HANDLEIDING OM DE LICHAMELIJKE BELASTING VAN GLASZETTERS TE VERMINDEREN

Transcriptie

1 HANDLEIDING OM DE LICHAMELIJKE BELASTING VAN GLASZETTERS TE VERMINDEREN November 1996

2 Arbouw, Amsterdam Het is geoorloofd gegevens uit deze brochure te gebruiken mits daarbij de bron wordt vermeld. Hoewel bij de samenstelling van deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet worden uitgesloten. Arbouw aanvaardt geen aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade ontstaan door of verband houdende met toepassing van door Arbouw gepubliceerde uitgaven.

3 INHOUD SAMENVATTING INLEIDING EEN GIDS VOOR STAPSGEWIJS VERBETEREN HET PROJECT UITGEVOERD BIJ DRIE GLASZETBEDRIJVEN Deelnemende glaszetbedrijven Stapsgewijs verbeteren Stap 1 : Organisatorische voorbereiding Stap 2: Het opsporen van knelpunten Stap 3: Maatregelen zoeken, selecteren of ontwikkelen Stap 4: Testen, bijstellen en opnieuw testen van maatregelen Stap 5: Invoeren van de maatregelen Stap 6: Evaluatie van de maatregelen Kosten en baten (oude en nieuwe situatie) CONCLUSIE ONDERSTEUNENDE INFORMATIE BIJLAGEN

4

5 SAMENVATTING De lichamelijke belasting van glaszetters is hoog. Transporteren en plaatsen van glas gaan vaak gepaard met zwaar en boven de macht tillen. Bovendien hebben glaszetters vaak te maken met obstakels, zoals trappen, tuinen of meubels in een woonhuis waardoor het werk extra bemoeilijkt wordt. De bestaande oplossingen, diverse hulpmiddelen voor transport, zijn echter niet toereikend. Om de lichamelijke overbelasting te reduceren dan wel uit te sluiten heeft TNO Preventie en Gezondheid (TNO-PG) in opdracht van en in samenwerking met de Stichting Arbouw een project uitgevoerd. Daarbij zijn technologische vernieuwingen ontwikkeld en ingevoerd bij drie glaszetbedrijven volgens een stapsgewijze participatieve aanpak. Bij alle drie de bedrijven zijn de volgende stappen doorlopen: stap 1 : organisatorische voorbereiding; stap 2: het opsporen van knelpunten; stap 3: maatregelen zoeken, selecteren of ontwikkelen; stap 4: testen, bijstellen en hertesten van maatregelen; stap 5: invoeren van de maatregelen; stap 6: evaluatie van de maatregelen. Alle drie de bedrijven hebben een stuurgroep samengesteld (een manager en een glaszetter) die in het project meebeslist over de activiteiten in elke stap. De knelpunten die in alle drie de bedrijven naar voren kwamen zijn: het pakken van het glas van de glasauto, dragen van het glas, omhoog sjouwen en kit verwijderen met handgereedschap. Voor deze knelpunten zijn oplossingen gezocht in de literatuur, op een internationale glasbeurs, in octrooi-aanvragen en door middel van twee discussie-bijeenkomsten met glaszetters, managers en deskundigen. Dit resulteerde in een lijst met 27 oplossingen. De glaszetters hebben al deze oplossingen op papier beoordeeld met een rapportcijfer. Negen oplossingen (hoogst beoordeelde en praktisch haalbaar geachte) zijn in eerste instantie in de praktijk getoetst, te weten: een lier aan de glasauto (glastakel), een lichte glaskar, een telescopische hoogwerker met zwenkbare bak met tilhulp, een (ro1)steiger met hijsconstructie, een gevelridder, een glasslee, een kitverwijderaar, pols/handbeschermers en gewichtsvermelding op de ruit. Op grond van de eerste praktijktoets zijn verdere verbeteringen aangebracht aan vijf hulpmiddelen: de glastakel, glaskar, glasslee, gevelridder met giek en uithouder en de hoogwerker met tilhulp. Deze zijn een tweede maal getoetst in de praktijk. Hieruit bleek dat de meeste tijdwinst en vermindering van lichamelijke belasting te halen zijn met de hoogwerker. Inzet van zowel de glastakel als een glaskar als een gevelridder in combinatie met rolsteiger elimineren het tillen of sjouwen van ruiten geheel.

6 De glasslee is vooral goed inzetbaar in situaties waar inzet van glaskar of hoogwerker niet mogelijk is. Voor het invoeren van deze hulpmiddelen in de praktijk hebben de bedrijven zelf, in samenwerking met de fabrikantenlleveranciers, enkele kleine verbeteringen aangebracht. Uit de evaluatie komt naar voren dat de drie glaszetbedrijven vier tot zes van deze verbeterde hulpmiddelen ook daadwerkelijk hebben aangeschaft. De meeste gebruiken ze wekelijks tot zelfs dagelijks. In vergelijking met de oude situatie vinden ze dat ze met deze hulpmiddelen sneller, veiliger en lichter werken. In voorbeeldberekeningen laten de bedrijven zien dat met inzet van de vernieuwde hulpmiddelen men 1 1 % tot 30 % van de kosten bespaart in vergelijking met de traditionele manier van werken. Op basis van de ervaring opgedaan in deze drie bedrijven is deze handleiding opgesteld voor gezondheids- en kostenbesparend glaszetten. In deze handleiding wordt een overzicht gegeven van het stapsgewijs invoeren van dergelijke verbeteringen, zie hoofdstuk 2. In hoofdstuk 3 wordt deze stapsgewijze aanpak geïllustreerd aan de hand van het project zoals hiervoor beschreven. De conclusie is dat er nu hulpmiddelen voor horizontaal en verticaal transport ontwikkeld zijn. Deels zijn bestaande hulpmiddelen aangepast, deels zijn nieuwe ontwikkeld. Door de combinatie van glastakel, glaskar en gevelridder in combinatie met de rolsteiger, ofwel door gebruik te maken van de hoogwerkers is het tillen en sjouwen van glas in principe overbcdig geworden is. Alleen in uitzonderlijke gevallen zal mogelijk nog enig handmatig tilwerk hoeven plaatsvinden. De glaszetters zijn nauw betrokken geweest bij deze ontwikkelingen, hetgeen de bruikbaarheid en praktische toepasbaarheid van de hulpmiddelen ten goede is gekomen. Berekeningen van de bedrijven over de inzet van deze hulpmiddelen laten zien dat ze kostenbesparend werken. Het verdient dus de voorkeur om zoveel en zo vaak mogelijk deze hulpmiddelen in te zetten.

