Wettelijk verplichte pensioencommunicatie: instortende nieuwbouw?
|
|
- Lennert de Ridder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wettelijk verplichte pensioencommunicatie: instortende nieuwbouw? De huidige verplichte pensioencommunicatie zal, als het aan het kabinet ligt, binnenkort volledig op de schop gaan. In een conceptwetsvoorstel Pensioencommunicatie dat op 29 november 2013 ter consultatie is aangeboden, wordt dit als de gewoonste zaak ter wereld gepresenteerd. Maar is het allemaal wel zo gewoon? Waar zijn al deze ingrijpende wijzigingen op gebaseerd? De huidige wettelijk verplichte informatie over pensioenen blijkt niet altijd het gewenste effect te hebben, zo wordt in de inleiding bij het conceptwetsvoorstel gesteld. Daarbij wordt verwezen naar een evaluatieonderzoek uit 2011 van onderzoeksbureau Regioplan Beleidsonderzoek, in opdracht van het ministerie van SZW. Belangrijke verplichte informatieuitingen, zoals het uniform pensioenoverzicht (UPO) en de startbrief, zouden voor een aanzienlijk deel van de deelnemers onbegrijpelijk zijn. De huidige wettelijk verplichte informatie zou een te rooskleurig beeld van het pensioen geven, geen inzicht in de risico s bieden en daardoor mensen op het verkeerde been zetten. De toelichting vervolgt dan dat het doel van de pensioencommunicatie is dat de pensioendeelnemer weet hoeveel pensioen hij kan verwachten, kan nagaan of dat voldoende is en zich bewust is van de risico s van de pensioenvoorziening. Effectieve communicatie moet de verwachtingskloof van de deelnemer verkleinen. Het bieden van een handelingsperspectief is een essentieel element bij het bereiken van de deelnemer; hij neemt de informatie eerder op als hij weet wat hij ermee kan doen. De inleiding besluit met de vaststelling dat er (dus) veel meer ruimte zal komen voor maatwerk door pensioenuitvoerders en somt vervolgens een forse rij maatregelen op: gelaagdheid van informatie, meer digitale informatieverstrekking, uniforme communicatie over koopkracht en risico s, een pensioenbijsluiter, een pensioenvergelijker, persoonlijk interactief totaaloverzicht dat op elke gewenst moment te raadplegen is als onderdeel van een algemene financiële planner en een pensioendashboard via het Pensioenregister. OP HET VERKEERDE BEEN ZETTEN? Na alle inspanningen die zijn verricht om in 2007 tot een nieuw kader voor de pensioencommunicatie te komen, roept genoemde inleiding al meteen de nodige vragen op. Hoe verhoudt het melden van enkele basisuitgangspunten met betrekking tot het geven van effectieve voorlichting, die al sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw in de Nederlandse communicatiewetenschap worden gehanteerd, zich tot het plotseling op zijn kop willen zetten van een complete industrie? 1 Hoe kunnen het UPO en de startbrief voor de deelnemers nu te rooskleurig zijn en hen op het verkeerde been zetten? Marie-Christine Witteman Mr. drs. M.C.J. Witteman is zelfstandig gevestigd pensioenjurist te Lisse (MCW Consult) Bovendien: hoe kunnen het UPO en de startbrief voor de deelnemers nu te rooskleurig zijn en hen op het verkeerde been zetten (en dus misleidend zijn)? Worden er onjuiste bedragen vermeld of verwachten de Nederlandse toezichthouders dat de pensioenuitvoerders in de nabije toekomst massaal hun verplichtingen niet kunnen nakomen? Hoe worden dergelijke kwalificaties verantwoord? 32
2 Reden genoeg om het rapport van Regioplan er eens bij te pakken. Opvallend genoeg wordt daarin gemeld dat de effectiviteit van de pensioencommunicatie leidt de geboden informatie tot het gewenste gedrag? niet is onderzocht. 2 De naam Regioplan doet overigens eerder een onderzoeksbureau gericht op ruimtelijke ordening vermoeden dan een bureau gericht op communicatieonderzoek. Regioplan verricht echter niet alleen onderzoek naar stedelijke vernieuwing en bedrijventerreinen. Haar website meldt: Kenmerkend voor ons onderzoek is dat we maatwerk leveren en ook oplossingen zien voor vraagstukken die moeilijk onderzoekbaar lijken. Zo verrichten we onderzoek naar en onder fietsendieven, illegale gokspelen, prostituees, tbs ers, zwartwerkers en jeugdbendes. Daarmee blijkt niets te veel gezegd: het rapport over de pensioencommunicatie maakt een degelijke en bonafide indruk. Maar wat er vervolgens met de bevindingen wordt gedaan, moet de onderzoekers zelf toch ook wel verbazen. Het is namelijk niet alleen de effectiviteit van de pensioencommunicatie die niet is gemeten, ook andere zaken lijken ten onrechte aan het onderzoek te worden toegeschreven of onjuist te zijn overgenomen. Over het te rooskleurig zijn en op het verkeerde been zetten van deelnemers middels het UPO en de startbrief wordt in het rapport van Regioplan met geen woord gerept. De onderzoekers wijzen erop dat de juistheid van de gegevens in het UPO door de pensioenuitvoerders nauwgezet wordt getoetst of gegarandeerd en dat uit een interview met de AFM naar voren is gekomen dat het soms wel eens voorkomt dat informatie over het te ontvangen pensioenbedrag in het UPO onjuist is als gevolg van verkeerde berekeningen. 3 Het UPO kan zeker begrijpelijker worden gemaakt, maar de onderzoekers wijzen daarnaast ook op een gewenningsproces. 4 Volgens de onderzoekers blijkt uit hun onderzoek niet dat de begrijpelijkheid en duidelijkheid van de startbrief een groot knelpunt vormen Uit eigen onderzoek van Regioplan zou verder niet blijken dat de begrijpelijkheid en duidelijkheid van de startbrief een groot knelpunt vormen. Dit zou mogelijk samenhangen met het gegeven dat pensioenuitvoerders voor de startbrief zelf de tekst en vormgeving mogen bepalen, die zij kunnen toespitsen op de kenmerken van de eigen deelnemerspopulatie. 5 Volgens de onderzoekers zijn pensioenuitvoerders en deelnemers voorts niet positief over de mogelijkheid van een pensioenbijsluiter en zijn deelnemers wars van het laten zien van scenario s/meer fictieve bedragen. 6 Dat Nederlanders een te rooskleurige verwachting hebben van hun pensioen en bijvoorbeeld geen rekening houden met de gevolgen van bepaalde life events, zoals een echtscheiding, is overigens wel de uitkomst van een onderzoek van de AFM uit 2010 naar de zogeheten pensioenverwachtingskloof. 7 Dit betekent echter niet dat het UPO en de startbrief als zodanig misleidend zouden zijn en dat wordt in het AFM-onderzoek dan ook niet gesteld. Twee andere publicaties die naast het onderzoek van Regioplan in de inleiding bij het wetsvoorstel worden genoemd een onderzoek van TNS Nipo uit 2012 en het rapport Pensioen in duidelijke taal gaan overigens wel wat meer in op de effectiviteit van pensioencommunicatie, maar ook weer zonder dat daadwerkelijk is onderzocht of de huidige verplichte pensioencommunicatie de zelfredzaamheid van de pensioendeelnemers al dan niet bevordert. 