Handboek indicatoren GGZ Indicatoren set Goede Zorg voor Zorginkoop GGZ 2016

Transcriptie

1 Handboek indicatoren GGZ Indicatoren set Goede Zorg voor Zorginkoop GGZ 2016 Externe versie

2 Inhoud Inleiding... 3 Werkwijze en controle... 3 Wat gebeurt er met de antwoorden... 3 Hoofdstuk 1. Kwaliteit... 4 Depressie... 4 Overzicht indicatoren depressie... 4 Indicator 1. Evidence based en volgens de richtlijn behandelen:... 4 Indicator 2. Monitoring van klachten als onderdeel van de behandeling Indicator 3. Zorgprogramma en zorgpaden... 8 Indicator 4. Behandelplan... 8 Indicator 5. In en exclusie criteria Indicator 6. Drop-out Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 8. Wachttijden Angst Overzicht indicatoren angst Indicator 1. Evidence based en volgens de richtlijn behandelen (angst): Indicator 2. Monitoring van klachten onderdeel van de behandeling Indicator 3. Zorgprogramma en zorgpad Indicator 4. Behandelplan Indicator 6. Drop-out Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 8. Wachttijden Somatoforme stoornissen Overzicht indicatoren somatoform Indicator 1. Evidence based en volgens de richtlijn behandelen somatoform Indicator 2. Monitoring van klachten onderdeel van de behandeling Indicator 3. Zorgprogramma en zorgpaden Indicator 4. Behandelplan Indicator 6. Drop-out Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 8. Wachttijden Selectieve inkoop op basis van minimumnormen Eetstoornissen Normen Selectieve inkoop Waardering Vergelijk en Kies Indicator 1 & 11. Evidence based en volgens de richtlijn behandelen en volume norm: Indicator 2. Monitoring van klachten als onderdeel van de behandeling Indicator 4. Behandelplan Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 8. Wachttijden Alcohol en overig aan een middel gebonden stoornissen Normen Selectieve inkoop Waardering Vergelijk en Kies Indicator 1. Evidence based werken volgens de richtlijn behandelen Indicator 2. Monitoring van klachten onderdeel van de behandeling

3 Indicator 4. Behandelplan Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 8. Wachttijden Indicator 9. Nazorg Dementie Hoofdstuk 2. Klantbeleving Over welke data gaat het? Consumer Quality index Reviews and Ratings Cliëntenraad Review Hoe bepaalt VGZ het aantal sterren per indicator voor wat betreft de CQ-Index? Hoe bepaalt VGZ de uitkomsten van het Review and Rating onderzoek? Hoe bepaalt VGZ het keurmerk voor wat betreft de Cliëntenraad Review?

4 Inleiding Voor u ligt het cvgz handboek Goede Zorg voor de Geestelijke Gezondheidszorg. cvgz beoordeelt goede zorg op basis van de pijlers kwaliteit, klantbeleving en kosten. Deze moeten in balans zijn met elkaar om van goede zorg te kunnen spreken. Dit handboek is een resultaat van het project Goede Zorg GGZ. Het uitgangspunt van dit project was: voor Goede Zorg, zorg je samen! Dit handboek is dan ook tot stand gekomen in nauwe samenwerking en in afstemming met het GGZ veld. Dit handboek biedt de door cvgz gehanteerde indicatoren en hierbij geldende minimum- en streefnormen op het gebied van kwaliteit en klantbeleving. Omdat er binnen de GGZ doelgroepen zijn met verschillende aandoeningen, waarbij diverse inhoudelijke aspecten binnen de behandeling van andere waarde zijn, is ervoor gekozen om de indicatoren per aandoening te beschrijven. Wel zijn een aantal indicatoren toepasbaar bij verschillende aandoeningen. Voor 2016 zijn er indicatoren opgesteld voor de aandoeningen: Angststoornissen Depressieve stoornissen Somatoforme stoornissen Alcohol en overig aan een middel gebonden stoornissen Eetstoornissen Dementie Per aandoening en indicator zal dit handboek uitleggen waarom we dit willen meten. Vervolgens wordt de relatie met kwaliteit gelegd en wordt aangegeven hoe cvgz dit gaat meten. In de GGZ sector in Nederland is het nog niet mogelijk om uitkomstindicatoren als normen voor kwaliteit te gebruiken. Daarom worden proces- en structuurindicatoren gehanteerd. Deze indicatoren zijn gekozen omdat cvgz ervan overtuigd is dat deze een bijdrage leveren aan de goede kwaliteit van zorg en zijn ontstaan na een zorgvuldig gelopen traject met het veld. Het is wel van belang om te vermelden dat de normen in ontwikkeling zijn en cvgz hiermee niet pretendeert de waarheid rondom kwaliteit in pacht te hebben. Wanneer er reden is om deze bij stellen door bijvoorbeeld vernieuwde wetenschappelijke literatuur, nieuwe richtlijnen, standaarden of beroepsgroepnormen zal dit na beoordeling gebeuren. Werkwijze en controle Antwoorden worden middels een uitvraag opgevraagd bij aanbieders en antwoorden zijn zoveel mogelijk gecategoriseerd. Deze uitvraag is een zelfassessment gebaseerd op vertrouwen en wens om gezamenlijk te zorgen voor goede zorg. Na beoordeling van de input wordt steekproefsgewijs bewijs opgevraagd bij zorgaanbieders. Wat gebeurt er met de antwoorden De antwoorden dienen twee doelen: De antwoorden worden omgezet in keuze informatie voor onze verzekerden in de vorm van sterren. Deze publiceren we op Vergelijk en Kies 1 Ster : Minimaal implementatie normen verantwoorde zorg 2 Sterren: In ontwikkeling van normen van verantwoorde zorg naar goede zorg. 3 Sterren: Minimaal nodig om zorg te leveren volgens het veld geldende richtlijnen en criteria (basis niveau normen voor Goede Zorg) 4 Sterren: Aanwezigheid van de benodigde elementen om zorg volgens de richtlijn en beroepsethiek te leveren. Dit is een streefnorm. 5 Sterren: Optimale aanwezigheid van elementen (of soms zelfs meer) om zorg volgens de richtlijn en beroepsethiek te leveren. Dit is de beste zorg volgens cvgz voor deze indicator. Daarnaast gebruikt cvgz de kwaliteitsinformatie voor de inkoop van Net als in 2015 hanteert cvgz enkele harde normen voor de inkoop van eetstoornissen, verslaving aan alcohol of overige middelen en dementie. Ook voor depressie, angst en somatoforme stoornissen is/zijn enkele harde norm(en) opgenomen. De overige normen dienen om de kwaliteitsverbetering te stimuleren en zijn mede input voor de inkoop gesprekken. 3

