44%) van de totale instroom aan overbelaste jongeren binnen het Flexcollege op. Een goed referentiepunt om het rendement van het Flexcollege te bepalen moet nog 4 De term plusvoorziening verwijst naar het rapport van de WRR vertrouwen in de school dat o.l.v. Pieter Winsemius tot stand is gekomen. 7

14 worden vastgesteld, nu richten wij ons op diplomarendement. De onderdelen Eigenwijs en AKA behoeven in dit kader ieder geval extra aandacht. Het diplomarendement is hier nog laag, respectievelijk 40 en 34%. In het Vmbo is het diplomarendement binnen het Flexcollege 75%. De komende periode wordt gewerkt aan het verder verbeteren van de registraties. Uitvoering Jongerenloket/RMC en Leerplicht functie Binnen leerplicht en het RMC zien wij op basis vanonze eigen cijfers in schooljaar 2011/2012 een forse stijging in het aantal meldingen dat wordt afgehandeld. Bureau Leerplicht kreeg 2838 meldingen te verwerken; een stijging van 30% ten opzichte van vorig jaar. Hiervan waren er 736 meldingen kwalificatieplicht uit Nijmegen en 351 uit de regiogemeenten. Voor wat betreft de preventieve verzuiminzet vanuit het RMC is het aantal verzuimmeldingen 18+ in subregio Nijmegen eveneens fors gestegen, van 264 in schooljaar , naar 531 in schooljaar Het Jongerenloket/RMC heeft in het kalenderjaar 2011 in totaal 1312 vsv ers in begeleiding gehad. In dat jaar stroomden 439 vsv ers uit naar een opleiding, 111 vsv ers naar werk, en 17 naar werk met een opleiding. De stijging van het aantal verzuimmeldingen is een goede ontwikkeling. Dit lijkt tegenstrijdig: het liefst zouden we natuurlijk zien dat er minder sprake is van verzuim. Echter duidelijk is geworden dat wij de volle omvang van de problematiek nog niet in beeld hebben. We zien dat scholen o.a. door verbeterde (landelijke) registratiesystemen en bijbehorende verplichtingen, nu meer en beter melden en dat wij hierdoor het daadwerkelijke probleem beter in beeld krijgen. Als gemeente moeten wij ons realiseren dat de toenemende meldingsbereidheid van de scholen en daarmee van het aantal verzuimmeldingen ook opvolging dient te krijgen. In 2011 is het ambitieniveau voor leerplicht door de Raad vastgesteld, op basis waarvan het college de formatie heeft bepaald. Hierbij is een efficiencyslag gemaakt. Onlangs is door de regio de RMC inzet vastgesteld voor Wij zien dat deze inzet nog net voldoende is om het aantal meldingen aan te kunnen. Blijkt de stijgende lijn een trendmatige dan zullen wij als gemeente keuzes moeten maken: verder investeren in de preventieve verzuimaanpak of (opnieuw) keuzes maken binnen de werkprocessen. Voorkomen moet worden dat scholen melden maar wij vervolgens geen opvolging kunnen bieden. Dit leidt, zo leren we van andere regio s, mogelijk tot frustratie bij de scholen en hierdoor verminderde meldingsbereidheid. We moeten ook voorkomen dat een melding niet bij iedere RMC regio tot een eenduidige vervolgactie leidt. Hiertoe proberen wij als RMC contactgemeente afstemming te zoeken met de omliggende RMC regio s. Samenvatting Ambities uit convenant zijn niet gehaald, maar wel een significante reductie van aantal VSV ers : 10% in RMC regio en 14% in de subregio Nijmegen Het Vo presteert goed, Mbo blijft nog achter. Flexollege doet wat het moet doen: opvang van overbelaste jongeren, diplomarendement kanop onderdelen beter Begeleidingstructuur ROC: ziichtbare omsalg gemakat naar inzet van meer brede instrumenten. Het bereik hiervan kan door verdere implementatie en aanbrengen meer samenhang tussen de maatregelen verder worden verbeterd worden. De begeleiding richt zich nog veel op Mbo niveau 1 en 2. Het aanbod kan verder gericht worden op Mbo ers niveau 3 en 4. Leerplicht/RMC: stijgende lijn meldingen, probleem beter in beeld, zorgen dat meldingen wel opgepakt blijven 8

