v oor h erhaling HERHALING v a t b aar

Transcriptie

1 v oor h erhaling HERHALING h erhaling v a t b aar JAARGANG 32 NUMMER 1 WINTER 2013

2 COlofon Voor Herhaling Vatbaar is een uitgave van de Nederlandse stottervereniging Demosthenes Hoofdredacteur Sybren Bouwsma Brahmsstraat RV Hengelo / Eindredacteur Maurice Breugelmans Heideparkseweg TA Nijmegen Redactie Voor Herhaling Vatbaar vhv@demosthenes.nl Webmaster van demosthenes.nl Richard Bourgondiën webmaster@demosthenes.nl Internet Plaatsingsbeleid Te zien op Geïnteresseerden die niet in het bezit zijn van een internetaansluiting kunnen het plaatsingsbeleid via het redactieadres aanvragen. Vormgeving Marie-Thérèse Willemsen De Boeystraat Antwerpen +32 (0) Druk & verzending VdR druk & print Nijkerk Lidmaatschap van Demosthenes Opgave van nieuwe leden of adreswijzigingen: Stotter Informatie Centrum Postadres: Postbus AB Nijkerk nfs@stotteren.nl Contributie Leden vanaf achttien jaar en ouders van stotterende kinderen: 22,- per jaar. Leden jonger dan achttien jaar: 14,50 per jaar. Donateurs: vanaf 12,- per jaar. Gironummer ten behoeve van donaties: Kopij naar Adres: Voor Herhaling Vatbaar Postbus AB Nijkerk vhv@demosthenes.nl

3 IN houd Stotter Informatie Centrum (SIC): Tel.: Postadres: Postbus AB Nijkerk Internet: Redactioneel 2 Column 3 Van het bestuur 4 Tiende Wereldstottercongres 5 Genoeg 6-8 Gevarieerde & korte berichten 9 Bbartt Recept om in de puree te raken 15 Delft geeft inzicht & uitzicht Bijna niemand wist van mijn probleem Demosthenes-weekend Nordic Seminar 2012 in Hamar, Noorwegen Things te do before you're Studievertraging door stotteren? 30 De hardloopgroep van Demosthenes 31 Luctor Welke plaats heeft stotteren in jouw leven? 35 Activiteitenkalender 36 De Nederlandse stottervereniging Demosthenes is een vereniging van en voor stotteraars en ouders van stotterende kinderen. Door uw lidmaatschap ondersteunt u ons op de volgende terreinen: het organiseren van zelfhulpactiviteiten die toegankelijk zijn voor iedere stotteraar, dus niet gerelateerd aan een specifieke therapie het behartigen van belangen van stotteraars en ouders van stotterende kinderen activiteiten voor ouders van stotterende kinderen in samenwerking met het Stotter Informatie Centrum (SIC) en de Nederlandse Federatie Stotteren (NFS) informatie geven over stotteren de uitgifte van het verenigingsblad Voor Herhaling Vatbaar internationaal georganiseerde activiteiten 1

4 RED actioneel Door Sybren Bouwsma Beste lezers, Voor u ligt weer een vers exemplaar van Voor Herhaling Vatbaar! Door verschillende oorzaken heeft het meer dan een jaar geduurd sinds de vorige VHV. Maar gelukkig heeft u nu weer een prachtig blad vol persoonlijke verhalen, inspirerende initiatieven en verslagen van verenigingsactiviteiten. Zo is er het ontroerende verhaal van Maartje Borghuis, organisator van het Wereldcongres (daarover ook meer in deze VHV), die op een aantal van haar eerste stottermomenten ingaat en beschrijft hoe ze haar stotterangst overwon. Een artikel in het Engels, omdat het eerder voor een internationale online conferentie is gebruikt, maar het lezen zeker waard! Of neem het verhaal van Chris Esendam, lange tijd een stille stotteraar van wie weinig mensen wisten dat hij stotterde. Het deed hem in een sociaal isolement belanden. Na het volgen van het McGuire Programma durft hij weer voor zijn stotteren uit te komen en dat heeft zijn leven flink veranderd. En Esmeralda Kooijman ( Luctor ) zag stotteren lange tijd als een zware handicap, maar door veel te praten kreeg ze uiteindelijk steeds meer zelfvertrouwen. Ze hield aan het stotteren een baan bij haar stottertherapeut over! Verschillende van onze leden hebben een eigen bedrijfje opgezet dat uit hun persoonlijke ervaringen met stotteren is ontstaan. Twee voorbeelden daarvan staan in deze VHV. Martine Krabman is mede door haar ervaringen met stotteren een eigen coachingspraktijk begonnen voor mensen die stotteren. En Bart van den Berg wordt tegenwoordig als motivator gevraagd voor verschillende (internationale) bijeenkomsten. Ook zijn in deze VHV verslagen van verschillende activiteiten van Demosthenes te vinden, onder andere een verenigingsweekend in Friesland. Maar ook internationaal vindt er van alles plaats, zo heeft Koen Clovis een bezoek gebracht aan het Nordic Seminar in Noorwegen. Het belangrijkste evenement volgt echter dit jaar: het Wereldcongres Stotteren dat van 10 tot 13 juni 2013 in Lunteren plaatsvindt. Het belooft een erg inspirerend en compleet programma te worden, neem zeker eens een kijkje op: Als u aanwezig bent, zult u mij daar in ieder geval ook tegenkomen! Maar anders zult u dit jaar in ieder geval nog meer van mij lezen. Want ik beloof dat u voor de komende VHV minder lang hoeft te wachten dan u deze editie heeft gedaan! Maar voor het vullen van het verenigingsblad is ook uw hulp nodig. Dus: bent u iets interessants in de media tegengekomen over stotteren? Heeft u zelf een persoonlijk verhaal over stotteren dat u met anderen zou willen delen? Of doet u iets bijzonders wat raakt aan stotteren? Laat het vooral ook aan de VHV-redactie weten door een te sturen aan: vhv@demosthenes.nl. In mijn archief vond ik onlangs de stotterkaart die ik moest meebrengen naar de leraar in Utrecht die me van mijn spraakgebrek zou afhelpen. Iedere zaterdagmiddag reed ik als jochie van twaalf met de bus van mijn geboortedorp naar de grote stad, een afstand van ruim twintig kilometer. Dat was een groot avontuur. Allereerst omdat ik niet gewend was aan de drukte die plotseling op me afkwam. We hadden immers geen stoplichten in ons dorp waar iedereen elkaar kende. En nu ineens die cultuurschok van het razende verkeer en die vreemde mijnheer in het indrukwekkende schoolgebouw die me voor een grote spiegel allerlei klinkers leerde uitspreken. Door Hans van Echtelt De StotterKAART De stotterkaart die ik steeds moest meebrengen, werd wekelijks geknipt voordat ik aan mijn lessen begon. Ik weet niet goed waarom ik dat ding op zolder heb bewaard, maar bij mijn laatste verhuizing kwam de kaart ineens weer tevoorschijn. Het riep herinneringen op aan een periode waarin ik me nog niet gepest voelde dankzij de dorpse veiligheid van de warme sociale omgeving waarin ik destijds mocht vertoeven. Toen ik op de middelbare school in Utrecht kwam, is dat allemaal veranderd. Ondanks de stotterlessen was mijn spraakgebrek niet overwonnen en kwam ik te midden van stadse jongens die er genoegen in hadden om me geregeld na te doen. Dat imiteren gebeurde ook nadat ik een spreekbeurt had gehouden die erg moeizaam was verlopen. Op het schoolplein werd alles nog eens dunnetjes overgedaan. Ondanks het feit dat ik volgende maand zeventig hoop te worden en deze incidenten zich bijna zestig jaar geleden hebben voorgedaan, voel ik nog altijd de pijn wanneer ik langs mijn voormalige middelbare school loop. Ik ken zelfs de gezichten en voornamen nog van de medeleerlingen die me het meest hebben gepest. De berichten over scholieren die de laatste maanden in de media verschenen over pesterijen op scholen, hebben me dan ook niet onberoerd gelaten. Het is immers van alle tijden. wk 12 wk 13 wk 14 wk 15 wk 16 VERLOST 2 3

