Colofon. jaargang 18 nummer 5 mei 2000

Transcriptie

1 Colofon jaargang 18 nummer 5 mei 2000 Redactie Wendy Caan Danièle Gibney Nathalie van Hemert Onno Kaandorp Edwin van de Ketterij Eric-Wubbo Lameijer Maarten Scholtes Deze uitgave kwam tot stand m.b.v. MS Word 5.1/ MS Word 6.0 en Power Macintoshes alsmede een futuristisch doch eigenzinnig kopieerapparaat. Met dankzegging aan de Divisie Scheikunde. Redactieadres De Boelelaan 1083 kamer M HV Amsterdam tel pb@chem.vu.nl URL: PB/index.html Reproductie is toegestaan mits met toestemming van de redactie. Financiële en/of artistieke bijdragen zijn bijzonder welkom.

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Redactioneel... 2 Bestuurlijk... 3 Actueel... 4 Naast de Reageerbuis:... 4 FB swapping... 4 COSMOS... 5 Koninginnedag... 6 ExCie... 8 Column van Raué... 8 Het VCSVU middagsymposium... 9 Citaten AIO-stukje Afgestudeerdenlijst Onze computers Oproep What if...? Verkiezingen FEW Interview met dr. M. Bickelhaupt ExCursie naar Corus Nationale Chemie Olympiade op de VU 17 Puzzel Oplossing Puzzel vorige PB Cursus Irritant: irritant op het lab Verjaardagskalender Redactioneel Hier ligt al weer het een na laatste nummer van de Papieren Binding van dit collegejaar voor je. Dit is daarmee ook het een na laatste nummer dat op de originele manier gemaakt zal worden. Want zoals een aantal mensen al weet, zal de PB vanaf volgend collegejaar bij de drukker worden gedrukt. Hierdoor zal de PB er mooier uit gaan zien en hoeft de redactie niet meer een hele middag te kopieren. Tegelijk met deze verandering willen we een nieuwe voorkant van de PB invoeren. Deze zal voor alle nummers van de PB in een jaar hetzelfde zijn, omdat deze tegelijk (in kleur) worden gedrukt. Het jaar erna kan er een nieuwe voorkant worden gemaakt. Hiervoor zijn we op zoek naar mensen die een leuk idee hebben voor een nieuw logo voor de PB. Heb je dat? Laat het dan weten aan de redactie!!! Verder wensen we jullie nog veel plezier met lezen en...de volgende keer de stukjes voor de deadline in leveren he? De Redactie 2

3 Bestuurlijk In deze episode van de stukjes bestuurlijk ga ik enigszins zeuren. Om precies te zijn over de ONCS. De afgelopen tijd ben ik hoofdzakelijk bezig geweest om mensen achter hun broek aan te zitten over het geld dat ze nog moesten betalen voor de ONCS. Ondanks het feit dat onze penningmeester ruim van te voren een mailtje had gestuurd was de reactie op dit mailtje verwaarloosbaar. Toen hij daarom anderhalve week van te voren nog een herinnering mailde en op het VCSVUbord hing,waren de reacties legio. Men was boos omdat wij niet eerder gewaarschuwd hadden. Enige tijd later werden enkele van deze mailtjes nog gevolgd door een mailtje met verontschuldigingen van de oplettende leden die hun mailbox er maar even op hadden nagekeken. Maar zelfs na deze actie bleef het geld maar druppelsgewijs binnenkomen. Niels sr. had de deadline gezet een week voordat het geld naar Groningen overgemaakt moest worden. Dit bleek geen goed idee te zijn geweest. Astrid en ik hebben twee dagen lang fulltime mensen achter hun kont aan gezeten om het geld van ze te krijgen. Wanneer er namelijk 40 mensen te laat zijn met het betalen van 40 gulden houdt dit in dat de vereniging een risico draagt van 1600,=. Dit kunnen wij niet dragen omdat wij een te kleine vereniging zijn. Vandaar het volgende: de financiele deadlines die gesteld worden binnen deze vereniging zijn met ingang van heden definitief. Als je niet op tijd betaald wordt je inschrijving beschouwd als vervallen. Uiteraard kunnen er natuurlijk verzachtende omstandigheden zijn, maar zeg dit dan in ieder geval even tegen een commissielid of een bestuurslid. En geef nou toe dat het geen kwaad kan om na het eerste verzoek meteen even een overschrijving te schrijven of tikken. de deadline klaar te zijn en er van uit gaat dat het allemaal wel los zal lopen. Ik vind dit een uiterst verbazende houding. In een commissie doe je met zijn allen werk om een bepaald doel te bereiken en in het stukje in de PB kan je gewoon wat achtergrondinformatie geven. Anderen begrijpen lang niet altijd hoeveel werk er in "jouw" activiteit heeft gezeten dus de PB is je uitgelezen mogelijkheid om hier over te berichten. Dus waarom je stukjes voor je houden tot er om wordt gebedeld door de commissie. Schrijf gewoon iets leuks over iets waar je enthousiast over bent. Op die manier geeft ons periodiek een mooie weerspiegeling van alles wat er omgaat in de vereniging, iets wat erg belangrijk is. De PB zorgt namelijk niet alleen voor ons vermaak, maar ook voor sponsorinkomsten. Sponsoren willen namelijk een advertentie in een periodiek. hierdoor worden dus onze sponsorinkomsten hoger en kunnen wij jullie beter van dienst zijn, zoals blijkt uit de aanschaf van lectuur en het feit dat het beleidsweekend kosteloos zal zijn. Vandaar dus hierbij mijn oproep: Zorg ervoor dat je stukjes op tijd binnen zijn bij de PB en wen aan het idee van een deadline. Mijn hoop is namelijk dat de term deadline binnen afzienbare tijd weer haar oorspronkelijke betekenis zal innemen binnen onze vereniging. Niels Jonker voorzitter P.S. Ik heb er zelf net zoveel moeite mee als jullie. Mijn geld voor de ONCS heb ik pas cash betaald na de tweede waarschuwing en ik ben regelmatig een weekend te laat met het bestuurlijk voor de PB. Vandaar met gepaste trots het volgende: dit stukje is geschreven en opgestuurd op 1 mei, 4 dagen voor de deadline. Ik stel voor dat we dit geheel gaan oefenen met de PB. De PB heeft een jarenlange ervaring met onwillige commissieleden, omdat niemand de moeite neemt om voor 3