15 4. Ambities voor de komende periode: In de afgelopen convenant periode hebben wij samen met de scholen veel gerealiseerd veel geleerd. Een van de voornaamste leerpunten is dat voortijdig schoolverlaten een zeer divers en complex probleem is en dat de verschillen in uitval binnen de diverse sectoren en opleidingsniveaus groot zijn en alleen daarom al om een verschillende aanpak vragen. Om recht te doen aan deze verschillen zijn door het Ministerie van OCW voor de komende periode verschillende normen voor het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs geformuleerd. Het Ministerie van OCW stuurt de komende periode meer gedifferentieerd. Er wordt gewerkt met nieuwe procentuele vsv normen die recht doen aan onderwijsinstellingen die krimpen of juist groeien. De oude norm was gebaseerd op de vermindering van het aantal vsv ers ten opzichte van het peiljaar (zie tabellen hierboven). De procentuele norm beloont bovendien ook instellingen die in het verleden al goed presteerden en nu een laag uitvalniveau hebben. Voor het VO in onze RMC regio dat het al goed doet blijft het daarmee lonen om een laag uitvalcijfer te hebben (houden). De komende jaren willen wij ons samen met de scholen opnieuw inzetten voor een verdere daling van het aantal voortijdig schoolverlaters. Hierin worden wij gesteund door het landelijk beleid. Het nieuwe convenant is meer op maat gesneden en bovendien is er niet bezuinigd op dit thema. Hiermee onderstreept het Ministerie van OCW dat zij met ons de investering in de vsv aanpak lonend acht. Onze ervaringen van de afgelopen jaren vormen een goede basis voor de inzet in de nieuwe convenantperiode ( ). In onderstaande tabel zijn de nieuwe prestatienormen voor onze RMC regio opgenomen. Het betreft de cijfers volgens de nieuwe meetsystematiek. Dit houdt in dat de cijfers gecorrigeerd zijn (op basis van schatting door het Ministerie van OCW) voor de groepen vsv ers die onterecht in de cijfers waren opgenomen: de zogenaamde witte vlekken. Denk dan aan jongeren die vanuit bekostigd onderwijs overstappen naar particulier onderwijs, jongeren met een vrijstelling voor de leerplicht, jongeren met Mbo 1 diploma en een baan van minstens 12 uur op de teldatum van 1 oktober, jongeren die van het Vmbo en Mbo naar een politie/defensie opleiding gaan. De onderstaande normen zijn hiervoor gecorrigeerd. De streefwaarde betreft het cijfer waar het Ministerie van OCW landelijk op uit wil komen. Tabel 4: Doelstellingen vsv %: normen en streefwaarden (nieuwe meetsystematiek) RMC regio Arnhem/Nijmegen Vmbo bovenbouw Havo/vwo bovenbouw Mbo 1 Mbo 2 Mbo 3/4 Schooljaren VO onderbouw Gerealiseerd 2010/2011 0,1 (107) 1,3 (193) 0,3 (129) 33,7 (200) 14,8 (574) 5,3 (656) Norm 2012/2013 1,0 4,0 0,5 32,5 13,5 4, /2014 1,0 4,0 0,5 27,5 11,5 3, /2015 1,0 4,0 0,5 22,5 10,0 2,75 Streefwaarde 2014/2015 0,2 1,5 0,1 22,5 10,0 2,75 Toelichting: het cijfer drukt uit het percentage vsv per sector en opleidingsniveau. Hoewel in bovenstaande tabel percentages zijn gehanteerd hebben wij om enig gevoel te krijgen bij de cijfers tussen haakjes de absolute aantallen geplaatst van het jaar Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat 9

