Marktverkenning Componenten DVM-systeem

Transcriptie

1 Ministerie van erkeer en Waterstaat Directoraateneraa] Rijkswaterstaat Adviesdienst erkeer en ervoer Marktverkenning Componenten DMsysteem Een wereldwijde marktverkenning naar systeemdelen voor een duurzaam erkeersmanagement systeem 16 September 2002 versie 1.0 Directoraateneraal Rijkswaterstaat Adviesdienst erkeer en ervoer

2 Ministerie van erkeer en Waterstaat DirectOTaateneraal Rijkswaterstaat Adviesdienst erkeer en ervoer Marktverkenning Componenten DMsysteem Een wereldwijde marktverkenning naar systeemdelen voor een duurzaam erkeersmanagement systeem 16 september 2002 versie 1.0

3 Colofon Uitgegeven door: Ministerie van erkeer en Waterstaat Directoraateneraal Rijkswaterstaat Adviesdienst erkeer en ervoer Postbus BA Rotterdam Informatie: Telefoon: Fax: Uitgevoerd door: Onder begeleiding van: Service Desk A servicedesk@avv.rws.minvenw.nl Dr. T.J. rant Ir. R. Moerman Dr.ir. B.D. etten P. Kik. Mol Ir. W.W. Polman Ing. E.R. van der Ster Opmaak: Datum: 16 september 2002 Marktverkenning Componenten DMsysteem

4 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Samenvatting Summary Inleiding Achtergronden van de marktverkenning Doel van de marktverkenning Scope marktverkenning en status rapport ervolgstappen Doelgroep en leeswijzer evolgde aanpak Fasering Bepaling aandachtsgebieden Longlist Selectie van producten voor de shortlist Shortlist Eindrapportage Informatiebronnen Uitgangsdocumenten Internet Air Traffic Control beurs Petrotech 2002 lntertraffic2oo2 ITS America Bezochte eindgebruikers Leveranciers bezoeken Bezochte projecten Markt, matching en ACT Criteria voor productevaluatie Functionele eisen ietfunctionele eisen Product integratie ACT functionele landkaart Categorieën van producten Lagenmodel: van fysieke apparatuur naar business niveau Scope van de Applicatie Architectuur Lagenmodel in relatie tot ACT Product Categorieën Categorieën afgebeeld op ACT BL toolkits in MESlaag Inleiding emeenschappelijk eigenschappen Producten Selectie criteria Afbeelding op ACT Marktverkenning Componenten DMsysteem

5 Specifieke eigenschappen Conclusies Supervisory Control And Data Acquisition (SCADA) Inleiding emeenschappelijke eigenschappen Producten Selectie criteria Afbeelding op ACT Specifieke eigenschappen Bevindingen en Conclusie Device Drivers Inleiding Producten Selectie criteria Afbeelding op ACT Bevindingen en Conclusies Actuator Management Systemen Inleiding emeenschappelijke eigenschappen Selectie criteria Afbeelding op ACT Product specifieke eigenschappen Bevindingen en conclusies Toolkits voor de presentatielaag Inleiding emeenschappelijke eigenschappen Producten Selectie criteria Afbeelding op ACT Specifieke eigenschappen Conclusies Totaaloplossingen voor DM Inleiding emeenschappelijk eigenschappen Producten Selectie criteria Afbeelding op ACT Specifieke eigenschappen Conclusies AESSA Inleiding lobaal ontwerp Selectie criteria Afbeelding op ACT Product specifieke eigenschappen Aandachtspunten Stand van zaken ergelijkbare ontwikkelingen Bevindingen Algemene Bevindingen MES model BL Toolkits SCADA/PLC producten Dedicated device drivers MS Presentatie toolkits Marktverkenning Componenten DMsysteem

6 Totaaloplossingen 96 4 Ontwikkelingen in de markt Systeemontwikkeling door de markt Componenten versus producten an sensoren en actuatoren naar maatregelen Totaaloplossingen op komst Bevindingen en conclusies ebruikte standaarden voor koppeling en communicatie van systemen TCIP ational Transportation Communications for ITS Protocol UTMC Urban Traffic Management & Control MCS2 ational Motorway Communication System OCIT Open Communication Interface for Road Traffic Control Systems TLS Technische Lieferbedingungen für Streckenstationen LCR Langage de Commande Routier IERA Initiatiefgroep ERkeersregeltechnici ASTRI Data definities in XML extensible Markup Language CORBA naar het wegkantstation CORBA in DM systemen Bevindingen en conclusies Marktverkenning PLC/SCADA/DCS/Industriële computers Inleiding eldbussen Programmable Logic Controllers (PLC) Supervisory Control And Data Acquisition (SCADA) Distributed Control Systems (DCS) Industriële computers Conclusies Ervaringen in andere branches Rail Infrastructuur Rail voertuigen Luchtverkeersleiding Petrochemie Utilities Ruimtevaart Landmacht Marine Bevindingen en conclusies Bevindingen en conclusies Bevindingen, conclusies en aanbevelingen Bevindingen Zoekresultaten producten Architectuur Interface standaarden Extra CORBA en XML onderzoeksopdracht Extra PLC/SCADA/DCS/Industriële computers onderzoeksopdracht Projectaanpak Conclusies evonden Producten DM Systeem op basis van AESSA DM Systeem zonder AESSA Aanbevelingen Opgedane ervaringen m.b.t. marktverkenning 150 Marktverkenning Componenten DMsysteem