5 Hoofdstuk 1. Kwaliteit Depressie Depressie staat als stoornis op de tweede plek van ziekten die de meeste disability adjusted life years (DALY S) toevoegen, na coronaire hartziekten. Daarnaast staat depressie op de derde plek van ziekten die van grootste invloed zijn op ervaren kwaliteit van leven. (Volksgezondheid en Gezondheidszorg, J.P. Mackenbach, 2012) Overzicht indicatoren depressie Voor depressie worden de volgende indicatoren uitgevraagd: Indicator Omschrijving Norm 1 Evidence based werken Sub 1 Patiënt informatie Sub 2 Evidence based methoden Sub 3 Evalueren Sub 4 Intervisie/ supervise Zacht Hard Zacht Zacht 2 Klachten monitoring als onderdeel van de behandeling Zacht 3 Zorgpad Zacht 4 Behandelplan Hard 5 In- en exclusie criteria Zacht 6 Drop-out Zacht 7 Terugkeer kosten Zacht 8 Wachttijden Zacht Indicator 1. Evidence based en volgens de richtlijn behandelen: 1. Wat meet het? De indicator toetst of de aanbieder evidence based (EB) behandelt, waarbij richtlijnen als leidraad worden gebruikt. 2. Waarom meten we het? EB behandelen betekent dat interventies overeenkomstig de richtlijnen worden toegepast en regelmatige evaluatie en bijstelling volgens de richtlijn plaats vinden. Het behandelen conform protocollen en multidisciplinaire richtlijnen (MDR) geeft een grotere kans op betere behandel resultaten. Een richtlijn berust op resultaten van wetenschappelijk onderzoek en aansluitende meningsvorming door beroepsbeoefenaren en patiënten, gericht op het uitdrukkelijk omschrijven van goed handelen (Multidisciplinaire richtlijn depressie 3e revisie, 2013). We weten dat: Het naleven van de MDR leidt tot betere uitkomsten van zorg ( M. K. van Dijk et al, 2014). Slechts 33% van een onderzochte groep chronisch depressieve patiënten een adequate behandeling met antidepressiva had gekregen ( Koscis et al, 2008) Ook de controle groep die een standaard EB behandeling krijgt voor angst en/of depressie opknapt. Het betrof hier patiënten die langer dan 2 jaar in zorg waren en vergeleken werden met 4

6 een nieuwe interventie ( Spijker J, et al; voorlopige conclusie cvgz op basis van eerste presentatie data ZemCad studie). Kortom er valt winst te halen door het juist toepassen van de richtlijnen. Het aanbieden van een EB interventie geeft geen garantie dat de techniek van de interventie ook juist wordt uitgevoerd, dit blijkt ook het onderzoek van Stobie et al (2007). Daaruit bleek dat 60% van patiënten met een behandeling voor OCD, geen exposure of huiswerk opdrachten had gekregen, zoals hoort bij een CGT behandeling. Ze hadden enkel gesproken met een therapeut. Therapeuten die getraind worden op een behandelprotocol, passen deze beter toe zoals blijkt uit de studie Becker et al. (2004) waar 83% van therapeuten in de behandeling van PTSS geen imaginaire exposure toepaste. Na training van de therapeuten, paste nog (maar) 33% geen imaginaire exposure toe. Deze onderzoeken richten zich op de behandeling van stoornissen die onder angst vallen. De verwachting is dat dit te veralgemeniseren is naar alle stoornissen waar psychotherapeutische interventies worden ingezet. Redenen om van de behandeling af te wijken, zijn te vinden in emoties, gedrag en opvattingen van de therapeut (Waller, 2009). Supervisie en intervisie zijn middelen van feedback en geven de mogelijkheden een therapeut bij te sturen in zijn opvattingen en gedrag en zo toch de juiste technieken toe te passen. Onderzoek in de psychotherapie laat zien dat het geven van feedback aan behandelaars over de resultaten bij cliënten bijdraagt aan de effectiviteit van hun werk (Lambert, 2010). Volgens Miller en Hubble (2007) onderscheidt de effectieve therapeut zich van de minder effectieve collega s door het feit dat hij voortdurend en systematisch zijn eigen feedback organiseert. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Is er voorlichtingsmateriaal specifiek over de diagnose, prognose en mogelijke behandeling voor de patiënten? Antwoorden - Ja, op papier beschikbaar voor de patiënt - Ja, digitaal via de website Vraag 2. Welke behandeling/ behandelinterventies biedt u aan mensen met: a) Een lichte depressieve episode korter dan 3 maanden b) Een lichte depressieve episode langer dan 3 maanden c) Een matig ernstige depressieve episode, eerste episode d) Een matig ernstige depressieve episode, recidief Antwoorden: - Geen, niet van toepassing - Psycho-educatie - Actief volgen - Dagstucturering - Zelfhulp/zelfmanagement; Counseling, psychosociale interventies; - Activerende begeleiding; - Fysieke inspanning/ lichamelijke activiteit/ Running therapie; - E-health interventies zoals beschreven in de richtlijn - Probleem oplossende therapie (PST) - Kortdurende behandeling (KDB) - Cognitieve (Gedrags)Therapie (CGT/CT); - Interpersoonlijke therapie (IPT); - Kortdurende Psychodynamische Therapie (KPT) - Farmacotherapie via aanbieder - Farmacotherapie via huisarts - Lichttherapie - Electro ConvulsieTherapie (ECT) - Vaktherapie 5

7 - Systeem therapie, Therapeutische relatietherapie - Mindfulness Based Cognitive Therapie (MBCT) - Acceptance and Commitment Therapie (ACT) - Handicapmodel Vraag 3. Hoe vaak vindt behandelevaluatie plaats bij een: a) Een lichte depressieve episode korter dan 3 maanden? b) Een lichte depressieve episode langer dan 3 maanden? c) Een matig ernstige depressieve episode, eerste episode? d) Een matig ernstige depressieve episode, recidief? Antwoorden: - Per 6 weken - Per 3 maanden - Per 4 maanden - per half jaar - per jaar - anders, namelijk Vraag 4. Past u een vorm van intervisie of supervisie toe (waarbij methodisch handelen en interacties tussen behandelaar en patiënt het onderwerp van gesprek is). (Wordt alleen uitgevraagd voor SGGZ). - Ja Wie geeft de supervisie/ intervisie, bij? a) Cognitieve Gedrags Therapie (CGT) b) Interpersoonlijke therapie (IPT) c) Mindfulness Based Cognitive Therapie (MBCT) d) Kortdurende Psychodynamische Therapie (KPT) e) Vaktherapie f) Therapeutische relatie therapie g) Acceptance and Commitment Therapie (ACT) Antwoorden: - Psychiater - Klinisch psycholoog - Psychotherapeut - GZ psycholoog - Erkende CGT therapeut - Erkende IPT therapeut - Erkende MBCT therapeut - Erkende kdp therapeut - Erkende vaktherapeut - Erkende ACT therapeut Wanneer past u supervisie/ intervisie toe? - Structureel tijdens het MDO - Ad hoc tijdens het MDO - Ad hoc In een apart overleg - Structureel in een apart overleg Indicator 2. Monitoring van klachten als onderdeel van de behandeling. 1. Wat meet het? Een uitkomstmeting wordt systematisch en periodiek teruggekoppeld als onderdeel van de behandeling (o.a. door bespreking/evaluatie van metingen met cliënt en tijdens MDO). 6

