Aqua Nederland Vakbeurs maart in Gorinchem

Transcriptie

1 3 de jaargang / nummer 1 / maart 2007 Beleid Drinkwaterwet maakt tarieven transparant Praktijk Grootste industriële membraanbioreactor draait goed Focus op: Aqua Nederland Vakbeurs maart in Gorinchem

2 Water, wij zijn er gek op! Voor een efficiënt waterplantmanagement: PGIM/Aqua U hoeft niet uit te knobbelen hoe u uw procesautomatisering zo optimaal mogelijk maakt. Dat doen wij graag voor u. En Goed! Zowel drink- als afvalwater en water qua infrastructurele werken is voor ABB al decennialang bekend gebied. Onze informatiebeheersystemen vereenvoudigen de procedures voor plantmanagement. Middels lokale en overkoepelende informatiesystemen komt belangrijke informatie vanuit de hele onderneming beschikbaar. De tool Power Generation Information Manager/Aqua is naast een data-warehouse ook een besluitvormingsplatform voor een kosten- en winstgericht operationeel beheer. Voor meer informatie neemt u contact op met onze afdeling Utilities Industrial Automation Solutions 28 en 29 maart 2007 Nieuwegein s Business Center Automation. ABB b.v. Mon Plaisir 40, NL-4879 AN Etten-Leur Tel. +31 (0) control@nl.abb.com Website

3 NHOUD 3 REDACTIONEEL INTERVIEW 4 NieuwsDigest Het belangrijkste nieuws uit de watersector van de afgelopen weken. 7 Nieuwe Drinkwaterwet Nog dit jaar treedt de Drinkwaterwet in werking. Maar voor het zover is moet de Tweede Kamer zich nog buigen over het wetsvoorstel. WaterFocus sprak één van de drijvende krachten achter de nieuwe wet. Hoofd afdeling water Ger Ardon van VROM ziet de kamerbehandeling met vertrouwen tegemoet. 12 Primeur in de Harnaschpolder In de Harnaschpolder bij Delft verrees de grootste rwzi van Nederland. Een project om de vingers bij af te likken. Met dank aan het Hoogheemraadschap Delfland beleefde het concept Design, Build, Finance and Operate DBFO zijn publieke primeur. 16 Membraanbioreactor in de praktijk De grootste industriële membraanbioreactor van Nederland staat bij aardappelverwerker Peka Kroef. De installatie is een klein jaar in bedrijf en draait naar volledige tevredenheid van de opdrachtgever, de ontwerper en de aannemer. WaterFocus proefde de hightech praktijk in Odiliapeel. 19 Beurskatern Aqua Nederland Op initiatief van de branchevereniging Aqua Nederland ziet in maart een nieuwe Nederlandse watervakbeurs het licht. De beurs Aqua Nederland vindt op 20, 21 en 22 maart plaats in Gorinchem. 21 Introductie en beursprogramma WaterFocus sprak met voorzitter Bert Welkers van Aqua Nederland over de ontstaansgeschiedenis en het doel van de beurs Aqua Nederland. Verder aandacht voor het congresprogramma dat parallel loopt aan de beurs. 25 Beurs noviteiten Bijna honderd Nederlandse bedrijven tonen van 20 tot en met 22 maart hun kunnen in Gorinchem op de eerste editie van de beurs Aqua Nederland. WaterFocus maakte een selectie uit de noviteiten die in de diverse stands zijn te bewonderen. 35 Persoonlijk Een nieuwe rubriek schetst het portret van waterprofessionals die hun draai hebben gevonden in het vak. 36 Internationaal Nieuws Een overzicht van het nieuwsaanbod uit de wereldwijde watermarkt. 38 ServicePagina Agenda, ContactIndex en Colofon. Drinkwatermonopolie In een tijd waarin de vrije markt hoogtij viert, stuurt staatssecretaris Van Geel de Drinkwaterwet naar de Tweede Kamer waarmee hij het gevestigde monopolie van de drinkwaterbedrijven een wettelijke basis geeft. Geen ander drinkwaterbedrijf mag u drinkwater leveren dan dat ene drinkwaterbedrijf in wiens verzorgingsgebied u bent gevestigd. Voor energie mag u zelf een leverancier kiezen, voor drinkwater niet. Dat is de uitkomst van jarenlang gediscussieer over de positie van de drinkwaterbedrijven die al die tijd heen-en-weer zijn geslingerd tussen markt en overheid. De Tweede Kamer zal naar verwachting akkoord gaan met de marktbeperking wellicht met enkele kleine bijstellingen en dan wordt er écht een hoofdstuk afgesloten. Het publieke drinkwatermonopolie is definitief gevestigd. Industriële afnemers zullen nog van alles in stelling brengen om te verhinderen dat de watertarieven ongebreideld kunnen stijgen. Terecht, maar ze moeten ook hun zegeningen tellen. De leveringszekerheid van water is groot, de kwaliteit uitstekend en veel leveringskosten worden nog steeds op de collectieve voorzieningen geboekt. Terug naar de vrije markt. Die is volop in beweging. Zo vindt in maart de eerste editie plaats van de vakbeurs Aqua Nederland. Nu Aquatech steeds internationaler wordt, groeit de behoefte aan een op Nederland gerichte waterbeurs. Een echte aanrader als u wilt zien wat er in Nederland op het gebied van watertechnologie te koop is. Veel leesplezier met deze eerste editie van de derde jaargang van WaterFocus. Jac van Tuijn Hoofdredacteur WaterFocus redactie@waterfocus.net