5 van het BESTUUR Jobbe van de Ven Wanneer u dit leest, is het jaar 2013 alweer begonnen. Het is een moment om nog even terug te kijken naar het voorbije jaar, maar vooral om vooruit te kijken naar wat het nieuwe jaar allemaal voor moois gaat brengen. Voor ons als bestuur is 2012 een jaar van wisselingen geweest. Ronald van Drunen is na jaren trouwe dienst gestopt als bestuurslid en zijn taken van penningmeester en secretaris zijn overgenomen door Patrick Wetzels en mijzelf. Vanaf deze plek wil ik Ronald nogmaals bedanken voor het harde werk dat hij de afgelopen jaren heeft verzet. Daarnaast heeft 2012 vooral in het teken gestaan van de voorbereiding het wereldcongres dat dit jaar in Nederland zal plaatsvinden. Maartje Borghuis en Richard Bourgondiën hebben deze organisatie op zich genomen. Met volle overgave zijn zij aan het werk om van dit congres een onvergetelijk evenement te maken. Ik kan dan ook niet anders dan hier benadrukken dat dit wereldcongres een uitgelezen mogelijkheid is om, naast het bijwonen van vele interessante lezingen en workshops, 4 kennis te maken en ervaringen uit te wisselen met stotteraars uit de hele wereld. Ondertussen gaan ook alle andere activiteiten van de vereniging gewoon door. Maartje heeft aangegeven na het wereldcongres te stoppen als bestuurslid. Een begrijpelijke, maar spijtige keuze. Dit betekent dat we weer een vacature in het bestuur krijgen, naast de vacatures die we al hadden. Want op dit moment hebben we voldoende mankracht in het bestuur om de dagelijkse zaken te regelen, maar extra ondersteuning hierbij is meer dan welkom. Hierbij dus de oproep voor nieuwe bestuursleden. Ben je enthousiast en gedreven om zaken te organiseren voor de vereniging, stuur dan een mail naar: secretaris@demosthenes.nl. Ook als je eerst meer informatie wilt, kun je een mail sturen. Dan rest mij nog om jullie allemaal namens het bestuur een fantastisch 2013 te wensen en misschien tot ziens op het wereldcongres of een van de andere verenigingsactiviteiten. Namens het bestuur van Demosthenes, Jobbe van de Ven 10eWereld STOTTERCONGRES juni 2013 in Lunteren Tot 1 maart nog 25% korting! Het grootste evenement in Nederland op het gebied van stotteren. Internationale sprekers Diverse workshops Laatste nieuws over stotteren Maak vrienden voor het leven Deel je eigen verhaal Geniet van een unieke ervaring! Heb jij je al opgegeven? Meld je vóór 1 maart 2013 aan om nog te kunnen profiteren van de lagere prijs. Tot 1 maart nog 25% korting! Wil je zelf een workshop organiseren of een presentatie houden, laat het ons weten!

6 Door André Beks GE NOEG Sibelius stond bij Poort 104 een beetje voor zich uit te dromen toen er een meisje aankwam in een wit nachthemd. Ze was op blote voeten, en in haar rechterhand droeg ze een motorhelm. Zo, zei Sibelius toen ze vlakbij gekomen was, je loopt wat moeilijk zie ik, mag ik weten wie je bent? Ik heet Fiona, antwoordde ze. Mooie naam voor een Hollands meisje, ik was je op de lijst al tegengekomen. Maar vertel eens: zo jong nog, en nu al afscheid genomen van het leven daar beneden? Fiona sloeg de ogen neer en drukte de helm tegen haar onderbuik. Ik ben schoonheidsspecialiste, begon ze aarzelend. Mijn vader heeft een drogisterij, dus die zegt op een dag: Meisje, ik timmer voor jou wel wat, achter in de zaak. Jij gaat een dikke boterham verdienen, ik zorg wel dat er klanten komen. En jawel, daar ging ik, maar ik mocht nooit in de winkel staan: dat vond hij niks, een stotteraar achter de toonbank. Wanneer ik geen klanten had, zat ik daar maar in mijn hok tijdschriften te lezen. Soms trok ik van verveling de haren uit mijn kop. Het afgelopen weekeinde ben ik tegen een lichtmast gereden, ik was het zat. Had je er echt genoeg van? vroeg Sibelius, of wou je interessant doen, jezelf in de kijker spelen? Fiona schrok en zei: Het gebeurde ook een beetje per ongeluk, hoor, misschien werd ik afgeleid. Ja, dat zeggen de meeste jongelui die hier binnenkomen, schei toch uit! De politie heeft een uur naar je motor gezocht, zo hard heb je gereden. Weet je hoe ik het noem: snotneuzerij. Ze keek naar de grond en voelde tranen opwellen, maar dacht: Hou je in, Fiona, hou je in, laat hem barsten. Sibelius was op zijn hurken gaan zitten, en het leek wel of hij haar vergat. Maar na een tijdje zei hij: Je bent niet de eerste stotteraar die aan mijn poorten klopt. Laatst stond hier nog een rijke oude man, je weet wel, zo een die altijd met zijn testament bezig is. Hij was verliefd geworden op een Filipijns meisje. Dat meisje woonde bij hem om hem te verzorgen, maar ze had zijn avances afgewezen. Hij was ervan overtuigd dat het kwam door zijn gestotter. En toen hij maar bleef jammeren, zei ik tegen hem: Kijk eens in de spiegel. Dan zie je een oud mannetje met drie tanden in zijn mond, en met wateroogjes. En kijk ook eens naar je vieze bruine nagels. Zeker altijd gerookt? Weet je hoe hij aan zijn einde was gekomen? Hij had Stichting Samen Thuis gebeld en die sturen dan iemand met zo n voorverpakte trommel. Daar zit alles in: pillen, een vijzel met een stamper, wierookstokjes en pen en papier. Vijftig euro, boter bij de vis. Die ouwe moest zelf voor de yoghurt zorgen. Zonder yoghurt krijg je die gestampte pilletjes niet weg, schijnt het. Ik zeg tegen hem: Een voorbeeld voor de jeugd ben je niet. Kleinzerig is het, dat gegrien om een jong meisje dat niet op je hofmakerij ingaat. Maar ik zei ook: Het wordt een korte straf want je bent op leeftijd, je hebt zowat de hele rit uitgezeten. Vroeger dachten we hier nog dat iemand voor zijn zonden eeuwig moest boeten, maar dat is voorbij. Alle kwaad is dommigheid, en daarom willen we niemand iets aanrekenen. Als we al straffen, is het om te jennen, voegde hij er grijnzend aan toe, en Fiona rilde even van al die grote gele tanden. Wacht eens, zei hij toen, en tikte met een potlood tegen zijn kaak. Ik heb er nóg ooit eentje binnen gekregen: een jonge gozer, hij staat me opeens weer voor de geest, een Belgische jongen. Hij was bij Eupen tegen een wegafzetting geknald. Degene die naast hem zat mankeerde niks, daar was hij nog zo boos om. Want hij had duidelijk gewaarschuwd: Praat niet met me wanneer ik rij, want ik stotter. Als ik blijf hangen op een woord, dan raak ik helemaal verkrampt en kan ik alleen nog maar vol gas recht vooruit. En precies dat gebeurde. Maar wie op zo n manier uit het leven wordt weggeharkt krijgt hier een mooi plekje, dat kan ik je verzekeren. Sibelius stond nu langzaam op, draaide zich om en spuugde een keer. Mooie begrafenis gehad?, vroeg hij. Helm op de kist, motorclub voltallig aanwezig, familie erbij? Fiona snikte, ze kon geen woord uitbrengen. Werd er veel gehuild?, ging Sibelius verder. Met gesmoorde stem zei ze: Nogal, maar je weet nooit wat die tranen betekenen. Voor de mensen is het ook een uitstapje, zei Sibelius, of was je populair? 6 7