4 Actueel Misschien hebben jullie het gemerkt dat het rumoerige tijden zijn voor de AC. Zo kan ik na de wijzigingen in de vorige PB, nu vermelden dat Anne Habernickel haar functies als secretaris en webmanager heeft moeten neerleggen. Te gelijker tijd hebben we gelukkig een nieuw lid gevonden in Danièle Gibney, welke nu samen met Niels van de Riet de notulen verzorgd. Het mag wel duidelijk zijn dat de AC behoefte heeft aan een secretaris en een vice-secretaris. Dus mocht je je geroepen voelen voor een verantwoordelijke organisatorische taak, laat het dan even weten. Gelukkig zijn er altijd borrels om op terug te vallen. En zo hadden we 12 april een Divisie borrel nieuwe stijl. Want het zal natuurlijk niemand ontgaan zijn dat er nu voor het eerst een eindtijd te vinden was in de aankondigingen. De Divisie heeft de borrels iets ingekort om zo meer mensen bij elkaar te brengen. Meer plezier per tijdseenheid. Er komen ook weer borrels. Zo zal er 9 mei een Spaans/Mexicaanse borrel zijn (waarschijnlijk al geweest als deze PB uitkomt). Op deze borrel zal er naast het Grolsch bier ook wat speciaalbier en sangria geschonken worden. Ook zal het geheel anders worden aangekleed dan normaal. Deze themaborrel is een pilot en we hopen dat het een succes wordt. De laatste twee borrels dit jaar zullen op 6 juni (ONCS-overlevingsborrel) en 20 juni (slotborrel) plaatsvinden, dus zet deze data alvast in de agenda. Een veel belangrijkere dag is 24 mei! Dit is de dag van de Sportdag. De inschrijfformulieren hangen al aan het VCSVU-prikbord op M1. Komt dus langs en schrijf je team in. Zodat op 25 mei, na voetballen, volleyballen, sprinten, estafette lopen, puzzelen en verspringen, iedereen weer krom kan lopen van de spierpijn. We hopen jullie dus allemaal op de Sportdag te zien! Namens de AC, Joran Beckman Naast de Reageerbuis: FB swapping In januari van dit jaar heb ik via internet een par penvriendinnen gevonden in verre werelddelen. Via homepages en online clubs kun je erg veel mensen tegenkomen. Sommige mensen haden het over 'FBs'. Dit bleek een afkorting te zijn voor "Friendship Books". Deze boekjes worden gemaakt als een paar aan elkaar geniete bladzijden, eventueel met een leuke voorkant. Je schrijft er de naam en adres in van de persoon voor wie het is. Je kunt er één voor jezelf maken, of voor iemand anders. Dat laatste komt vaker voor. De FB stuur je op naar iemand anders die zich hier ook mee bezig houdt. Die zet zijn naam er in, meestal door middel van een adres-sticker, en stuurt het weer door naar een volgende persoon. Dit is FB swapping. Als het helemaal vol is wordt de FB gestuurd naar de eigenaar, dus de persoon voor wie het gemaakt is. Die krijgt dan een klein boekje vol met namen en adressen en kan zien of mensen nog op zoek zijn naar nieuwe swappers of penvrienden. Naast gewone FBs bestaan er nog andere soorten: FSs (Friendship sheets) - Hetzelfde als FBs, maar slechts één bladzijde Deco s - Hier krijg je een hele bladzijde voor jezelf om te signeren Slams - Deze bevatten op iedere bladzijde een vraag die je moet beantwoorden Lyrix - Hierin teken je met een deel van een songtekst Crams - Hier mag je niets anders inzetten dan je naam en adres en eventueel je leeftijd. Ik houd me per snailmail het meeste bezig met FBs en Deco s. Via ruil ik FBs en slams, met als gevolg dat ik soms een heeeeeele volle mailbox heb. Internet en zijn ook de beste 4

5 manieren om met nieuwe swappers in contact te komen. Ik ben lid van een paar internet-clubs en mailinglists waar hosted swaps plaatsvinden. Je krijgt dan iemand toegewezen die je voor een bepaald thema iets stuurt. Omdat deze lijsten gecontroleerd worden, ben je er ook zeker van dat je altijd iets terug krijgt. Mocht er iets misgaan, dan kun je meteen contact opnemen met de persoon die de swap georganiseerd heeft. In de praktijk komen er helaas maar heel weinig volle FBs terug. Mensen die het bijgehouden hebben beweren dat slechts zo n 10% van het totaal aantal gemaakte FBs bij de rechtmatige eigenaar terugkomt. Dit duurt ook vaak belachelijk lang. Ik heb er nu één thuis liggen die ik vol heb gemaakt. De eigenaar is toevallig iemand uit de Bijlmer, maar deze FB is ondertussen de hele wereld over gereisd. Er staat geen datum op wanneer hij gemaakt is, maar een eind voorbij het midden heeft iemand getekend in 1996! Dat betekent dat het heel goed zou kunnen dat deze FB gemaakt is vóór Wie weet is er in de tussentijd wel een vliegtuig geland op het huis van de eigenaar! Omdat dit dichtbij is, kan ik het adres controleren, maar voor iemand in Amerika kom je er maar moeilijk achter. Daarom raakt er helaas veel kwijt. Een tip is dan ook om je FBs niet mega-supergigantisch-groot te maken, want dan krijg je ze echt nooit meer terug. Het leukste aan FB swapping is dus niet het terugkrijgen van volle FBs. Wat er wel heel erg leuk aan is, is zien waar zo n stukje papier nou allemaal al geweest is. Ik kreeg laatst bijvoorbeeld een van een meisje uit Duitsland die een FB had getekend die ik voor iemand anders had gemaakt. Je komt ook allemaal verschillende mensen tegen. Ik ruil nu met mensen uit de VS, Canada, Nieuw Zeeland, Australië, Japan, Duitsland en België. Met sommige van deze mensen schrijf ik ook, andere zijn alleen swapper-pals. En dan ruil ik nog met mensen uit willekeurige landen via de hosted swaps. De meeste swappers zijn meisjes en vrouwen tussen de 14 en 40. Ik denk dat dit er toch iets mee te maken heeft dat er een knutselfrutsel element in zit. Dat lijkt een vooroordeel, maar het valt vast wel uit te leggen in termen van linker- en rechterhersenhelften. Als je meer wil weten, neem dan eens een kijkje op mijn homepage: o.html. Ook kun je even kijken naar een paar deco s die ik gemaakt heb voor een georganiseerde swap met als thema chocolade : k.html Happy swapping, Eva COSMOS De winst die de COSMOS maakt met het bakken van bitterballen en frikandellen op borrels wordt gebruikt voor donaties aan doelen in verschillende derde wereld landen. Onlangs is er weer geld overgemaakt naar een aantal van onze doelen. De school in Nepal, waar vorige keer over gesproken is, ontvangt een donatie van f 2000,-. Ook wordt er f 1000,- overgemaakt naar de VVK/OC in het hoofdgebouw. Binnenkort wordt de jaarlijkse AC sportdag gehouden. Op deze sportdag organiseert de COSMOS een sponsorloop. Het geld dat wordt opgehaald op deze sponsorloop zal worden gedoneerd aan ons doel in Bolivia. Dit was ook het doel van onze sponsorloop van vorig jaar. Het project in Bolivia betreft een school, waarin ons geld wordt gebruikt voor onder andere het opknappen van de WC s en de lokalen. Tenslotte nog een wat mededelingen betreffende de leden van de COSMOS. Wegens hun afstuderen zijn Eelco Ruiter en Arjen Bader gestopt met hun COSMOS werkzaamheden. Bij deze wil ik hun, 5

