Digitaliseren van lesmateriaal is geen kunst

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Digitaliseren van lesmateriaal is geen kunst"

Transcriptie

1 Digitaliseren van lesmateriaal is geen kunst Inleiding Het digitaliseren van lesmateriaal staat sinds kort bij een aantal beleidsmakers hoog op het verlanglijstje. De laatste twee prominenten zijn de Onderwijsraad en Minister Plasterk. De Onderwijsraad schreef een advies Onderwijs en Open leermiddelen (september 2008). Minister Plasterk lanceerde het idee Wikiwijs om lesmateriaal aan te gaan bieden in de vorm van wiki s (december 2008, ). Het lijkt erop dat er veel geld vrij gemaakt gaat worden om lesmateriaal digitaal te gaan ontwikkelen, dan wel bestaand lesmateriaal te gaan digitaliseren. In dit artikel wil ik wat dieper op het digitaliseren van lesmateriaal ingaan, er komt hier nogal wat kijken bij deze activiteit en ik vraag me af of dit allemaal wel bekend is dan wel onderkend wordt bij alle beleidsvoornemens. Digitaliseren is geen enkel probleem, maar welk probleem wil je oplossen en welke meerwaarde streef je na? Digitaliseren Digitaliseren is het omzetten van een analoge bron (bijvoorbeeld, foto of tekst) naar een digitaal bestand. Het opslaan als digitaal bestand kent veel voordelen, het kan makkelijker verspreid worden, het, het is makkelijker mee te nemen, het is toegankelijker en als je het goed doet sneller vindbaar; er worden zou je kunnen zeggen door digitalisering een aantal drempels weggehaald. Feitelijk is bij elke uitgeverij het lesmateriaal allang gedigitaliseerd, er gaan alleen maar digitale bestanden van uitgevers naar drukkers, en vervolgens worden het boeken. Maar kennelijk wordt in de huidige discussie dit niet onder de digitalisering verstaan die gewenst is, of heeft het niet met digitalisering te maken maar met eigenaarschap? Of met vrije beschikbaarheid? Of met vrijheid van bewerking? Ik beschrijf u drie vormen van digitalisering van lesmateriaal waar ik bekend mee ben: 1: digitaal lesmateriaal voor het vak NLT 2: digitaal lesmateriaal voor het vak wiskunde via Math4all 3: digitaal lesmateriaal voor de groene sector via Ontwikkelcentrum 1. Digitaal lesmateriaal voor het vak NLT Voor het vak Natuur, Leven en Technologie (NLT) zijn de afgelopen jaren tientallen modules ontwikkeld en deze worden digitaal aangeboden via de site in de vorm van een Word- en een Pdf-bestand onder licentie van creative commons. Creative Commons biedt auteurs, kunstenaars, wetenschappers en onderwijzers de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan. Met een Creative Commons licentie behoud je al je rechten, maar geef je aan anderen toestemming om je werk te verspreiden, met anderen te delen of bij sommige licenties het ook te bewerken. Grote kans dat daardoor het werk sneller wordt verspreid, en dus bij meer mensen bekend. ( Het digitaal aanbieden en verspreiden van dit lesmateriaal was naar verhouding een makkie. De ontwikkelgroep werkten in Word, we zorgden voor een redactieslag en studenten zorgde in korte tijd

2 voor mooie opgemaakte digitale bestanden, die op de site geplaatst werden. De belangstelling bij docenten en leerlingen was groot, een nieuw vak (weliswaar een keuzevak) en geen alternatief. Ruim 200 scholen bieden inmiddels het keuzevak aan en maken gebruik van het digitale lesmateriaal. Ze downloaden de bestanden, bewerken soms de Word-versies, en printen of drukken het lesmateriaal voor de leerlingen. 2. Digitaal lesmateriaal voor het vak wiskunde via Math4all De aanpak bij math4all is heel grondig gebeurd en is niet zo maar digitalisering van lesmateriaal. Het is speciaal ontwikkeld van het begin af aan om het lesmateriaal te kunnen uitleveren op een website en te kunnen uitleveren via een maatwerksysteem op papier in een hoogwaardige vormgeving. Zeker voor wiskundige formules is dit zeer tijdrovend en zeer specialistisch werk. Een formule op een website en op papier hetzelfde eruit laten zien, zonder dat een plaatje is, is redelijk uniek te noemen. Het gebruik van MathML of Open Math ligt hieraan ten grondslag. Door het opdelen van de leerstof in lesobjecten en door de gebruikte coderingen kan een docent, en straks ook een leerling, een boek naar eigen idee samenstellen uit ons lesmateriaal en eventueel zelfs ook personaliseren. Niet elke leerling wil leren vanaf een beeldscherm, net zo min als niet elke leerling wil leren vanaf papier. De afwisseling maakt het boeiend. Digitalisering is geen doel maar een middel om de variatie te vergroten en om hiermee grotere groepen leerlingen langer aan zich te binden. Het is dus niet ofof, maar en-en. Een leerling moet kunnen kiezen op grond van de leerstijl, de leerstof, de leerbehoefte, de omgeving, de doceerstijl van de docent welke vorm van lesmateriaal het meest geschikt is. Er is belangstelling voor de site van Math4all bij docenten; het wordt schoorvoetend gebruikt door docenten op electronische schoolborden; maar kennelijk is het betaalde boek voorlopig nog een beter alternatief en heeft het nog tijd nodig 3. Digitaal lesmateriaal voor de groene sector via Ontwikkelcentrum Het Ontwikkelcentrum in Ede biedt leerlingen (tegen betaling) toegang tot de Educatieve Content Catalogus. In deze database staan meer dan leerobjecten (video s, toetsen, teksten, artikelen etc) die vrij (na betaling) gebruikt en bewerkt mogen worden. Het geavanceerd zoeken zorgt er voor dat je specifiek voor een bepaalde opleiding kan zoeken. De belangstelling hiervoor binnen en buiten de groene sector is groot. Meestal worden specifieke lessen of cursussen gezocht en gebruikt. Speciaal voor docenten in het groen organiseert het Ontwikkelcentrum cursussen arrangeren of zelf cursussen samen te stellen uit de diverse onderdelen. Er zijn opvallende verschillen, zo opvallend dat de vraag opkomt, wat bedoel je met digitalisering van lesmateriaal? Over welke vorm hebben we het? Hebben we het over pdf- of wordbestanden, hebben we het over leerobjecten op een website, of over leerobjecten in een database? Of hebben we het zoals minister Plasterk aankondigde over wiki s? De uitingsvormen zijn erg verschillend en hebben elk hun voor- en nadeel. Ontwikkelen De eerder genoemde 3 vormen hebben ook grote overeenkomsten. Bij elk is een uitgebreid ontwikkelproces aan vooraf gegaan. Een ontwikkelproces die maanden, soms jaren geduurd hebben, met pilots en testrondes, waarbij docenten en andere experts geraadpleegd zijn.

