Fontys Hogescholen. Bedrijfskundige Informatica. Visitatiedata: 15 en 16 april 2004 Aanvullend bezoek: 1 september 2005

Transcriptie

1 Fontys Hogescholen Opleiding: Varianten: Bedrijfskundige Informatica voltijd en deeltijd Visitatiedata: 15 en 16 april 2004 Aanvullend bezoek: 1 september 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, september 2005

2 2 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 14 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 28 Onderwerp 4 Voorzieningen 30 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 32 Onderwerp 6 Resultaten 35 Deel C: Bijlagen 39 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 41 Bijlage 2 Beknopte CV Panelleden 43 Bijlage 3 De zelfevaluatie in verband met NVAO accreditatie Vragen en Aanwijzingen 49 Bijlage 4 Beoordelingsprotocol van NQA 67 Bijlage 5 Handreiking voor oordeelsvorming 85 NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 3

4 4 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

5 Deel A: Onderwerpen NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 5

6 6 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

7 Deel A: Onderwerpen 1.1 Voorwoord In dit rapport doet het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Bedrijfskundige Informatica van Fontys Hogescholen heeft gevisiteerd, verslag van zijn werkwijze, bevindingen en conclusies. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in maart 2004, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij de NQA aanleverde. Een visitatiebezoek vond plaats op donderdag 15 en vrijdag 16 april en werd uitgevoerd door een panel dat bestond uit de volgende personen: De heer ing. Msc. A.A. Vreven (voorzitter) De heer ir. H. Wagter (domeindeskundige) Mevrouw ing. F.M. Eyffinger (student-lid) Mevrouw drs. L. Ravestein (NQA-auditor) Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Vragen en Aanwijzingen van NQA. Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2 bij dit rapport). Het rapport bestaat uit drie delen: deel A: een hoofdrapport, het onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken en de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. deel B: een detailrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan hier uit van de vierpuntsschaal zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit detailrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Fontys Hogeschool Informatica (FHI) is opgericht in januari 2000 en is voortgekomen uit een Fontysbrede reorganisatie, waarbij de opleiding Hogere Informatica (HI) uit het technische domein is samengevoegd met de opleiding Bedrijfskundige Informatica (BI) uit het economische domein. Met de opleiding Technische Informatica van de Fontys Hogeschool Electrotechniek werkt de FHI nauw samen. De FHI leidt op tot praktijkgerichte, brede bachelors voor functies variërend van programmeur en embedded software engineer (Informatica, die parallel gevisiteerd is NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 7

8 door een ander panel van NQA) en tot beheerder applicaties en informatiesystemen (Bedrijfskundige Informatica). De opleiding BI wordt in twee varianten aangeboden: een voltijdopleiding en een deeltijdopleiding. De faculteitsdirectie van de FHI wordt bijgestaan door vier opleidingscoördinatoren, waaronder één voor de voltijdopleiding BI en één voor de deeltijdopleidingen BI en HI. In kent de voltijdopleiding 315 en de deeltijdopleiding 96 ingeschreven en bekostigde studenten. De totale personeelsformatie bedraagt 9,09 fte (19 docenten) voor de voltijdopleiding en 2,02 fte (17 docenten) voor de deeltijdopleiding. Ongeveer de helft van de docenten van de voltijd- is betrokken bij de deeltijdopleiding, zij het voor een beperkt deel van de aanstelling. In de zojuist genoemde kengetallen is alleen de expliciete inzet binnen de deeltijd (het uitvoeren van het onderwijs) expliciet aan de deeltijd toegerekend. De student-fte-ratio in de voltijd bedraagt formeel 29 en in de deeltijd 47,5. Doordat voltijddocenten uitgeleend worden aan andere opleidingen (er is een overformatie), ligt deze waarde in werkelijkheid lager voor de voltijd- en hoger voor de deeltijdopleiding. Het curriculum van de beide varianten is inhoudelijk grotendeels hetzelfde, maar is qua opzet verschillend. Vanaf 2000 is projectonderwijs, vooral in de voltijdopleiding, kenmerkend voor de didactische vernieuwingen. In 2003 is er een pilot gestart met competentiegericht en vraaggestuurd onderwijs. Vanaf augustus 2004 biedt de opleiding een afstudeerrichting multimediadesign (CMD) aan. 1.3 Werkwijze De visitatie van de opleiding BI door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het beoordelingsprotocol van NQA (zie bijlage 4) en die hieronder meer in concreto wordt beschreven. Dit houdt tevens in dat het panel heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport plus de bijlagen en de aanvullende informatie een voldoende basis bood voor het visitatiebezoek en dat de visitatie plaats vond op basis van het voor de BI geldende domeinspecifieke referentiekader (zie hieronder). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke visitatiebezoek en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft de NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de screening) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport in orde was bevonden, zijn de panelleden zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek. Zij lazen het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een Beoordelingsformat voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten die doorgegeven werden aan de NQA-auditor. Hoewel ieder panellid alle onderwerpen en facetten onder de loep nam, is er sprake geweest van een taakverdeling, waarbij bepaalde onderwerpen en facetten door een bepaald panellid extra grondig bestudeerd zijn. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor 8 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

