HOE WAS HET VANDAAG OP INTERNET PARDOEN
|
|
- Bert de Croon
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 HOE WAS HET VANDAAG OP INTERNET PARDOEN Ouderbegeleiding binnen de Kinder & Jeugd psychiatrie bij problematisch internetgebruik. Bea van 't Hul, SPV polikliniek voor Kinder & Jeugd psychiatrie Meerkanten. Inleiding Tegenwoordig is de computer met internetverbinding niet meer weg te denken. In bijna elk huishouden is minimaal één computer of laptop met internet verbinding aanwezig (Instituut voor Verslavings Onderzoek, IVO 2009). Voor veel jongeren behoort internet tot de dagelijkse routine; voor huiswerk, contacten (sociaal internet) en gamen. Dit loopt naadloos in elkaar over. De belangrijkste applicaties die jongeren op internet gebruiken zijn naast informatie opzoeken: gamen, You Tube, downloaden, MSN en profielsites als Hyves en Facebook. Daarbij valt op dat het gebruik van zogenaamd sociaal internet via profielsites sinds 2006 met 40 % is toegenomen tot 80 % van de internettende jongeren tussen jaar in 2009 (IVO, 2009). Naast de vele voordelen van het internetgebruik komen onder andere via de media, op scholen en binnen Kinder & Jeugd (K&J) psychiatrie ook de nadelen ervan naar voren. Jongens die veel tijd met gamen doorbrengen, zichzelf isoleren van de rest van het gezin. Meisjes die uren achtereen op MSN, Hyves etc. doorbrengen, kwetsbare meisjes die afspraken maken met vreemde' mannen. Daarbij verwaarlozen ze bijvoorbeeld de contacten met vriendinnen omdat hij' op MSN kan verschijnen. Het pesten via internet kan ook heel ingrijpend zijn. Ook ouders geven aan zich zorgen te maken. Ze vertellen niet goed te weten wat wel en niet handig is in de opvoeding rondom het internetgebruik (Marketresponse research & consultancy, 2009). De ouders hebben vragen als: hoe streng of niet streng ben je, hoe voorkom je dat je kind verslaafd raakt en wanneer moet je als ouders je zorgen gaan maken om het internetgebruik van je kind. Jongeren geven in de gesprekken aan dat ze vinden dat hun ouders zeuren. Ze hebben geen problemen en zijn zeker niet verslaafd. Ze vinden dat hun ouders er geen verstand van hebben. Ook binnen de Kinder & Jeugd psychiatrie signaleren hulpverleners onzekerheid bij ouders. Daarnaast vertellen jongeren aan hulpverleners binnen de therapie over zorgelijke zaken als verliefdheden en contacten met onbekenden via internet. Zaken waar ouders niet vanaf weten. Wel melden ouders problemen in de ouder-kind relatie rondom het internetgebruik: veel ruzies, regelmatig gepaard gaande met (non-)verbale agressie en verwijdering tussen ouders en kind. Jongeren geven aan het geruzie erg vervelend te vinden. Uit de -sinds jaarlijks gehouden monitor door het IVO van het internetgebruik onder jongeren tussen jaar, blijkt dat 4 % van de internettende jongeren in 2009 een vorm van problematisch internetgebruik vertoont. In het literatuur- en praktijkonderzoek, dat voor het schrijven van dit artikel uitgevoerd is, wordt geprobeerd een antwoord te geven op de vragen: Wat is problematisch internetgebruik Wat zijn de kenmerken van jongeren met dit probleem Wat maakt dat juist deze groep een vorm van problematisch internetgebruik ontwikkeld SP April
2 Welke invloed heeft de omgeving -de opvoeders, school of werk en vrienden- op dit internetgebruik Wat zijn de beschermende factoren. Voor het onderzoek is literatuur met betrekking tot het onderwerp bestudeerd, is onderzoek op internet gedaan op informatieve sites en fora als ook op profielsites als Hyves en Facebook. Ook is deelgenomen aan online games en genoemde profielsites. Het praktijkonderzoek bestond uit gesprekken met ouders, jongeren en hulpverleners over internetgebruik en een analyse van vijf praktijkcasussen waarin problematisch internetgebruik een rol speelt. In het artikel worden de gevonden gegevens beschreven en samengevoegd. Problematisch internetgebruik Er bestaan tot op heden geen officiële definitie en diagnose van problematisch internetgebruik. Verschillende omschrijvingen worden gegeven van problematisch internetgebruik: gameverslaving of verslaving aan games, obsessief-compulsief gamen, pathologisch gamen, internetverslaving enzovoort (DeFuentes-Merillas e.a. 2009). Er zijn symptomen die lijken op een obsessief-compulsieve stoornis, aan een middel gebonden stoornis: afhankelijkheid of misbruik en een impulscontrole stoornis (Lemmens 2006). Enkele overeenkomstige symptomen zijn: afhankelijkheid, het werkt als een stemmingsverbeteraar, tolerantie, onthoudingsverschijnselen, conflict en terugval (DeFuentes-Merillas e.a. 2009; Griffits, 1999,2003; Meerkerk & Eijnden van den, 2009).Er is niet alleen overlap in symptomen maar ook op neurologisch niveau worden dezelfde mechanismen geactiveerd door zowel gamen als door gebruik van alcohol en drugs of gokken. Onderzoek wijst uit dat er sprake is van dezelfde hersenactiviteit bij blootstelling en associaties aan gamen als bij blootstelling en associatie aan cannabis of heroïnegebruik(lemmens 2006; DeFuentes-Merillas e.a ; Grüsser & Thalemann, 2006). Zowel gokkers als gamers produceren een hoge doses adrenaline en dopamine tijdens het spelen (Koepp e.a.1998 in Lemmens 2006). Van alle games die op internet te vinden zijn worden de multiplayer online games, gezien als het meest verslavend. In vergelijking met andere spellen besteden gamers hier aan vier maal zoveel tijd (Rooij e.a. 2008). Naast het risico op een fysieke en psychische afhankelijkheid is de sociale kant aantrekkelijk in de online games. Deze games, waartoe bijvoorbeeld World of Warcraft (WOW) en Runescape behoren, hebben een parallelle wereld die 24 uur per dag doorgaat. De speler wordt onderdeel van deze wereld. Het karakter van zijn personage (Avatar genoemd) groeit gedurende het spel. Hij vergaart punten, wapens, maakt vrienden en naarmate hij groter wordt, groeit zijn status in het spel. De sociale interactie wordt steeds belangrijker: samen spelen, samenwerken in een guild ( team, peergroup) om sterker te worden en om meer punten en voorwerpen te verzamelen. Tussendoor zitten de spelers te chatten, smeden ze plannen om anderen dwars te zitten of zijn ze sociaal "aan de babbel" (uit het verhaal van een ervaringsdeskundige, 2009). De groepsdruk neemt toe: er zijn spelers van over de hele wereld en er wordt bijvoorbeeld 's nachts om 4 uur een aanval gepland. Als lid van de guild ben je verplicht online te zijn anders word je uit de guild gegooid. Dit spel blijft altijd doorgaan en de speler wordt steeds groter en machtiger. Hij (zijn Avatar) krijgt steeds meer status en aanzien, hierdoor kan de virtuele wereld, voor jongeren die hier ontvankelijk voor zijn, aantrekkelijker worden dan het echte leven. Doordat er heel veel uren en energie in zijn gaan zitten wordt het steeds moeilijker om er mee te stoppen omdat dan alle moeite voor niets is geweest. (Meerkerk & Schoenmakers, 2009 FADO lezing; Kisjes, 2009; Lemmens, 2006). 16 SP April 2010