7 Wie durft dat van zichzelf te zeggen, ze mochten me wel, geloof ik. Inmiddels weet je dat toch wel. Heb je veel complimentjes gehad, zijn er mooie woorden gesproken? Fiona beet op haar lip en keek strak voor zich uit. Er zijn hele mooie dingen gezegd, zei ze fluisterend. Maar die muziek... je bent machteloos, je kunt er niets van zeggen. Met kromme tenen heb ik liggen luisteren. Zeg op, wat werd er gedraaid? Waarheen leidt de weg... Ja, dat krijg je als je er onverwacht vandoor gaat, zei Sibelius, dan wordt er gauw wat in elkaar geflanst. Had je spijt toen je de begrafenis zag? Dacht je niet: Mijn vader heeft heel die schoonheidssalon ingericht, ik ben een ondankbaar kind? Vertel eens, hoe zag je salon eruit? Gewoon Fiona trok nu een pruilmondje waardoor ze opeens wel vijftig leek gewoon, een behandelstoel, speciale lamp, een verrijdbaar tafeltje, een glazen kast met cosmetica. Ik verkocht ook gezichtscrème en nagellak en zo. Fiona was moe geworden van het lange staan en sloeg met een mouw wat vliegen weg. En om nieuwe vragen van Sibelius te ontwijken, zei ze: Hoe zit dat nou, blijven stotteraars in het hiernamaals gewoon doorstotteren? Kom kom, zei hij, niet zoveel vragen stellen, neem de zaken zoals ze zijn. Maar als je het per se wilt weten: je herkent de mensen hier alleen aan hun manier van lopen en aan hun stem. Maar of je nou mank bent of stottert, het interesseert niemand, geen mens kijkt naar je om. Ik zeg wel eens: De zegeningen van het hiernamaals worden daar beneden behoorlijk opgeklopt. De stem van Sibelius klonk nu bedroefd, en plotseling ging hij voor Fiona staan. Hartje van me, lispelde hij, hou me vast nu er nog vlees om je botten zit. Fiona legde haar helm in het zand en voelde hoe zijn vingerkootjes gespannen over haar schedel krasten. Maar het was niet haar favoriete man, deze glazige verschijning die naar kamfer rook en naar ongewassen kleren. Genoeg, genoeg, riep ze, wijs me mijn plek. Sibelius deed vlug een stap achteruit en haalde een plattegrond te voorschijn. Kijk, zei hij, terwijl hij een kruisje zette, dat wordt je plek. Het is niet ver van de poort, dan zie je nog wat langskomen. En hier, ging hij verder terwijl hij een ander vakje omcirkelde, hier vind je Gilbert uit Eupen. Zeg maar dat je stottert, wie weet mompelt hij wat terug. Er was gedempt licht in het hiernamaals, en precies op gelijke afstand van elkaar waren ligbedden geplaatst. Een enkeling zag je nog wel bezig met puzzelen, boterkaas-en-eieren, staartdelingen, dat soort dingen, maar de meesten sliepen. Soms richtte iemand zich op, keek wat rond en liet zich dan weer zuchtend achterover vallen. Toen Fiona bij de jongen uit Eupen was gekomen, nam ze plaats aan zijn voeteneind. Ze legde een hand op zijn knie, maar gek genoeg miste ze de kracht om hem wakker te maken. Met haar hoofd op de rand van het bed viel ze in een diepe slaap en droomde van haar vader. Ze stond in zijn winkel en in een mum van tijd had ze haar helm verkocht. Goed zo, meisje, zei hij, goed zo. Zie je wel als je maar doorzet! (met dank aan Lucianus) Dank aan Annet Schaeffers Verhuizing van het Stotter Informatie Centrum! Deze zomer is het Stotter Informatie Centrum (SIC) verhuisd. Na jaren van trouwe, en zeer gewaardeerde dienst is medewerker Annet Schaeffers gepensioneerd. Het SIC is nu ondergebracht bij het Facilitair Bureau Patiëntenorganisaties Nederland in Nijkerk. Telefonisch is het SIC op alle werkdagen van negen tot vier bereikbaar via het ongewijzigde telefoonnummer (mb) In memoriam Piet Wiedijk Piet Wiedijk op de stotterbeurs van 2011 In het begin van het afgelopen jaar ontvingen we het droeve bericht dat Piet Wiedijk is overleden. Na zijn pensionering bij het Eindhovense NatLab als chemisch technoloog stortte Piet zich op zijn hobby orthomoleculaire voedingsleer. Hij deed literatuuronderzoek naar de invloed van bepaalde stoffen in voeding op het stottergedrag en ontwikkelde een biochemisch model waarin de escalatie van het stottergedrag centraal stond. Vanaf 1999 beschreef Piet in Voor herhaling vatbaar regelmatig zijn bevindingen. Ook presenteerde hij zijn onderzoek op een aantal stotterbeurzen, zo ook op de laatste stotterbeurs van Met zijn onderzoeksproject stotteren en voeding keek Piet vanuit een uniek perspectief naar stottergedrag en hij wist daar overtuigend en met overgave over te vertellen. Piet is 72 jaar oud geworden. (mb) Heeft u een persoonlijk verhaal over stotteren dat u met anderen zou willen delen? Doet / hoort / ziet u iets bijzonders wat raakt aan stotteren? Laat het vooral ook aan de VHV-redactie weten door een te sturen aan: vhv@demosthenes.nl. 8 9