9 materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het visitatiebezoek concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundige(n) in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het detailrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het visitatiebezoek NQA heeft een Raamwerk bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding. Tijdens het visitatiebezoek is gesproken met (een representatieve) vertegenwoordiging van: docenten, studenten, werkveld en afgestudeerden. Daarnaast vonden er aan het begin en aan het eind van het visitatiebezoek gesprekken plaats met het management van de opleiding (het operationeel management). Ook vond er, voor meer opleidingen tegelijk, een gesprek plaats met het College van Bestuur (het strategisch management) en een functionaris van de centrale staf. Aan het begin van het bezoek is er ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. In het raamwerk bezoekprogramma kende het ochtendprogramma een vaste structuur, maar was het middagprogramma vrij. In deze tijd heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn, volgens de afgesproken taakverdeling, door ieder panellid, schriftelijk beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling aan het management gegeven van de bevindingen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. In september 2005 heeft een vervolgbezoek plaatsgevonden teneinde vragen van de NVAO (geformuleerd in de brief van 30 mei 2005) te beantwoorden. Aan het gesprek namen deel het opleidingsmanagement van Fontys en de voorzitter en NQA-auditor van het panel. Het deelpanel heeft tijdens het bezoek eveneens documentatie betreffende openstaande punten (gericht op de deeltijdvariant) beoordeeld. De fase van rapporteren De NQA-auditor heeft, op basis van de bevindingen van het panel, een conceptrapportage opgesteld en die voorgelegd aan de panelleden. Het panel heeft vervolgens het definitieve concept vastgesteld. In het visitatie- of beoordelingsrapport is expliciet ingegaan op de verschillende varianten en/of locaties. Het definitieve conceptrapport is aan de opleiding voorgelegd ter correctie van feitelijke onjuistheden. Het visitatie- of beoordelingsrapport is uiteindelijk ter beschikking gesteld aan de opleiding die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 9

10 De aanvullende teksten op basis van het bezoek van 1 september 2005 zijn aan het oorspronkelijke rapport toegevoegd conform de reguliere procedure (het hele panel heeft geaccordeerd en de opleiding heeft (feitelijk) gecorrigeerd). 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. De tekst betreft steeds zowel de voltijd- als de deeltijdopleiding, behoudens de passages waarin expliciet is aangegeven dat deze alleen betrekking hebben op één van beide varianten. Grotendeels wordt de deeltijdse variant dus meegenomen in de beschrijving van de voltijdse. De tekst gaat alleen expliciet in op de deeltijdvariant als deze qua werkwijze of omstandigheden opmerkelijk afwijkt van de voltijdvariant. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het beoordelingsprotocol (zie bijlage) zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie (zie bijlage 5) een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met twee andere Informatica-opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als er sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking (vergelijking met externe kengetallen); generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. Naast de benchmarking bij onderwerp 6 op landelijke kengetallen wordt de opleiding bij de onderwerpen 1 en 6 specifiek een vergeleken met twee opleidingen die ongeveer gelijktijdig door NQA gevisiteerd zijn (voor het gemak aangeduid met opleiding Y en opleiding X). Tevens dient vermeld te worden dat een internationale vergelijking niet mogelijk is, omdat een dergelijke opleiding in het buitenland geen pendant heeft. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding De facetten Niveau bachelor en Domeinspecifieke eisen en Oriëntatie hbo-bachelor zijn met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is derhalve positief. De beoordeling op de drie facetten van dit onderwerp komt grotendeels overeen met die van de andere twee BI-opleidingen. Bij alle opleidingen vormen de algemene en specifieke beroepsgerichte competenties uit het landelijk opleidingsprofiel, zoals geformuleerd in Beroeps- en opleidingsprofiel HBO-I, 2000 de ijkpunten voor de curricula. Positief is de wijze van validering door het HBO-I platform en vertegenwoordigers van het (internationale) beroepenveld. Ook uit eigen arbeidsmarktonderzoeken en 10 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

11 beroepenveldcommissies blijkt dat er sprake is van aansluiting van de beoogde eindkwalificaties met de start- en doorgroeifuncties waarvoor wordt opgeleid. Bij de drie opleidingen is in verschillende mate sprake van een overgangssituatie tussen (oude) eindtermen en (nieuwe) competenties. Ook wordt er in verschillende mate gewerkt met eigen inkleuring door middel van keuzevakken (geëxpliciteerd in aanvullende competenties). Bij twee opleidingen wordt (naar de mening van de panels en de opleidingen) in het beroeps-en opleidingsprofiel nog onvoldoende expliciet rekening gehouden met internationale ontwikkelingen in het domein Programma. Op vrijwel alle tot dit onderwerp behorende facetten is het oordeel voldoende toegekend. Alleen het facet Duur is als goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is derhalve positief Inzet van personeel De drie facetten van onderwerp 3: Eisen hbo, Kwantiteit personeel en Kwaliteit personeel zijn met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op dit onderwerp is derhalve positief Voorzieningen De beide facetten Materiële voorzieningen en Begeleiding zijn als voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is derhalve positief Interne kwaliteitszorg. Op alle drie de facetten van dit onderwerp is voor de voltijdopleiding een voldoende gegeven. Voor de deeltijdopleiding heeft het eerste facet een onvoldoende, doordat er sprake is van te weinig systematische aandacht voor kwaliteitsmetingen. Het verbeterbeleid is, met name in de kleine organisatie met een informele cultuur, wel voldoende beoordeeld evenals de betrokkenheid van de diverse geledingen bij de kwaliteitszorg (het tweede en het derde facet). Het oordeel op dit onderwerp is derhalve positief Resultaten. Op beide facetten, namelijk Onderwijsrendement en Gerealiseerd niveau heeft de deeltijdopleiding een voldoende. De voltijdopleiding heeft voor het eerste facet een onvoldoende. De onvoldoende voor het eerste facet heeft vooral te maken met het systeem van borging van het rendement. Het behaalde rendement (qua slagingspercentage) is echter aanvaardbaar. Als gevolg van deze positieve nuancering gaat het niet om een zeer uitgesproken onvoldoende. Daarnaast is het panel van mening dat de gerealiseerde eindkwalificaties, het tweede facet, gehaald worden qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Tenslotte geeft NQA aan (zie notitie NQA in bijlage 5) dat dit laatste (kwalitatieve) facet in tegenstelling tot het eerste (kwantitatieve) facet relatief iets meer gewicht heeft in het totaaloordeel. Op basis hiervan wordt het eindoordeel op dit onderwerp ook positief. NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 11