6 namens de COSMOS, bedanken voor hun inzet van de afgelopen jaren. Ook hebben wij een nieuw lid mogen verwelkomen. Evert-Jan Sneekes, een tweedejaars die al vol enthousiasme aan het bakken is geslagen. Tenslotte wil ik nogmaals iedereen oproepen om zich in te schrijven voor de sponsorloop. De intekenlijst hiervoor hangt op M1. Koninginnedag Koninginnedag, of te wel de-dag-waaropik-mijn-rotzooi-aan-jouw-verkoop. Het blijft grappig om te zien hoe de Nederlander denkt. Z n huis vol rotzooi bewarend tot die ene dag dat het verkocht kan worden zonder gezichtsverlies ten aanzien van de buurt. Ach, de kinderen moeten toch wat te doen hebben, ze mogen zo n traditie niet missen. Zonder Koninginnedagverkoop heb je geen goede opvoeding gehad. En dus liggen er weer kleden vol troep op straat. Op zich allemaal best aardig, je worstelt je door een menigte terwijl je al struikelend probeert te kijken of er daadwerkelijk niet iets tussen staat dat de moeite waard is om van een kwartje af te dingen naar een dubbeltje. Maar helaas, je bent al doorgestruikeld als je iets ziet en terug gaan is geen optie. Dit is zoals ik Koninginnedag beleefde in Amsterdam Noord, normaliter besproken als het Boeren Amsterdam, want wie gaat daar nou naar toe. Op Koninginnedag is de totale bevolking van Amsterdam Noord (meer dan mensen) te vinden op het Buikslotermeerplein. Allen die daar niet zijn, kun je vinden rond het Leidseplein. Rond het Leidseplein en het Vondelpark kun je de rest van Nederland ook tegen komen. Stampend druk walst de menigte het spaarzame gras in het Vondelpark plat. Zonder controle over de richting lopen mensen rond. Dit is een reden voor veel Amsterdammers om op Koninginnedag hun geliefde stad te verlaten en een rustig plekje op te zoeken. Zo heb ik het dit jaar ook gedaan. Ik ben naar Middelburg en Vlissingen geweest. Iets verder was even niet beschikbaar. Ze vieren daar ook Koninginnedag en verkopen ook de rotzooi waar men op dat moment van af moet. Een groot verschil met de randstad is dat je er kunt bewegen in de richtingen die je zelf kiest. Je kunt er zelf fietsen, of met de auto langs de terrasjes rijden. De heerlijke rust in druk Vlissingen. Ik heb werkelijk genoten daar. Eerst een kort bezoek aan Michiel de Ruijter, toen even over de vrijmarkt heen en weer gelopen en daarna op het terras in de zon, terwijl er vlak voor je neus mensen zo n 60 m gelanceerd worden aan een elastiekje. Heerlijk zonnetje en natuurlijk een biertje, want dat hoort er dan bij. Na enkele uren terras nog een bezoek aan Meneer de Ruiter om uit te kijken over de nog open zijnde Schelde. Bootjes varen voorbij. Na enige tijd waren er voldoende boten voorbij gekomen en moest er gegeten worden. Op de Markt in Middelburg, met het historische Zeeuws volksdansen voor de deur, een restaurantje gevonden waar naar voldoening gegeten kon worden. Zo kan Koninginnedag ook zijn. Dus voor een ieder die er eens tussen uit wil, weg van alle drukte, raad ik Zeeland aan. Daar gebeuren de gewone dingen, maar net iets minder gehaast dan hier. Joran 6

7 Woensdag 24 mei: COSMOS Sponsorloop Tijdens de AC-sportdag De inschrijfformulieren hangen aan het VCSVU prikbord op M1. Degene met de meeste rondjes, en degene die het meeste geld ophaald wint een bitterballen strippenkaart! 7

8 ExCie Hoi allemaal! De laatste tijd is het redelijk rustig geweest. Er is een excursie geweest met het ACD naar Corus (voorheen hoogovens). Dit was zo goed bevallen, dat we nogmaals een gezamenlijke "trip" gaan maken. Ditmaal naar de kerncentrale in Borselle op 27 juni. De inschrijflijst hing nog maar een half uur op M1, of hij stond al geheel vol. Het leek wel alsof men bij het M1 bord was blijven slapen om een plaatsje te kunnen reserveren. Vandaar dat we ook een gezamenlijke lezing gaan proberen. Het hoe, waar en wanneer krijgen jullie nog allemaal te horen. De dag der ExCie vergadering gaat binnenkort veranderen. We gaan dit keer de maandagmiddag uitproberen om Met zeer veel verdriet nemen we afscheid van onze voorzitter Arjen Bader. Omdat hij binnenkort afstudeert laat hij ons in de steek. We zullen hem missen! Kim zal hem opvolgen. Binnenkort zullen waarschijnlijk meer mensen van de ExCie afstuderen. Het zou gezellig zijn als nieuwe mensen de ExCie willen komen versterken. Iedereen is welkom om een vergadering bij te wonen op onze nieuwe vergaderdag maandag middag. Groetjes van de ExCie, Yvonne. Column van Raué Multidisciplinariteit In veel rapporten en verhandelingen over de ontwikkeling van wetenschappelijk onderzoek vindt je tegenwoordig het woord multidisciplinariteit. Wetenschappelijke vooruitgang, zo wordt gezegd, vindt vooral plaats daar waar verschillende disciplines worden gecombineerd om een probleem aan te pakken. In dit stukje wil ik daarvan twee voorbeelden geven die de laatste tijd in het nieuws zijn geweest. Een eerste voorbeeld heeft betrekking op het kankeronderzoek. De ontwikkeling van een kankercel gaat gepaard met veranderingen in de structuur van de cellen. Helaas zijn deze veranderingen aanvankelijk zo miniem dat ze niet met het blote oog zichtbaar zijn. Er moet een stukje weefsel worden weggehaald (een biopsie) om via microscopisch onderzoek te kunnen vaststellen of er van afwijkingen sprake is. Natuurkundigen van het Massachusetts Institute of Technology in Boston hebben nu echter een methode ontwikkeld gebaseerd op lichtverstooiing waarmee kankercellen in een vroeg stadium kunnen worden opgespoord. Via een endoscoop, een biopsie is dus niet meer nodig, wordt licht op het weefsel gestraald dat met name door de sterk vergrote kernen in vroege kankercellen wordt verstrooid. Kleur en intensiteit van dit direkt verstrooide licht geven informatie over de (abnormale) structuur van de celkernen. Een belangrijke verbetering werd bereikt door gebruik te maken van gepolariseerd licht. Allereerst verschaft de draaiing van de polarisatierichting van het direkt verstrooide licht extra informatie over de aard van de structurele afwijkingen. Ten tweede kan op deze manier de signaal/ruis verhouding aanzienlijk worden verbeterd. Licht dat dieper in het weefsel binnendringt, en dus een veel langere weg aflegt dan het direkt verstrooide licht, wordt namelijk gedepolariseerd en is daarmee relatief eenvoudig uit te filteren. De met deze optische methode als verdacht aangemerkte cellen bleken inderdaad bij cytologisch onderzoek allemaal duidelijke afwijkingen te vertonen. Er wordt nu hard gewerkt om 8