16 het percentage vsv op Mbo niveau 3/4 relatief laag is ten opzichte van de niveaus 1 en 2, echter in absolute zin gaat het om bijna evenveel uitvallers als op niveau 2! Wij hebben ons samen met de scholen in de RMC regio door het ondertekenen van het convenant vastgelegd op bovenstaande normen. Dit betekent dus dat wij ook van alle scholen inzet vragen en dat het behalen van de normen mede wordt bepaald door wat er in de subregio Arnhem wordt gedaan. Zoals eerder opgemerkt ligt de regievoerende taak voor de subregio Arnhem bij de gemeente Arnhem. De meeste aandacht en daarmee ook inzet van middelen uit het convenant zal de komende periode uit gaan naar het Mbo. Om de normen hier te halen is een verdere verbeterslag noodzakelijk. Er is een onderzoeksbureau ingeschakeld om voor ons een regioananalyse op te stellen en de interventies te monitoren. Dit heeft geresulteerd in een uitgebreide kwantitatieve en kwalitatieve analyse en bijborende conlusies. Op basis hiervan hebben de scholen maatregelen geformuleerd om voor de komende periode op in te zetten. Hierboven hebben we de kerncijfers voor de RMC regio op een rijtje gezet en afgezet tegen de nieuwe normen vanuit het convenant In de regionale analyse is dit nog veel uitgebreider gedaan en is waar mogelijk ingezoomd op onze subregio Nijmegen. Hieronder zetten we de voornaamste conclusies uit deze analyse kort op een rij: Alle normen voor het VO worden al gehaald. Ook de streefwaarde wordt gehaald, met uitzondering van de bovenbouw havo/vwo. Alle VO scholen, voor zowel onderbouw VO en de bovenbouw Vmbo geldt dat zij in voldoen aan de norm uit het nieuwe convenant. Voor het Mbo geldt dat geen van de normen wordt gehaald. De meeste nieuwe vsv ers zijn afkomstig uit het Mbo, waarbij we de grootste concentraties vinden we in de BOL 2, BOL 3 en BOL 4 opleidingen en in de BBL 2 opleidingen. VSV bij ROC Nijmegen varieert sterk per opleiding. Een relatief groot deel van de vsv komt van een beperkt aantal opleidingen. Onder 18 jaar komt weinig vsv voor. De meeste vsv is te vinden bij 18+ en in leerjaar 1. De grootste groep vsv ers is man (59%). De grootste groep is autochtoon, maar kijken we naar percentages dan zien we dat de niet westerse allochtonen het hoogste uitvalpercentage kennen: 5,2% ten opzichte van 2,9% van de autochtonen. Vsv komt bijna twee keer zo veel voor in zogenaamde armoedeprobleemcumulatiegebieden.veelal is er sprake van complexe problematiek. Uit de analyse naar ongediplomeerde uitstroom en doorstroomuitval wordt duidelijk dat de ongediplomeerde uitstroom uit de bovenbouw Vmbo (m.n. lwoo) en de Havo aandacht behoeft. In hoofdstuk 3 hebben we de belangrijkste cijfers in de zin van de resultaten van de afgelopen periode gepresenteerd en hierboven een samenvatting van de belangrijkste punten uit de regioanalyse. In deze uitgebreide regioanalyse zijn alle cijfers nader geanalyseerd en is in sommige gevallen zelfs tot op team/opleidingsniveau gekeken hoe het zit met de vsv cijfers. Onze regio is afgezet tegen het landelijk gemiddelde en vergelijkbare regio s, de cijfers van de verschillende sectoren en onderwijsniveaus en scholen zijn op een rijtje gezet. Er is onderscheid gemaakt naar kenmerken als etniciteit, leeftijd en waar iemand woont (zogenaamde probleemcumulatiegebieden). Ook is door het onderzoeksbureau gekeken naar de doorstroomuitval en ongediplomeerde uitstroom. Daarnaast is samenwerking met de betrokken partijen gestructureerd in beeld gebracvht over wat voor jongeren we het nu eigenlijk hebben. De regioanalyse, samen met de evaluaties van de interventies in de afgelopen periode vormen de basis voor onze aanpak in de komende periode. Tegelijkertijd zien we dat de komende periode ook grote veranderingen op stapel staan die van invloed zijn op het onderwijs en hoe de zorg in en rond het onderwijs wordt georganiseerd. Deze 10