3 Het gebruik van het zogenaamde sociaal internet (communicatie) zoals MSN en profielsites als Facebook en Hyves is wel gemeten, maar er is nog geen onderzoek naar gedaan in welke mate het leidt tot problematisch internetgebruik. Online gamen en communicatie via internet zijn het meest verslavend (Rooij e.a., 2009). De mate van gebruik van MSN is een voorspellende waarde voor problematisch internetgebruik (Meerkerk & Schoenmakers, FADO lezing 2009). Naast online gamen en online communicatie blijkt online erotica het meest geassocieerd te zijn met problematisch internetgebruik dit betreft zowel volwassenen als jongeren (Eijnden e.a., 2007). Risicofactoren Zoals genoemd vertoont 4 % van de internettende jongeren een vorm van problematisch internetgebruik. Een grote groep is er niet gevoelig voor maar een bepaalde groep wel.er is hiervoor niet één bepaalde risicofactor aan te wijzen. De risicofactoren die tot problematisch internetgebruik kunnen leiden zijn terug te vinden in een combinatie van kindfactoren en omgevingsfactoren. In de volgende alinea's worden deze factoren beschreven. Psychische problemen Tot de kindfactoren die tot problematisch internetgebruik kunnen leiden behoren de psychische problemen. Jongeren met depressieve gevoelens, een negatief zelfbeeld, gevoelens van eenzaamheid, sociale angst of een genetische aanleg voor verslaving lopen een groter risico op het ontwikkelen van problematisch internetgebruik dan andere jongeren. Deze jongeren, die zowel in 2006 als in 2007 bevraagd zijn op hun internetgebruik, blijken in een jaar tijd vaker een patroon van compulsief internetgebruik ontwikkeld te hebben dan andere jongeren (IVO, 2007). Het is (nog) niet duidelijk of er sprake is van een oorzakelijk verband, maar het ondersteunt het idee dat internet (gamen, MSN) voor een groot aantal jongeren een schuilplaats wordt voor de leegte en frustratie van de werkelijkheid maar dat internet ook als stemmingsverbeteraar gebruikt wordt. Er is in de literatuur nog weinig over te vinden, maar in de praktijk noemen ouders van jongeren met autisme de gevoeligheid van hun kind voor problematisch internetgebruik (Kisjes e.a., 2009). Voor deze groep geldt dat ze moeilijk sociaal contact kunnen maken in het echte leven. Op internet gaat dit makkelijker. Daarbij kunnen ze in een game of op profielsites zelf bepalen wat ze doen en met wie ze spelen of contact hebben. Dit maakt het voor jongeren met autisme veilig omdat ze de controle behouden (eigen praktijkonderzoek 2009). Ook kan internet voor deze groep zeer goed ingezet worden als spanningsregulator, voor afleiding of als onderdeel in een beloningssysteem. De puberteit Naast de psychische factoren kan de levensfase van de puberteit bij jongeren een grote rol spelen in het ontwikkelen van problematisch internetgebruik. Voor jongeren in de puberteit is het belangrijk om erbij te horen en om onderdeel van een groep te zijn. Dit gaan zij steeds meer buiten het gezin zoeken. Het onophoudelijke MSN-en, op Hyves zijn en het gamen, lijkt voor de ouder nergens over te gaan. Voor jongeren gaat het echter om een heel belangrijk ding: contact! Het gaat erom de sociale band met elkaar te bevestigen. Ook al is het contact voor pubers van levensbelang, dat wil niet zeggen dat het altijd leuk is en tot een goed gevoel leidt. Vaak leidt datzelfde contact met vrienden tot een heel gedoe: geniepig gedrag, pesten, scheldpartijen en gemene processen van uitstoting. Hierdoor beleven ze ook met regelmaat heftige gevoelens van teleurstelling, boosheid en eenzaamheid. Angst is misschien wel de belangrijkste emotie die jongeren beheerst; bang er niet bij te horen en bang voor eenzaamheid. Daarom is de cultuur van MSN, Hyves etc. zeer prettig. SP April
4 De jongere kan constant online contact houden en zich ook nog verstoppen achter het beeldscherm dat tussen hem en de gesprekspartner zit (Pardoen e.a. 2006). Juist de jongeren met minder zelfvertrouwen, een negatief zelfbeeld en of sociale angst zullen hier gevoelig voor zijn en zich meer dan andere jongeren aan internet vastklampen. Deze groep loopt een groter risico slachtoffer te worden van "grooming" (benaderen van kinderen met een seksuele bedoeling) via internet. Groomers gaan zeer gewiekst te werk. Ze palmen het kind langzamerhand in en isoleren het van de eigen omgeving (Delfos, 2008). In de puberteitsfase kan de wijze van internetgebruik ook een manier zijn om te rebelleren tegen ouders. Vooral als de jongere merkt dat ouders het afkeuren en niet begrijpen welk belang het voor hem heeft. (Kisjes e.a., 2009, Meerkerk e.a., ). Het puberbrein Een ander punt dat van invloed is op het internetgedrag van jongeren is de ontwikkeling van het brein van de jongere in de puberteit. Jongeren gaan over het algemeen voor de snelle kicks, de kortetermijnsbeloningen. Op lange termijn denken is lastig voor ze. Het internet en het gamen geven veel beloningen op korte termijn. Een boodschap als nu studeren om over vier tot zes jaar een diploma te halen telt voor een jongere met problematisch internetgebruik veel minder. Dit komt omdat het brein van pubers pas rond hun 16e jaar dusdanig volgroeid is dat het een eerste indicatie van lichaamssignalen (zweten, verhoogde hartslag) voorafgaande aan een gevaarlijke keus geeft. Dit signaal is echter nog niet zo sterk als bij jarigen. De waarschuwingssignalen zijn in de puberteit dus nog in de maak en dit leidt tot soms ondoordachte beslissingen en gevaarlijk gedrag (Crone, 2009). Pubers kunnen rationeel heel goed benoemen wat wel en niet handig is met betrekking tot internetgebruik maar ze voelen het dus nog niet. Ouders Naast kindfactoren blijken omgevingsfactoren als het ouderlijk gezin, school of werk en vrienden een grote invloed te hebben op het internetgedrag van jongeren. Bij problematische internetters is er vaak sprake van moeizame en problematische familie omstandigheden. Er kan sprake zijn van gescheiden ouders, financiële problemen, ouders met een psychiatrische stoornis, mogelijk seksueel misbruik of huiselijk geweld. Sociale en affectieve structuren zijn beperkt. De ouder-kind relatie is verstoord en