1. Waarom maken mensen zich kwaad over kunst? 2. Kan iedereen kunstenaar worden? 3. Waarom zijn beroemde kunstenaars vaak mannen? 4.
|
|
- Sarah Brouwer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1. Waarom maken mensen zich kwaad over kunst? 2. Kan iedereen kunstenaar worden? 3. Waarom zijn beroemde kunstenaars vaak mannen? 4. Wat is moderne kunst? 1
2 ARTclips gebruiken in de les? 2 De ARTclips zijn korte video s over kunst speciaal ontwikkeld voor de bovenbouw van het VMBO. In elke ARTclip staat een vraag van jongeren over kunst centraal. ARTclips is een samenwerking tussen Museum Boijmans Van Beuningen, Museum de Pont, Stedelijk Museum Amsterdam en de NTR. De clips zijn ideaal materiaal voor de (kunst)les en/of voorbereiding op een museumbezoek. Er zijn in totaal 12 ARTclips beschikbaar, per museum telkens vier clips. Om antwoorden te vinden op de vraag, worden in elke clip werken uit de collectie van dat betreffende museum behandeld. De vragen gaan ook in op aspecten en begrippen die van belang zijn bij de examentermen. De ARTclips zijn in de klas te bekijken, via Bij elke ARTclips is lesmateriaal beschikbaar met uitleg en lessuggesties voor inbedding, verbreding en verdieping. De clips en het materiaal sluiten aan bij de einddoelen van en examentermen van de Kunstvakken (inclusief CKV) op het VMBO. Leerlingen: 1. oriënteren zich op het belang van kunst en cultuur in de maatschappij 2. oriënteren zich op mogelijke beroepen 3. passen de vereiste basisvaardigheden van samenwerken, informatie verwerven/verwerken en communiceren toe 4. leren diverse beeldende aspecten benoemen en toe te lichten 5. kunnen naar aanleiding van een probleemstelling beeldend werk maken en op het eigen werk reflecteren 6. kunnen in beeldend werk van anderen de functionaliteit, de aspecten van de voorstelling, de vormgeving en de culturele en/of kunsthistorische context benoemen en toelichten 7. leren reflecteren op kunst van anderen en kunnen verbanden leggen met hun eigen werk 8. verzamelen materiaal voor het kunstdossier en reflecteren aan de hand daarvan op hun ervaringen, interpretaties en waarderingen 9. kunnen naar aanleiding van dit materiaal deelnemen aan een culturele activiteit (bezoek museum) Bij iedere vraag worden bepaalde begrippen uit de eindexamensyllabus uitgelicht en in hun context toegelicht. Per clip volgt nu een korte beschrijving van de inhoud, achtergrondinformatie bij de kunstwerken die in de clips aan bod komen en lessuggesties voor in de klas.
3 1 Waarom maken mensen zich kwaad om kunst? 3 \ Korte beschrijving clip \ In deze clip onderzoekt presentator Maurice hoe het komt dat mensen zich soms boos maken over kunst. Samen met Blikopeners Youssef, Luca en Valerie bekijkt en bespreekt hij een beeld dat uit de porseleinkast van oma zou kunnen komen, maar een kunstwerk van Jeff Koons blijkt te zijn. Het werk werd een tijd geleden voor gulden door het Stedelijk Museum aangekocht. Dit riep veel boze reacties op: men vond het dure kitsch. Met conservator Bart Rutten praat Maurice over een schilderij van Barnett Newman, dat ooit door een boze bezoeker werd vernield. Abstracte kunst levert regelmatig boze reacties op, bijvoorbeeld omdat mensen het niet begrijpen en niet weten wat ze er mee aan moeten. Ook bekijken ze samen een aantal tekeningen van Rachel Harrison met als onderwerp Amy Winehouse. Aan galeriehouder Floor Wullems vraagt Maurice waarom zij denkt dat mensen zich kwaad over kunst maken. Studenten van de kunstacademie Megan en Koen vertellen in hoeverre boosheid onderdeel is van hun werk. Maurice spreekt tot slot met kunstenaar Joep van Lieshout over de reacties die zijn kunst bij mensen oproept. Kunstwerken die aan bod komen Jeff Koons, Ushering in Banality, 1988 Barnett Newman, Who s afraid of red, yellow and blue III, 1967 Rachel Harrison, Untitled, 2012
4 Jeff Koons, Ushering in Banality, Ushering in Banality (vertaling: de banaliteit binnenhalen ) lijkt haast uit de kast van een oude oma te komen, het is net een zogenaamd hummeltje, een kleine porseleinen beeldje. Dit exemplaar is alleen niet van porselein, maar van hout. En wel een stuk groter dan het gemiddelde hummeltje. Toen het museum dit werk in 1989 voor gulden kocht, reageerden veel mensen geschokt. Zo n enorm bedrag voor een kitschbeeld. Nog schokkender vond men het feit dat de kunstenaar het beeld niet eens zelf had gemaakt. Met het flinke formaat maar ook met de titel stelt de kunstenaar de relatie tussen kunst en commerciële producten en tussen kunst en kitsch ter discussie. Hij zet een superkitsch beeld, een alledaags object, op een voetstuk en zet zich daarmee af tegen andere kunststromingen, die volgens hem moeilijk door het grote publiek te begrijpen zijn. Hij wil juist aansprekende kunst maken, hij wil het publiek geven wat het wil. Sommigen brengen het beeld wel in verband met readymade, omdat het werk bijna niet is aangepast door de kunstenaar (en dus zo uit de kast van oma lijkt te zijn gehaald).