12 Hieronder vergelijkt NQA, op basis van diverse bronnen, de opleiding met het landelijk beeld op het punt van behaalde rendementen en met de twee andere BI-opleidingen op het punt van de gehanteerde streefnormen. CRIHO-gegevens De opleiding wordt hieronder vergeleken op basis van gegevens die via de website van de HBO-raad beschikbaar zijn (CRIHO). In tabel 1a en 1b worden de gegevens met betrekking tot rendement, uitval en gemiddelde studieduur van de opleiding vergeleken met die van het landelijk gemiddelde (respectievelijk voor de voltijd- en de deeltijdopleidingen). Tabel 1a: Gegevens BI (Fontys, voltijd) versus landelijk voltijd (instroomcohort eerste keer hogeschool) Percentage diploma behaald na 5 jaar Gemiddelde studieduur van gediplomeerden uitstroomcohort jaar x (in maanden) Percentage uitval na 1 jaar Opl. Land. gem. Opl. Land. gem. Opl. Land. gem gem. 51,8 52,4 58,3 48,3 38,2 49,8 48,3 44,0 46,4 45,1 44,0 45,6 41,8 47,5 30,4 31,7 48,8 46,4 33,9 35,0 49,7 47,6 39,3 41,7 45,7 48,5 33,6 34,6 51,6 49,9 28,7 32,5 47, ,2 35,1 Gemiddelde studieduur studiestakers in maanden van het uitstroomcohort in jaar x (in maanden) Opl. Land. gem. 21,2 17,3 17,4 17,7 16,5 16,7 17,6 17,7 22,8 20,7 19,1 18 Tabel 1b: Gegevens BI (Fontys, deeltijd) versus landelijk deeltijd (instroomcohort eerste keer hogeschool) Percentage diploma behaald na 5 jaar Gemiddelde studieduur van gediplomeerden uitstroomcohort jaar x (in maanden) Percentage uitval na 1 jaar Opl. Land. gem. Opl. Land. gem. Opl. Land. gem gem. 50,0 33,3 9,1 4,2 25,5 24,4 28,0 30,2 32,8 25,6 27,9 28,8 48,2 47,1 23,4 39,3 * (46,4) 40,0 50,4 61,7 39,7 45,5 48,3 53,3 42,6 48,6 58,4 56,7 45,2 43, ,9 43,6 40,2 45,9 Gemiddelde studieduur studiestakers in maanden van het uitstroomcohort in jaar x (in maanden) Opl. Land. gem. 17,9 18,6 19,9 17,3 27,1 19,0 24,3 17,1 28,7 23,5 *Gemiddelde studieduur gediplomeerden van uitstroomjaar 1999 is voor de opleiding onbekend; landelijk wordt dit percentage bij het gemiddelde van alle percentages (laatste kolom) niet meegerekend. 23,6 19,1 12 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

13 Uit tabel 1a blijkt dat het rendement van de voltijdopleiding BI (van de cohorten 94 tot en met 98) na vijf jaargemiddeld boven het landelijk gemiddelde ligt. Ook behalen studenten BI van Fontys (van de cohorten 98 tot en met 02) iets eerder hun diploma dan gemiddeld. Verder laat de tabel zien dat aan de Fontys Hogescholen minder studenten BI dan gemiddeld na één jaar zijn gestopt met hun studie. Tegelijkertijd staken studiestakers gemiddeld gesproken iets later hun studie dan gemiddeld. Uit tabel 1b blijkt dat het rendement van de deeltijdstudenten BI (van de cohorten 94 tot en met 98) bij Fontys Hogescholen lager is dan het landelijke gemiddelde. Ook behalen deeltijdstudenten BI (over de cohorten 98 tot en met 02) hun diploma later. Het percentage uitvallers is gemiddeld minder dan het landelijk gemiddelde, maar zij staken wel later hun studie. In het detailrapport staat bij facet 6.1 vermeld dat deze rendementen weinig betrouwbaar zijn, gezien de opzet van de deeltijd in deelopleidingen (met deelcertificaten). Zelfevaluatierapporten De opleiding hanteert, zoals al is genoemd, slechts zeer beperkt streefcijfers. NQA heeft ze vergeleken met twee andere BI-opleidingen (voorzover bekend uit de zelfevaluatierapporten). Tabel 2: Recente streefcijfers van de BI (Fontys) versus opleiding Y en opleiding X afgezet tegen behaalde landelijk resultaten (zie laatste kolommen tabel 1a en 1b) Streefnormen Fontys Opleiding Y Opleiding X land. gem. (laatste kolom tabel 1) Uitvalpercentage propedeuse grootste deel totale uitval * 30 (vt) 40 (dt) Uitvalpercentage hoofdfase Percentage diploma behaald na 5 jaar (per cohort) Gemiddelde studieduur geslaagden Gemiddelde studieduur studiestakers 35,1(vt) 45,9 (dt) * * * 45,6 (vt) 28,8 (dt) mbo-student < 4 jaar * 1,3 jaar 1,25 (vt) 1,5 (dt) * Hier is sprake van geen of anders geformuleerde (niet te vergelijken) streefnormen 48 maanden * 48 maanden (vt) 43,6 maanden (dt) 1,5 (vt) 1,6 (dt) Uit tabel 2 blijkt dat er met name bij de opleiding BI Fontys Hogescholen in beperkte mate en op algemene wijze geformuleerde streefnormen geformuleerd zijn. Hierdoor kan moeilijk bepaald worden in hoeverre deze streefnormen realistisch zijn. Voor alle opleidingen valt op dat streefnormen voor slagingspercentages (diploma behaald na vijf jaar) ontbreken. NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 13

14 1.6 Schematisch overzicht Oordelen Tabel 3 biedt een totaaloverzicht van de oordelen op facet- en onderwerpniveau. Bedrijfskundige Informatica Fontys Onderwerp/Facet Voltijd Deeltijd Doelstellingen 1.1 V V 1.2 V V 1.3 V V Totaaloordeel Positief Positief Programma 2.1 V V 2.2 V V 2.3 V V 2.4 V V 2.5 V V 2.6 G G 2.7 V V 2.8 V V Totaaloordeel Positief Positief Personeel 3.1 V V 3.2 V V 3.3 V V Totaaloordeel Positief Positief Voorzieningen 4.1 V V 4.2 V V Totaaloordeel Positief Positief Kwaliteitszorg 5.1 V O 5.2 V V 5.3 V V Totaaloordeel Positief Positief Resultaten 6.1 O V 6.2 V V Totaaloordeel Positief Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van bovenstaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 blijkt dat de opleiding op alle zes de onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding positief luidt en derhalve een POSITIEF oplevert. De opleiding is accreditatiewaardig. 14 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