8 2. Waarom meten we het? Behandelmotivatie en therapie trouw wordt gestimuleerd doordat de patiënt daadwerkelijk vorderingen in de behandeling ziet. Klachten monitoring wordt sinds 2000 toegepast in de psychiatrische zorg in Nederland en heeft in de behandeling de volgende doelstellingen (presentatie SBG 2014): - Het periodiek bepalen van de behandeluitkomst - Feedback over de uitkomst (Shared Decision Making) - De voortgang volgen - Bijtijds overstappen op andere vorm van behandelen Klachten monitoring blijkt in RCT s, wanneer het gebruikt wordt als feedback instrument, een positief effect te hebben op de psychische toestand. Systematische klachten monitoring lijkt vooral effectief bij patiënten van wie de behandeling onvoldoende aanslaat, omdat behandeling kan worden bijgesteld. Daarnaast worden er positieve resultaten gezien van het monitoren van klachten op de communicatie tussen patiënt en behandelaar. Resultaten op aspecten als patiënt tevredenheid en kosteneffectiviteit zijn minder eenduidig (I. V. E. Calier, 2012). Daarnaast kan systematische klachten monitoring gebruikt worden om te benchmarken, sinds 2011 wordt Routine outcome monitoring (ROM) ook voor benchmark toegepast door (presentatie SBG 2014): - Vergelijkbare uitkomst gegevens te kunnen verzamelen ( vinger aan de pols bij de aanbieder/afdeling) - Feedback over geaggregeerde uitkomstdata - Data om te leren wat werkt het beste bij wie - Competitie op uitkomsten - Afname van variatie in uitkomsten - Verantwoorden naar de financier en samenleving. De afspraken over het aanleveren van ROM data aan SBG zet vooral in op het laatste doel van het monitoren van klachten, een negatief neveneffect is dat klachten monitoring daardoor uit de behandeling dreigt te raken en alleen wordt ingezet ter verantwoording naar de zorgverzekeraar. Om bij te dragen aan een beter zorg voor de verzekerde is het eerste aspect van belang, daarom zetten we in op klachten monitoring als onderdeel van de behandeling. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Meet u systematisch de uitkomst van zorg door middel van (klachten) specifieke vragenlijsten - Ja Vraag 2.Indien ja, wanneer meet u? - Bij binnenkomst - Bij start behandeling - Periodiek, ongeveer elke 6 weken - Periodiek, ongeveer elke 3 maanden - Periodiek, ongeveer elke 4 maanden - Periodiek, ongeveer elke 6 maanden - Periodiek, maar periodes zijn langer dan 6 maanden - Elke keer als er een MDO is - Aan het eind - Anders: Vraag 3. Indien ja, hoe gebruikt u de uitkomsten? - Structurele aanlevering bij SBG - Worden structureel besproken met patiënt - Worden structureel besproken in MDO - Worden structureel besproken op team niveau, prestatie van behandelaren - Worden structureel gebruikt om behandelplan te volgen/ bij te stellen 7

9 Indicator 3. Zorgprogramma en zorgpaden 1. Wat meet het? De indicator toetst of de aanbieder een middel inzet om de adviezen uit de richtlijn op systematische wijze in te plannen en op te volgen. 2. Waarom meten we het? Een zorgpad is een concretisering van het zorgprogramma voor een specifieke patiëntengroep met een specifieke zorgvraag. Het doel van een zorgpad is om kwalitatieve en efficiënte zorgverlening te verkrijgen. Uit onderzoek blijkt dat actief implementeren van de richtlijn (bijvoorbeeld via een zorgpad) tot beter hanteren van de richtlijn leidt dan passieve disseminatie (M. K. van Dijk et al, 2014). Het zorgpad beschrijft opeenvolgende stappen, beslismomenten en criteria in het zorgproces om te kiezen voor een bepaalde behandeling. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Heeft u uw behandeling beschreven in een zorgpad? - Ja Vraag 2. Indien ja, geef aan welke elementen u in het zorgpad beschreven heeft: - Inclusie en exclusie criteria - Een beslisboom op basis van criteria dat leidt naar een specifiek zorgprogramma - De behandel interventies die in dat programma worden aangeboden - De duur van het zorgprogramma - De momenten van evaluatie - Welke behandelfuncties worden ingezet - Een beslisboom op basis van evaluatiecriteria over het vervolg Indicator 4. Behandelplan 1.Wat meet het? Deze indicator meet of door juist gebruik van het behandelplan structuur wordt aan gebracht in de behandeling en de behandeling wordt geconcretiseerd. 2. Waarom meten we het? Het behandelplan biedt structuur aan de uitvoering van de behandeling. Het is een middel om voor alle betrokkenen bij de behandeling, patiënt, team behandelaren, mantelzorgers en ketenpartners, duidelijk te maken waar de behandeling zich op richt en hoe rollen en verantwoordelijkheden liggen. Het behandelplan is daarmee een middel om de voortgang van de behandeling te evalueren en bij te stellen, waarbij de patiënt samen met het behandelteam vorm geeft aan de behandeling. Een behandelplan is geen wettelijke verplichting, maar wordt door het veld wel gezien als noodzakelijk voor het leveren van verantwoorde zorg. Uit onderzoek is bekend dat multidisciplinaire teams beter functioneren indien er concreet omschreven doelen zijn met meetbare uitkomsten (D. Fay et al, 2006).Teams die gestructureerd aan de hand van een behandelplan over de behandeldoelen vergaderen zijn beter instaat om de behandelrichtlijnen te volgen. Het blijkt echter uit onderzoek in groot Brittannië dat multidisciplinaire teams in de GGZ hiertoe minder in staat zijn. In een vergadering wordt een heel scala aan onderwerpen besproken, zonder dat duidelijk is hoe dit bijdraagt aan het behalen of evalueren van de behandeldoelstellingen. Gerichte beslissingen blijven daardoor uit. (Raine R, et al, 2014) Hoezeer het behandelplan als leidend onderdeel in de behandeling in de Nederlandse GGZ wordt gebruikt is 8