8 BBARTT (stotterend) spreker & motivator Door Bart van den Berg Vorig jaar, februari 2012, ben ik volledig live gegaan met mijn activiteiten als spreker & motivator. Euh, wacht eens even... Een persoon die stottert die zich aanbiedt als spreker? Jazeker, je hebt het goed gelezen, onder de naam BBARTT laat ik mij inhuren om een presentatie te geven, met als inhoud Maak van je zwakte je kracht!. Het zal jullie niet verbazen dat dit idee niet zomaar uit de lucht is komen vallen, maar dat het een resultaat is van een ontwikkeling van jaren. Een terugblik op hoe het allemaal is begonnen In 2002 heb ik voor het laatst logopedie gevolgd. Ik volgde therapie bij stottertherapeute Irma Evers uit Nijmegen. Van haar heb ik veel geleerd. De spreekoefeningen, maar vooral ook de psychosociale aspecten van het spreken en het stotteren. Het beeld en de symboliek van de ijsberg zal voor velen bekend in de oren klinken. We kwamen na een jaar op een punt dat ik niet veel meer kon bijleren en dat ik hetgeen ik geleerd had in de praktijk moest brengen. Het begon met bellen naar restaurants om te vragen wat de openingstijden zijn. Een volgende stap was iemand op straat aanspreken om de weg te vragen. Allemaal bekende veldoefeningen. Toevallig had Irma Evers naast haar logopediepraktijk ook nog een parttime aanstelling als docente aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) bij de logopedieopleiding. Ze vroeg of ik er iets voor voelde om mijn verhaal te vertellen aan groepjes studenten. Het doel zou tweeledig zijn: de studenten, tweedejaars logopedie, zouden een echte stotteraar ontmoeten en ik had een mooie uitdaging om te spreken in het openbaar en zo mijn oefeningen toe te passen in een praktijksituatie. In het eerste jaar ging ik gedurende een paar avonden langs bij de studenten thuis. In groepjes van acht hadden ze zich verzameld in de huiskamer van een studentenhuis en in de verdwaalde lucht van chili con carne en met een kop kruidenthee in de hand vertelde ik over mijn ervaringen. Ik vind dit leuk om te doen, maar het kostte me veel avonden. In het jaar daarop besloten we om het efficiënter aan te pakken en er werd een lokaal geregeld aan de HAN zelf waar ik mijn verhaal voor meer studenten tegelijk zou kunnen houden. Voor mij was dat ook gelijk weer een trapje hoger, de groep werd groter en de setting werd anders: ik werd nu een spreker voor een klas. In de loop van de jaren werden de groepen steeds groter en het klaslokaal werd verruild voor het grote auditorium, de grote omhooglopende collegezaal, van de HAN. Ik vond het nog steeds prachtig. Ik genoot van de aandacht en het podium om ontspannen te kunnen spreken over mijn ervaringen als stotterend persoon. Ik merkte dat ik ook kon oefenen en spelen met het geven van een optreden op een podium. Je moet weten dat ik in mijn vrije tijd koorzanger ben op een popkoor en dat we eens in de drie jaar een groot avondvullend optreden verzorgen in een theaterzaal. In de aanloop naar een concert houden we ons intensief bezig met de magie van theater en de do s-and-don ts van het staan op een podium als artiest of performer. Dezelfde dingen gelden voor het optreden als spreker voor een groep. Maar de lat kon nog hoger. Bij de logopedieopleiding in Nijmegen doet zich het verschijnsel voor dat er heel veel studenten uit Duitsland in Nijmegen de opleiding volgen. Ik weet niet hoe het komt, maar het gaat om ettelijke tientallen studenten per jaar. Dus de vraag werd aan mij gesteld of ik mijn gastcollege ook in het Duits kon geven. Op zich ben ik goed in mijn talen, dus waarom niet? Wel had ik een tolk nodig die in voorkomende gevallen voor mij een woord of uitdrukking kon vertalen. Duits is een lastige taal in de zin dat veel woorden op Nederlands lijken, maar ook heel veel woorden weer niet: Der Hund bellt en Ich werde ihnen anrufen. Ambitieus als ik ben wil ik natuurlijk niet in een soort steenkolenduits mijn gastcollege geven. Het moet goed zijn, en als het even kan met de juiste naamvallen. Ik bleef het maar leuk vinden en elk jaar kwam ik terug op de HAN. Ook zakelijk had het een status gekregen. In de administratie stond ik bekend als gastdocent en ik kon gewoon mijn uren schrijven en reiskosten boeken. In het geval ik al vroeg aanwezig was, kon ik wachten en gratis koffie krijgen in de docentenkamer, in plaats van te hoeven zitten in de stoffige en rumoerige aula met betaalde koffie uit een ranzige automaat. In mijn gastcolleges kwam steeds dezelfde boodschap naar voren. Maak je stotteren bespreekbaar in moeilijke situaties en de sfeer zal zich enorm ontspannen. Nadat je het in openheid en eerlijkheid hebt besproken, is het voor dat moment klaar en ontstaat er ruimte voor andere zaken. Ik heb dit meermalen zelf ervaren in situaties zoals een sollicitatiegesprek. Het resultaat was telkens verbluffend! Het was een grote ontdekking en een goede strategie om op een positieve wijze om te kunnen gaan met mijn beperking. Ik wilde meer Ik had het gevoel dat ik meer wilde doen met presenteren of het geven van een lezing of 10 11