9 de methode klinisch bruikbaar te maken. Als dat lukt zullen de overlevingskansen van de patient behoorlijk vergroot worden. Als tweede een voorbeeld uit de wereld van de genomics. Zowel in fundamenteel onderzoek als in de medische diagnostiek wordt meer en meer gebruikt gemaakt van DNA analyse met behulp van de zogenaamde micro-array techniek. Kort gezegd komt deze techniek erop neer dat een groot aantal stukjes DNA, elk karakteristiek voor een bepaald gen, op een klein plaatje silicium of glas wordt vastgehecht, een DNA chip. Met behulp van deze chip kan bijvoorbeeld de expressie van een groot aatal genen tegelijk worden geanalyseerd of kan worden vastgesteld of een bepaalde genetische afwijking in het DNA van een patient aanwezig is. In het Canon Research Center in Japan - jawel die firma van de camera s en de printers - heeft men kans gezien door toepassing van de Bubble Jet techniek het aantal stukjes DNA dat op één chip kan worden gezet met ongeveer een factor 10 te verhogen tot zo'n Dit is mogelijk geworden doordat de druppel-grootte bij bubble-jet printing veel kleiner is dan bij de techniek die tot nu toe werd toegepast voor het maken van de DNA chips. Daarmee komt een situatie binnen bereik waar alle genen van bijvoorbeeld de mens op één chip passen.om de productie van DNA chips te versnellen zou het aantal kanaaltjes van de printkop groter moeten worden gemaakt en moet vooral een methode worden gevonden om de kanaaltjes na het 'printen' van elk stukje DNA snel en grondig schoon te maken. Mogelijk dat zo ook de prijs van DNA chips, die nu nog zo rond de Fl per stuk ligt, behoorlijk omlaag kan worden gebracht. Prof. dr. Dick Raué voorzitter Divisie Scheikunde Het VCSVU middagsymposium Op woensdag 22 maart gaf de VCSVU een middagsymposium met als titel Vertrouwen in de wetenschap:trends en toekomst in de Chemie. Na een inleiding van een enigszins nerveuze Niels Jonker was het de beurt aan prof. dr. Valerio, met een interessante lezing over de toekomst van gentherapie. Hij wist het geheel op een duidelijke manier uiteen te zetten. Vervolgens was prof. dr. Irth aan de beurt, die vertelde over de mogelijkheden om traditionele analysetechnieken te combineren met biologische mogelijkheden. Ook deze lezing was goed te volgen, en ook best de moeite waard. Als laatste voor de korte pauze was er een lezing van prof. dr. Meijer van de TU Eindhoven, die praatte over supramoleculaire systemen. Persoonlijk was ik na een minuut of 10 de draad van het verhaal kwijt, maar dat is waarschijnlijk meer te danken aan een vermoeide redacteur dan aan prof. dr. Meijer. Na een korte pauze was er dan onze eigen prof. dr. Timmerman, met een licht ironische blik naar verleden en toekomst. Om het officiele gedeelte gepast af te sluiten was er nog een discussie onder leiding van prof. ir. Tuininga. Vooral de toekomst van het onderwijs werd hierin besproken. Zoals verwacht, werd de middag afgesloten met een borrel. De VCSVU was er in geslaagd om een interessant programma op te stellen, dat zeker voor herhaling vatbaar is. Maarten Scholtes 9

10 Citaten Sander: "Ik trek een kort rokje aan op mijn buluitreiking." Niels jr.: "Ik kijk mensen gewoon lief aan en dan doen ze wel wat ik wil." Kim: "Misschien moeten we maar een eerstejaars excursie organiseren, naar een chocoladefabriek of zo." Zappey (tegen onoplettende blonde student): "Hallo, ben je daar?" Yvonne even later: "Hee, die is wel leuk voor de PB, bij diktaten." Gabrielles moeder tegen Gab over het AC-weekend: "Moet jij dan ook meebetalen aan de drank? Maar je drinkt helemaal niet!" AIO-stukje Fosforescentie Detectie in Capillaire Elektroforese Mijn onderzoeksproject is gericht op de implementatie van fosforescentie detectietechnieken in capillaire elektroforese (CE). Hierbij worden zowel conventionele detectoren als lasers toegepast. CE is een verzamelnaam voor een aantal scheidingstechnieken met hoge scheidingsefficiëntie, die voornamelijk gericht zijn op het scheiden van ionogene en polaire verbindingen, hoewel met toepassing van micellen in de buffer ook apolaire verbindingen gescheiden kunnen worden. CE-technieken worden veel gebruikt voor analyse in biologische matrices, maar ook milieumonsters kunnen in aanmerking komen. In het laatste decennium heeft CE zich een eigen plaats verworven naast gevestigde technieken als vloeistofchromatografie (LC) en gaschromatografie (GC). Bij capillaire zone elektroforese (CZE) vindt scheiding plaats doordat de geladen deeltjes met verschillende snelheden door het capillair bewegen onder invloed van een aangelegd elektrisch veld (typisch enige tientallen kv over 1 meter capillair). Een nadeel van CE is de smalle weglengte die beschikbaar is voor optische detectie; de interne diameter van een capillair is typisch 50 tot 100 µm. Een detectiemethode als absorptie is daardoor nogal ongevoelig; de concentratie detectielimieten zijn i.h.a. niet lager dan 10-6 M. Er is daarom veel belangstelling voor nieuwe, gevoeligere detectiemethoden. Een zo n methode is fosforescentie detectie. De methode is gebaseerd op de aanwezigheid van een fosforescerende stof in de scheidingsbuffer. Twee fosforescentie modes zijn van belang, nl. gesensiteerde en gequenchde fosforescentie. Alleen de laatste methode wordt hier besproken. In de gequenchde fosforescentie mode wordt de fosforescerende stof m.b.v. licht in een aangeslagen toestand gebracht. Vanuit de triplettoestand kan dan licht van een langere golflengte uitgezonden worden, m.a.w. emissie van fosforescentie treedt op. Deze emissie kan verhinderd worden als er interactie met andere moleculen ( quenchers ) plaatsvindt, waarbij stralingsloos verval naar de grondtoestand plaatsvindt. Analytes met quenchende eigenschappen kunnen door die interactie dus (op indirecte wijze) gedetecteerd worden. In het elektroferogram zijn ze als negatieve pieken zichtbaar (zie Figuur 1). Figuur 1: Elektroferogram van enige dithio-carbamaten. Buffer: 25 mm boraat, 20 mm biacetyl, 1 mm 1,5- naftaleendisulfonaat, ph

