Onderzoek korte termijngedrag Nederlandse institutionele beleggers
|
|
- Hanne van Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gepubliceerd in Ondernemingsrecht nr (15 oktober 2013) <Actualiteiten> <Ondernemingsrecht 2013/106> Onderzoek korte termijngedrag Nederlandse institutionele beleggers Wouter Kuijpers 1. Inleiding In het politieke debat bestaat er de laatste jaren de nodige aandacht voor de (gewenste) duur van het aandeelhouderschap bij beursvennootschappen. 1 De veronderstelling dat veel aandelen in beursvennootschappen maar voor een betrekkelijk beperkte termijn worden gehouden speelt daarbij vaak een belangrijke rol. In de juridische literatuur wordt stimulering van langetermijnaandeelhouderschap bepleit, bijvoorbeeld door de introductie van zogenoemde loyaliteitsinstrumenten. 2 Die zouden de belangen van aandeelhouders beter in evenwicht brengen met het (langetermijn)belang van de vennootschap. Van Olffen heeft recentelijk in dit tijdschrift een praktijkvoorbeeld beschreven van een Nederlandse beursvennootschap waarbij loyaliteitsstemrecht werd geïntroduceerd. 3 Het debat over de introductie van loyaliteitsinstrumenten concentreert zich met name op de vraag op welke wijze het vanuit vennootschapsrechtelijk oogpunt mogelijk is om loyaliteitsinstrumenten te introduceren en of deze invoering wenselijk is gelet op het vennootschappelijk belang, bescherming van minderheidsaandeelhouders en/of de 1 Zie o.m. European Commission s Green Paper of 20 March 2013 on the long term financing of the European economy (COM(2013) 150 final); brief van de Minister van Financiën van 25 juni 2012 (Kamerstukken II 2011/12, , nr. 30); brief van de Minister van Veiligheid en Justitie van 28 april 2011 (Kamerstukken II 2010/11, , nr. 48) Motie Blanksma-Van der Heuvel en Slob (Kamerstukken II 2010/2011, 31980, nr. 25.); Aanbeveling 9 uit het rapport van de Tijdelijke commissie parlementair onderzoek financieel stelsel (Kamerstukken 2009/10, , nr. 3-4, p. 16). 2 Zie o.m. B. Bootsma, L-warrants, in: Meijer, Storm & Timmerman 2012, J.M. de Jongh, Het loyaliteitsstemrecht. Een terreinverkenning, Ondernemingsrecht 2009/105, S.J. van den Nieuwenhuijzen, J.G.C.M. Galle & A.B.M. Soppe, Shareholder Management Naar een duurzaam aandeelhoudersbestand?, TvOB , M. van Olffen, Nederlandse loyaliteitsaandelen met een Frans sausje, Ondernemingsrecht 2013/67. 1
2 verhandelbaarheid van het aandeel. 4 Minder aandacht wordt tot nog toe besteed aan de kwestie of de bestaande houdtermijnen het ook nodig maken om langetermijnaandeelhouderschap door middel van loyaliteitsinstrumenten te bevorderen. Dit laatste is ook niet zo vreemd. Er bestaat geen publiek raadpleegbaar register waaruit kan worden afgeleid hoe lang beleggers hun aandelen in beursvennootschappen houden. Wetenschappelijke studies naar de duur van het aandeelhouderschap zijn bovendien schaars. Interessant is daarom het recente onderzoek dat de hoogleraren De Roon en Slager van de faculteit Economie en Management van de Universiteit van Tilburg hebben gedaan naar de Nederlandse deelnemingen van een aantal vooraanstaande pensioenfondsen en vermogensbeheerders in de periode tussen 2000 en Dit onderzoek, waarover op 7 maart 2013 door Eumedion een rondetafelbijeenkomst met beleggers, wetenschappers en commissarissen werd gehouden onder leiding van René Maatman, zal hieronder beknopt worden toegelicht. 2. Het onderzoek De Roon en Slager hebben voor vier grote Nederlandse pensioenfondsen (ABP, Pensioen fonds Zorg en Welzijn, PME en Spoorwegpensioenfonds) alsmede twee vermogensbeheerders (Robeco en Teslin Capital Management) de duur van hun deelnemingen in de 75 grootste Nederlandse beursvennootschappen onderzocht. Het onderzoeksrapport begint met een analyse van de bestaande economische literatuur in de periode Daarin schrijven de onderzoekers onder meer dat de duur van het aandeelhouderschap (houdtermijn) vaak verward wordt met de beleggingshorizon (periode dat bijvoorbeeld een pensioenfonds beleggingen kan aanhouden alvorens deze te moeten afbouwen om uitkeringen te doen). Wanneer een investeerder beleggingen voor lange duur aanhoudt, is dat een indicatie voor een langetermijnbeleggingshorizon. Een korte houdtermijn, impliceert echter niet dat ook de beleggingshorizon kort is. 6 4 Zie naast eerder aangehaalde literatuur: S.F. De Beurs, Loyaliteitsdividend bij beursvennootschappen; gerechtvaardigd? Onderneming en Financiering (2011), p. 4; Schouten, Loyaal aan het eigen belang, Ondernemingsrecht 2010/ F. de Roon en A. Slager, The Duration and Turnover of Dutch Equity Ownership A Case Study of Dutch Institutional Investors, november Het onderzoek is terug te vinden via: 6 P. 6 van het onderzoek. 2
