algemene wil de gemeenschappelijke wil van de hele maatschappij. De term werd gebruikt door de >>contractdenker Rousseau.
|
|
- Clara Brouwer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Woordenlijst Het oog in de storm Hoofdstuk 6 algemene wil de gemeenschappelijke wil van de hele maatschappij. De term werd gebruikt door de >>contractdenker Rousseau. amour propre Frans voor eigenliefde, term gebruikt door Rousseau. Een vorm van egoïsme die het medelijden overstemt en het eigenbelang en de eigen veiligheid verkiest boven het hulp bieden aan anderen. arbeid-werk-handelen driedeling die Arendt aanbrengt in de menselijke activiteiten. Arbeid is de activiteit die noodzakelijk is voor onze overleving als biologische soort. Werk bestaat uit die activiteiten die niet direct in dienst staan van de consumptie, maar die de resulteren in producten die een zekere duurzaamheid hebben en zo onze wereld uitmaken (bijvoorbeeld meubels, auto s, computers enzovoort). Handelen is voor Arendt de politieke activiteit bij uitstek. Je handelt als je buiten de bestaande regels, normen en verwachtingen treedt en laat zien wie je bent. aristocratie van het Griekse aristokrateia: heerschappij van de besten. Staatsvorm waarin de aanzienlijksten, de leden van de hoogste stand, de heerschappij hebben. Door sommige Griekse filosofen ook wel gebruikt voor een maatschappijvorm waarbij de macht in handen is van mensen die de beste aanleg hebben om te regeren. aufheben (Hegel) Duitse term, door Hegel gebruikt in zijn leer van de >>dialectiek. In Hegels theorie wordt de eerdere tegenstelling tussen these en antithese (>>these-antithesesynthese) in de synthese aufgehoben. Het woord aufheben heeft hier drie betekenissen: op een hoger plan brengen, bewaren, en ongeldig verklaren. autarkisch in staat in zijn eigen levensbehoeften te voorzien, zonder hulp van anderen. behoeftigheid het niet kunnen voorzien in de eigen behoeften. belang iets waarmee iemands voordeel gemoeid is. Iets waaraan voldaan moet worden om een sociale rol goed te kunnen vervullen. civitas terrena-civitas dei Latijn voor de aardse staat en de staat/het rijk van God. Volgens Aurelius kenmerkt de menselijke geschiedenis door een conflict tussen de staat van God en de aardse staat, dat uiteindelijk zal uitlopen in de overwinning van de staat van
2 God. Volgens Augustinus was de katholieke kerk de vertegenwoordiger van het rijk van God op aarde, en moest de kerk daarom een hogere autoriteit krijgen dan het wereldlijke gezag. communicatief handelen term van Habermas. Het handelen dat gericht is op onderlinge overeenstemming (>>consensus), en dat de basis vormt van de >>handelingstheorie van Habermas. condition humaine >>Hoofdstuk 8, menselijke conditie consensus overeenstemming van opvattingen. Volgens Habermas kan een rationele dus eerlijke en rechtvaardige samenleving alleen worden gegarandeerd door voortdurende open en machtsvrije discussie tussen de leden ervan, net zo lang tot er consensus is bereikt. contractdenker of contractfilosoof. Filosoof die de politieke ordening van een maatschappij verklaart vanuit een (al dan niet denkbeeldige) overeenkomst tussen burgers onderling of tussen burgers en machthebbers. democratie >>Inleiding descriptief-normatief descriptief betekent beschrijvend, een descriptief onderzoek bijvoorbeeld is een onderzoek waarbij de feiten worden weergegeven, zonder stelling te nemen of een bepaalde mening te uiten. normatief betekent een norm voorschrijvend. In een normatieve uitspraak zeg je dus hoe iets volgens jou zou moeten zijn. determinisme wereldbeeld waarin ervan wordt uitgegaan dat alles wat gebeurt noodzakelijk zo gebeurt. dialectiek volgens Hegel voltrekt de geschiedenis zich volgens een vaste wetmatigheid, die hij de dialectiek noemde: iedere gebeurtenis (door Hegel these genoemd) gaat gepaard met een tegenbeweging (antithese), waarna these en antithese worden opgeheven (>>aufheben) in een synthese. Deze synthese vormt een nieuw uitgangspunt (een nieuwe these), en het proces begint weer van voren af aan. dialectisch materialisme filosofische stroming die stelt dat het niet de ideeën zijn die politieke ontwikkelingen bepalen, maar materiële omstandigheden. dictatuur regeringsvorm waarbij één persoon de absolute macht heeft. dramaturgisch handelen term van Habermas. Handelingsmodel waarin het subject en zijn innerlijke belevingswereld centraal staan. eigendom de eigendom: het bezit dat je over iets hebt, of het recht daarop. het eigendom: bezit, iets wat van jou is.