8 DE PENSIOEN De Pensioen is volgens het conceptwetsvoorstel een nieuw online interactief instrument dat de huidige startbrief moet vervangen. Het voorziet de deelnemer in drie lagen van informatie over zijn pensioenregeling. Laag 1 is een beknopte laag met iconen. Bij het doorklikken op de iconen naar de lagen 2 en 3 krijgt de deelnemer meer gedetailleerde informatie over de pensioenregeling. Meer dan nu het geval is, krijgt deze startinformatie straks een blijvende functie en is permanent beschikbaar, aldus het conceptwetsvoorstel. Permanent beschikbaar stellen veronderstelt dat de informatie niet per wordt toegezonden, maar via inlogcodes op websites van de pensioenuitvoerders in te zien is. Het lijkt er dus op dat ook kleine pensioenfondsen verplicht worden om hiervoor websites en databases te gaan onderhouden. De Pensioen is ontwikkeld om digitaal te gebruiken. Uit een in het conceptwetsvoorstel geciteerd onderzoek van Motivaction blijkt echter dat nog steeds maar liefst 43% van de deelnemers de informatie het liefst schriftelijk ontvangt. Wat gaan deze deelnemers dan ontvangen als de Pensioen alleen ontwikkeld is voor digitaal gebruik? Naast het eerste blad met iconen feitelijk toch weer de oude startbrief? Een belangrijkere vraag is nog: in hoeverre is de Pensioen al getest, ook op effectiviteit? Zullen deelnemers de Pensioen echt als een grote verbetering zien ook in de schriftelijke vorm en 1 Zie A.W. van der Ban: Inleiding tot de voorlichtingskunde, Amsterdam Evaluatie informatiebepalingen pensioenwetgeving. Regioplan Beleidsonderzoek 2011, p Zie voetnoot 2, p Zie voetnoot 2, p Zie voetnoot 2, p Zie voetnoot 2, p. 36 en AFM Rapport Geef Nederlanders pensioeninzicht uit Pensioencommunicatie: behoeften en barrières, TNS Nipo, juni 2012 en het rapport Pensioen in duidelijke taal, Kamerstukken II 2011/ , nr. 2, bijlage. Daarnaast wordt in hoofdstuk 10 van het wetsvoorstel een aantal andere onderzoeken besproken die in opdracht van SZW zijn uitgevoerd. Pensioen Magazine februari
3 pensioencommunicatie zal het deelnemers daadwerkelijk ondersteunen en stimuleren bij het oplossen van hun eventuele pensioenvragen en hun zelfredzaamheid vergroten? Dat gaat verder dan het aantrekkelijk, leesbaar en begrijpelijk zijn van informatie, maar lijkt wel de ambitieuze doelstelling van het conceptwetsvoorstel te zijn. Dat maakt in de inleiding en op pag. 29 zelf slechts gewag van het onderzoek door Motivaction waarbij ook enkele vragen zijn gesteld over de Pensioen De nogal magere conclusie op pag. 29 luidt: Respondenten vinden de vormgeving van de Pensioen als wijze van weergeven van de informatie over hun pensioenregeling inzichtelijk. Echter, het getoonde voorbeeld voorziet nog niet in de belangrijkste informatiebehoefte van de respondenten, namelijk welk type pensioenregeling zij hebben. 9 Aan dit losse eindje wordt in het conceptwetsvoorstel evenmin uitvoerig aandacht besteed. De inleiding meldt dat in de Pensioen na een verbeterslag op de specifieke kenmerken van de individuele pensioenregeling zal worden ingegaan, onder meer door het toevoegen van een pensioenvergelijker (dus eveneens een nieuw communicatiemiddel). Onvermeld blijft of deze verbeterslag is onderzocht. WANKELE BASIS Al met al maakt het wetsvoorstel een gehaaste en bepaald geen stevige indruk. De nieuwe initiatieven rollen toch wat over elkaar heen en worden nauwelijks onderbouwd. Hoe kan het onderzoek van TNS Nipo uit 2012, waarin een digitaal pensioendashboard aan de hand van dummymateriaal aan deelnemers is getoond, bijvoorbeeld al een jaar later tot een wetsvoorstel leiden? Moet er niet echt gepretest worden, voldoet het nieuwe voorlichtingsmiddel wel aan de eisen, leidt het inderdaad tot ander gewenst gedrag van de pensioendeelnemers en zijn er nog alternatieven? Is dit inmiddels gebeurd? TNS Nipo maakt er namelijk zelf ook een zeer duidelijk voorbehoud bij en wijst een aantal andere communicatiemiddelen bovendien bij voorbaat af, die desondanks toch door het kabinet worden voorgesteld. Het bureau stelt in De nieuwe initiatieven rollen toch wat over elkaar heen en worden nauwelijks onderbouwd 2012: Daarom is voor het kwalitatieve onderzoek een aantal voorbeelden ontwikkeld. Deze voorbeelden waren slechts concepten van hoe de informatie er in de praktijk uit zou kunnen komen te zien. Ze zijn gebruikt als stimulusmateriaal tijdens het kwalitatieve onderzoek. Ook de context ontbrak van waaruit de dummy s moesten worden beoordeeld. Dit onderzoek was dan ook niet bedoeld als volwaardige concepttest en dient dan ook niet als zodanig te worden beschouwd. 10 De onderzoekers wijzen voorts op de risico s van een pensioendashboard te ingewikkeld door het moeten maken van eigen berekeningen, het bieden van schijnzekerheid en zijn net als de onderzoekers van Regioplan negatief over de pensioenbijsluiter en het melden van risico- en koopkrachtplaatjes, zeker zonder adequaat handelingsperspectief. Wanneer alle voorgestelde wijzigingen straks ongeschonden door het parlement komen en over vijf jaar worden geëvalueerd, is de kans dus groot dat men dan opnieuw tot de conclusie komt dat het anders moet. En dat alles na het eerst toch feitelijk ondermijnen van het huidige UPO en de startbrief, en het eerder intrekken van het toeslagenlabel. Op deze manier lijkt de verplichte pensioencommunicatie chronisch te lijden aan instortende structuren. De vraag is hoe verstandig het is om het UPO en de startbrief alvast naar de prullenbak te verwijzen De vraag is dus hoe verstandig het is om het UPO en de startbrief alvast in toch vrij ferme bewoordingen naar de prullenbak te verwijzen. Waarom bestaande processen beschadigen, voordat in ieder geval een deel van de alternatieven zelfs maar het eerste teststadium voorbij lijkt te zijn? Wat is er overgebleven van de hoofdregel in de communicatie & marketing dat een effectieve boodschap bij voorkeur via één middel op eenduidige wijze wordt overgebracht, en dus niet via zes communicatiemiddelen op steeds verschillende manieren? INSTORTENDE NIEUWBOUW Een en ander roept associaties op met de naam van een succesvolle Duitse Noiserockband uit de jaren tachtig van de vorige eeuw, die nog steeds actief is. Het collectief Einstürzende Neubauten werd in West-Berlijn opgericht als avant-gardistische performancegroep door zanger/gitarist Blixa Bargeld en percussionist N.U. Unruh. Aanvankelijk produceerde de band louter industriële muziek met behulp van drilboren en winkelkarretjes. En in de begintijd ging de band ook vooral uit van het idee dat vernietiging een voorwaarde was voor creativiteit. Objecten, gebouwen en muziekstukken werden ontmanteld, omdat volgens de band alleen uit destructie iets goeds kon voortkomen. 11 Wellicht moeten de beleidsmakers van SZW en de AFM zich in dit kader eens afvragen of zij zich niet onbewust schuldig maken aan erosievandalisme, een term die iedere stedelijk planoloog en ook de onderzoekers van Regioplan bekend in de oren zal klinken. 12 Nu de fundamenten van het pensioenstelsel door vele commissies en onderzoeken reeds zijn aangetast, kan de drang onweerstaanbaar worden om hier een eigen bijdrage aan te leveren. Ongetwijfeld met de goede bedoeling om hieruit weer iets beters te creëren, maar intussen kan flink wat schade worden aangericht. Hoort in de pensioenindustrie ook niet eerder voor voorzichtige en conservatieve benaderingen richting 34