3 2.1 Houdtermijn Vervolgens worden de feitelijke onderzoeksresultaten gepresenteerd. Het blijkt dat de zes onderzochte pensioenfondsen en vermogensbeheerders hun Nederlandse deelnemingen in die periode gemiddeld gesproken tamelijk lang aanhouden. De onderzochte zes partijen houden hun Nederlandse aandelen gemiddeld 3,5 jaar onafgebroken aan. Daarbij geldt dat 80% van de aandelen voor langer dan vijf jaar wordt aangehouden. Bij twee institutionele beleggers wordt 55% van de beleggingen zelfs voor langer dan 10 jaar aangehouden. 7 Slechts 4% van de aandelen in portefeuille wordt korter dan een jaar aangehouden. Interessant is verder de constatering dat de gemiddelde houdtermijnen sinds het uitbreken van de financiële crisis niet zijn gedaald, anders dan wellicht verwacht. Hoewel er geen onderzoek is gedaan naar verklaringen voor de gevonden houdtermijnen, geven De Roon en Slager aan dat houdtermijnen passen bij de ontwikkeling waarin institutionele beleggers voor een substantieel deel van hun portefeuille indices volgen. 8 De resultaten sluiten ook aan bij het onderzoek dat in 2005 is gedaan naar de houdtermijnen van aandelen van Noorse beursvennootschappen en waarbij een gemiddelde houdtermijn van iets onder de 3 jaar werd geconstateerd Omloopsnelheid Naast de houdtermijn hebben de onderzoekers ook de waarde van de verrichte transacties onderzocht ten opzichte van de waarde van de totale Nederlandse portefeuille van de zes beleggers (omloopsnelheid). De Roon en Slager wijzen erop dat de omloopsnelheid niet zonder meer kan worden gezien als het tegenovergestelde van de houdtermijn. Wanneer in een portefeuille jaarlijks een omloopsnelheid van 100% wordt gerealiseerd, zou dat kunnen betekenen dat na twee jaar alle aandelen zijn verhandeld (transactiewaarde omvat zowel de aan- als verkooptransacties). Het kan echter ook zo zijn dat de transacties slechts in een klein gedeelte van de portefeuille plaatshebben, terwijl de rest van de portefeuille langdurig wordt aangehouden. 7 P van het onderzoek. Hierbij zij opgemerkt dat de onderzoekperiode slechts 11 jaar was, zodat niet uit te sluiten is dat de werkelijke houdtermijn van dit percentage van de aandelenpositie veel langer is dan 10 jaar. 8 P. 3 van het onderzoek. 9 Ø. Bøhren, R. Priestley & B.A. Ødegaard, The Duration of Equity Ownership Working Paper 2005, BI Norwegian School of Management. 3
4 Dat laatste lijkt het geval te zijn bij de zes onderzochte institutionele beleggers. Vier institutionele beleggers kennen in hun Nederlandse portefeuille een relatief hoge omloopsnelheid van 8% op maandbasis. Bij twee andere fondsen ligt die omloopsnelheid op 4%. 10 Een opvallende bevinding is dat het gros van de transacties plaatsvindt in een klein gedeelte van de portefeuille. 90% van de transacties vindt plaats in minder dan 15% van de aangehouden deelnemingen. Bij twee institutionele beleggers vindt die 90% zelfs plaats in minder dan 4% van de aangehouden deelnemingen. Volgens de onderzoekers kunnen deze uitkomsten niet alleen worden verklaard uit het feit dat veel institutionele beleggers voor een beperkt deel van hun portefeuille een actieve beleggingsstrategie toepassen. Veel transacties hangen samen met indices die door een institutionele belegger worden gevolgd. Wanneer de samenstelling van een gevolgde index wijzigt, past de institutionele belegger zijn portefeuille aan om te voorkomen dat zijn beleggingsresultaat te veel afwijkt van het resultaat van de nieuw samengestelde index. 3. Overwegingen naar aanleiding van het onderzoek Hoe kunnen de uitkomsten van het onderzoek worden geduid? Uit het onderzoek blijkt dat er een kern van aandelen in Nederlandse beursvennootschappen bestaat die door grote Nederlandse institutionele beleggers voor langere tijd wordt aangehouden. Het soms opgeroepen beeld van kortetermijngerichtheid wordt daarmee voor deze institutionele beleggers ontkracht. Algemene conclusies over de mate van kortetermijngeneigdheid van houders van aandelen in Nederlandse vennootschappen kunnen echter niet worden getrokken. Het onderzoek heeft zich immers beperkt tot een zestal institutionele aandeelhouders. Wel was tijdens de rondetafelbijeenkomst de algemene verwachting dat bij andere (niet in het onderzoek opgenomen) institutionele beleggers vergelijkbare houdtermijnen bestaan. Een vertegenwoordiger van Blackrock, de belegger met het grootst belegde vermogen in Nederlandse beursvennootschappen, gaf aan dat uit eigen onderzoek een gemiddelde houdtermijn van iets minder dan vier jaar was gebleken P van het onderzoek. 11 Het onderzoek van Blackrock is terug te vinden via: www2.blackrock.com/webcore/litservice/search/getdocument.seam?contentid= &source=search&venue=pu B_IND. 4
5 3.1 Home bias Een volgende overweging is meer geografisch van aard. Alleen het Nederlandse gedeelte van de portefeuille van de zes onderzochte institutionele beleggers is bezien. De vraag kan gesteld worden of er bij de zes onderzochte institutionele beleggers wellicht sprake is van een vorm van home bias. Nederlandse pensioenfondsen en andere institutionele beleggers zouden zich zodanig verbonden kunnen voelen met Nederlandse ondernemingen dat zij genegen zijn een onevenredig groot deel van het geïnvesteerde vermogen voor een relatief lange duur in Nederlandse beursvennootschappen te investeren. Home bias heeft bij Nederlandse pensioenfondsen zeker bestaan, maar is de laatste decennia sterk verminderd. 12 Oorzaken van deze teruggang zijn de opkomst van nieuwe methoden van portefeuillebeheer met meer diversificatie in de portefeuilles, de introductie van euro en het beperkte aanbod op de Nederlandse markt, afgezet tegen de groei van de pensioenfondsen. Tijdens de rondetafelbijeenkomst gaven de onderzoekers dan ook aan geen wezenlijk andere uitkomsten te verwachten als het geïnvesteerd vermogen in andere Europese landen zou zijn meegenomen. Zij wezen erop dat institutionele beleggers vaak een uniforme beleggingsstrategie voor de eurozone hanteren en ook Europabrede indices volgen. 3.2 Relevantie houdtermijn Dat we nu weten hoe lang vooraanstaande Nederlandse hun aandelen houden is mooi, maar welk belang moet er eigenlijk worden gehecht aan de duur van het aandeelhouderschap? De Roon en Slager laten zien dat het antwoord kan verschillen afhankelijk van het gezichtspunt. 13 Vanuit de beleggingsleer beschouwd is de duur van het houderschap van individuele deelnemingen geen doel op zich. De taak voor institutionele beleggers is, kort gezegd, het optimaliseren van het verwachte rendement op geïnvesteerd vermogen tegen een aanvaardbaar risiconiveau. Daartoe beheren zij een portefeuille met deelnemingen in verschillende beursvennootschappen, die individueel beschouwd niet in gelijke mate 12 G. Rubbaniy, Investment bahevior of institutional investors, proefschrift, mei 2013, terug te vinden via: ( I.V. Lelyveld, W.F.C. Verschoor en G. Rubbaniy, (2010). Home Bias and Dutch Pension Funds Investment Behaviour. SSRN Electronic Journal. 13 P. 8 van het onderzoek. 5