er is sprake van een achtergebleven sociaal emotionele ontwikkeling en een lage zelfwaardering (IVO, 2007). Ouders geven geen grenzen aan door onbekendheid met en kennistekort van internet. Ze gaan uit angst voor ruzie de confrontatie niet aan. Of stellen juist hoge eisen waaraan het kind niet kan voldoen. In andere situaties waarin de ouder-kind relatie niet verstoord lijkt te zijn, krijgt het kind niet voldoende alternatieven aangeboden of is er weinig stimulans van de ouders (Roumen, 2009). Het internet is een manier voor de jongere om aan de gevoelde druk, de verveling en vervelende situaties te ontsnappen (Kisjes e.a., 2009). Een internetprobleem moet vrijwel altijd in de context van het gezinssysteem gezien worden. Er ontstaat een wisselwerking waarbij de ouders hun kind proberen te beïnvloeden ten aan zien van de gevolgen van het internetten. Ze nemen steeds meer verantwoording van hun kind over wat betreft de normale dagelijkse zaken. Het kind reageert hierop met steeds meer terugtrekken in de eigen virtuele wereld en neemt telkens minder verantwoording voor zijn gedrag en voor de bij zijn leeftijd behorende taken. Dit gaat gepaard met veel ruzies en (non-)verbaal geweld. Een groep ouders treedt autoritair op en grijpt in. Een ander deel geeft het op en laat het kind voor de lieve vrede zijn gang gaan. Beide oplossingen verstoren de ouder-kind relatie en bieden geen oplossing voor de al verstoorde relatie. 18 SP April 2010
5 De jongeren hebben veelal geen problemen met het vele internetten maar geven wel aan dat ze de voortdurende ruzies heel vervelend vinden. Het internet kan een vluchtplaats worden voor verveling of voor een nare gezinssituatie. School en of werk De contacten buiten het ouderlijk gezin op school, op het werk en dergelijke hebben invloed op het welbevinden van de jongeren. Als deze contacten niet goed zijn kan ook dit een reden zijn om internet op te vluchten. Als jongeren schooluitval vertonen of werkeloos zijn kunnen ze zich uit verveling helemaal verliezen in internet (Kisjes, 2009) Peergroup Er zijn drie verschillende peergroepen te benoemen. Allereerst de peergroep in het werkelijke leven: vrienden en medescholieren. Daarnaast de virtuele peergroup: virtuele bekenden vanuit games en MSN. Ten slotte is er een combinatie van beide: vrienden en medescholieren waarmee ook contact is op profielsites en MSN en in het samen gamen (Pardoen, 2006; Kisjes, 2009). Zoals beschreven speelt de druk van de peergroup op verschillende vlakken een rol. De wens bij een peergroep te behoren kan maken dat de jongere zich wil conformeren aan de daar geldende regels en hierdoor veel tijd op internet doorbrengt. Spanningen in de peergroep, maar ook angst om buiten de groep te vallen kunnen eveneens leiden tot een verhoogd internetgebruik. (Kisjes e.a. 2009). Beschermende factoren Opvoeden met grenzen stellen en aandacht voor het kind heeft een belangrijke invloed op het tegengaan van problematisch internetgebruik. Een internetspecifieke opvoeding blijkt een belangrijke beschermende factor te zijn. Internetspecifieke opvoeding Een internetspecifieke opvoeding (hoe gaan ouders om met het internetgebruik van hun kinderen) staat in verband staat met het aantal uren dat jongeren per week online zijn en ook met het problematisch internetten door jongeren. Dit blijkt uit de monitor internet en jongeren, ontwikkelingen in internetgebruik en de rol van opvoeding (Rooij e.a., ). Algemene opvoedingskenmerken -de mate waarin ouders hun kinderen in het algemeen steunen en in het algemeen toezicht houden- blijkt echter niet van invloed op het internetgedrag van jongeren. Jongeren hebben dus heel gerichte aandacht en ondersteuning ten aanzien van het internetgebruik nodig. Het stellen van regels rond frequentie en duur van het internetten en het voeren van kwalitatief goede gesprekken over het gebruik van internet beschermt jongeren tegen problematisch internetgebruik. Pardoen e.a. (2006) noemen de volgende aandachtspunten voor kwalitatief goede gesprekken: belangstellend, niet veroordelend, open en met diepgang: de ouder heeft zichzelf inhoudelijk voorbereid. Daarnaast lijken er voorzichtige aanwijzingen dat regels stellen ten aanzien van de inhoud van het internetgebruik ook invloed heeft op het voorkomen van intensief en problematisch internetgebruik (Rooij e.a., ). De hier beschreven resultaten zijn gebaseerd op analyses uitgevoerd onder 4093 jongeren die aan twee metingen zowel in 2006 als in 2007 mee hebben gedaan. De gemiddelde leeftijd was 13,5 jaar. De jongeren zaten op alle soorten van voortgezet onderwijs. Online pesten en ouderlijke steun Uit ditzelfde onderzoek blijkt dat naarmate de hechtingsrelatie tussen ouders en kinderen sterker is, de kans op online pesten door jongeren kleiner is. De mate waarin jongeren steun van hun ouders ontvangen en mate waarin ouders SP April
6 toezicht (strikte controle) op hun kinderen houden blijkt ook samen te hangen met online pesten. Hoe meer steun en controle des te minder pesten. Daar staat tegenover hoe meer psychologische controle (manipulatie en dreigen) en streng straffen door ouders des te meer er kans op online pesten is door jongeren. De kans op online pesten is dus het kleinst als ouders een hechte band met hun kinderen onderhouden, veel steun en structuur bieden en weinig psychologische controle en strenge straffen inzetten. Ouders zijn wat positiever dan jongeren over hun opvoeding in de onderzoeken. Ze rapporteren meer positieve opvoedingsaspecten en minder negatieve. De resultaten die hier zijn beschreven zijn gebaseerd op een steekproef onder 4061 jongeren van jaar, 3354 ouders hebben deelgenomen. De jongeren zitten in de eerste drie klassen van alle vormen van het voortgezet onderwijs (Rooij e.a., ). Kennistekort In het onderzoek onder ouders van pubers ten bate van het nationale opvoeddebat stellen ouders dat opvoeden gelijk staat aan grenzen stellen. Echter op het gebied van de nieuwe media vinden ze dit (nog) minder belangrijk. Daarbij geeft een relatief grote groep ouders aan dat ze weinig kennis van gamen hebben. Bijna één op de tien ouders zegt te weinig kennis van internet te hebben. Het gebrek aan kennis maakt dat ze het moeilijk vinden om hierin grenzen te stellen en deze consequent te handhaven. De ouders geven aan dat ze tot aan de middelbare school daarmee geen problemen hebben. Vanaf de brugklas twijfelen ouders tussen loslaten en begrenzen. De ouders vinden grenzen stellen bij roken en drinken geen probleem omdat ze zeggen hier voldoende kennis van