3 Een ontwikkelproces is naast schrijven, één groot redactietraject. Je begint op macro-niveau (een leerconcept met verdeling van leerstof), naar meso-niveau, tot aan micro-niveau (taalgebruik en moeilijkheidsgraag afgestemd op doelgroep). En niet onbelangrijk er worden rechten van foto s, grafieken, illustraties geregeld. Dit alles bepaald de kwaliteit en de betrouwbaarheid van het lesmateriaal. Er zijn leerdoelen geformuleerd op diverse niveau s en de toetsing sluit daar dan ook op aan. Ten onrechte wordt vaak gedacht dat micro-redactie voldoende is om een hoogwaardig leermiddel te krijgen. De micro-redactie kan heel goed door docenten gedaan worden, sterker nog docenten weten als geen ander het onderscheid in niveau tussen 4 havo en 3 vwo en weten dit ook om te zetten in teksten en opdrachten. Maar docenten zijn onvoldoende toegerust om ook op macro- en op meso-niveau redactie te doen en om rechten te regelen. Ontwikkelen van lesmateriaal kenmerkt zich door het proces van inzoomen, je gaat van grof naar fijn, van groot naar klein, je gaat van leerjaren naar les, en niet omgekeerd. Het bevreemdt mij als ontwikkelaar dus enorm dat nu veelal de omgekeerde weg als haalbaar wordt ingeschat. Beginnen met losse onderdelen en er een geheel van maken. Je zult eerst een bouwtekening van het geheel moeten maken. Waarom vinden docenten arrangeren zo moeilijk bij de ECC? Omdat ze daaruit zelden of nooit een heel leerjaar kunnen samenstellen. Wel een leuke les, of een leuk project. De moeilijkheidsgraad van een enkele les voor een groep leerlingen in bepaald waar jezelf les aangeeft is vele malen lager dan die van 1040 lesuren voor een meer groepen en voor meer jaren. Of dan nog maar niet te spreken over lesmateriaal wat ook door collega s gebruikt moet kunnen worden. De moeilijkheidsgraad van ontwikkelen wordt bepaald door: N: hoeveel leerlingen kunnen het gebruiken? j: hoeveel jaren kun je het gebruiken? t: hoeveel lesuren kun je het gebruiken? n: hoeveel collega s kunnen het gebruiken? Soms denk ik dat de moeilijkheidsgraad wel eens uitgedrukt kan worden in de formule N.j.t.n. En juist digitalisering van lesmateriaal heeft zin als het duurzaam is. Digitaliseren voor NU heeft geen zin, digitaliseren heeft pas zin als het voor nu en nog 5 jaren (liefst meer) geschikt is. Belangrijk is dat het lesmateriaal meermalig en meerjarig gebruikt kan worden. Meerwaarde Bij digitalisering moet je heel helder voor ogen hebben, welk probleem je wil oplossen en daarbij meteen notie nemen van welke problemen je niet oplost en welke problemen je creëert. Mooi voorbeeld is het arrangeren van lesmateriaal. Veel docenten vinden dat geweldig en zouden het graag kunnen, maar de benodigde tijd in verhouding tot de kwaliteit van het verkregen lesmateriaal (denk aan moeilijkheidgraad, zie hierboven) staat in geen enkele verhouding. In landen waar grote afstanden overbrugd moeten worden, biedt digitalisering duidelijke meerwaarde. Digitalisering kan hier afstand overbruggen, lesmateriaal wordt via electronische leeromgevingen aangeboden en dit voorkomt reistijd. Meerwaarde is tijdswinst voor de student..