7 6.1 Karakterisering van het project ebruik van internet ebruik van Telefonische followup Reacties van bedrijven op questionnaires Beursbezoeken Bedrijfsbezoeken en presentaties Projectdossier Praktische zaken Conclusie 156 Referenties 157 Afkortingen 160 Bijlage A Bijlage B Bijlage C Bijlage D Bijlage E Lijst van aangeschreven leveranciers Longlist van producten Shortlist productbeschrijvingen Questionnaires Functionele en nietfunctionele eisen Marktverkenning Componenten DMsysteem

8 Samenvatting Door een AIBI team is een wereldwijde marktverkenning uitgevoerd. Het doel van de marktverkenning is: Inzicht krijgen in de beschikbaarheid op de markt en de mate van toepasbaarheid van Commercial Off The Shelf (COTS) producten voor generieke delen van een duurzaam dynamisch verkeersmanagement (DM) systeem. Het resultaat van de marktverkenning is: Er zijn producten gevonden, die binnen de Architectuur voor erkeersbeheersing (AB) geplaatst kunnen worden en die tevens voldoen aan de gestelde functionele en niet functionele eisen van de Applicatie Architectuur (ABAA). Er zijn echter geen COTS producten gevonden in de vorm van componenten, die voldoen aan het Applicatie Componenten Topologie (ACT) ontwerp. De markt van producten ten behoeve van locale autonome regelingen in combinatie met een centraal management systeem wordt gedomineerd door respectievelijk Programmable Logic Controller (PLC) en Supervisory Control And Data Acquisition (SCADA) producten. De toepassing van een SCADA pakket als uniforme intermediair tussen systemen in de verkeerscentrales en de apparatuur aan de wegkant vormt derhalve mogelijk een goede eerste stap in de toepassing van COTS producten. Het gebruik van PLC's als wegkantplatform sluit hier vervolgens naadloos op aan. oor de verbinding tussen het wegkantplatform en de sensoren en actuatoren is de Profibus veldbus een geschikte open standaard, die reeds door leveranciers ondersteund wordt. Een DM systeem op basis van de reeds in ontwikkeling zijnde gebruikersinterface "AESSA" kan gerealiseerd worden met COTS producten uit de productcategorie SCADA/PLC, voor het inwinnen en distribueren van sensor informatie en het aansturen van actuatoren. Een DM systeem zonder "AESSA" kan gerealiseerd worden met COTS producten uit de productcategorie SCADA/PLC, aangevuld met een bedieningsinterface. De marktverkenning resulteerde in ondermeer de volgende aanbevelingen: 1. Implementeer de Applicatie Architectuur uit de Architectuur voor erkeersbeheersing op basis van (AB conforme) marktproducten en niet op basis van componenten met de omvang zoals deze is gedefinieerd in de Applicatie Componenten Topologie. 2. Om de volgende generatie verkeersmanagementsystemen conform AB met COTS producten van verschillende leveranciers te kunnen ontwikkelen Marktverkenning Componenten DMsysteem