10 onbekend. Wel worden behandelplannen gezien in zeer veel verschillenden variaties en met verschillende inhoud. Met deze indicator meten we of het behandelplan de juiste elementen bevat om structuur aan te brengen in de behandeling, we hebben daarbij de elementen uit Treatment plans under the Mental Health Act Chief Psychiatrist s Guideline, Victoria, Australia 2009 overgenomen. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Wat staat beschreven in het behandelplan? - De wensen/ hulpvraag van de cliënt - Behandeldoel - Behandelinterventie - Welke behandelaar de behandelinterventie uit voert - Welke interventies een cliënt zelf kan uitvoeren (signaleringsplan) - Welke interventies een familielid/ mantelzorger kan uitvoeren (signaleringsplan) - Wanneer effect verwacht wordt - Wanneer evaluatie van het doel plaats vindt - Wat het effect van behandeling is geweest, met eventueel bijgesteld behandeldoel - Geen behandelplan beschreven Vraag 2. Is het behandelplan doorlopend inzichtelijk voor de patiënt? - Ja, kan inzicht krijgen als erom wordt gevraagd. - Ja krijgt kopie mee van laatst actuele BHP op papier of via mail. - Kan via portal BHP actueel inzien. Indicator 5. In en exclusie criteria. 1. Wat meet het? Met het uitvragen van de in- en exclusie criteria meten we of de zorg die gedeclareerd wordt ook passend is binnen het echelon. Daarnaast meet het of de GGZ aanbieder aan de poort selecteert op makkelijke cliënten. 2. Waarom meten we het? We meten deze indicator om GGZ aanbieders te waarderen op de mate waarop zij zich op de doelgroep richten die past binnen het echelon. In- en exclusie criteria kunnen iets zeggen over de complexiteit van de stoornis. Exclusie criteria zijn niet van invloed op de behandeling zoals beschreven in de richtlijn. De inclusie is al uitgevraagd door de vragen passend bij de indicator zorgprogramma en gaan over de ernst van de stoornis 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Hanteert u exclusie criteria voor behandeling op het gebied van ernst, complexiteit of gevaar? - Ja Vraag 2. Zo ja, welke? Complexiteit Psychotische klachten Persoonlijkheidskenmerken Suïcidale klachten Persoonlijkheidsproblematiek Somatische problematiek Medicatiegebruik Gevaar Ernstige zelfverwaarlozing Verwaarlozing van naasten, Decompensatie, (Huiselijk) geweld Kindermishandeling Automutilatie 9

11 Bekend met schizofrenie Verslavingsproblematiek Trauma gerelateerde klachten Eet gestoord gedrag Eetstoornis Aan deze indicator worden geen sterren toegekend, maar de informatie is voor cvgz wel van belang voor de inkoop(gesprekken). Indicator 6. Drop-out 1. Wat meet het? Deze indicator meet of en hoe de GGZ aanbieder actief beleid voert op drop-out. 2. Waarom meten we het? Het terugvalrisico bij een afgebroken behandeling is ruim twee keer zo groot als bij een voortgezette behandeling (Zorginstituut Nederland, 2013). Dit staat ook bekend onder de term drop-out: een door de cliënt, tegen advies van de behandelaar, vroegtijdige eenzijdige beëindiging van behandeling of begeleiding. Het percentage drop-out is als indicator in de praktijk geschikt gebleken voor interne kwaliteitsbewaking en verbetering. Ook wordt deze maat in clinical trials gebruikt om het effect van behandelingen te meten. Uit onderzoek is gebleken dat het percentage drop-outs samenhangt met het al dan niet hebben van een persoonlijkheidsstoornis (Zorginstituut Nederland, 2013). Ook andere factoren als verslaving en behandelmotivatie kunnen het percentage drop-outs beïnvloeden. Vergelijking van percentages per GGZ aanbieder zegt daarom niet alles over de kwaliteit van zorg van deze aanbieder, de populatie die ze behandelen is daarvoor mede van invloed. Drop-out cijfers worden hiervoor nu niet gecorrigeerd. In de GGZ wordt matched care toegepast, dat betekent dat aanbieders per definitie te maken hebben met verschillende zwaarte van patiënt categorieën. Het percentage drop-out zou daarom in regioperspectief gemeten moeten worden. Waarbij regio s onderling vergeleken worden. Indien een regio afwijkt, kan vervolgens worden ingezoomd op de regio en naar de verschillende aanbieders gekeken worden. Deze informatie is nu nog niet beschikbaar, omdat de publicatie van de Kernset prestatie indicatoren niet bij een partij belegd is op dit moment. Daarom wordt uitgevraagd of een aanbieder alert is op drop-out en actief beleid voert om dit te verminderen. 3. Hoe wordt het gemeten? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Wat is het drop-out percentage van 2013 en 2014? Vraag 2. Heeft u beleid om drop-out te verminderen - Ja, Beleid kan op papier worden aangeleverd, geen plan-do-check-act cyclus - Ja, beleid bevat een plan-do-check-act cyclus om drop out te verminderen - Ja, we hebben een actieve monitor op drop-out met periodieke terugkoppeling naar de afdeling Indicator 7. Terugkeerkosten 1. Wat meet het? Deze indicator meet de kosten die een verzekerde aanvullend maakt nadat hij in behandeling geweest is bij een GGZ aanbieder. 10

12 2. Waarom meten we het? Het percentage cliënten welke na een behandeling terugkeert voor een nieuwe of vervolgbehandeling zegt iets over het effect van de eerste behandeling. Om meer inzicht te krijgen in het effect van een behandeling op langere termijn start cvgz met het inzichtelijk maken van het terugkeerpercentage. Hierbij realiseren we ons dat het een uitdaging is om GGZ aanbieders op een goede en zorgvuldige manier onderling met elkaar te vergelijken omdat rekening gehouden dient te worden met factoren als aard, ernst en complexiteit van de instroom bij een aanbieder. 3.Hoe wordt het gemeten? Per GGZ aanbieder wordt het percentage cliënten per diagnosegroep inzichtelijk gemaakt welke na een GGZ behandeling in 2010 in de twee jaren daaropvolgend terugkeert voor een behandeling. Iedere unieke cliënt wordt hierbij gevolgd en er wordt voor het in kaart brengen van het terugkeerpercentage gekeken naar zowel behandelingen bij dezelfde als bij een andere GGZ aanbieder. Er wordt uiteindelijk onderscheid gemaakt in cliënten welke na de behandeling helemaal niet meer terugkeren, cliënten welke alleen in 2011 terugkeren, cliënten welke alleen in 2012 terugkeren en cliënten welke in zowel 2011 als 2012 terugkeren. Hierbij is tevens een verdiepingsslag mogelijk op terugkeer voor oorspronkelijke diagnosegroep en op de terugkeer voor een andere diagnosegroep(en). Er is hierbij gekeken naar alle diagnosegroepen die in 2012 beschikbaar waren. De GGZ aanbieders zijn met soortgelijke instellingen ingedeeld in categorieën zodat een benchmark mogelijk is. Het is ook mogelijk om de GGZ aanbieder te vergelijken met een andere benchmark categorie. De indeling welke hierbij gehanteerd is: - Ambulant - Beschermd wonen - Dyslexie - Geïntegreerde GGZ instelling - Overige - PAAZ - PUK - Verslavingszorg - Verstandelijk Gehandicapten Indicator 8. Wachttijden 1.Wat meet het? Deze indicator meet de periode welke cliënten na aanmelding moeten wachten op een intakegesprek en hoe lang ze vervolgens wachten op de start van de behandeling. 2.Waarom meten we het? Een langere wachttijd kan leiden tot verergering van de problematiek. Daarnaast geeft het inzicht in de continuïteit van zorg van een zorgaanbieder. Naar aanleiding van een onderzoek van SynQuest blijkt dat de wachttijd bij depressie een belangrijke voorspeller kan zijn van de behandel uitkomst (B.J. van Pelt et al, 2014). Het gaat hierbij om de wachttijd na eerste contact en start van de behandeling. Onbekend is echter waar het omslagpunt ligt in wachttijd, en het effect van wachten negatief wordt (bijvoorbeeld na één week al of pas na 4 weken?). Vooralsnog volgen we daarom de treeknormen die gelden voor de tweedelijns geestelijke gezondheidzorg - Wachttijd bij aanmelding: 4 weken - Wachttijd bij beoordeling: 4 weken - Wachttijd voor extramurale behandeling: 6 weken Uit onderzoek van de NZa, marktscan geestelijke gezondheidzorg wachttijden blijkt dat van de volwassenen 29% langer dan vier weken moest wachten tot intake en 11% langer dan 10 weken moest wachten tot behandeling. Voor sommige stoornissen is een behandeling zeer specifiek vanwege de ernst of het aantal mensen dat aan een stoornis leidt. Depressie is echter een stoornis met een hoog volume. Het streven zou daarom moeten zijn dat iedereen binnen de treeknorm een behandeling kan starten. 11