4 In Nederland waar alle VO-leerlingen in principe 1040 uur op school moeten zijn, is dat geen meerwaarde. En dan heb ik het nog niet over meerwaarde voor de docent. Het brengt ons tot de vraag welke meerwaarde moet digitalisering van lesmateriaal realiseren? Voor docent en leerling. Twee stappen Grofweg zijn er twee stappen in het digitaliseringtraject die essentieel zijn, en die je kritische succesfactoren mag noemen. Stap 1: handig organiseren zodat maatwerk mogelijk is Leerobjecten maken (op verschillende niveau s ) en metadateren, en publiceren op internet Arrangeerbaar maken tot een module, tot een domein, tot een leerlijn Arrangementen in vorm van leerlijnen aanbieden Pdf s bakken papieren versie afleveren op adres school Oke, dan heb je het goed georganiseerd aan de achterkant, en kun je maatwerk afleveren, eventueel personaliseren. Je bent goed vindbaar en alles is overzichtelijk gerangschikt op internet. Je kunt als het goed is gedaan jaren vooruit. Maar dan is er goed bekeken nog geen echte meerwaarde gecreëerd. Stap 2: meerwaarde bieden voor docenten en leerlingen Digitale Leerobjecten voorzien van interactiviteit, applets, filmpjes Verzamelvensters Koppelingen leggen tussen Digitale leerobjecten en Verzamelvensters Bedrijven of werknemers koppelen aan Verzamelvensters Filmpjes, interviews van bedrijven of werknemers koppelen aan verzamelvensters Meerwaarde is hier expliciet: Buitenwereld binnen de schoolmuren halen (afstand en tijd overbruggen) Uitgangspunten digitalisering lesmateriaal Dit alles brengt me tot een aan 8-tal uitganspunten: 1. Niet hetzelfde voor een lagere prijs, maar meer voor eenzelfde of lagere prijs 2. Meer betekent dus ook aanwijsbaar meer genot, meer gemak, dit is vooral gericht op meerwaarde voor de docent 3. Technologie en digitalisering zijn middelen 4. De ontsluitingsmiddelen (web, folio, elektronisch schoolbord, pda, etc) zullen moeten mee kunnen groeien met de behoefte en diverse platforms (ieder met zijn eigen voor- en nadelen) kunnen bedienen. 5. Opdelen in leerobjecten en metadateren., zodat je vindbaar en arrangeerbaar bent. 6. Lange leerlijnen zichtbaar maken, vanwege overzicht voor docent en leerlingen 7. Het moet variatie in werkvormen bevorderen en diverse leer- en doceerstijlen bedienen 8. Makkelijk toegankelijk voor docenten en leerlingen

5 Anders bekeken: Inhoud: minimaal zelfde inhoud (gericht op eindexamenprogramma s en kerndoelen) Didactiek: meer variatie, meer maatwerk, diverse leerstijlen en doceerstijlen mogelijk maken Organisatie: van eenvoudig tot complex, moet diverse oplossingen aan kunnen (afhankelijk van enthousiasme docent en leerling) Communicatie: buitenwereld binnenhalen en laten leven, makkelijker naar buitenwereld kunnen gaan (afstand en tijd overbruggen) Conclusie Wanneer je gemotoriseerd reist, wil dat vooral zeggen dat je niet per voet, niet per fiets, niet met paard en wagen naar je werk gaat. Hoe je wel reist? Tja, veel mogelijkheden, het middel hangt af van de tijd die je hebt, de bestemming die je wilt bereiken, wat of wie je mee wilt nemen etc. Geldt dit misschien ook voor digitalisering van lesmateriaal dat je vooral zegt dat je geen dure lesboeken meer wil kopen? Digitaliseren van lesmateriaal is geen kunst, dat gebeurt overal en al jaren. Daar gaat het helemaal niet om. Ontwikkelen van lesmateriaal is ook geen kunst. Waar gaat het wel om? Het gaat om leerprocessen, het gaat om de diversiteit onder leerlingen tot zijn recht laten komen, het gaat om docenten tools in handen geven die het werk verlichten, het gaat om verhoogde leeropbrengst, het gaat om toenemende intrinsieke motivatie, het gaat om een voorbereiding op een technologische hoogwaardige en complexe samenleving. Helmond Johan Gademan j.gademan@inter.nl.net

1 De drie hoofdlijnen: muziekdocenten, leerkrachten en leerlingen.

1 De drie hoofdlijnen: muziekdocenten, leerkrachten en leerlingen. IKEI, MIK en het Leerorkest hebben bij elkaar opgeteld jaren ervaring met het geven van instrumentaal muziekonderwijs op de basisschool. Vanuit de overtuiging dat deze vorm van muziek educatie alleen verder

Nadere informatie

Van Wikipedia naar Onderwijs, de kracht van het open domein. sambo-ict conferentie 27 januari 2017

Van Wikipedia naar Onderwijs, de kracht van het open domein. sambo-ict conferentie 27 januari 2017 Van Wikipedia naar Onderwijs, de kracht van het open domein sambo-ict conferentie 27 januari 2017 Even Voorstellen Jan-Bart de Vreede Domeinmanager Leermiddelen & Metadata, Stichting Kennisnet 9 jaar lang

Nadere informatie

Wikiwijs. Hoe metadateer je materiaal in Wikiwijs om hun plaats in een leerlijn vast te leggen? Ruud de Moor Centrum

Wikiwijs. Hoe metadateer je materiaal in Wikiwijs om hun plaats in een leerlijn vast te leggen? Ruud de Moor Centrum Wikiwijs Hoe metadateer je materiaal in Wikiwijs om hun plaats in een leerlijn vast te leggen? Ruud de Moor Centrum Inleiding De in 2006 ingevoerde eindtermen en kerndoelen voor het voortgezet onderwijs