4 4 INTERVIEW NIEUWSDIGEST Pilot Memstill Een Belgisch-Nederlands consortium meldt goede resultaten met de Memstill-technologie. Een pilotmodule presteerde boven verwachting. Op het terrein van energieproducent E-on is tussen september en december 2006 tien kubieke meter zeewater per dag ontzout. De installatie werkt sneller, levert een schoner effluent en verbruikt minder energie, zo stelde TNO vast. Bij grootschalige toepassing is de Memstill-technologie in potentie tien cent per kubieke meter goedkoper dan de goedkoopste bestaande ontziltingsmethoden. Paques bouwt IC-reactoren in China Watertechnologiebedrijf Paques gaat in China vier interne circulatie -reactoren bouwen. Voor het Friese bedrijf betekent dit de levering van de grootste anaerobe zuiveringsinstallaties uit zijn bestaan. De installaties worden ontwikkeld en gebouwd door de Chinese dochteronderneming van Paques. Ze komen te staan bij een fabriek die butylalcohol, aceton en ethanol produceert, een proces waarbij dagelijks kubieke meter afvalwater vrijkomt. De vier reactoren van 28 meter hoog, mixen dit water met een granulair anaerobe biomassa. Via effluent polishing ontstaat een mix van methaan en kooldioxide. Het water dat bij de tweede trap vrijkomt, wordt terug gevoerd naar de eerste, de interne circulatie. De hoeveelheid biogas die dit oplevert komt overeen met het aardgasgebruik van een stad met inwoners. Tournee mobiele MBR-meter TU Delft TU Delft heeft een meetapparaat ontwikkeld dat in staat is de filtreerbaarheid van zuiveringsslib in een membraanbioreactor (MBR) te bepalen. Het apparaat kan de door de universiteit zelf ontwikkelde deltar-20-parameters vaststellen, een indicatie voor die filtreerbaarheid. Door hierop te sturen, kan het slib minder vervuilend werken waardoor de permeabiliteit van de membranen zo hoog mogelijk blijft. Dit jaar maakt de installatie een Europese tournee en gaat metingen verrichten aan MBR s in onder meer Italië, Duitsland en Noorwegen. Markt chemicaliën waterbehandeling onder druk Bedrijven die actief zijn in de markt voor chemicaliën voor waterbehandeling, doen er goed de service aan hun klanten te verbeteren en milieuvriendelijke producten op de markt te brengen. Dat schrijft het Britse onderzoeksbureau Frost & Sullivan in haar rapport Opportunity in the European Industrial Water Treatment Chemical Market Strategic Review. Ook uitbreiding van het aantal producten is belangrijk. Dit alles is nodig om de winstmarges in de sector op peil te houden. Volgens het bureau belemmert de toenemende concurrentie en de handel in de chemicaliën de winstmarges. Langzame groei van de industriële sector in Europa, leidt ertoe dat steeds meer goedkope producenten toegang krijgen tot de markt. Die ontwikkeling leidt tot een grotere concurrentie. Ondanks die toename van de concurrentie, groeit ook de markt voor industriële waterbehandeling de komende jaren fors, zo verwacht Frost & Sullivan. In 2006 bracht de markt 1,1 miljard euro op, in 2012 is dat gestegen tot 1,5 miljard, zo is de verwachting. De aanleiding voor dit optimisme is de constatering dat Europese industrieën meer werk maken van het milieu, schoon water willen behouden en zich inzetten voor recycling en hergebruik van water. Ook zoeken ze naar veilige producten voor de behandeling van water.. Foto: TNO Industrie en techniek Zuinig membraan voor ontzouten water Amerikaanse wetenschappers hebben een omgekeerde-osmosemembraan ontwikkeld dat 25 procent minder energie verbruikt. Het membraan is geschikt voor zowel de ontzouting van zeewater, als de behandeling van afvalwater. Het membraan bestaat uit een matrix van polymeren met daarin speciaal gesynthetiseerde nanodeeltjes. Door het hydrofiele en poreuze karakter van die deeltjes nemen ze water op, maar stoten ze opgeloste zouten en verontreinigingen af. Kiwa noemt de ontwikkeling interessant maar vindt het nog te vroeg om te spreken van een doorbraak. Foto: Vitens

5 5 NIEUWSDIGEST INTERVIEW Drinkwatersector: zoek het in de combinaties Ondanks dat het drinkwater in Nederland tot het beste van de wereld behoort, moet de sector blijven zoeken naar nieuwe behandelingsconcepten. Vooral de complexe mix van microverontreinigingen en het kwetsbare vertrouwen van de Nederlander in het drinkwater, vergen aandacht. Dat vindt Bas Heijman, universitair docent aan de TU Delft en medeweker van Kiwa. Door de complexiteit van de microverontreinigingen kan niet volstaan worden met oxidatie, actiefkoolfiltratie, membraanfiltratie of andere enkelvoudige behandelingen van drinkwater alléén. De uitdaging ligt nu in het vinden van de optimale mix van technieken, aldus Heijman. Daarbij is het belangrijk niet alleen kennis van gangbare technieken te benutten. Ook deskundigheid op het gebied van nieuwe technieken of combinaties van toepassingen is hoogstnoodzakelijk. Overigens is de waterdeskundige nog niet overtuigd van de grootschalige toepassing van membraanfiltratie voor de Nederlandse drinkwaterbereiding. Onder andere de hoge kosten en problemen met de fouling van membraan, dragen bij aan dat standpunt. Hij ziet meer perspectief in de onderzoeken naar nanofiltratie. Ook het grote vertrouwen dat Nederlanders hebben in hun drinkwater, moet de sector een zorg zijn. Hoe groot het vertrouwen ook is, de kleinste verontreiniging kan grote gevolgen hebben. Het grote vertrouwen, en de kwetsbaarheid van datzelfde vertrouwen gaan hand in hand, zeker nu de burger steeds mondiger wordt, aldus Heijman. De slibetende waterworm Lumbriculus Variegatus die door Wageningen Universiteit is ontdekt Delend wormpje als slibverwerker Slibetende waterwormpjes die zich vermenigvuldigen via deling, ze bestaan. Onderzoekers naar slibreductie van Wageningen UR en onderzoeksinstituut Wetsus verwachten veel van de door hen ontdekte Lumbriculus Variegatus. Het wormpje steekt zijn kop door een membraan om te eten en houdt ondertussen zijn staart in een zuurstofrijke omgeving. De wormenpoep die ontstaat is veel eenvoudiger te verwerken dan het slib zelf. Uit nader onderzoek moet onder andere de temperatuurgevoeligheid blijken, de te behalen slibreductie en de optimale wormendichtheid. Buffertank Op rwzi Terneuzen is onlangs de effluentbuffertank officieel in gebruik genomen. In de tank wordt het effluent wordt opgeslagen dat door het naastgelegen chemieconcern Dow Benelux wordt hergebruikt als ketelvoedingswater. Het gaat om het tweede industriële hergebruikproject van rwzi-effluent in Nederland. Het andere project is het hergebruik van het effluent van rwzi Tilburg. Foto: Evides Industriewater Geen-bezwaar - verklaring legionella In de loop van dit jaar komen eigenaren van gebouwen met een apparaat voor de bestrijding van legionella, in aanmerking voor een verklaring van geen bezwaar. De verklaring vult een vacuüm in de wetgeving. Dat ontstond vorig jaar op het moment dat niet-thermische legionellatechnieken toegestaan werden. De verklaring heeft betrekking op stoffen die verboden zijn volgens de Waterleidingwet en de Bestrijdingsmiddelenwet. De kans bestaat namelijk dat stoffen die onder meer toegepast worden bij anodische oxidatie en koper-zilverionisatie, in contact komen met drinkwater. Zolang aanpassingen van de wet en de komst van een beoordelingsrichtlijn op zich laten wachten, is gebruik van die stoffen en dus de technieken officieel verboden. De verklaring van geen bezwaar, stelt eigenaren van deze legionella-apparaten voorlopig in staat ze toch te plaatsen en te gebruiken. Kiwa zal de aanvragen beoordelen en advies uitbrengen aan het ministerie van VROM over de afgifte van zo n verklaring. Award Minister Agnes van Ardenne heeft het drinkwaterbedrijf Vitens onderscheiden met de PPP-award. Vitens kreeg de prijs vanwege de publiek-private samenwerking in vier steden in Mozambique. Door dit initiatief zijn in 2008 ruim een half miljoen mensen verzekerd van veilig drinkwater. Jan Hoffer, managing director Vitens International, nam de eerste PPP-award in ontvangst. Meer nieuws op WaterForum Online Meer nieuws vindt u op WaterForum Online. Neem een gratis abonnement op de nieuwsbrief (via de knop Gratis nieuwsservice ) en u ontvangt wekelijks het nieuws uit de watersector. Kijk op:

6 Wij houden het graag luchtig Atlas Copco is een begrip op het gebied van perslucht en loopt voorop als het gaat om kwaliteit, betrouwbaarheid en innovatie. We ontwerpen en fabriceren iedere machine volgens de laatste techniek, met de beste materialen en onder de hoogste kwaliteitsnormen. Ook besteden we veel aandacht aan het bedenken van milieuvriendelijke oplossingen. Het ontwerp van onze serie lagedruk compressoren is daar slechts één voorbeeld van. Deze machines hebben een absoluut olievrije werking, een aangenaam geluidsniveau van 67 db(a), een extreem laag energieverbruik en een plug en play concept dat een aparte fundering en extra leidingwerk overbodig maakt. Wilt u weten wat de beste persluchtoplossing voor u is? Neem dan vrijblijvend contact met ons op. Ons telefoonnummer is U kunt ook mailen naar info@nl.atlascopco.com. Onze persluchtspecialisten geven u een advies op maat. Atlas Copco Compressors Nederland Merwedeweg 7, 3336 LG Zwijndrecht Postbus 200, 3330 AE Zwijndrecht Tel (078) Fax (078) Het brede leveringsprogramma van Atlas Copco omvat ook hogedruk lucht- en gascompressoren in verschillende capaciteiten, met of zonder frequentieregeling, persluchtdrogers, persluchtfilters, olie-waterscheiders, persluchtleidingsystemen, gereedschappen, generatoren, rots- en mijnbouwapparatuur. Committed to your superior productivity.

7 7 INTERVIEW Dit jaar zal de Drinkwaterwet in werking treden en de uit 1957 daterende Waterleidingwet vervangen. Voor het zover is moet de Tweede Kamer zich nog buigen over het wetsvoorstel. De nieuwe naam suggereert een drastische wijziging van de wetgeving op het gebied van drinkwater, maar dat is slechts schijn. Hoofd afdeling water Ger Ardon van VROM ziet de behandeling met vertrouwen tegemoet. Nieuwe Drinkwaterwet: Meer transparantie in tarieven Tekst: Jac van Tuijn Foto: Michelle Muus Het kabinet heeft geen grootste plannen meer met de drinkwatersector en de nieuwe wet bestendigt de sector dan ook zoals die nu functioneert. Omdat er de afgelopen jaren al veel wijzigingen zijn aangebracht in de Waterleidingwet resten er nog maar een paar onderwerpen die een politiek debat kunnen opleveren. De leveringszekerheid en de kwaliteit van het drinkwater zijn al goed en worden door deze wet niet verder verbeterd, meent Ger Ardon. Als hoofd afdeling water op het ministerie van VROM is Ardon de afgelopen jaren intensief bezig geweest met de totstandkoming van de nieuwe wet. Ik denk dat de belangrijkste verandering voor industriële afnemers zal zitten in de transparantie van de tarieven. En ik denk dat die transparantie zal zorgen voor een verantwoorde tariefsstijging. De watergebruikende industrie krijgt een betere onderhandelingspositie tegenover de drinkwaterbedrijven. De informatie over de opbouw van de tarieven is immers openbaar. Zo kunnen bedrijven zélf zien of ze al dan niet te veel betalen, aldus Ardon. Publiek monopolie De nieuwe Drinkwaterwet sluit aan bij het huidige publieke monopolie van de drinkwaterbedrijven. Ardon legt nog één keer uit hoe het overheidsmonopolie in de geschiedenis heeft kunnen ontstaan. Of betere gezegd, hoe het zich sinds 1850 heeft kunnen handhaven. Er is een algemene erkenning dat burgers nooit zélf hun drinkwaterbedrijf kunnen kiezen. Het gaat dus om een natuurlijk monopolie en de lijn van het kabinet is altijd geweest dat er dan maar beter sprake kan zijn van een publiek monopolie dan van een privaat monopolie. In het laatste geval zou je namelijk een heel zware regulering moeten introduceren om toezicht