9 is conformiteit met een internationale standaard voor koppeling van systemen gewenst. De categorie van SCADA en PLC producten is de enige categorie uit de shortlist met COTS producten op basis van zo'n standaard. Het aantal SCADA en PLC producten is echter vele malen groter dan het aantal producten dat in dit project is geëvalueerd, en een aanbeveling voor één specifiek product is dan ook niet opportuun. 3. ezien de geringe ervaring op het gebied van SCADA/PLC standaarden bij verkeersmanagement systemen is het uitvoeren van een kleinschalige praktijkproef aan te bevelen. 4. oor de ederlandse ITS systemen moeten standaarden worden opgesteld, bij voorkeur afgeleid van een of meer bestaande standaarden in een samenwerkingsverband tussen verkeersindustrie en overheid De overige aanbevelingen hebben betrekking op praktische architectuur aspecten van AB en KARE, en het omgaan met XML en CORBA. Het uitgangspunt voor de marktverkenning bestaat naast de Architectuur voor erkeersbeheersing voornamelijk uit de resultaten van het Applicatie Componenten Topologie project. Daar dit beide in feite slechts architectuur ontwerpen zijn en de beschrijving van het operationele concept en de specificaties van het te realiseren DM systeem ontbreken, is in het kader van het project een beknopte lijst van eisen opgesteld. Deze eisen hebben gefungeerd als evaluatie criteria voor de gevonden producten. De voornaamste onderzoekslijn van het MATCH project is uitgevoerd op basis van de volgende fasering: Bepaling aandachtsgebieden, resulterend in beschrijvingen van context, sensor en actuator management en applicatie control; Longlist fase, waarin een questionnaire is verstuurd naar 300 potentiële leveranciers, hetgeen resulteerde in 140 ontvangen product questionnaires; Selectie van producten voor de shortlist, waarbij de producten werden getoetst aan een aantal basiscriteria, resulterend in een shortlist van 35 producten; Shortlist fase, waarin nadere informatie is verzameld over shortlïst producten, welke informatie vervolgens is geëvalueerd; Eindrapportage fase, waarin de resultaten zijn gepubliceerd nadat er bevindingen, conclusies en aanbevelingen aan zijn toegevoerd. aast de marktverkenning op basis van questionnaires met het doel om COTS producten te identificeren, zijn vier neven onderzoeken uitgevoerd: Een inventarisatie van systemen die reeds worden toegepast door bedrijven met een vergelijkbare problematiek van geografisch gedistribueerde besturing en bewaking; Een onderzoek naar trends op het gebied van verkeers management standaarden, waarbij de standaarden welke in de gevonden producten werden toegepast als uitgangspunt genomen zijn; Een onderzoek naar aspecten van het gebruik van CORBA (Common Object Request Broker Architecture) en XML (extended Markup Language) in een Dynamisch erkeers Management systeem; Een verkennend onderzoek naar de beschikbare technologie op het gebied van SCADA en PLC. an de laatste twee onderzoeken zijn separate rapporten opgeleverd an de door het projectteam opgedane ervaringen op het gebied van marktonderzoek is verslag gedaan in een separaat hoofdstuk. Marktverkenning Componenten DMsysteem

10 Summary An AIBI team has conducted a worldwide market survey. The aim of the market survey was: To obtain insight into the availability and applicability of Commercial Off The Shelf (COTS) products for implementing the generic parts of a modernised dynamic roadtraffic management (DM) system in the etherlands. The results of the market survey were as follows: Products have been found which conform both to the Ministry's architecture for traffic management "Architectuur voor erkeersbeheersing" (AB) in Dutch and to the functional and nonfunctional requirements of the AB Application Architecture (AB AA). However, no products have been found that comply with the subsequent ABAA componentbased design known by its Dutch title as "Applicatie Componenten Topologie" (ACT). The market for products providing local control combined with central supervisory control is dominated by Programmable Logic Controller (PLC) and Supervisory Control And Data Acquisition (SCADA) systems. The application of a SCADA package as a uniform layer between systems in traffic control centers and in roadside equipment would be a good initial step towards the application of COTS products. The use of PLCs as roadside outstations would fit seamlessly into this concept. The Profibus field bus would be suited to connecting the roadside outstations to the physical sensors and actuators, since it is an open standard already supported by the market. A DM system based on the nearlycompleted user interface "AESSA" could be realized by COTS products from the SCADA/PLC category, to gather and distribute sensor data and to send control instructions to the actuators. A DM system without "AESSA" could be realized by COTS products from the SCADA/PLC category, supplemented by a user interface. The market survey resulted in the following recommendations: 1. The ABAA should be implemented on the basis of (ABconform) market products, rather than on the basis of components with the granularity assumed in the ACT project. 2. A COTSbased, ABcompliant, nextgeneration traffic management system should be developed so as to conform to an international interfacing standard. Amongst the shortlisted COTS products only the SCADA/PLC category is based on such a standard. However, the number of SCADA and PLC products on the market is much larger than the Marktverkenning Componenten DMsysteem 10

11 number of products evaluated in this project. Therefore, it is not opportune to make a recommendation for any one specific product. 3. A smallscale pilot project using a SCADA/PLC system should be performed in order to gain experience in the area of traffic management standards. 4. Interfacing standards for Dutch ITS systems should be established in collaboration between government and the traffic industry, preferably by derivation from one or more existing standards. Other conclusions and recommendations have to do with the practical architectural aspects of AB and KARE, and with the use of XML and CORBA. The starting point for the market survey was the AB architecture, together with the ACT project results. As these are essentially architectural designs, the survey team lacked a description of the operational concept and the DM system specification. For the purposes of this project it was necessary to compile a concise list of requirements. These requirements have served as the evaluation criteria for the surveyed products. The main research activities of MATCH followed this approach: Determination of the areas of interest, resulting in descriptions of the context for sensor and actuator management and for application control; Longlist stage, in which a questionnaire was sent to 300 potential suppliers, eliciting the completion and submission of 140 product questionnaires; Selection of products for the shortlist, in which the products were assessed against the evaluation criteria, resulting in a shortlist of 35 products; Shortlist stage, in which more detailed information was obtained and assessed about the shortlisted products; Final report stage, in which the results were documented, together with the survey findings, conclusions and recommendations. Supplementary to the questionnairebased market survey of COTS products, four additional research activities were carried out: Research into systems in other, nonits branches with geographicallydistributed management and control of operations; Research into trends in the area of traffic management standards. The starting point was the set of standards used in the shortlisted products. Research into aspects concerning the use of CORBA (Common Object Request Broker Architecture) and XML (extended Markup Language) in a DM system; Research into available technology in the area of SCADA and PLC. The latter two activities were set up as separate projects that delivered their own reports. In a separate chapter the project team reported on their experiences in conducting a market survey. Marktverkenning Componenten DMsysteem 11