Nadere informatie

Vaardigheden - Enquête HV 2. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52705

Vaardigheden - Enquête HV 2. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52705 Vaardigheden - Enquête HV 2 Auteurs VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 July 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52705 Dit lesmateriaal is gemaakt

Nadere informatie

Spreken - Presenteren HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52520

Spreken - Presenteren HV 1. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52520 Spreken - Presenteren HV 1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 July 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52520 Dit lesmateriaal is gemaakt

Nadere informatie

Getting Connected. Cornelis Kaai coördinator Onderwijs 7 december 2006

Getting Connected. Cornelis Kaai coördinator Onderwijs 7 december 2006 Getting Connected Cornelis Kaai ICT-co coördinator Onderwijs 7 december 2006 Inhoud Het PCC en de CSG Jan Arentsz Visie op onderwijs Educatieve Contentketen (Kennisnet) Opzet van het project Voorbeeld

Nadere informatie

Whitepaper Moderne Wiskunde 12 e editie onderbouw

Whitepaper Moderne Wiskunde 12 e editie onderbouw Whitepaper Moderne Wiskunde 12 e editie onderbouw WHITEPAPER MODERNE WISKUNDE Moderne Wiskunde is een methode waarin inzicht, structuur en vernieuwing centraal staan. Moderne Wiskunde volgt een didactiek

Nadere informatie

Innovaties in e-learning. Jos Herkelman

Innovaties in e-learning. Jos Herkelman Innovaties in e-learning What s new? Jos Herkelman Wat is er al bereikt? N@Tschool! v11 Overzicht ; eenvoud ; open ; sneller werken Betere informatievoorziening i i i rondom inloggen Portaalfunctionaliteit:

Nadere informatie

WISKUNDE VOOR DE INTERNETGENERATIE

WISKUNDE VOOR DE INTERNETGENERATIE WISKUNDE VOOR DE INTERNETGENERATIE Digitalisering is noodzakelijk Onze visie Het wiskundeonderwijs is toe aan verandering, daar is bijna iedereen het wel over eens. De noodzaak blijkt uit de dagelijkse

Nadere informatie

Webquest Europese Unie groep 3

Webquest Europese Unie groep 3 Webquest Europese Unie groep 3 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Hanne Vandenbussche 08 August 2011 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/32194 Dit lesmateriaal is

Nadere informatie

13 H11 Logische schakelingen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/46165

13 H11 Logische schakelingen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/46165 Auteur Its Academy Laatst gewijzigd Licentie Webadres 29 november 2014 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/46165 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Gouden eeuw hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61313

Gouden eeuw hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61313 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 september 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61313 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

Gezichtsbedrog hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62517

Gezichtsbedrog hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62517 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 30 mei 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62517 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Leerlijn Spreken h3. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/83287

Leerlijn Spreken h3. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/83287 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 28 april 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/83287 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Open & Online. De (mogelijke) rollen van bibliotheken. Onderwijs

Open & Online. De (mogelijke) rollen van bibliotheken. Onderwijs Open & Online De (mogelijke) rollen van bibliotheken Onderwijs Enthousiasme om mee te werken aan het onderzoek De opkomst hier vandaag Vragen en nieuwsgierigheid Leidraad met vragen opgesteld Telefonische

Nadere informatie

Whitepaper Nieuw Nederlands 6 e editie onderbouw

Whitepaper Nieuw Nederlands 6 e editie onderbouw Whitepaper Nieuw Nederlands 6 e editie onderbouw WHITEPAPER NIEUW NEDERLANDS 6 e editie onderbouw Nieuw Nederlands onderbouw 6 e editie staat als vanouds voor hoge kwaliteit en aandacht voor de individuele

Nadere informatie

Presentatie advies Onderwijs en Open leermiddelen. Tweede Kamer 3 september 2008

Presentatie advies Onderwijs en Open leermiddelen. Tweede Kamer 3 september 2008 Presentatie advies Onderwijs en Open leermiddelen Tweede Kamer 3 september 2008 Opbouw presentatie: Aanleiding & achtergrond adviesvraag Hoofdboodschap: Zet in op open leermiddelen Drie concrete aanbevelingen:

Nadere informatie

Worldcafe ipad in de les. Resultaten groepsdiscussie

Worldcafe ipad in de les. Resultaten groepsdiscussie Worldcafe ipad in de les. Resultaten groepsdiscussie Aan de hand van stellingen (1-5) 1. Vergroot of verkleint de Ipad de bestaande kloof tussen docenten en leerlingen? Esther Cornelissen Contact met leerling

Nadere informatie

Dossier opdracht 12. Vakproject 2: Vakdidactiek

Dossier opdracht 12. Vakproject 2: Vakdidactiek Dossier opdracht 12 Vakproject 2: Vakdidactiek Naam: Thomas Sluyter Nummer: 1018808 Jaar / Klas: 1e jaar Docent Wiskunde, deeltijd Datum: 12 november, 2007 Samenvatting Dit document is onderdeel van mijn

Nadere informatie

Sita (VWO2) Aaron Sams. Natuurkunde en Flipping the Classroom

Sita (VWO2) Aaron Sams. Natuurkunde en Flipping the Classroom Natuurkunde en Flipping the Classroom De lespraktijk van een natuurwetenschappelijk vak zoals natuurkunde bestaat gewoonlijk uit klassikale instructie, practicum en het verwerken van opdrachten. In de

Nadere informatie

verrijkt gegeven.notebook March 30, 2013 Verrijkte content

verrijkt gegeven.notebook March 30, 2013 Verrijkte content Verrijkte content 1 Voorbereiding De extreme collaboration activeren! Scan de QR code (van het scherm of papier) Visit add2nb.com, enter ID: 59187701 2 Waarmee verrijk jij je content? Bespreek kort (5

Nadere informatie

Videohandleiding Wikiwijs

Videohandleiding Wikiwijs Videohandleiding Wikiwijs Kees Pannekeet In opdracht van Wikiwijs Januari 2012 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Introductie... 2 YouTube... 3 Soorten accounts... 3 Uploadlimiet verhogen... 3 Bestandsindeling...