13 3.Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders (op peildatum/opname in productiemonitor). Vraag 1. Hoeveel weken is de wachttijd van aanmelding tot het eerste zorgcontact? Vraag 2. Hoeveel weken is de wachttijd van aanmelding tot start van een behandeling? (Onder start behandeling verstaan wij onder start behandeling verstaan wij de eerst geleverde interventie conform richtlijn) Vraag 3. Komt dit overeen met de wachttijden op de website? - Ja Angst Angststoornissen staan in de top tienlijst van ziekten die de grootste ziektelast veroorzaken (Daly s, disability adjusted life years) naast depressie en coronaire hartziekten. Angststoornissen nemen hiermee de derde plaats in (zesde plaats voor mannen en eerste plaats voor vrouwen). (Nationaal Kompas Volksgezondheid 2014) Overzicht indicatoren angst Indicator Omschrijving Norm 1 Evidence based werken Sub 1 Evidence based methoden Sub 2 Evalueren Sub 3 Intervisie/supervise Hard Zacht Zacht 2 Klachten monitoring als onderdeel van de behandeling Zacht 3 Zorgpad Zacht 4 Behandelplan Hard 5 In en exclusie criteria Zacht 6 Drop-out Zacht 7 Terugkeer kosten Zacht 8 Wachttijden Zacht Indicator 1. Evidence based en volgens de richtlijn behandelen (angst): 1. Wat meet het? De indicator toetst of de aanbieder evidence based (EB) behandelt, waarbij richtlijnen als leidraad worden gebruikt. 2. Waarom meten we het? EB behandelen betekent dat interventies overeenkomstig de richtlijnen worden toegepast, regelmatige evaluatie en bijstelling volgens de richtlijn plaatsvindt. Het behandelen conform protocollen en multidisciplinaire richtlijnen (MDR) geeft een grotere kans op betere behandel resultaten. Een richtlijn berust op resultaten van wetenschappelijk onderzoek en aansluitende meningsvorming door beroepsbeoefenaren en patiënten, gericht op het uitdrukkelijk omschrijven van goed handelen (Multidisciplinaire richtlijn Depressie 3e revisie, 2013.) We weten dat: Het naleven van de MDR leidt tot betere uitkomsten van zorg ( M. K. van Dijk et al, 2014). 12

14 slechts 33% van een onderzochte groep chronisch depressieve patiënten een adequate behandeling met antidepressiva had gekregen ( Koscis et al, 2008) ook de controle groep die een standaard EB behandeling krijgt voor angst en/of depressie opknapt. Het betrof hier patiënten die langer dan twee jaar in zorg waren en vergeleken werden met een nieuwe interventie ( Spijker J, et al; voorlopige conclusie cvgz op basis van eerste presentatie data ZemCad studie). Kortom er valt verbetering te halen door het juist toepassen van de richtlijnen. Het aanbieden van een EB interventie geeft geen garantie dat de techniek van de interventie ook juist wordt uitgevoerd, dit blijkt ook het onderzoek van Stobie et al (2007). Daaruit bleek dat 60% van patiënten met een behandeling voor OCD, geen exposure of huiswerk opdrachten had gekregen, zoals hoort bij een CGT behandeling. Ze hadden enkel gepraat. Therapeuten die getraind worden op een behandelprotocol passen dit beter toe, zoals blijkt uit de studie Becker et al. (2004) waar 83% van therapeuten in de behandeling van PTSS geen imaginaire exposure toepaste. Na training van de therapeuten paste nog (maar) 33%, geen imaginaire exposure toe. Deze onderzoeken richten zich op de behandeling van stoornissen die onder angst vallen. De verwachting is dat dit te veralgemeniseren is naar alle stoornissen waar psychotherapeutische interventies worden ingezet. Veel van de redenen om van de behandeling af te wijken, zijn te vinden in emoties, gedrag en opvattingen van de therapeut (Waller et al, 2009). Supervisie en intervisie zijn middelen van feedback en geven de mogelijkheden een therapeut bij te sturen in zijn opvattingen en gedrag en zo toch de juiste technieken toe te passen. Onderzoek in de psychotherapie laat zien dat het geven van feedback aan behandelaars over de resultaten bij cliënten bijdraagt aan de effectiviteit van hun werk (Lambert et al, 2010). Volgens Miller en Hubble (2007) onderscheidt de effectieve therapeut zich van de minder effectieve collega s door het feit dat hij voortdurend en systematisch zijn eigen feedback organiseert. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Wordt patiënt en familie geïnformeerd over de stoornis? Antwoorden: - Ja, altijd mondeling - Ja altijd schriftelijk - Ja mondeling en schriftelijk Vraag 2. Welke behandeling/ behandelinterventies biedt u aan mensen met: a) Paniek stoornis b) Obsessieve Compulsieve Stoornis(OCS) c) Posttraumatische stress-stoornis (PTSS) d) Sociale angst stoornis e) Gegeneraliseerde angst stoornis Geel Groen Geen vulling Blauw Turquoise Paars Zelfhulp/zelfman agement (e health); Activerende begeleiding; Psycho- educatie, patiënt Psycho- educatie familie Cognitieve gedragstherapie Cognitieve therapie Exposure in vivo Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) Imaginaire exposure Farmacotherapie via aanbieder Farmacotherapie via huisarts Acceptance and commitment therapie (ACT) Handicapmodel repetitive Transcranial Magnetic Stimulation (rtms) Deep Brain Stimulation (DBS) 13

15 Psycho- educatie mantelzorger Schrijftherapie Sociale vaardigheidstraining; Vraag 3. Hoe vaak vind behandelevaluatie plaats? - per 6 weken - per 3 maanden - per 4 maanden - per half jaar - per jaar - anders, namelijk Vraag 4. Past u een vorm van intervisie of supervisie toe (waarbij methodisch handelen en in interacties tussen behandelaar en patiënt het onderwerp van gesprek is)? (Wordt alleen uitgevraagd voor de SGGZ) - Ja Vraag 4a. Wie geeft de supervisie? - Cognitief gedragstherapeut (Psychiater, Klinisch Psycholoog, Psychotherapeut, Vcgt) - GZ psycholoog - Anders, namelijk Vraag 4b. Wanneer past u dit toe? - Structureel tijdens het MDO - Ad hoc tijdens het MDO - Ad hoc In een apart overleg - Structureel in een apart overleg Indicator 2. Monitoring van klachten onderdeel van de behandeling Indicator 2. Monitoring van klachten als onderdeel van de behandeling. Indicator 3. Zorgprogramma en zorgpad Indicator 3. Zorgprogramma en zorgpaden Indicator 4. Behandelplan Indicator 4. Behandelplan Indicator 6. Drop-out Indicator 6. Drop-out Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 8. Wachttijden Indicator 8. Wachttijden 14