12 1 Inleiding 1.1 Achtergronden van de marktverkenning In de achterliggende decennia is voor het ederlandse HoofdWegenet een veelheid aan afzonderlijk ontwikkelde, vaak Rijkswaterstaat specifieke, verkeersbeheersingssystemen opgeleverd. Deze zijn deels verouderd en ongeschikt om verder uit te bouwen met nieuwe functies. De belangrijkste knelpunten die zich voordoen zijn: onvoldoende mogelijkheden voor duurzame implementatie van nieuwe verkeersmaatregelen, lange doorlooptijden bij aanpassingen, geen mogelijkheden voor netwerkbreed dynamisch verkeersmanagement en hoge exploitatiekosten. Om aan deze uitdagingen het hoofd te bieden is door de Rijkswaterstaat de Architectuur voor erkeersbeheersing (AB) ontwikkeld. Figuur 1: Het ABarchitectuurraamwerk Een onderdeel daarvan, de AB erkeerskundige Architectuur [AB_A], wordt inmiddels al op diverse plaatsen in het land toegepast. Deze toepassingen worden echter nog niet ondersteund door informatie en/of regelsystemen. De behoefte aan deze systemen (applicaties) en de daarvoor benodigde technische infrastructuur is groeiende. SAIERA (Standaard Applicaties voor erkeersinformatie En Regel Algoritmes) is het systeem dat invulling gaat geven aan de Applicatie Architectuur. De realisatie en ontwikkeling van SAIERA betreft het gehele traject van uitwerken van de AB Applicatie Architectuur [AB_AA] tot en met het realiseren van de applicaties. SAIERA verzorgt het management van gedistribueerde systemen ten behoeve van Dynamisch erkeersmanagement, binnen een netwerk. Marktverkenning Componenten DMsysteem 12

13 In het kader van SAIERA is in 2001 door de Adviesdienst erkeer en ervoer van de Rijkswaterstaat gewerkt aan het ACTproject (Applicatie Componenten Topologie). In dit project zijn de componenten 1 van SAIERA gedefinieerd en hun onderlinge samenhang. Daarmee zijn de eerste specificaties van het te bouwen SAIERA systeem opgeleverd, zie [OCD_ACT], [SSS_ACT] en [SSDD_ACT]. Samen met de verkeerskundige logica van de te realiseren maatregelen, is dit de basis voor de bouwfase van het SAIERAsysteem. Het beschikbaar krijgen van de componenten van SAIERA kan door middel van het starten van een maatwerk ontwikkelingstraject. Een andere mogelijkheid is het kopen van de componenten of delen daarvan op de markt. In verband met het gebruikmaken van beproefde technologie, extensivering van IT systeemkennis en kostenbeheersing lijkt dit een aantrekkelijke optie. Binnen SAIERA geldt dit met name voor de "command en control" functies en de generieke functies bij het managen van sensoren en actuatoren. 1.2 Doel van de marktverkenning Het doel van de marktverkenning is: Inzicht krijgen in de beschikbaarheid op de markt en de mate van toepasbaarheid van COTS 7 producten voor generieke delen van een duurzaam dynamisch verkeersmanagement systeem. Mede op basis van dit inzicht zal Rijkswaterstaat een keuze maken uit de alternatieven voor het systeemontwerp. Het marktverkenningsonderzoek dient binnen dit kader een advies te leveren voor het eventueel toepassen van COTS producten, met inzage in de alternatieve mogelijkheden en de consequenties. In hoofdstuk 3 is een paragraaf aan AESSA gewijd, maar onderzoek naar overige niet commerciële producten valt buiten de scope van het project., evenals een mogelijk onderzoek naar de haalbaarheid van ACT. 1.3 Scope marktverkenning en status rapport De marktverkenning betreft een oriëntatie op de beschikbaarheid en bruikbaarheid van COTS producten. Daarbij gaat het met name om softwareproducten binnen de Applicatie Architectuur. De technische infrastructuur waarop de software draait valt buiten de scope van de verkenning. Hiernaar is alleen gekeken in het geval een marktproduct hierin geen scheiding heeft aangebracht. De COTS producten zijn beoordeeld op hun huidige potenties. Plannen van de leverancier en nog lopende ontwikkelingen ten aanzien van het product zijn buiten beschouwing gelaten. Bij de marktverkenning zijn eisen en wensen gehanteerd zoals geformuleerd in ABAA en ACT. Dit zijn voor een groot deel globale functionele eisen. Op basis daarvan kon geen strikte productselectie worden toegepast. oor deze verkenning was het ook niet wenselijk, om producten met potenties in de 1 Component Een van tevoren gebouwd softwareonderdeel, met een goed gedefinieerde interface en goed gedefinieerd gedrag, dat kan worden gebruikt én hergebruikt in verschillende applicaties. Zie ook: H Commercial Off The Shelf producten; daarbij gaat het om duurzame producten of systeemdelen die op de markt beschikbaar zijn. Marktverkenning Componenten DMsysteem 13