6 aantrekkelijk zijn, maar gezamenlijk het optimale verwachte rendement tegen aanvaardbaar risiconiveau opleveren. 14 Dit betekent echter niet dat de duur van het aandeelhouderschap zonder betekenis is voor institutionele beleggers, integendeel. In het Nederlandse systeem van corporate governance wordt immers van aandeelhouders verwacht dat zij de vennootschap en haar onderneming actief monitoren en een zekere disciplinerende rol ten opzichte van het bestuur en de raad van commissarissen vervullen. 15 Wanneer een belegger nog maar kort een deelneming houdt in een vennootschap zal hij de voor die verantwoordelijkheid benodigde kennis en ervaring kunnen ontberen. In termen van de (niet-onomstreden) agency-theorie is er dan relatief grote informatieasymmetrie en wordt de aandeelhouder geconfronteerd met hoge agency costs. Houdt een institutionele belegger de aandelen langer, dan zal deze gemiddeld gesproken gemakkelijker zijn verantwoordelijkheid als betrokken aandeelhouder kunnen nemen. 16 Diverse langetermijnbeleggers, met name voor het deel van hun portefeuille dat zij via indices beleggen, blijken in de praktijk tot nog toe echter tamelijk passief. 17 De Europese Commissie heeft er in het Actieplan blijk van gegeven betrokken aandeelhouderschap te willen bevorderen. 18 Ook vanuit het gezichtspunt van ondernemingen kan een 'basis' van langetermijnaandeelhouders wenselijk zijn. Bestuurders ervaren soms dat ze onvoldoende ruimte krijgen om te innoveren en nieuwe projecten op te starten wanneer dit niet gelijk tot verbetering van de resultaten leidt vanwege de druk van op de korte termijn gerichte aandeelhouders. 19 Door de informatieassymetrie en de agency-kosten te beperken kan het 14 Bodie, Kane & Marcus, Investments and Portfolio Management, 2011, p Zie bijv. de principes I, IV. 3, en IV.4 van de Nederlandse corporate governance code. 16 J. van der Ende en A. van der Krans, Aandeelhouders: van flitskapitaal naar geduldig kapitaal, Onderneming en Financiering 2013, afl J. Kay, The Kay Review of UK Equity Markets and Long-term Decision Making, 2012, p. 38 e.v.; S. Wong, Why Stewardship is Proving Elusive for Institutional Investors, Journal of International Banking and Financial Law, July/August 2010, p. 406 e.v. 18 Communication from the European Commission of 12 December 2012, Action Plan: European company law and corporate governance a modern legal framework for more engaged shareholders and sustainable companies, p (COM (2012) 740 final). Zie voor een bespreking: H. Schutte-Veenstra en M. Verbrugh, Actieplan 2012 van de Commissie betreffende Corporate Governance en Europees vennootschapsrecht, Ondernemingsrecht 2013/ C. Mayer, Firm Commitment. Why the corporation is failing to us and how to restore trust in it, Oxford University Press 2013, p J. Kay, p Zie anders: L.A. Bebchuk, The Myth That Insulating Boards Serves Long-Term Value, working paper 2013 ( G.W. Dent, The Essential Unity of Shareholders and the Myth of Investor Short-Termism, Delaware Journal of Corporate Law 2010, p
7 voor aandeelhouders aantrekkelijker worden om zich voor langere duur aan deze vennootschappen te verbinden. 20 Deze langere verbintenis geeft aandeelhouders de gelegenheid kennis en ervaring over de vennootschap op te doen waaraan ze het vertrouwen kunnen ontlenen om steun te verlenen aan investeringen die eerst op den duur rendement opleveren. 21 Echter, zoals De Roon en Slager laten zien, is een te lange houdtermijn evenwel ook weer niet goed omdat na verloop van tijd de aandeelhouder genegen is het wat minder nauw te nemen met zijn disciplinerende rol. Dit alles lijkt te suggereren dat er een optimale houdtermijn zou kunnen bestaan, maar welke is deze? Of moet het optimum misschien worden gezocht in een gezonde mix tussen langetermijn- en kortetermijnaandeelhouders, zoals ook wel wordt beweerd. 22 Een lange houdtermijn betekent overigens niet dat er geen sprake zal kunnen zijn van kortetermijngedrag. Zo kan de looptijd van het mandaat dat een pensioenfonds verleent aan een vermogensbeheerder, ertoe leiden dat een beursvennootschap waarin een deelneming wordt gehouden door de vermogensbeheerder vooral op basis van de kortetermijnperformance wordt beoordeeld. 23 Hoe dan ook, De Roon en Slager hebben een waardevol inzicht geboden in hoe lang vooraanstaande institutionele beleggers hun aandelen in Nederlandse beursvennootschappen houden. Voor deze institutionele beleggers lijkt bevordering van de houdtermijn niet erg nuttig. Veel zinvoller lijkt het om te bevorderen dat meer van deze langetermijnaandeelhouders werkelijk betekenisvolle betrokkenheid tonen bij de onderneming en zo tegendruk geven aan mogelijke tegengestelde krachten. 20 J. Kay, p ; G. Haldane & R. Davies, The Short Long, Speech May 2011, ( J. Fuller & M. Jensen, Just Say No to Wall Street: Putting a Stop to the Earnings Game, Journal of Applied Corporate Finance, Vol. 14, No p C. Mayer, p. 186; J. Kay, p. 43 en R. Abma, Belonen van loyale aandeelhouder onzalig plan, Financieel Dagblad 27 mei Zie het position paper van Eumedion inzake betrokken aandeelhouderschap, maart 2010, terug te vinden op: 7