3 erkenning het inzien dat iets bestaat, dat iets waar is, is zoals het is, enz. gelijkheid het principe dat alle mensen gelijk zijn, en dat niemand van geboorte meer waard is dan een ander. goddelijke wet (Thomas van Aquino) eeuwige, altijd geldende wet die door God is gesteld. handelingstheorie theorie waarbij niet alleen de verhouding tussen mens (subject) en natuur (object) centraal staat, maar ook de sfeer van de menselijke interactie. Geïnspireerd door de taalhandelingstheorie van Austin vat het betekenis op als een handeling. Deze handelingen vinden plaats op vier niveaus: (1) >>teleologisch handelen dat de wereld behandelt als objectieve werkelijkheid; (2) >>normatief handelen dat zich bezighoudt met i normatieve interacties tussen mensen; (3) >>dramaturgisch handelen dat gaat over het individuele subject of de mens op zichzelf; en (4) >>communicatief handelen dat op deze drie gebieden overeenstemming probeert te verwerkelijken. heer-knecht volgens Hegel is de relatie heer-knecht het resultaat van de strijd van mensen om erkenning, een strijd op leven en dood. De zwakkere partij wil uiteraard niet sterven, maar ook voor de overheersende partij zou de dood van de zwakkere partij niet gunstig zijn: van wie moet hij dan nog de erkenning krijgen waar het in de eerste plaats om te doen was? Daarom zal één van de partijen zich onderwerpen aan de macht van de ander. Volgens Hegel was het stadium heer-knecht een fase in de geschiedenis van de verwerkelijking van de rede. historisch materialisme benaming voor de theorieën van Marx, waarin de wetten van het dynamisch-economische proces dat de geschiedenis voorstuwt worden uitgewerkt. ideaal iets wat je graag verwezenlijkt zou willen zien, en dat te maken heeft met de normen en waarden die je belangrijk vindt. Idealen hebben meer te maken met persoonlijke voorkeuren en keuzes dan >>belangen die van een sociale rol afhangen. ideale gesprekssituatie term van Habermas. Volgens Habermas is consensus alleen mogelijk in een ideale gepsrekssituatie: een situatie waarin de betrokkenen gelijkelijk in staat zijn om een discussie te beginnen, waarin manipulatie en macht geen rol spelen, en alleen argumenten tellen. idealisme filosofische stroming die ervan uitgaat dat de werkelijkheid redelijk is en dat de geschiedenis uiteindelijk uitmondt in redelijkheid, de rede zal dan werkelijkheid geworden zijn en de werkelijkheid zal redelijk geworden zijn.
4 ideologie het stelsel van ideeën en opvattingen die vaak op verborgen wijze het handelen van overheid en burgers motiveren. ideologiekritiek het willen blootleggen van de verborgen motieven achter het handelen van de overheid, en laten zien dat de overheid, hoewel ze schijnbaar het algemeen belang dient, in feite de belangen dient van een enkele groep of klasse. intersubjectiviteit de verhouding van mens tot mens. Volgens Habermas moet de intersubjectiviteit als uitgangspunt worden genomen bij reflecties op het ontstaan en de ontwikkeling van de samenleving. kapitalistische economie economie waarbij productiemiddelen privébezit zijn en waarbij alles wordt ingezet voor het scheppen van >>meerwaarde. Omdat die meerwaarde tot stand wordt gebracht door de arbeiders, maar grotendeels terechtkomt in de portemonnee van de bezitters van de productiemiddelen, spreekt Marx van >>uitbuiting en >>vervreemding. leefwereld bij Habermas: de sociale en culturele wereld (inclusief het geheel van maatschappelijke instituties en de kunst) waarin het communicatieve handelen zich afspeelt. De leefwereld vormt de gedeelde horizon en achtergrond waartegen de omgang en communicatie met anderen mogelijk is en feitelijk plaatsvindt. >>systeem legitimiteit wettigheid, rechtmatigheid. Een belangrijke vraag in de politieke filosofie is waarop de legitimiteit van de staatsmacht berust. logos >>Inleiding maatschappelijk verdrag een sociaal contract dat aan de basis ligt van de politieke samenleving en de instelling van wetten. Rousseau bekritiseerde het bestaande maatschappelijke verdrag omdat het ongelijkheid in stand houdt, volgens hem was het tijd voor een nieuw verdrag. machiavellisme een sluwe, gewetenloze staatskunde, waarbij het doel de middelen heiligt. macht het vermogen invloed uit te oefenen op iemands gedrag, dat van jezelf of dat van anderen. materialisme de leer dat de materie begin- en eindoorzaak is van alles wat bestaat. meerwaarde de waarde van een product na aftrek van het loon en de productiekosten. >>kapitalistische economie monarchie letterlijk: staatsvorm waarbij de heerschappij in handen is van één persoon. Tegenwoordig: staatsvorm met een erfelijk vorst als staatshoofd.
5 natuurmens mens die leeft in een (al dan niet denkbeeldige) >>natuurtoestand, die voorafgaat aan het >>maatschappelijk verdrag. Rousseau schepte een ideaalbeeld van de natuurmens. Volgens hem was de moderne mens door de opkomst van de beschaving verzwakt en vervreemd van zijn ware menselijke natuur. natuurrecht recht dat gebaseerd is op morele principes die af te leiden zouden zijn uit de menselijke natuur. natuurtoestand concept van de >>contractdenkers. de contractdenkers postuleerden een toestand waarin mensen zouden verkeren als er nog geen staatsvorming heeft plaatsgevonden, de zogenoemde natuurtoestand. natuurwet een wet die voortvloeit uit de menselijke natuur zelf, en die bijvoorbeeld zegt dat je moet doen wat goed is voor jezelf en dat je wat jezelf schaadt moet nalaten. negatieve vrijheid vrijheid in de zin dat je niet wordt gehinderd door obstakels of belemmeringen van buitenaf. De vrijheid van iets. normatief handelen term van Habermas. Handelingsmodel waarin sociale actoren tot een bepaalde groep behoren, waardoor ze aan allerlei normen en verwachtingen moeten beantwoorden. oikos Grieks voor huis, huishouden. De Grieken maakten onderscheid tussen oikos en polis, de privésfeer en de publieke sfeer. oligarchie staatsvorm waarbij de macht in handen is van een kleine groep. onderbouw-bovenbouw termen van Marx. Volgens Marx vormen materiële, vooral economische en sociale omstandigheden de basis de onderbouw voor de historische ontwikkeling. Op deze basis rust een bovenbouw van wetten, godsdienst, moraal, kunst enz., die van deze onderbouw zijn afgeleid. paradigma >>hoofdstuk 3 perfectibilité Frans voor vervolmaakbaarheid. Het vermogen van de mens om zich te vervolmaken. piramide van Maslow weergave van de hiërarchie van de menselijke behoeften in de vorm van een piramide. Om de hogere behoeften te bevredigen moeten eerst de meer besale behoeften lager in de piramide worden bevredigd. polis >>oikos en Inleiding politiestaat staatsvorm waarbij de staat het openbare leven streng aan banden legt en controleert door middel van een geheime politie.