9 BBARTT Accepteer! een gastcollege. Maar ik besefte dat enkel een ervaringsverhaal over stotteren een te kleine doelgroep heeft, het is een te kleine niche. Ik besloot om mijn verhaal uit te werken en te onderzoeken of mijn ervaringen als persoon met een (spraak)beperking ook van waarde zouden kunnen zijn voor mensen met andere beperkingen. Dat bleek wel degelijk het geval. Ik heb vervolgens een volledige presentatie uitgeschreven waarin ik mijn ervaringen heb beschreven vanuit het standpunt van het hebben van een beperking. Mijn ervaringen als stotterend persoon zijn dan enkel ter illustratie, als casus, als voorbeeld. Het verhaal moest herkenbaar zijn voor een brede groep mensen met een beperking. Het verhaal, de inhoud, was in principe klaar. Maar er moest nog veel gebeuren om mezelf professioneel in de markt te zetten. Want dat wilde ik graag. Ik was al zelfstandig ondernemer in de ICT, en ik wilde ook mijn sprekerschap op een professionele wijze uitvoeren. Dat betekende ook dat mijn werk gewoon moet worden betaald en dat ik een factuur moet kunnen sturen. Naast de extra inkomsten is dit ook een voorwaarde om nog meer serieus te worden genomen. Het werkt inderdaad zo in de hoofden van de beslissers: als iets gratis is of goedkoop, dan zal het wel niet zo goed zijn. Het ontstaan van de naam BBARTT Er moest dus nog veel gebeuren: een handelsnaam bij laten schrijven bij de Kamer van Koophandel, fotoshoot, huisstijl, wervingsteksten, website, Facebookpagina, Twitteraccount, et cetera. Omdat ik weer op een fulltime ICT-opdracht aan de slag ging, met veel reistijd, bleef het werk dat moest worden gedaan een hele tijd liggen. Dit was op zich niet zo heel erg. Net als een goede wijn en een lekkere kaas had mijn plan ook tijd nodig om te kunnen rijpen. Ergens achter in je hoofd is er altijd wel een wieltje dat ongemerkt doordraait en met het onderwerp bezig is. Nu had ik me intussen aangesloten bij een hardloopvereniging bij mij in de buurt. In mijn woonwijk hebben we ook een hardloopbaan met daarbij een elektronisch tijdregistratiepaneel. Ik was al in het bezit van een chip die ik aan mijn hardloopschoen had bevestigd. Als je dan langs het bord loopt, dan zie je jouw nummer opflitsen met daarbij je tijden. Nu heb je de mogelijkheid om via internet een alias te kiezen, zodat in plaats van een nummer, jouw alias op het bord verschijnt. Je zult begrijpen dat de naam BART allang was vergeven. Dus wat zou ik dan eens verzinnen? Ik dacht: weet je wat, ik zet er een B voor en een T achter, die naam zal vast nog niet zijn uitgedeeld in de wereld van MyLaps, de chipregistratie. In inderdaad, de naam was nog vrij en ik kon hem gebruiken. Ik vond het ook wel grappig. Een naam die bij mij paste; een knipoog naar mijn stotteren. Een opmerkzame loopgenoot zal dit wel doorhebben en wellicht hierover een vraag gaan stellen. Dus, elke woensdagavond als we met het groepje langs het bord kwamen, stond de naam BBARTT fier tussen alle ander namen en nummers. Het heeft nog een behoorlijke tijd geduurd voordat bij mijzelf het kwartje viel om juist die naam te gebruiken als handelsnaam voor mijn sprekersactiviteiten. Het voelde gelijk goed en hoe meer ik erover nadacht, hoe meer treffend en kloppend het werd. Mijn eigen naam, als een stotter uitgesproken, als trotse merknaam. De uitkomst van mijn stappenplan over hoe je van je zwakte een kracht kunt maken: stotteren als handelsmerk, waarmee ik geld kan verdienen. Nu ik eruit was over mijn handelsnaam / artiestennaam, kon ik het ontwerpen van mijn huisstijl in gang laten zetten. Een belangrijke stap, omdat alle communicatie-uitingen, zoals website, visitekaartjes, briefpapier, hiervan gebruikmaken. In januari en februari van 2012 heb ik alles af kunnen maken en ben ik officieel van start gegaan. De presentatie Wat ga ik nu precies doen en waar gaat het nu precies over? Wel, in concreto zal ik presentaties geven. Met behulp van een PowerPoint-presentatie zal ik in ongeveer een uur tijd mijn boodschap duidelijk proberen te maken. Ik heb bewust de PowerPoint-slides zo strak en eenvoudig mogelijk gehouden om niet alle aandacht naar het projectiescherm te laten gaan, mijn publiek moet kijken en luisteren naar mij! De slides zijn puur als steun en houvast om de verhaallijn te kunnen blijven volgen. Ze bevatten enkel steekwoorden. Het uitgebreide verhaal in al zijn details zal door mijzelf worden verteld. De volgende boodschap wil ik overbrengen: Na zelfacceptatie van je beperking ben je in staat om actief je beperking en je vaardigheden om met je beperking om te gaan, te laten zien aan de buitenwereld. Dit zal respect afdwingen! Door de open en ontspannen sfeer die is ontstaan komt er tevens ruimte om al je andere kwaliteiten te laten zien. Je beperking heeft jou tevens een belangrijke kwaliteit gebracht: de vaardigheden die je hebt ontwikkeld om met je beperking om te gaan, maken jou uniek en onderscheidend. Als je hiervoor een toepassing weet te vinden en dit verder professioneel uitwerkt, dan maak je van je zwakte een kracht! Zet het neer! Profileer! Excelleer! Om tot het punt te komen waarbij je van je zwakte je kracht hebt gemaakt, kun je gebruikmaken van mijn stappenplan dat bestaat uit vier stappen. Ik heb het genoemd Azperaties. De eerste vier letters van de naam Azperaties representeren de vier stappen in de juiste volgorde: Accepteer, Zet het neer, Profileer en Excelleer. De naam Azperaties als geheel verwijst naar de drijvende krachten die nodig zijn om het proces in te gaan, te doorlopen en het vol te houden: aspiratie, inspiratie en motivatie. Ik zal nu inzoomen op de vier stappen van het stappenplan Azperaties : Accepteer! Jouw beperking mag er zijn voor jezelf; je geeft haar ruimte om er te zijn. Maar je bént niet je beperking; je hébt je beperking, naast al die andere unieke eigenschappen die je bezit en die je moet (h)erkennen. Zet het neer! Vertel over je acceptatieproces aan de buitenwereld, laat ook zien hoe bewust en volwassen je omgaat met je beperking. Jouw krachtige en openhartige coming out zal grote indruk maken. Profileer! Jij en je beperking en hoe jij met je beperking omgaat, maken jou uniek. Vind een toepassing voor jouw unieke talent en ervaring. Zo zet je je zwakte om tot een kracht, een unieke eigenschap en vaardigheid waarmee je iets kunt betekenen