De verwachte effecten van het richtlijnvoorstel voor institutionele beleggers
De verwachte effecten van het richtlijnvoorstel voor institutionele beleggers Edith Siermann, CIO Fixed Income / Manager Governance & Active Ownership Eumedion-symposium 12 November 2014 Aandacht vanuit
Nadere informatieLange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen. Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam
bij small cap ondernemingen Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen Agenda De rol van aandeelhouders Betrokken aandeelhouderschap
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2012
Achmea Pensioen- en Levensverzekering inzake gesepareerd beleggingsdepot Stichting Pensioenfonds Achmea Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2012 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2012
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2014 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoord en betrokken aandeelhouderschap 2018 en implementatie Nederlandse Stewardship Code
Verslag verantwoord en betrokken aandeelhouderschap 2018 en implementatie Nederlandse Stewardship Code In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2018 2. Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2016 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2013
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2013 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2013 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2015 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieAan de voorzitter en de leden. van de Vaste Commissie voor Veiligheid en Justitie. van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Aan de voorzitter en de leden van de Vaste Commissie voor Veiligheid en Justitie van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Amsterdam, 14 oktober 2011 Referentie: B2011.51 Betreft:
Nadere informatieBEST PRACTICES VOOR BETROKKEN AANDEELHOUDERSCHAP BESTEMD VOOR EUMEDION-DEELNEMERS VASTGESTELD OP 30 JUNI 2011
BEST PRACTICES VOOR BETROKKEN AANDEELHOUDERSCHAP BESTEMD VOOR EUMEDION-DEELNEMERS VASTGESTELD OP 30 JUNI 2011 1.0 Inleiding 1.1 Eumedion-deelnemers vinden dat het op verantwoorde wijze uitoefenen van de
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2016 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V.
Management B.V. Best practices voor betrokken aandeelhouderschap Amsterdam, januari 2015 Management B.V. Herengracht 252 1016 BV Amsterdam Tel: +31 20 520 7660 contact@doubledividend.nl KVK nr. 30199843
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2016 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2014 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieWat is Eumedion? Missie van Eumedion. Invulling aan de missie best practices
Wat is Eumedion? Eumedion is een stichting die de belangen behartigt van de bij haar aangesloten institutionele beleggers op het gebied van corporate governance en duurzaamheid. Doel van de pensioenfondsen,
Nadere informatieCONSULTATIEDOCUMENT BEST PRACTICES VOOR BETROKKEN AANDEELHOUDERSCHAP BESTEMD VOOR EUMEDION-DEELNEMERS
CONSULTATIEDOCUMENT BEST PRACTICES VOOR BETROKKEN AANDEELHOUDERSCHAP BESTEMD VOOR EUMEDION-DEELNEMERS 1.0 Inleiding 1.1 Eumedion-deelnemers vinden dat het op verantwoorde wijze uitoefenen van de aan de
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2017
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2017 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2017 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2017
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2017 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2017 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatiePas toe of leg uit regel voor institutionele beleggers. Rients Abma Directeur Eumedion 22 november 2006
Pas toe of leg uit regel voor institutionele beleggers Rients Abma Directeur Eumedion 22 november 2006 Agenda Achtergrond verantwoordelijkheden institutionele beleggers Code Tabaksblat Wettelijke verankering
Nadere informatieNederlandse Stewardship Code. Achmea Investment Management
Nederlandse Stewardship Code Achmea Investment Management 9 november 2018 Inleiding Het maatschappelijk aanzien van aandeelhouders en ondernemingen brokkelt af Aanhoudende kritiek op korte termijn geneigdheid
Nadere informatieBest practices voor betrokken aandeelhouderschap
Management B.V. Best practices voor betrokken aandeelhouderschap Amsterdam, april 2016 Management B.V. Herengracht 320 1016 CE Amsterdam Telefoon: +31 20 5207660 contact@doubledividend. AFM reg. nr. 15000358
Nadere informatieMinisterie van Veiligheid en Justitie T.a.v. de minister van Veiligheid en Justitie Mr. I.W. Opstelten Postbus 20301 2500 EH Den Haag
Ministerie van Veiligheid en Justitie T.a.v. de minister van Veiligheid en Justitie Mr. I.W. Opstelten Postbus 20301 2500 EH Den Haag Den Haag/Amsterdam, 23 mei 2013 Referentie: B13.23 Betreft: Richtlijnvoorstel
Nadere informatieReactie van de Nederlandse Monitoring Commissie Corporate Governance Code op:
Reactie van de Nederlandse Monitoring Commissie Corporate Governance Code op: 1. het voorstel van de Europese Commissie tot aanpassing van de Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging
Nadere informatieVerder zien. Meer weten.