11 500 phosphorescence intensity (mv) t (min) Een groot voordeel van de methode is dat de diameter van het capillair nauwelijks van invloed is op de gevoeligheid: zolang er maar een voldoende sterke fosforescentie achtergrond is en de stoffen effectieve quenchers zijn is gevoelige detectie mogelijk (detectielimieten ~ 10-8 M). Omdat moleculair zuurstof een effectieve quencher is moet onder zuurstofvrije condities gewerkt worden. Daarom is een aangepaste CE opstelling nodig. In deze opstelling wordt de buffer gedeoxygeneerd m.b.v. stikstofgas. Injectie van het monster vindt plaats vanuit een interface. Een nadeel van deze opstelling is de relatief lange opstarttijd die nodig is om een stabiele basislijn te verkrijgen en het minimaal benodigde sample volume (1-2 ml). Daarom wordt een alternatief gezocht voor het doorleiden van stikstof. Het is mogelijk om te deoxygeneren door zuurstof weg te laten reageren met biacetyl (fosforescerende stof) in aangeslagen toestand. Om het biacetyl aan te slaan wordt gebruik gemaakt van een kleine Nd:YAG laser, die frequentie verviervoudigd is (λ = 266 nm). Het is tevens de bedoeling om deze laser voor detectiedoeleinden te gaan gebruiken (laser-geïnduceerde fosforescentie). Naast technische verbeteringen van de methode wordt ook gewerkt aan uitbreiding van het toepasbaarheidsbereik. Bekeken is welke CE buffers compatible zijn met de methode en in welk ph bereik de methode gebruikt kan worden. Tot nu toe is gebruik van de methode boven ph 9.0 niet haalbaar omdat biacetyl niet stabiel is boven deze ph. Er zijn al testen gedaan met gebromeerd naftaleensulfonaat. Deze stof geeft wel resultaten bij extreem alkalische phwaarden. Tenslotte wordt natuurlijk gekeken naar de analyte klassen die met fosforescentie detectie gemeten kunnen worden. Voorbeelden hiervan zijn naftaleensulfonaten, (di)thiocarbamaten, hydroxybenzoëzuren en nitrofenolen. Koos Kuijt Afdeling Analytische Chemie en Toegepaste Spectroscopie, Laserlab 11

12 ADVERTENTIE CAFE DE BIECHT HIERZO 12

13 Afgestudeerdenlijst v Eelco Ruijter hoofdvak: organische chemie, bijvak: moleculaire toxicologie v Mohammed N. Abid Hussein hoofdvak: moleculaire farmacologie v Arjen N.Bader hoofdvak: analytische chemie, bijvak: fysische chemie v Edward J. Crain hoofdvak: moleculaire toxicologie, bijvak: biochemie v Saskia A.G. Lambrechts hoofdvak: fysische chemie, bijvak: fotodynamische therapie v Joost N.P. van Stralen hoofdvak: theoretische chemie, bijvak: fysische chemie v Nicoline Verweij hoofdvak: farmacochemie (synthese) Onze computers Het is een feit dat de computers in R117 heel wat te wensen over laten. Studenten mijden de twaalf machines en terecht: Wanneer je twee minuten moet wachten om Word te starten; vijf minuten om je mail binnen te halen; tien seconden om alleen maar een folder te openen, dan is de lol er snel af. Overigens staat mijn record om een Word-bestand te bewaren op vijtien minuten. Er stond weliswaar een geheugenvretend kleurenplaatje in, maar vijtien minuten duurt wel heel erg lang. De computers bij de labzalen, in N177, zijn sneller. Dit wordt niet alleen veroorzaakt door de hogere processorsnelheid (120 i.p.v. 60 MHz), maar ook doordat ze gebruik maken van oudere versies van Word, Excel en het besturingssysteem MacOs (7.6). Nieuwere, uitgebreidere programma s stellen hogere eisen aan de computer die daardoor trager functioneert. Om conversieproblemen te voorkomen is besloten op alle computers MacOs 8.5 te installeren. Ook op computers die het eigenlijk niet aankunnen, zoals de 60 MHz computers in R117. Zodra het systeembeheer er tijd voor kan vrijmaken, krijgt ook de N-gang MacOs 8.5. De conversieproblemen zijn dan weliswaar verleden tijd, maar de computers werken langzamer. Niet alles is kommer en kwel: In KA226 en KA234 staan zeven snelle computers. Het is jammer dat veel studenten niet weten dat die computers voor hen bestemd zijn. Bij deze heb ik een aantal hierop geattendeerd. De computers op KA2 bieden een snelle toegang tot het net, haperen niet onder Word en hebben grote beeldschermen, kortom het zijn ideale computers om op te werken. Maar het zijn er maar zeven, die dientengevolge vaak bezet zijn. Binnenkort blijven deze computerruimtes trouwens tot negen uur geopend. Dus als je zeker wilt zijn van een snelle computer, weet je nu een rustig tijdstip. Ondertussen werkt de divisiedirectie eraan om onze computersituatie te verbeteren. Het is de bedoeling dat 1 september, net op tijd voor de nieuwe eerstejaars, vierentwintig nieuwe studentencomputers in gebruik worden genomen. Zij komen te staan in de P3- gang, die nu nog wordt verbouwd. Ik voorzie een computermekka voor de student. Eén ding is nog niet duidelijk, namelijk of die nieuwe computers Macs of PCs moeten worden, of misschien wel allebei. Het laatste zal de computerbeleidscommissie aan de divisiedirectie adviseren. Maar of die dat besluit overneemt is nog lang niet zeker; de divisiedirectie geeft namelijk de voorkeur aan het één of het ander. Mocht 13

14 besloten worden tot een overstap naar PCs, wees dan niet bevreesd vanwege je Mac-bestanden. De snelle Macs uit de KA-gang blijven sowieso in gebruik. Verder denkend is er zelfs een mogelijkheid dat onze divisie in de toekomst gebruik mag maken van de computerzalen van Wiskunde en Informatica. Per slot van rekening ligt P3 daar pal naast. En beide divisies behoren tenslotte tot dezelfde faculteit, tot Exacte Wetenschappen. Bijkomende voordelen voor de scheikundestudenten zijn de langere openingstijden - W&Icomputerzalen zijn tot 22:30 uur geopend. En W&I heeft een helpdesk, iets wat scheikunde ontbeert. Het moge duidelijk zijn dat er met de studentencomputers heel wat staat te gebeuren, Wim Feijen. Oproep Aan alle creatievelingen Voor wie het nog niet gehoord heeft in de wandelgangen, de PB gaat volgend jaar gedrukt worden bij de huisdrukker van de VU. Goed nieuws natuurlijk, vanaf september is de PB leesbaar, recht uitgelijnd en zijn de nietjes een stuk minder gevaarlijk. Om onze nieuwe verschijning te vieren willen we een nieuwe voorkant, maar daar hebben we hulp bij nodig. Als redactie bezitten wij wel enige mate van creativiteit, maar die uit zich het liefst op schrift, grafisch zijn wij een stuk minder begaafd. Dus willen wij horen van iedereen die designgeoriënteerd is en die het wel ziet zitten om zijn of haar creatie elke dag op M1 te zien. Spreek een redactielid aan of stuur een mailtje naar het bekende adres. What if...? What if I smiled at you In passing, half way down the hall When I had done my best to accidentally find you Would you meet my eyes, and slowly look behind you? Would you nod? Would you notice me at all? What if I made you laugh If you chanced to overhear something I said Not supposed to humour who t was meant for Would it make you smile a hundred times again or Would the words immedeately leave your head? What if I kissed you Gently, just a brush you could forget Would you reciprocate, or turn your face away? I ll try to find the answer out one day But I don t think I want to know just yet. Danièle Danièle 14