4 de deelnemers te worden gekozen dan voor trial and error-benaderingen, alsof de deelnemers gebruikers van nieuwe softwareproducten zijn? Kan de pensioenindustrie zich in uitvoeringstechnische zin wel een zesjaarscyclus voor de vervanging van vrijwel alle communicatiemiddelen veroorloven? Vergelijk hier de auto-industrie, waar men in de vier- tot zesjaarscyclus voor het introduceren van nieuwe uitvoeringen van bestaande modellen veelal niet verder gaat dan het vervangen van een spatbord. Het verschil is waarschijnlijk dat de pensioencommunicatie kan worden gedomineerd door werklustige ambtelijke beleidsmedewerkers die uit de heup kunnen schieten en de economische pensioendoemscenario s mogelijk niet kunnen onderscheiden van een juridische werkelijkheid, terwijl een gediplomeerd ingenieur die een nieuw onderdeel voor een auto ontwerpt, eerst tien jaar door een accreditatiesysteem heen moet. Waar het wetsvoorstel nu al de zogenaamde recente mislukkingen lijkt te willen opruimen, wordt tegelijkertijd namelijk alweer een nieuw experiment geïntroduceerd dat volgens mij weinig potentie heeft om langdurig uit de steigers te komen. 13 Via het Pensioenregister moet straks voor alle pensioenregelingen een bereikbaar pensioen worden getoond op basis van een pessimistisch, een verwacht en een Bij DB-regelingen brengen de scenario s geen voor de deelnemers zelf relevante risico s of onzekerheid in beeld optimistisch bedrag. Een uniforme rekenmethodiek om tot deze bedragen te komen, zal in lagere regelgeving worden vastgelegd. Scenario s Met pessimistische en optimistische scenario s op basis van historische gegevens kan prima worden gewerkt als de beleggingsrisico s bij de deelnemer liggen, dus in een DC-regeling. Ze bieden dan een adequaat handelingsperspectief, omdat de deelnemer op grond van deze scenario s bijvoorbeeld kan besluiten om de risico s te mitigeren door naar een defensiever beleggingsfonds te switchen. Er is ook niets mis mee als de pensioenuitvoerder de deelnemers daar dan in het kader van zijn zorgplicht op wijst. Maar bij DB-regelingen is dit niet het geval; de scenario s brengen dan geen voor de deelnemers zelf relevante risico s of onzekerheid in beeld en bieden volgens mij ook geen enkel adequaat handelingsperspectief. Allereerst worden de pessimistische en optimistische scenario s volgens het conceptwetsvoorstel alleen gekoppeld aan het bereikbaar pensioen in het Pensioenregister en niet aan het UPO, dat in de toekomst alleen nog maar het opgebouwde pensioen gaat tonen. De reden hiervoor is onduidelijk. Het bereikbare pensioen zegt iets over het pensioen bij een blijvend dienstverband. Juist het UPO is gekoppeld aan de pensioenuitvoerder en daarmee ook aan de werkgever, al is het maar door de naam die duidelijk op het UPO prijkt. Een blijvend dienstverband bij de actuele werkgever is natuurlijk de eerste grote onzekerheid voor een pensioendeelnemer, maar uiteraard zal deze onzekerheid, dan wel het risico op werkloosheid, in het pessimistische bedrag niet worden meegenomen. Het vertalen van een dergelijke onzekerheid in scenario s of percentages is immers niet mogelijk. Hetzelfde zal gelden voor het risico dat de werkgever de regeling wijzigt of onderbrengt bij een andere uitvoerder. Of dat hij over twintig jaar mogelijk niet meer bestaat en de pensioenregeling dus ook niet meer sponsort. Per definitie zegt het pessimistische bedrag dus niets over de echte risico s waar met name de jongere deelnemer de komende decennia mee te maken krijgt. Bij gebrek aan deze informatie draagt het bedrag dus ook op geen enkele wijze bij aan het dichten van de zogeheten verwachtingskloof waar de AFM aan refereert. Het kan die kloof zelfs vergroten als de jongere deelnemer meent dat het pessimistische bedrag in zijn individuele situatie het absolute bodembedrag is voor het te bereiken pensioen. Juridisch onjuist Waar zegt het pessimistische bedrag dan wel iets over? Het beleggingsrisico en het risico van de levensverwachting liggen in een DB-regeling niet bij de deelnemer. Er is voor de deelnemer in dit verband dus alleen het risico van een gekort pensioen bij een aanhoudend dekkingstekort of faillissement van de pensioenuitvoerder, ofwel het risico van insolvabiliteit van de pensioenuitvoerder. Het is naar mijn mening juridisch onjuist en dus onacceptabel om dit risico te communiceren door middel van een lager bedrag dan het contractueel vastgelegde bedrag. Dan heeft de pensioenovereenkomst feitelijk geen waarde meer. Het werkt bovendien drempelverlagend als het om het gevoel van verantwoordelijkheid van de bestuurders van pensioenfondsen en verzekeraars gaat en is dus ook beschadigend voor de pensioensector als zodanig. Het verplicht en standaard communiceren van pessimistische bedragen via het Pensioenregister wekt ook ten onrechte de indruk dat risico s bij de uitvoering van de regeling wel degelijk bij de deelnemers zelf liggen en er dus feitelijk geen verschil is tussen DB en DC. Een DB-pensioen is een verzekering met contractueel een duidelijk eindpunt immers een defined benefit en dat is maar één bedrag. Uiteraard zit de spreiding die de pessimistische en optimisti- 9 Conceptwetsvoorstel Pensioencommunicatie, p TNS Nipo 2012, p Zie: Neubauten 12 Zie: 13 Vergelijk het debacle van het toeslagenlabel. Zie ook M.C.J. Witteman: Toeslagenlabel: effectief communicatiemiddel of verontrustende boodschap?, Pensioen Magazine, maart Pensioen Magazine februari
5 pensioencommunicatie sche scenario s representeren, wel degelijk in het systeem. Het is echter de plicht van de bestuurders van pensioenfondsen en verzekeraars om deze spreiding via risicomanagement zo goed mogelijk te absorberen en aan de deelnemer alleen de juiste uitkomst te presenteren. Als dit getalsmatig niet langer mogelijk zou zijn, omdat de juiste bedragen een te rooskleurig beeld zouden geven en deelnemers op het verkeerde been zetten, en dus via een nationaal register moeten worden bijgesteld, dan is er wel iets zeer fundamenteel mis in het pensioensysteem. Overigens is dit, gelet op het strenge toezicht op pensioenfondsen en verzekeraars, niet erg aannemelijk. INFINITE LOOP OF DISASTER Niet alleen onderzoeksbureau Regioplan meldt dat het presenteren van fictieve bedragen aan deelnemers mogelijk geen goed idee is. Een in het conceptwetsvoorstel geciteerde en op zijn minst opmerkelijke conclusie uit een onderzoek van TNS Nipo van november 2013 is dat de informatie grotendeels wordt begrepen, behalve dat deelnemers niet altijd begrijpen dat bedragen waarin koopkracht en risico s zijn opgenomen, niet de bedragen zijn die je op je rekening krijgt. 