Verder zien. Meer weten. 1 EEN SOLIDE LANGETERMIJN BELEGGING Dankzij de gebundelde expertise van topbeleggers 2 De beste beleggers voor de beste resultaten Toegang tot de meest exclusieve fondsen ter wereld
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2018 2019 35 058 Wijziging van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, de Wet op het financieel toezicht en de Wet giraal effectenverkeer ter uitvoering van Richtlijn
Nadere informatieVerhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s. Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten
Verhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten 8 oktober 2015 Wie geeft deze presentatie? Martijn Rozemuller Oprichter
Nadere informatieTETRALERT - ONDERNEMING VOORSTEL TOT HERZIENING VAN DE RICHTLIJN AANDEELHOUDERSRECHTEN
TETRALERT - ONDERNEMING VOORSTEL TOT HERZIENING VAN DE RICHTLIJN AANDEELHOUDERSRECHTEN 1. Inleiding Op 9 april 2014 maakte de Europese Commissie aan het Europees Parlement een voorstel van richtlijn over
Nadere informatieCorporate Governance verantwoording
Corporate Governance verantwoording Algemeen De Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur van Verenigde Nederlandse Compagnie (VNC) respecteren de principes en best practice bepalingen van de Corporate
Nadere informatieVerder zien. Meer weten. 1 EEN SOLIDE LANGETERMIJN BELEGGING Dankzij de gebundelde expertise van topbeleggers 2 De beste beleggers voor de beste resultaten Toegang tot de meest exclusieve fondsen ter wereld
Nadere informatieSamenvatting stembeleid MN
Samenvatting stembeleid MN MN is van mening is dat actief aandeelhouderschap van groot belang is voor een verantwoorde bedrijfsvoering door de bedrijven waar zij in belegt. Daarom voert MN wereldwijd een
Nadere informatieNieuwsbericht. 22 januari Achmea Beleggingsfondsen Beheer B.V. Postbus KA AMSTERDAM.
Achmea Beleggingsfondsen Beheer B.V. Nieuwsbericht 22 januari 2010 Achmea Beleggingsfondsen Beheer B.V. Postbus 59011 1040 KA AMSTERDAM www.achmeabeleggingsfondsen.nl I N F O R M A T I E M E M O R A N
Nadere informatieEumedion uitgangspunten verantwoord bezoldigingsbeleid van het bestuur van Nederlandse beursvennootschappen
Eumedion uitgangspunten verantwoord bezoldigingsbeleid van het bestuur van Nederlandse beursvennootschappen Geldig vanaf 1 januari 2014 Achtergrond Binnen het vennootschapsrecht zijn in Nederland de taken
Nadere informatieBetreft: Wetsvoorstel claw back (kamerstukken ) Referentie: B Amsterdam, 8 februari Geachte dames en heren,
Aan de voorzitter en de leden van de Vaste Commissie voor Veiligheid en Justitie van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Postbus 200 17 2500 EA DEN HAAG Betreft: Wetsvoorstel claw back (kamerstukken 32
Nadere informatieReactie NVP op de concept corporate governance code
Reactie NVP op de concept corporate governance code 1. Inleiding De Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen ( NVP ) maakt langs deze weg graag gebruik van de uitnodiging om te reageren op
Nadere informatieNedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking
Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking Financial Investigator Zeist 19 juni 2017 Frans Dooren directeur Agenda Introductie Nedlloyd Pensioenfonds
Nadere informatieNo.W /II 's-gravenhage, 15 februari 2018
... No.W16.17.0391/II 's-gravenhage, 15 februari 2018 Bij Kabinetsmissive van 15 december 2017, no.2017002185, heeft Uwe Majesteit, op voordracht van de Minister voor Rechtsbescherming, bij de Afdeling
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 31 980 Parlementair onderzoek financieel stelsel 31 371 Kredietcrisis Nr. 48 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Aan de Voorzitter
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieKamervragen van de leden Omtzigt en Van Hijum (beiden CDA)
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) 333 44 44 Fax (070) 333 40 33
Nadere informatieEumedion uitgangspunten verantwoord bezoldigingsbeleid van het bestuur van Nederlandse beursvennootschappen
Eumedion uitgangspunten verantwoord bezoldigingsbeleid van het bestuur van Nederlandse beursvennootschappen Geldig vanaf 1 januari 2016 Achtergrond Binnen het vennootschapsrecht zijn in Nederland de taken
Nadere informatieOp basis van het voorgaande streeft NLFI de volgende gerelateerde doelstellingen na bij de uitoefening van haar aandeelhoudersrechten:
Beleid uitoefening aandeelhoudersrechten In overeenstemming met de Wet stichting administratiekantoor beheer financiële instellingen ( Wet NLFI ) oefent NLFI haar aandeelhoudersrechten uit op een wijze
Nadere informatieThe influence of market imperfections on the recovery strategies of pension funds
13-7-2009 1 The influence of market imperfections on the recovery strategies of pension funds Laura Spierdijk (RUG) en Jaap Bikker (DNB, USE) Den Haag 29 juni 2009 13-7-2009 2 Netspar thema Gestart in
Nadere informatieFUND GOVERNANCE CODE VAN DELTA LLOYD ASSET MANAGEMENT N.V.
FUND GOVERNANCE CODE VAN DELTA LLOYD ASSET MANAGEMENT N.V. I. INLEIDING Doel Delta Lloyd Asset Management N.V. (DLAM) wenst de DUFAS Principles of Fund Governance na te leven. De onderhavige code heeft
Nadere informatie- Vaststelling van de jaarrekening 2014 van ABN AMRO Group N.V.
