Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van

Transcriptie

1 Gemeenteblad.. Jaar 2016 Nummer Publicatiedatum Agendapunt initiatiefvoorstel <gemblnr> <agpnr> <datum indiening> Onderwerp Initiatiefvoorstel ter instemming van de raadsleden Kaya (D66), Timman (D66), Duijndam (SP), Yesilgoz-Zegerius (VVD), Shahsavari (CDA), van Lammeren (PvdD), oosma (GL), de Heer (PvdA) en van Soest (PvdO) getiteld: Meer stabiliteit voor kinderen van dakloze gezinnen. Met dit initiatiefvoorstel stellen wij u voor het volgende besluit te nemen: Tekst van openbare besluiten wordt gepubliceerd De gemeenteraad van Amsterdam Gezien het initiatiefvoorstel van de raadsleden Kaya (D66), Timman (D66), Duijndam (SP), Yesilgoz-Zegerius (VVD), Shahsavari (CDA), van Lammeren (PvdD), oosma (GL), de Heer (PvdA) en van Soest (PvdO) getiteld: Meer stabiliteit voor kinderen van dakloze gezinnen. Mede gezien de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel en de behandeling in de raadscommissie voor zorg en sport; besluit: I. in te stemmen met genoemd initiatiefvoorstel; II. het college van burgemeester en wethouders te verzoeken: - een actieplan dakloze gezinnen aan de raad voor te leggen in het najaar van 2016 in lijn met dit initiatiefvoorstel; - hierbij in het bijzonder aandacht te hebben voor maatregelen die meer stabiliteit voor kinderen met zich meebrengen zoals het gebruik kunnen blijven maken van de eigen school gedurende de periode waarbij de gezinnen in de opvang zitten. III. kennis te nemen van de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel. Wettelijke grondslag Gemeentewet art. 147a, lid 1 Initiatiefvoorstel 1

2 Inleiding Door de crisis zien we dat er zich nieuwe groepen melden bij de maatschappelijke opvang. Door de Amsterdamse richtlijn 'geen kinderen op straat', worden ook gezinnen die niet voldoen aan de toegangscriteria voor de maatschappelijke opvang (MO) geholpen als zij op straat komen te staan. Dit zijn gezinnen waarbij primair de woonvraag voorliggend is en waarbij niet altijd sprake is van verminderde zelfredzaamheid in combinatie met meervoudige problematiek. Deze gezinnen krijgen toch opvang en worden door het meldpunt dakloze gezinnen in de noodopvang geplaatst. Daarnaast worden ook gezinnen in de noodopvang geplaatst die op de wachtlijst staan voor een plaats in de maatschappelijke opvang. 1 Geen kind op straat is voor de indieners een belangrijke richtlijn. Wij zijn van mening dat wanneer gezinnen dakloos worden er meteen ingegrepen moet worden. Het college van Amsterdam doet dat ook. Tegelijkertijd zien we in dit proces ook verbeterpunten. Met dit initiatiefvoorstel willen we daaraan bijdragen. Probleemschets en voorstellen Landelijk beeld Landelijk verblijven er jaarlijks minstens 800 à 900 gezinnen in de maatschappelijke opvang. Het aantal met ouder(s) meegekomen minderjarige kinderen in de opvang ligt tussen de 1200 en Dit blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut. De intentie is dat gezinnen zo kort mogelijk in de opvang verblijven. Helaas lukt dit in de praktijk niet altijd. Landelijk is de gemiddelde verblijfsduur van gezinnen in de opvang ruim 8 maanden. edenen hiervoor zijn onder andere de beperkte uitstroommogelijkheden vanuit de opvang naar een zelfstandige woonvorm door een gebrek aan (betaalbare en passende) huisvestingsmogelijkheden. Ook is het zo dat de doorstroom naar een zelfstandige woning moeizaam is wanneer er sprake is van (huur)schulden. 