Nadere informatie

OPRICHTING 21/12/2012 2013-2014 OPSTART 2015: OVERGANGSJAAR. Financiering Minister Gatz & Minister Crevits

OPRICHTING 21/12/2012 2013-2014 OPSTART 2015: OVERGANGSJAAR. Financiering Minister Gatz & Minister Crevits OPRICHTING 21/12/2012 2013-2014 OPSTART 2015: OVERGANGSJAAR Financiering Minister Gatz & Minister Crevits VIAA: FOCUS EN MODEL DIGITALISEREN INTERACTIE ARCHIVEREN Nog 500.000 uur te digitaliseren in de

Nadere informatie

Handleiding Lesmethode Groep 7 &8 Huiswerk Bikkels. Inkijkexemplaar

Handleiding Lesmethode Groep 7 &8 Huiswerk Bikkels. Inkijkexemplaar Handleiding Lesmethode Groep 7 &8 Huiswerk Bikkels versie 2016 Inhoudsopgave Introductie 5 Verantwoording methodiek 6 Doorgaande lijn Po en Vo 7 Preventief en curatief 8 Organiseer je les 9 Praktische

Nadere informatie

1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren

1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren Stellingen visie 1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren 2. Ik heb voldoende vertrouwen in mijn leerlingen om ze op afstand te coachen en begeleiden 3. Ik houd

Nadere informatie

Spreken - Spreekbeurt vmbo-kg12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61717

Spreken - Spreekbeurt vmbo-kg12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61717 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 augustus 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61717 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Romeinen wonen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62220

Romeinen wonen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62220 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 03 oktober 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62220 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Vaardigheden - Enquête vmbo-kg12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61729

Vaardigheden - Enquête vmbo-kg12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61729 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 augustus 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61729 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Verslagen maken. Feenstra & Houter. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/75072

Verslagen maken. Feenstra & Houter. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/75072 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Feenstra & Houter 15 april 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/75072 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Evaluatie weblectures bij FLOT. aanleiding

Evaluatie weblectures bij FLOT. aanleiding Evaluatie weblectures bij FLOT aanleiding In september 2013 is bij de lerarenopleiding wiskunde van FLOT gestart met het project weblectures. Het plan was om deze in te zetten bij de cursussen calculus

Nadere informatie

Normen en waarden vmbo12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/77317

Normen en waarden vmbo12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/77317 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 20 juni 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/77317 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal.

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal. & OHHUOLQJHQKDQGOHLGLQJ LQOHLGLQJ Het sectorwerkstuk staat voor de deur. Misschien heb je er al slapeloze nachten van, misschien lijkt het je de leukste opdracht van je hele opleiding. Eindelijk iets leren

Nadere informatie

Arm en rijk in China hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52441

Arm en rijk in China hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52441 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 12 oktober 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/52441 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

AUTEURSRECHTEN IN DE DIGITALE LEEROMGEVING

AUTEURSRECHTEN IN DE DIGITALE LEEROMGEVING AUTEURSRECHTEN IN DE DIGITALE LEEROMGEVING Website http://www.bibliotheek.leidenuniv.nl/onderwijs onderzoek/auteursrechteninformatiepunt/voor docenten/ Vuistregels 1. Linken mag altijd! Linken naar artikelen,

Nadere informatie

Pre-screening Stercollecties door het CLU-Leermiddelen Adviescentrum

Pre-screening Stercollecties door het CLU-Leermiddelen Adviescentrum Pre-screening Stercollecties door het CLU-Leermiddelen Adviescentrum Verslag december 2015 INLEIDING Op verzoek van VO-content heeft het CLU-Leermiddelen Adviescentrum een pre-screening (verkennend onderzoek)

Nadere informatie

Educatieve uitgevers:! Kwalitatieve bevraging scholen

Educatieve uitgevers:! Kwalitatieve bevraging scholen Uitgeverij van de Toekomst 10/11/15 Educatieve uitgevers:! Kwalitatieve bevraging scholen Paulien Coppens! Olivier Braet! iminds-smit, Vrije Universiteit Brussel! http://smit.vub.ac.be/!! 1! Onderzoeksopzet

Nadere informatie

Een eigen salon beginnen

Een eigen salon beginnen Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Irene Meeuwsen 06 december 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/69785 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Oplossen van vergelijkingen

Oplossen van vergelijkingen Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Stefano Ciampichetti 11 november 2011 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/34255 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Whitepaper Pincode 6 e editie tweede fase

Whitepaper Pincode 6 e editie tweede fase Whitepaper Pincode 6 e editie tweede fase Nieuwe editie Pincode 6 e editie Tweede Fase Met de nieuwe editie van Pincode voor de tweede fase worden leerlingen optimaal voorbereid op het nieuwe examenprogramma,

Nadere informatie

Presentatie Digitalisering & Chromebooks. mei-juni 2019 (bijgewerkte versie)

Presentatie Digitalisering & Chromebooks. mei-juni 2019 (bijgewerkte versie) Presentatie Digitalisering & Chromebooks mei-juni 2019 (bijgewerkte versie) Wat er aan bod komt Waarom digitalisering Voortraject Waarom Chromebooks Google G-Suite Cloudwise Meekijk mogelijkheden docent

Nadere informatie

Toets-ICT voor het VO

Toets-ICT voor het VO Toets-ICT voor het VO De weg naar Digitale Geletterdheid Voor Praktijkonderwijs, VMBO, HAVO en VWO Producten en prijzen 2016 Toets-ICT Vaardig en veilig online 1 Juni 2016 Inhoudsopgave Inhoudsopgave...