15 Verkiezingen FEW Je hebt pas een envloppe met een stemformulier voor de studentenraden gekregen. Het is de bedoeling dat je met dit formulier onder andere stem gaat uitbrengen op een van de kandidaten voor de FSR. (FSR = Facultaire Studentenraad). Waarom zou je dat doen? Via de FSR heb je als student invloed op het beleid van de faculteit. Hierbij kun je denken aan onderwijsbeleid, de bibliotheek, computerruimtes enzovoorts. Een FSR die door veel studenten gesteund wordt heeft invloed. Daarom is jouw stem van groot belang. Heeft de FSR ooit wel iets bereikt? Zeker! Dit jaar zijn bijvoorbeeld de openingstijden van de bibliotheek verruimd, mede door toedoen van de FSR. Ook zijn de regels voor de betafinanciering in het vijfde jaar versoepeld. Reden genog om te gaan stemmen. Hoe stem ik? Je hebt een stemformulier thuisgestuurd gekregen. Op dit formulier kun je voor zowel universitaire als facultaire studentenraad aangeven, welke kandidaat je voorkeur heeft. Daarna kun je het formulier in de portvrije envelop terugsturen, of in een van de stembussen op de VU deponeren. In het W&N-gebouw staat een stembus voor het servicepunt op de begane grond (M0). Meer informatie? Kijk op Interview met dr. M. Bickelhaupt Een van de nieuwere gezichten binnen onze divisie is dat van dr. Matthias Bickelhaupt. Hij is 34 jaar oud en sinds november 1999 Universitair Docent (UD) bij de afdeling Theoretische Chemie. Omdat hij hier tijdens zijn studie ook zijn hoofdvakstage gelopen heeft, is het eigenlijk een beetje terugvan-weggeweest. De reden dat hij Scheikunde is gaan studeren is simpel: Gewoon omdat het de centrale natuurwetenschap is, je kan er alle kanten mee op. Je kan zowel gaan kijken naar de moleculaire basis van het leven, als bestuderen waarom de ene reactie wel verloopt en de andere niet. Daarom heeft hij toen ook gekozen voor een hoofdvak Theoretische Chemie, omdat hij wilde weten waarom dingen gaan zoals ze gaan. Als bijvak heeft hij organische chemie gedaan. Na zijn studie aan de VU is hij gaan promoveren aan de Universiteit van Amsterdam bij de groep van prof. Nibbering. Daar werkte hij vooral aan reacties in de fysisch organische gasfasechemie. Dit rekenen aan deze gasreacties is makkelijker dan aan reacties in oplossing, omdat je in de gasfase geen rekening hoeft te houden met het oplosmiddel. Tijdens zijn promotie deed hij al erg zelfstandig zijn onderzoek, dit ging tijdens zijn postdoc periode ook zo verder. Hij is in Duitsland, Canada en de VS geweest. In de VS heeft hij voor prof. Hoffmann gewerkt, die in 1981 de Nobelprijs had gewonnen. Ook is hij nog een jaar postdoc op de VU geweest bij prof. Baerends. Na een paar jaar postdoc te zijn geweest werd hij een soort tijdelijke UD aan de Universiteit van Marburg in Duitsland. Dit tijdelijke karakter is in Duitsland heel normaal. Je moet daar namelijk 15

16 eerst een proeve van bekwaamheid afleggen op het gebied van onderzoek en onderwijs, ook wel habilitatie genoemd. Je wordt dan voor een collegezaal gezet en moet dan maar college gaan geven. De studenten moeten dan feedback geven over wat er wel en niet goed is. Bickelhaupt heeft ook verschillende vakken gegeven, zoals Chemische Binding, voor ongeveer een man of tien, maar ook Algemene & Anorganische Chemie voor Biologen, voor 200 man. In Duitsland hield hij zich uiteraard ook met zijn onderzoek bezig. Dit onderzoek richtte zich op 3 dingen: De moleculaire herkenning van DNA, en dan vooral hoe de non-covalente bindingen in het DNA, zoals waterstofbruggen en hydrofobe interacties tot stand komen. Het begrijpen van elementaire reacties, wat uiteindelijk leidde tot onderzoek aan homogene katalyse. Algemene chemische theorieën en dan vooral de archetypische problemen zoals aromaticiteit. Aromaticiteit was en is nu nog steeds, een erg vaag begrip. En ook al ligt het succes ervan ten dele in de vaagheid, toch is het zoeken naar een goede, minder vage, verklaring een spannende onderneming, en hij probeert te onderzoeken wat het nu precies is en hoe zo n benzeenring bijvoorbeeld zo n regelmatige zeshoek wordt. Zoals gezegd, is hij nu weer terug op de VU. Hier heeft hij een aantal redenen voor gehad, zo sprak de groep waar hij mee werkt hem erg aan, kreeg hij hier een vaste baan, vond hij de VU zelf ook leuk en zij eigen onderzoek in Marburg sloot goed aan op wat hier al was. Het feit dat zijn vrouw hier postdoc is, ze werkt aan het DNA project, geeft geen problemen, wat mensen overigens wel vaak vragen. Het is eigenlijk wel makkelijk om allebei chemicus te zijn. Verder vind hij de sterke kant van de VU ook gelijk de zwakke kant: Alles is hier erg goed georganiseerd, maar er zijn erg veel regels en het wordt soms een beetje overgeorganiseerd. In Marburg moesten de studenten het gewoon doen met een bepaald aanbod van colleges en practica, waar ze dan hun eigen studierooster uit konden samen stellen. Hier studeren is wel efficiënter dan in Marburg, je krijgt in kortere tijd meer vakken. In Marburg zijn de studenten echter zelfstandiger, omdat ze meer dingen zelf moeten regelen of opzoeken. Dat is echter ook niet alles, een combinatie van beide systemen lijkt me het beste. De plannen die hij heeft nu hij hier werkt zijn vooral het doorstarten van het onderzoek wat hij ook in Marburg heeft gedaan. De studenten zullen hem echter vooral leren kennen door het college Chemische Informatica. Dit college wil hij verder perfectioneren, want als je dat 1 keer gedaan hebt is het natuurlijk nog niet perfect. Hij zal het in ieder geval anders doen dan hoe het vroeger gedaan is. Veel studenten vinden trouwens, vooral in het begin van dit college, dat het erg zinloos is, omdat ze denken dat ze toch nooit moeten programmeren later. Het programmeren op zich is echter niet het enige doel van de cursus. Je kan er later natuurlijk ook zelf programma's mee schrijven om bijvoorbeeld grote hoeveelheden data te manipuleren. Je komt het uiteindelijk toch overal tegen, of je programmeert zelf, of je moet het in ieder geval kunnen begrijpen als je er mee te maken krijgt. Je leert ook op een bepaalde manier problemen op te lossen door analytisch te denken., aldus Bickelhaupt. Ook zal hij de nieuwe cursus Computation Chemistry op gaan zetten die in het kernprogramma van het vijfjarig curriculum zit. Tijdens het gesprek is duidelijk te merken dat Bickelhaupt erg enthousiast is over zijn vak. Dit hoopt hij ook aan zijn studenten mee te kunnen geven, al vindt hij wel dat dit enthousiasme al in zekere mate aanwezig moet zijn. Een 16