16 Somatoforme stoornissen Overzicht indicatoren somatoform Indicator Omschrijving Norm 1 Evidence based werken Sub 3 Evalueren Zacht 2 Klachten monitoring als onderdeel van de behandeling Zacht 3 Zorgpad Zacht 4 Behandelplan Hard 5 In- en exclusie criteria zacht 6 Drop-out Zacht 7 Terugkeer kosten Zacht 8 Wachttijden Zacht Indicator 1. Evidence based en volgens de richtlijn behandelen somatoform 1. Wat meet het? De indicator toetst of de aanbieder evidence based (EB) behandelt, waarbij richtlijnen als leidraad worden gebruikt. 2. Waarom meten we het? EB behandelen betekent dat interventies overeenkomstig de richtlijnen worden toegepast, regelmatige evaluatie en bijstelling volgens de richtlijn plaats vindt. Het behandelen conform protocollen en multidisciplinaire richtlijnen (MDR) geeft een grotere kans op betere behandelresultaten. Een richtlijn berust op resultaten van wetenschappelijk onderzoek en aansluitende meningsvorming door beroepsbeoefenaren en patiënten, gericht op het uitdrukkelijk omschrijven van goed handelen (multidisciplinaire richtlijn Depressie 3e revisie, 2013). De multidisciplinaire richtlijn Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) en Somatoforme Stoornissen uit 2008 beschrijft de volgende stoornissen als vallend onder somatoforme stoornissen: Aandoening Omschrijving Prevalentie bij de huisarts Somatisatiestoornis Multi-symptomatische aandoening die vaak begint voor het dertigste levensjaar, langdurig aanhoudt en gekarakteriseerd wordt door een combinatie van pijn, gastro-intestinale, seksuele- en pseudo neurologische klachten. <0,5% Pijnstoornis onverklaarde pijn die ernstig genoeg is om het functioneren te beperken en medische hulp in te roepen. Ontstaan, ernst, verergering en voortbestaan worden in verband gebracht met psychische factoren 2% 15

17 Conversiestoornis Ongedifferentieerde somatoforme stoornis Somatoforme stoornis niet anderszins omschreven Onverklaarde symptomen of uitvalsverschijnselen die de willekeurige motorische of sensorische functies treffen, die doen denken aan een neurologische of andere somatische aandoening. Verband met psychische factoren wordt aannemelijk geacht. Minstens één somatisch onverklaarde lichamelijke klacht die minimaal langer dan zes maanden belemmeringen veroorzaakt in het dagelijks leven. Functionele syndromen kunnen vallen binnen de groep ongedifferentieerde somatoforme stoornis. Somatoforme klachten en syndromen die niet voldoen aan de criteria voor een van de specifieke somatoforme stoornissen. 0,2% 13% 30% Hypochondrie Gestoorde lichaamsbeleving Sterke preoccupatie en angst een ernstige ziekte te hebben, als gevolg van verkeerde interpretatie van lichamelijke symptomen gedurende minstens zes maanden. Preoccupatie met een vermeende onvolkomenheid van het uiterlijk. 1-5% 0% Gezien de verscheidenheid aan beelden in de verschillende prevalenties zal de gemiddelde behandelaar in de GGZ voor een deel van deze stoornissen (conversie, gestoorde lichaamsbeleving en somatisatie stoornis) onvoldoende expertise en ervaring opbouwen voor een goede behandeling. Voor de twee stoornissen met hoge prevalentie: Ongedifferentieerde somatoforme stoornis en Somatoforme stoornis niet anderszins omschreven. Zijn de uitingsvormen zo divers dat behandeladviezen soms heel specifiek zijn, of juist heel algemeen. Heel vaak ontbreekt ook de evidentie om een uitspraak over een behandeling te doen. 3. Hoe wordt het getoetst? Het uitwerken van behandelalgoritme voor de somatoforme stoornis is niet mogelijk, er is nog onvoldoende kennis over de aspecten die een intensievere behandeling vragen. Daarnaast vallen vele verschillende uitingsvormen onder de somatoforme stoornis, die soms ieder een eigen specifieke behandeling vragen. CGT is meestal, maar niet altijd onderdeel van de behandeling (MDR Somatisch onvoldoende verklaarde klachten, 2008). Na 2008 zijn er geen nieuwe onderzoeken gevonden die meer inzicht in deze aspecten geven. We kunnen daarom alleen varen op behandelevaluatie om het behandelen volgens de richtlijn te ondersteunen. Vraag 1. Hoe vaak vindt behandelevaluatie plaats? - per 6 weken - per 3 maanden - per 4 maanden - per half jaar - per jaar - anders, namelijk: 16

18 Indicator 2. Monitoring van klachten onderdeel van de behandeling Indicator 3. Zorgprogramma en zorgpaden Indicator 4. Behandelplan Indicator 2. Monitoring van klachten als onderdeel van de behandeling. Indicator 3. Zorgprogramma en zorgpaden Indicator 4. Behandelplan Indicator 6. Drop-out Indicator 6. Drop-out Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 8. Wachttijden Indicator 8. Wachttijden Selectieve inkoop op basis van minimumnormen Betreft voortzetting van het inkoopbeleid Eetstoornissen Normen Selectieve inkoop Indicator Omschrijving Minimum norm inkoop 1 Evidence based werken Minimaal werken met Multidisciplinair team. 11 Volume norm Minimaal 30 behandelingen per jaar. Waardering Vergelijk en Kies Indicator Omschrijving Kwaliteit van zorg 2 Monitoring van klachten als onderdeel van de behandeling 1-5 sterren 4 Behandelplan 1-5 sterren 7 Terugkeerkosten 1-5 sterren 8 Wachttijden 1-5 sterren 17