14 beschouwing mee te nemen. Hoewel gedurende het onderzoek wel een schifting van producten op basis van globale eisen ten aanzien van bruikbaarheid heeft plaats gevonden, is er in het kader van dit onderzoek geen sprake van een officiële productselectie. adat Rijkswaterstaat met deze onderzoeksresultaten inzicht heeft gekregen in de mogelijkheden van COTS producten, zal mogelijk aan de markt verzocht worden om (ontwerp)altematieven op basis van nog op te stellen producteisen en selectiecriteria. 1.4 ervolgstappen Het is inmiddels waarschijnlijk dat AESSA toegepast gaat worden als gebruikersinterface voor SAIERA. Omdat hierover bij de start van de marktverkenning maar ook tijdens de uitvoering nog geen formeel besluit is genomen, zijn COTS producten voor de besturing van SAIERA gewoon meegenomen in de beschouwing. Daarnaast is bij de aanbeveling zowel een variant met AESSA als een variant zonder AESSA opgenomen. 1.5 Doelgroep en leeswijzer Dit rapport betreft het verslag van de marktverkenning naar COTSproducten voor generieke delen van het Dynamisch erkeersmanagement (DM) systeem van Rijkswaterstaat. Het rapport is bedoeld voor degenen binnen Rijkswaterstaat die verantwoordelijk zijn voor het voorbereiden van de besluitvorming en het maken van ontwerpkeuzes voor het SAIERA systeem. Het rapport is als volgt opgebouwd: Hoofdstuk 2 geeft inzicht in de gevolgde aanpak en de informatiebronnen die geraadpleegd zijn. Hoofdstuk 3 geeft een overzicht van de gevonden COTS producten die redelijk goed aansluiten bij de gewenste functionaliteit volgens de Architectuur voor erkeersbeheersing (AB) en de Applicatie Componenten Topologie (ACT). Per productcategorie zijn de belangrijkste bevindingen en conclusies weergegeven in relatie tot het doel van de marktverkenning. In hoofdstuk 4 is een beeld geschetst hoe de architectuur van DMsystemen door de markt is opgezet en welke standaarden toegepast worden. Ook zijn ervaringen in andere branches in dit hoofdstuk opgenomen. Hoofdstuk 5 geeft, aansluitend op de meer gedetailleerde bevindingen en conclusies in de eerdere hoofdstukken, algemene bevindingen, conclusies en aanbevelingen voor het gebruikmaken van COTS producten voor DM toepassingen. Als laatste zijn de opgedane leerervaringen tijdens de marktverkenning weergegeven in hoofdstuk 6. Marktverkenning Componenten DMsysteem 14

15 2 evolgde aanpak In dit hoofdstuk wordt de gevolgde aanpak beschreven en welke informatiebronnen geraadpleegd zijn. In sectie 2.1 wordt uiteengezet welke fasering toegepast is. ewerkt is van grof naar fijn. Aanvankelijk is door het verzamelen van diverse lijsten van leveranciers een basis aangelegd welke na diverse selecties uitgemond is in een shortlist van potentiële producten. In sectie 2.2 worden de belangrijkste geraadpleegde informatiebronnen beschreven, zowel uit de DM wereld als ook uit andere sectoren. In dit hoofdstuk wordt geen evaluatie van de gevolgde aanpak beschreven, deze is opgenomen in hoofdstuk Fasering Het MATCH project is behoudens de normale projectvoorbereiding en afsluiting, uitgevoerd op basis van de volgende fasering: Bepaling aandachtsgebieden; Longlist; Selectie van producten voor de shortlist; Shortlist; Eindrapportage Bepaling aandachtsgebieden In de fase 'bepaling aandachtsgebieden' zijn de volgende oriënterende activiteiten uitgevoerd: Inlezen in geselecteerde AB, ACT en AESSA documentatie; Afstemmen van werkwijze en planning met MEDUSA en onderling tussen MATCH subprojecten; Ontvangen van briefings over AB, ACT en AESSA; Opstellen van beschrijvingen van context, sensor management, actuator management en applicaton control, zowel in het ederlands als in het Engels Longlist In de 'longlist' fase is de nadruk gelegd op het verzamelen en evalueren van informatie over leveranciers van potentiële producten. Streefdoel was zoveel mogelijk potentiële leveranciers van DM systemen te ontdekken. In de 'longlist' fase zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: Begonnen is met het opstellen van een lijst van potentiële leveranciers (zie Bijlage 1), op basis van lijsten van andere projecten (waaronder MEDUSA en AESSA), aangevuld met informatie van Internet en eigen ervaringen van de consultants. Marktverkenning Componenten DMsysteem 15