6 positief recht (Thomas van Aquino) een van de drie soorten rechten die Thomas van Aquino onderscheidt, naast >>goddelijk recht en >>natuurrecht. Het positieve recht is het geschreven recht van een staat. positieve vrijheid Vrijheid in de zin dat je de mogelijkheid hebt je te ontplooien, jezelf te bepalen. De vrijheid tot iets. procedurele rechtvaardigheid term van Rawls. Om te bepalen welke principes van rechtvaardigheid ten grondslag moeten liggen aan de maatschappij, bedenkt Rawls een gedachte-experiment waarin mensen deze principes bedenken zonder dat ze weten of zij arm of rijk, getalenteerd of niet, sterk of zwak enz. zijn (Rawls noemt dit de sluier van onwetendheid ). Uit dit experiment zullen volgensd Rawls twee principes van rechtvaardigheid voortvloeien. Omdat deze principes het resultaat zijn van een rechtvaardige procedure, spreekt Rawls in dit verband van procedurele rechtvaardigheid. rechtvaardigheid (verdelende, sociale, procedurele) in het algemeen wordt hiermee de morele eigenschap bedoeld waardoor mensen met een innerlijke vanzelfsprekendheid aan anderen geven of laten waar zij recht op hebben. In afgeleide zin wordt het woord gebruikt voor sociale (ver)ordeningen waardoor leden in een samenleving onderling zo goed mogelijk recht wordt gedaan. republiek staatsvorm waarbij het staatshoofd voor een aantal jaren gekozen of benoemd wordt. sluier van onwetendheid (Rawls) >>procedurele rechtvaardigheid sociale controle het verschijnsel dat mensen elkaars gedrag in de gaten houden, en dat daardoor iedereen zijn gedrag aanpast aan wat sociaal aanvaardbaar is. sociale filosofie-politieke filosofie de sociale filosofie is de tak van filosofie die zich bezighoudt met vragen en problemen van de samenleving. De politieke filosofie houdt zich hier ook mee bezig, maar stelt explicieter de politieke verhoudingen aan de orde. strategisch handelen of instrumenteel handelen. Term van Habermas. Het handelen dat gericht is op het verwezenlijken van bepaalde doeleinden. systeem bij Habermas: het domein waarbinnen het >>strategische handelen zich afspeelt en dat een intern besturingsprincipe kent. >>leefwereld taalhandeling elementaire eenheid van communicatie, bijvoorbeeld een bevel of een verzoek, of een handeling die met taal wordt verricht, bijvoorbeeld een huwelijksvoltrekking.
7 teleologisch handelen een handelingsbegrip dat de wereld benadert als objectieve werkelijkheid, als de buitenwereld. Een actor handelt met het oog op een bepaald doel en hanteert daartoe de meest geschikte middelen. telos >>Hoofdstuk 2 theocratie staatsvorm waarin God de hoogste macht heeft. these-antithese-synthese >>dialectiek timocratie staatsvorm waarin mensen met een bezit boven een bepaalde waarde de macht hebben. Bij Plato: staatsvorm waarbij eerzuchtigen de leiding hebben. uitbuiting iets of iemand onder ongunstige voorwaarden laten werken, om er zo veel mogelijk voordeel uit te behalen. Verelendung Duits voor verval, verarming. Marx gebruikt de term voor de toenemende verarming van het proletariaat, die zal uitmonden in een revolutie. vervreemding Bij Rousseau: de verwijdering van de mens van zijn natuurlijke behoeften. Bij Marx: het feit dat de arbeid wordt gekapitaliseerd terwijl de meerwaarde niet aan de arbeiders toekomt. volkssoevereiniteit het principe dat het volk het hoogste gezag heeft. vorstenspiegel geschrift dat aan vorsten een handleiding geeft voor goed leiderschap. vrijheid >>Hoofdstuk 5 zedelijkheid >>Hoofdstuk 7 zoion politikon >>Hoofdstuk 8
7,4. Samenvatting door een scholier 3034 woorden 17 maart keer beoordeeld. Filosofie Het oog in de storm
Samenvatting door een scholier 3034 woorden 17 maart 2011 7,4 26 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Het oog in de storm Filosofie Samenvatting Hoofdstuk 6 1 Inleiding Samenleven is wel menseigen, maar
Nadere informatiePolitieke Filosofie Oudheid en Middeleeuwen
Politieke Filosofie Oudheid en Middeleeuwen Geschiedenis en politieke filosofie Geschiedenis Beschrijving feitelijke gebeurtenissen. Verklaring in termen van oorzaak en gevolg of van bedoelingen. Politieke
Nadere informatieSamenvatting Filosofie Sociale filosofie
Samenvatting Filosofie Sociale filosofie Samenvatting door een scholier 2407 woorden 15 mei 2007 6,9 49 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie ViaDELTA Samenvatting Filosofie Sociale filosofie. Sociale
Nadere informatieDescartes schreef dat er geen ander land was "où l'on puisse jouir d'une liberté si entière" (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten)
Verslag 25 mei 2018, Salon der Verdieping: Spinoza s politieke filosofie De bespreking van de politieke filosofie doe ik aan de hand van zijn belangrijkste politieke werk, te weten het Theologisch-politiek
Nadere informatie2 keer beoordeeld 22 maart Sociale filosofie gaat over de maatschappij, het gaat over hoe je een goede samenleving kan hebben.