17 van de belangrijkste eigenschappen die een student moet bezitten is nieuwsgierigheid, vindt hij. Wat hij aan studenten mee wil geven is dat ze zelf op zoek gaan naar de antwoorden en dat ze zich vooral verdiepen in wat ze interessant vinden, iets waar de meesten van ons het wel mee eens zullen zijn. Danièle & Edwin ExCursie naar Corus Op dinsdag 18 april was het dan zover, de eerste excursie die werd georganiseerd in samenwerking met het ACD (Amsterdams Chemisch Dispuut) aan de UvA. Het betrof een bezoek aan Corus (ontstaan uit de fusie tussen British Steel en Hoogovens ) te Ijmuiden. Nadat iedereen zich om uur rond de VCSVU-kamer had verzameld (zelfs de schrijver van dit stukje was voor de verandering op tijd!), werd eerst nog een verdwaalde hogerejaars opgepikt op Sloterdijk en vervolgens de treinreis naar Beverwijk in gezet. In de trein hadden we ons bij onze mede-chemielotgenoten van de UvA gevoegd en, op station Beverwijk aangekomen, werd het hele gezelschap met een comfortabele touringcar richting Corus vervoerd. Daar aangekomen bleek al snel dat het beeld van mannetjes in overal en lieslaarzen, die de hoogovens met een schep staan vol te gooien, niet erg juist is. Integendeel, Corus is een modern en uitgestrekt (letterlijk en figuurlijk) bedrijf waarbinnen tal van beroepstakken terug te vinden zijn. Ook als chemicus kun je er uitstekend terecht. Dat laatste bleek wel uit het welkomswoord door twee chemici. Deze mannen wisten, ondersteund door een leuk verkooppraatje en een power-point presentatie, het bedrijf positief naar voren te brengen. Allemaal heel aardig natuurlijk, maar opmerkelijk genoeg konden ze op een simpele vraag als Wat stelt het teken van Corus nu eigenlijk voor?, geen antwoord geven. Hierna stonden een korte rondrit over het bedrijfsterrein, een bezoek aan de warmbandwalserij en een bezoek aan Research, Development & Technology op het programma. De dag werd afgesloten met een borrel (helaas zonder warme hapjes). Tegen 18 uur ging iedereen per spoor weer terug naar huis. Zo kwam een geslaagde excursie ten einde en is een samenwerking met het ACD zeker voor herhaling vatbaar. Jammer was dat de scheiding ACD- VCSVU gedurende vrijwel de gehele dag zichtbaar bleef. Maar ach ja, misschien is een heftig feest toch meer geschikt voor een intensieve kennismaking. Stijn Druijts Nationale Chemie Olympiade op de VU Van 15 tot en met 22 juni wordt de eindronde van de Nationale Chemie Olympiade gehouden bij ons op de VU! Gedurende deze week zullen twintig VWO-scholieren getoetst en klaargestoomd worden voor de internationale Olympiade. De meesten hebben net hun eindexamen achter de rug, maar elk jaar krijgen ook de beste vijf vijfdeklassers een kans. Deze twintig deelnemers zijn geselecteerd uit zo'n 500 leerlingen uit heel Nederland met behulp van twee voorrondes. De eerste voorronde is iets makkelijker dan het eindexamen, de tweede is ongeveer even moeilijk als het eindexamen. Het is de eenentwintigste keer dat de Olympiade nationaal wordt gehouden. De VU was ook in 1992 gastheer. 17

18 Inhoud in grote lijnen In één week tijd zullen de leerlingen veel om handen hebben. Een greep uit de theorie: kristalveldtheorie, thermodynamica, NMR, massaspectrometrie, Grignardreacties. Maar ook zal de nodige tijd in de labzaal doorgebracht worden. Bovendien is er tijd ingeruimd voor cultuur en sport. Dinsdag 20 juni wordt de opgedane kennis getoetst met een aantal theorievragen. Deze toets duurt de gehele ochtend, en bepaalt 60% van de eindscore. Woensdagmiddag 21 juni moeten de handen uit de mouwen tijdens een vier uur durende practicumtoets. Dit lijkt lang, maar de ervaring leert dat zelfs de allersnelsten nog moeite hebben alles op tijd af te krijgen. Er moet namelijk zowel een analyse als een synthese uitgevoerd worden. Hiermee wordt de overige 40% van de eindscore behaald. De volgende middag worden de uitslagen bekend gemaakt door de rector magnificus Prof. Sminia. De beste vier deelnemers zullen begin juli voor de internationale wedstrijd afreizen naar Kopenhagen, Denemarken. Op weg naar de internationale wedstrijd Aan de internationale Olympiade nemen elk jaar meer dan tweehonderd studenten deel uit zo'n vijfenvijftig landen. Ongeveer twintig van hen zullen terugkeren met een gouden medaille, veertig met een zilveren, en zestig krijgen brons. Voor de overigen ligt een eervolle vermelding klaar, mits zij minimaal één van de tien opgaven geheel juist hebben beantwoord. Organisatie Inmiddels is op de VU een vijfkoppige Commissie Chemie Olympiade gevormd, omdat er natuurlijk veel georganiseerd moet worden, niet alleen voordat de Olympiade van start kan gaan, maar ook tijdens de Olympiade. Denk bijvoorbeeld aan de ontvangst van de deelnemers, de zalen, het programma en de prijsuitreiking. Maar er moet bijvoorbeeld ook aandacht besteed worden aan PR. In het kader daarvan denkt de commissie erover een homepage op te zetten met onder meer beelden van de Olympiadedagen met natuurlijk commentaar, hopelijk ook van de deelnemers. Ook worden de (lokale) media ingelicht. Kortom, het belooft in juni een spannende, drukke, maar vooral ook een zeer geslaagde week te worden! Namens de Commissie Chemie Olympiade, Erik Couzijn Leden van de commissie zijn: Jan Commandeur Erik Couzijn Mary Mehrian Nel Velthorst Wim de Wolf 18

19 Puzzel In deze puzzel is het de bedoeling dat je rond de nummers woorden van 8 letters invult, met de klok mee. Het eerste woord begint met de H linksboven. Let op: niet alle woorden beginnen op dezelfde plaats. De woorden bestaan uit de volgende lettergrepen: A - A - BLI - BRA - CE - DE - DI - DI - DO - DRIE - FO - GAR - GAAT - GEL - GOED - HOK I - KA - KOP - LE - LEN - LET - MAL - MO - NA - NI - NIE - O - PONT - POOT - REIS - RUIT - VEER - VEN - VER - VIS - VORM WAN H Omschrijving van de woorden: Meest noordelijke eiland van Japan Wanklank Nagel met grote vierkant kop Eilandengroep in de Indische Oceaan Bagage die men meeneemt op reis Molen om gedorst graan te zuiveren Vis, behorend tot het geslacht der lipvissen Overzetvaartuig Hoofdmelodie Vorm van een parallellogram Armband van edel metaal Plantengeslacht uit de familie der sterbladigen Statief 19