7 l. INLEIDING Glaszetters verrichten lichamelijk belastend werk (Arbouw, 1990). Het transporteren en plaatsen van zware enlof grote ruiten is zwaar en soms moeilijk werk. Dit leidt vaak tot overbelasting, omdat de glaszetter boven de macht moet tillen, er verkeerd voorstaat of te maken heeft met diverse obstakels onderweg. Er zijn wel voldoende oplossingen om de lichamelijke belasting te verminderen, maar deze zijn voor de glaszetbedrijven niet altijd praktisch, technisch enlof economisch haalbaar (Arbouw, 1993). Het is duidelijk dat er in praktisch en ergonomisch opzicht nog het nodige aan de hulpmiddelen verbeterd kan worden, met name om het gebruiks- gemak te verhogen (lichter en sneller werken). De bij de CAO schilders- en afwerkingsbedrijf betrokken partijen (Hout- en Bouwbond CNV, Bouw- en Houtbond FNV en de FOSAG) hebben Stichting Arbouw opdracht gegeven een project uit te voeren, waarbij de lichamelijke belasting van glaszetters verminderd wordt door het invoeren van technologische maatregelen. Het uiteindelijke doel is dat de hulpmiddelen vaker worden ingezet, zodat het handmatig verplaatsen van glas overbodig wordt. In dat kader werden bij drie glaszetbedrijven via een stapsgewijze en participatieve aanpak technologische verbeteringen ingevoerd. Bij de uitvoering daarvan werden werknemers zo veel mogelijk be- trokkcn, om de invoering van de maatregelen succesvoller te laten zijn (Urlings, 1994; Vink et al., 1994). Dit project is, mede door het Ministerie van Economische Zaken gefinancierd, door TNO Preventie en Gezondheid (TNO-PG, sector Ergonomie) uitgevoerd in nauwe samenwerking met de hiervoor genoemde partijen. Doel en doelgroep Het doel van deze publicatie is glaszetbedrijven te stimuleren om vi.a een stapsgewijze aanpak te komen tot verbeteringen die gericht zijn op het verminderen van zwaar werk door het inzetten van hulpmiddelen of door het nemen van organisatorische maatregelen. De hier beschreven aanpak in drie glaszetbedrijven is vooral van belang voor de arbo- coördinator, de P&O-functionaris, de bedrijfsarts of een andere deskundige die een verbeteringsproject in het bedrijf uitvoert. Deze aanpak biedt de mogelijkheid om dat systematisch, planmatig en stapsgewijs te doen, zodat zo veel mogelijk succes behaald kan worden.

8 2. EEN GIDS VOOR STAF'SGEWIJS VERBETEREN Op basis van de ervaring bij de drie glaszetbedrijven (deze worden beschreven in hoofdstuk 3) is een aanpak voor glaszetters opgesteld, die als handleiding gebruikt kan worden door deskundige diensten voor de bouw en door de bedrijven zelf. In dit hoofdstuk worden alle stappen afzonderlijk beschreven. Bij ieder glaszetbedrijf is er sprake van zwaar werk. Er zijn vele voordelen als dit werk verlicht wordt: glaszetters worden minder snel moe, kunnen nauwkeuriger werken aan het eind van de dag, de kans op verzuim is minder en de werksfeer kan beter worden. Dit bevordert ook de kwaliteit en produktiviteit. Het verbeteren kost wel tijd. Alleen het aanschaffen van een kar of ander hulpmiddel is niet voldoende. Ten eerste is het de vraag of dit het hoofdprobleem oplost. Daarnaast moeten werknemers na kunnen gaan of de oplossing bij het bedrijf past en moeten zij leren werken met de hulpmiddelen. Om dit soort problemen te voorkomen, is het volgen van een stappenplan nuttig gebleken. Wanneer samen met het glaszetbedrijf deze stappen doorlopen worden en alle betrokkenen geïnfcmeerd worden over deze stappen, kan iedereen zien hoe het project verloopt. Dan weet men welke risico's er zijn (stap 2), waarom welke maatregelen gekozen zijn (stap 3) en wat uitgevoerd wordt (stap 5). In bijlage 1 staat een overzicht van de stappen zoals die uitgevoerd zijn bij de drie glaszetbedrij- ven. Daarin is tevens de doorlooptijd vermeld die in het project nodig was om een bepaalde stap te voltooien. De aanpak bestaat uit zes stappen die alle zes doorlopen worden: Stappenplan 11 Stap 1. Organisatorische voorbereiding 11 I Stap 2. Stap 3. Het opsporen van knelpunten Maatregelen zoeken, selecteren of ontwikkelen )I Stap 4. Testen, bijstellen en opnieuw testen 11 II van maatregelen II I( Stap 5. Invoeren van de maatregelen 11 Stap 6. Evaluatie van de maatregelen I

9 Stap l. Organisatorische voorbereiding Per stap dient nagegaan te worden wie wat moet doen. Dit kan het beste door een stuurgroep gebeuren, die voorafgaand aan iedere stap bijeenkomt. Deze stuurgroep moet dus eerst geformeerd worden. De stuurgroep bestaat bijvoorbeeld uit: management, leidinggevenden, glaszetters, uitvoerders, OR edof VGW-cie. De voorzitter van zo'n stuurgroep moet bij voorkeur iemand zijn die beslissingsbevoegdheid heeft als het gaat om het aanschaffen van bepaalde verbeteringen (hulpmiddelen en dergelijke). Meestal is dat de directeur van het bedrijf. De stzurgroep komt na iedere stap bijeen om te beslissen over hoe het project verder moet gaan. Naast het formeren van een stuurgroep dienen in deze stap alle werknemers en leidinggevenden over het project geïnformeerd te worden. Het informeren van alle (zowel uitvoerende als leidinggevende!) werknemers is bedoeld om het doel van het project duidelijk te maken, een breder draagvlak te creëren en te voorkomen dat onnodige weerstand ontstaat. Wil een project als dit bijvoorbeeld effect hebben op ziekteverzuim, dan zal er daadwerkelijk iets verbeterd moeten zijn en zullen werknemers op de nieuwe, betere manier moeten werken. De rol van werknemers moet niet onderschat worden. ACTIE: bijeenkomst met werknemers en middenkader organiseren Inhoud van de bijeenkomst Uitleg over project Stuurgroep voorstellen Eerste activiteit uit stap 2 aankondigen Vertellen hoe men op de hoogte wordt gehouden

10 Stap 2. Het opsporen van knelpunten In deze stap worden de knelpunten op bedrijfsniveau verzameld. Hiertoe kan relevante literatuur worden gebruikt over veel voorkomende risico's bij het glaszetten. Deze literatuur kan bij de Stichting Arbouw worden aangevraagd. Vervolgens kan in het eigen bedrijf de actuele pro- blematiek vastgesteld worden. Daarvoor kan onder andere ook de vragenlijst uit deze handleiding gebruikt worden (bijlage 2). Deze wordt dan voorgelegd aan de werknemers. Zij geven daarop aan wat de knelpunten zijn. Deze punten kunnen te algemeen of niet volledig zijn voor de situatie in uw bedrijf. Iemand uit het bedrijf (een uitvoerder of veilig- heidsfunctionaris) moet deze lijst controleren op geschiktheid eneventueel aanvullen. Daarnaast kunnen gesprekken gevoerd worden met bijvoorbeeld de bedrijfsleiding, werknemersvertegen- woordigers en dergelijke. Het doel van deze stap is taken en situaties op te sporen die verbeterd kunnen worden. Als die gegevens verzameld zijn, dient daarover verslag uitgebracht te worden aan de stuurgroep in de volgende bijeenkomst. De stuurgroep moet dan een keuze maken voor de risico's die verder aangepakt zullen worden. Het aantal risico's kan uiteraard per bedrijf verschillen, maar de keuze dient beperkt te zijn (maximaal 5), omdat het totaal anders te veel tijd en energie kost en onduidelijk wordt voor de betrokkenen. Stap 3. Maatregelen zoeken, selecteren of ontwikkelen Uit de vorige fase is een aantal knelpunten naar voren gekomen die in deze fase verbeterd zullen worden. Bijlage 3 (oplossingen) uit deze handleiding kan behulpzaam zijn bij het zoeken naar oplossingen voor bepaalde risico's. Zo nodig kan er een bijeenkomst georganiseerd worden met diverse deskundigen voor het bedenken van oplossingen voor de geselecteerde risico's. Wie die deskundigen zijn, is ook weer afhankelijk van de wens en mogelijkheden van het bedrijf en de deskundige dienst die dit project uitvoert. Het zou goed zijn om een paar deskundigen van buiten het bedrijf of de eigen deskundige dienst daarin te betrekken, omdat zij wat onaf- hankelijker van de organisatie zijn en mogelijk hele nieuwe verfrissende ideeën kunnen hebben. Dit kunnen ergonomen zijn van onderzoeksinstellingen of adviesbureaus. Daarnaast is het ver- standig om uit de verschillende geledingen werknemers van het bedrijf erbij uit te nodigen,