14 Het resultaat van eerder onderzoek van TNS Nipo uit 2012 wordt in het conceptwetsvoorstel niet vermeld, maar is eveneens opmerkelijk. Deelnemers zeggen zich volgens TNS Nipo af te sluiten voor pensioeninformatie vanwege een gevoel van machteloosheid, voortkomend uit het feit dat men verplicht moet deelnemen aan de pensioenregeling en er weinig invloed op kan uitoefenen. Dit treedt volgens TNS Nipo vooral op als het gaat om informatie over koopkrachtverlies en de risico s van de pensioenregeling. Deelnemers zouden alleen bereid zijn om dit soort informatie tot zich te nemen als men hen een handelingsperspectief biedt. Voor pensioenfondsen en verzekeraars is het volgens de onderzoekers dus van belang deelnemers hierin te voorzien, anders bereikt de informatie de doelgroep niet. 15 Het handelingsperspectief dat de pensioenuitvoerders in dit verband zouden kunnen bieden, lijkt echter verre van adequaat en zelfs zeer dubieus. Wat zijn de opties als gevolg van de gepresenteerde risico- en koopkrachtinformatie? De deelname aan de pensioenregeling beëindigen of overstappen naar een andere pensioenregeling is doorgaans geen mogelijkheid. Dan blijft over het in overweging geven aan de deelnemers van het inkopen van extra pensioen om ook in het pessimistische scenario weer op het afgesproken bedrag uit te komen, mits het besteedbaar inkomen en de fiscus dit toelaten. Ook het conceptwetsvoorstel noemt bijsparen als optie. Maar er is toch al een premie betaald? Het kan toch niet zo zijn dat de deelnemers zich daarnaast nog eens gaan bijverzekeren om zich alsnog van het afgesproken bedrag te vergewissen, en dat nota bene bij de pensioenuitvoerder zelf? Dit zou dan toch op zijn minst verplicht bij een andere verzekeraar of een waarborgfonds moeten gebeuren? Hoe meer beleggingsrisico een bestuur van een pensioenfonds bijvoorbeeld zou nemen, des te lager de pessimistische bedragen en hoe hoger de premie die via de bijspaarregelingen bij het fonds binnenkomt. Dat zet de deur wagenwijd open voor moral hazard. Bijspaarregelingen om een pessimistisch scenario het hoofd te bieden zetten de deur wagenwijd open voor moral hazard Verder kan het tonen van de gevolgen van inflatie op het pensioen vanuit een economisch perspectief juist directe consumptie aanmoedigen in plaats van sparen voor de oude dag. Dit kan daarmee mogelijk ongewenst gedrag van de pensioendeelnemers aanmoedigen en dus zeer ineffectief blijken. 16 Is dat aspect wel onderzocht? Wat als deze angst voor inflatie uiteindelijk onterecht blijkt, maar het draagvlak voor de pensioenvoorziening intussen volledig is verdwenen? In geval van extra pensioensparen wordt er bovendien premie betaald voor een pensioen met ook weer een pessimistisch bedrag, hetgeen het wantrouwen alleen maar zal doen toenemen. De deelnemer moet als gevolg daarvan ook gaan itereren, waardoor ieder handelingsperspectief ook praktisch gezien bij voorbaat een recept lijkt voor een infinite loop of disaster. INVAREN VIA HET PENSIOENREGISTER? Al met al lijkt het voorstel zo in strijd met de onderzoeksresultaten dat het een andere agenda doet vermoeden. Het heeft meer weg van het alvast massaal invaren van de huidige DB-regelingen in de nieuwe pensioencontracten via de sluip(vaar)route van wettelijk verplichte pensioencommunicatie. De blijkbaar toch zeer gewenste systematiek van zachte rechten wordt dan in het Pensioenregister geïntroduceerd, voordat daar in juridische zin ook maar sprake van kan zijn. Feitelijk betekent dit dus het alvast laten wegsmelten van harde pensioentoezeggingen via het voorschotelen van fictieve grensbedragen in een anoniem landelijk digitaal systeem. Het is de wereld op zijn kop, maar geeft wel een betere verklaring voor het voorstel dan de door de beleidsmakers veronderstelde onmacht van pensioenfondsen en verzekeraars om de huidige pensioenafspraken op een niet misleidende wijze weer te geven een veronderstelling die, alle in het conceptwetsvoorstel geciteerde rapporten ten spijt, uiteindelijk dus ook nergens op gebaseerd blijkt te zijn. 14 Conceptwetsvoorstel Pensioencommunicatie, MvT, p. 31. Het risico dat het vermelden van koopkrachtbedragen de voorwaardelijke indexatie minder voorwaardelijk maakt, lijkt daarmee ook aangetoond. 15 Pensioencommunicatie: behoeften en barrières, TNS Nipo, juni 2012, p Zie ook M.C.J. Witteman, Toeslagenlabel: effectief communicatiemiddel of verontrustende boodschap?, Pensioen Magazine, maart
Nr. 2 Brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
33110 Evaluatie van de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Pensioenwet 32043 Toekomst pensioenstelsel Nr. 2 Brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de
Nadere informatiePensioencommunicatie, maar dan anders. Johan de Groot
Pensioencommunicatie, maar dan anders Johan de Groot Pensioencommunicatie tot nu toe Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling (2007) Instrumenten: UPO en het Pensioenregister Startbrief Stopbrief
Nadere informatiePosition paper Pensioencommunicatie
Position paper Pensioencommunicatie Met interesse hebben wij kennisgenomen van het wetsvoorstel Wet Pensioencommunicatie dat op 2 september jl. door staatssecretaris Klijnsma is ingediend bij de Tweede
Nadere informatieCommunicatie. Versie 25-02-2016
Communicatie Versie 25-02-2016 Versie 25-02-2016 Communicatie SPF vindt een goed contact met zijn deelnemers heel belangrijk. Heb je vragen? Wij zijn iedere werkdag van 09.00 tot 17.00 uur bereikbaar op
Nadere informatiePENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae
PENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae Op macroniveau begrijpt de grote meerderheid van de Nederlandse werknemers dat ingrepen in het pensioenstelsel noodzakelijk
Nadere informatieDe Wet Pensioencommunicatie
Kennisupdate SPO De Wet Pensioencommunicatie Er opereren veel groepen op het terrein van pensioencommunicatie en er zijn net zoveel initiatieven en middelen om de deelnemer zijn pensioenregeling duidelijk
Nadere informatiewekt dat jouw nieuwsgierigheid
Pensioencommunicatie Effectieve communicatie is dichterbij dan je denkt Wet pensioencommunicatie: correct, evenwichtig, duidelijk en tijdig Wetteksten, parlementaire behandeling, voorbeelden en creatieve
Nadere informatieP O S I T I O N P A P E R
Pensioenfederatie Prinses Margrietplantsoen 90 2595 BR Den Haag Postbus 93158 2509 AD Den Haag T +31 (0)70 76 20 220 info@pensioenfederatie.nl www.pensioenfederatie.nl P O S I T I O N P A P E R KvK Haaglanden
Nadere informatieWet Pensioencommunicatie White Paper
White Paper December 15 Wat houdt deze wet in en wat is het doel? Deze nieuwe wet, die op 1 juli 2015 is ingegaan, wijzigt de Pensioenwet en de Wet Verplichte Beroepspensioenregelingen. De Wet is in het
Nadere informatieCommunicatie. Versie 14-10-2015
Communicatie Communicatie Pensionfonds DSM Nederland vindt een goed contact met zijn deelnemers heel belangrijk. Heb je vragen? Wij zijn iedere werkdag van 9.00 tot 17.00 uur bereikbaar op onze Pension
Nadere informatieWat betekenen de nieuwe eisen voor pensioencommunicatie voor u als bestuurder?