2 Amsterdam Zoals al eerder aangegeven is een ander probleem dat de vraag naar opvang voor gezinnen groter is dan het aanbod. In Amsterdam doen we er alles aan om gezinnen in moeilijke situaties zo goed mogelijk te helpen. Als het moet vangen we ze ook in hotels op om te voorkomen dat ze op straat belanden. Deze solidariteit heeft ook een keerzijde want het opvangen van gezinnen met kinderen in een hotel is geen wenselijke situatie. Een hotel is een noodoplossing voor de noodopvang, welke eigenlijk al een noodoplossing op zich is. Kinderen zijn gebaat bij een zo normaal mogelijke omgeving. Het kunnen buiten spelen met vriendjes, koken en een eigen kamer dragen bij aan het welzijn van kinderen. Het college geeft in een brief van 17 december van 2015 aan: De noodopvang voor gezinnen is in het afgelopen jaar uitgebreid. In maart van dit jaar werden 53 gezinnen opgevangen in de noodopvang, waarvan 34 gezinnen in hotels. Medio december 2015 werden 68 gezinnen opgevangen in de noodopvang, waarvan 18 gezinnen in hotels. Dit laat zien dat het lukt om minder gezinnen in hotels op te vangen. Dit is een goede ontwikkeling, aangezien de opvang van gezinnen in hotels onwenselijk is. Aan

3 de andere kant laten deze cijfers zien dat de behoefte aan noodopvang dit jaar is gegroeid: in maart ging het om 53 gezinnen, begin december om 68 gezinnen. Momenteel verblijven er ongeveer 80 gezinnen in de noodopvang, waarvan 25 in hotels. Daarnaast verblijven er nog ongeveer 90 gezinnen in de 24-uursopvang in de maatschappelijke opvang. Instroom, uitstroom en problematische schulden In Amsterdam is afgelopen tijd o.a. mede door de crisis te weinig gebouwd voor kwetsbare groepen. Het college is deze achterstand nu aan het inhalen. Hierdoor is er voor de uitstroom van de maatschappelijke opvang lange tijd niet de nodige plekken beschikbaar geweest. Dit heeft gevolgen voor de instroom en doorstroom in de keten. De indieners zijn van mening dat het college nog meer moet inzetten op preventie: voorkomen dat gezinnen dakloos worden. Amsterdam doet daarbij al veel. Amsterdam heeft al een aantal jaren de aanpak Eropaf, waarbij wordt geprobeerd in te grijpen wanneer een ontruiming is aangezegd. Het betreft een samenwerking tussen gemeente Amsterdam, Madi s, woningcorporaties, energiebedrijven en Agis. Uit deze vruchtbare samenwerking is de aanpak Vroeg Eropaf ontstaan. Hierbij gaat het om vroeg signalering: de bij Eropaf aangesloten organisaties (woningbouwcorporaties, maatschappelijk dienstverleners en gemeente) die structureel samenwerken rond schulden in een eerder stadium om de aanzegging van een ontruiming te voorkomen. Daarnaast heeft de coalitie ervoor gekozen deze collegeperiode 80 miljoen extra aan armoedemiddelen beschikbaar te stellen. De indieners zijn van mening dat de inzet van deze middelen erop gericht moeten zijn om mensen duurzaam uit de armoede te helpen. De uitstroom begint nu op gang te komen. Echter is dat niet altijd voldoende omdat dakloze gezinnen vaak te maken hebben met problematische, niet saneerbare schulden. Hierdoor komen ze niet in aanmerking voor een goedhuurdersverklaring die wel nodig is voor uitstroom. Hiervoor zijn speciale afspraken nodig tussen opvanginstellingen en woningcorporaties voor de garantstelling van de huur. Door de woning op naam van een MO-aanbieders te zetten met daarbij een verplichte vorm van inkomensbeheer en/of woonbegeleiding kan uitstroom gerealiseerd worden. Door dit soort afspraken ook met spoed te maken zou ook een huisuitzetting voorkomen kunnen worden. Amsterdams actieplan dakloze gezinnen Het college heeft zelf aangegeven dat een verbeterslag op het gezinsketen noodzakelijk is. Doelstelling is ervoor te zorgen dat gezinnen niet dakloos worden, zo min mogelijk worden opgevangen in hotels