7,8 Aantekening door Sara 1516 woorden 2 keer beoordeeld 22 maart 2017 Vak Filosofie Methode Durf te denken Hoofdstuk 7 Sociale filosofie. Sociale filosofie gaat over de maatschappij, het gaat over hoe
Nadere informatieSamenvatting Filosofie Mensbeelden
Samenvatting Filosofie Mensbeelden Samenvatting door Sophie 819 woorden 27 oktober 2015 8,9 4 keer beoordeeld Vak Filosofie Plato (427 347 v.chr.) Als we ons op individuele katten richten, komen we nooit
Nadere informatieVan Rechtswege(n) Politìeke en rechtsfilosofische stromingen door de eeuwen heen & DIEDERIK VANDENDRIESSCHE ACADEMIA PRESS
Van Rechtswege(n) Politìeke en rechtsfilosofische stromingen door de eeuwen heen KOENRAES & DIEDERIK VANDENDRIESSCHE ACADEMIA PRESS Inhoudstafel Woord vooraf. Deell HlSTORISCH OVERZICHT VAN DE BELANGRIJKSTE
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo I
Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 t/m 3.7
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 t/m 3. Samenvatting door een scholier 2953 woorden juni 2010 5,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde ViaDELTA Sociale filosofie 1 De natuurtoestand De natuurtoestand
Nadere informatieMediasociologie Hoorcollege Iedereen is vrij! Theo Ploeg
Mediasociologie Hoorcollege Iedereen is vrij! Theo Ploeg 1 2 wat ga ik behandelen? wat is mediasociologie bij CMDA/IAM? wat gaan we doen en hoe doen we dat? wat is sociologie eigenlijk en hoe zien wij
Nadere informatieHoofdstuk 3. Geloof, waarden, ervaringen
Hoofdstuk 3 Geloof, waarden, ervaringen Kennis en geloof Kennis is descriptief Heeft betrekking op feiten Is te rechtvaardigen Geloof is normatief Heeft betrekking op voorschriften Is subjectief Geldt
Nadere informatieTijd van burgers en stoommachines De sociale kwestie.
Onderzoeksvraag: Waardoor ontstonden het liberalisme en het socialisme, en hoe dachten liberalen en socialisten over de sociale kwestie? Kenmerkende aspect: De opkomst van de politiek maatschappelijke
Nadere informatieSamenvatting Levensbeschouwing Mens en Maatschappij
Samenvatting Levensbeschouwing Mens en Ma Samenvatting door Sophie 1047 woorden 6 februari 2017 8,8 3 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Levensbeschouwing Mens & Ma Mensbeeld hoe je jezelf ziet, de
Nadere informatiePROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN
PROCESDOEL 3 HUMANISEREN VAN HET SAMENLEVEN MET ANDEREN 3.1 Exploreren, verkennen en integreren van de mogelijkheden van de mens 3.2 Exploreren, verkennen en integreren van de grenzen van de mens 3.3 Ontdekken
Nadere informatieHoofdstuk 6: waarden, normen en. instituties
Hoofdstuk 6: waarden, normen en Begrippen hoofdstuk 6: Normen Sancties Socialisatie Waarden Belangen Instituties Anticiperen Internalisatie Vertraging instituties vervolg Taboe Folkways en mores Universals
Nadere informatieDe Verlichting. Maar voor de helft geslaagd?
De Verlichting Maar voor de helft geslaagd? Moderne wetenschap Moderne filosofie Moderne cultuur De Verlichting methodische twijfel God garandeert rede scepticisme optimisme kritiek ongeduld ik denk rede
Nadere informatieTijd van pruiken en revoluties 1700 1800
Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen? Rationalisme = het gebruiken van gezond verstand (rede/ratio) waarbij kennis gaat boven tradities
Nadere informatieEthiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte.
Samenvatting door A. 2079 woorden 29 juni 2014 6,4 2 keer beoordeeld Vak Anders H1 Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Moraal
Nadere informatieDe Verlichting. De Verlichting
De Verlichting =18 de eeuwse filosofische stroming die de nadruk legt op rationaliteit (zelf nadenken), vrijheid en gelijkheid en dit toepast in alle maatschappelijke velden (politiek, economie, religie
Nadere informatieSociale kaders: Hoofdstuk 16 Cultuur
Sociale kaders: Hoofdstuk 16 Cultuur Begrippen: -Cultuur -Cultureel relativisme -Cultuur patroon -Cultural lag -Culturele uitrusting -Subcultuur -Contracultuur Definitie Cultuur Samenhangend geheel van
Nadere informatie11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets
11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets Opdracht 1 Wat is de Sokratische methode? Opdracht 2 Waarom werd Sokrates gedwongen de gifbeker te drinken? Opdracht 3 Waarom zijn onze zintuigen
Nadere informatiefilosofie havo 2016-II
Opgave 3 2025: een ruimte-utopie 11 maximumscore 3 een uitleg dat een maatschappelijk verdrag een oplossing is voor een onhoudbare/onwenselijke natuurtoestand 1 een uitleg dat de kolonisten zich wel in
Nadere informatieTijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.2 Wie heeft de macht? Deel 2. Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht?