Wat betekenen de nieuwe eisen voor pensioencommunicatie voor u als bestuurder? Programma van de workshop 1. Bespreking van de belangrijkste wijzigingen: a) Algemene eisen aan pensioeninformatie b) Pensioenregister
Nadere informatiePensioenwijzer/ Pensioenbijsluiter
Pensioenwijzer/ Pensioenbijsluiter Visie AFM en visie Pensioenfederatie op een nieuw instrument voor pensioencommunicatie Lies van Rijssen (Pensioenfederatie) Jeroen van den Bosch (AFM) 2 Doelen van deze
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 32 043 Toekomst pensioenstelsel Nr. 390 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieToelichting op het wetsvoorstel pensioencommunicatie
Tt Toelichting op het wetsvoorstel pensioencommunicatie Agenda Aanleiding en doel van het wetsvoorstel Belangrijkste wijzigingen algemene eisen aan pensioencommunicatie meer mogelijkheden voor digitale
Nadere informatieReactie Consultatiedocument
Reactie Consultatiedocument Voorontwerp Wet Pensioencommunicatie Algemeen Het centraal stellen van de deelnemer is het begin van begrip en inzicht in de persoonlijke pensioen situatie Het centraal stellen
Nadere informatieWet Pensioencommunicatie: Praktische implicaties voor het communicatiebeleid. Wido Mazee, Partner Bridgevest
Wet Pensioencommunicatie: Praktische implicaties voor het communicatiebeleid Wido Mazee, Partner Bridgevest Agenda 1. Introductie Bridgevest 2. Status Wet Pensioencommunicatie 3. Wet Pensioencommunicatie
Nadere informatieNadere reactie van de Stichting van de Arbeid op het voorontwerp van de Wet pensioencommunicatie
16 januari 2013 Nadere reactie van de Stichting van de Arbeid op het voorontwerp van de Wet pensioencommunicatie Op 29 november 2013 heeft de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW)
Nadere informatieWetsvoorstel pensioencommunicatie: kansen voor Financieel Planners mr Onno de Lange secretaris IVP donderdag 9 oktober 2014
Wetsvoorstel pensioencommunicatie: kansen voor Financieel Planners mr Onno de Lange secretaris IVP donderdag 9 oktober 2014 Agenda - Introductie - In zevenmijlslaarzen door pensioenland - Wat is pensioencommunicatie
Nadere informatieDoorwerken aan pensioencommunicatie
Doorwerken aan pensioencommunicatie Speech van Harman Korte, AFM-bestuurder op het DNB pensioenseminar Klaar voor de start!, 11 september 2013 Onder voorbehoud van wijzigingen bij het uitspreken van de
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) 333 44 44 Fax (070) 333 40 33
Nadere informatieN I C W C O N 5 U L i l t j a r t, CS n i n trylv. Bestemd voor: De leden van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegen
pensioenjuridisc he vraagst ukken Sz com m unicatie Bestemd voor: De leden van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegen GRIFFIE EERSTE KAMER NR. i 6 c S- N I C W C O N 5 U L i l t j a r t,
Nadere informatieHANDLEIDING Pensioenfederatie en Verbond van Verzekeraars 2014 oktober 2014 1
HANDLEIDING Pensioenfederatie en Verbond van Verzekeraars 2014 oktober 2014 1 INHOUD Inleiding pagina 3 Logo en header pagina 5 Iconen pagina 6 Laag 1 pagina 7 Laag 2 pagina 9 Laag 3 pagina 10 Voorbeelden
Nadere informatieMEMORIE VAN TOELICHTING ALGEMEEN. 1.Inleiding
MEMORIE VAN TOELICHTING ALGEMEEN 1.Inleiding Het merendeel van de Nederlanders is onvoldoende op de hoogte van zijn inkomenspositie na pensionering. Uit de pensioenmonitor van Wijzer in geldzaken (oktober
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2014 2015 34 008 Wijziging van de Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met verbetering van de pensioencommunicatie (Wet pensioencommunicatie)
Nadere informatie1. In het opschrift wordt aan pensioengerechtigden bij pensioeningang vervangen door: voorafgaand aan de pensioeningang.
34 008 Wijziging van de Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met verbetering van de pensioencommunicatie (Wet pensioencommunicatie) Nota van wijziging Het voorstel wordt
Nadere informatieCommunicatie Meerjarenplan 2015-2017. Stichting Brocacef Pensioenfonds
Communicatie Meerjarenplan 2015-2017 Stichting Brocacef Pensioenfonds Vastgesteld in de vergadering van het bestuur van 23 november 2015 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Missie en visie... 3 3. Doelgroepen...
Nadere informatieUitkomsten onderzoek Financiële opzet en informatie. Geachte voorzitter,
De Nederlandsche Bank N.V. Toezicht pensioenfondsen Postbus 98 1000 AB Amsterdam 020 524 91 11 www.dnb.nl Onderwerp Uitkomsten onderzoek Financiële opzet en informatie Handelsregister 3300 3396 Geachte
Nadere informatieConsultatiereactie Wet Pensioencommunicatie
Consultatiereactie Wet Pensioencommunicatie Naar effectieve wettelijke pensioencommunicatie Bij pensioencommunicatie hoort de klant altijd centraal te staan. Dat is een van de belangrijkste uitgangspunten
Nadere informatieDe Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
Regeling van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van, tot wijziging van de Regeling Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met de invulling van het begrip consistentie
Nadere informatieBrochure Communicatie
Brochure Communicatie Communicatie Pensionfonds DSM Nederland vindt een goed contact met zijn deelnemers heel belangrijk. Als je vragen hebt of informatie over de pensioenen van PDN zoekt, kun je op de
Nadere informatieCommunicatiebeleidsplan 2015-2017 Stichting Pensioenfonds HaskoningDHV
Communicatiebeleidsplan 2015-2017 Stichting Pensioenfonds HaskoningDHV Bestuur Stichting Pensioenfonds HaskoningDHV 17 juni 2015 INHOUD BLAD INLEIDING 3 1 UITGANGSPUNTEN EN CONTEXT 4 2 STAKEHOLDERS 4 3
Nadere informatiePENSIOEN UPDATE In Nederland
PENSIOEN UPDATE In Nederland Oktober 2015 Het pensioenlandschap in het algemeen, maar ook hoe werknemers naar pensioen kijken, verandert in rap tempo. Zowel in 2014 als in 2015 zijn grote bezuinigingen
Nadere informatieMemo. Van TKP. Kenmerk. Datum 15 juni Onderwerp Communicatie-verplichtingen IORP II. Aantal pagina s 7 1/7
Van TKP Datum Onderwerp Communicatie-verplichtingen IORP II Aantal pagina s 7 Inleiding Deze notitie gaat in op de informatieverplichtingen die voortvloeien uit de IORP II-richtlijn en het wetsvoorstel
Nadere informatieInflatie en koopkracht pensioen
Inflatie en koopkracht pensioen De afgelopen maanden zijn een aantal deelnemers geïnformeerd over het mogelijk afstempelen van pensioen. De gegarandeerde pensioenaanspraken zijn dus minder zeker als gedacht.