15 Deel B: Facetten NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 15

16 16 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

17 Deel B: Facetten Inleiding Het oordeel voor voltijd- en deeltijdopleiding is alleen gesplitst als er sprake is van verschillende oordelen. Onderwerp 1 DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING Facet 1.1 Niveau bachelor voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende overwegingen: De opleiding hanteert de eindkwalificaties, zoals geformuleerd in het landelijk Beroeps- en opleidingsprofiel HBO-I, Deze eindkwalificaties zijn uitgewerkt naar 10 algemene beroepscompetenties voor elke informaticus en 12 specifieke BIcompetenties. In aanvulling op deze landelijke eindkwalificaties hanteert de opleiding (voor de 30% eigen inkleuring) 9 opleidingsspecifieke competenties (gericht op het eigen aanbod van keuzemodulen). Alle competenties staan beschreven in de OER, De competenties zijn niet voorzien van taxonomieën van (beheers-)niveaus, maar dit aspect heeft de aandacht van de opleiding (zie facet 2.2). De competenties waarborgen voldoende het beoogde bachelor niveau en omvatten expliciet een categorie voor de generieke eindkwalificaties. In het zelfevaluatierapport geeft de opleiding een tabel weer waarin de relatie tussen Dublin Descriptoren en competenties wordt gelegd. Hierdoor wordt bij de internationale omschrijvingen voor het niveau van de bachelor aangesloten. In het zelfevaluatierapport geeft de opleiding aan dat het veelzijdige karakteristiek is voor bedrijfskundig informatici: afgestudeerden moeten beschikken over analytisch en abstractievermogen en over uitstekende sociale, communicatieve en projectvaardigheden. Vertegenwoordigers van Raad van Advies en leden van het College van Externe Deskundigen (zie facet 5.3 voor werkwijze) zijn goed op de hoogte van en onderschrijven het belang van de (generieke) competenties. NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 17

18 Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende overwegingen: Het landelijk Beroeps- en opleidingsprofiel wordt breed gedragen in het landelijk overleg, het samenwerkingsverband van alle opleidingen hbo-informatica. Het omvat een beschrijving van het informaticadomein, van ontwikkelingen in het beroepenveld en een beschrijving van beroeps- en opleidingskwalificaties voor de drie verwante beroepsgroepen: de bedrijfskundig informaticus, de informaticus en de technisch informaticus. Bedrijfskundig informatici worden opgeleid tot generalisten met kennis en vaardigheden op het gebied van organisaties en bedrijfsprocessen enerzijds en informatiesystemen anderzijds. Het beroepenveld heeft het landelijk profiel van het HBO-I platform gevalideerd. Bij deze validering waren 33 (internationaal opererende) organisaties en bedrijven betrokken. Een groot aantal taakomschrijvingen van dit profiel is ontleend aan het rapport European Informatics Skill Structure (EISS) van de European Professional Informatics Society (CEPIS). De opleiding besteedt in de door haar gebruikte tools en technieken aandacht aan internationale softwareontwikkeling, hetgeen zij onderbouwt in het zelfevaluatierapport met een overzicht van gebruikte (internationale) standaarden. Het panel stelt vast dat de externe adviesorganen van de opleiding (Raad van Advies en het College van Externe Deskundigen) de beroepsgerichte competenties onderschrijven. Dit geldt ook voor de eigen inkleuring (Bijvoorbeeld, het ERP-systeem, de ITIL-processen, de EDP-auditing) van het huidige curriculum. Het panel is van mening dat het aspect van internationalisering in de eindkwalificaties en in het beleid te weinig specifieke aandacht krijgt. De opleiding heeft dit onderkend en heeft per april 2004 aan een docent taken toebedeeld om dit aspect te verbeteren. Facet 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor voldoende Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. 18 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

19 In aanvulling op de tekst hierboven is het oordeel voldoende gebaseerd op de volgende overwegingen: De opleiding richt zich op de startfuncties en de doorgroeifuncties zoals beschreven in het landelijk profiel. De opleiding leidt op tot het eerste type functies (onder meer applicatie- en systeemontwikkelaar, informatieanalist, programmeur, beheerder informatiesystemen, adviseur interne controle en beveiliging) en geeft handvatten mee voor het tweede type functies (onder meer adviseur organisatie en informatie, hoofd automatisering en ict-organisatieadviseur). In 2003 heeft de opleiding een Start Bekwaamheden Onderzoek uitgevoerd onder alumni en werkgevers (met een totale respons van ongeveer 14%, dat wil zeggen 10 werkgevers c.q. afstudeerbegeleiders en 24 alumni). Hieruit komt naar voren dat afgestudeerden inderdaad werkzaam zijn in de zojuist genoemde startfuncties. Ook onderschrijven respondenten in grote lijn de relevantie van de generieke en beroepsgerichte competenties. Uit het Start Bekwaamheden Onderzoek komt als kanttekening naar voren dat er meer aandacht uit moet gaan naar het ontwikkelen van gevoel voor politieke verhoudingen, het spel in de organisatie en effectief communiceren. Dit zijn elementen die onderdeel uitmaken van één van de generieke eindkwalificaties. De opleiding heeft verbeteracties in gang gezet door de Beroepsvaardigheden-lijn te versterken. Onderwerp 2 PROGRAMMA Facet 2.1 Eisen hbo voldoende Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende overwegingen: In de OER, staan de opleidingsschema s BI, voltijd en deeltijd beschreven. Hieruit komt naar voren dat er gewerkt wordt met een semestergewijze onderwijsopzet van doorgaans vier blokken of kwartaalmodulen. Het aantal studiepunten 1 per studieonderdeel en de informatie over cijfertoekenning en type toetsen staat duidelijk vermeld. Het programma van de voltijdopleiding is gebaseerd op het zogenaamde driehoekmodel in BI, beknopt (CD-rom). De hierin beschreven onderwijsopzet is 1 In dit rapport worden in navolging van de opleiding nog de studiepunten (oude stijl) gehanteerd. NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 19