Verantwoording stemgedrag eerste half jaar 2015 Stemgedrag op vergaderingen van aandeelhouders en genomen aandeelhoudersbesluiten buiten vergadering 1. Inleiding NLFI onderschrijft het belang van de Nederlandse
Nadere informatiePraktijkonderzoek naar de benutting van het vraagrecht door aandeelhouders
Maasstteerrtthheessi iss Onnddeerrnneemi innggssrreecchhtt TTi ilbbuurrgg Unni ivveerrssi ittyy FFaaccuul ltteei itt ddeerr Reecchhttssggeel leeeerrddhheei idd Deeppaarrtteemeenntt Buussi inneessss LLaaw
Nadere informatieOfferte- aanvraagformulier Beroeps- en Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering Vermogensbeheerders en Vermogensadviseurs
Offerte- aanvraagformulier Beroeps- en Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering Vermogensbeheerders en Vermogensadviseurs > U aangeboden door Koekenberg Van Vuuren B.V. www.kvv.nl 088 38 38 000 Het door
Nadere informatieNEDERLANDSE STEWARDSHIP CODE
NEDERLANDSE STEWARDSHIP CODE AANGENOMEN OP 20 JUNI 2018 Preambule 1. Sinds haar oprichting is Eumedion een groot voorstander van goede governance van Nederlandse beursvennootschappen 1. Eumedion is een
Nadere informatieEumedion uitgangspunten verantwoord bezoldigingsbeleid van het bestuur van Nederlandse beursvennootschappen
Eumedion uitgangspunten verantwoord bezoldigingsbeleid van het bestuur van Nederlandse beursvennootschappen Geldig vanaf 20 februari 2019 Achtergrond Binnen het vennootschapsrecht zijn in Nederland de
Nadere informatieLangetermijndenken - De toekomst van Verantwoord Beleggen. IM seminar, Amstelveen 10 mei Lars Kurznack, Senior Manager KPMG Sustainability
Langetermijndenken - De toekomst van Verantwoord Beleggen IM seminar, Amstelveen 10 mei 2016 Lars Kurznack, Senior Manager KPMG Sustainability Maatschappelijke uitdaging Opiniestuk FD Minister Dijsselbloem
Nadere informatieEumedion uitgangspunten verantwoord bezoldigingsbeleid van het bestuur van Nederlandse beursvennootschappen
Eumedion uitgangspunten verantwoord bezoldigingsbeleid van het bestuur van Nederlandse beursvennootschappen Geldig vanaf 1 januari 2018 Achtergrond Binnen het vennootschapsrecht zijn in Nederland de taken
Nadere informatieTOELICHTEND INFORMATIEMEMORANDUM. met betrekking tot het voorstel tot wijziging van het prospectus van
TOELICHTEND INFORMATIEMEMORANDUM met betrekking tot het voorstel tot wijziging van het prospectus van Insinger de Beaufort European Mid Cap Fund N.V. 16 april 2014 I N H O U D 1. DOEL TOELICHTEND INFORMATIEMEMORANDUM
Nadere informatieWERKGROEP. comply or explain PRACTICALIA. Datum: 30 november 2015. EY, De Kleetlaan 2, 1831 Diegem. Nederlands en Frans
WERKGROEP comply or explain PRACTICALIA Datum: 30 november 2015 Locatie: Timing: Taal: EY, De Kleetlaan 2, 1831 Diegem 14u00 17u00 Nederlands en Frans DOELSTELLING Het finale doel is om betere inzichten
Nadere informatieBeleggingsmogelijkheden Bruto Flexioen
Voor pensioenfonds deelnemers 2019 Beleggingsmogelijkheden Bruto Flexioen l Via uw werkgever, de Rabobank of een van haar aangesloten ondernemingen, kunt u vrijwillig aanvullend bruto bijsparen naast uw
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V. en haar rol als verantwoord aandeelhouder
DoubleDividend Management B.V. en haar rol als verantwoord aandeelhouder Beloningsbeleid Amsterdam, 31 maart 2015 BELONINGSBELEID MAART 2015 DOUBLEDIVIDEND MANAGEMENT B.V. Pagina 1 Beloning van bestuurders
Nadere informatiePensioen Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen. Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen
Een nieuwe wijze van rapporteren voor pensioenfondsen 14 De lijsten van pensioenfondsen met de hoogste en de laagste vermogensbeheerkosten die onder andere door Pensioen Pro en De Nederlandsche Bank (hierna:
Nadere informatieMonitoring rapportage 2014. betreffende de toepassing van. Eumedion Best Practices. Betrokken Aandeelhouderschap
Monitoring rapportage 2014 betreffende de toepassing van Eumedion Best Practices Betrokken Aandeelhouderschap 18 december 2014 1 1. Samenvatting en conclusie De Eumedion best practices worden door steeds
Nadere informatieEen introductie tot factor beleggen
WHITE PAPER September 2013 Voor professionele beleggers Een introductie tot factor beleggen Door David Blitz PhD, Hoofd Quantitative Equity Research Joop Huij PhD, Senior Quantitative Researcher Pim van
Nadere informatieRef: B13.18 Betreft: Conceptbeleidsregel aangaande definitie en berekening van shortpositie in zin van Wft
Autoriteit Financiële Markten (AFM) T.a.v. de heer R. Gerritse Postbus 11723 1001 GS AMSTERDAM Amsterdam, 22 april 2013 Ref: B13.18 Betreft: Conceptbeleidsregel aangaande definitie en berekening van shortpositie
Nadere informatie4.1. Algemene uitgangspunten 4.2. De beleggingsstrategie
Meer dan 1700 mensen hebben pensioenaanspraken opgebouwd bij Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (in deze verklaring voortaan verder "pensioenfonds" genoemd). Zij zijn de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden
Nadere informatieRisicoprofielen voor Vermogensbeheer A la Carte
Risicoprofielen voor Vermogensbeheer A la Carte Inleiding Onze risicoprofielen 1. Wat is een risicoprofiel? 2. Wat zijn vermogenscategorieën? 3. Welke risicoprofielen gebruiken wij? Uw risicoprofiel 4.