8 INTERVIEW 8 te houden op de winstmaximalisatie en de waterkwaliteit. Private investeerders willen zoveel mogelijk geld uit de onderneming halen en dat kan wel eens ten koste gaan van die waterkwaliteit, aldus Ardon. Engelse situatie Eind vorige eeuw wilde de regering alle nutsvoorzieningen in ons land vrijgeven aan de markt. Voor de drinkwatersector is dankzij de motie Feenstra, die in 1998 door de Tweede Kamer is aangenomen, een uitzondering gemaakt. Sindsdien die motie is nooit meer aan de publieke aard van de drinkwatersector getoornd, terwijl de privatisering van bijvoorbeeld energiesector ongehinderd door is gegaan. De twee sectoren zijn ook niet helemaal te vergelijken, zo constateert Ardon. Bij energie kun je marktwerking introduceren. Daar kan de eindgebruiker daadwerkelijk zelf een leverancier kiezen. Bij drinkwater bestaat die mogelijkheid niet. Bovendien is voor energie een Europese markt ontstaan. Internationale leveringen van drinkwater komen nauwelijks voor. In Engeland heeft de vernieuwingsdrang wél geleid tot een privatisering van de watersector, vooral ingegeven door de sterk verouderde infrastructuur en de grote investeringsbehoefte. Een situatie die zich niet laat vergelijken met die in Nederland, vindt Ardon. Bij ons was er geen reden om vanuit disfunctioneren iets anders te doen, zo licht de ambtenaar toe. We wilden er voor waken een toezichtstructuur te ontwikkelen. In Engeland hebben ze dat wel gedaan en bij toezichthouder Ofwat staan inmiddels tweehonderd medewerkers op de loonlijst. Geen concurrentie De monopoliepositie van de drinkwaterbedrijven geldt niet voor de levering van industriewater. Afnemers van industriewater zijn geheel vrij om het water van een ander drinkwaterbedrijf te betrekken, aldus Ardon. Maar in de praktijk komt dit nauwelijks voor omdat de wet stelt dat een drinkwaterbedrijf A geen gebruik mag maken van het leidingnet van drinkwaterbedrijf B. Overigens is dat ook nauwelijks profijtelijk. Boven enkele kilometers pakken de transportkosten ongunstig uit. Een drinkwaterbedrijf kan op zo n afstand alleen leveren door dat onder de kostprijs te doen. En dat is nu net wat we met de wet willen voorkomen, verklaart Ardon. Het is niet de bedoeling dat publieke drinkwaterbedrijven elkaar zo gaan beconcurreren. Hij voegt daar aan toe dat het de drinkwaterbedrijven verder nog steeds vrij staat om bij gebruikers van industriewater stand-alone installaties te bouwen voor het leveren van industriewater en hij wijst daarbij op het Rotterdamse Evides die in Groningen een waterfabriek bouwt. Benchmark tarieven Bij de voorbereiding van de wettelijke regeling van het publieke monopolie is enkele jaren geleden al gesteld dat er een benchmark zou moeten komen om de drinkwaterbedrijven te prikkelen het water te leveren tegen een zo laag mogelijk tarief. Inmiddels hebben de drinkwaterbedrijven al drie keer vrijwillig zo n benchmark uitgevoerd. Het nieuwe wetsvoorstel zoals dat nu bij de Tweede Kamer ligt, gaat een stap verder en stelt de benchmark wettelijk verplicht. Ardon weerlegt de kritiek dat de benchmark geen toekomst heeft als door de schaalvergroting nog maar een handjevol drinkwaterbedrijven in Nederland overblijft. We zullen nadenken over mogelijke verbetering van de benchmark. Zo kijken we nu al naar een internationale benchmark. Bij ons op het ministerie, maar ook bij aantal drinkwaterbedrijven, leeft de gedachte de benchmark kritischer te maken. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door de drinkwatersector te vergelijken met andere sectoren. Maar je ziet ook dat drinkwaterbedrijven regionaal blijven werken en je zou binnen zo n groot bedrijf ook die regionale organisaties kunnen vergelijken, suggereert Ardon. Toezicht op winst Politiek gezien staat het wetsvoorstel het meest in de belangstelling als het gaat om de winsten van de drinkwaterbedrijven. De laatste maanden is er veel kritiek geweest op de drinkwaterbedrijven, zoals Evides en Vitens, die veel dividend hebben uitgekeerd aan hun aandeelhoudende provincies en gemeenten. De critici vinden dat de winst moet worden omgezet in lagere tarieven. Ardon sluit niet uit dat hierover in de Tweede Kamer nog een debat zal worden gevoerd. We zijn bij alle drinkwaterbedrijven langs geweest en we hebben gemerkt dat er begrip is voor het reguleren van de winst, zolang de beslissingsbevoegdheid van de publieke aandeelhouders niet worden aangetast, verklaart Ardon. De Drinkwaterwet eist van de drinkwaterbedrijven een redelijk tarief. Wat precies met redelijk wordt bedoeld, is nog niet door de wet ingevuld. Dat gebeurt later in het nog op te stellen Drinkwaterbesluit. Ardon kan al wel een klein tipje van de sluier oplichten. Die invulling zal plaatsvinden via een winstregulering. De gedachte daarbij is dat de dekking van kosten en een redelijke winst, in combinatie met de benchmark, tot een redelijk tarief leidt. Indien sprake is van overwinst dan wordt dat niet als redelijk beschouwd. Volgens Ardon gaat het besluit overigens niets regelen op het punt van de winstbestemming. Geen externe toezichthouder De Drinkwaterwet zoals die nu bij de Tweede Kamer ligt, bestendigt zoals gezegd de huidige situatie in de drinkwatersector. En volgens Ardon is die zeer gunstig voor de industrie. Een groot deel van de investeringen vindt immers plaats vanuit de openbare voorzieningen waardoor de levering van drinkwater aan de industrie volgens hem bijna altijd goedkoper uitvalt dan de bouw van een stand-alone waterinstallatie. Op dat punt mag de industrie zijn zegeningen tellen, vindt Ardon. Er is nog wel een punt te maken als het gaat om meer openheid en

9 9 INTERVIEW de totstandkoming van de tarieven, maar daar speelt deze wet juist ook op in. De vraag vanuit de industrie om een externe toezichthouder deelt hij niet. Dat levert niets op denk ik, behalve een hoop bureaucratie. Het is een illusie te denken dat zo n toezicht tientallen procenten reductie gaat opleveren in de tarieven. Het blijft sleutelen in de marge. De opmerking dat de drinkwaterbedrijven misbruik kunnen maken van hun monopoliepositie schuift hij ter zijde. Bij een marktverstoring kunnen de benadeelde partijen naar de NMa stappen. De wet verwijst daarvoor naar de Mededingingswet. Als er een financiële toezichthouder moet komen, zal VROM ook een kwalitatief toezichthouder eisen. Want, zo maakt Ardon duidelijk, de drinkwaterkwaliteit is nu beter dan de normen vereisen. Het risico is groot dat de financiële druk zo groot wordt dat er normopvulling gaat plaatsvinden. En dat willen we te allen tijden voorkomen. Ardon is er gerust op dat de politiek zich dat bewust is en ziet het Kamerdebat over de nieuwe wet met vertrouwen tegemoet. Drinkwaterwet in het kort Het wetsvoorstel Drinkwaterwet is op 13 december naar de Tweede Kamer gestuurd. Na behandeling in de Tweede en eerste Kamer zal de Drinkwaterwet in werking treden en de Waterleidingwet vervangen. De vervanging is het sluitstuk van vier grote wijzigingen van de wetgeving op het gebied van drinkwater. De eerdere wijzigingen betroffen het stellen van kwaliteitseisen volgens de Europese richtlijn Drinkwater, het eigendom van de drinkwaterbedrijven en de legionellawetgeving. De nieuwe integrale Drinkwaterwet, zoals die nu bij de Tweede Kamer ligt, regelt de leveringszekerheid en een benchmark. De wet is zodanig opgezet dat zaken als frequentie en inhoud van de benchmark en de redelijkheid en transparantie van tarieven en leveringsvoorwaarden later gedetailleerder kunnen worden ingevuld.

10

11 (Advertorial)