Onderzoeksvraag: Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht? Kenmerkende aspect: Het streven van vorsten naar absolute macht. De bijzondere plaats in staatskundig opzicht
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2011 - I
Beoordelingsmodel Opgave 1 Het bestaan van God en het voortbestaan van religie 1 maximumscore 3 een uitleg hoe het volgens Anselmus mogelijk is dat Pauw en Witteman het bestaan van God ontkennen: het zijn
Nadere informatieEindexamen filosofie havo I
Opgave 2 Amerika als utopisch ideaal 7 maximumscore 2 Deweys kritiek op de christelijke toekomstverwachting 1 Deweys kritiek op de toekomstverwachting van Karl Marx 1 Dewey gelooft niet in een christelijk
Nadere informatieInleiding geschiedenis Griekenland
Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse
Nadere informatieRECHT EN SAMENLEVING ANDERS BEKEKEN
Wim Weymans RECHT EN SAMENLEVING ANDERS BEKEKEN Filosofische perspectieven Recht en samenleving anders bekeken Filosofische perspectieven Wim Weymans Acco Leuven / Den Haag Verantwoording 13 Inleiding 17
Nadere informatieAchtergrond bij het lezen van Schiller extra info:
Achtergrond bij het lezen van Schiller extra info: De werkelijkheid wordt door Schiller op anders beschreven dan door Kant, hoewel hij sterk op Kant verder bouwt. Schiller gebruikt twee modellen: het model
Nadere informatieInstructie: Landenspel light
Instructie: Landenspel light Korte omschrijving werkvorm In dit onderdeel vormen groepjes leerlingen de regeringen van verschillende landen. Ieder groepje moet uiteindelijk twee werkbladen (dus twee landen)
Nadere informatieInleiding geschiedenis Griekenland
Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse
Nadere informatieGeloven en redeneren. Religie en filosofie
Geloven en redeneren Religie en filosofie Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Het begin
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijwetenschappen Politieke Filosofie
Samenvatting Maatschappijwetenschappen Politieke Filosofie Samenvatting door N. 1226 woorden 19 januari 2017 4,5 4 keer beoordeeld Vak Maatschappijwetenschappen Samenvatting MW politieke filosofie, 4V
Nadere informatie2,1: Nederlands-Indië, 19 e eeuw
2,1: Nederlands-Indië, 19 e eeuw 1830 1870: Javaanse boer werkt voor Nederlandse staat: - cultuurstelsel - Herendiensten van verliespost naar wingewest Vanaf 1870: modern imperialisme particuliere bedrijven
Nadere informatieVrijheid van de een is voorwaarde voor die van de ander
Vrijheid van de een is voorwaarde voor die van de ander Amsterdam, juni 2017 Beste Axel Honneth, Iedere keer als ik in Duitsland ben zoek ik een Duits boek op. Ik ben opgegroeid met de Duitse cultuur en
Nadere informatieGeschiedenis Tijdvak CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/101047
Geschiedenis Tijdvak 02 01 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 10 mei 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/101047 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs
Nadere informatieProfielkeuzevakken C&M E&M. Ak Ec Mw. Fa/Du Ak BE Mw. N&G en N&T in de vrije ruimte. Een van de volgende vakken. Een van de volgende vakken:
Profielkeuzevakken C&M Een van de volgende vakken Ak Ec Mw E&M Een van de volgende vakken: Fa/Du Ak BE Mw N&G en N&T in de vrije ruimte verschillen Ma Geen eindexamen Niet in eindexamenklas Veel discussie
Nadere informatieBeginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980
Beginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980 Noot van de editor De beginselprogramma's zijn gescand, en zover nodig gecorrigeerd. Hierdoor is het mogelijk dat de tekst niet meer
Nadere informatieLevenskunst en ethiek 13 Bouwstenen voor iedereen 14 Zestien filosofen 14 De hoofdstukken 15
Inleiding 13 Levenskunst en ethiek 13 Bouwstenen voor iedereen 14 Zestien filosofen 14 De hoofdstukken 15 1 Plato: rechtvaardigheid als harmonie 19 Wat is rechtvaardigheid? 20 De rechtvaardige staat 25
Nadere informatieDialogisch verstaan tussen mensen uit verschillende culturen
9 Inleiding Hoe creëren wij een sfeer in onze steden waar iedereen zich thuis voelt? Hoe gaan we om met verschillende culturele feesten en bijbehorende rituelen? Hoe gaan we om met ons gemeenschappelijk
Nadere informatieHistorische context. Verlich/ngsideeën en de democra/sche revolu/es
Historische context Verlich/ngsideeën en de democra/sche revolu/es 1650 1848 Kenmerkende aspecten 23. Het streven van vorsten naar absolute macht 26. Wetenschappelijke revolu/e 27. Ra/oneel op/misme en
Nadere informatieSamenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 1 en 2
Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting door A. 1081 woorden 7 februari 2017 0 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Levensbeschouwing Hst. 1 paragraaf 7 Vier factoren bij de mens
Nadere informatieOns economische zelf. Over leven in een verdeelde wereld en hoe we samen ongedwongen naar huis kunnen gaan
Ons economische zelf Over leven in een verdeelde wereld en hoe we samen ongedwongen naar huis kunnen gaan Plaatjes invoegen Contrast tussen overvloed en gebrek Contrast tussen genieten van materie en uitbuiten
Nadere informatie6,9. Praktische-opdracht door een scholier 2093 woorden 6 april keer beoordeeld. Geschiedenis. De Stoa
Praktische-opdracht door een scholier 2093 woorden 6 april 2005 6,9 51 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Stoa De Stoa is een filosofische stroming die ontstaan is rond 300 v. Chr. in Athene. De grondlegger
Nadere informatieEindexamen Filosofie havo 2003 - II
3 Antwoordmodel Oude en nieuwe media 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een uitleg hoe een hiërarchie in de staat volgens Hobbes ontstaat 2 een uitleg van het begrip sociaal contract in verband
Nadere informatieCOMPENDIUM VAN DE SOCIALE LEER VAN DE KERK
COMPENDIUM VAN DE SOCIALE LEER VAN DE KERK INHOUDSTAFEL INLEIDING Een integraal en solidair humanisme a) Bij het aanbreken van het derde millennium 1 b) De betekenis van dit document 3 c) Ten dienste van
Nadere informatieEthische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen.