16 ervolgens is een longlist questionnaire template (Bijlage D3) opgesteld, die samen met een begeleidend schrijven (Bijlage D1) en een beschrijving van de projectcontext, sensor management, actuator management en application control (Bijlage D2) per is verstuurd aan de bedrijven op de lijst van potentiële leveranciers. Om ervoor te zorgen, dat de s de benodigde aandacht zouden krijgen en zouden terechtkomen bij de juiste persoon is op de mailing een telefonisch contact gevolgd, waarbij tevens eventuele vragen van de kant van de geadresseerden beantwoord werden. Ingevulde longlist questionnaires die retour ontvangen werden en product informatie die daarbij ingesloten was, is geadministreerd en gearchiveerd. Hier is vervolgens eventuele additionele informatie van websites aan toegevoegd. Informatie omtrent potentiële leveranciers die gereageerd hadden en een enkeling die dat nog niet gedaan had, is ingewonnen door middel van bezoeken op beurzen (PetroTech 2002, InterTraffic 2002, en ITS America 2002); De resultaten van de longlist fase zijn vervolgens aan het (IBI) management gepresenteerd. an de circa 315 potentiële leveranciers hebben we binnen twee en een halve maand 76 reacties (24%) ontvangen 3. Er waren 47 reacties met ingevulde questionnaire(s) resulterend in een totaal van 140 producten Selectie van producten voor de shortlist a de long list fase zijn volgende algemene criteria gehanteerd voor het selecteren van producten voor de shortlist fase. Streefdoel was om hiermee het aantal producten terug te brengen tot ongeveer 20. a selectie zijn er 35 producten van 24 leveranciers geselecteerd voor de 'shortlist' fase. Deze producten zijn vervolgens in productcategorieën ingedeeld. Bij de selectie van producten voor de 'shortlist' fase zijn de volgende criteria gehanteerd: Er is voldoende informatie verkregen van een product, middels een volledig ingevulde bedrijfs en product questionnaire. Een product moet commercieel leverbaar zijn, of binnen afzienbare tijd leverbaar worden. Een product moet functionaliteit uit ACT bieden. Producten met alleen functionaliteit voor bijvoorbeeld BOSS of TIA worden niet beschouwd. Een product moet een duidelijke modulaire structuur hebben, of bestaan uit 1 of meer componenten. Op dit moment is nog niet relevant of die modulen ook als losse producten leverbaar zijn. Producten voor verkeersbeheersing worden allen beschouwd indien ze inzetbaar zijn voor beheersing van het hoofdwegennet. Management op regionaal en stedelijk niveau, alsmede verkeerslichtregeling of parkeersystemen, zijn niet beschouwd Shortlist In de shortlist fase is de nadruk gelegd op het verzamelen en evalueren van informatie over geselecteerde producten. In de 'shortlist' fase zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: ' Ervaring uit de marketing wereld leert dat 510% een goede response is Marktverkenning Componenten DMsysteem 16

17 Om de producten voor de shortlist te kunnen selecteren, moesten eerst functionele, nietfunctionele, en ACTgerelateerde eisen (zie paragraaf 3.1 en Bijlage E) opgesteld worden. Hier zijn vervolgens twee shortlist questionnaires van afgeleid (Bijlage D4 en D5); De ontvangen shortlist questionnaires werden gearchiveerd, waarbij eventuele onduidelijkheden werden opgelost, door middel van telefonisch of overleg met of bezoek aan/van potentiële leverancier; De producten in iedere categorie werden geanalyseerd, waarbij gemeenschappelijke en specifieke eigenschappen werden geïdentificeerd, op basis waarvan voor iedere categorie conclusies werden getrokken. In de shortlistfase zijn twee extra onderzoeksopdrachten opgesteld en uitgevoerd, met als onderwerpen: Corba en XML, alsmede SCADA en PLC respectievelijk door TO TPD in Delft en ICT Solutions in Deventer. an de rapportages van beide onderzoeksopdrachten is een samenvatting opgenomen in dit rapport (Zie hoofdstuk en 4.3) Eindrapportage In de 'eindrapportage' fase zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: Het opstellen, door projectteamleden reviewen en verbeteren van het eindrapport in meerdere cycli, waarna het rapport in concept werd uitgebracht. Het conceptrapport is vervolgens gereviewd door medewerkers van de verschillende diensten van Rijkswaterstaat Het eindrapport is definitief gemaakt na het verwerken van externe review resultaten. 2.2 Informatiebronnen Uitgangsdocumenten De volgende documenten zijn als uitgangspunt gehanteerd: De AB documenten: Applicatie Architectuur [AB_AA], Informatie Architectuur, [ABJA] en Technische Infrastructuur voor erkeersbeheersing [AB_TIA]. De ACT documenten: System/Subsystem Specification (SSS) ACT [SSS_ACT], System/Subsystem Design Description (SSDD) ACT [SSDD_ACT]. De componentbeschrijvingen uit de SSDD van ACT zijn gebruikt als beschrijving van de te zoeken componenten (producten). Op basis van de ACT is een indeling gemaakt in de volgende onderdelen: Application Control, bestaande uit: o Presentatielaag, o Sessie, user en taakbeheer; o Business Logic, de verkeerskundige delen zoals regelscenario's en maatregelen; o Alarmhandling; Sensor management, de sensoren en het beheer ervan; Actuator management, de actuatoren en het beheer ervan. Marktverkenning Componenten DMsysteem 17