17 ontwikkelingen vormen de context waarbinnen wij de vsv aanpak moeten realiseren: hier zien wij kansen, maar ook bedreigingen De context van de vsv aanpak: ontwikkelingen De vsv aanpak staat niet op zichzelf. Het resultaat wordt naast specifiek inzet mede gevormd door de reguliere inzet van verschillende partijen vanuit verschillende beleidsterreinen als onderwijs, jeugdbeleid, zorg en welzijnsbeleid, werk en inkomen en veiligheidsbeleid. Juist in de komende periode staan grote wetswijzigingen op stapel die hier van invloed op zijn. Hieronder gaan wij kort in op deze ontwikkelingen, waarbij wij tevens aangeven welke betekenis deze hebben in relatie tot de vsv aanpak. Transitie Jeugdzorg en overheveling Awbz begeleiding Het kabinet heeft plannen vanaf 2015 de ondersteuning en zorg voor de jeugd onder te brengen bij de gemeenten. Uiterlijk eind 2016 moeten alle taken en verantwoordelijkheden zijn overgeheveld. Als gemeente zijn we dan beter in staat maatwerk te bieden afgestemd op de lokale en individuele situatie. Er komt een nieuwe wet waarin de overheveling van taken en financiering naar gemeenten geregeld wordt. In deze nieuwe wet worden taken en middelen gebundeld die nu nog vallen onder: het gemeentelijke preventieve beleid; de vrijwillige provinciale jeugdzorg; de jeugd LVG (licht verstandelijke gehandicapten); de jeugd GGZ (geestelijke gezondheidszorg); de jeugdbescherming en jeugdreclassering. Naast deze transitie wordt ook de Awbz functie begeleiding onder de verantwoordelijkheid van gemeenten gebracht. Het gaat hier om begeleiding van mensen met een verstandelijke, of lichamelijke beperking, ouderen met somatische of psychogeriatrische problemen, volwassenen met psychiatrische problemen en jongeren met psychiatrische problemen in combinatie met opvoed en opgroeiproblemen. Uit de analyses van de vsv cijfers wordt duidelijk dat veel uitval veroorzaakt wordt door gedragsproblemen en persoonlijke problemen. Veelal is er sprake van multiproblematiek. De ontwikkelingen zoals hierboven geschetst bieden kansen om samen met de onderwijspartijen in het kader van passend onderwijs de juiste zorg en ondersteuningsarrangementen aan te bieden aan jongeren (en het gezin!) om uitval te voorkomen. Tegelijkertijd weten we al dat de transities gepaard met bezuinigingen. Wij z ullen de transities in samen met betrokken partners moeten vormgeven. Passend onderwijs PO/VO en Mbo De Eerste en Tweede Kamer hebben ingestemd met het wetsvoorstel passend onderwijs. Uitgangspunt van dit wetsvoorstel dat ieder kind, ook kinderen die extra aandacht nodig hebben, zoals leerlingen met een handicap of een gedragsstoornis, recht heeft op goed onderwijs. Op dit moment moeten ouders vaak zelf op zoek naar een passende onderwijsplek voor hun kind. Vanaf augustus 2014 moeten scholen ervoor zorgen dat er voor elk kind dat extra ondersteuning nodig heeft een passende plek is (zogenaamde zorgplicht). Dat kan zijn op de school waar de ouders hun kind hebben aangemeld, maar ook op een andere school die beter kan inspelen op de ondersteuning die het kind nodig heeft, in het regulier of in het speciaal onderwijs. De school van aanmelding is ervoor verantwoordelijk om de leerling een passende plek aan te bieden. Met dit voorstel verdwijnen de landelijke indicatiestelling en de rugzak. In plaats daarvan organiseren en financieren de samenwerkende scholen de ondersteuning die een of kind in de klas nodig heeft. De schoolbesturen werken samen in een samenwerkingsverband om dit te realiseren. Passend onderwijs en de decentralisatie van de jeugdzorg en Awbz taken bieden kansen om effectief en efficiënt zorg en ondersteuning in te zetten. Dit vraagt de komende periode wel om heel goede afstemming en overeenstemming over wie wat doet om de jongeren in het onderwijs (en werk!) te houden. Actieplan Mbo: focus op vakmanschap 11