11 omdat zij vooral de specifieke bedrij fssituatie kennen. Voorafgaand aan zo'n oplossingensessie kunnen dia's edof video-opnames van de geselecteerde knelpunten in het bedrijf gemaakt worden ter illustratie op de bijeenkomst. Het is van groot belang de voorgestelde oplossingen voor te leggen aan de werknemers, waardoor zij aan kunnen geven aan welke verbeteringen zij de voorkeur geven. Dit kan door een lijst met oplossingen te maken (bij voorkeur met schetsedplaatjes), waarover werknemers een beoordeling geven (bijvoorbeeld door het geven van rapportcijfers). De oplossingen die gemiddeld het hoogst scoren, zijn het beste in te voeren. Op basis hiervan beslist de stuurgroep welke verbeteringen geïmplementeerd zullen worden. ACTIE: oplossingensessie Inhoud van de bijeenkomst Beschrijving risico's Uitleg over de methode om tot oplossingen te komen Rapportage over de oplossingen met daaraan verbonden conclusies ACTIE: Bijeenkomst voor werknemers organiseren Inhoud van de bijeenkomst Oplossingen voor de risico's toelichten Werknemers schriftelijk om een oordeel per oplossing vragen (rapportcijfer van 1 tot 10)

12 Stap 4. Testen, bijstellen en opnieuw testen van maatregelen Uit de derde stap is een lijst met oplossingen verkregen, waarop de voorkeur van de werk- nemers is aangegeven. Echter voordat de gekozen maatregelen ingevoerd kunnen worden, dienen alle benodigde gegevens daarover bekend te zijn, zoals technische informatie (maximale gewicht dat de huidige glaskar heeft en kan hebben, etc.), voorlichtings-itrainingsmateriaal, organisatie-aspecten (zoals: wie bepaalt de inzet van hulpmiddelen), etc. Indien deze informatie nog niet bekend is, is dit het moment om dat uit te zoeken. Het kan zijn dat bepaalde oplossingen zeer gewenst zijn, maar nog niet bestaan. In deze fase dienst besloten te worden of die oplossingen ontwikkeld zullen worden en hoe. Bij voorkeur worden de verbeteringen uitgeprobeerd in een praktijktoets. Dit kan in een paar projecten gedurende bijvoorbeeld één maand waarbij gewerkt wordt met de inzet van een aantal transporthulpmiddelen die aangepast zijn. Het beste kan dat gedaan worden door gemotiveerde werknemers. Zij dienen immers als voorbeeld voor de anderen. Na afloop van de proef spreekt u met de betreffende personen na over hun ervaringen. Het kan zijn dat aan bepaalde oplossin- gen nog iets bijgesteld moet worden, voordat het bij alle glaszetters ingevoerd kan worden. Als er veel wijzigingen aangebracht moeten worden, is het verstandig nog een tweede praktijktoets te doen om na te gaan of de verbeteringen ook echt werken. De doorlooptijd van fase 4 kan in de praktijk vaak tegenvallen, wanneer er sprake is van een lange 'lestelprocedure en levertijd van bijvoorbeeld hulpmiddelen en dergelijke. Ook het opnieuw ontwikkelen van een bepaalde oplossing kan veel tijd vergen, zie ook bijlage 1. Stap 5. Invoeren van maatregelen Nu de ervaringen van de praktijktoets(en) bekend zijn, kan een plan gemaakt worden voor invoering van de oplossingen voor het hele bedrijf. Alle werknemers dienen goed op de hoogte gesteld te worden van wat de resultaten waren van de praktijktoets en wat er allemaal gaat gebeuren.

13 ACTIE: Bijeenkomst voor alle werknemers Inhoud van de bijeenkomst Ervaringen van praktijktoets met oplossingen Uitleg over oplossingen voor het hele bedrijf Vragen om medewerking, wijzen op doel, etc. Vertellen dat gekeken wordt of het werkt, of bijstelling nodig is Hoe lang fase 5 duurt is heel erg afhankelijk van de soort oplossingen die ingevoerd moeten worden, de consequenties daarvan voor het bedrijf, hoeveel werknemers het betreft, etc. Het zou kunnen variëren van 2 tot 6 maanden. Stap 6. Evalueren van de maatregelen In deze laatste fase wordt nagegaan in hoeverre de oplossingen inderdaad ingevoerd zijn en hoe ze in de praktijk uitpakken. Eventuele bijstellingen kunnen nu gedaan worden. Ook kan nu besloten worden dat volgendelnieuwe knelpunten worden aangepakt. Het beste zou zijn om de evaluatie twee keer te doen. Eén keer vlak nadat de oplossingen zijn ingevoerd, bijvoorbeeld na 1 of 2 maanden, en één keer een langere tijd erna, bijvoorbeeld na een half of 1 jaar. Die laatste evaluatie is vooral belangrijk om te kijken of bepaalde oplossingen op organisatorisch gebied of wat betreft werkwijzen of gedrag nog steeds werken zoals afgesproken. Zo'n moment dient tevens ter opfrissing van datgene waar men tijdens het verbeteringsproces mee bezig is geweest.