10 BBARTT Excelleer! Je kunt met je unieke talent, ervaring en vaardigheid de markt op. Werk het uit en zoek de publiciteit op met jouw unieke verhaal. Neem het serieus, maak het professioneel en vraag er geld voor. Doelgroep De presentatie is bedoeld als een inspirerende, motiverende en empowering - boodschap voor iedereen die voelt dat een beperking of een minder ontwikkeld persoonskenmerk in de weg staat in zijn of haar leven of loopbaan. Ik stel me zo voor dat ik zal worden geboekt op evenementen zoals activiteitendagen, congressen, seminars van patiëntenverenigingen, re-integratie-instanties, bedrijven en organisaties in het algemeen. Ikzelf heb in mijn eigen ICT-loopbaan vaak dit soort van trainingsdagen of activiteitendagen meegemaakt waarbij altijd wel een boeiende gastspreker aanwezig was die niet altijd met de branche of het onderwerp te maken had. Hoe nu verder? Ik heb mijn presentatie al een aantal keer bij diverse gelegenheden gegeven. De eerste keer tijdens een activiteitendag van Demosthenes in het voorjaar van 2011, in Amsterdam, op uitnodiging van Jaap van Winkoop en ook een keer tijdens een van mijn gastcolleges aan de HAN. Verder heb ik het verhaal mogen doen in Zuid-Duitsland tijdens een workshop van trainers en coaches en heb ik in Basel (Zwitserland) mogen vertellen over mijn activiteiten in de vorm van een kort praatje tijdens de openingsceremonie van filmfestival Look&Roll. De komende jaren moet ik de kans krijgen om het vaak te kunnen doen, zodat het verhaal steeds beter wordt qua inhoud en vorm. Ik maak daarom gretig gebruik van social media om mijn initiatief kenbaar te maken. Mijn website is statisch, maar ik heb ook een Facebookpagina waarop mensen reacties kunnen plaatsen. Verder heb ik een apart Twitteraccount BBARTwT van waaruit ik twee keer in de week een citaat uit de presentatie de wereld in stuur; zowel in het Nederlands als in het Engels. De tweets komen automatisch ook op de Facebookpagina, zodat die ook steeds wordt gevuld met nieuwe content. Ik kies bewust ook voor een internationale benadering en daarom zorg ik dat ik ook in het Engels communiceer. Van mijn website heb ik ook een Engelse en een Duitse versie gemaakt. Het is leuk om af en toe her en der in Europa te mogen optreden, en mijn Engels en Duits zijn daarbij geen probleem. Het zal verder allemaal nog wel zijn tijd nodig hebben, het zal toch via een mond-tot-mondkanaal moet gaan lopen. Het zou al heel mooi zijn als ik per jaar mijn presentatie een keer of tien zou mogen doen. Meer informatie vind je via de site: Recept om in de puree te raken: wat je vooral wel moet doen om ineffectief gedrag aan te houden Wanneer je straks onderweg naar je werk bent, en je op het station zin hebt in een heerlijk kopje koffie, moet je vooral niet een winkel binnenstappen om te vragen naar een heerlijk k-k-k-kopje k-k-k-koffie. Je wilt eigenlijk helemaal geen koffie! Aangekomen op je werk neem je toch maar een koffie vanuit de automaat. Aangekomen op werk ga je snel naar je werkplek, doe vooral net of je je collega s niet opmerkt. Zet je werktelefoon ietsjes van de haak, want als anderen je echt nodig hebben, dan komen ze wel naar je toe of en je ze maar. In de kantine ga je ergens in een hoekje zitten met de krant wijd gespreid over de tafel. Zo, en nu maar hopen dat niemand naast je komt zitten. Wat een opluchting, hebben we die spreeksituatie ook uit de weg geholpen. Op naar de volgende! Tijdens een werkvergadering bedenk je je opeens dat je nog een afspraak moet maken bij de tandarts. Je bent natuurlijk niet van plan om te bellen, je gaat na je werk Door Zainab el Youssfi gewoon even langs om een afspraak bij de balie te maken. Tijdens de vergadering zeg je zo weinig mogelijk, de anderen weten het immers veel beter dan jij. En als er om je mening wordt gevraagd, doe je net alsof je degene niet hoorde en je schrijft bedachtzaam iets op. Je hebt vanavond een date en hebt nog steeds niet gereserveerd voor een etentje. Jammer genoeg kon je online geen reservering plaatsen, je móest bellen. Ppfff, wat een gedoe. Bellen dat doen we niet, nu maar hopen dat er een plekje vrij is wanneer jullie vanavond langsgaan. Je hebt al een weeklang zitten repeteren over hoe je je zult voorstellen aan je date, ze mag niets weten van dat gekke gestotter van je. Je weet precies welk gerecht je gaat bestellen en wat je zult drinken. Appelsap in plaats van C-c-c-cola. Appelsap komt er veel makkelijker uit en het is veel gezonder dan die prik. Ga zo door en je zult aan het eind van de avond gegarandeerd in de puree belanden

11 Delft geeft inzicht & uitzicht Door Tine Vermeer Den Haag te zien. Ook Rotterdam en Hoek van Holland zie je duidelijk liggen. Voordat het echt donker wordt, brengt Sybren ons naar de Oostpoort, een oude stadspoort die onderdeel was van de stadswallen. Vlakbij de Oostpoort ligt achter een onopvallende deur een hofje met kleine huisjes en een stille, groene binnentuin. Zoals gebruikelijk wordt de dag afgesloten met een etentje. We eten in het gezellige restaurant Belvedère. Het geeft inderdaad opnieuw een mooi uitzicht op de Beestenmarkt met z n bomen en lichtjes. Het was een erg gezellige en informatieve dag. Ik weet nu niet alleen meer over Delft, maar ook over Bas en hoe hij z n vriendin heeft leren kennen, dat Sybren de volgende dag de halve marathon van Egmond ging lopen, dat Peter iedere dag tussen het slaapkamergeluk zit, dat John weer eens met het openbaar vervoer reisde en dat dat best meeviel, dat Bastiaan toch maar niet op de fiets was gekomen, dat Martin nog helemaal naar Bedum in Groningen moest, dat Cecile veel wandelt en veel van vogels weet, dat Joost lang moest wachten op zijn zeebaarsfilet, dat Arnoud erg veel hobby s heeft (dat wist ik al), dat Tom een erg enthousiast, jong en nieuw lid van Demosthenes is, pas 24 uur lid en nog vrijgezel is ook. Kortom, wie er niet bij was, is een leuke dag misgelopen. Volgend jaar kan het weer. Delft, het kleine schilderachtige stadje, maakt een onvergetelijke indruk op iedere bezoeker. Talrijke beroemdheden werden er geboren en liggen er begraven. Wat de toeristische gidsen van Delft niet vermelden, is dat Sybren Bouwsma er de eerste zeven jaar van zijn leven doorbracht. Als local guide leidt hij ons bij de nieuwjaarswandeling van Demosthenes door zijn geboortestad. Even lijkt het erop dat we niet verder komen dan de stationshal. We beginnen met een voorstelrondje en met tien stotteraars kan dat even duren. Als niet-stotteraar voel ik me een moment een buitenbeentje. Dan gaan we op weg en krijgen uitleg bij Het Prinsenhof (een voormalig klooster) waar Prins Willem I hof heeft gehouden. Hij werd er in 1584 vermoord. De kogelgaten zijn nog te zien, maar daar hebben we geen tijd voor. Het is een mooie zonnige, maar koude dag. Dus na nog wat highlights is het tijd voor koffie met appeltaart. Erg lekker! We lopen langs het geboortehuis van Vermeer (geen familie) en langs het beroemde straatje van Vermeer. Dit alles staat in schril contrast met het hoogtepunt van de wandeling. De toren van de Nieuwe kerk is inclusief spits 108,75 meter hoog. We gaan die toren beklimmen en na heel wat wenteltreden kunnen we op 85 meter hoogte van het adembenemende uitzicht genieten. Op deze zonnige dag zijn zelfs de duinen van Meijendel bij 16 17