Nadere informatieStichting Spoorwegpensioenfonds. Beleid voor betrokken aandeelhouderschap
Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap Algemeen Het Spoorwegpensioenfonds (SPF) belegt het pensioenvermogen van haar deelnemers. Een belangrijk onderdeel van deze beleggingen
Nadere informatie11 Identificatie van aandeelhouders
11 Identificatie van aandeelhouders Pieter van der Korst 1. Inleiding Deze bijdrage beschrijft de wettelijke regels met betrekking tot identificatie van aandeelhouders, dat wil zeggen het bekend maken
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011
Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 April 2011 ING Investment Management / ICS Inleiding Jaarlijks stelt het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg (Huntsman)
Nadere informatieTeslin Capital Management BV. Fatsoenlijk Ondernemen en Investeren
Teslin Capital Management BV Fatsoenlijk Ondernemen en Investeren Versie november 2014 2 Onze visie: Een onderneming heeft als doel waarde te creëren op de lange termijn, met inachtneming van de belangen
Nadere informatieAlgemeen. 6. Publicatie Priciples De meest actuele versie van deze Principles of Fund Governance is te vinden op www.gilissen.nl.
FUND GOVERNANCE Algemeen 1. Compliance functie Een directielid van de Beheerder is aangesteld als Compliance Officer. Deze ziet toe op de correcte naleving van: (i) de Prospectussen van de TG Fondsen;
Nadere informatieSeminar 'Aandeelhouderschap op de schop'
Seminar 'Aandeelhouderschap op de schop' Case study collectief engagement 11 februari 2013 Ger Fehrenbach Senior Advisor Responsible Investment Stelling Institutionele beleggers dragen een grotere verantwoordelijkheid
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering
Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering Arthur van der Wal Matthijs Claessens 30 september 2010 www.ingim.com Agenda Huidig mandaat bij ING IM Performance, beleid en vooruitzichten
Nadere informatieRechtsvorm en gebruik van LLP s en LLC s
Rechtsvorm en gebruik van LLP s en LLC s Onderzoek door mr. J.M. Blanco Fernández en prof. mr. M. van Olffen (Van der Heijden Instituut, Radboud Universiteit Nijmegen) in opdracht van het Wetenschappelijk
Nadere informatieSymposium SCGOP 27 augustus 2003
Symposium SCGOP 27 augustus 2003 Prof. mr S.R. Schuit steven.schuit@allenovery.com I Het overzicht NL - UK - G - F Wat zijn de grote verschillen? (met name van belang voor institutionele beleggers) II
Nadere informatieJaarverslag Governance- en Stemverslag AEGON Asset Management Nederland
Jaarverslag 2012 Governance- en Stemverslag AEGON Asset Management Nederland 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Procedure rondom stemmen 4 Aandeelhoudersvergaderingen van Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen
Nadere informatieStewardshipbeleid. (Beleid inzake betrokken aandeelhouderschap) Inhoudsopgave
Stewardshipbeleid (Beleid inzake betrokken aandeelhouderschap) Inhoudsopgave Amsterdam, januari 2019 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2. Beleggingsfilosofie DoubleDividend 3. Nederlandse Stewardship Code een
Nadere informatieWim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies. Voorstellen herziene Corporate Governance Code
Wim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies Voorstellen herziene Corporate Governance Code De voorstelllen voor de nieuwe corporate governance code Compliance versus impact Zeist, 8 juni 2016 Commissie Peters
Nadere informatieDatum 9 december 2013 Betreft Kamervraag/vragen van het lid Klaver over investeringen van financiele instellingen in kernwapens
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieClavis Vermogensbeheer Wij zorgen dat u het beste uit uw vermogen haalt
Clavis Vermogensbeheer Wij zorgen dat u het beste uit uw vermogen haalt CLAVIS Vermogensstructurering Directievoering Trustdiensten Vermogensbeheer (Infra)structuur Vermogensplanning Transactiebegeleiding
Nadere informatieBetrokken aandeelhouderschap mag en kan geen eenrichtingsverkeer zijn
Speech voorzitter Peter Borgdorff Eumedion symposium 12 oktober 2011 Betrokken aandeelhouderschap mag en kan geen eenrichtingsverkeer zijn Dames en heren, Van harte welkom bij het symposium van Eumedion
Nadere informatieAddendum bij het Prospectus van Zwitserleven Beleggingsfondsen d.d. 1 december 2015
Addendum bij het Prospectus van Zwitserleven Beleggingsfondsen d.d. 1 december 2015 Betreft: I. Wijziging Hoofdstuk 2, Aanvullende Prospectussen, paragraaf 2.1 Zwitserleven Aandelenfonds... 2 II. Wijziging
Nadere informatieNotitie belonen trouwe aandeelhouders
Notitie belonen trouwe aandeelhouders Inleiding Er is recentelijk van diverse kanten vakbonden, bestuurders en politici gepleit voor het scheppen van mogelijkheden om trouwe houders van aandelen in beursvennootschappen
Nadere informatieArtikel 1 In dit besluit wordt verstaan onder wet: Wet op het financieel toezicht.
Besluit van [datum] houdende bepalingen ter uitvoering van artikel 5:81, eerste lid, van de Wet op het financieel toezicht (Vrijstellingsbesluit overnamebiedingen Wft) Op voordracht van Onze Minister van
Nadere informatieChecklist Compliance Aanbevelingen Bestuurdersbeloningen Eumedion. www.haygroup.com
Checklist Compliance Aanbevelingen Bestuurdersbeloningen Eumedion www.haygroup.com Inleiding In aanvulling op de bestaande wet- en regelgeving en de Code Tabaksblat zijn in oktober 2006 door Eumedion,
Nadere informatieVASTNED OFFICES/INDUSTRIAL N.V. beleggingsmaatschappij met veranderlijk kapitaal gevestigd te Rotterdam
VASTNED OFFICES/INDUSTRIAL N.V. beleggingsmaatschappij met veranderlijk kapitaal gevestigd te Rotterdam AGENDA Van de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders van VastNed Offices/Industrial N.V.