14 3. HET PROJECT UITGEVOERD BIJ DRIE GLASZETBEDRIJVEN In dit hoofdstuk wordt het project 'technologische maatregelen om de lichamelijke belasting van glaszetters te verminderen' beschreven, zoals dat in stappen in drie glaszetbedrijven is uitgevoerd. De beschrijvingen per stap laten zien op welke wijze invulling gegeven kan worden aan een bepaalde stap in het veranderingstraject. Alle activiteiten die uitgevoerd zijn staan beschreven, soms wordt voor details verwezen naar bijlagen. Aan de hand van deze voorbeelden kan in ieder ander glaszetbedrijf een verdere eigen invulling gegeven worden aan elke stap. 3. l. Deelnemende glaszetbedrijven Er hebben drie bedrijven deelgenomen aan het project: bedrijf 1: een schilders- en glaszettersbedrijf, met in totaal 35 werknemers, waarvan ongeveer vijf (full time) glaszetters. Het bedrijf is vooral werkzaam op gebied van glasreparatie (schadeherstel) en na-isolatie; bedrijf 2: eveneens een combinatie van schilder- en glaszetwerk, met in totaal ongeveer 70 werknemers, waarvan ook zo'n vijf (full time) glaszetters. Dit bedrijf werkt in de nieuwbouw, na-isolatie en glasschade-herstel; bedrijf 3: ook een schilder- en glaszetbedrijf met zo'n 70 werknemers, waarvan ongeveer vijf (full time) glaszetters. Evenals bedrijf 2 werkzaam in verschillende bouwprojecten Stapsgewijs verbeteren Zoals al gesteld in de inleiding gaat het invoeren van verbeteringen in een bedrijf meestal niet eenvoudig. Vaak ontstaat er weerstand tegen bepaalde verbeteringen, omdat men gewend was iets op een bepaalde wijze te doen. Nieuwe werkmethoden of hulpmiddelen kunnen dan ook niet zomaar van de ene op de andere dag geïntroduceerd worden. Dat vergt de nodige voorbereiding en tact. Bovendien blijkt inspraak van werknemers zeer essentieel voor het succesvol invoeren van verbeteringen. In dit project bij de drie genoemde glaszetbedrijven is derhalve gekozen voor een gefaseerde aanpak om verbeteringen in te voeren, waarbij werknemers en werkgevers een actieve rol hebben. Deze stapsgewijze aanpak bestaat uit zes stappen: stap 1 : organisatorische voorbereiding; stap 2: opsporen van knelpunten; stap 3: zoeken naar en kiezen van maatregelen; stap 4: testen, uitproberen van maatregelen; stap 5 : invoeren van maatregelen;

15 stap 6: evalueren van de maatregelen. In de beschrijving van het project bij de drie glaszetbedrijven zullen deze stappen als leidraad fungeren Stap 1: organisatorische voorbereiding In overleg met de directies van de drie deelnemende glasbedrijven zijn stuurgroepen vastgesteld binnen elk bedrijf. In deze stuurgroepen zitten van elk bedrijf een directie(1id) en een glaszetter. Bij één bedrijf neemt nog een arbo-coördinator aan de stuurgroep deel. De afspraak is, dat de stuurgroepen het project vanuit de bedrijven gaan leiden. Ze komen dan ook minimaal één keer per stap bij elkaar om de voortgang te bespreken en besluiten te nemen. Tevens is in de eerste bijeenkomst een budget afgesproken voor investeringen van elk bedrijf plus een aantal mensdagen die nodig zijn om het project uit te voeren. Daarop volgend is een planning gemaakt voor de verschillende stappen. In elk bedrijf is vervolgens gestart met een bijeenkomst waarop alle glaszetters geïnformeerd zijn over het project: welke stappen worden doorlopen, welke activiteiten zullen plaatsvinden en wat is hun bijdrage aan het geheel Stap 2: het opsporen van knelpunten Voor de tweede stap is een korte vragenlijst ontwikkeld, specifiek om de knelpunten van lichamelijke belasting in het werk van glaszetters te inventariseren (zie bijlage 2). Op de genoemde informatie-bijeenkomst is deze vragenlijst ter plekke door de glaszetters ingevuld. In totaal zijn 14 vragenlijsten ingevuld. Slechts één glaszetter is er niet bij geweest en heeft geen vragenlijst ingevuld. In tabel 3.1 is weergegeven welke knelpunten zijn aangegeven in alle drie de bedrijven en welke aanvullende knelpunten er per bedrijf nog zijn gesignaleerd door de glaszetters.

16 Tabel 3.1 Knelpunten voor lichamelijke belasting van de glaszetters in de drie bedrijven (juli 1994) knelpunten voor de drie bedrijven aanvullende knelpunten per bedrijf ruiten van de glasauto pakken bedrijf 1 gebeurt vaak handmatig problemen met handzuigers: te dikke grepen, schieten los grote ruiten zijn erg zwaar meeste problemen met grote formaat van ruiten en obstakels ook veel lopen met de ruit ontbreken van kraan in loods transport glas van auto naar kozijn gebeurt vaak handmatig ver van plek van plaatsing ruit bestaande karren zijn niet goed: - te laag - te zwaar - te lang - moeilijk hanteerbaar plaatsen van ruit op verdieping gebeurt vaak handmatig trap op is erg zwaar steiger staan vaak niet goed te weinig hulpmiddelen (duur) bedrijf 2 problemen met uitbikken oude kit (zwaar) vaak gebrek aan ruimte glasranden zijn onbeschermd (gaan stuk) deurkozijnen zijn een hindernis (te laag) bedrijf 3 oud glas verwijderen (snijgevaar) ontbreken van kraan in loods stopverf verwijderen (zwaar) formaat ruit (te groot) en obstakels In de stuurgroepvergadering aan het eind van deze fase is besloten om voor de genoemde knelpunten oplossingen te zoeken, te selecteren of te ontwikkelen. Samenvattend wordt dit gedaan voor de volgende knelpunten: 1. glas van de glasauto pakken; 2. horizontaal transport van glas (op gelijk niveau); 3. verticaal transport van glas (binnendoor over trappen, buitenlangs via ladderslsteigers en dergelijke op verdieping, in het kozijn tillen); 4. interne verwerking (snijden) van glas (in de werkplaats); 5. verwijderen van oude kit en stopverf Stap 3: maatregelen zoeken, selecteren of ontwikkelen Om te komen tot oplossingen heeft een aantal activiteiten plaatsgevonden: 1. er zijn twee zogenoemde oplossingenbijeenkomsten georganiseerd om te brainstormen over mogelijke oplossingen; 2. er is een bezoek gebracht aan de internationale vakbeurs voor glas; 3. er heeft een literatuuronderzoek plaatsgevonden; 4. alle octrooi-aanvragen op dit terrein zijn gecheckt. Oplossingenbijeenkomsten Er zijn twee bijeenkomsten georganiseerd; één bijeenkomst voor de glaszetters en één voor het management van alle drie de bedrijven. Bij beide bijeenkomsten zijn enkele ergonomische en technische deskundigen aanwezig. De bijeenkomst verloopt als volgt:

17 1. de geselecteerde knelpunten worden één voor één toegelicht door vertegenwoordigers van de bedrijven met behulp van video-beelden; 2. alle deelnemers geven ieder één of meer oplossingen weer op kaartjes; 3. alle kaartjes met oplossingen worden per knelpunt door tweetallen geordend en gerangschikt; 4. plenair worden alie oplossingen besproken en beoordeeld met een aantal criteria, namelijk: of de bijdrage aan het oplossen van het probleem groot of klein is; of de oplossing beschikbaar is dan wel aangepast of ontwikkeld moet worden; of de organisatorische gevolgen voor het bedrijf groot of klein zijn; of de oplossing goedkoop of duur is. Per knelpunt worden de aldus verkregen oplossingen gerapporteerd aan de stuurgroep (bijlage 3). Vakbeurs, octrooien en literatuur Daarnaast is de internationale vakbeurs voor glas (Glastec) bezocht en is nagegaan of er in de octrooi-aanvragen en literatuur nog aanvullende oplossingen zijn (zie bijlage 4). In de stuurgroepen zijn alle oplossingen die voortkomen uit de bovengenoemde activiteiten besproken en is men tot een lijst met oplossingen gekomen die mogelijk ingevoerd kunnen worden in de betreffende bedrijven. In totaal zijn er 27 oplossingen genoemd die volgens de stuurgroepen (mogelijk) in aanmerking komen voor een vervolgtraject. Oordeel werknemers over de oplossingen Om een verdere keuze in oplossingen te kunnen maken is vervolgens deze lijst met 27 potentiële oplossingen voorgelegd aan alle glaszetters van de drie bedrijven. De glaszetters kennen rapport- cijfers toe aan de 27 voorgestelde oplossingen (oordeel hoe goed de oplossing gevonden wordt). Ook konden ze aangeven welke oplossing men het liefst had. Daaraan kan de stuurgroep afmeten welke oplossingen hun voorkeur genieten en mogelijk daardoor met meer succes geïntroduceerd kunnen worden. De 12 hoogst beoordeelde oplossingen (meer dan 7 gemiddeld) staan in figuur 3.1 weergegeven (de ergonomische handkrabber scoorde weliswaar 7,3, maar kreeg van de glaszetters geen hoge prioriteit). In bijlage 5 staan alle beoordeelde oplossingen.

18 Figuur 3.1 De 12 door de glaszetters als hoogst beoordeelde oplossingen e eklrisch apparaat voor kitverwilderen (Fein) gewichtsverrnelding op de ruil gevelridder zuigers: onderdrukmeter + geluidssignaal Iichtere vacuumzuigers Iichtere glaskar telescopische hoogwerker en zwenkbare bak met tilhulp I rolsteiger met hijslier beugels met dolly's (glasdrager) glasklemrnen op glasauto arbo-kar polsbeschermers gemiddeld cijfer In de stuurgroepen is dit oordeel van de werknemers besproken. Daarbij is tevens gekeken welke oplossingen mogelijk interessant zijn, maar die door de glaszetters anders zijn ingeschat. Uit die discussie kwam naar voren, dat één oplossing gemist werd, namelijk een lier aan de glasauto waarmee het glas van de auto af getild kan worden. Verder is de stuurgroep van mening dat de oplossingen betreffende de (hand)zuigers (oplossingen 4 en 5) te ingrijpend zijn en niet passen bij dit project, omdat er ofwel een totaal nieuw ontwerp voor nodig is of een andere werkmethode. De oplossing 'glasklemmen' (oplossing 10) vindt de stuurgroep eveneens buiten het project vallen, omdat ze geen relatie heeft met het tillen en de 'glasklemmen' verder gewoon door een bedrijf aangeschafi kunnen worden ter vervanging van een ander klemsysteem. Oplossing 11 'de Arbo-kar' wordt voorlopig even buiten beschouwing gelaten. Deze kar kan pas verder ontwikkeld worden, als duidelijk is welke hulpmiddelen tegelijkertijd meegenomen worden. Over de indeling en toegang tot deze kar (soort aanhangwagen) zou door een ergonoom verder nagedacht moeten worden. Dat valt echter buiten dit project. Samengevat betekent dit dat in de stuurgroep besloten is om met de volgende oplossingen verder te gaan in het project: 1. lier aan de glasauto (ofwel: autolaadkraan met vacuümzuiger);

19 vernieuwde lichtere glaskar; telescopische hoogwerker op vrachtauto en zwenkbare bak met tilhulp; (ro1)steiger met hijsconstructie; gevelridder (met ladders, brug en leuning); glasslee; kitverwijderaar (van Fein); polsbeschermers/handschoenen; gewichtsvermelding op de ruit Stap 4: testen, bijstellen en opnieuw testen van maatregelen Testen (eerste praktijktoets) De negen genoemde oplossingen zijn (afhankelijk van kostprijs, levertijd en haalbaarheid) verdeeld over de drie bedrijven om een periode uit te proberen. Daarna is een praktijktoets uitgevoerd. Hiertoe zijn op één dag de werkzaamheden zodanig gepland, dat de nieuwe hulpmiddelen en voorzieningen daadwerkelijk ingezet konden worden. Het verslag van deze eerste praktijktoets is opgenomen in bijlage 6. Conclusies uit deze eerste toets zijn: een aantal hulpmiddelen dient verbeterd te worden. Dit betreft: - de telescopische hoogwerker op vrachtauto en zwenkbak met tilhulp, - de gevelridder, - de glasslee, - de autolaadkraan, en - de glaskar; de (ro1)steiger met hijsconstructie wordt in een ander project verder ontwikkeld, omdat het een complex ontwikkelingsproject (nieuw ontwerp) betreft, waarbij verschillende partijen moeten worden ingeschakeld (zoals Arbeidsinspectie, fabrikanten en specialisten op het gebied van steigers); de kitverwijderaar voldoet goed. Er is geen noodzaak om deze verder te ontwikkelen; de polsarmbeschermer en werkhandschoenen voldoen slecht tot matig. Vernieuwingen van deze beschermingsmiddelen vallen echter buiten de doelstelling van het project, omdat het niet gaat om hulpmiddelen om de lichamelijke belasting te verminderen. Bijstellen (optimaliseren) Uit deze eerste praktijktoets is gebleken, dat een vijftal geteste hulpmiddelen nog verder ontwik- keld moeten worden om tot betere resultaten te komen. Dit heeft ertoe geleid dat er een extra 'tussenstap' gemaakt is in het project. In deze tussenstap zijn, in samenwerking met de fabrikan- ten, TNO Productcentrum en de andere aan het project deelnemende partijen, verdere verbete- ringen ontwikkeld en aangebracht (voor detaillering: zie bijlage 7).

20 De belangrijkste verbeteringen zijn: voor de telescopische hoogwerker op vrachtauto en zwenkbare bak met tilhulp: diverse aanpassingen van de tilhulp (langere mast, ander giekje met katrollen en een andere lier); voor de gevelridder met giek en uithouder: bestaande gevelridder gemodificeerd met een giek en een uithouder om over een steiger te kunnen reiken en de lengte van de mast vergroot tot 12 meter; voor de glasslee: nieuw prototype gemaakt ter vervanging van de glasdragers van Pieterman. Het is een slee met wielen, die aan de ruit vastgezogen kan worden. De ruit kan met twee aparte zuigers op optimale tilhoogte getild worden; voor de autolaadkraan: in- en uitklapbaar systeem in combinatie met glasmigers en handlier. De poot is vervangen door aluminium, de hoogte-instelbaarheid is versimpeld; voor de glaskar: gewicht gereduceerd van 29 naar 24 kg, instelbaarheid verbeterd, stabiliteit verbeterd, draagkracht vergroot. Opnieuw testen (tweede praktijktoets) Na deze tussenstap is een tweede praktijktoets uitgevoerd (zie voor een uitgebreide beschrijving bijlage 8). Dit maal gaat het om de volgende vijf verbeterde hulpmiddelen, die in een nieuwbouwproject getest worden: 1. aiitolaadkraan; in verband met het bestaande productiemiddel 'hydraulische autolaadkraan' beter te betitelen als glastakel; 2. glaskar; 3. gevelridder met giek en uithouder in combinatie rolsteiger met doorloopframe; 4. telescopische hoogwerker met één man in de zwenkbare bak (twee man op de bouwplaats of binnen). De ruit staat in een goot of wordt getild met een tilhulp in de bak; 5. glasslee. Doel van de tweede praktijktoets is het beoordelen van de nieuwe hulpmiddelen op: benodigde tijd; toepasbaarheid en gebruiksgemak; veiligheid. Conclusies uit deze tweede praktijktoets zijn: de meeste tijdwinst en maximale reductie van lichamelijke belasting vallen te halen met het gebruik van de telescopische hoogwerker en zwenkbare bak met tilhulp. Hiervan ontbreekt echter een goede berekening van de constructie-sterkte en een doorrekening van de stabiliteit om goedkeuring te verkrijgen. Deze factoren worden in een nieuw te starten traject met de fabrikant (in Italië) meegenomen;