te hebben (Marketresponse research & consultancy, 2009) Conclusie Samenvattend kan er geconcludeerd worden dat problematisch internetgebruik vergeleken kan worden met verslaving aan een middel en een obsessief-compulsieve stoornis. Kindfactoren als de psychische toestand, de ontwikkelingsfase van de puberteit en de nog niet voltooide ontwikkeling van het puberbrein hebben een bepalende invloed. Dit kan niet los gezien worden van de omgevingsfactoren: het welbevinden of het ontbreken daarvan van de jongere in het ouderlijk gezin, op school of werk en in de peergroup. Problematisch internetgebruik kan veel problemen geven in de ouder-kind relatie. Naast de verslavende aspecten kan het internet een vluchtplaats uit de werkelijkheid worden. De aard van de online roleplaying games gecombineerd met de peerpressure onder spelers onderling maakt dat het voor jongeren moeilijk is om uit een spel te stappen. Ook de aandacht en contacten op MSN en profielsites spelen hierin mee. Een internetspecifieke opvoeding -grenzen stellen ten aanzien van duur, frequentie en inhoud van internet- blijkt bescherming te bieden. Van belang hierin is dat ouders het meest bereiken als ze belangstelling tonen voor hun kind, op een goede wijze met hun kind weten te communiceren en zelf kennis hebben van het internet. Een groep ouders geeft echter aan deze kennis te missen en onzeker te zijn over het grenzen stellen rondom internetgebruik. In de ouderbegeleiding zullen deze aspecten nader uitgewerkt moeten worden. Het belangrijkste is het contact, de communicatie tussen ouders en kind en de interesse in de belevingswereld van hun kind.pardoen, hoofdredacteur van mijnkindonline.nl verwoordde het als volgt: we vragen dagelijks aan onze kinderen: hoe was het op school? Hoe was het op voetbal? Wie vraagt er wel eens: "Hoe was het vandaag op internet?" 20 SP April 2010
7 Geconcludeerd kan worden dat om problematisch internetgebruik bij jongeren aan te pakken drie hoofdpunten van belang zijn in de ouderbegeleiding: de kennis van het internetgebruik van ouders moet voldoende zijn de verstoorde communicatie rondom het internetgebruik tussen kind en opvoeders moet bewerkt worden zodat deze verbeterd Een internetspecifieke opvoeding moet ingezet worden Dit artikel is geschreven in het kader van het afstuderen aan de Post-HBO opleiding SPV aan de Hogeschool van Amsterdam, maart Docent-begeleider: Marianna Ruhe. Literatuur Crone, E. (2009). Het puberende brein, over de ontwikkeling van de hersenen in de unieke periode van de adolescentie. Amsterdam: uitgeverij Bert Bakker/Prometheus. Defuentes-Merillas, L., Mil van, N., Reddeman, M. (2009). Behandelprotocol voor Problematisch Internetgebruik en/of Gameverslaving. Intern document van Novadic-Kentron Vught. Delfos, M.F. (2008). Virtuele ontwikkeling van de jeugd. Amsterdam: uitgeverij SWP. Delfos, M.F. (2008). De risico's van internet/cyberlokkers. "Rubriek generatie M" in "pedagogiek in praktijk", Amsterdam: uitgeverij SWP. Eijnden van den, R., Rooij de, T., Meerkerk, G.J.(2007). Excessief en compulsief internetgebruik: een kwalitatieve analyse. Rotterdam: Onderzoeksinstituut IVO Griffiths, M. (1999). Internet addiction: Fact or fiction? Psychologist, 12(5): Koepp, M.J., Gun, N.R., Lawrence, A.D., Cunningham, V.J., Dagher, A., Jones, T., Brooks, D.J., Bench, C.J., Grasby, P.M. (1998). Evidence for striatal dopamine release during a videogame. Nature 393: Kisjes, H., Mijland, E. (2009). It's all in the games: gamen is geweldig, met adviezen voor begeleiders en opvoeders. Middelbeers: uitgeverij InnoDoks Lemmens, J. S. (2006). Gameverslaving: dwangmatig gebruik herkennen, begrijpen en overwinnen. Amsterdam: uitgeverij SWP Marketresponse research & consultancy, (2009). Grenzen stellen bij pubers: vasthouden en loslaten. Onderzoek onder ouders van pubers ten bate van het opvoeddebat in opdracht van het Ministerie van Jeugd en Gezin. Pardoen, J., Pijpers, R.( 2006). Verliefd op internet, over het internetgedrag van jongeren. Amsterdam: uitgeverij SPW Rooij van, J., Eijnden van, R. (2007) Monitor internet en jongeren 2006 en 2007, ontwikkelingen in internetgebruik en de rol van opvoeding. Rotterdam: Onderzoeksinstituut IVO Rooij van, J., Meerkerk, G.J., Schoenmakers, T., Eijnden van, R., Mheen van de, D. (2008). Monitor internet en jongeren, ontwikkelingen in het internetgebruik van Nederlandse jongeren. Rotterdam: Onderzoeksinstituut IVO Rooij van, J., Meerkerk, G.T., Schoenmakers, T., Mheen van de, D. (2009). Monitor internet en jongeren , wat doen jongeren op internet en hoe verslavend is dit. Rotterdam: Onderzoeksinstituut IVO Websites Interview Roumen, N. Novadic- Kentron (2009) SP April
Tactus Verslavingszorg. Programma. Tactus op De Rede. Gamen & Internet. Gamen. Bianca Swart Preventiewerker
Tactus Verslavingszorg Stedendriehoek, Twente, Zwolle/Noord Veluwe en Flevoland Informatie, advies en hulp Alcohol, drugs, medicijnen, gamen, gokken Bianca Swart Preventiewerker Preventie basisonderwijs
Nadere informatieJongeren en gamen. Joke Bollebakker Hella Schikkinger
Jongeren en gamen Joke Bollebakker Hella Schikkinger November 2015 Gameverslaving, onschuldig tijdverdrijf of obsessie? Onderwerpen van de Workshop: * Feiten en cijfers over gamen... * Waarom zijn computerspelletjes
Nadere informatieOpvoedstrategieën ter voorkoming van problematisch internetgebruik bij basisschoolkinderen
Opvoedstrategieën ter voorkoming van problematisch internetgebruik bij basisschoolkinderen Gert-Jan Meerkerk, Gerda Rodenburg, Wouter Haverkort, Tony van Rooij & Dike van de Mheen Symposium Preventie van
Nadere informatieOuderatelier GAMEN. Iris Timmerman Dinsdag 26 januari 2016
Ouderatelier GAMEN Iris Timmerman Dinsdag 26 januari 2016 Filmpje: If books came after games www.ted.com Jane McGonigal Voordelen gamen Toegepast voor therapie, rehabilitatie en leerondersteuning Bijvoorbeeld
Nadere informatieUw tiener en het internet
Uw tiener en het internet Uw tiener en het internet Hoe gaat u om met het internetgebruik van uw kind? Herkent u deze vragen? Wat doet mijn kind eigenlijk op internet? Is het schadelijk als mijn kind veel
Nadere informatieMijn kind, gamen en internet. Indigo Preventie
Mijn kind, gamen en internet Indigo Preventie Programma Welkom & kennismaking Vragenlijst Info gamen/internet Problematisch/normaal gebruik Tips Afsluiting en sites Vragenlijst Vragenlijstje Gamen Vragenlijst
Nadere informatieOUDERVOORLICHTING Riskante Gewoontes. mijn ouders mogen trots op mij zijn. Ik ben verslaafd aan twitter, en niet aan drugs.