Nadere informatieParticipantenvergaderingen AHPF
Welkom op de participantenvergadering van het Alpha High Performance Fund (AHPF); Datum: 30 mei 2014 1 Agenda: Opening door de voorzitter; Algemene ontwikkelingen Managed Futures-markten Ontwikkelingen
Nadere informatie1/5. Stembeleid BNG Vermogensbeheer B.V. februari 2009
Stembeleid BNG Vermogensbeheer B.V. februari 2009 Inleiding In hoofdstuk 5.6 van de Wet op het financieel toezicht (Wft) zijn de bepalingen uit de Nederlandse corporate governance code (Code Tabaksblat)
Nadere informatieLange-termijn waardecreatie
Lange-termijn waardecreatie Hoe kunnen Institutionele Beleggers bijdragen? Utrecht, 14 november 2018 Jaap van Dam Principal Director Investment Strategy 1 Wat staat u te wachten? Focus op beleggingsbeleid,
Nadere informatieJaarverslag 2017 van Pensioenfonds Vervoer Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Jaarverslag Maatschappelijk verantwoord beleggen
Jaarverslag 2017 Maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING Pensioenfonds Vervoer vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid
Nadere informatieNotitie belonen trouwe aandeelhouders
Notitie belonen trouwe aandeelhouders Inleiding Er is recentelijk van diverse kanten vakbonden, bestuurders en politici gepleit voor het scheppen van mogelijkheden om trouwe houders van aandelen in beursvennootschappen
Nadere informatieVOORSTEL EN TOELICHTING WIJZIGING VOORWAARDEN VAN DEELNAME
VOORSTEL EN TOELICHTING WIJZIGING VOORWAARDEN VAN DEELNAME DELTA LLOYD AZIE DEELNEMINGEN FONDS N.V. DELTA LLOYD EUROPEES DEELNEMINGEN FONDS N.V. DELTA LLOYD SELECT DIVIDEND FONDS N.V. 30.11.2015 De directie
Nadere informatieDIT DOCUMENT IS BELANGRIJK EN VEREIST UW ONMIDDELLIJKE AANDACHT.
DIT DOCUMENT IS BELANGRIJK EN VEREIST UW ONMIDDELLIJKE AANDACHT. Indien u niet zeker weet wat u moet doen, raadpleeg dan onmiddellijk uw effectenmakelaar (broker), bankmanager, juridisch adviseur, accountant,
Nadere informatiestars for life growth
zelfstandigen fondsenfiche stars for life growth stars for life growth het groeipotentieel van de markt benutten de fondsselectie van stars for life Growth Met stars for life growth kan men op lange termijn
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V. Stembeleid
DoubleDividend Management B.V. Stembeleid Amsterdam, 1 januari 2019 DoubleDividend Management B.V. Herengracht 320 1016 CE Amsterdam Telefoon: +31 20 5207660 contact@doubledividend.nl www.doubledividend.nl
Nadere informatieBeleggingsfondsen zijn voor u aantrekkelijk omdat
Beleggingsfondsen zijn vergelijkbaar met vaten waarin het vermogen van vele beleggers wordt beheerd met als doel een goed rendement te behalen. Afhankelijk van de organisatie van het fonds wordt het vermogen
Nadere informatieBlackRock Managed Index Portfolios. zorgeloos gespreid beleggen tegen lage kosten
BlackRock Managed Index Portfolios zorgeloos gespreid beleggen tegen lage kosten BlackRock Managed Index Portfolios zorgeloos gespreid beleggen tegen lage kosten Herkent u zich hier in? U wilt eigenlijk
Nadere informatiePensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist
Pensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist Het Pensioen Laboratorium van Zwitserleven Een interactief Werklab waar u samen met uw collega s pensioenadviseurs
Nadere informatieVITP 15 april 2013 WORKSHOP INTEGRITEIT PENSIOENFONDSEN!
"Het verlies van vertrouwen in het financiële systeem bij het grote publiek is meer dan alleen een probleem van de financiële sector; het is een maatschappelijk probleem" - John G. Taft WORKSHOP INTEGRITEIT
Nadere informatieALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker
ALM & alternatieve beleggingen Seminar IBS 13 juni 2019 Martin Bakker Agenda 1. Wie zijn wij? 2. Stichtingen vs. Pensioenfondsen 3. ALM en scenario analyse 4. Alternatieve beleggingen in ALM-context 2
Nadere informatieCOMMISSIE VENNOOTSCHAPSRECHT
COMMISSIE VENNOOTSCHAPSRECHT Datum: Kenmerk: De Minister van Justitie, mr A.H. Korthals Postbus 20301 2500 EH DEN HAAG Excellentie, inzake: Adviesaanvraag commissie vennootschapsrecht over het wetsvoorstel
Nadere informatieTOELICHTEND INFORMATIEMEMORANDUM
TOELICHTEND INFORMATIEMEMORANDUM met betrekking tot de Gecombineerde Buitengewone Algemene Vergadering van Aandeelhouders (de"vergadering") van Insinger de Beaufort Umbrella Fund N.V. (de "Vennootschap")
Nadere informatieVermogen opbouwen via Mijn Pensioen
Deelnemersbrochure Mijn Pensioen 2014 Stichting Pensioenfonds Gasunie Vermogen opbouwen via Mijn Pensioen Een unieke pensioenoplossing: Pensioenopbouw op maat; Altijd online inzage in uw vermogensopbouw.
Nadere informatieDe LifeCycle Mix bij Mijn Pensioen. LifeCycle Mix (LCM): online oplossing met maximale transparantie en gemak
De LifeCycle Mix bij Mijn Pensioen LifeCycle Mix (LCM): online oplossing met maximale transparantie en gemak Gespecialiseerd team onderhoudt en ontwikkelt LCM WWW.INGIM.COM 2 ING INVESTMENT MANAGEMENT
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 31 083 Corporate governance Nr. 51 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,
Nadere informatieSamenvatting M&O hoofdstuk
Samenvatting M&O hoofdstuk 10+ 11 Samenvatting door een scholier 1168 woorden 16 maart 2017 7 3 keer beoordeeld Vak Methode M&O In balans Hoofdstuk 10 vermogensmarkt 10.1 vrager van vermogen Vragers van
Nadere informatie