Nadere informatie

A. Wat is een dynamisch model? CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/45406

A. Wat is een dynamisch model? CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/45406 Auteur Its Academy Laatst gewijzigd Licentie Webadres 08 mei 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/45406 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van

Nadere informatie

Draaiboek voor een gastles

Draaiboek voor een gastles Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een

Nadere informatie

Lezen - Leesverslag HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52526

Lezen - Leesverslag HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52526 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 31 oktober 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/52526 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Deel 2: Waarom het beste rekenidee van Guus is.

Deel 2: Waarom het beste rekenidee van Guus is. Deel 2: Waarom het beste rekenidee van Guus is. BVMBO organiseert de wedstrijd Beste rekenidee mbo voor rekendocenten uit het mbo. Een idee kan bestaan uit bijvoorbeeld inspirerende materialen voor rekenlessen

Nadere informatie

Vaardigheden - Enquête HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Vaardigheden - Enquête HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteurs VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 August 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52705 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

ELO (elektronische leeromgeving) Waaraan voldoet een goede ELO of arrangeer platform?

ELO (elektronische leeromgeving) Waaraan voldoet een goede ELO of arrangeer platform? ELO (elektronische leeromgeving) Waaraan voldoet een goede ELO of arrangeer platform? 1 P agina Technische eisen Migratie It s Learning naar nieuwe ELO (anders gaat er veel verloren) Controlesoftware (scherm

Nadere informatie

Spreken - Spreekbeurt HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Spreken - Spreekbeurt HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteurs VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 August 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52685 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Spreekbeurt - KGT 2. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/61717

Spreekbeurt - KGT 2. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/61717 Spreekbeurt - KGT 2 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 02 July 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61717 Dit lesmateriaal is gemaakt met

Nadere informatie

WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw

WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw Nectar 5e editie onderbouw is een heldere, motiverende methode biologie die opvalt door de gestructureerde behandeling van

Nadere informatie

Rebus maken. Marjolijn Feddema. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Rebus maken. Marjolijn Feddema. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Marjolijn Feddema 02 November 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/67971 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Activerende tekst vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/74620

Activerende tekst vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/74620 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 03 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/74620 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Wikiwijs MAKEN en DELEN. Sandor Lokenberg. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Wikiwijs MAKEN en DELEN. Sandor Lokenberg. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Sandor Lokenberg Laatst gewijzigd Licentie Webadres 12 April 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/40246 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Leonardo hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Leonardo hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 September 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61303 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

De foto s in deze PowerPoint zijn van het ipad-project op het Hondsrugcollege in Emmen.

De foto s in deze PowerPoint zijn van het ipad-project op het Hondsrugcollege in Emmen. De foto s in deze PowerPoint zijn van het ipad-project op het Hondsrugcollege in Emmen. 1 Een aantal maanden geleden (jan. 2012) hebben docenten met elkaar een gesprek gehad over de rol van ICT in het

Nadere informatie

Folder maken Tijd van jagers en boeren

Folder maken Tijd van jagers en boeren Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Rens Breden 09 mei 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/82751 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Minimumstandaard ICT, ten aanzien van. - voorzieningen binnen de school. - de medewerkers

Minimumstandaard ICT, ten aanzien van. - voorzieningen binnen de school. - de medewerkers Minimumstandaard ICT, ten aanzien van - voorzieningen binnen de school - de medewerkers DDS, januari 2011 Inleiding In dit document wordt de minimum standaard voor ICT beschreven. Alle DDS scholen streven

Nadere informatie

Is snel starten wel effectief?

Is snel starten wel effectief? Is snel starten wel effectief? Stijn van Merendonk Trainer Motivational Interviewing Elke week 1 tip? @stijnvmerendonk Programma Gedragsverandering Welke uitspraken wil je zeker niet hebben Ambivalentie

Nadere informatie

Bijwoordelijke bepaling HV 2. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52704

Bijwoordelijke bepaling HV 2. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52704 Bijwoordelijke bepaling HV 2 Auteurs VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 July 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52704 Dit lesmateriaal is

Nadere informatie

Professionaliseren loont! Jacob Poortstra, Cesar Trijselaar en Mieke van Keulen

Professionaliseren loont! Jacob Poortstra, Cesar Trijselaar en Mieke van Keulen Professionaliseren loont! Jacob Poortstra, Cesar Trijselaar en Mieke van Keulen Digitalisering van de maatschappij Gevolgen voor het onderwijs: Studenten voorbereiden op onze gedigitaliseerde samenleving.