5 Barnett Newman, Who s afraid of red, yellow and blue III, Dit enorm grote werk bestaat uit drie kleurvlakken van verschillend formaat. Ieder vlak heeft één van de drie primaire kleuren: een smalle strook blauw links, in het midden een groot vlak rood, en rechts een smalle strook geel. Er zijn geen vormen, er is geen herkenbare voorstelling. Het werk is volledig abstract. De kleurvlakken zijn niet egaal van kleur, maar opgebouwd uit penseelsteken waardoor nuances in licht en donker ontstaan. Newmans stijl wordt ook wel colourfield-painting genoemd. Newman wilde graag dat je als toeschouwer het schilderij van dichtbij bekijkt, zodat je je er volledig in kan verliezen en er door wordt opgeslokt. Het schilderij werd in 1986 door een verwarde bezoeker met een stanleymes zwaar beschadigd. Meerdere werken van Newman zijn beschadigd door bezoekers. Een aantal jaren na de aanslag op Who s afraid of red, yellow and blue, bewerkte die zelfde verwarde bezoeker met een mes een ander werk van Newman, Cathedra. Op 13 april 1982 werd Who s Afraid of Red, Yellow and Blue IV in de Nationalgalerie van Berlijn bewerkt met een plastic stang. 1-who-s-afraid-of-red-yellow-and-blue-iii
6 Rachel Harrison, Untitled, De Amerikaanse kunstenaar Rachel Harrison maakt vooral beeldhouwwerk, waarin ze vaak gevonden voorwerpen combineert met abstracte vormen die speciaal voor het werk gemaakt zijn, zogeheten assemblages. De gevonden voorwerpen zijn vaak afkomstig uit de popcultuur. Zo zien we bijvoorbeeld beroemde mensen als Marilyn Monroe en Amy Winehouse in haar werk terugkomen. De vier tekeningen die het Stedelijk Museum van de kunstenaar heeft, laten de Engelse zangers Amy Winehouse in relatie tot een beeldend kunstenaar zien: Marcel Duchamp, Pablo Picasso en Gertrude Stein en Martin Kippenberger. De zangeres, die in 2011 jong stierf, is te herkennen aan haar suikerspinhaar en dik opgebrachte make-up. De tekeningen zijn gemaakt met kleurpotlood. De tekeningen roepen wel eens boze reacties op bij bezoekers: hoort dit in een museum? Komt dit door het onderwerp? Of omdat potlood door kunstenaars niet vaak wordt gebruikt en het materiaal geassocieerd wordt met kindertekeningen?