OUDERVOORLICHTING Riskante Gewoontes mijn ouders mogen trots op mij zijn. Ik ben verslaafd aan twitter, en niet aan drugs. Vroegsignalering en geïndiceerde preventie Voormalige afdeling preventie Advies,
Nadere informatieBetrokken bij Buiten. Het puberbrein als basis. Welkom. 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl
Betrokken bij Buiten Welkom Het puberbrein als basis 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl Pubers Welk (puber)gedrag valt jou het meest op? We zijn allemaal puber geweest Leef je in!
Nadere informatieWelkom. Internetgebruik & Gamen
Welkom Internetgebruik & Gamen Programma Internetgebruik & Smartphones Wat is gamen? Wat is gameverslaving? Cijfers Risicogroepen Signalen Wat komen jullie tegen? Tips Youz 2 Gamen 0 jaar: vegen en tikken
Nadere informatieUw tiener en het internet
Uw tiener en het internet Uw tiener en het internet Hoe gaat u om met het internetgebruik van uw kind? Herkent u deze vragen? Wat doet mijn kind eigenlijk op internet? Is het schadelijk als mijn kind veel
Nadere informatieOuderavond CLZ Ouderavond. Voorstellen. Kelly Roelofs. Onze insteek
24-11-16 Ouderavond Ouderavond CLZ 21-11-2016 Voorstellen Kelly Roelofs kelly.roelofs@stichting-be-aware.nl Onze insteek Overmatig versus gezond Vroeg signalering Preventie Kind bewust maken, eigen verantwoordelijkheid
Nadere informatieGameless! Arkin, Amsterdam GGZ/Verslavingszorg Jellinek Preventie Jeugdnet jarigen Doelgroep: ouders, jongeren, professionals
Gameless! Arkin, Amsterdam GGZ/Verslavingszorg Jellinek Preventie Jeugdnet 12 23 jarigen Doelgroep: ouders, jongeren, professionals Anita.oliemans@jellinek.nl 5901327 Programma Visie, filmpje, stellingen
Nadere informatieGamen. Charlemagne College Eijkhagen Ouderavond. Verslavingspreventie Mondriaan Gerald Adriana November 2017
Gamen Charlemagne College Eijkhagen Ouderavond Verslavingspreventie Mondriaan Gerald Adriana November 2017 Wat verwacht U van deze bijeenkomst? Tijdlijn 1971 Pong 1974 Het woord internet voor het eerst
Nadere informatieLiska Vulperhorst 2 november 2015
Liska Vulperhorst 2 november 2015 Programma Cijfers Gamen nader toegelicht Soorten games Positieve effecten Negatieve effecten Wat maakt een game verslavend Verslaving Wat kunt u doen? Tips Adviezen Gamen
Nadere informatieBianca Wagenaar-Swart Preventiewerker
Bianca Wagenaar-Swart Preventiewerker Tactus Verslavingszorg Stedendriehoek, Twente, Zwolle/Noord Veluwe en Flevoland Preventie Behandeling Nazorg Alcohol, roken, drugs, medicijnen, gamen, gokken Programma
Nadere informatiePubers. En de verleidingen van nu!
Pubers En de verleidingen van nu! PUBERTEIT/FUNCTIE Lichamelijke ontwikkeling ONTWIKKELING, HORMONEN, ONZEKERHEID + Cognitieve ontwikkeling DE GROEI VAN DE HERSENEN + Sociaal-emotionele ontwikkeling HOE
Nadere informatieGamen? Novadic-Kentron. Preventie, voorlichting en advies. Novadic-Kentron
Gamen? GAME OVER Preventie, voorlichting en advies Werkgebieden, regio s en vestigingen 2.600.000 inwoners - 1.100 medewerkers - 260 opnameplaatsen - 13.000 cliënten per jaar Dus Hoe heet het duurste spel
Nadere informatie6f Hoe gaat men om met het internetgebruik van jongeren? 1
6f Hoe gaat men om met het internetgebruik van jongeren? 1 Herkent u deze vragen? Wat doet mijn jongere eigenlijk op internet? Is het schadelijk als mijn jongere veel achter de computer zit? Bestaat internetverslaving?
Nadere informatieSocial Media, de andere opvoeder
Social Media, de andere opvoeder Even voorstellen Diana Langerak Echtgenote en mama van twee jongens Communicatiemedewerker De Hoop ggz Aantal jaren eindredactie verschillende bladen, waaronder: Chris
Nadere informatieintro Gamen is leuk! 25/04/2018
intro Verslavingspreventie TAD Gamen & Autisme: een match! Katrijn Elsen CGG Vagga, verslavingspreventie Boomgaardstraat 7, Antwerpen 03 256 91 41 Katrijn.elsen@vagga.be Nieuw thema gamen Werken op maat
Nadere informatieTer introductie. Kinderen en internet Ik ben online dus ik besta. Mijn Kind Online Ouders Online Weet Wat ze Gamen. Dr. Justine Pardoen Ouders Online
Kinderen en internet Ik ben online dus ik besta Dr. Justine Pardoen Ouders Online Stichting Mijn Kind Online Ter introductie Mijn Kind Online Ouders Online Weet Wat ze Gamen 1 Internet-gebruik jonge kinderen
Nadere informatieGame over?! Onze tips. Thomas. Aanmelding via CLB. GA ermee aan de slag! Maak contact. Zoek de betekenis van het gamegedrag?
Studiedag ZNA UKJA: e-psy 2.0: digitalisering in de zorg #adolescenten 21 september 2018 Game over?! Joke Van Hoof Katrijn Elsen CGG Vagga Boomgaardstraat 7, 2018 Antwerpen 03 256 91 40 www.vagga.be Joke.VanHoof@vagga.be
Nadere informatieLiefde & Behang Wat is Youz? Jongerenmerk van Bouman GGZ Advies en behandeling voor jongeren met problemen op het gebied van alcohol, drugs, gokken of gamen. Youz is er ook voor ouders en de omgeving.