18 Het actieplan Mbo heeft tot doel de kwaliteit van het Mbo onderwijs te verbeteren. Er wordt ingezet op meer onderwijstijd, betere examens (verhoging kwalificatie eisen) en professionele docenten. Hiertoe worden de opleidingen verkort en geïntensiveerd. De urennormen voor zowel de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) en de beroepsopleidende leerweg (BOL) worden verhoogd. Studenten moeten actief worden ondersteund door mentoren om de studievoortgang te bewaken. Als tweede maatregel in het actieplan wil het kabinet het aantal kwalificaties en opleidingen fors verminderen. Slimmere bundeling van kwalificaties en opleidingen moet leiden tot meer doelmatige opleidingen van een hogere kwaliteit die inspelen op de behoefte van het bedrijfsleven. Een van de speerpunten hierbij is dat de opleidingen aansluiten bij de behoefte van het bedrijfsleven in de regio. Een derde maatregel is de vereenvoudiging van het stelsel voor beroeps en volwasseneducatie (BVE). Speerpunten hierbinnen zijn de beëindiging van de drempelloze instroom voor Mbo niveau 2, het helder positioneren van niveau 1 als Entree opleiding, die toegang biedt tot niveau 2 of, even succesvol, tot een betaalde baan. De Entree opleiding is slechts toegankelijk voor iedereen zonder VO diploma. Zij die onvoldoende voortgang boeken, krijgen een negatief bindend studie advies en verlaten het Mbo. Los van het actieplan wordt er de komende periode bezuinigd op het Praktijkonderwijs (PRO)en leerwegondersteunend onderwijs (LWOO). Belangrijke ontwikkelingen in Focus op Vakmanschap en wetgeving in relatie tot vsv: Intensivering: jongeren moeten meer schooluren maken. Risico is dat jongeren die niet graag naar school gaan, zullen eerder afscheid nemen van school. Entree opleidingen: jongeren met een VO diploma, voor wie niveau 2 toch te hoog gegrepen is, kunnen niet terugvallen op de Entree opleiding. Hetgeen eveneens een risico betekent voor meer vsv. Doelmatigheid: ROC s zullen gaan opleiden in de richtingen waar werk is. Dit zijn niet per definitie de opleidingen waar jongeren zich voor aanmelden. Taal en rekenen. De exameneisen voor Engels, Nederlands en rekenen gaan omhoog. Deze eisen (en het voorliggende intensieve onderwijs in deze vakken) zijn niet haalbaar voor alle mbo ers. Exameneisen VO. In het VO zijn de exameneisen omhoog gegaan en ze blijven stijgen. Mogelijk gevolg is dat minder leerlingen slagen. De huidige economische omstandigheden dwingen jongeren in bepaalde sectoren (bijvoorbeeld de techniek) een BOL plek te nemen waar ze meer baat hebben bij een BBL plek. Deze jongeren zijn veelal minder geschikt veel tijd binnen een school door te brengen, leren door te werken past hen meer. Voor ons is het belangrijk dat deze hervormingen niet leiden tot meer uitval onder kwetsbare scholieren. De mogelijkheden om terug te keren naar school moeten juist worden geoptimaliseerd. Hier valt niets over te lezen in de voorstellen vanuit het Rijk. Positief is de beweging die het Rijk wil inzetten om het aanbod van Mbo opleidingen te stroomlijnen en meer kwaliteit te vragen van het Mbo. Verder is het voor ons vanzelfsprekend belangrijk dat jongeren goed onderwijs krijgen en een opleiding volgen die ook perspectief biedt op een baan (in de regio). Tegelijkertijd realiseren wij ons dat arbeidsmarktperspectief en de beschikbaarheid van stage en BBL plekken ook heel sterk samen hangt met de conjunctuur. Dit neemt niet weg dat we samen met de scholen (en andere partijen) de knelpunten moeten blijven benoemen en moeten doen wat ieders taak is en in ieders vermogen ligt om deze weg te nemen. Zoals uit de regioanalyse blijkt gaat het veelal om kwetsbare jongeren. De uitdaging is dan ook om samen met het de scholen de hervormingen zodanig vorm te geven dat deze jongeren niet tussen wal en schip van de ambities van alle hervormingsplannen dreigen te vallen. Wij leggen hier nadrukkelijk ook een relatie met de ontwikkelingen binnen het passend onderwijs en de transitie jeugdzorg. 12