18 Op basis van de componentbeschrijving en de SSSACT is per onderdeel een kernpakket van eisen geformuleerd. De AB en ACT documenten leveren samen echter niet de volledige specificatie, ze zijn echter ook nooit zo bedoeld geweest. Dit heeft wel als consequentie dat een aantal criteria ontbreekt dat van belang is bij een productselectie. Deze criteria hebben voornamelijk betrekking op de interface tussen de Applicatie Architectuur en de technische infrastructuur en de wijze waarop de diverse standaarden toegepast moeten worden. Het zoeken naar componenten als bedoeld in ACT is dan ook niet direct mogelijk gebleken. De longlist marktverkenning is derhalve uitgevoerd op basis van de opgestelde kernpakketten, terwijl voor de shortlist door de projectleiding functionele en nietfunctionele eisen zijn opgesteld, zoals beschreven in hoofdstuk Internet Het internet is een belangrijke informatiebron voor een brede marktverkenning zoals is uitgevoerd in het MATCH project. Informatie is op twee manieren gezocht: 1. Initieel is gezocht in de publiekelijk beschikbare informatie naar potentieel interessante bedrijven, producten, projecten, publicaties, standaarden en conferenties. Deze exploratie levert veel nieuwe informatie op ter aanvulling op de referenties uit andere projecten en van projectieden. Dit maakt een meer objectieve markt verkenning mogelijk. 2. Bedrijfs en productinformatie voor meer nauwkeurige evaluatie is voor een deel op het internet beschikbaar. Beperkte en globale informatie is veelal publiekelijk beschikbaar. Er zijn ook bedrijven die hun customer portals ter beschikking stellen voor het ophalen van elektronische product informatie, van product folders tot en met gebruikershandleidingen. Dit laatste is vooral efficiënt in de communicatie met buitenlandse bedrijven, en bij grote hoeveelheden informatie die zo elektronisch doorzocht en verwerkt kunnen worden. Een tweede belangrijke toepassing is de communicatie via . ia zijn de questionnaires elektronisch gedistribueerd, ingezameld, en verwerkt. Het vereenvoudigt ook de persoonlijke communicatie met personen; beschikbaarheid is minder tijdsgebonden, tijdszones vormen geen belemmering, uitspraken kunnen gecombineerd worden met aanvullende productinformatie, en correspondentie en informatie kan geregistreerd worden. Een groot deel van de informatie op het internet en de communicatie is elektronisch verzameld en toegevoegd aan het project dossier Air Traffic Control beurs ATC is de beurs voor Air Traffic Control. De beurs werd gehouden in het MECC te Maastricht in begin februari. De volgende categorie systemen zijn te onderscheiden: 1. Radar installaties; 2. luchtplanningssystemen; 3. erkeersleidingssystemen; 4. Test, training en simulatie systemen. Marktverkenning Componenten DMsysteem 18