en dat zij, wanneer noodopvang wel aan de orde is, zo snel mogelijk weer beschikken over een zelfstandige woning. Hiertoe zijn en worden verschillende acties voor ondernomen. De indieners ondersteunen deze lijn van het college. Wij willen dat het college in het najaar van 2016 komt met een concreet actieplan. Uitgangspunt is dat we gezinnen opvangen die niet zelfredzaam zijn. Gezinnen die zichzelf redden al dan niet met hulp van familie en vrienden stimuleren we en bieden daarbij hulp op maat. Ook vinden we het belangrijk dat we gezinnen niet meer in 3

4 hotels opgevangen. Casus L. L wordt in augustus aangemeld door haar vader. Hij maakt zich zorgen over L die op dat moment samen met haar zoontje van 7 maanden bij haar moeder woont. De situatie daar vindt hij onstabiel. Hij kan zelf L ook niet in huis nemen omdat hij te klein woont maar kan haar eventueel wel financieel ondersteunen. De meidenwerkster van Streetcornerwork nodigt L uit voor een intakegesprek. In het intakegesprek worden de leefgebieden in kaart gebracht (thuissituatie bij moeder, financiële situatie, scholingswens /dagbesteding/ kinderopvang, sociaal netwerk, psychische problemen). L ervaart veel stress thuis bij haar moeder. Er is veel ruzie. Ook geeft ze aan psychische klachten te hebben waar zij hulp bij wil. Dit heeft te maken met huiselijk geweld maar ook met de traumatisch bevalling van haar zoontje. De vader van het kind is niet meer aanwezig in het leven van zowel L als haar zoontje. Wel heeft L een nieuwe relatie. De meidenwerkster besluit L aan te melden voor een screening bij de GGD. Ondertussen schrijft L zich in voor een opleiding (OC niveau 1) en regelt kinderopvang. Helaas worden de spanningen bij moeder te veel en wordt L door haar moeder uit huis gezet. Ze gaat tijdelijk wonen bij de moeder van haar vriend wat ook geen ideale situatie is. Nadat deze situatie ook onhoudbaar wordt gaat ze bij een vriendin logeren. Er is geen stabiliteit voor haar en het kind. Inmiddels is L een aantal maanden verder en zijn er een paar gesprekken geweest met de GGD en een opvangorganisatie. Uiteindelijk wordt zij geplaatst bij Timon en komt er enige regelmaat en rust in haar situatie. Ondertussen heeft L ook haar niveau 1 afgerond en heeft zich aangemeld voor een opleiding beveiliging Daar is zij nu mee bezig en doet dit 3 dagen in de week. Opvang heeft zij geregeld met een vriendin. De meidenwerkster heeft haar verwezen naar Punt P voor begeleiding/verwerken bij haar psychische klachten. Zij is nu met de eerste gesprekken bezig. L probeert het contact met haar moeder weer een beetje op te bouwen. Met haar vader heeft zij goed contact. Verder heeft zij begeleiding bij een MO-aanbieder. De procedure heeft vanaf aanmelding tot plaatsing ongeveer 5 maanden geduurd. De interventies die de meidenwerkster doet in de tussenliggende periode zijn van essentieel belang om de jongere op de rit te houden. Wanneer dit losgelaten wordt, is er grote kans dat de jongere uitvalt. Stabiliteit voor het voor het kind Wanneer gezinnen dakloos worden betekent dat extra druk op ouders die vaak al veel andere problemen hebben. Voor kinderen is dit een heftige wijziging van hun leefomgeving. De opvang is geen geschikte omgeving voor kinderen om lang te verblijven. Daar komt nog bij dat ze vaak meerdere keren verhuizen. Vaak gaat hier een proces aan vooraf. Soms logeren ze een poos bij familieleden en zijn ze aan het couchsurfen. Maar ze moeten soms ook van opvang naar opvang verhuizen. Keer op keer worden ze uit hun veilige leefomgeving gehaald en dit maakt grote indruk op kinderen. De indieners vragen het college om in het actieplan dakloze gezinnen specifiek aandacht te besteden aan zoveel mogelijk stabiliteit voor het kind. Dit kan bijvoorbeeld door bij echtscheidingen mediators in te zetten zodat de ouder met kinderen in het huis blijft wonen. Een ander belangrijk stabiel punt voor het kind is de school. Kinderen van gezinnen die in de opvang terecht komen moeten soms meerdere keren van school wisselen. Een school is voor een kind een belangrijke stabiele factor. Daar hebben ze vriendjes 4