19 Indicator 1 & 11. Evidence based en volgens de richtlijn behandelen en volume norm: 1. Wat meten we? Indicator 1. De samenstelling van het behandelteam en de mate waarin een beroep gedaan kan worden op somatische-, psychiatrische en diëtistische zorg. Indicator 11. Het aantal behandelingen voor de gehele behandelpopulatie (niet alleen cvgz verzekerden). 2. Waarom meten we het? Voor de indicatoren voor eetstoornissen sluiten we aan bij de eisen van de Nederlandse Academie voor Eetstoornissen (NAE). De NAE is een vereniging voor professionals die werken met cliënten met eetstoornissen. Zij heeft tot doel de structuur en kwaliteit van zorg voor patiënten met een eetstoornis te verbeteren en onderzoek en preventie te bevorderen. De NAE stelt de volgende eisen aan haar leden: - Er moeten jaarlijks tenminste 30 nieuwe patiënten met een eetstoornis ingeschreven worden in uw centrum. - Het behandelteam moet multidisciplinair samengesteld zijn en kan zo nodig een beroep doen op somatische-, psychiatrische- en diëtistische zorg. - Als uw afdeling geen klinische behandelmogelijkheden heeft, moet er een aantoonbaar samenwerkingsverband bestaan met een klinisch behandelcentrum. - Drie gewone leden van het behandelteam moeten minstens een jaar lid zijn van de NAE. - De behandeling moet plaatsvinden conform de Multidisciplinaire Richtlijn voor de Behandeling van Eetstoornissen. cvgz heeft een aantal criteria opgenomen voor de inkoop 2015 om op kwaliteit van de behandeling van eetstoornissen in te kunnen kopen. Het gaat hierbij om voldoende expertise door het behandelen van voldoende volume, toepassen van de richtlijn en multidisciplinair werken. Deze keuze wordt onderbouwd door de MDR eetstoornissen De richtlijn beschrijft dat de behandeling van patiënten met een eetstoornis een specifieke deskundigheid vereist. Door het relatief geringe aantal patiënten, krijgt niet elke behandelaar voldoende ervaring op dit gebied. Hierdoor kan de behandeling aan kwaliteit inboeten en/of meer tijd vergen, wat tot een hogere kans op recidive van de eetstoornis en tot hogere kosten leidt. Het bundelen van de kennis en ervaring in centra met een gespecialiseerde behandeling levert een toename van de kwaliteit en een besparing van de kosten van de behandeling op. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Hoeveel patiënten met een eetstoornis behandelt u jaarlijks? Vraag 2. Welke disciplines heeft u in dienst? - Psycholoog - Sociotherapeut - GZ psycholoog - Vaktherapeut - Klinisch psycholoog - Psychiater - Diëtist - Somaticus Vraag 3. Met welke disciplines heeft u samenwerkingsafspraken? - Psycholoog - Sociotherapeut - GZ psycholoog - Vaktherapeut - Klinisch psycholoog - Psychiater 18

20 - Diëtist - Somaticus Indicator 2. Monitoring van klachten als onderdeel van de behandeling Indicator 2. Monitoring van klachten als onderdeel van de behandeling. Indicator 4. Behandelplan Indicator 4. Behandelplan Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 8. Wachttijden Indicator 8. Wachttijden Alcohol en overig aan een middel gebonden stoornissen Normen Selectieve inkoop Indicator Omschrijving Minimumnorm inkoop 1 Evidence based werken Zorgtoewijzing, d.m.v. gevalideerd zorgtoewijzingsinstrument (MATE of Europasi) 9 Nazorg Bieden van nazorg Waardering Vergelijk en Kies Indicator Omschrijving Kwaliteit van zorg 2 Monitoring van klachten als onderdeel van de behandeling 1-5 sterren 4 Behandelplan 1-5 sterren 7 Terugkeer kosten 1-5 sterren 8 Wachttijden 1-5 sterren Indicator 1. Evidence based werken volgens de richtlijn behandelen. 1. Wat meet het? De indicator toetst of de aanbieder evidence based (EB) behandelt, waarbij richtlijnen als leidraad worden gebruikt. 2. Waarom meten we het? Alle alcohol- en druggerelateerde richtlijnen benadrukken het belang van het gebruik van gestandaardiseerde screening en assessment instrumenten om meer EB te werken door middel van een inschatting welke zorg het meest passend is. Het gestandaardiseerde zorgtoewijzingsinstrument neemt drie dimensies in ogenschouw: ernst van de verslaving, ernst comorbide psychopathologie en ernst van de sociale desintegratie. 19

21 De richtlijnen geven geen aanbevelingen over een specifiek instrument. De Multidisciplinaire Richtlijn Opiaatbehandeling zegt hierover: Zowel de EuropASI als de MATE kennen psychometrische tekortkomingen, waardoor de relevantie van het toepassen van deze instrumenten moeilijk te beoordelen is. Het gebruik van deze semigestructureerde interviews blijft echter te prefereren boven niet gestructureerde diagnostiek (Verslavingszorg in beeld, 2014). Evenals de MATE werkt de EuropASI met ernstscores op verschillende leefgebieden aan de hand waarvan een inschatting wordt gemaakt over welke zorg het meest gepast is. Het gebruik van de MATE/ EuropASI objectiveert de keuze inzet van de behandeling. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Maakt u gebruik van een gevalideerd zorgtoewijzingsinstrument? - Ja Vraag 2. Zo ja, welke? - Mate - EuropAsi - Anders, namelijk: Vraag 3. Waar gebruikt u het meetinstrument voor? - Als ondersteuning bij het triageren/ zorgtoewijzing - Als ondersteuning bij verdere beleidsontwikkeling - Als evaluatie instrument - Als interne benchmark - Als externe benchmark en toetsing met andere instellingen Vraag 4. Biedt u zelfhulpmaterialen aan, bij de start van de behandeling (Deze zelfhulpmaterialen bestaan uit boeken, brochures en dergelijke die gericht zijn op het motiveren tot en begeleiden van verandering van drinkgedrag)? - Ja, incidenteel - Ja, indien dit in het voorgaande traject nog niet is gebeurd - Ja standaard aan iedere nieuwe patiënt - Ja standaard bij ieder nieuw zorgtraject Indicator 2. Monitoring van klachten onderdeel van de behandeling Indicator 2. Monitoring van klachten als onderdeel van de behandeling. Indicator 4. Behandelplan Indicator 4. Behandelplan Indicator 7. Terugkeerkosten I Indicator 7. Terugkeerkosten Indicator 8. Wachttijden Indicator 8. Wachttijden Indicator 9. Nazorg 1. Wat meet het? De indicator meet of de aanbieder leidt naar een vorm van nazorg. 20

22 2. Waarom meten we het? Uit divers onderzoek blijkt dat enige vorm van nazorg bijdraagt aan het langer abstinent blijven van cliënten. Nazorg krijgt vorm in verschillende interventies zoals zelfhulpgroepen, reguliere of door de aanbieder georganiseerd, telefonische monitoring, gerichte feedback, warme overdracht naar bijv. huisarts/poh. Waar mogelijk is het raadzaam zelfhulpgroepen een plaats te geven in de behandeling. In veel landen zijn zelfhulpgroepen meer geïntegreerd in het reguliere zorgaanbod dan in Nederland. In de literatuur zijn aanwijzingen gevonden dat specifieke elementen van zelfhulp een positieve bijdrage leveren op het gebied van middelenmisbruik bij dubbele diagnoseproblematiek (Christien Muusse, Sonja van Rooijen 2009). Onderzoek laat verder zien dat wanneer verslavingsbehandeling gevolgd wordt door een relatief lichte nazorginterventie, zoals telefonische monitoring en gerichte feedback, dit tot betere resultaten leidt (McKay et al., 2010). De Wildt & Vedel (2013) achten het op basis van de evidentie wenselijk dat ook ambulante patiënten een vorm van nazorg aangeboden krijgen. In het rapport Verslavingszorg in beeld (2014) ontbreekt een heldere definitie van het begrip nazorg. Nazorg kan verschillende doelen en vormen hebben en kan los worden aangeboden (gericht op maatschappelijk herstel, of terugvalpreventie middels zelfhulpgroepen) maar er is ook nazorg die onderdeel van de behandeling is zoals bij CGT/leefstijl, CRA etc. Het blijven volgen van nazorg, de frequentie en intensiteit van deelname en de duur van de nazorg beïnvloeden in belangrijke mate het positieve effect van nazorg. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Leidt u de cliënt tijdens of na behandeling toe naar een vorm van nazorg? - Ja Vraag 2. Zo ja, naar welke vorm? - Interne zelfhulpgroep (georganiseerd door aanbieder zelf) - Externe zelfhulpgroep (denk aan AA, NA etc.) - Nazorggroep - Warme overdracht naar huisarts/poh of andere zorgprofessional? - Anders.. Vraag 3. Is de invulling van nazorg een onderdeel dat altijd wordt opgenomen in het behandelplan? - Ja Dementie Hierin volgen we het inkoopbeleid dementie. Er is aangesloten bij het model ontwikkeld door Geriant. Indicator Omschrijving Minimumnorm inkoop 1 Evidence based werken Casemanagementfunctie & participatie regionaal dementienetwerk 21