19 Radar installaties Alhoewel deze radarsystemen niets te maken hebben met DMsystemen is het toch aardig te vermelden dat de interfaces van radars gestandaardiseerd zijn zodat het eenvoudig is om nieuwe systemen te koppelen met reeds geïnstalleerde radars en zo het ontwikkelen van nieuwe functionaliteit ook eenvoudiger wordt. luchtplanningssystemen Met behulp van deze systemen wordt een gehele vlucht ingepland, van vertrekpunt tot aankomst met de te volgen route door de lucht en de benodigde radio frequenties voor onderweg. erkeersleidingsystemen erkeersleidingsystemen worden gebruikt voor de begeleiding van een vliegtuig van A naar B. Daarbij worden de frequenties uit het vluchtplan gebruikt voor de contacten met de grond. Het werkveld van een verkeersleider is een sector. De verkeersleider beheert één frequentie. Hij behandelt al het verkeer binnen die frequentie. erdwijnt een vliegtuig uit zijn sector dan wordt dit overgedragen aan een andere verkeersleider, waarna de piloot een andere frequentie kiest. Het automatisch overschakelen op een andere frequentie is nog in een proefstadium. Test, training en simulatie systemen Detestsystemen zijn referentiesystemen voorde productieomgeving. ieuwe versies worden pas operationeel na grondige testtrajecten. De training en simulatie systemen richten zich voornamelijk op het werk van de verkeersleider. Dit zijn imposante installaties waarbij je echt het gevoel hebt dat je in een toren zit. Relatie met DMsystemen. Er zijn bedrijven die zowel werkzaam zijn in het wegverkeer als in het luchtverkeer, echter binnen deze bedrijven kennen de divisies elkaar niet of nauwelijks. In de luchtvaart voeren niet zozeer de technische standaarden de boventoon maar wel de procedurele zaken als de gesprekken tussen de luchtverkeersleiding en de gezagvoerders. De werkwijze is dan ook niet te vergelijken met de wegverkeersleider in de RMC's. Sensor en actuator management komen voor in de grondsystemen voor de routering van vliegtuigen op vliegvelden, de geografische schaal is echter beperkt en door fysieke afscherming minder storingsgevoelig dan onze DM systemen. De trend is om sensoren en actuatoren uit te rusten met SMP processoren om het beheer te vereenvoudigen. Op het gebied van Air Traffic Control zijn er geen producten die toepasbaar zijn voor DMsystemen. Wat wel geleerd kan worden is dat het standaardiseren op interfaces de markt open maakt. Leveranciers zien het als een uitdaging om producten te ontwikkelen welke aansluiten op deze interfaces Petrotech 2002 an 9 t/m 11 april 2002 heeft in Ahoy' Rotterdam de tweejaarlijkse vakbeurs PetroTech 2002 plaatsgevonden. Circa 125 exposanten vertegenwoordigden het aanbod van technologie en diensten voor petrochemie en raffinage en de beurs trok in drie dagen tijd vakbezoekers. Deze vakbeurs wordt in Ahoy' Rotterdam gehouden voor de uit 6 landen afkomstige industriële keten in de RijnScheldedelta. Het is de enige beurs in de Benelux voor de (petro)chemie. Marktverkenning Componenten DMsysteem 19

20 De beurs omvatte de segmenten: EPCcontracting, Mechanical Construction en Electrical Installation, Maintenance, Health, Safety & Environment, Fluid Handling, Process Control & Equipment en Utilities. PetroTech is een typische relatiebeurs; een relatiemarketing evenement met een belangrijk kennisplatform, een ontmoetingsplaats voor de olie en (petro)chemische industrie en haar toeleveranciers en heeft vooral als doel een bijdrage te leveren aan goede contacten tussen de industrie en contractors. Process Control bleek slechts een gering onderdeel uit te maken van de beurs. Doordat de techniek, waarin wij als MATCH team in eerste instantie geïnteresseerd waren, ondergeschikt was aan relatiemanagement, hebben we slechts enkele nuttige gesprekken kunnen voeren. Doordat de reisafstand naar de voor ons gunstige gelegen locatie in Ahoy beperkt was, hebben we er echter een zeer renderend bezoek van kunnen maken. De volgende bedrijven zijn op de Petrotech beurs bezocht: ABB Imtech Marine & Offshore Bentley MathWorks Croon Yacht Intertraffic 2002 an 15 tot en met 18 april heeft in Amsterdam de tweejaarlijkse Intertraffic beurs plaatsgevonden, de grootste internationale beurs op zijn gebied. Er worden ook Intertraffic activiteiten georganiseerd in Azië, Eurazië en Latijns Amerika, waaronder Brazilië en Mexico. Intertraffic is een vakbeurs op het gebied van producten en diensten, waaronder ontwerp, management en onderhoud van de verkeers en vervoersinfrastructuur, waar leveranciers van deze producten en diensten bestaande en nieuwe klanten kunnen ontmoeten. Intertraffic 2002 werd bezocht door bezoekers uit 100 landen en er waren 640 exposanten. 35% van de bezoekers was afkomstig uit de overheids sector en 55% uit het bedrijfsleven. Een derde van de bezoekers kwam in verband met de aanschaf van producten. Onderwerpen waar veel belangstelling voor was, waren parkeren, wegmarkering, verkeersveiligheid en verkeersdetectie. Mede doordat er een groot aantal leveranciers van (intelligente) verkeersmanagementsystemen en apparatuur op de beurs aanwezig was, resulteerde het voor de zeven leden van het MATCH team in een zeer vruchtbaar bezoek, niet alleen in het kader van het MATCH project, maar ook op andere aandachtsgebieden. De volgende bedrijven zijn op de Intertraffic beurs bezocht, waarbij informatie is ingewonnen in het kader van het MATCH project. ACISO, Barcelona, Spanje Ko Hartog, Heiloo ADDCO, St. Paul, USA euricam, Trento, Italië ASIM, Uznach, Zwitserland PATKruger, Den Bosch AE, Aken, Duitsland Peek Traffic, Amersfoort Barco, Kuune, België Sainco, Madrid, Spanje Brimos, Hattem Sice, Madrid, Spanje Capsys, Crolles, Frankrijk SES, Tours, Frankrijk Marktverkenning Componenten DMsysteem 20