Nadere informatieCompulsief Internetgebruik onder Nederlandse Jongeren
wetenschappelijk bureau voor onderzoek, expertise en advies op het gebied van leefwijzen, verslaving en daaraan gerelateerde maatschappelijke ontwikkelingen F A C T S H E E T MONITOR INTERNET EN JONGEREN:
Nadere informatieTips voor Ouders van niet-drinkende pubers
Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: Kies als ouders samen regels voor het gezin. Bepaal als ouders vooraf
Nadere informatieHet puberbrein. 1 Inleiding
DC 50 Het puberbrein 1 Inleiding Over het puberbrein is veel geschreven. Ging men er eerst vanuit dat de hersens van kinderen met 6 jaar volgroeid waren, tegenwoordig weet men dat dat pas rond het 23e
Nadere informatieCollectief aanbod Jeugd Houten
Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining
Nadere informatieVan fanatiek gamen naar gameverslaving
Van fanatiek gamen naar gameverslaving Paul Zonneveld Directeur Behandeling / Psychiater Rogier Buningh Hoofd Counselors / Ervaringsdeskundige Missie en visie Missie Als niets meer werkt bieden wij een
Nadere informatieTHEMA-AVOND SOCIAL MEDIA
THEMA-AVOND SOCIAL MEDIA ICHTHUSLYCEUM Michiel Stadhouders - YoungWorks Nieuwe technologie? INHOUD 1. Jongeren & Social media 2. Social media gebruik 3. Belangrijke thema s 4. Social media & ouders: praktische
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Bij huiselijk geweld tussen (ex) partners worden KINDEREN vaak over het hoofd gezien. Toch hebben zij meer in de gaten dan u denkt. Dit kan
Nadere informatieSociale contacten Informatie zoeken Surfen en gamen Filmpjes bekijken Muziek beluisteren Aankopen
Stichting School & Veiligheid ondersteunt scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig Sociale contacten Informatie zoeken Surfen en gamen Filmpjes bekijken Muziek beluisteren Aankopen Reclame: affect
Nadere informatieHulpverlening aan problematische gamers. Wegwijzer. Femke Wijgaerts, VAD
Hulpverlening aan problematische gamers Wegwijzer Femke Wijgaerts, VAD Workshop: programma Opbouw Wegwijzer Algemene aandachtspunten (owv klinische beeld) over de delen heen Aan de slag met deel I Aan
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatie1 Problematisch. gebruik van sociale media en games
1 Problematisch gebruik van sociale media en games Tony van Rooij & Tim Schoenmakers IVO & Erasmus Universiteit Rotterdam Dike van de Mheen IVO, Erasmus Universiteit Rotterdam & Universiteit Maastricht
Nadere informatieONLINE FACTS TIPS TESTS ADVIES
ONLINE FACTS TIPS TESTS ADVIES HOEVEEL TIJD ZIJN JONGEREN EIGENLIJK ONLINE? WAT DOEN ZIJ HET LIEFST OP EEN SMARTPHONE, LAPTOP OF TABLET? ZIJN ER VERSCHILLEN TUSSEN WAT MEIDEN EN JONGENS ONLINE DOEN? HIER
Nadere informatieVerslaafd aan het internet? Inleiding en begrippen
1 Verslaafd aan het internet? Inleiding en begrippen Tony van Rooij en Tim Schoenmakers In dit eerste hoofdstuk krijgen we een duidelijk beeld van de begrippen internetverslaving, gedragsverslaving en
Nadere informatieConcrete tips. Concrete tips. Concrete tips. Concrete tips. Concrete tips
1 Ouderavond Geluk onder Druk Voorstellen Inhoud Kelly Roelofs Kelly.roelofs@stichting-be-aware.nl 2 Onderdelen Kennis Hoe pakken we dit aan Stemkastjes 2 Stemkastjesvraag Wie maakt zich zorgen om zijn/haar
Nadere informatieAllemaal digitaal. Allemaal digitaal?! Tijdlijn 01-10- 13. Verschil jongens en meisjes. Verschil jongens en meisjes
Allemaal digitaal?! Allemaal digitaal Andreas College Pieter Groen Katwijk 23 september 2013 Pel van Ha?um 1. Sociale media 2. Internet privacy 3. Mobiele telefoons 4. Cyberpesten Tijdlijn Bron: Genera*e
Nadere informatieVoor wie zijn de kind-jongere trainingen bedoeld? Hulpaanbod
Voor wie zijn de kind-jongere trainingen bedoeld? - Normaal begaafde kinderen van 4 tot 13 jaar, woonachtig in de regio Gelderland-Zuid, die in hun gedrag signalen afgeven die mogelijk duiden op een problematische
Nadere informatiev e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan
v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan Alles over verslavingen Voor vragen over alcohol, illegale drugs, gokken en medicijnen: De DrugLijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be SOS Nuchterheid tel. 09
Nadere informatieOUDERAVOND FRISSE START. Het Hooghuis 31 januari Yvon Dieks Medewerker gezondheidsbevordering
OUDERAVOND FRISSE START Het Hooghuis 31 januari 2017 Yvon Dieks Medewerker gezondheidsbevordering Programma Overgang van groep 8 naar de brugklas Het puberbrein Consequenties in gedrag (roken en alcohol)
Nadere informatieInleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting
Inleiding Depressie en angst zijn veel voorkomende psychische stoornissen. Het ontstaan van deze stoornissen is gerelateerd aan een breed scala van risicofactoren, zoals genetische kwetsbaarheid, neurofysiologisch
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf 11
Inhoud Woord vooraf 11 1 Typeringen van generaties 13 1.1 Wat is een generatie? 13 1.2 Wat is het realiteitsgehalte? 14 1.3 Veteranengeneratie (70-plussers) 15 1.4 Babyboomers (50 tot 70 jaar) 16 1.5 X-generatie
Nadere informatieGAMEVERSLAVING. 1 Wat is gameverslaving?
GAMEVERSLAVING Erno Mijland is zelfstandig trainer en adviseur op gebied van jongeren en mediagebruik. Herm Kisjes heeft een zelfstandige praktijk voor mensen met verslaving en werkt daarnaast voor SolutionS.
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieJONGEREN EN INTERNETVEILIGHEID
JONGEREN EN INTERNETVEILIGHEID Joyce Kerstens 5 maart 2015 JONGEREN - INTERNET - MEDIA Meisje uit Pijnacker pleegt zelfmoord 'om bangalijst' De Oude Klapwijkseweg in Pijnacker. FOTO STREETVIEW. UPDATE
Nadere informatieInformatie voor pleegzorgbegeleiders en (pleeg)ouders
Informatie voor pleegzorgbegeleiders en (pleeg)ouders Pascalle van Pel Maart 2014 1 Inhoud Wat is social media? 3 Een aantal feiten 3 Wat is er leuk aan social media? 3 Wat zijn de risico s van social
Nadere informatieMediaopvoeding. workshop 2015. Mediaopvoeding
Mediaopvoeding workshop 2015 Mediaopvoeding Contents Wat is mediaopvoeding?... 2 De jeugd van tegenwoordig... 3 Kinderen overzien niet alle gevaren van de media... 3 Opvoedingsstijlen... 4 Opvoedingscompetenties...