23 Hoofdstuk 2. Klantbeleving De zorg draait om medische interventies, zorgverleners en kosten, maar bovenal draait de zorg om cliënten. De cliënt die zorg krijgt moet vooruit geholpen worden en een positief effect ervaren. Alleen cliënten zelf kunnen bepalen of dit gelukt is. Wij kunnen hier achter komen door het aan cliënten te vragen. De antwoorden van cliënten geven VGZ inzicht in de beleving van hun zorg, het ervaren effect, maar ook in hun behoeften en ervaren knelpunten. Daardoor weet VGZ waar onze aandacht en ondersteuning nodig is om voor onze cliënten de beste zorg te kunnen organiseren, nu en in de toekomst. Over welke data gaat het? Bij de pijler klantbeleving is de bron van de informatie de cliënt. De indicatoren van de pijler klantbeleving zijn afkomstig van Consumer Quality onderzoek, Review and Ratings van ggz-cliënten en een uitvraag van cliëntenraden van ggz-instellingen. Consumer Quality index CQ- onderzoek is een gestandaardiseerde methodiek om klantervaringen in de zorg te meten, te analyseren en te rapporteren. De resultaten van CQ onderzoeken worden altijd opgeleverd in percentage-scores van 0-100% met daarbij een analyse of de resultaten van een instelling significant verschilt ten opzichte van het gemiddelde van alle instellingen. VGZ selecteert de indicatoren van de CQ op basis van de volgende thema s: informatieverstrekking, aandacht van de artsen en verplegers voor de cliënt samenwerking binnen de zorginstelling, effect van de behandeling, scores waarop nog veel verbetering te verwachten is. VGZ neemt daarnaast altijd de aanbevelingsvraag (Net promotorscore) mee. Reviews and Ratings Het Review and Rating onderzoek is een online onderzoek in 2015 uitgevoerd- onder ggz-cliënten die zorg hebben gedeclareerd bij VGZ. Binnen dit onderzoek is een aantal thema s onderzocht: tijd en aandacht van zorgverlener voor cliënt deskundigheid zorgaanbieder respectvolle bejegening van cliënten informatievoorziening aan cliënten tevredenheid cliënten over het resultaat van de behandeling samenwerking tussen zorgaanbieders de wachttijd tussen de eerste vraag aan zorgverlener en de behandeling de mate waarin de cliënt kon meebeslissen over behandeling Uitkomsten zijn geplaatst op de website Begin 2016 wordt dit onderzoek herhaald. Cliëntenraad Review Medio 2015 vindt een onderzoek onder cliëntenraden plaats. Dit onderzoek is gebaseerd op inkoopcriteria die het Landelijk Platform GGZ heeft opgesteld voor zorgverzekeraars. In samenwerking met het LPGGZ en het LSR (een landelijk steunpunt voor medezeggenschap zijn de thema s uitgewerkt in een vragenlijst en worden deze medio 2015 uitgevraagd bij 30 cliëntenraden van grote geïntegreerde ggz-instellingen. De vragen die hierbij worden gesteld betreffen de onderwerpen: Familieperspectief 22

24 Ervaringsdeskundigheid Crisiskaart Separatie/dwang en drang ROM vanuit cliëntenperspectief Somatische zorg Uitkomsten zullen worden getoond op We gebruiken hiervoor 3 verschillende keurmerken aangegeven met de kleuren rood, oranje of groen. Hoe bepaalt VGZ het aantal sterren per indicator voor wat betreft de CQ-Index? De sterren worden bepaald aan de hand van die significante verschillen. Een onder gemiddelde instelling scoort 1 ster, een gemiddelde instelling 3 sterren en een bovengemiddelde instelling 5 sterren. De toekenning van sterren gebeurt nu nog op basis van een relatieve norm (onder of bovengemiddeld). Dit betekent dat een instelling afhankelijk is van de scores van andere instellingen. Daarom legt VGZ de huidige grenzen die leiden tot het krijgen van 1 of 5 sterren vast als absolute grenzen (voor 2 jaar). Dit stelt de instellingen in de gelegenheid zichzelf te verbeteren zonder dat dit afhankelijk is van andere instellingen, worden. 1 In de jaren erna zal het gemiddelde van een instelling belangrijk zijn voor de beoordeling en niet langer het betrouwbaarheidsinterval. De normgrenzen voor de inkoop van 2017 (indien er een nieuwe meting beschikbaar is) zijn dan: 1 ster: 88,2% of lager 3 sterren: tussen de 88,2% en de 91,9% 5 sterren: 91,9% of hoger Hoe bepaalt VGZ de uitkomsten van het Review and Rating onderzoek? Respondenten zijn geselecteerd uit declaratiesysteem van VGZ. Onderzoeksbureau Panteia heeft het onderzoek uitgevoerd. Panteia heeft alle respondenten per mail benaderd om de vragenlijst online in te vullen. De netto respons is 1260 verzekerden. Per instelling is de totaalscore berekend en kan dieper ingezoomd worden op de resultaten per verzekerde en per uitgevraagd thema. Hoe bepaalt VGZ het keurmerk voor wat betreft de Cliëntenraad Review? Het advies is om op de website de uitkomsten te plaatsen als 3 verschillende keurmerken 1. Rode cliëntenraad review (na minder goede beoordeling) 2. Oranje cliëntenraad review (na gemiddelde beoordeling) 3. Groene cliëntenraad review (na goede beoordeling) De afkapwaarden worden nog bepaald i.s.m. NIVEL. Wanneer deze bekend zijn worden deze aan het handboek Goede zorg toegevoegd. 1 Hierbij wordt uitgegaan van de instelling die met het hoogste gemiddelde nog 1 ster kreeg en de instelling die met het laagste gemiddelde 5 sterren kreeg. Voor de inkoop van 2017 kan ook gebruik gemaakt worden van grenzen voor 2 en 4 sterren, maar daar is nu nog geen keuze voor gemaakt. 23