Nadere informatieNieuwsbericht / 5 augustus Wet verbeterde premieregeling
Nieuwsbericht / 5 augustus 2016 Wet verbeterde premieregeling Op 14 juni 2016 nam de Eerste Kamer de Wet verbeterde premieregeling aan. Per brief van 4 juli 2016 heeft Staatssecretaris Jetta Klijnsma laten
Nadere informatiePensioencommunicatie start bij de werkgever
Pensioencommunicatie start bij de werkgever Artikel Senior adviseur collectieve pensioenen J. Arts (Pon) Pensioencommunicatie start bij de werkgever Welke maatregelen kan de werkgever nemen om het pensioenbewustzijn
Nadere informatieLife event: Een nieuwe baan
Life event: Een nieuwe baan Inhoudsopgave 1 Belangrijke bevindingen 2 Achtergrond en verantwoording 3 Onderzoeksresultaten Arbeidsvoorwaarden en pensioenregeling Pensioeninformatie Pensioenkennis Waardeoverdracht
Nadere informatieDe Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Mevrouw drs. J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV Den Haag 13 januari 2014 P.C./MVE/2014.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Mevrouw drs. J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV Den Haag 13 januari 2014 Betreft : Reactie op het consultatiedocument Wet Pensioencommunicatie Geachte
Nadere informatieP O S I T I O N P A P E R
Pensioenfederatie Prinses Margrietplantsoen 90 2595 BR Den Haag Postbus 93158 2509 AD Den Haag T +31 (0)70 76 20 220 info@pensioenfederatie.nl www.pensioenfederatie.nl P O S I T I O N P A P E R KvK Haaglanden
Nadere informatieflits+ Het is veel in het nieuws, maar ik weet niet exact hoe mijn eigen pensioen eruit ziet Ik vind dat ik het moet lezen bpfhibin.
pensioen Hoe warm loop jij voor het onderwerp pensioen? Informatie over uw pensioen Minder kans op verlaging, ook minder kans op indexatie Bpf HiBiN kiest voor online en digitaal Waar houdt het bestuur
Nadere informatieHelp, pensioenregels (weer) op de schop?! Mr. Marin van Esterik CPL
Help, pensioenregels (weer) op de schop?! Mr. Marin van Esterik CPL Onderwerpen 1. Pensioen, wat is pensioen? 2. Wijziging Wet op de ondernemingsraden 3. Outsourcing vanuit zorg en overheid OR (opeens)
Nadere informatieMinisterie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. staatssecretaris J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV Den Haag. Geachte mevrouw Klijnsma,
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. staatssecretaris J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV Den Haag Datum: 17 januari 2014 Betreft: Reactie Pensioenfonds Metaal en Techniek, Pensioenfonds
Nadere informatieOnderzoek digitale pensioencommunicatie
Rapport Onderzoek digitale pensioencommunicatie Juli 2015 0 Autoriteit Financiële Markten De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten. Wij zijn de onafhankelijke gedragstoezichthouder
Nadere informatieMinisterie van Financiën de Minister van Financiën, ir. J.R.V.A. Dijsselbloem Postbus EE DEN HAAG. F.H.H. Weekers.
Ministerie van Financiën de Minister van Financiën, ir. J.R.V.A. Dijsselbloem Postbus 20201 2500 EE DEN HAAG Datum 6 juni 2013 Pagina 1 van 5 Kopie aan de Staatssecretaris van Financiën, mr. drs. F.H.H.
Nadere informatiePOB Pensioendag 12 mei 2015
POB Pensioendag 12 mei 2015 Programma Welkom Toelichting pensioenregeling 2015 Ruimte voor vragen en reacties Pensioencommunicatie Rob ten Wolde Georgette Ploemen Rob ten Wolde Marja Maassen Lunch Werkgeverscommunicatie:
Nadere informatieUit dienst. Versie 29-12-2015
Uit dienst Versie 29-12-2015 Versie 29-12-2015 Uit dienst Je gaat uit dienst, maar je gaat nog niet met pensioen. Je hebt een andere baan gevonden, begint een eigen bedrijf of er is een andere reden waarom
Nadere informatieOverzicht, inzicht en een passend pensioen. Johan de Groot Hoofd Afdeling Transparantietoezicht Financiële Producten
Vereniging voor Pensioenrecht Johan de Groot Hoofd Afdeling Transparantietoezicht Financiële Producten Inhoud 1. De temperatuur in Pensioenland 2. De rol van de AFM 3. Overzicht: UPO- tijdigheid en juistheid
Nadere informatieGeef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening. Position paper: Toekomst pensioenstelsel
Geef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening Position paper: Toekomst pensioenstelsel Publicatiedatum: juni 2016 Autoriteit Financiële Markten De AFM maakt zich sterk voor eerlijke en transparante
Nadere informatieCommunicatieplan Stichting Brocacef Pensioenfonds
Communicatieplan 2016 Stichting Brocacef Pensioenfonds Vastgesteld in de vergadering van het bestuur van 21 april 2016 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 1. Informatieverplichtingen... 3
Nadere informatieMEMORIE VAN TOELICHTING ALGEMEEN. 1.Inleiding
MEMORIE VAN TOELICHTING ALGEMEEN 1.Inleiding Het merendeel van de Nederlanders is onvoldoende op de hoogte van zijn inkomenspositie na pensionering. Uit de pensioenmonitor van Wijzer in geldzaken (oktober
Nadere informatieP O S I T I O N P A P E R A O 2 9 / 2 / 1 2
Pensioenfederatie Prinses Margrietplantsoen 90 2595 BR Den Haag Postbus 93158 2509 AD Den Haag T +31 (0)70 76 20 220 info@pensioenfederatie.nl www.pensioenfederatie.nl P O S I T I O N P A P E R A O 2 9
Nadere informatieRapport Pensioen in duidelijke taal
Rapport Pensioen in duidelijke taal Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Den Haag, juni 2012 Inhoud Samenvatting Lijst van aanbevelingen 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Algemene aanbevelingen
Nadere informatieOnderzoeksresultaten. Pensioenbeleving deelnemers Stichting BMS Pensioenfonds. april 2011. 2010 Towers Watson. All rights reserved.