Nadere informatieHaw it der oer! Marcel Seuninga/ Auke Zandstra
Haw it der oer! Marcel Seuninga/ Auke Zandstra Programma Enkele cijfers over roken, drinken en gamen Jongeren en alcohol Andere drugs Enkele tips t.a.v. opvoeding en genotmiddelen Vragen en afsluiting
Nadere informatieFactsheet Mediagebruik. 17- tot en met 18-jarigen
Factsheet Mediagebruik 17- tot en met 18-jarigen Mediagebruik kenmerkend voor jongvolwassenen van 17 en 18 jaar Gemiddeld besteden kinderen van 17 en 18 jaar zo n vijf tot zes uur per dag aan televisiekijken,
Nadere informatieMedia aandacht naar aanleiding van artikel profielsites Lectoraat elearning zomer 2007
Media aandacht naar aanleiding van artikel profielsites Lectoraat elearning zomer 2007 http://youngmarketing.web-log.nl/youngmarketing/2007/06/profielsites_ve.html 15 juni 2007 Profielsites versterken
Nadere informatieSeksualiteit en ASS. Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014. presentatie symposium pleegzorg
Seksualiteit en ASS Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014 programma Opfrissen van informatie over ASS (heel kort het spectrum toelichten). ASS en seksualiteit belichten. Seksuele en relationele
Nadere informatieBorderline. Als gevoelens en gedrag snel veranderen. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over borderline
ggz voor doven & slechthorenden Borderline Als gevoelens en gedrag snel veranderen Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over borderline Herkent u dit? Bij iedereen gaat wel
Nadere informatieCURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS
2018 / 2019 CURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS Dit is een document over het cursusaanbod van het Sociaal Pedagogisch Werk van Partners in Welzijn. Het is opgedeeld in cursussen voor kinderen,
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Huiselijk geweld is: ruzie maken, schreeuwen, dreigen negeren, vernederen, uitschelden slaan, schoppen, door elkaar schudden dreigen met of
Nadere informatieGAMEN EN AUTISME. Met Toolkit Gezond Gamen. Herm Kisjes & Erno Mijland
GAMEN EN AUTISME Met Toolkit Gezond Gamen Herm Kisjes & Erno Mijland Inhoud Voorwoord 7 Inleiding 9 1 Gamen en autisme: de match 19 Interview: Henri 24 2 Positieve effecten 29 Interview: Mary over Ryan
Nadere informatieWebinar. Thema: conflictscheiding
Webinar Thema: conflictscheiding Welkom Cindy de Rijke Kompaan en De Bocht Ouderschapsbemiddelaar Peter Verbeeten Instituut voor Maatschappelijk werk medewerker kinderen en scheiden Tijdens de webinar
Nadere informatieEsther Göring - Adviseur Lezen en Media/Mediacoach Ouderavond Basisschool Brukelum Aarle-Rixtel
Esther Göring - Adviseur Lezen en Media/Mediacoach Ouderavond Basisschool Brukelum Aarle-Rixtel Share the fun: uw kind en nieuwe media ONDERWERPEN: INTERNET: Social media Wat is het en hoe wordt het gebruikt
Nadere informatieRijksuniversiteit Groningen
De adolescentiefase: over puberen, hersenontwikkeling, studiekeuze, risicogedrag en de relatie met ouders. Dr. Saskia Kunnen i.s.m. Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Afdeling Ontwikkelingspsychologie Rijksuniversiteit
Nadere informatieEenzaamheid bij Ouderen. Dr. Martin G. Kat Psychiater-psychotherapeut MCAlkmaar/Amsterdam psykat@hetnet.nl
Eenzaamheid bij Ouderen Dr. Martin G. Kat Psychiater-psychotherapeut MCAlkmaar/Amsterdam psykat@hetnet.nl Eenzaamheid: definitie Het gevoel dat de contacten met anderen in aard en/of intensiteit minder
Nadere informatieCursusoverzicht Context 2014 Zaanstreek Waterland
Cursusoverzicht Context 2014 Zaanstreek Waterland Kinderen 5-12 jaar KOPP/KVO Doe-praatgroep (8-12 jaar). Een vader of moeder met problemen Als je vader of moeder een psychisch of verslavingsprobleem heeft
Nadere informatieProtocol Digitaal pesten
Protocol Digitaal pesten 2 1 Inleiding 1.1 Doelstelling 3 1.2 Beleid 3 1.3 Voorwaarden beleid 3 2. Achtergrondinformatie 2.1 Wat is digitaal pesten? 3 2.2 Waarom is digitaal pesten zo erg? 3 2.3 Signalen,
Nadere informatiePubers en verleidingen
Pubers en verleidingen Hadewig Bijsterveld Ouderavond 25 september 2018 Puberteit: een turbulente periode Pubers vinden het moeilijk om - belangrijke zaken eerst te doen - doelen te stellen - gevoelens
Nadere informatieTHEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo
Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Zelf Gevoelens Verbaal en non-verbaal primaire gevoelens beschrijven en uiten. Kwaliteiten Verbaal en non-verbaal beschrijven dat fijne en nare
Nadere informatieDat doet mijn kind toch niet?!
Dat doet mijn kind toch niet?! Informatie over alcohol en drugs 17 maart 2016 marion.kooij@brijder.nl 088 3583 880 06 30 26 24 83 www.twitter.com/brijderjeugd Brijder jeugd Preventie Voorlichting (in de
Nadere informatieGatekeeper training. 08-10- 2014 workshop Trainer: Gerrie Hendriks
Gatekeeper training 08-10- 2014 workshop Trainer: Gerrie Hendriks Gatekeepers Jullie gaan deuren openen naar hulp voor mensen die gevaar lopen zichzelf wat aan te doen waarom 1600 suïcides per jaar waarvan
Nadere informatie27 mei 2015 Sanne Louw Kikid & marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd
27 mei 2015 Sanne Louw Kikid & marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83 www.twitter.com/brijderjeugd Kikid Het is als ouder jouw verantwoordelijkheid, dat je kind NEE kan zeggen tegen drank!
Nadere informatieMet deze game check kunnen ouders en kinderen samen overwegen of een game beter wel of beter niet gespeeld kan worden. Zodat gamen leuk blijft!
GAME CHECK Er zijn ontzettend veel games die je kunt spelen. En er komen steeds weer nieuwe spellen of nieuwe versies uit; voor ouders en opvoeders is het bijna niet bij te houden. Uit enthousiasme en
Nadere informatie*Dit is het percentage ten opzichte van het totale aantal dialogen (23.507). Let wel, in één dialoog kunnen meerdere thema's aan bod komen.
THEMA'S TOP 10 TOTAAL thema rangorde aantal % van totaal* relatie tot ouders 1 3401 15% verliefdheid/ aanmaken/afwijzen 2 3380 15% vriendschap/ vrienden helpen/ vrienden maken 3 1936 8% problemen of ruzie
Nadere informatieInhoudsopgave Inhoudsopgave Inleiding Meldcode Meldcode/Richtlijn
Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Inleiding 3 Wat is misbruik en mishandeling? 3 Wat is huiselijk geweld? 4 Meldcode 5 Meldcode/Richtlijn 6 Wie gaat het gesprek voeren? 6 Mogelijke gevolgen Fout! Bladwijzer
Nadere informatiev e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan
v e rslaafd? Wat als je niet meer zonder kan Alles over verslavingen Voor vragen over alcohol, illegale drugs, gokken en medicijnen: De DrugLijn tel. 078 15 10 20 www.druglijn.be SOS Nuchterheid tel. 09
Nadere informatiePesten op Internet en het Psychosociale Welbevinden van Jongeren
wetenschappelijk bureau voor onderzoek, expertise en advies op het gebied van leefwijzen, verslaving en daaraan gerelateerde maatschappelijke ontwikkelingen F A C T S H E E T MONITOR INTERNET EN JONGEREN:
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieNeurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu
Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Nederlandse Samenvatting De adolescentie is levensfase waarin de neiging om nieuwe ervaringen op te
Nadere informatieDirecte Hulp bij Huiselijk. U staat er niet alleen voor!