7 \ Begrippen syllabus examen \ \ Lessuggesties \ 7 De volgende begrippen uit de syllabus komen aan bod: beeldhouwwerk foto schilderij abstract tegendraads primaire kleuren assemblage Benodigdheden: stellingen Duur: 1 lesuur Sluit aan bij de volgende doelen: 1, 3, 7, 8, 9 * Stel eerst de vraag die in de clip centraal staat klassikaal: waarom kan kunst je kwaad maken? Of breder: waarom of hoe kan kunst emoties bij je oproepen? Kennen de leerlingen zelf voorbeelden van kunst waar mensen zich kwaad over maken? Zijn ze zelf wel eens kwaad over kunst geweest? * Bekijk vervolgens de clip met de klas op het digibord. * Bespreek de clip na: er werden in de clip een paar redenen genoemd waarom mensen kwaad kunnen worden om kunst. Welke redenen waren dat? Begrijp je dat mensen om één van de kunstwerken die je zag, kwaad worden? Waarom wel/ niet? (reproductie, mening) * Speel vervolgens een stellingenspel. De klas wordt in twee groepen verdeeld en gaat met elkaar in discussie over een aantal stellingen. Let wel: de ene groep is het eens met de stelling, de andere groep juist niet (ook al hebben de leerlingen een andere mening dan dat de groep moet hebben, ze houden zich aan de mening van de groep waar ze in zitten). De docent zelf of één van de leerlingen wordt aangewezen als gespreksleider. Na het voorlezen van een stelling overleggen de groepen eerst onderling en bespreken samen een aantal argumenten voor of juist tegen de stelling, afhankelijk van de rol die ze is toebedeeld. Na een tijdje wisselen de rollen: de groep die vóór was, wordt nu tegen, en andersom. Ook wordt een jury aangewezen, die beoordeelt welke groep zich het beste in het debat staande houdt (let op deelname leerlingen, argumenten, relevantie, enz).
8 Mogelijke stellingen: 1. Het belangrijkste van een kunstwerk is het idee van een kunstenaar achter het werk. Een kunstwerk van Jeff Koons is dan ook geen kunst om boos over te worden Als mensen om kunst boos worden, is dat niet erg. Zoals kunstenaar Joep van Lieshout in de clip zegt: je hebt dan als kunstenaar wel meteen de aandacht. 3. Het museum moet altijd duidelijk uitleg geven over het kunstwerk. Daardoor begrijpt een toeschouwer het kunstwerk beter en zal hij/ zij niet zo snel boos worden. 4. Als een kunstwerk heel makkelijk gemaakt lijkt, zoals de tekeningen van Rachel Harrison, dan is het terecht dat mensen daar boos om worden: eigenlijk kan iedereen wel een tekening met kleurpotlood maken. 5. Mensen moeten vaak gewoon even aan nieuwe kunst wennen. Als ze eenmaal gewend zijn, dan worden ze niet meer zo snel boos. Na afloop bepaalt de jury welke groep het debat wint. Als materiaal voor het kunstdossier kan elke leerling één van de stellingen kiezen en daarover een kort betoog schrijven: waarom is hij/ zij het ermee eens is (of niet), met een goede argumentatie. (Inzicht, meningsvorming, verdieping, reflectie) \ Tips \ Meer zien over Jeff Koons? Barnett Newman? Newman Meer weten over Readymades en of het van belang is dat een kunstenaar zijn kunstwerk altijd zelf maakt? Kijk dan naar de ARTclip Moet een kunstenaar alles zelf maken? Meer weten over de waarde van kunst? Kijk dan naar de ARTclip Waarom is kunst zo duur? Meer weten over het begrip abstract? Bekijk de CKV (Culturele Korte Video) op ARTtube: nl/nl/ckv_abstract
9 2 Kan iedereen kunstenaar worden? 9 \ Korte beschrijving clip \ In deze clip onderzoekt presentator Maurice of iedereen zomaar kunstenaar kan worden. Hij bekijkt met Blikopeners Youssef, Luca en Valerie een werk van Karel Appel en bespreekt waarom dit kunst is. Als kunstenaar moet je goed dingen kunnen verzinnen, creatief en origineel zijn, talent hebben, vinden ze. Een kunstopleiding is vooral goed om een netwerk op te bouwen. Aan conservator Bart Rutten vraagt Maurice of je door een opleiding een betere kunstenaar bent. Bart vindt dat je wel een voorsprong hebt, maar het is niet per se meer nodig. Vroeger was het een beschermd beroep en moest je een opleiding hebben om je kunstenaar te mogen noemen. Sommige mensen hadden echter zoveel ambitie dat ze het toch wel ver schopten, zoals Kazimir Malevich. Maar wat maakt iemand dan een goed kunstenaar? Dat bespreekt Maurice met galeriehouder Floor Wullems: doorzettingsvermogen en urgentie. Met kunststudenten Sarah, Koen, Megan en Pim praat hij het over het belang van een kunstopleiding en of iedereen zomaar kunstenaar kan worden. Kunstenaar Joep van Lieshout denkt dat niet zomaar iedereen kunstenaar kan worden: je moet durven op zoek gaan naar andere mogelijkheden en daarbij volhouden. Conclusie: een opleiding heb je misschien niet per se nodig, maar wel talent, goede ideeën en veel doorzettingsvermogen. Kunstwerken die aan bod komen Karel Appel, Wandschildering voormalig restaurant Stedelijk Museum, 1956 Kazimir Malevich, diverse werken.