Onderzoeksresultaten Pensioenbeleving deelnemers Stichting BMS Pensioenfonds april 2011 2010 Towers Watson. All rights reserved. Inhoud Context onderzoek Samenvatting Resultaten Communicatiemiddelen Uniform
Nadere informatiePensioenverlaging (korting) in Hoe consumenten geïnformeerd zijn over de verlaging van hun pensioen. Rapport
Pensioenverlaging (korting) in 2013 Hoe consumenten geïnformeerd zijn over de verlaging van hun pensioen Rapport Autoriteit Financiële Markten De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten.
Nadere informatiePosition Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015
Position Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015 Het Wetsvoorstel variabele pensioenuitkering (kortweg wetsvoorstel ) maakt voor deelnemers aan een premieovereenkomst
Nadere informatiePensioeninloop voor DPF-leden. Meer of minder pensioen?
Pensioeninloop voor DPF-leden Meer of minder pensioen? Agenda - Voorstel Jacco Los, Comminz, jlos@comminz.nl, 06-42149092 - Hoe is je inkomen van straks opgebouwd? - Van Overzicht naar Inzicht - Waar zorgt
Nadere informatieRapport Pensioen in duidelijke taal
Rapport Pensioen in duidelijke taal Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Den Haag, juni 2012 Inhoud Samenvatting Lijst van aanbevelingen 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Algemene aanbevelingen
Nadere informatieIORP II De implementatie is nu een feit: Communicatie
Nieuwsbericht Datum: 28 januari 2019 Van: Swalef pensioenjuristen en academie Onderwerp: IORP II De implementatie is nu een feit: Communicatie Nieuwsbericht 2 van 4 In werking! Op 13 januari 2019 is de
Nadere informatieRoadshow Hoofdlijnennotitie Pensioenakkoord / FTK
Roadshow Hoofdlijnennotitie Pensioenakkoord / FTK 2 De essentie: Eerlijke verdeling van lasten en lusten tussen generaties krijgt volop aandacht; Er worden twee contracten voorgesteld. Beide behoeven verdere
Nadere informatieGevolgen van de Wet pensioencommunicatie voor het pensioenbewustzijn en het pensioentekort
Essay LCP Gevolgen van de Wet pensioencommunicatie voor het pensioenbewustzijn en het pensioentekort Als medewerker bij een klantcontactcenter voor een bedrijfstakpensioenfonds spreek ik bijna dagelijks
Nadere informatieAfwijken van de toeslagenmatrix. 1. De nieuwe toeslagenmatrix
In december 2009 heeft de AFM besloten tot een verruiming van de toegestane afwijkingen binnen de voorgeschreven teksten uit de toeslagenmatrix. Omwille van de begrijpelijkheid en de juistheid van de informatie
Nadere informatieWet pensioencommunicatie: een stap vooruit?!
Wet pensioencommunicatie: een stap vooruit?! 01-07-2015 Door Jos Gielink werkzaam bij Gielink Pensioenrecht B.V. Op 19 mei 2015 is het wetsvoorstel "Wijziging van de Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling
Nadere informatieEen nieuwe pensioenregeling
Een nieuwe pensioenregeling Waardeoverdracht: zinvol voor u? Gefeliciteerd, u hebt een nieuwe baan! Dit betekent nogal wat voor uw persoonlijke situatie. Nieuwe taken, verantwoordelijkheden en andere collega
Nadere informatieCommunicatieplan. Stichting Pensioenfonds NEG Nederland. Communicatieplan Pensioenfonds NEG v
Communicatieplan Stichting Pensioenfonds NEG Nederland Vastgesteld in de vergadering van het bestuur van 19 januari 2017 Eerste revisie vastgesteld in de bestuursvergadering van 15 januari 2018 Communicatieplan
Nadere informatieCommunicatie Meerjarenplan Stichting Brocacef Pensioenfonds
Communicatie Meerjarenplan 2017-2019 Stichting Brocacef Pensioenfonds Vastgesteld in de vergadering van het bestuur van 3 mei 2017 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Missie en visie... 3 3. Doelgroepen...
Nadere informatieOnjuiste pensioenopgaven
Onjuiste pensioenopgaven Aansprakelijkheid voor pensioenfondsen en de rol van disclaimers Artikel Senior adviseur collectieve pensioenen mr. A.M.Z. Rondas (AZL) Onjuiste pensioenopgaven Aansprakelijkheid
Nadere informatieWerkgeversbijeenkomst Bpf TEX. 30 januari 2015 Marja Maassen
Werkgeversbijeenkomst Bpf TEX 30 januari 2015 Marja Maassen AZL Communicatie Marja Maassen Programma Tijd Onderwerp Spreker 10.00 10.10 Welkom Freek Lanz 10.10 10.30 Nieuwe wet pensioencommunicatie en
Nadere informatiePersoonlijk Pensioen Plan
Persoonlijk Pensioen Plan Brochure voor u als werkgever Als werkgever hebt u behoefte aan een betaalbare pensioenregeling. Tegelijkertijd wilt u een regeling die past in een goed arbeidsvoorwaardenbeleid.
Nadere informatieInleiding. Keuzemogelijkheden
In dienst Bij indiensttreding bij UWV ga je ook automatisch pensioen opbouwen bij Pensioenfonds UWV. Waar moet je op letten? Welke keuzes kun je maken? Inleiding Iedereen die in dienst komt bij UWV start
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG DGOO/Directie Ambtenaar Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500
Nadere informatieWaarom mensen zich niet verdiepen in partnerpensioen
Onderzoek Waarom mensen zich niet verdiepen in partnerpensioen Onderzoek in opdracht van Pensioenkijker.nl Projectleider Kennisgroep : Vivianne Collee : Content Unit Financiën Datum : 09-11-010 Copyright:
Nadere informatieVoorontwerp Wet pensioencommunicatie
Voorontwerp Wet pensioencommunicatie Reactie Koninklijk Actuarieel Genootschap op de door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid uitgezette consultatie Utrecht, 17 januari 2014 Koninklijk
Nadere informatieIn deze nieuwsbrief geven wij u informatie over de financiële situatie en andere belangrijke ontwikkelingen binnen het fonds.