21 de glastakel en de gevelridder met rolsteiger kosten weliswaar iets meer tijd om op te zetten, maar verminderen de lichamelijke belasting. De glastakel is vooral geschikt voor zwaardere ruiten. De gevelridder is goed bruikbaar tot 12 meter hoogte (is drie verdiepingen), maar kan ook korter (lichter) geleverd worden. De gevelridder in combinatie met de rolsteiger is veiliger dan de gevelridder met twee ladders; de tijd die nodig is voor het gebruik van de glaskar en de glasslee is gelijk aan die van handmatig tillen en lopen met een ruit. Echter, het gebruik vermindert de lichamelijke belasting, is veilig en biedt een goede oplossing voor die situaties waar het niet mogelijk is met andere hulpmiddelen te werken; aan alle hulpmiddelen zijn nog kleine verbeteringen mogelijk (zie beschrijving in bijlage 8) die door de bedrijven zelf in de invoeringsfase opgepakt kunnen worden. Of en wat de bedrijven daarmee gedaan hebben, wordt in de evaluatie (stap 6) beschreven Stap 5: invoeren van de maatregelen In deze fase is het de bedoeling dat de bedrijven zelf dié hulpmiddelen gaan aanschaffen die ze nodig denken te hebben. Zoals blijkt uit de laatste praktijktoets, zijn er nog een aantal kleine verbeteringen mogelijk aan de ontwikkelde en geteste hulpmiddelen. Het is aan de bedrijven om in deze fase de voor hen wenselijke verdere verbeteringen te laten uitvoeren door de leveranciers c.q. fabrikanten van de genoemde hulpmiddelen. Welke verbeteringen mogelijk zijn, kunnen de bedrijven lezen in de rapportage van de praktijktoets. Voor vragen, ondersteuning en stimulering van de voortgang staat een arbo-adviseur ter beschikking van de bedrijven. Vooruitlopend op de evaluatie hebben de bedrijven een checklist 'invoeren van de glaszethulpmiddelen' meegekregen die tijdens deze invoeringsfase al ingevuld kan worden (zie bijlage 9). Met behulp van deze checklist hopen we een beeld te krijgen van de hulpmiddelen die ingevoerd worden, de wijze waarop dat gebeurt, wat daarbij goed enlof fout gaat, welke verbeteringen er nog aangebracht zijn en hoeveel extra kosten met deze nieuwe hulpmiddelen zijn gemoeid op basis van nacalculatie. De vraag is aan de bedrijven om dit per aangenomen project in deze periode (totaal ruim drie maanden) te registreren Stap 6: evaluatie van de maatregelen De checklist voor het invoeren van de glaszethulpmiddelen, bedoeld als éénvan de evaluatie-in- strumenten, is niet of onvoldoende ingevuld door de bedrijven. Reden hiervoor is dat het te moeilijk was om dit per aangenomen werk in detail te beoordelen. Dat geldt vooral voor de kostenberekeningen van de inzet van hulpmiddelen per m2 glas. De evaluatie is daardoor alleen gebaseerd op de bijeenkomst met het management van alle drie de bedrijven en met alle glaszetters van één bedrijf. De glaszetters van de andere twee bedrijven waren verhinderd

22 wegens drukke werkzaamheden. Tijdens de bijeenkomst zijn een aantal vragen gesteld ter evaluatie van het project. De resultaten daarvan worden hier beschreven. Tabel 3.2 Aantal daadwerkelijk ingevoerde verbeterde of nieuwe hulpmiddelen per bedrijf hulpmiddelen bedrijf 1 bedrijf 2 bedrijf 3 glastakel 1 glaskar glasslee gevelridder met giek telescopische hoogwerker * kitverwijderaar * gehuurd. En bedrijf heeft los van de in het project voorgestelde verbeteringen een kleine vacuümzuiger aangeschaft met een eigen gewicht van slechts 10 kg. Ervaring in het werk met deze hulpmiddelen Met de kitverwijderaar, de glaskar, de gevelridder en de hoogwerker hebben alle drie de bedrijven ongeveer een jaar ervaring opgedaan in het werk. In de loop van dat jaar zijn wel enkele kleine wijzigingen aangebracht, maar dat was niet van invloed op de werkwijze. De glasslee is sinds twee maanden pas goed in gebruik genomen. De glastakel is bijna uitsluitend gebruikt tijdens de praktijktoetsen en demonstraties, maar nog niet zoveel in de praktijk. De drie glaszetbedrijven hebben, in samenwerking met de fabrikanten/ leveranciers een aantal kleinere verbeteringen aangebracht op de hulpmiddelen. Bovendien hebben zij nog een aantal suggesties voor verdere verbeteringen gegeven. Voor detailinformatie hierover zie bijlage 10. De inzet van de nieuwe hulpmiddelen Glastakel Alle drie de bedrijven zeggen dit hulpmiddel regelmatig (minstens wekelijks) in te zetten. Daarbij is het hulpmiddel vooral geschikt bij het verplaatsen van grote zware ruiten boven de 35 kg per persoon. De glastakel is breed en makkelijk inzetbaar (kan ook op het glasrek geplaatst worden). Eigenlijk zou de glastakel volgens de glaszetters op elke bus moeten zitten. Glaskar De glaskar wordt bij alle drie de bedrijven erg vaak (dagelijks) ingezet. Volgens de glaszetters zou de glaskar in principe altijd ingezet moeten worden, behalve als de ruimte om te manoeuvreren te klein is of de ruiten te klein zijn.