19 Participatiewet Het kabinet is voornemens om de Wet Werken en Bijstand (Wwb), de Wet op de Sociale Werkvoorziening (Wsw) en Wajong samen te voegen tot één nieuwe wet: de Participatiewet, met een samengevoegd en ontschot budget. Het integreren van Wwb, Wsw en een deel van de Wajong betekent dat de volledige gemeentelijke doelgroep onder één regime gebracht wordt. De wet zou 1 januari 2014 ingevoerd moeten worden. De Wajong is vanaf 1 januari 2014 alleen nog toegankelijk voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten. Gedeeltelijk arbeidsgeschikte jongeren vallen daarmee vanaf die datum onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. De door het vorige kabinet ingezette lijn wordt grotendeels voortgezet: zoveel mogelijk mensen gaan aan de slag bij gewone werkgevers. Het instrument loondispensatie komt beschikbaar voor gemeenten. Werken onder het minimumloon is altijd tijdelijk. Het totaal van loon en aanvullende uitkering groeit toe naar het wettelijk minimumloon. Over de financiële randvoorwaarden bestaan nog veel vragen. In ieder geval is duidelijk dat er gesneden wordt in het re integratiebudget van gemeenten, dat structureel zo n 200 miljoen lager uit zal komen. De extra bezuiniging op het re integratie budget, bovenop de al doorgevoerde doelmatigheidskorting van 400 miljoen vanaf 2012, betekent dat gemeenten minder mogelijkheden hebben om mensen naar werk te begeleiden. De nieuwe Participatiewet noodzaakt ons meer nog dan voorheen verbindingen te leggen met het gehele sociale domein. Tegelijkertijd stelt deze ontwikkeling ons voor de opgave om ook voor jongeren waarvoor een startkwalificatie echt niet haalbaar is (gebleken) de juiste trajecten richting werk in te zetten. Raadsmotie Bestrijd vroegtijdige schooluitval Op 14 november 2012 is door de gemeenteraad van Nijmegen een motie aangenomen met betrekking tot het beleid voortijdig schoolverlaten. Strekking van de motie is dat de aanpak van vsv met kracht moet worden opgepakt en de Raad hierover geïnformeerd moet worden. Verder worden enkele concrete voorstellen gedaan die vooral betrekking hebben op de kwaliteit van het onderwijs. Wij hebben de motie onder de aandacht van de scholen en dan met name het ROC Nijmegen gebracht. De komende periode zullen wij in de uitwerking van de te nemen maatregelen vragen hoe zij de aanbevelingen uit de motie concreet hebben vertaald. Wij zullen hier in onze jaarlijkse cijfermatige en inhoudelijke rapportages over de voortgang van het vsv convenant op terug komen. Op deze wijze willen wij de Raad in de gelegenheid stellen om de vinger aan de pols te houden met betrekking tot het vsv beleid. Op basis van al de analyses die wij hierboven heel kort hebben samengevat en tenslotte de diverse ontwikkelingen in het beleid hebben wij samen met de scholen keuzes gemaakt voor de in te zetten maatregelen voor de komende periode. In het volgende hoofdstuk zullen wij deze kort presenteren. Samenvatting Er is een nieuw convenant met het Rijk afgesloten met forse ambities: reductie van aantal VSV ers per 2015/2016 met zo n 30% ten opzichte van 2010/2011, Vsv cijfers VO voldoen aan doelstellingen, Mbo nog niet. Reductie aantal nieuwe vsv ers vooral te behalen binnen het Mbo. Er zijn veel beleidsontwikkelingen die van invloed zijn op het vsv beleid: transitie jeugdzorg, passend onderwijs, actieplan Mbo en invoering van de participatiewet. Deze bieden kansen (aansturing, samenwerking) maar brengen ook bedreigingen met zich mee (o.a. bezuinigingen). 13