5 en vriendinnetjes en een meester of juffrouw die aandacht heeft. Even weg van de problemen thuis. De indieners vinden de school een belangrijk anker voor kinderen die te maken hebben met dit soort heftige problemen in de gezinssituatie. Uit een inventarisatie bij de opvangorganisaties geven de meeste opvangorganisaties aan het probleem te herkennen dat kinderen (en hun ouders) soms lang moeten reizen tegen hoge kosten om hun kinderen naar hun oude school te laten gaan. Of de kinderen wisselen een aantal maal van school, doordat gezinnen van de ene noodopvanglocatie naar de andere gaan. Opvanglocaties zien dat het vele reizen belastend is voor kinderen en ouders, en dat zij dit vaak niet kunnen betalen. Hiernaast zien sommige opvangorganisaties onrust bij kinderen die vaak van school moeten wisselen. Concreet vragen wij het college om in ieder geval met het actieplan dakloze gezinnen mogelijk te maken dat kinderen die in de opvang zitten gebruik kunnen maken van hun reguliere school totdat zij weer een eigen huis hebben waar een school bij past. Op deze manier zorgen we ervoor dat kinderen een stabiele basis houden en de problemen van huis minder van invloed zijn op hun ontwikkeling en toekomst. Het probleem speelt niet bij alle kinderen in de noodopvang en de maatschappelijke opvang. Sommige kinderen gaan naar een speciale school voor basisonderwijs (SBO) zij vallen al onder de huidige voorwaarden voor leerlingenvervoer. Ook speelt het probleem alleen bij kinderen in het primair onderwijs, die niet zelf naar school kunnen gaan. Hiernaast verblijven gezinnen soms lang in de 24 uurs maatschappelijke opvang (De oggeveen). Er is een regeling met een basisschool in de buurt van de oggeveen, waar deze kinderen naar school kunnen gaan. De indieners zijn van mening kinderen altijd in goed overleg met ouders geplaatst moeten worden. Voor sommige kinderen is dit een betere oplossing dan op de oude school te blijven. Deze school is ook ingesteld op deze doelgroep. Casus Mevrouw S : Haar zoontje D, zit op een evangelische school in Amsterdam Zuidoost. Hij is niet van school veranderd omdat dit de enige evangelische school is in Amsterdam. Ook heeft hij een achterstand opgelopen wegens het terug groeien van zijn keelamandelen waardoor school nu extra met hem gaat oefenen. Verandering van school is heel nadelig voor hem. Kinderen die naar een speciale school voor basisonderwijs (SBO) gaan, vallen al onder de huidige voorwaarden voor leerlingenvervoer. Het probleem speelt alleen bij kinderen in het primair onderwijs, die niet zelf naar school kunnen gaan. Voor kinderen die lang in de 24 uurs maatschappelijke opvang De oggeveen verblijven is er een regeling met een basisschool in de buurt van de oggeveen, waar deze kinderen naar school kunnen gaan. De indieners zijn van mening kinderen altijd in goed overleg met ouders op de school geplaatst moeten worden. Voor sommige kinderen is dit een betere oplossing dan op de oude school te blijven. Deze school is ook ingesteld op deze doelgroep. 5