20 helder verwoord, sluit aan bij de didactische visie van (voormalige) faculteit Economie en is een leidraad bij het ontwikkelen van het vernieuwde curriculum BI (vanaf 2000). De drie pijlers van de opleiding zijn: bedrijfskunde, systeemontwikkeling en informatieen communicatietechnologie met daaromheen een schil van beroepsvaardigheden. De opleiding kent geen afstudeerrichtingen, maar kent vanaf augustus 2004 een richting Communicatie en Multimedia Design (CMD). Projectonderwijs kenmerkt voor een belangrijk deel de didactische keuzes. Vanaf 2003 is er (voor een aantal vakken) een pilot gestart met competentiegericht en vraaggestuurd onderwijs (zie facet 2.7). o In de eerste twee studiejaren van de voltijdopleiding bouwt de student een basispakket op aan kennis en vaardigheden met een gelijkwaardig aandeel voor de beschreven pijlers. Enerzijds wordt er gewerkt met klassikale werkvormen als hoor- en werkcolleges en practica, anderzijds met Integrale Projecten (IP s). In de propedeuse wordt hieraan 12,5% en in het tweede jaar 25% van de studiepunten besteed. o Semester 5 en semester 8 staan geheel in het teken van de oriënterende stage en de afstudeerstage. In de Examenfase, vanaf semester 6, kunnen studenten hun eigen accenten leggen: zij moeten drie van de vier keuzemodulen (ieder 8 studiepunten) kiezen en drie verplichte studieonderdelen volgen. In deze fase bestaan alle keuzemodulen en studieonderdelen uit projecten of onderzoeken die door studenten met een grote mate van zelfstandigheid moeten worden uitgevoerd. Het programma van de deeltijdopleiding is inhoudelijk afgeleid van dat van de voltijdopleiding, zij het dat de studieonderdelen in zogenaamde studietrajecten worden aangeboden. Een studietraject is opgebouwd uit vier kwartaalmodulen, die gegroepeerd zijn rond functiegebieden van ICT (bijvoorbeeld programmeur, helpdeskmedewerker, databasespecialist). Daarnaast wordt in de deeltijdopleiding gewerkt met (meer afgebakende) projecten per studietraject in plaats van de integrale projecten en is er geen sprake van keuzeonderdelen bij de laatste vier studietrajecten. Ten slotte kunnen deeltijdstudenten voor 35 studiepunten vrijstelling krijgen op basis van elders verworven competenties (zie facet 2.4). Het panel stelt vast, op grond van bekeken boeken, readers en opdrachten dat het studiemateriaal en de casuïstiek door de bank genomen voldoende actueel en beroepsgericht zijn. De integrale projecten zijn praktijkgericht en worden meestal gecombineerd met bedrijfsbezoeken. Ook moeten studenten concrete bedrijfsproducten opleveren. In en naast de projecten wordt aandacht besteed aan: presenteren en projectmatig werken. De literatuurlijst is actueel. Studenten worden aangespoord om bij hun opdrachten gebruik te maken van actuele informatie op het internet. Wel zijn enkele (vak-)onderdelen toe aan actualisering dan wel betere verankering in het curriculum, zoals attitude- en beroepsvaardigheden (waaronder het oefenen van rapportages en internationalisering (inclusief de internationale stages). Er is voldoende aandacht in het onderwijs voor (toegepast) onderzoek. Dit blijkt uit diverse opdrachten die studenten in het kader van keuzemodulen moeten verrichten. Zo moeten zij bij de module EBIS (Exploitatie en Beheer van Informatiesystemen) bij een zelf geworven bedrijf zelfstandig onderzoek verrichten en verbetervoorstellen doen. Ook op basis van door het panel bestudeerde stage- en afstudeerscripties wordt 20 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

21 duidelijk dat studenten individueel onderzoek verrichten aan de hand van bedrijfssituaties. Het niveau en de beroepsgerichtheid is door de bank genomen voldoende (zie ook facet 6.2). Uit een gesprek van het panel met studenten van de voltijd- en de deeltijdopleiding blijkt dat zij het aangeboden onderwijs actueel vinden. In de voltijdopleiding zijn studenten positief over de bedrijfsbezoeken in het kader van diverse projecten. Bij Beroepenoriëntatie in de propedeuse moeten studenten stagiaires en docenten interviewen. De Raad van Advies vertelt aan het panel een rol te vervullen ten aanzien van het onderwijs: zo heeft zij diverse docenten bijgestaan bij het ontwikkelen van modulen (bijvoorbeeld ontwerpmethoden) en heeft zij over de nieuwe CMD-richting en het nieuwe lectoraat Embedded Systems, positief geadviseerd. In het kader van I Opener worden vier keer per jaar voor alle docenten, studenten en afgestudeerden gastcolleges verzorgd. Deze bijeenkomsten worden door betrokken gesprekspartners (werkvelddeskundigen en docenten) als positief ervaren. Docenten geven desgevraagd aan dat in de plenaire docentenvergaderingen (met een frequentie van 1 keer per 2 weken) maandelijks inhoudelijke vernieuwingen en afstemming tussen de leerstof aan bod komen. Uit notulen blijkt dat deze inhoudelijke besprekingen plaatsvinden. Uit diverse onderzoeken blijkt tevredenheid van afgestudeerden over de beroepsgerichtheid van het onderwijs: in de uitslagen op de HBO-monitor, 2002 is de ruime meerderheid van de respondenten positief en dit geldt ook voor het Start Bekwaamheden Onderzoek, In dit laatste onderzoek zijn ook de werkgevers in meerderheid positief. In de Fontys Studentenenquête, 2002 (met een respons van 50%, dat wil zeggen 158 studenten) ligt de gemiddelde score voor keuzemogelijkheden en aansluiting theoretische onderdelen en praktijkonderdelen op 3,3 respectievelijk 3,6 (op een vijfpuntsschaal). Uit gesprekken met de Raad van Advies en studenten van de voltijdopleiding blijkt dat het werven van opdrachten voor projecten soms moeizaam loopt. De opleiding heeft dit probleem in het zelfevaluatierapport benoemd en is bezig een relatiebeheerssysteem op te zetten. Het panel heeft tijdens het bezoek vastgesteld dat hieraan wordt gewerkt. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma voldoende Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 21