Nadere informatie

Buurtvoorzieningen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52449

Buurtvoorzieningen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52449 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 September 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/52449 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Spreken - Presenteren HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Spreken - Presenteren HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 August 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52520 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van

Nadere informatie

Midweek naar een stad

Midweek naar een stad Auteur Marjolein Schuiling Laatst gewijzigd 09 April 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/72001 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Folder maken Tijd van jagers en boeren

Folder maken Tijd van jagers en boeren Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Rens Breden 26 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/82751 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Bottleball Onderzoeksverslag MovingMonsters. Uitgevoerd door Arno Classens a.classens@student.fontys.nl

Bottleball Onderzoeksverslag MovingMonsters. Uitgevoerd door Arno Classens a.classens@student.fontys.nl Bottleball Onderzoeksverslag MovingMonsters Uitgevoerd door Arno Classens a.classens@student.fontys.nl 1 1. Inhoudsopgave Wat? Bladzijde 1. Introductie 3 2. Methodologie 4 3. Resultaten 3.1 Oriëntatie

Nadere informatie

Vaardigheden - Interview HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52546

Vaardigheden - Interview HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52546 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 augustus 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/52546 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Social Media in de Tuinbouw. Social media in de Tuinbouw

Social Media in de Tuinbouw. Social media in de Tuinbouw Social media in de Tuinbouw Inleiding: Dit onderzoek is uitgevoerd door Jan-Peter Steetskamp, in opdracht van Mariëlle van Leeuwen, zelfstandig professional op het gebied van marketing en online communicatie

Nadere informatie

Maak het waar hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52446

Maak het waar hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52446 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 18 augustus 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/52446 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Uitslag StartScan SPONS (fictief) Survey: FICTIEF

Uitslag StartScan SPONS (fictief) Survey: FICTIEF Uitslag StartScan SPONS (fictief) Survey: FICTIEF. Welke werkvormen gebruik je in je lessen?(plaats een vinkje in de rechterkolom indien je die werkvorm vaker in wilt zetten) Instructie door de docent

Nadere informatie

Digitale kaarten vmbo12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Digitale kaarten vmbo12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 26 May 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/77325 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Enquête inzet leermiddelen

Enquête inzet leermiddelen Enquête inzet leermiddelen Aan de hand van deze vragenlijst kunnen schoolleiding, teamleiding en vaksecties gezamenlijk de discussie voeren over hun wensen ten aanzien van leermateriaal. Verschillende

Nadere informatie

Spreken op Niveau. Bas Lanters ; rob sanders. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Spreken op Niveau. Bas Lanters ; rob sanders. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Bas Lanters ; rob sanders 13 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/72529 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Schrijven - Activerende tekst vmbo-kgt34

Schrijven - Activerende tekst vmbo-kgt34 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 13 september 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/74620 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

Interview verslag! Anouk van Houten 538565. Interview verslag. Naam: Anouk van Houten, 538565 Klas: INF1c Vak: Interviewen Docent: Ellen Leen

Interview verslag! Anouk van Houten 538565. Interview verslag. Naam: Anouk van Houten, 538565 Klas: INF1c Vak: Interviewen Docent: Ellen Leen Interview verslag Naam: Anouk van Houten, 538565 Klas: INF1c Vak: Interviewen Docent: Ellen Leen Inhoudsopgave: Voorwoord -!!!!! blz. 3 Wempe Webdesign -!!!! blz. 4 Opleiding -!!!!!! blz. 4 Beroepskeuze

Nadere informatie

Profielvak Groen. Clusius Castricum Profiel Groen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Profielvak Groen. Clusius Castricum Profiel Groen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Clusius Castricum Profiel Groen 11 July 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/63818 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Grammatica - Scheidbare werkwoorden HV12

Grammatica - Scheidbare werkwoorden HV12 Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 15 november 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/52699 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

WELKOM. Walter Groenen. Anneke van der Vaart. Directeur CJP. Account manager CJP

WELKOM. Walter Groenen. Anneke van der Vaart. Directeur CJP. Account manager CJP WELKOM Walter Groenen Anneke van der Vaart Directeur CJP Account manager CJP Wat is de CJP Cultuurkaart? CJP Cultuurkaart HET CONCEPT: Leerlingen in het VO krijgen een Cultuurkaart met CJP-korting CJP

Nadere informatie

Wiki Rekenen DB lj1. Vakken Dienstverlener Breed. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/105442

Wiki Rekenen DB lj1. Vakken Dienstverlener Breed. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/105442 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Vakken Dienstverlener Breed 20 juli 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/105442 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

leertraject voor werkzoekenden in de elektrotechniek

leertraject voor werkzoekenden in de elektrotechniek Galvanistraat 51 6716 AE Ede T 0318-631 670 E info@elektroraad.nl www.elektroraad.nl leertraject voor werkzoekenden in de elektrotechniek een initiatief van Elektroraad auteur: Peter Treffers gewijzigd:

Nadere informatie

Olympisch stadion vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Olympisch stadion vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 13 February 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/63418 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

User Centered Design. Personas ontwikkelen

User Centered Design. Personas ontwikkelen User Centered Design Personas ontwikkelen Persona: Wat is een persona? Een model gebaseerd op realistisch gedrag, motivatie, houding, vaardigheden en behoeften Gefilterd uit het observeren van echte mensen.