6 Casus Mevrouw J: Haar zoontje D zit op SBO Universum in Amsterdam Noord. Hij heeft moeite met leren en zich concentreren. Hij is gewisseld van regulier onderwijs naar speciaal basis onderwijs en omdat het nu beter met hem gaat op deze nieuwe school, wilt ze hem niet meer wisselen van school. Oplossingsrichting Noodopvang, en ook maatschappelijke opvang in een 24 uurs-voorziening, heeft meestal geen structureel karakter. Dit betekent voor deze kinderen dat vervoer naar hun reguliere school een gewenste oplossing is. Aangezien deze kinderen meestal niet vallen binnen de huidige kaders van het leerlingenvervoer, zal hiervoor een aparte regeling moeten worden getroffen. We willen het college hierbij ruimte geven voor het vinden van maatwerkoplossingen. De verwachting is dat probleem op dit moment ongeveer bij 120 kinderen speelt, zowel in noodopvang als in de maatschappelijke opvang. In sommige gevallen bieden OV-kaarten voldoende oplossing (één voor het kind en één voor de begeleider), en in andere gevallen aangepast vervoer (busje). De tweede oplossing speelt voornamelijk in situaties waar ouders dagbesteding of werk hebben. Deze twee oplossingen sluiten aan bij de uitgangspunten van het beleid rond leerlingenvervoer: OV als het kan, in andere gevallen leerlingenvervoer. Uiteraard geldt ook dat we gezinnen helpen die niet zelfredzaam zijn of in het belang van het kind handelen. uwe inschatting van de kosten Een ruwe inschatting is dat in ongeveer de helft van de gevallen een OV-kaart een oplossing biedt en in de andere helft leerlingenvervoer. Leerlingenvervoer kost voor deze groep ongeveer per jaar per kind, een OV kaart (plus één voor begeleider) kost ongeveer per kind per jaar. In totaal zal dit neerkomen op ongeveer op jaarbasis, met de huidige bezetting van de noodopvang. Aangezien we willen voorkomen dat gezinnen dakloos raken en meer preventief gaan werken is de verwachting dat ze kosten af zullen nemen. Daarnaast is het opvangen van gezinnen in hotels duurder dan in reguliere panden. Mogelijk zullen de kosten nog meer dalen. Dekking Voor 2016 worden de maatregelen uit het initiatief incidenteel gedekt uit coalitiemiddelen MO en de reserve Doorstroom/Uitstroom/Herstart voor een bedrag van In het integrale Plan van Aanpak MO van het college dat na de zomer aan de aad wordt aangeboden, wordt de bekostiging vanuit Zorg, Jeugd, Participatie en Armoede voor de komende jaren aangegeven. 6

7 D66, VVD, SP, CDA, PvdD, GroenLinks, PvdA en PvdO stellen het college voor om: 1. Een actieplan dak- en thuisloze gezinnen te maken: a. Hierbij specifiek maatregelen te nemen die zorgen voor zoveel mogelijk stabiliteit voor het kind. In ieder geval mogelijk te maken dat kinderen gedurende de periode van de opvang naar hun eigen school kunnen blijven gaan. b. De ambitie is om het aantal gezinnen die nu in hotels worden opgevangen terug te brengen tot nul. 3 Bij nieuwe situaties willen we hier een maximumtermijn van twee weken aan stellen; c. Een analyse te doen naar oorzaken en deze te rapporteren (bijvoorbeeld: kostendelersnorm, hypotheekschulden, echtscheiding); d. Meer in te zetten op het maken van afspraken met corporaties voor garantstelling van de huur zodat ook huisuitzettingen voorkomen worden of bij problematische schulden uitstroom mogelijk wordt; Stukken Meegestuurd Ter inzage gelegd n.v.t. De leden van de gemeenteraad van Amsterdam M. Kaya (D66) D. Timman (D66) N. Duijndam (SP) D. Yesilgoz-Zegerius (VVD) M. Shahsavari (CDA) J. F. W. van Lammeren (PvdD) F. oosma (GL) C. de Heer (PvdA) W. van Soest (PvdO) 3 Uiteraard blijft er altijd ruimte voor uitzonderingsgevallen/urgenties. Het mag er niet toe leiden dat we mensen niet opvangen omdat we deze afspraak maken. 7