Samenvatting door A. 1576 woorden 4 december 2014 1,3 2 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Paragraaf 2 De ethische optiek 1 inleiding Ethiek gaat over goed en kwaad in het menselijk handelen. Onderscheid
Nadere informatieWat is realiteit? (interactie: vraagstelling wie er niet gelooft en wie wel)
Wat is realiteit? De realiteit is de wereld waarin we verblijven met alles wat er is. Deze realiteit is perfect. Iedere mogelijkheid die we als mens hebben wordt door de realiteit bepaald. Is het er, dan
Nadere informatieIdeologieanalyse: Tocqueville als liberaal of conservatief?
Ideologieanalyse: Tocqueville als liberaal of conservatief? Docent: Jelle de Bont F. de Kloe 444049 Postvak 54 Onderwijsgroep 3 25 februari 2008 Blok BA CW 1D, opdracht 3C Aantal woorden 2172 Van 1839
Nadere informatieEindexamen filosofie havo 2007-I
Opgave 2 Sociale utopieën tussen fantasie en werkelijkheid 8 maximumscore 3 het noemen en uitleggen van het principe van Bloch: hoop 1 een toepassing van het principe hoop op het ontstaan van utopische
Nadere informatie6,2. Samenvatting door een scholier 3387 woorden 28 januari keer beoordeeld. Filosofie. Filosofie Hoofdstuk 3: de Sociale Filosofie
Samenvatting door een scholier 3387 woorden 28 januari 2011 6,2 27 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Cogito Filosofie Hoofdstuk 3: de Sociale Filosofie 3.1 De ideale samenleving? Utopia? In 1516 schreef
Nadere informatieJe doel behalen met NLP.
Je doel behalen met NLP. NLP werkt het beste als al je neurologische niveaus congruent zijn. Met andere woorden: congruent zijn betekent wanneer je acties en woorden op 1 lijn zijn met je doelen, overtuigingen,
Nadere informatieFilosofie. Op het VWO. Filosofie juist op Lyceum Oudehoven!
Filosofie Op het VWO Wat is Filosofie? Wetenschappen beantwoorden vragen: Over een eigen onderwerp (object van studie) Op een eigen manier (methode van bestuderen) Filosofie beantwoordt vragen die niet
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming H9 en H10
Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming H9 en H10 Samenvatting door een scholier 1077 woorden 21 mei 2003 7,4 25 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Hoofdstuk 9 Knelpunten in het besluitvormingsproces
Nadere informatieHoofdstuk 2: Staat en macht
Hoofdstuk 2: Staat en macht Hoofdstuk 2: Staat en macht 2.1. Bindende regels... 2 2.2. De grondwet... 2 2.2.1. Magna Carta - Engeland... 2 2.3. Macht... 3 2.3.1. Max Weber over macht... 3 2.3.2. Amartya
Nadere informatieHet democratisch experiment van de Occupybeweging
Het democratisch experiment van de Occupybeweging Korte omschrijving werkvorm: De leerlingen lezen een tekst over Occupy Nederland. De tekst behandelt met name de manier waarop de kleine samenlevingen
Nadere informatieGeloven en redeneren. Samenvatting
Geloven en redeneren Samenvatting Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Ontwikkelingen
Nadere informatieRijksuniversiteit Groningen Nameting kennis en argumentatie
Rijksuniversiteit Groningen Nameting kennis en argumentatie Instructie onderdeel kennis: Hieronder staan 22 vragen over tijdvak 6 en 7. Probeer de vragen zo goed mogelijk te beantwoorden. Omcirkel met
Nadere informatieAantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen
Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen Aantekening door C. 814 woorden 16 januari 2014 5,6 52 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Standpunt Waarden, normen en moraal Waarde:
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?
>> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?