Nadere informatie

User Centered Design. Ontwerpbeslissingen

User Centered Design. Ontwerpbeslissingen User Centered Design Ontwerpbeslissingen Ontwerpbeslissingen: Wat wij willen doen voor jou is Met betrekking tot lessen voorbereiden: Overzichten, schema s en lesplannen moeten ook door leerlingen begrepen

Nadere informatie

Website OSB. Blijvliet

Website OSB. Blijvliet Website OSB. Blijvliet De Opdracht De opdracht die ons team kreeg was een multimedia toepassing bedenken voor de OBS Blijvliet te Rotterdam. Na een gesprek te hebben gehad met Ron, de directeur, kwam al

Nadere informatie

Olympisch stadion vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/63418

Olympisch stadion vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/63418 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 10 maart 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/63418 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Handout PrOfijt. - Versie 1.1 - Versie: 1.1 Datum: 09-04-2014 Mike Nikkels / Olav van Doorn

Handout PrOfijt. - Versie 1.1 - Versie: 1.1 Datum: 09-04-2014 Mike Nikkels / Olav van Doorn Handout PrOfijt - Versie 1.1 - Versie: 1.1 Datum: 09-04-2014 Auteur(s): Mike Nikkels / Olav van Doorn 1 Inhoudsopgave 1 Inhoudsopgave... 2 2 Inleiding... 3 3 Algemeen... 3 4 Visie op PrOfijt... 4 5 Techniek...

Nadere informatie

Voeding, gaatjes en tanderosie

Voeding, gaatjes en tanderosie Auteur Silvia Drent Laatst gewijzigd 02 July 2015 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/60962 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Model voor Leermiddelenbeleidsplan Een stramien dat u voor uw eigen school kunt gebruiken en aanpassen.

Model voor Leermiddelenbeleidsplan Een stramien dat u voor uw eigen school kunt gebruiken en aanpassen. infobladen over leermiddelenbeleid voor docenten en schoolleiding 15 www.leermiddelenvo.nl Model voor Leermiddelenbeleidsplan Een stramien dat u voor uw eigen school kunt gebruiken en aanpassen. In een

Nadere informatie

Van traditioneel lesmateriaal naar flexibel leermateriaal

Van traditioneel lesmateriaal naar flexibel leermateriaal w h i t e p a p e r Van traditioneel lesmateriaal naar flexibel leermateriaal Je bent als docent expert in je vakgebied, je weet wat je je leerlingen wilt leren. Maar de methode schotelt Noord-Hollandse

Nadere informatie

Lab to Learn leren met morgen VOORBEELDRAPPORTAGE EDUCHECK VO. EJ"Chec Ra pp. orfa e. Ij IT-workz. liorl

Lab to Learn leren met morgen VOORBEELDRAPPORTAGE EDUCHECK VO. EJChec Ra pp. orfa e. Ij IT-workz. liorl liorl Lab to Learn leren met morgen VOORBEELDRAPPORTAGE EDUCHECK VO EJ"Chec Ra pp orfa e Ij IT-workz LET OP! Dit is een voorbeeldrapportage van de vo versie van de EduCheck waarin slechts enkele pagina

Nadere informatie

Bijlage. Handreiking voor docenten

Bijlage. Handreiking voor docenten Bijlage Handreiking voor docenten 1. Samen normen bepalen Bij het maken van de gepersonaliseerde leerreis voor de kinderen is het allereerst belangrijk dat bij jullie op het kindcentrum duidelijk is of

Nadere informatie

Schrijven - zakelijke brief vmbo-kgt12

Schrijven - zakelijke brief vmbo-kgt12 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 03 january 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie https://maken.wikiwijs.nl/61677 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Nu: Wiskunde HAVO 1 Hierna: Engels VWO 1 09:00-10:00 10:00-11:00. Jouw leerlingen. Wat ga je doen deze les? Chris Janssen.

Nu: Wiskunde HAVO 1 Hierna: Engels VWO 1 09:00-10:00 10:00-11:00. Jouw leerlingen. Wat ga je doen deze les? Chris Janssen. Nu: Wiskunde HAVO Hierna: Engels VWO 09:00-0:00 0:00 - :00 Jouw leerlingen Aanwezig? Wat ga je doen deze les? Urgent Handelingsafspraken 3 Dyslexie Ouders in scheiding Laatste 3x afwezig Dyslexie, Handelingsafspraak

Nadere informatie

Trade not aid hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52444

Trade not aid hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52444 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 12 oktober 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/52444 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Modulewijzer InfPbs00DT

Modulewijzer InfPbs00DT Modulewijzer InfPbs00DT W. Oele 0 juli 008 Inhoudsopgave Inleiding 3 Waarom wiskunde? 3. Efficiëntie van computerprogramma s............... 3. 3D-engines en vectoranalyse................... 3.3 Bewijsvoering

Nadere informatie

Spreken - Probleem oplossen vmbo-kgt34

Spreken - Probleem oplossen vmbo-kgt34 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 12 juli 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/74571 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

2d ontwerp klas 2. Marij Verheugen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

2d ontwerp klas 2. Marij Verheugen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. 2d ontwerp klas 2 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Marij Verheugen 07 july 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/75128 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Presenteren vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/74547

Presenteren vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/74547 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 18 April 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/74547 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Leerlingen 1 e leerjaar; 108 responses / 194 = 55%

Leerlingen 1 e leerjaar; 108 responses / 194 = 55% Leerlingen 1 e leerjaar; 108 responses / 194 = 55% Ben je in het bezit van een mobiele telefoon? Nee 0 0% Ja, maar geen smartphone (telefoon met apps en toegang tot internet) 7 6% Ja, een smartphone, maar

Nadere informatie