23 Glasslee De glasslee wordt door alle drie de bedrijven regelmatig ingezet. Alle glaszetters benadrukken dat de glasslee bij voorkeur niet ingezet moet worden, alleen als het echt niet anders kan, dat wil zeggen als er geen andere hulpmiddelen ingezet kunnen worden. Gevelridder De gevelridder met giek wordt door twee van de drie bedrijven regelmatig ingezet, bij één bedrijf weinig (hooguit een keer per maand). De gevelridder is volgens de glaszetters te gebruiken voor elke hoogte, voor kleine en voor grote ruiten en is in principe overal inzetbaar. Hoogwerker De hoogwerker wordt door één bedrijf dagelijks ingezet, bij één bedrijf wekelijks en bij één bedrijf niet. De hoogwerker is bij uitstek goed in te zetten in moeilijke situaties: als het te hoog, onbereikbaar, te zware ruit, etc. is voor andere hulpmiddelen, of in plaats van het bouwen van een steiger. In het algemeen is nog opgemerkt door de glaszetters dat de inzet van hulpmiddelen vooral gebeurt bij ruiten vanaf 50 kg en afhankelijk van hoe vaak de glasauto ter beschikking staat. De verwachting is dat ze op den duur vaker gebruikt worden, omdat al deze hulpmiddelen voordelen hebben (zie hierna). Voor- en nadelen van deze verbeterde hulpmiddelen ten opzichte van de oude situatie Er zijn geen nadelen, maar uitsluitend voordelen geconstateerd: alles werkt (uiteindelijk) sneller als alle hulpmiddelen gecombineerd ingezet worden; alle middelen zijn veiliger voor de rug; alle middelen maken het werk lichter. Opmerkingen hierbij : het belangrijkste voordeel is dat "de piekuren eruit zijn gehaald". Door het inzetten van deze hulpmiddelen hoeft niet voor een bepaalde (til-)piek een extra man ingezet te worden. Daar zitten de meeste verdiensten. De glaskar en de gevelridder verdienen zich beslist terug. Wel moet er nog aandacht worden besteed aan een tiltraining, voornamelijk voor het tillen dat nog voor kan komen zoals bij het werken met de glasslee of als één der hulpmiddelen niet ingezet kan worden. Verder is het tillen geëlimineerd. Algemene evaluatie van het project Alle drie de bedrijven (zowel werkgevers als werknemers) zijn zeer tevreden over de resultaten van het project en vinden dit een goed voorbeeld voor de aanpak van dit soort problemen op brancheniveau. Over de contacten en afspraken met de leverancierslfabrikanten van de hulpmiddelen zijn zij allen echter niet tevreden. Verbeteringen zijn niet altijd conform de afspraak

24 uitgevoerd en oplevering gebeurde niet op tijd. Er was geen alternatief mogelijk in de keuze van leveranciers1 fabrikanten, maar er hadden wel veel hardere, zakelijke afspraken met contractverplichtingen aangegaanmoeten worden. Bovendien haddende leveranciers1 fabrikanten beter ingelicht moeten worden over het traject van veranderingen en dergelijke wat hen te wachten stond. Er zijn geen ongewenste neveneffecten opgetreden door dit project. De activiteiten van de deelnemende bedrijven op arbo-gebied zijn door dit project extra versterkt. Bij de glaszetters wordt een ommekeer in het denken bemerkt. Een ieder wil nu het liefst met de hulpmiddelen werken. Kosten en baten (oude en nieuwe situatie) enig zicht te krijgen op de kosten en baten van het gebruik van deze verbeterde hulpmiddelen in de praktijk, is aan de drie bedrijven gevraagd voorbeeldberekeningen te maken van de kosten van bepaalde werkzaamheden vóór dit project (oude situatie) in vergelijking met de kosten met inzet van de in dit project ontwikkelde vernieuwde hulpmiddelen. Het verschil geeft aan wat de baten zijn om deze glaszethulpmiddelen te gebruiken. Voorbeoldberekening kosten inzet Fein kitverwijderaar (Bedrijf 3)

25 Voorbeeldberekening besparing door inzet kitverwijderaar Voorbeeldberekening combinatie gebruik glastakel, glaskar en gevelridder met giek

26 Voorbeeldberekening kostenbesparing inzet glastakel, glasslee en gevelridder (Bedrijf l) Voorbeeldberekening kostenbesparing inzet hoogwerker

27 Voorbeeldberekening kosten inzet hoogwerker (Bedrijf 2) Voorbeeldberekening kosten inzet rolsteiger en verlengde gevelridder

28 4. CONCLUSIE Het doel van dit project, namelijk technologische maatregelen in de praktijk invoeren waarmee de lichamelijke belasting van glaszetters verminderd wordt, is gerealiseerd. De gehanteerde stapsgewijze en participatieve aanpak heeft ertoe geleid dat in samenspraak met zowel de werkgevers als de glaszetters een aantal bestaande hulpmiddelen voor het glaszetten aangepast c.q. vernieuwd is (zoals de glaskar, de gevelridder met giek en de tilhulp aan de hoogwerker) en andere hulpmiddelen nieuw ontwikkeld zijn (zoals de glastakel en de glasslee). Voor een paar glaszethulpmiddelen is de aanzet tot verdere ontwikkelingen gegeven, zoals voor de rolsteiger in combinatie met een hijsmechanisme en voor de telescopische hoogwerker met tilhulp. Door de participatieve aanpak om tot deze ontwikkelingen te komen is er een hoge mate van bruikbaarheid en praktische toepasbaarheid bereikt van de (ver)nieuwde glaszethulpmiddelen. Bij inzet vanalle "low cost" hulpmiddelen tegelijk, namelijkde glastakel, glaskar engevelridder in combinatie met de rolsteiger, is het handmatig tillen van glas feitelijk overbodig geworden. Zouden maar enkele van deze hulpmiddelen toegepast worden, dan is de belasting in ieder geval verminderd. Ook bij inzet van een hoogwerker wordt de lichamelijke belasting drastisch verminderd. Het tillen en sjouwen van glas worden evenals de inzet van de "low cost" hulpmiddelen overbodig door de hoogwerker te gebruiken. Ondanks de aanzienlijke huurprijs kan deze methodiek al snel lonend worden. Er dient voor het gebruik van de hoogwerker met zwenkbare bak wel nog een officiële goedkeuring verkregen worden. Berekeningen van de kosten en baten voor een glaszetbedrijf voor het wel of niet inzetten van deze hulpmiddelen tonen aan dat inzet van de hulpmiddelen ook kostenbesparend kan werken. Er wordt dan ook aanbevolen om zoveel mogelijk gebruik te maken van de hiervoor beschreven hulpmiddelen.

29 ONDERSTEUNENDE INFORMATIE Oplossingen bedenken samen met het bedrijf. In: Vink P en Dul J, red. Lichamelijke belasting tijdens arbeid: wetgeving en oplossingen. URLINGS I. Zeist: Kerckebosch, 1994: Succesvol invoeren van verbeteringen met 'participatieve ergonomie'. In: Vink P en Dul J, red. Lichamelijke belasting tijdens arbeid: wetgeving en oplossingen. VINK P, URLINGS I, WORTEL E. Zeist: Kerckebosch, 1994: Stichting erkenningsregelingen voor het afwerkbedrijf (STAF). Handleiding glaszetten. Bedrijfschap Schildersbedrijf, Rijswijk FOSAG: Arbo-kompas, een leidraad voor het Schilders-, Afwerkings- en Glaszetbedrijf over wet- en regelgeving en uitvoering van arbozorg. Stichting Arbouw, Amsterdam A-blad Glaszetten. Stichting Arbouw, Amsterdam A-blad Tillen. Stichting Arbouw, Amsterdam Beroepssurvey: De glaszetter, een beschrijving van arbeid en arbeidsomstandigheden. Stichting Arbouw, Amsterdam Video: Glas van transport tot plaatsing. FOSAGI AF/ Stichting Arbouw, Transport- en plaatsingshulpmiddelen voor ruiten. Stichting Arbouw, Amsterdam Brochure: Transport en plaatsing van ruiten, technische en organisatorische oplossingen. FOSAGI AF/ Stichting Arbouw Risico-inventarisatie en -evaluatie lichamelijke belasting bij het transport en plaatsen van glas. Stichting Arbouw, Amsterdam Brochure: Aanpak ziekteverzuim, handleiding voor schildersbedrijven met minder dan 20 werknemers. Stichting Arbouw, Amsterdam 1996.