12 INTERVIEW INNOVATIE 12 In de Harnaschpolder bij Delft verrees de grootste rwzi van Nederland. Een project om de vingers bij af te likken. Het Hoogheemraadschap Delfland was dankzij Delfluent, een combinatie waarin Evides en Veolia elkaar vonden, 17 procent goedkoper uit dan wanneer het zélf de regie had gevoerd. Het project is ook nog eens vijf maanden eerder opgeleverd dan gepland. En zo beleefde het concept Design, Build, Finance and Operate DBFO zijn publieke primeur. Directeur Bruno d Artagnan (Veolia Water Nederland): Alle partijen gaven elkaar rugdekking. Manager Marcus Flick (Evides): Als je investeert in samenwerking is het resultaat grotere synergie. Delfland besteedde bouw en operatie integraal uit GrasPrimeur in de Harnasch Tekst: Constant De bouw van de rwzi Harnaschpolder verliep sneller dan onderhoud ervan anderzijds onder één noemer gebracht. contractueel was vastgelegd en tegen lagere kosten. Het eerste De Bouwcombinatie Afvalwater Haagse Regio (BAHR) deel van het DBFO-contract dat de combinatie Delfluent en Delfluent Services kunnen hun activiteiten zo beter op en het Hoogheemraadschap Delfland hebben afgesloten is elkaar afstemmen en aansluitings- en overdrachtsverliezen daarmee succesvol afgerond. DBFO staat voor Design, Build, beperken. Delfluent Services is bijvoorbeeld al in een vroeg Finance and Operate, een aanpak die in de Harnaschpolder stadium bij de bouwactiviteiten van BAHR betrokken, zijn publieke primeur beleefde. vertelt d Artagnan. Daardoor hebben we in de bouwfase Voor directeur Bruno d Artagnan van Veolia Water Nederland is in de Harnaschpolder het bewijs geleverd dat private en suggesties van de operator. Dat noemen we het back-to- optimaal rekening kunnen houden met de eisen, wensen waterbedrijven vaak sneller en goedkoper kunnen werken back-principe: De partijen in de ontwerp- en bouwfase en dan publieke waterbedrijven. Dat heeft voor een belangrijk die in de operatie- en onderhoudsfase geven elkaar rugdekking in het vroegtijdig signaleren van aansluitings- en deel te maken met het bundelen van expertise en ervaring, bijvoorbeeld op het gebied van spreiden en managen van afstemmingsproblemen. risico s, denkt d Artagnan. Veolia is actief in 57 landen waar we zo n afvalwaterzuiveringsinstallaties runnen, terwijl Evides Industriewater op zijn beurt thuis is in de Nederlandse watermarkt. Maar ook de integrale aanpak van het project op basis van een DBFO-contract heeft volgens d Artagnan veel kostenbesparingen opgeleverd. In Delfluent opereren de verschillende partijen als één organisatie. Een nauwe samenwerking die grote synergievoordelen oplevert, onder meer in de onderlinge afstemming van de verschillende projectonderdelen, legt hij uit. Back-to-back Daarnaast worden in Delfluent ook nog eens het ontwerp en de bouw van de installatie enerzijds en de operatie en het Grotere synergie De Nederlandse evenknie van d Artagnan bij Delfluent is manager Markus Flick van Evides Industriewater. Ook hij is enthousiast. Er bestaat een studie die zou aantonen dat met pps-constructies aanzienlijke kosten gemoeid zijn, waardoor deze alleen voordelen opleveren in zeer grote projecten, weet Flick. En natuurlijk brengt het opzetten van een consortium extra kosten met zich mee, vooral op juridisch gebied. Wij zijn er echter van overtuigd dat de met het Delfluent-project ontwikkelde ervaring ons in staat stelt ook op kleinere projecten tot pps-constructies te komen die voordelen opleveren voor alle belanghebbenden zowel de waterbeheerder, als de consument als het bedrijfsleven. Als je

13 13 INNOVATIE INTERVIEW older investeert in samenwerking tussen marktpartijen met bewezen mondiale expertise op het gebied van technologie, engineering en bedrijfsvoering, krijg je als resultaat grotere synergie, beheersing van risico s en commitment gedurende de totale levensduur van de installatie. Ook Flick blikt tevreden terug op de ontwerp- en bouwfase van de rwzi Harnaschpolder. Tot zover hebben we waargemaakt wat we hebben beloofd. Wat uiteindelijk de waarde is van deze pps-aanpak ten opzichte van de conventionele aanpak wordt natuurlijk pas duidelijk als we in de loop van 2008 ook de resultaten van de exploitatie en het onderhoud van de installatie kennen. Dan wordt het ook mogelijk onze aanpak te vergelijken met de realisatie van vergelijkbare installaties onder conventionele condities, zoals de recent in gebruik genomen rwzi Amsterdam-West. Niet dogmatisch Het uitbesteden van bouw en bedrijfsvoering van waterproductie- en waterzuiveringsinstallaties op basis van DBFO-contracten is in landen als Frankrijk, Duitsland en Engeland zowel in de private als publieke sector al heel gewoon. In Nederland kiest de industrie steeds vaker voor deze constructie, maar in de communale waterproductie en -zuivering is de RWZI Harnaschpolder met recht een primeur. In de Benelux heeft Evides Industriewater zich volgens Flick inmiddels ontwikkeld tot leider op het gebied van industriewater. Vooral in de olie- en chemische industrie heeft het bedrijf al veel DBFO-projecten uitgevoerd. Bedrijven hebben op watergebied al van oudsher de keuze tussen zelf doen of uitbesteden, stelt Flick vast. Soms kiezen bedrijven er voor zich alleen met hun core business bezig te houden. En soms is een alternatieve aanwending van liquide middelen voor bedrijven een argument om te kiezen voor uitbesteden. Waterbeheerders in de publieke sector hebben volgens Flick in principe dezelfde keuzemogelijkheid. Het verschil is dat waterbeheer en -behandeling voor hen wel degelijk kernactiviteiten zijn. Het is dan ook niet onbegrijpelijk dat het weerstanden oproept als waterbeheerders deze activiteiten uitbesteden bij daartoe gespecialiseerde private bedrijven. Maar wanneer met een openbare toets wordt aangetoond dat private partijen bouw, operatie en onderhoud van communale waterinstallaties efficiënter kunnen realiseren dan publieke beheerders, tegen dezelfde kwaliteit, waarom zou je dat dan niet doen?, vraagt Flick zichzelf hardop af. Voor het overige zoeken wij natuurlijk synergie met waterbeheerders, vervolgt Flick. Wij zitten niet dogmatisch in dit keten -dossier, maar zijn op zoek naar die locaties en projecten waarin we elkaar vinden doordat we complementair kunnen werken. Kijk naar de rwzi Terneuzen. Daar nemen wij effluent van in voor de productie van demiwater dat we leveren aan de productievestiging van Dow Chemicals. Eigenlijk is deze rwzi daarmee een productie-installatie geworden van Evides Industriewater, besluit Flick. Waarmee hij maar wil zeggen dat een pragmatische benadering van integrale samenwerking heel doelmatig kan zijn en dichterbij staat dan sommigen willen geloven. Design, Build Finance and Operate Delfluant B.V. Design, build, fi nance, operate Bahr Consortium VOF Design & Build Delfluent Service B.V. Operations & Maintenance (Veolia, Evides) Heijmans Structon AHR VOF CMI works OTV Rossmark AHR VOF Electro-mechanical works Voor de realisatie van de rwzi Harnaschpolder is een joint venture opgezet in de vorm van Delfluent. Veolia Water en Evides Industriewater hebben elk een belang van veertig procent in deze BV. De rest is in handen van de Rabobank (tien procent), Heijmans (vijf procent) en Strukton (vijf procent). Delfluent verwierf de opdracht voor de nieuw te bouwen rwzi tussen Delft en Rijswijk op basis van een DBFO-contract: Design, Build, Finance and Operate. Dit betekent dat het Hoogheemraadschap de bouw van ontwerp tot overdracht, operatie en onderhoud van de installatie en de financiering van beide trajecten volledig heeft overgedragen aan Delfluent. Het Hoogheemraadschap wordt afnemer van de zuiveringsdiensten en betaalt Delfluent daarvoor een vergoeding per kubieke meter gezuiverd water, afhankelijk van de waterkwaliteit.