Nadere informatieINLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13
INHOUD VOORWOORD 11 INLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13 HOOFDSTUK 1. Op zoek naar een stabiele werkelijkheid. De Oudheid (6 de eeuw v.c. 6 de eeuw n.c.) 25 1. Het ontstaan
Nadere informatieImmanuel Kant Kritiek van het oordeelsvermogen
Ten geleide Kants derde Kritiek: hoe kan de vrijheid worden verwerkelijkt? 15 Geraadpleegde literatuur 46 Verantwoording bij de vertaling 49 Immanuel Kant aan Johann Friedrich Reichardt 51 Immanuel Kant
Nadere informatieFilosofie VWO 4 periode 1 Dikgedrukt: betekent dat dit woord in de woordenlijst staat
Filosofie VWO 4 periode 1 Dikgedrukt: betekent dat dit woord in de woordenlijst staat Het begin van de natuurfilosofie Filosofen beginnen zich dingen af te vragen, waar je gewoonlijk niet zo over na zou
Nadere informatieWoordenlijst Het oog in de storm
Woordenlijst Het oog in de storm Hoofdstuk 7 absolutisme een situatie waarbij een bepaalde persoon of groep het volstrekte gezag heeft, en geen ruimte is voor andere ideeën. amusement vermaak animal rationale
Nadere informatie4. De politieke en sociale ontvoogding. marxisme, socialisme, arbeidersbeweging en christendemocratie Pionier 5 p p.111
4. De politieke en sociale ontvoogding marxisme, socialisme, arbeidersbeweging en christendemocratie Pionier 5 p. 98-107 + p.111 Instap kijkfragment: De Anjerrevolutie in Portugal in 1974 en een nieuwe
Nadere informatieGeluk en Capabilities: een filosofische analyse. Ingrid Robeyns Erasmus Universiteit Rotterdam Faculteit der Wijsbegeerte
Geluk en Capabilities: een filosofische analyse Ingrid Robeyns Erasmus Universiteit Rotterdam Faculteit der Wijsbegeerte Geluk: welke bijdrage door filosofen? De academische filosofie is veel heterogener
Nadere informatieWaar Bepaal ten slotte zo nauwkeurig mogelijk waar het onderwerp zich afspeelt. Gaat het om één plek of spelen meer plaatsen/gebieden een rol?
Hoe word ik beter in geschiedenis? Als je beter wilt worden in geschiedenis moet je weten wat er bij het vak geschiedenis van je wordt gevraagd, wat je bij een onderwerp precies moet kennen en kunnen.
Nadere informatieFilosofie en actualiteit. Tweede bijeenkomst
Filosofie en actualiteit Tweede bijeenkomst Journalistieke vragen Over wat voor soort gebeurtenis hebben we het? Wat is de oorzaak? Wat gebeurt er verder? Hoe moeten we deze gebeurtenis beoordelen? Filosofische
Nadere informatieWAARDEGOED. betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten
WAARDEGOED betekenisvol leren en werken WIE? WAT? WAARDE! Methode voor waardengericht leren in bestaande lessen. HANDLEIDING voor docenten 1 HET DOEL VAN ONDERWIJS Jongeren kennis en vaardigheden aanreiken
Nadere informatieInhoud. 1. Protagoras Gorgias Thrasymachus, Callicles en Hippias 13
Voorwoord XIII Deel 1 Oudheid Historische situering 1 I. De natuurfilosofen of presocratici Inleiding 3 Het veranderlijke en het blijvende 5 II. De sofisten en Socrates Inleiding 9 A. De sofisten 10 1.
Nadere informatie2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden
2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden Opmerking:dit procesdoel zal normaal gezien bij elke les terugkomen. Het belang ervan is dat leerlingen beseffen dat heel veel keuzes in het leven waardegeladen
Nadere informatieEindexamen vwo filosofie II
Opgave 2 Leven vanuit vrije wil 7 maximumscore 3 een weergave van een overeenkomst tussen de Avatar-training en Sartre wat betreft de opvatting over vrijheid als zelfverwerkelijking: beiden lijken uit
Nadere informatieOpdracht behorende bij de Atlas of European Values
Leertekst: materialisme en postmaterialisme, modernisme en postmodernisme Geert Hofstede laat zien hoe culturen dus op die 5 dimensies van elkaar verschillen en/of overeenkomen. Er zijn natuurlijk ook
Nadere informatieWijziging pagina 5: het centraal examen duurt 180 minuten FILOSOFIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V
Wijziging pagina 5: het centraal examen duurt 180 minuten FILOSOFIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V17.09.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2009 - I
Beoordelingsmodel Opgave 1 Religieuze ervaring 1 maximumscore 5 een bruikbare definitie van religie 1 drie problemen die zich kunnen voordoen bij het definiëren van religie 3 meerdere religieuze tradities;
Nadere informatieOpgave 3 De gewapende overval
Opgave 3 De gewapende overval 12 maximumscore 2 een argumentatie dat het idee van vrije wil als bovennatuurlijke kracht in het kader van vrije wil als bewuste aansturing voor veel mensen aantrekkelijk
Nadere informatieContract Law as Fairness. A Rawlsian Perspective on the Position of SMEs in European Contract Law J.G. Klijnsma
Contract Law as Fairness. A Rawlsian Perspective on the Position of SMEs in European Contract Law J.G. Klijnsma Samenvatting Contract Law as Fairness geeft een Rawlsiaans perspectief op de positie van
Nadere informatieTijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen
Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie 1. De levenswijze van jager-verzamelaars. 2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen. 3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.
Nadere informatieTheorieën en hoofdfiguren uit de sociologie?