30

31 BIJLAGEN BIJLAGE 1 Overzicht van de stappen uitgevoerd bij drie glaszetbedrijven paaina: BIJLAGE 2 Vragenlijst 'Risico's inventariseren voor lichamelijke belasting bij glaszetters' BIJLAGE 3 Oplossingen voor het glaszetten genoemd in de discussiebijeenkomsten (oktober 1994) BIJLAGE 4 Verslag van bezoek aan GLASTEC te Dusseldorf (1-5 november 1994): eerste beoordeling van interessante oplossingen (op beurs, in vakliteratuur en in octrooien) BIJLAGE 5 Rapportcijfers voor genoemde oplossingen BIJLAGE 6 Verslag van de eerste praktijktoets met glaszettershulpmiddelen (uitgevoerd op 12, 20 en 2 1 april 1995) BIJLAGE 7 Verslag van de verbeteringen glaszettershulpmiddelen: stand van zaken 30 november 1995 BIJLAGE 8 Verslag van de tweede praktijktest met de verbeterde glaszettershulpmiddelen: uitgevoerd op 8 december 1995 BIJLAGE 9 Checklist invoeren van de glaszethulpmiddelen BIJLAGE 10 Aangebrachte verbeteringen en nog verder te verbeteren hulpmiddelen

32

33 BIJLAGE i Overzicht van de stappen uitgevoerd bij drie glaszetbedrijven

34

35 Tabel 2.1 Overzicht van de stappen uitgevoerd bij drie glaszetbedrijven stappen tijdsduur activiteiten stap 1 organisatorische voorbereiding 2 maanden keuze gemaakt voor en afspraken gemaakt met drie deelnemende glaszetbedrijven stuurgroep samengesteld die het project begeleidt: per bedrijf de directeur of manager, een uitvoerder (of arbo-man) en een glaszetter afspraak dat er door de bedrijven budget gereserveerd wordt voor verbeteringen streven naar looptijd van 1 jaar voor het hele project alle glaszetters worden 7 juli geïnformeerd over het project stap 2 opsporen van knelpunten stap 3 zoeken naar en kiezen van maatregelen stap 4 testen, uitproberen van maatregelen stap 5 invoeren van maatregelen stap 6 evalueren van maatregelen 3 maanden 3 maanden 1 jaar 6 maanden 1 maand alle glaszetters vullen een vragenlijst in over de knelpunten in het werk (zie bijlage 2) bespreking knelpunten in de stuurgroep en keuze voor verdere aanpak in twee discussie-bijeenkomsten worden oplossingen bedacht voor een aantal knelpunten (zie bijlage 3) bespreking oplossingen uit discussies in de stuurgroep verdere oplossingen inventariseren (beurs, literatuur en octrooien), zie bijlage 4 bespreking alle oplossingen in stuurgroep en keuze voor lijst met mogelijke oplossingen 27 mogelijke oplossingen worden aan alle glaszetters voorgelegd. Gevraagd is om een rapportcijfer per oplossing te geven, zie bijlage 5 stuurgroepbespreking over gewenste oplossingen en activiteiten die verricht moeten worden om tot die oplossingen te komen (aanschaf en ontwikkelen) voorbereiden van de (verbeterde) hulpmiddelen voor een praktijktoets eerste praktijktoets van verbeterde hulpmiddelen, zie bijlage 6 bespreking eerste praktijktoets in stuurgroep: besluit om verdere verbeteringen aan te brengen extra verbeteringen aanbrengen aan de hulpmiddelen (bijlage 7) tweede praktijktoets (zie bijlage 8) bespreking resultaten in stuurgroep bedrijven regelen zelf met de fabrikantenlleveranciers dat enkele kleine verbeteringen aangebracht worden aan de hulpmiddelen en dat ze geproduceerd en afgeleverd worden ervaring opdoen in het werken met de verbeterde hulpmiddelen in een bijeenkomst met alle drie de bedrijven en hun werknemers wordt aan de hand van een aantal vragen nagegaan wat het project aan concrete verbeteringen (en de effecten van die verbeterde hulpmiddelen) heefi opgeleverd en hoe het veranderingsproces is doorlopen

36

37 BIJLAGE 2 Vragenlijst 'Risico's inventariseren voor lichamelijke belasting bij glaszetters'

38

39 Vragenlijst Risico's inventariseren voor lichamelijke belasting bij glaszetters Juni 1994

40 Bij wek bedrijf werkt u?... Hoe lang werkt u al als glaszetter? Hoe lang werkt u bij dit bedrijf? Weke opleiding heeft u gehad? i jaar i jaar leerlingwezen met gezeldiploma glaszetter q ondernemersopleiding glaszettersbedrijf [7 l-jarige aspirant gezel opleiding glaszetter voortgezette opleiding voor voorman glaszetter applicatiecursus voor leiding geven q vakbekwaamheid glaszetter andere, namelijk... Weke werkzaamheden verricht u? (meerdere antwoorden mogelijk) glas zetten in woningen en gebouwen in nieuwbouw glas zetten in woningen en gebouwen in onderhoudlrenovatie, inclusief verbouw q glas herstellen C] Bijzondere beglazingsmethoden, zoals: kitbeglazing 0 droge beglazing drukbeglazing andere, namelijk o Het snijden van glas op de juiste maat 6. a. Doet u dit wel eens? jan neen Zo nee: ga verder met vraag 7 b. Hoe doet u dat? (meerdere antwoorden mogelijk) op een glastafel met kantelbaar bovenblad op een tafelblad met wendbare rollen q met gebruik van een vacuüm-hefapparaat C] bij zeer grote ruiten C] anders, namelijk... C] c. Vindt u deze taak lichamelijk zwaar? Zo ja: kunt u beschrijven waarom?

41 Het verwijderen van een gebroken ruit 7A. Het verwijderen van een gebroken ruit a. Doet u dit wel eens? Zo nee: ga verder met vraag 7B ja O nee O b. Hoe doet u dat? (meerdere antwoorden mogelijk) met een glaszuiger q anders, namelijk... c. Vindt u deze taak lichamelijk zwaar? j a 0 neeo Zo ja: kunt u beschrijven waarom? B. Het uithakkedkrabben van de sponning (kitresten) Doet u dit wel eens? Zo nee: ga verder met vraag 8 j a 0 neeo Hoe doet u dat? (meerdere antwoorden mogelijk) met hakmes of uithakhamer q met Ceesmachine q met pneumatische of elektrische uithakmachine q anders, namelijk... c. Vindt u deze taak lichamelijk zwaar? j a 0 neen Zo ja: kunt u beschrijven waarom? Transporteren van glas SA. Ruit van de glasauto pakken a. Doet u dit wel eens? Zo nee: ga verder met vraag 8B ja O nee CI