Directe Hulp bij Huiselijk Geweld U staat er niet alleen voor! U krijgt hulp Wat nu? U bent in contact geweest met de politie of u heeft zelf om hulp gevraagd. Daarom krijgt u nu Directe Hulp bij Huiselijk
Nadere informatieIs Nix18 echt Nix18?
Is Nix18 echt Nix18? Waarom bent u vanavond gekomen? Hoe gaan andere ouders hier mee om? Tips om je kind duidelijk te maken dat het niet gezond voor je is. Hoe wordt er op school mee omgegaan? Waarom laten
Nadere informatieDE OUDER-KIND RELATIE EEN KWALITATIEVE ANALYSE VAN GESPREKKEN MET AWEL
DE OUDER-KIND RELATIE EEN KWALITATIEVE ANALYSE VAN GESPREKKEN MET AWEL HALLO Hallo. Ik ben een meisje van 12, mijn ouders zijn gescheiden en mijn moeder heeft nu een nieuwe man en ik kan hem niet goed
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieProblematisch internetgebruik in Vlaanderen Jolien Vangeel Prof dr. Rozane De Cock
Politique Scientifique Fédérale Federaal Wetenschapsbeleid Problematisch internetgebruik in Vlaanderen Jolien Vangeel Prof dr. Rozane De Cock Introductie Belspo: Federal Research Program Drugs CLICK-project:
Nadere informatie21 mei 2015 marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd
21 mei 2015 marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83 www.twitter.com/brijderjeugd Brijder jeugd Preventie Voorlichting (in de klas en aan docenten) ABC gesprekken Aanwezig bij verschillende ZAT
Nadere informatieGeen mooiere tijd dan de puberteit!
Geen mooiere tijd dan de puberteit! 1. Opstand!: Een onvoldoende. Dat ligt aan het proefwerk en de docent. Voor die docent gaat hij echt niet meer werken. Die is gek! : a. Laten uitrazen (3x) Reflecteren
Nadere informatieMonitor Internet en Jongeren 2006 en 2007
Reeks 54 wetenschappelijk bureau voor onderzoek, expertise en advies op het gebied van leefwijzen, verslaving en daaraan gerelateerde maatschappelijke ontwikkelingen Monitor Internet en Jongeren 2006 en
Nadere informatie!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?
Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt
Nadere informatieWelkom. Middelen & Opvoeden Youz
Welkom Middelen & Opvoeden Youz Wat is Youz? Jongerenmerk van Bouman GGZ Advies en behandeling voor jongeren met problemen op het gebied van alcohol, drugs, gokken of gamen. Youz is er ook voor ouders
Nadere informatieKids, internet en social media
Kids, internet en social media Getrouwd, vader van 3 jongens Pleegvader, Culemborg Linkedin (702 connections), twitter (562 volgers), Facebook (345 vrienden) Mediawijsheid Mediawijsheid: Alles wat je
Nadere informatiePUBERS EN SOCIALE MEDIA
UW KIND EN SOCIALE MEDIA PUBERS EN SOCIALE MEDIA Pel van Hattum Gezondheidsbevordering Groene Hart Lyceum, Rijnwoude 1 oktober2018 Pel van Hattum Adviseur Gezonde School Uw kind en sociale media Social
Nadere informatieLiska Vulperhorst Preventiewerker
Liska Vulperhorst Preventiewerker Tactus Verslavingszorg Vijf circuits Behandeling & Begeleiding Sociale Verslavingszorg Forensische Verslavingszorg Verslavingsreclassering Preventie & Consultancy Programma
Nadere informatieFACTSHEET. Videogames en Nederlandse jongeren. Monitor internet en jongeren. Inleiding
wetenschappelijk bureau voor onderzoek, expertise en advies op het gebied van leefwijzen, verslaving en daaraan gerelateerde maatschappelijke ontwikkelingen FACTSHEET Monitor internet en jongeren Videogames
Nadere informatieOpvoeden en puberteit www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Opvoeden en puberteit www.cjggooienvechtstreek.nl n Opvoeden en puberteit De puberteit is de periode waarin kinderen zich tot volwassenen ontwikkelen. Een bewogen en spannende
Nadere informatieRapportage. Vertrouwelijk. De volgende tests zijn afgenomen: Persoonsgegevens Aanvullende persoonsgegevens. D. Emo. Naam.
Rapportage De volgende tests zijn afgenomen: Test Persoonsgegevens Aanvullende persoonsgegevens Persoonlijkheidstest (MPT-BS) Status Voltooid Voltooid Voltooid Vertrouwelijk Naam Datum onderzoek Emailadres
Nadere informatieIs een klas een veilige omgeving?
Is een klas een veilige omgeving? De klas als een vreemde sociale structuur Binnen de discussie dat een school een sociaal veilige omgeving en klimaat voor leerlingen moet bieden, zouden we eerst de vraag
Nadere informatiePubertijd volgens Midas Dekkers (bioloog)
Pubertijd volgens Midas Dekkers (bioloog) Pubertijd is als je vader verandert van een held in een ouwe zak en je moeder van een warme haven in een theemuts Wensen en Grenzen Elizabeth Hamelinck GGD Hollands
Nadere informatieDeze bijeenkomst wordt je aangeboden door Opleiding Platform Jeugd. Namens de deelnemende organisaties wensen wij je een inspirerende bijeenkomst!
Deze bijeenkomst wordt je aangeboden door Opleiding Platform Jeugd. Namens de deelnemende organisaties wensen wij je een inspirerende bijeenkomst! Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Abonneer je via onze
Nadere informatieALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29
ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING Als kinderen naar het voortgezet
Nadere informatieFACTSHEET. Excessief en compulsief internetgebruik: een kwalitatieve analyse. Inleiding. Regina van den Eijnden, Tony van Rooij, Gert-Jan Meerkerk
wetenschappelijk bureau voor onderzoek, expertise en advies op het gebied van leefwijzen, verslaving en daaraan gerelateerde maatschappelijke ontwikkelingen FACTSHEET Excessief en compulsief internetgebruik:
Nadere informatiePREVENTIE VOOR POH-GGZ
PREVENTIE VOOR POH-GGZ ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. MENTALE ONDERSTEUNING DIRECT EN DICHTBIJ INDIGO BIEDT
Nadere informatieGenotmiddelen. Genotmiddelen. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1
zijn er altijd al geweest en zullen er ook altijd blijven. Veel jongeren experimenteren in de puberteit met roken, alcohol en drugs en een deel laat zich verleiden tot risicovol gedrag. Jongeren zijn extra
Nadere informatieDr. Xavier M.H. Moonen
Dr. Xavier M.H. Moonen Orthopedagoog/GZ-psycholoog Bijzonder lector inclusie van mensen met een verstandelijke beperking Zuyd Hogeschool Docent en onderzoeker UvA in het bijzonder voor het vakgebied zorg
Nadere informatieInternetseksverslaving. G.Gielen
Internetseksverslaving G.Gielen Internet heeft seks toegankelijker gemaakt De media hebben wereldwijd een enorme impact op de sociale constructie van seksualiteit. Onder meer film, televisie, radio en
Nadere informatie