14 Kennis krijgt pas aarde als je er iets mee doet Daarom ondersteunt Kiwa Water Research u ook bij toepassing en onderhoud van kennis Kiwa Water Research Kiwa Water Research is hét kennisinstituut op het gebied van water en aanverwante milieuen natuuraspecten voor waterbedrijven, overheden en andere spelers in de watersector. Het voert het gezamenlijke onderzoeksprogramma BTO uit voor de drinkwaterbedrijven en hun (internationale) partners en werkt daarbij samen met diverse kennisorganisaties en advies- en ingenieursbureaus een garantie voor innovatie en voortdurend actuele kennis. Blauw, groen, waterketen Kiwa Water Research biedt ministeries, provincies, waterschappen en terreinbeheerders oplossingen op maat voor watergerelateerde vraagstukken rond watersysteem en waterketen, waterkwaliteit en kwantiteit, natuur, afvalwaterbehandeling en asset management. Kiwa Industrie & Water Industriële partners krijgen via Kiwa Industrie & Water efficiënt toegang tot waterkennis voor hún praktijk met ondersteuning bij dagelijkse watervraagstukken, implementatietrajecten, troubleshooting en kwaliteitsborging. Binnen het onderzoeksprogramma OPIW en met individuele bedrijven, brancheorganisaties en waterbedrijven ontwikkelt en implementeert Kiwa Industrie & Water innovatieve watertechnologie. edrijfstakonderzoek van de waterbedrijven Kiwa Water Research Kiwa Industrie & Water TO telefoon (030) info@kiwawaterresearch.eu

15 Evides Bron van Kennis Als toonaangevende waterpartner voor de industrie in Nederland is Evides Industriewater verantwoordelijk voor de productie en levering van industriewater, gedemineraliseerd en gedestilleerd water, landbouwwater en proceswater. Evides Industriewater heeft verschillende installaties voor industriewater- en afvalwaterzuivering in bezit en beheer. De installaties worden intern ontworpen en gebouwd. Daarna draagt Evides Industriewater langjarig zorg voor de waterlevering. Kortom: Evides Industriewater neemt haar klanten de zorg voor de watervoorziening graag uit handen! Evides Industriewater Schaardijk NH ROTTERDAM Postbus AL ROTTERDAM tel. +31 (0)

16 INTERVIEW INNOVATIE 16 Een kostenefficiënte oplossing voor capaciteitsuitbreiding in een schaarse ruimte en een goed uitgangspunt om te kunnen voldoen aan de Kaderrichtlijn Water. Voor het aardappelverwerkende bedrijf Peka Kroef in Odiliapeel werd deze oplossing gevonden in de ombouw van de conventionele biologische waterzuiveringsinstallatie naar een membraanbioreactor. Na een klein jaar draaien, kunnen we voorzichtig vaststellen dat één van de grootste industriële membraanbioreactoren van Europa aan de hooggespannen verwachtingen voldoet. Peka Kroef kocht op de groei Grootste Nederlandse industriële mem Tekst: Constant Gras Aardappelfabriek Peka Kroef in Odiliapeel liet al begin jaren zeventig een eigen aërobe waterzuiveringsinstallatie bouwen voor de zuivering van het zetmeelhoudend afvalwater. In de jaren daarna is de capaciteit fors uitgebreid. In 1998 liet Peka Kroef hier een vergistingsinstallatie voorschakelen om de energie uit de natte reststromen te kunnen benutten. Inmiddels halen twee moderne UASB-rectoren Upfl ow Anaerobic Sludge Blanket het biogas uit de reststromen vóór deze de biologische zuiveringsfase in gaan. Het biogas is de brandstof voor de eigen warmtekrachtinstallatie die voor een belangrijk deel in de warmte- en stroombehoefte van de aardappelfabriek voorziet. Ruimtewinst Met het oog op de productiegroei en onze verwachtingen voor de de toekomst was het nodig de capaciteit van de bestaande biologische waterzuivering uit te breiden, vertelt hoofd waterzuivering Jos van Gastel van Peka Kroef in Odiliapeel. Extra beluchtings- en nabezinktanks zouden echter een te groot beslag leggen op de beschikbare ruimte. Daarom is ervoor gekozen de conventionele zuiveringsinstallatie om te bouwen tot een membraanbioreactor. Hierdoor kunnen we nu meer biomassa in eenzelfde volume handhaven. In de oude situatie ging het om maximaal zes gram per liter en nu is tien tot vijftien gram per liter haalbaar. Het vervangen van de bestaande nabezinktank door membraanmodules leverde ruimtewinst op, terwijl het volume van de beluchtingstank niet uitgebreid hoefde te worden. Een ander argument om voor een membraanbioreactor te kiezen, is de kwaliteit van het effluent, vervolgt Van Gastel. De MBR-technologie biedt ons een goed uitgangspunt om te kunnen voldoen aan de kwaliteitsnormen die voortvloeien uit de Kaderrichtlijn Water. Het is precies die compactheid die een belangrijk voordeel is van de membraanbioreactor, vooral in de industrie waar ruimte duur en schaars is, onderstreept projectmanager Jurgen Brekelmans van Adviesburo voor milieutechniek Colsen. Dit adviesbureau is bij Peka Kroef verantwoordelijk voor de engineering en het projectmanagement van alle afvalwatervoorzieningen en groene energieproductie. Het enthousiasme van Brekelmans ten spijt zijn bij membraantechnologie voor afvalwaterzuivering ook enkele kanttekeningen te plaatsen. De investeringskosten voor membraanmodules zijn relatief hoog, terwijl de vervuiling van membranen in bioreactoren nog steeds aandacht nodig heeft. Naast de bepalende argumenten van ruimtebeslag en effluentkwaliteit speelden bij Peka Kroef ook de interactie met de andere zuiveringstechnische installaties en de voorbereiding op waterhergebruik een significante rol bij de keuze voor membraanfiltratie, legt Brekelmans uit.