22 Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende overwegingen: De eindtermen van de propedeuse en het tweede jaar zijn gekoppeld aan de 12 specifieke en 10 algemene competenties uit het Beroeps- en opleidingsprofiel HBO-I, 2000 en de studieonderdelen van deze studiejaren zijn ook gekoppeld aan de eindtermen. De keuzemodulen van de Examenfase zijn direct gekoppeld aan de 9 opleidingsspecifieke competenties (voor de eigen inkleuring). Het panel constateert mede op basis van de gevoerde gesprekken en op basis van het zelfevaluatierapport dat de opleiding in een overgangsfase verkeert: in het kader van Project 2005 moet het onderwijs nog beter op de competenties worden afgestemd en wordt de koppeling van eindkwalificaties (uitgewerkt naar taxonomieën) naar leerdoelen geformaliseerd. Voor een belangrijk deel van het curriculum, met name dat gedeelte dat al werkt vanuit competenties -uit Overzicht, bijlage 2 bij de brief van 11 mei 2004 blijkt dat het hier gaat om meer dan de helft van de studiepunten- zijn de leerdoelen aan de beoogde eindkwalificaties gerelateerd. De resterende modulen zijn grotendeels gerelateerd aan de eindtermen van de Propedeuse en het tweede jaar. De opleiding geeft in diverse documenten (het zelfevaluatierapport, het OER, en BI- Beknopt) aan op welke wijze de eindkwalificaties qua niveau, qua oriëntatie en qua domein geconcretiseerd zijn in het curriculum. De inhoud van het programma is derhalve toereikend om de eindkwalficaties te bereiken. Afgestudeerden en leden van de Raad van Advies vertellen aan het panel dat naar hun mening de eindkwalificaties door middel van het aangeboden programma grotendeels worden bereikt. Uit HBO-monitor, 2002 blijkt dat afgestudeerden tevreden zijn over de moeilijkheidsgraad en de specialisatie van het curriculum. De ruime meerderheid van de respondenten (werkgevers en afgestudeerden) van het Start Bekwaamheden Onderzoek, 2003 vindt de opleiding waardevol voor de beroepspraktijk. Facet 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma voldoende Criteria: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende overwegingen: Voor elk van de onderdelen van het driehoekmodel heeft de opleiding een opbouw aangegeven. Deze opbouw staat beschreven in de notitie BI Beknopt en in het zelfevaluatierapport. Voor bedrijfskunde geldt in de leerstof de volgende volgorde: van handelsbedrijf en vormen van dienstverlening, naar industriële bedrijven en vervolgens naar typologie van bedrijven. Voor informatiesystemen geldt: eerst aandacht voor de werkplek, daarna voor een heel bedrijfsproces of een afdeling en daarna aandacht voor samenhang op bedrijfsniveau (bijvoorbeeld Informatiebeleid en -planning). Ook voor de beroepsvaardigheden is er een ingevulde matrix bestaande uit individuele, sociale, mondelinge en schriftelijke vaardigheden met daarnaast aandacht voor de beroepshouding. In de deeltijdopleiding wordt aan dit laatste aspect 22 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

23 minder aandacht besteed, zij het dat hier in de werkvormen wel degelijk oog voor is (zie facet 2.7). In de gesprekken met docenten en notulen van docentenvergaderingen blijkt dat het driehoekmodel in de praktijk herkend en bediscussieerd wordt en navolging krijgt. Het panel constateert dat studenten van de voltijd- en deeltijdopleiding en recent afgestudeerden positief zijn over de samenhang en opbouw van het programma: het bevat een juiste mix aan en opbouw van vaardigheden, informatica onderdelen en bedrijfskundige onderdelen. Met name in de voltijdopleiding krijgt de samenhang adequaat gestalte in de vorm van integrale projecten volgens studenten en panel. De coördinator onderwijsontwikkeling heeft een initiërende en begeleidende rol bij de inhoudelijke afstemming van het curriculum: zo nodig worden ad hoc ontwikkelteams van docenten samengesteld. In het Coördinatieteam (C-team) hebben de drie coördinatoren frequent overleg: de opleidingscoördinator BI (voltijd), de coördinator kwaliteitszorg en de coördinator onderwijsontwikkeling. De opleidingscommissie en het plenaire docententeam worden regelmatig geraadpleegd en het team voert vervolgens de wijzigingen door. Op basis van notulen stelt het panel vast dat op deze wijze inderdaad tot een positieve afstemming wordt gekomen. Wel zijn de procedures voor de inhoudelijke afstemming, zoals het panel heeft aangetroffen in diverse beschrijvingen, niet geheel eenduidig. De samenhang in het studieprogramma scoort in de Fontys Studentenenquête, 2002 een waarde van gemiddeld 3,7 op een 5-puntsschaal. De onderwijsvisie is sterk in beweging; in dit kader moeten diverse leerlijnen nog verder worden uitgewerkt: het gaat hierbij vooral om de op reflectie en om de op beroepsvaardigheden gerichte leerlijn. Facet 2.4 Studielast voldoende Criteria: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende overwegingen: De opzet van het onderwijssysteem maakt halfjaarlijkse in- en doorstroom mogelijk. Studenten met een mbo-opleiding of (overstappers) vanuit andere hbo-opleidingen kunnen voor een verkorte leerroute in aanmerking komen. Er bestaan duidelijke afspraken voor individuele vrijstellingen en standaardvrijstellingen, die onder meer vermeld staan in de OER, en in Procedure voor vrijstellingen deeltijd (vanaf cohort 2000/2001). Voor de stage kan 30 studiepunten vrijstellingen worden behaald. Hiertoe moet een, mede door het bedrijf ondertekend, formulier worden overhandigd voorzien van bewijsstukken. Het panel heeft dit geverifieerd: uit gesprekken met studenten deeltijd blijkt dat de aanvragen voor vrijstellingen door de opleiding procedureel zorgvuldig behandeld worden. NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 23