20 5. Speerpunten voor : wat gaan we doen? De maatregelen zoals deze voor de komende convenantperiode zijn voorgesteld zullen vrijwel allemaal worden uitgevoerd door de scholen. Soms worden zij hierbij (deels)gefaciliteerd en ondersteund door de gemeente (bijvoorbeeld bij het Flexcollege en het RMC). Het primaat ligt echter bij de scholen. Wij gaan er als gemeente van uit dat de scholen er zelf alles aan doen om de basiskwaliteit van het onderwijs goed op orde te hebben. Vanuit het bredere belang van voorkomen van voortijdig schoolverlaten en onze rol als regievoerder op de vsv aanpak spreken wij partijen aan en proberen wij hen samen te brengen om schooluitval te voorkomen. Het convenant en de hierin voorgestelde maatregelen beschouwen wij in dit licht Volhouden, samenwerken en verbeteren De komende periode willen we doen wat in de titel van deze informatienotitie staat: volhouden, (nog meer)samenwerken en verbeteren. We hebben er samen met de scholen bewust niet voor gekozen om allerlei nieuwe (beleids)maatregelen in te zetten. De afgelopen jaren is er veel in gang gezet en uitgeprobeerd. Willen we deze maatregelen een kans geven dan zullen we deze ook de gelegenheid moeten geven om goed en volledig geïmplementeerd te worden, tot in de haarvaten van de verschillende organisaties en organisatieonderdelen. De regioanalyse en vsv monitor, maar ook bijvoorbeeld de aantallen verzuimmeldingen laten ons zien dat er nog steeds verschillen zijn in de wijze waarop en de mate waarin maatregelen zijn geïmplementeerd en daarmee worden uitgevoerd. Hier valt nog winst te halen. We moeten durven volhouden en de maatregelen waarin wij geloven verder implementeren. Vsv beleid is, zo heeft de vorige convenantperiode ons geleerd beleid van een wat langere adem. Een ander kenmerk van de aanpak voor is dat we meer nog dan voorheen de samenwerking opzoeken. Tussen onderwijstypen binnen een school maar ook tussen de verschillende onderwijstypen. Vmbo en Mbo bijvoorbeeld zijn nauw aan elkaar verbonden. Het VO en Mbo moeten goed samenwerken, ook vanuit de context van de ontwikkelingen als passend onderwijs en het actieplan Mbo. De twee schooltypen doen dit ook al en beschikken over de expertise, betrokkenheid en de ambitie om dit ook de komende periode te blijven doen. De leerlingen moeten goed begeleid worden bij hun overstap en het maken van de juiste studiekeuzes. Daarnaast moeten zij vanzelfsprekend voldoende toegerust zijn om in te kunnen stromen in het Mbo, met straks de hogere toegangs en kwaliteitseisen in het kader van het actieplan Mbo. Ten aanzien van de jongeren die niet kunnen doorstromen via de nieuw te vormen entreeopleiding naar niveau 2 Mbo of naar werk zullen de scholen met elkaar en met werkgevers goede afspraken moeten maken: alles gericht op het maximaal faciliteren van jongeren om zich te ontwikkelen: primair gericht op het behalen van een startkwalificatie, maar ook richting werk. Tenslotte vraagt een goede implementatie van maatregelen om verbeteren. Uit de regioanalyse en monitor blijkt immers dat er veel is gerealiseerd en dat we al heel veel doen. Er moet vooral gewerkt worden aan het verbreden van de inzet en het verbeteren van het bereik van de begeleidingsstructuur. In onze subregio met name op het ROC Nijmegen. Daarnaast moet de samenhang tussen de interventies worden verbeterd. Nieuw beleid zal dit proces alleen maar lastiger maken. Op basis van de regioanalyse en de conclusies die hieruit zijn getrokken hebben de de scholen een aantal vsv maatregelen voorgesteld die zij in het kader van het bestrijden van voortijdig schoolverlaten willen uitvoeren. Activiteiten die ook wat ons betreft prima passen in de aanpak van voortijdig schoolverlaten en waar wij ook vertrouwen in hebben. Zelf zullen wij vanuit onze iegen 14