17 17 INNOVATIE INTERVIEW Peka Kroef in het kort Sinds de oprichting in 1970 is Peka Kroef uitgegroeid tot een grote fabrikant van aardappelproducten, met vestigingen in Odiliapeel, Asten Venray en Wanroij. Het brede assortiment aan producten wordt niet alleen afgezet op de Nederlandse markt, maar ook in dertien andere Europese landen. anbioreactor draait naar tevredenheid Membraanfiltratie is inmiddels een volwassen en in de praktijk bewezen techniek voor zuivering van afvalwater, meent directeur Dick Versteeg van RWB Afvalwater. RWB leverde de membraanmodules en is verantwoordelijk voor de installatie van die modules en het bijbehorende equipement bij Peka Kroef. Het ontwerp van de membranen en de technische eigenschappen ervan zijn de afgelopen jaren sterk verbeterd, stelt Versteeg. Dat geldt ook voor de kennis van en ervaring met de aanpassing van de membraanmodules aan de specifieke situatie en omstandigheden waarin ze toegepast worden. Bij Peka Kroef gaat het om ondergedompelde membraanmodules waarin een lichte onderdruk heerst zodat het te zuiveren water van binnenuit wordt aangezogen. We hebben hier capillaire membranen toegepast van Mitsubishi, bestaande uit holle vezels met een poriegrootte van 0,4 micrometer, waardoor de micro-organismen in het systeem volledig worden tegengehouden en vervolgens kunnen worden hergebruikt, verduidelijkt Versteeg. De van hoogwaardig polyethyleen gemaakte vezels zijn bestand tegen hoge trekkrachten en hebben een levensduur van zes tot dertien jaar. Tevreden In april 2006 werd de membraanbioreactor in Odiliapeel opgestart. Met een capaciteit van 120 kubieke meter per uur staat hier de grootste in de industrie toegepaste membraanbioreactor van Nederland en één van de grootste in Europa, vertelt Versteeg met gepaste trots. Daarmee heeft de reactor een capaciteit die groot genoeg is om zonder aanpassingen een productiegroei aan te kunnen van zo n twintig procent. Na een klein jaar draaien kijken de eindgebruiker, de opdrachtgever en de aannemer van het project tevreden terug op de resultaten. Bij de opstart was de slibophoping in de membraanmodules nog wel een punt van aandacht, laat Van Gastel weten. We hebben inmiddels een extra voorfiltratie geïntroduceerd, met een zeef van 0,5 millimeter en we passen regelmatig visuele inspectie toe. Verder laten we de membranen maandelijks chemisch reinigen en dan blijkt het mogelijk de transmembraandruk steeds weer naar een laag basisniveau terug te brengen. Ook over de kwaliteit van het effluentkwaliteit is Van Gastel te spreken. Géén zwevende stof, stikstof minder dan tien en fosfaat minder dan twee milligram per liter, bij een energiegebruik van één tot anderhalve kilowattuur per kubieke meter, somt van Gastel tevreden op. Met zulke klinkende resultaten op zak denken Van Gastel, Brekelmans en Versteeg alvast na over de volgende stap: de naschakeling van een omgekeerde-osmose-membraan voor het opwaarderen van het effluent tot industriewater en daarmee het sluiten van de waterketen op bedrijfsniveau.

18 Bezoek ons op de AquaNL vakbeurs Ideale oplossingen voor desinfectie - met ProMinent Experts in Chem-Feed and Water Treatment Alle processen voor desinfectie van water. Ideale commerciële en technische oplossingen vanuit een uitgebreide, technische portfolio Ontwerp van het ideale proces door mensen met applicatie kennis Alle processen uit één hand: Chloordioxide, Ozon, UV, membraanfiltratie en doseren van vloeibare desinfectanten

19 Beurskatern Aqua Nederland Noviteiten Deelnemers Plattegrond Congressen Achtergrond

20 30 Jaar Competentie in water techniek advies ontwerp engineering bouw service dochterfirma s en vertegenwoordigers Zwitserland, Benelux, Polen, Oostenrijk, Rusland, China, Brazilië, Roemenië, Bulgarije EnviroChemie BV Waarderweg 52 c 2031 BP Haarlem Tel: +31 (0) 23 / Fax: +31 (0) 23 / sales@enviro-chemie.nl AquaQuest het boeiende spel over wereldwijd waterbeheer Hoe zorg je als leider van een land dat jouw land over voldoende drinkwater beschikt? En hoe voorkom je overstromingen wanneer de zeespiegel stijgt? Wie zich met modern watermanagement bezighoudt, krijgt onherroepelijk met deze problematiek te maken. Ook in AquaQuest komen deze vragen aan de orde. AquaQuest is een nieuw en uitdagend spel over internationaal waterbeheer en speelt zich af in een denkbeeldige wereld. Het spel kan al gespeeld worden door kinderen vanaf 8 jaar. En er zijn verschillende spelniveaus afgestemd op diverse leeftijden. Dit leerzame en leuke bordspel is een uitgave van de Stichting AquaQuest - een initiatief van de Rotaryclub in Heemstede. De Stichting wil met het spel het belang van goed waterbeheer en de kennis daarover op speelse wijze uitdragen. Het spel kost 29,75 (incl. BTW). De opbrengst komt via de Stichting AquaQuest ten goede aan waterprojecten in ontwikkelingslanden. Kortom, AquaQuest is een ideaal relatiegeschenk om uw maatschappelijke betrokkenheid te tonen. Ga naar en plaats uw bestellingen. Stichting AquaQuest Postbus 660, 2100 AR Heemstede, Fax Website: info@aquaquest.org

21 21 INTRODUCTIE INTERVIEW Op de nieuwe Nederlandse vakbeurs Aqua Nederland zullen bijna honderd Nederlandse watertechnologiebedrijven aanwezig zijn. Samen vertegenwoordigen ze het hele brede scala van de waterbehandeling. Het is voor het eerst dat de vakbeurs plaatsvindt. Voor initiatiefnemer en Aqua Nederland voorzitter Bert Welkers overstijgt het aanbod op deze Eerste editie eersteling de verwachting. Aqua Nederland vakbeurs De Nederlandse watermarkt is uiteraard heel vertrouwd geraakt met de vakbeurs Aquatech in Amsterdam. Aquatech is de laatste jaren echter steeds internationaler geworden en daarom heeft de brancheorganisaties Aqua Nederland het initiatief genomen om een nieuwe vakbeurs te organiseren voor de Nederlandse waterbehandelingsproducten. Behoefte aan nationale vakbeurs Als voorzitter van de brancheorganisatie Aqua Nederland nodigt Bert Welkers de Nederlandse industrie, de drinkwaterbedrijven, waterschappen en de eigenaren van gebouwen met waterinstallaties, van harte uit naar Gorinchem te komen. We merkten dat de bij ons aangesloten waterbehandelingsbedrijven op Aquatech steeds minder van hun klanten uit Nederland ontmoetten. Er was duidelijke behoefte ontstaan aan een nationale watertechnologiebeurs. Onze leden wilden weer een centrale plek waar ze hun klanten kunnen ontmoeten. Volgens Welkers leeft deze behoefte ook onder de bezoekers. Op onze beurs kunnen bezoekers zich heel gericht in één dag snel oriënteren op de nieuwste aanbod, zonder eerst een weg te moeten vinden tussen alle internationale exposanten. Zo makkelijk mogelijk Met deze beurs willen we de nationale ontmoetingsplaats weer terug laten keren, vervolgt Welkers Bij de opzet hebben we er daarom bewust voor gekozen het de bezoeker zo makkelijk mogelijk te maken. Als voorbeeld noemt hij de aangepaste openingstijden. De beurs begint pas om uur en bezoekers kunnen s avonds nog tot uur blijven. Ook is er gratis parkeergelegenheid en kunnen belangstellenden iedere dag deelnemen aan congressen over legionellapreventie, waterhergebruik of membraanbioreactoren. Welkers is blij met het groot aantal exposanten dat aanwezig Initiatiefnemer Bert Welkers: Het aanbod is boven verwachting. zal zijn. Daarmee krijgt de beurs bij de eerste editie direct al een breed karakter. Zo is er voor ieders wat wils. Eigenaren van waterinstallaties hebben op de Nederlandse markt altijd moeite om bedrijven te vinden die voor hen in één keer een complete waterbehandelingsinstallatie kunnen bouwen. Op de vakbeurs zijn meerdere aanbieders aanwezig van dergelijke totaaloplossingen, aldus Welkers. Verder wijst hij op de aanwezigheid van veel specialisten op het gebied van legionellapreventie. We zien dat de overheid steeds minder regels stelt waardoor bij de eigenaren van waterinstallaties onzekerheid is ontstaan. Op de beurs zijn veel nieuwe oplossingen te zien, waaronder alternatieve legionellatechnieken die sinds kort ook zijn toegestaan. Aanbod boven verwachting Minder chemicaliëngebruik, veiliger water, waterbesparing: het zijn allemaal thema s op de vakbeurs uitgebreid aan de orde komen. Welkers is dan ook zeer tevreden over het aanbod dat de bezoekers op de eerste editie te zien krijgen. Hij hoopt dat de industrie, de medewerkers van de drinkwaterbedrijven en de eigenaren van waterinstallaties voldoende interesse hebben om naar Gorinchem te komen. We hebben nog geen reputatie, maar het aanbod is boven verwachting, verzekert hij.