Van het SPAN bestuur In deze nieuwsbrief geven wij u informatie over de financiële situatie en andere belangrijke ontwikkelingen binnen het fonds. Voor alle duidelijkheid: deze nieuwsbrief informeert u
Nadere informatieCOMMUNICATIEBELEID Eigenaar: Document: Versie: Datum: Auteur: Versie Status Datum Omschrijving
COMMUNICATIEBELEID Eigenaar: Bestuur pensioenfonds Scildon Document: Communicatiebeleid Versie: Definitief Datum: 31.05.2017 Auteur: Antoinette Ankone Versie Status Datum Omschrijving 0.1 Concept 01-08-2016
Nadere informatieWaardeoverdracht. Versie
Waardeoverdracht Versie 18-02-2016 Versie 18-02-2016 Waardeoverdracht Vanaf het moment dat je in dienst komt bij DSM 1 ga je pensioen opbouwen bij Pensioenfonds DSM Nederland (PDN). Heb je ook al pensioen
Nadere informatieSamenvatting reactie Syntrus Achmea op het voorontwerp van Wet pensioencommunicatie
Notitie Reactie op hoofdlijnen Syntrus Achmea vindt het voorontwerp van de Wet pensioencommunicatie een stap in de goede richting. Wij zijn positief over het constructieve voorstel van staatssecretaris
Nadere informatieUit dienst. Versie
Uit dienst Versie 26-10-2017 Versie 26-10-2017 Uit dienst Je gaat uit dienst, maar je gaat nog niet met pensioen. Je hebt een andere baan gevonden, begint een eigen bedrijf of er is een andere reden waarom
Nadere informatieDe Vaste Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de Eerste Kamer
De Vaste Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de Eerste Kamer 23 november 2014 JO/KMOL/MVE/2014.227 Betreft: Wetsvoorstel aanpassing Financieel Toetsingskader ('het Wetsvoorstel') Geachte
Nadere informatieKlein pensioen groot maken
Klein pensioen groot maken Essay Leergang Collectieve Pensioenen Lotty Wackers Inleiding Als medewerker backoffice bij een pensioenuitvoerder heb ik dagelijks te maken met pensioenafkoop. Het gaat daarbij
Nadere informatieTe behalen uitkering varieert bij DC-pensioen sterker dan bij DB
date: 23.06.2014 place: Amsterdam Te behalen uitkering varieert bij DC-pensioen sterker dan bij DB Frank van Alphen, FD media Het verschil tussen de uitkering in een pessimistisch en een optimistisch scenario
Nadere informatieUw werknemers en hun pensioen in de Metaal en Techniek
Uw werknemers en hun pensioen in de Metaal en Techniek Uw onderneming is actief in de Metaal en Techniek. Daarom is het pensioen van uw werknemers ondergebracht bij Pensioenfonds Metaal en Techniek (PMT).
Nadere informatieCommunicatie-beleidsplan Stichting Pensioenfonds Fresenius Nederland maart 2017
Inleiding Stichting Pensioenfonds Fresenius Nederland vind het van groot belang dat de deelnemers tijdig de juiste en toereikende informatie krijgen over hun pensioen. Dit communicatieplan beschrijft op
Nadere informatieHoe geef ik mijn werknemers blijvend inzicht in hun pensioen?
Hoe geef ik mijn werknemers blijvend inzicht in hun pensioen? Informatie over meeùs pensioencommunicatie Pensioenstappen met Meeùs Pensioen is voor veel mensen een lastig onderwerp. Vaak weten medewerkers
Nadere informatieUit dienst. Bij uitdiensttreding stopt de opbouw van je pensioen bij Pensioenfonds UWV. Wat verandert er? En voor welke keuzes sta je nu?
Uit dienst Bij uitdiensttreding stopt de opbouw van je pensioen bij Pensioenfonds UWV. Wat verandert er? En voor welke keuzes sta je nu? N.B. Op dit moment ligt de officiële pensioenleeftijd bij UWV nog
Nadere informatieInformatiemomenten Pensioen
Informatiemomenten Pensioen Hierbij treft u een checklist aan van verplichte informatiemomenten vóór opname in de pensioenregeling, tijdens het dienstverband en na beëindiging dienstverband. U ziet precies
Nadere informatieOverzicht Beleid & Wet- en regelgeving pensioenen
Overzicht Beleid & Wet- en regelgeving pensioenen 15 december 2015 GEWIJZI Vooraf 08 Herziening IORP-richtlijn G 01 Toekomst pensioenstelsel 09 Payroll - motie Hamer G 02 03 04 05 Algemeen pensioenfonds
Nadere informatieBetere communicatie, actievere pensioenconsumenten
Betere communicatie, actievere pensioenconsumenten Pensioenfondsen staan aan de vooravond van een transitie naar meer schokbestendige en transparante pensioencontracten. Een van de uitgangspunten van deze
Nadere informatieBeoordelingskader Dashboardmodule Digitale Pensioencommunicatie
Beoordelingskader Dashboardmodule Digitale Pensioencommunicatie Deze module bevat de volgende onderdelen: I. Bereik en gebruik (weging 20%) II. Algemene informatie (inclusief algemene productinformatie)
Nadere informatieOpen normen een toelichting
Open normen een toelichting De open normen in de Pensioenwet. Hoe ziet de AFM deze normen? - Johan de Groot, Hoofd afdeling Pensioen & AIFM - Jan van Miltenburg, Manager Toezicht Pensioenuitvoerders Amsterdam,
Nadere informatieVragen en antwoorden bij de AFM-seminars over de nieuwe Wet Pensioencommunicatie (juni 2015)
Vragen en antwoorden bij de AFM-seminars over de nieuwe Wet Pensioencommunicatie (juni 2015) www.afm.nl/wetpensioencommunicatie Inhoudsopgave Algemene vragen over de wetswijzigingen... 2 Digitalisering
Nadere informatieBetreft Advies standaardmodel vast-variabel pensioen
Per post en per e-mail verstuurd Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Staatssecretaris J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG NeeSandtke - BruggemanA.P.VArjanneke Sandtke - BruggemanArjannekeAeSe-17071259
Nadere informatieAFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen. December 2011
AFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen December 2011 1 Inhoudsopgave 2 1 2 Management Summary Onderzoeksresultaten in detail 2a Pensioen algemeen 2b Pensioencommunicatie 2c Pensioenregeling 3 Onderzoeksverantwoording
Nadere informatie6 Suggesties om het pensioenbewustzijn te vergroten
6 Suggesties om het pensioenbewustzijn te vergroten Uit de panelbijeenkomsten die de Pensioencommissie heeft georganiseerd, is gebleken dat op het terrein van de communicatie veel in beweging is en dat
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2009 598 Besluit van 12 november 2009 tot wijziging van het Besluit uitvoering Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met
Nadere informatieWaardeoverdracht. Versie
Waardeoverdracht Versie 12-05-2016 Versie 12-05-2016 Waardeoverdracht Vanaf het moment dat je in dienst komt bij SABIC ga je pensioen opbouwen bij Pensioenfonds SABIC (SPF). Heb je ook al pensioen opgebouwd
Nadere informatieEerlijker over pensioen
Eerlijker over pensioen Speech Harman Korte tijdens Eye on Pensions Wassenaar, 14 januari 2013 Dames en heren, Mijn hartelijke dank aan onze gastheer voor de gelegenheid om een inhoudelijke bijdrage aan
Nadere informatieDe Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Anna van Hannoverstraat 4 Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG. Datum
797 ; AFM De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Anna van Hannoverstraat 4 Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG Datum l6januan 4 2Ol Pagina 1 van 10 Betreft Reactie consultatie wetsvoorstel
Nadere informatieDATUM: 27 september 2013 KENMERK: D/13/7648/TW. ONDERW ERP: Huidige mogelijkheden voor papierloos communiceren van verplichte pensioencommunicatie
DATUM: 27 september 2013 KENMERK: D/13/7648/TW ONDERW ERP: Huidige mogelijkheden voor papierloos communiceren van verplichte pensioencommunicatie Inleiding De Commissie Gegevensverstrekking van de Pensioenfederatie
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 34 934 Wijziging van de Pensioenwet, de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Wet op het financieel toezicht in verband met de implementatie
Nadere informatie