24 De informatie over het curriculum en de beoordeling wordt aangeboden via intranet: er geldt in deze een haalplicht. De opleiding biedt alle toetsen minimaal twee keer aan, hanteert een duidelijk toetsrooster en geeft de student (via intranet) na iedere periode de mogelijkheid om de behaalde studieresultaten te bekijken. In de diverse onderwijsdocumenten (zoals de opleidingsschema s, en de studiewijzers) staat de geplande studielast duidelijk vermeld. Aan de andere kant wordt in de kwartaalevaluaties de gerealiseerde studielast gemonitord en er worden verbeteracties geïnitieerd en bewaakt door de kwaliteitscoördinator. Dit blijkt bijvoorbeeld uit diverse kwaliteitsrapporten (per kwartaal) die het panel heeft bekeken. Vanaf 2000 is het systeem van selectie en mentoraat aangescherpt. De opleiding hanteert een bindend negatief studieadvies dat wordt toegekend als studenten na een jaar minder dan 32 studiepunten hebben behaald of als zij na twee jaar hun propedeuse niet hebben behaald. Onderdeel van deze norm is het behalen van zeven studieonderdelen, die qua inhoud en beeld representatief zijn voor de studie. De studievoortgangsbegeleiding in de propedeuse van de voltijdopleiding door mentoren is intensief: er zijn minimaal vier voortgangsgesprekken ingepland. Uit de Fontys Studentenenquête, 2002 blijkt dat studenten tevreden zijn over de algehele studielast ( te doen in de gestelde tijd ), over de begeleiding, de bereikbaarheid van docenten en over de informatie met betrekking tot studiemateriaal, studieresultaten en tentamenroosters. Uit deze enquête blijkt eveneens dat studenten van de voltijdopleiding over de verdeling van de studielast binnen een jaar minder positief zijn. Ook maken voltijdstudenten met wie het panel heeft gesproken, duidelijk dat er naar hun mening soms sprake is van piekbelasting (meestal samenhangend met de op te leveren producten voor de projecten). Bij de deeltijdopleiding is er geen bindend studieadvies. Er werden tot voor kort te (gemakkelijk) vrijstellingen voor domeinkennis gegeven. Studenten van de deeltijdopleiding, met wie het panel heeft gesproken, vinden het ingangsniveau van studenten voor bepaalde vakonderdelen (bijvoorbeeld programmeren) te verschillend. De opleiding erkent deze problematiek: in het zelfevaluatierapport staat vermeld dat per 2003/2004 de domeinvrijstelling is afgeschaft en dat de opleiding met portfolio is gestart. In het document Deeltijdopleidingen Informatica, een visie (maart 2003), is het portfoliosysteem duidelijk en concreet uitgewerkt. Facet 2.5 Instroom voldoende Criteria: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende overwegingen: De instroom in de voltijdopleiding vanaf 1996 vertoont een schommelend beeld en is met 85 instromers in 2002 bijna aanbeland op een dieptepunt. Voor de deeltijd geldt eveneens een lichte schommeling, maar de instroom in 2002 is met 38 instromers in 24 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

25 2002 aan de hoge kant. Over de jaren is de gemiddelde uitval na een jaar in de voltijdopleiding 31,5% en voor de deeltijdopleiding 39%. Er is over deze periode sprake van een hoge gemiddelde studieduur van studiestakers namelijk 1,6 jaar (voltijd) en 2 jaar (deeltijd). Deze kengetallen zijn niet uitgesplitst naar vooropleiding. Wel presenteert de opleiding in het zelfevaluatierapport voor de voltijdopleiding een tabel met (uiteindelijke) slagingspercentages naar vooropleiding. Hieruit komt naar voren dat deze percentages over de periode liggen op: 45% (havisten), 68% (vwo ers) en 67% (mbo ers). De opleiding hanteert de wettelijke eisen voor toelating. Daarnaast kunnen studenten, met onvoldoende vooropleiding, een toelatingsonderzoek aanvragen bij het Loopbaancentrum van Fontys. De opleiding participeert in een aansluitingsproject met toeleverende scholen (het ictaansluitingsberaad) en onderneemt diverse voorlichtingsactiviteiten (de hbo-ict-stage en de herziene voorlichtingspresentatie). Tijdens de propedeuse wordt door de invulling van het mentoraat en de tutoring aandacht gegeven aan: de oriëntatie op studie en beroep en op de geschiktheid voor de studie (bij Beroepsoriëntatie en met de start van het Project Ivision, 2004, 2005). Studenten die in het tweede semester van de propedeuse instromen volgen extra lessen in Programmeren en Systeemontwikkeling. Met deze studenten wordt standaard een intakegesprek gehouden en een persoonlijk leertraject afgesproken. Studenten voor wie Nederlands de tweede taal is, hebben recht op extra tentamentijd en hebben de mogelijkheid tot een reparatieprogramma (in overleg met de docenten Beroepsvaardigheden). De opleiding voert exitgesprekken met studiestakers; op deze wijze wordt feedback verkregen over de onderwijsinhoud en worden verbeteracties doorgevoerd (bijvoorbeeld tijdens de voorlichting het benadrukken van (het gehalte aan) Economie in de opleiding). De uitval onder havisten is groot en de opleiding onderneemt naar deze specifieke categorie instromers tot nu toe weinig gerichte actie. Alumni, met vooropleiding havo, spreken desgevraagd tegenover het panel uit, dat de opleiding te doen was, zij het dat wiskunde en statistiek veel aandacht kostte. De opleiding schrijft in het zelfevaluatierapport dat structureel overleg met het voortgezet onderwijs over de aansluiting ontbreekt; de verklaring hiervoor is dat deze contacten lopen via het aansluitingscentrum van Fontys. Studenten propedeuse vertellen het panel dat de aandacht voor het beroep nog beter kan dan nu gebeurt. Dit probeert de opleiding ondermeer met Ivision te bereiken. Het panel heeft kennis genomen van dit project en vindt het duidelijk van opzet. Facet 2.6 Duur goed Criteria: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 25