22 INTERVIEW BEURS ALGEMEEN 22 Route naar Evenementenhal Gorinchem De Evenementenhal Gorinchem bevindt zich aan de Franklinweg 2, 4207 HZ Gorinchem ( ) en is als volgt te bereiken: Vanuit Oost-Nederland A1 - Apeldoorn A50 - Arnhem A50 - richting Tiel A15 - afslag (bedrijfsterrein Gorinchem-Oost) Vanuit Noord-West Nederland A2 - Amsterdam richting Nieuwegein A27 - richting Breda A15 - Afslag (bedrijventerrein Goninchem-Oost) Vanuit Zuid-West Nederland A27 - richting Utrecht/Hilversum A15 - Afslag (bedrijventerrein Gorinchem-Oost) Bij het beursgebouw zijn voor bezoekers 4000 gratis parkeerplaatsen beschikbaar. Speciale openingstijden De beurs begint ieder dag pas in de middag en is nog tot s avonds laat open Dinsdag 20 maart uur Woensdag 21 maart uur Donderdag 22 maart uur Toegangskaarten De vakbeurs Aqua Nederland is alleen te bezoeken op vertoon van een VIP-relatiekaart, die u wordt aangeboden door de exposanten van de Aqua Nederland vakbeurs. Dit gebeurt door de uitnodigingsservice van Evenementenhal Gorinchem. De VIP-relatiekaart geeft recht op gratis drankjes, hapjes en vrij parkeren. Wie de beurs wil bezoeken zonder uitnodiging van een van de exposanten dan kan op vertoon van een uittreksel van de Kamer van Koophandel bij de beursreceptie voor 20 euro een toegangskaart kopen. Gratis toegangskaarten zijn te bestellen via de website nl. Voor het bestellen van een VIP-relatiekaart wordt gevraagd naar het inschrijfnummer van de Kamer van Koophandel. Meer informatie: of Van alle markten thuis De Aqua Nederland vakbeurs richt zich op de volgende onderdelen: waterbehandeling watermanagement watertechnologie transport en opslag meet- en regeltechniek onderzoek en advies dienstverlening productnoviteiten Congressen Tijdens de vakbeurs Aqua Nederland kunnen belangstellenden deelnemen aan congressen die iedere dag rond een bepaald thema worden verzorgd. Zo staat het congres op de eerste dag in het teken van legionella. De dag daarna staat het hergebruik van water centraal. Op de laatste dag treden deskundigen aan die alles vertellen over membraanbioreactoren. Congresprogramma Tijdens de beurs vinden de volgende congressen plaats: Legionella dinsdag 20 maart uur : Congres Legionella (1e sessie) uur : Dinerbuffet uur : Congres Legionella (2e sessie) uur : Bezoek Aqua Nederland Vakbeurs Waterhergebruik woensdag 21 maart uur : Congres Hergebruik water uur : SKIW: overheidbeleid en watertechnologie uur : Bezoek Aqua Nederland Vakbeurs Membraanbioreactoren donderdag 22 maart uur : VEMW: KRW en vergunningverlening uur : Congres Membraanbioreactoren uur : Bezoek Aqua Nederland Vakbeurs

23 23 BEURS CONGRESSEN INTERVIEW dindag 20 maart Legionellapreventie: toelating nieuwe technieken Na de opening door Aqua Nederland-voorzitter Bert Welkers, vertellen legionella-deskundigen over de laatste stand van zaken op het gebied van legionellapreventie. Zo zal Frank Oesterholt van Kiwa water research spreken over de ervaring met alternatieve legionellabeheerstechnieken. Hij zal een overzicht geven van diverse pilotproeven in complexe situatie. VROM-inspecteur Bert Groen geeft de kijk van zijn inspectiedienst op het toepassen van alternatieve technieken. Verder zal Antoine van Hoorn van Corus Staal uitleggen dat de huidige manier van het aantonen van legionella in een waterinstallatie voor Corus niet goed werkt. Professor Walter van der Meer van Vitens presenteert een nieuwe manier voor het vaststellen van legionellabacteriën. Van der Meer is betrokken bij de ontwikkeling van een chip die heel nauwkeurig, binnen enkele uren, de aanwezigheid kan de vaststellen. De chips is voorgeprogrammeerd om ook het type legionellabacterie waar om het gaat vast te stellen. Er zijn veel legionellabacteriën die helemaal niet gevaarlijk zijn om in te ademen. Congresprogramma woensdag 21 maart Waterhergebruik: toepassing in alle industriële sectoren De noodzaak om duurzamer om te gaan met water wordt steeds actueler. De waterkosten stijgen snel. De milieueisen worden strenger en bedrijven stellen steeds hogere eisen aan hun productieprocessen. In alle industriële sectoren wordt steeds vaker het afvalwater opgevangen en weer geschikt gemaakt voor hergebruik. Op het congres tijdens de worden voorbeelden gepresenteerd uit verschillende sectoren, zoals de voedingsmiddelen- en chemische industrie. Verder zal de werkgroep Hergebruik Water van Aqua Nederland een oproep doen voor gegadigden die een demoproject willen starten om het hergebruik van water technisch een stap verder te brengen. donderdag 22 maart Membraanbioreactoren: wat moet ik ervan geloven? Membraanbioreactoren zijn er in veel soorten en maten, en de technologie van de ene leverancier past niet in die van de andere. Een afnemer zal dus goed geïnformeerd moeten zijn alvorens tot een selectie van een passende membraanbioreactor te komen. Op het congres zullen verschillende leveranciers en gebruikers hun systeem en ervaringen presenteren en zal een panel van ervaringsdeskundigen de presentaties beoordelen. De nieuwe zuiveringstechniek is sterk in opkomst omdat een membraanbioreactor afvalwater vergaand kan zuiveren en zeer compact is. Nu de prijzen voor membraanmodules steeds verder dalen, verschilt de prijs steeds minder met die van klassieke biologische waterzuiveringstechnieken