20 Oplossing Puzzel vorige PB De oplossing van de puzzel in de vorige PB is: Scheikunde is de basis van het hele leven. Cursus Irritant: irritant op het lab Op de eerste aflevering van deze serie, irritant op de vergadering hebben we vele enthousiaste reacties ontvangen. Toch waren er ook enige kritische noten te bespeuren. Hoewel veel chemici later in beleidsfuncties terechtkomen waarvoor de lessen van die aflevering van onschatbare waarde zullen blijken te zijn, willen de meesten nu irriteren. En terecht. Voor scheikundestudenten die al enigszins gevorderd zijn in de kunst van het irriteren nu het tweede deel: irritant op de labzaal. De labzaal is een milieu waarin relatief veel vaardigheid van de irritator wordt vereist. De surveillance van de begeleidende AIO s is vaak zo streng dat slechts de slinkste streken geen cijfermatige straf opleveren. Natuurlijk, het is mogelijk een kamikazeactie uit te voeren als het doel de middelen heiligt, maar de meester-irritator werkt het liefst subtiel: elke idioot kan een olifant optillen met een vorkheftruck, slechts een meester kan het met een rol plakband en een klosje garen (maar vraag me niet hoe). Gelukkig kunnen vrijwel alle gebeurtenissen op het lab worden aangegrepen om te irriteren. Enige voorbeelden: 1) De instructie. Steek elke halve minuut je vinger in de lucht om bevestiging te vragen van wat de practicumbegeleider net zei. Dus als hij of zij sprak over de noodzaak een overmaat acetaat toe te voegen, vraag jij "Dus het is noodzakelijk een overmaat acetaat toe te voegen?" 2) De apparatuur. Plak vlak voor het practicum begint op alle weegschalen (of andere noodzakelijke apparaten) het briefje kapot. Of sla eentje over en ga daar zelf ontzettend langzaam bij werken ( nee, ik had 0,490 g nodig, dit is 0,491 gram. Ik haal er wat af... Oeps, 0,485 gram, er moet nog iets bij... ). Een variant is om op alle kapot-briefjes te schrijven Gebruik vervangend materiaal in P430 of D010. Wedden dat er een paar daadwerkelijk de bezemkast inlopen? 3) Het glaswerk. Leen van je buren. Als je zuurkastgenoot een buret haalt, pik jij zijn erlenmeyer in. Etcetera. Trakteer jezelf op het schouwspel van verward naar hun voorhoofd grijpende chemici in spé. Als iemand voorbijloopt met bv een maatkolf, roep je "Zou je die wel nemen?". Het mooie daarvan is dat die opmerking erg veelzijdig is, dus afhankelijk van de aard van de student wordt het glaswerk gecontroleerd op barsten, vuiligheid of de grootte van de openingen. (bedenk: het meest overtuigende valse alarm is datgene dat het slachtoffer zelf verzint). 4) De chemicaliën: a) Allereerst moet je de chemicaliën nadat je ze gebruikt hebt goed verstoppen: achter grote flessen, in een andere labzaal, onder tafels, in obscure kastjes waar nooit iemand kijkt of in je jaszakken. Als iemand je vraagt naar waar een verbinding staat kun je: -je doof houden "Pindakaas? Waarvoor heb je dat nu nodig?" -roepen Ha ha, dat zou je wel willen weten hè? -niet begrijpend doen "Zwavelzuur, wat is dat nu weer?" (als de ander het dreigt op te geven roep je: zwavelzuur, natuurlijk! Leg de klemtoon dan ook niet verkeerd!" -naar een willekeurig verkeerd flesje wijzen aan de andere kant van het lab (achteraf kun je altijd nog zeggen dat ze het vast hebben verwisseld -de lokatie van de verbinding in een andere labzaal aanwijzen ("vraag het daar nog eens") werkt ook uitstekend. -als afronding kun je het flesje stiekem zetten op de laatste plaats waar 20

21 ooit gekeken zal worden (de zuurkast van de vragensteller). 5) De zuurkast: Als je met partner in een zuurkast werkt: verschuif je opstelling langzaam naar het midden. Het inkrimpende territorium zal de ander benauwen en ervoor zorgen dat zijn/haar werk danig bemoeilijkt wordt. 6) De begeleiding. Als de practicumbegeleider een buurman of vrouw instructies of vermaningen geeft, herhaal die dan ijverig elke anderhalve minuut vergeet niet het mengsel onder stikstof te houden, bijvoorbeeld. 7) Irritatie op maat: de persoonlijkheidstypen: a) de raffelaar: probeert alles zo snel mogelijk klaar te hebben. Uitstekend te irriteren door te roepen Haastige spoed is zelden goed! (en onthoud: herhaling is een uitstekende irritatieversterker) en uiterst langzaam antwoorden als hij of zij je wat vraagt. Zorg uiteraard wel voor een antwoord dat veelbelovend lijkt, zodat de raffelaar niet wegloopt, maar op een teleurstellende anticlimax uitloopt. Zie je die witte kast daar. Nee, ik bedoel die daar links, nee, niet zo links. En de bovenste plank, linkerhoek, daar moet O nee, ik ben in de war met wat anders... Als je tijd over hebt kun je allerlei andere vertragingstechnieken toepassen, met verhoogde irritatie naarmate het practicum bijna geëindigd is. Bv, als je je verplaatst, loop dan erg langzaam, enigszins schommelend, in het midden van het pad, zodat niemand er langs kan. Sta af en toe even stil om luidkeels uit te puffen en He hè te zeggen. Draai je net voor het einde van het pad om om toch iets anders te pakken. En doe erg lang over het uitzoeken van glaswerk, intussen voor alle anderen minstens vijf laden blokkerend. b) de onzekere. Al een geliefd slachtoffer van practicumbegeleiders met het psychologische inzicht van een aambeeld (de hulpvaardige werk sneller -kretologie, die uiterst effectief het zelfvertrouwen en daarmee het tempo uitholt), maar een geoefend irritator kent geen medelijden: zeg elke vijf minuten iets als Ben je daar pas? of Werk toch wat sneller! c) de feestneus. Vindt het jofel om op het lab te staan, en heeft plezier in het werk. Maar geen nood: eenvoudige maatregelen als de radio (indien aanwezig) uitzetten en elke paar minuten afkrakend commentaar leveren ( En dat moet een vaste stof voorstellen? ) zorgen voor een recordtempoconversie naar: d) de sikkeneur. Zowel van nature als na een geslaagde irritatie aanwezig. Begin liedjes te neuriën, en wissel die elke drie minuten af tot je er een te pakken hebt die de ander het bloed onder de nagels vandaan pest. In het kort nog wat irritatiekreten, voor allerhande toepassing: O, was jij hier bezig? Ik dacht dat de stank wel mee zou vallen. Was je er soms niet toen de AIO dat zei? Wie zou die vloer nou met groene zeep ingesmeerd hebben? Maar... met dat ph-papiertje in de kolf kun je toch heel mooi de reactie volgen? Wind je niet op, van je fouten en die paar extra uur prakticum kan je veel leren. Eigenlijk zijn twee pagina s te kort om alle mogelijkheden te beschrijven. Maar op deze stevige basis kunnen vele mooie variaties ontwikkeld worden. Veel succes gewenst! Eric-Wubbo Lameijer 21