12 Mijn naam is eh.. eh.. eh.. eh.. eh.. Chris Esendam! Ha ha, je weet je eigen naam toch wel? Of: Daar moest je lang over nadenken!, volgde er weleens lacherig. Dit zijn maar twee van de vele ongemakkelijke en denigrerende situaties waar ik als stotteraar mee te maken heb gehad. En er zijn er meer, veel meer dan mijzelf en met mij vele andere stotteraars lief is! Laat ik opnieuw beginnen, want ik wilde altijd koste wat kost vloeiend zijn. Door Chris Esendam Bijna niemand wist van mijn probleem Mijn naam is Chris Esendam! Poeh gelukkig, dat kwam er vloeiend uit, dacht ik dan. Ik hield me altijd een spiegel voor waarin ik mezelf zag als iemand die vloeiend moest zijn. Was ik dat niet, dan riep dat een enorm schaamte- en minderwaardigheidsgevoel op, dat voortkwam uit gedachten als: wat zal een ander er wel niet van denken?, nemen ze me nu wel serieus?, of nou denkt men: wat is dat dan voor een dom persoon? Of ik dit altijd heb gehad? Nee, in mijn geval zijn het periodes geweest. Mijn vroegste herinnering dateert terug van de basisschool toen ik een jaar of tien was. In groep zeven of acht moesten we weleens voorlezen uit de Hello You of de Taptoe, verschrikkelijk vond ik dat. Chris, wil jij vanaf de volgende regel verdergaan?, werd er op een gegeven moment gevraagd. Bam, daar was die spanning! En met die spanning en de angst dat je zult gaan stotteren of blokkeren, kijk je huiverig waar je stukje tekst dat je moet voorlezen mee begint. Betty, ik weet het nog goed, was het eerste woord dat ik zou moeten voorlezen. Je weet dat je zo aan de beurt bent en je gaat je er blind op staren. En ja hoor, de angst dat ik zou blokkeren werd werkelijkheid en ik kreeg Betty er niet uit, ik blokkeerde volledig. Dit met huilen, vanwege het falen, want zo voelde ik het, tegenover je klasgenoten, tot gevolg. In diezelfde periode ben ik logopedie gaan volgen waardoor ik met ademhalings- en spreekoefeningen, en daardoor een stukje zelfvertrouwen van: zie ik kan het wel!, weer kon spreken zoals ik wilde spreken. Dit hield echter niet aan en op de middelbare schooi en vooral aan het eind van mijn studie kwam het stotteren, erger dan het ooit was, terug. Ik klapte in veel situaties helemaal dicht, soms zo erg dat je het uit te spreken woord ten einde raad maar opschrijft om jezelf uit je lijden te verlossen. Op zo n moment zak je het liefst door de grond, ver weg van alles en iedereen. Wat zullen ze wel niet van je denken!?!? Dit hield enkele jaren aan, het werd erger en erger en op elk moment van de dag denk je eraan, het gaat mentaal aan je vreten. Wat als ik in de supermarkt een bekende tegenkom? Wat als ik moet solliciteren? Wat als de telefoon gaat? In de meeste gevallen nam ik die niet eens meer op! Telkens als je de straat op gaat, ben je bang om bekenden tegen te komen waarmee je een praatje moet maken. Ook mensen op straat naar de weg vragen deed ik niet meer. Een simpele vraag als Waar kan ik de McDonald s vinden?, ho maar. Ik liep zelf nog wel een half uurtje rond. En als ik die verschrikkelijke overblije Ronald McDonald-clown dan eindelijk had gevonden, dacht ik: shit, die McKroket moet ook nog besteld worden! Ja, nu kan ik er gelukkig om lachen. Maar het ergste was nog dat bijna niemand wist van mijn probleem. Een verborgen stotteraar wordt dat genoemd. Vrienden en vriendinnen kenden me niet anders dan een vloeiend spreker. Bij hen voelde ik me nog enigszins, let wel enigszins, op mijn gemak en kon ik me er altijd wel omheen of uitlullen of moeilijke woor

13 Bent u iets interessants McGuire in de media tegengekomen over den vermijden. In de kroeg bestelde ik wel een fanta of een fristi, want cola of cassis kreeg ik er niet uit. Ze wisten dus niet dat ik met een stotterprobleem zat en meer en meer in de put raakte. Ik had steeds minder contact met ze, durfde niet meer naar verjaardagen, sprak niet meer met ze af, en dat allemaal door een enorm schaamte- en minderwaardigheidsgevoel. Ik had ook altijd wel een smoesje klaar, iets waar veel stotteraars heer en meester in zijn. Kortom, je kring wordt kleiner en kleiner, ik raakte in een isolement. Dit was voor mij de druppel, dit kon zo niet langer, ik moest hier iets aan doen! Toen logopedie op latere leeftijd, alsook NLP, haptonomie en een psycholoog geen uitkomst boden, ben ik verder gaan zoeken. Uiteindelijk ben ik bij het zogeheten McGuire-programma terechtgekomen. Ik had er nog nooit van gehoord, was sceptisch, maar besloot toch de site te bezoeken. Op de site navigeerde ik al gauw naar een filmpje van een nu ex-cursist. Ik schrok toen ik het zag, en dacht: er zijn meer gekken zoals ik! Het was enorm herkenbaar, het blokkeren, het niet uit je woorden kunnen komen. Het filmpje bleek een voor-enna-filmpje te zijn, want na pak em beet een minuut zag je diezelfde in elkaar gekrompen, niet uit z n woorden kunnen komende stotteraar, vol zelfvertrouwen, welbespraakt de hele binnenstad van Eindhoven toespreken! Dit wil ik ook kunnen, dacht ik! Kortom, mijn interesse voor het McGuireprogramma was gewekt! Na wat doorlinken op de site merkte ik al gauw dat de filosofie van het programma berust op de gedachte dat stotteren zowel een fysieke als psychische oorzaak heeft, iets waar ik me, door de jaren heen, ook bewust van ben geworden. Met alleen ademhalingsen spraakoefeningen was ik niet geholpen, ik moest wat aan de spreekangst doen. Ons programma bestaat enkel en alleen uit mensen die zelf ook McGuire-cursussen hebben gevolgd. We zijn geen spraaktherapeuten, wél ervaringsdeskundigen. zag ik staan op één van de pagina s, het greep me direct aan. Dit, en de mogelijkheid om onbeperkt te kunnen deelnemen aan opfrisdagen, supportgroepen en herhalingscursussen, heeft mij doen besluiten aan het McGuire-programma deel te nemen. 26, 27, 28 en 29 september 2012 zijn dagen geweest die mijn leven hebben veranderd. In vier enorm intensieve dagen werd ik zowel op spraaktechnisch als op psychisch gebied klaargestoomd om mijn ultieme angst: het aanspreken van totaal onbekenden en zelfs hele groepen, te overwinnen. Bij aanvang van de cursus dacht ik nog: hoe ga ik dit in godsnaam klaarspelen?, ik had immers al zoveel geprobeerd, alles zonder het gewenste resultaat. Maar algauw kwam daar verandering in. Door een nieuwe manier van ademhaling en spreektechnieken merkte ik al snel dat ik meer controle kreeg over het spreken, wat mijn zelfvertrouwen ook weer een boost gaf. Door hier gedurende de cursus dag in, dag uit op te blijven hameren, én door de tomeloze inzet en begeleiding van de coaches en ex-cursisten, begon ik me meer en meer te realiseren dat ik dit wel degelijk kon klaarspelen. Op 29 september was het dan zo ver. D-day in mijn hoofd, maar aan de andere kant ook de dag waar ik, rationeel gezien, het meest naar uitgekeken heb: het in praktijk brengen van je nieuwe manier van spreken en het overwinnen van de spreekangst die je je hele leven met alles parten heeft gespeeld! En wat voor een dag was dat! Iets wat ik een week voor de cursus niet voor mogelijk heb gehouden toch gewoon klaarspelen. In krap een middag tijd minimaal honderd wildvreemde mensen aanspreken en dat afsluiten met een zeepkistspeech in het centrum van Eindhoven! Top! Kortom, het McGuire-programma heeft mij weer de persoon gemaakt die ik wilde zijn: een vrolijk en spontaan iemand die weer kan zeggen wat hij wil zeggen, die weer afspreekt met vrienden en vriendinnen met wie hij wil afspreken, die weer de telefoon durft aan te nemen, die weer de weg vraagt naar de McDonald s, iemand die weer positief in het leven staat! En ik ben er heilig van overtuigd dat iedereen, met de juiste motivatie, toewijding en hard werken, want het kan een jarenlang traject zijn, hetzelfde kan bereiken! stotteren? Heeft u zelf een persoonlijk verhaal over stotteren dat u met anderen zou willen delen? Of doet u iets bijzonders wat raakt aan stotteren? Laat het vooral ook aan de VHV-redactie weten door een te sturen aan: vhv@demosthenes.nl