Theorieën en hoofdfiguren uit de sociologie? Deel 1 Theorie... Eenvoudig netwerk van met elkaar verbonden hypothesen (beweringen over waarschijnlijke relaties tussen twee of meer variabelen acties of kenmerken
Nadere informatieExamen VWO. Nederlands. tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2007 tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur Nederlands Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 20 vragen en een samenvattingsopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 50 punten
Nadere informatie7,5. Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Russische Revolutie
Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april 2017 7,5 7 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Russische Revolutie Meeste mensen zijn boeren/boerinnen in Rusland Ze waren straatarm, ze wisten niks en ze gingen
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 1184 woorden 8 juni 2013 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 1 De staat kan wetten maken, regels die voor alle
Nadere informatiefilosofie havo 2015-II
Opgave 1 Bloed, zweet en luxeproblemen 1 maximumscore 2 een argumentatie of de uitleg van het inkomensverschil tussen Benjamin en de arbeiders gerechtvaardigd is aan de hand van de Romeinse definitie van
Nadere informatieExamen HAVO. Nederlands Nederlands. tijdvak 1 maandag 18 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage
Examen HAVO 2009 tijdvak 1 maandag 18 mei 13.30-16.30 uur tevens oud programma Nederlands Nederlands Bij dit examen hoort een bijlage Dit examen bestaat uit 21 vragen en een samenvattingsopdracht. Voor
Nadere informatieGeloof Brengt Verandering Toets 1 - antwoorden
Toets 1 - antwoorden Geloof (1-11) Lesstof: Hoofdstuk 1 1. Wat is noodzakelijk om van God te kunnen ontvangen? Geloof [1] 2. Noem vier uitingen van geloof. - Geloof voor redding [1.2] - Geloof en werken
Nadere informatieOosterse filosofie. Over de denktradities in India en China
Oosterse filosofie Over de denktradities in India en China Inhoudsopgave Geschiedenis - Ontstaan van de filosofie India en het hindoeisme De leer van de Boeddha Mahayana, de leer van de leegte China en
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politiek - Democratie en rechtstaat
Samenvatting Maatschappijleer Politiek - Democratie en rechtstaat Samenvatting door een scholier 1047 woorden 16 maart 2008 5,7 7 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Democratie en rechtstaat Hoofdstuk
Nadere informatieBijzonder procesdoel 4: beleven van de democratie
Bijzonder procesdoel 4: beleven van de democratie Eerste leerjaar B 4.1. Herkennen en verkennen Mijn gedrag - hoe gedraag ik mij en waarom? - mijn waarden: - aan welke waarde(n) hecht ik belang? - thuis
Nadere informatieWelkom. Ontdek de ander.in jezelf. Ricardo Gya. Waar echt contact is, kan de energie vrij stromen
Welkom Waar echt contact is, kan de energie vrij stromen Ricardo Gya GTTC Breda leidt u door de jungle van het moderne begeleiden Afstemming Zwart ; is ver weg, Wit ; nabij, dominante cultuur Check - In
Nadere informatiefilosofie havo 2018-II
Opgave 2 Gevoelswerk 9 maximumscore 2 een uitleg dat Tessa s twijfel toont dat ze zich kritisch tot zichzelf kan verhouden, waarin volgens Korsgaard de waarde van authenticiteit ligt 1 een weergave van
Nadere informatieReligie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief
Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief - Het christelijke belemmert de politiek niet, maar maakt haar juist mogelijk en waardevol - Pieter Jan Dijkman Vereniging voor Wijsbegeerte
Nadere informatieHoofdzaken staatsinrichting
Hoofdzaken staatsinrichting 1 staatsinrichtinghoofdpunten.doc 2 1 WAT IS POLITIEK? Politiek is alles wat met het besturen van een stad, land, gebied te maken heeft. In de politiek zijn verschillende groepen
Nadere informatieDeel 5: Maatschappelijke veranderingen
Deel 5: Maatschappelijke veranderingen 5.1 Stabiliteit en verandering Maatschappelijke veranderingen zijn veranderingen in de maatschappelijke structuren. Ze kunnen variëren van een betekenisvolle overgang
Nadere informatieGeschiedenis van China
Geschiedenis van China Periodes: Shang dynastie 1766 1046 v.chr. Zhou dynastie 1046 256 v.chr. Han 206 v. Chr. 220 n.chr. Tang dynastie 618 907 Song dynastie 960 1279 Ming dynastie 1368 1644 Qing dynastie
Nadere informatieProeftoets E2 vwo4 2016
Proeftoets E2 vwo4 2016 1. Wat zijn de twee belangrijkste redenen om rechtsregels op te stellen? A. Ze zijn een afspiegeling van wat het volk goed en slecht vindt en zorgen voor duidelijke afspraken om
Nadere informatiewaardigheid participatie gelijke rechten solidariteit individuele vrijheid
individuele vrijheid participatie gelijke rechten solidariteit waardigheid Basisrechten Santé België is een rechtsstaat en een democratie die ieders mensenrechten e De Staat garandeert de naleving van
Nadere informatiePLATOWEDSTRIJD 2016 Situering
1 PLATOWEDSTRIJD 2016 Situering In de periode dat Socrates in het Athene van de vijfde eeuw v.c. zijn filosofie met leerlingen zoals Plato deelde, was er ook een andere groep filosofische leraren actief:
Nadere informatieInhoudsopgave. Voorwoord 5. Inleiding 11
Inhoudsopgave Voorwoord 5 Inleiding 11 1 Eerste verkenning 15 1.1 Waarom is kennis van religie belangrijk voor journalisten? 16 1.2 Wat is religie eigenlijk? 18 1.2.1 Substantieel en functioneel 18 1.2.2
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo II
Opgave 2 Over wetenschap en religie: zij die uit de hemel kwamen 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom wetenschappelijke kennis niet als probleemloze bron van vooruitgang kan worden beschouwd: wetenschap
Nadere informatieDISC Leiderschapstraining @live AIA 12 SEPTEMBER 2015
DISC Leiderschapstraining @live AIA 12 SEPTEMBER 2015 DE KADERS Doelen Waar gaat de DISC wel en waar niet over Uitleg DISC opdracht DOELEN Inzicht krijgen in: wie ben ik zelf, wie is de ander? Snappen
Nadere informatie