26 Het oordeel goed is gebaseerd op de volgende overweging: De opleiding voldoet in de beide varianten aan de formele eis voor de omvang van het curriculum van de hbo bachelor: 168 (oude) studiepunten of 240 credits. De verdeling van deze studiepunten of credits over de leerjaren, periodes, onderwijseenheden en modulen/onderdelen staat beschreven in de opleidingsschema s. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud voldoende Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende overwegingen: De opleiding is bezig met een doorontwikkeling van haar curriculum (Activiteitenplan, FHI, 2004) richting de invoering van competentiegericht en vraaggestuurd onderwijs. Zo wordt er momenteel gewerkt aan het op grotere schaal implementeren van beroepsproducten, aan het beter inbouwen van beroepsvaardigheden in de integrale projecten, aan een grotere mate van verantwoordelijkheid van de student voor zijn of haar eigen plannings- en leerproces en aan het regelmatig toetsen door middel van assessments. In Deeltijdopleidingen Informatica. Een visie (maart 2003) wordt het didactisch concept van de deeltijdse variant nader belicht. Het onderwijs is binnen vastgestelde kaders meer vraaggestuurd van opzet (wisselend niveau en geen vaste volgorde studietrajecten) en er wordt gewerkt met projecten, praktijkopdrachten en portfolio. Bij de portfolio moeten studenten door het vervullen van concrete opdrachten kunnen aantonen dat zij over bepaalde schriftelijke en mondelinge vaardigheden beschikken. Deze situaties worden steeds beoordeeld door de docent. De onderwijsconcepten van het driehoeksmodel en de proef didactische opzet competentiegericht onderwijs zijn in essentie in lijn met de beoogde eindkwalificaties (zoals vermeld in de OER en in het landelijk beroeps-en opleidingsprofiel). Het panel stelt vast dat docenten en studenten zich positief uitlaten over de (nieuwe) werkmethoden en instrumenten, zoals de IP s, het vraaggestuurd onderwijs, de contourcolleges, de rijke leeromgeving en de assessments (met het afchecken van competenties). Studenten geven desgevraagd aan dat de IP s een stijgende lijn vertonen (in complexiteit en samenhang) en dat het meelifteffect weinig kans krijgt (doordat zij bijvoorbeeld zelf de cijfers op basis van aangetoonde individuele inzet moeten verdelen). Ook de studenten van de deeltijd geven aan dat de individuele opdrachten en de groepsopdrachten aansluiten bij hun beroepspraktijk en van nut voor hen zijn. Met name in de deeltijd worden de elektronische discussiegroepen gewaardeerd. Docenten krijgen steeds meer een coördinerende en een begeleidende rol bij het leerproces van de student. De notitie Tutoring en IP s geeft de richtlijnen voor de inhoudelijke vaktechnische begeleiding, de procesbegeleiding, de afspraken in de projectgroep en de typen van beoordeling bij de projecten. 26 NQA Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica

27 In de Fontys Studentenenquête, 2002 scoren de vragen over de tevredenheid met betrekking tot het aantal contacturen, de rol van docenten bij de vaktechnische begeleiding en de procesbegeleiding en het stimuleren van een kritische instellingen bij studenten, positief. Wel ervaren studenten dat er bij de practica te weinig begeleiding wordt gegeven. Dit blijkt uit het gevoerde gesprek van het panel met deze studenten. De onderwijskundige koers is positief, maar nog in ontwikkeling. Enerzijds gaat de invoering van de nieuwe onderwijsvormen gepaard met kinderziektes. Dit blijkt uit diverse notulen en uit het gesprek van het panel met studenten. Zo moeten tutoren bij de invulling van de IP s wennen aan het louter procesmatig begeleiden en moeten de onderlinge werkwijzen beter op elkaar worden afgestemd. Anderzijds komt in de diverse pilots van de onderwijsvernieuwing onvoldoende een samenhangend beeld naar voren. Deels heeft dit te maken met afstemming die in het kader van de hogeschoolbrede onderwijstransformatie BILOBA gaat plaats vinden. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing voldoende Criteria: - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende overwegingen: Uit de opleidingsschema s op de CD-rom en de tabel in het zelfevaluatierapport komt een goede mix in gehanteerde toetsvormen naar voren. De toetsvormen sluiten aan bij de verschillende gehanteerde werkvormen en kennen een goede balans wat betreft individueel en groepsgericht, cognitief en affectief, schriftelijk en mondeling. De toetsvormen voor het nieuwe onderwijs zijn in ontwikkeling: eerste en tweede assessments als toetsonderdelen van het vraaggestuurde onderwijs worden geïmplementeerd. De toetsen/verslagen die het panel heeft bekeken bevatten duidelijke richtlijnen en zijn voorzien van uitwerkingen. Er zijn adequate borgingsmechanismen voor de toetsvormen: intercollegiale toetsing bij schriftelijke toetsen, afname van mondelinge examens door twee vakdocenten, bespreking van de groepsevaluaties in het tutor overleg, analyse van de toetsvragen uit de kwartaalevaluaties door de kwaliteitscoördinator en de betrokkenheid van externe deskundigen bij de afstudeeropdracht. Notulen van de diverse overlegvormen bevestigen in grote lijnen dit beeld. In de informatiebrochures Oriënterende stage voor studenten, augustus-december 2003 en Afstudeerstage voor studenten, augustus-december 2003 staan de rollen en de taken van de bedrijfsbegeleider, de begeleidend docent en de student bij de beoordeling helder beschreven. De student wordt beoordeeld op het proces, het product en een mondelinge presentatie of verdediging. De bedrijfsmentor heeft bij beide stages een adviserende stem bij de beoordeling. Opvallend is het aantal NQA - Fontys Hogeschool, opleiding Bedrijfskundige Informatica 27