14 Door Benjamin Zwama Het Demosthenes-weekend begon zoals ik een weekend kan beginnen. Ik ging met de trein naar Heerenveen om daar te worden opgehaald. Ik kwam van Groningen en moest in Meppel overstappen om de trein naar Leeuwarden te nemen. In plaats van in de trein naar Leeuwarden, stapte ik in de trein terug naar Groningen. Deze misstap leverde een totale reistijd van tweeënhalf uur op. Een goed begin is het halve werk. Eenmaal aangekomen op de Turfhoeke werd ik blij verrast door de luxe van de accommodatie. Alles was nog gloednieuw. Het interieur bestond voor een groot deel uit duurzame houten meubelen. Meubelen waarvan ik alleen mag dromen dat ik ze ooit mag bezitten. Ondertussen was het al half zeven en de hoogste tijd om te eten. De pizza s en salade waren erg lekker. De avond bestond uit het kennismaken met andere deelnemers. Zaterdag stonden er twee workshops op het programma. De eerste was een workshop neurolinguïstisch programmeren (NLP) en de andere ging over haptonomie. De laatste ging over het zijn; één worden met jezelf. Als je in contact komt met wie je bent en vanuit jezelf gaat spreken, dan zul je minder stotteren. Mensen gaan te veel uit van het rationele. Mensen willen te snel trucjes gebruiken om problemen te verhelpen. Haptonomie streeft dus meer naar het zijn. NLP richt zich meer op het doen, dan het zijn. Wij zijn wie wij denken te zijn. Als je anders over jezelf gaat denken, dan zul je ook anders tegen jezelf gaan aankijken. De coach zag je hersenen los van jezelf. Je hersenen willen altijd datgene doen wat ze gewend zijn, wat bewust of onbewust is aangeleerd. Of dit nou een positief of negatief effect op jou heeft, maakt je hersenen niets uit. Die willen gewoon in de veilige zone blijven. Wie is uiteindelijk de baas? Jij bent de baas en je kunt sturing geven aan je hersenen. Je kunt je hersenen nieuwe dingen leren, alleen hiervoor zul je uit je veilige zone moeten stappen. In de avond hebben meerdere deelnemers gepresenteerd. Iedereen kon een presentatie naar eigen wens invullen. Sommige presentaties gingen over het werk, hobby of vakantie. Ook was er iemand die z n presentatietijd gebruikte om stil voor een groep te staan. Na de presentaties werd er weer gezellig geborreld. De zondag stond in het teken van ontspanning. Als eerste konden we ons uitleven op djembés tijdens de workshop djembé. We moesten proberen om de groep een patroon te laten volgen. De kunst was om niet al te lange combinaties te trommelen. Dus je hoeft niet altijd heel moeilijk te doen of zo mooi mogelijk te trommelen. Als je het simpel houdt, dan kunnen de anderen je beter volgen. In de middag zijn we met zijn allen het bos in geweest om een lekkere boswandeling te maken. De natuur was weer eens op haar mooist. De prachtige herfstkleuren waren om van te genieten. Ook zijn we nog een café binnengegaan om wat te drinken. De liefhebbers mochten nog een stukje taart nemen. Aangezien ik al een overvolle buik had van het vele eten in dat weekend, heb ik dat taartje overgeslagen. Het was mijn eerste keer dat ik met een Demosthenes-weekend ben mee geweest en het zal vast niet de laatste keer zijn. Ik vond het een leerzaam en gezellig weekend. Tot volgend jaar of eerder! 22 23

15 Nordic Seminar 2012 Door Koen Clevis in Hamar, Noorwegen hulpverlening, maar de ervaringsdeskundigen op het gebied van stotteren worden aangewezen als peer. Dit kan worden gezien als een soort mentorschap op basis van gelijkwaardigheid. Niet alleen voor stotterende kinderen en volwassenen, maar ook voor ouders. Het is belangrijk dat therapeuten op de hoogte zijn van deze zelfhulpinitiatieven, zodat zij mensen kunnen doorverwijzen. In Engeland is de ontwikkeling van zelfhulpgroepen achtergebleven. Een recent, vernieuwend initiatief in Engeland is het ontstaan van een Toastmastersclub voor stotteraars. Zo n club richt zich op het vergroten van de communicatievaardigheden van leden, vooral op het gebied van spreken in het openbaar. De eerste ervaringen van deze speciale editie voor stotteraars zijn erg positief. In de avonduren was er natuurlijk ruimte voor gezelligheid en een feestje. Je zou wellicht denken dat er in zo n groep stotteraars niet veel wordt gepraat. Integendeel zelfs. Het is mooi om te zien dat stotteren ook over landgrenzen heen een ongelofelijk hechte band schept tussen mensen uit diverse culturen en dat men veel met elkaar deelt. Zeg nu zelf: een betere zelfhulp bestaat er toch niet? Wat mij betreft is het enige wat nog iets aan die gezellige sfeer had kunnen toevoegen de feestband Kleintje Pils die veel in Hamar heeft opgetreden. Maar goed, die zijn pas weer in februari in Finland, bij het WK-allround schaatsen. Jaarlijks organiseren de Scandinavische nationale stotterverenigingen bij toerbeurt het Nordic stuttering seminar. Na het seminar in Finland in 2011 was het dit jaar van 29 augustus tot 2 september de beurt aan Noorwegen. Een zeventigtal deelnemers uit IJsland, Zweden, Denemarken, Finland, Estland, Noorwegen en Groot-Brittannië was aanwezig. Richard Bourgondiën en Koen Clevis vormden de Nederlandse delegatie, die als een van de niet-scandinavische landen officieus was uitgenodigd. We verbleven in Hamar, welbekend om het beroemde Vikingschip. Dat is het schaatsstadion dat is gebouwd voor de Olympische Spelen van Sinds die tijd zijn er in dit stadion veel Nederlandse successen geboekt. In het auditorium van het stadion vonden de plenaire gedeelten van het seminar plaats. De doelen van het jaarlijkse Nordic seminar zijn voornamelijk kennis delen en ontmoeten van stotterende mensen uit andere landen. Het thema van dit jaar was zelfhulp. Alle aanwezige delegaties deelden tijdens presentaties en groepsgesprekken hun kennis over de organisatie van zelfhulpgroepen door hun landelijke stotterverenigingen. Alhoewel een ieders visie vergelijkbaar is, zijn de verschillen qua organisatie hierin wel degelijk aanwezig. Zo zijn zelfhulpgroepen in Noorwegen gesubsidieerd door de nationale overheid. Weliswaar valt dit niet onder professionele 24 25