10 Karel Appel, Wandschildering voormalig restaurant Stedelijk Museum, Karel Appel is vooral bekend om zijn werk geïnspireerd op kindertekeningen, werk waarvan mensen al snel zeggen dat kan mijn kleine zusje ook. Maar is dat zo? Appel was één van de oprichters van Cobra, een groep bestaande uit kunstenaars afkomstig uit Copenhagen, Brussel en Amsterdam. Deze kunstenaars keerden zich af tegen de academische kunst die volgens hen te veel nadruk legde op het intellectuele. Ze werkten liever zo spontaan mogelijk en lieten zich graag inspireren door primitieve kunst, kindertekeningen en outsider art (werk van kunstenaars met een geestelijke handicap of psychische stoornis). Deze kunst was volgens hen naïef, in de zin van ongeschoold en onwetend, voor hen een ideaal uitgangspunt. In 1951 had Karel Appel al de opdracht gekregen om de wanden van de koffiekamer van het museum te beschilderen, ook wel bekend als De Appelbar. In 1956 vroeg de directeur hem opnieuw een grote wand te beschilderen, dit keer een muur in het voormalige restaurant. Appel maakte een voorstelling vol kleuren van drie figuren die over de muur dansen: een vogel, een bloem en een mens. Bij het ontwerp en de compositie hield Appel rekening met de ruimte zoals die er toen uitzag en gebruikt werd, zoals een loopbrug, zitplaatsen en twee deuren. Een deel van de voorstelling gaat rechts de hoek om, omdat de kunstenaar net niet helemaal uit kwam. Door verbouwingen zijn elementen in de muur veranderd maar de vrolijke en monumentale schildering heeft zijn kracht behouden. De blauwe deur bleef deel uitmaken van het geheel evenals het ovalen raam uitgevoerd in de toen nieuwe glasappliquétechniek waar door direct daglicht scheen. Appel zocht niet alleen naar nieuwe vormen van expressie maar paste ook nieuwe technieken toe en combineerde deze.
11 Kazimir Malevich, Suprematistische compositie (met blauwe driehoek en zwarte rechthoek), Kazimir Malevich was een Russisch kunstenaar en speelde een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de abstracte kunst. In eerste instantie maakt hij schilderijen met herkenbare vormen en figuren. Hij probeerde verschillende manieren van weergeven uit, volgt verschillende ontwikkelingen die zich aan het begin van de 20 ste eeuw voordeden. Zo maakte hij kubistische schilderijen die fragmenten van de werkelijkheid tonen, fragmenten gezien van allerlei kanten, op een wat vreemde manier samengevoegd. Zijn kunst liet steeds minder een herkenbare werkelijkheid zien, werd steeds abstracter. Hij ging werken met geometrische vormen en pure kleuren plus wit en zwart. Zijn overtuiging was dat kunst niet de herkenbare werkelijkheid moest laten zien, maar volledig onafhankelijk moest zijn, los van politieke of sociale doelen en ideeën. Kunst ging over gevoel en het spirituele. Zijn overtuiging en kunst wordt ook wel suprematisme genoemd. Ondanks zijn bijzondere ideeën was Malevich geen natuurtalent en werd hij niet geaccepteerd aan de kunstacademie. Toch is hij nu één van de belangrijkste kunstenaars uit de kunstgeschiedenis. NL&f=FilterType Kunstwerk&exclude=FilterType&q=malevich
12 \ Begrippen syllabus examen \ \ Lessuggesties \ De volgende begrippen uit de syllabus komen aan bod: kleurgebruik abstract figuratief geometrisch behoudend origineel schilderij Benodigdheden: / Duur: 2 lesuren Sluit aan bij de volgende doelen: 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9 * Stel eerst de vraag die in de clip centraal staat klassikaal: kan iedereen kunstenaar worden? Hoe denken de leerlingen hier over? Wat moet je kunnen? Welke eigenschappen moet je dan hebben? En wie bepaalt of je kunstenaar bent? Kun je dat zelf doen of moet je een opleiding hebben? Wil iemand kunstenaar worden? Waarom wel? Waarom niet? (meningsvorming) * Bekijk vervolgens de clip met de klas op het digibord. * Bespreek de clip na: is de mening van leerlingen veranderd ten opzichte van vóór het zien van de ARTclip? Begrijpen ze waarom Appels werk kunst wordt genoemd? En waarom Malevich misschien geen natuurtalenten was, maar nu wel een heel beroemde kunstenaar is? Wat voor kunst maakten deze kunstenaars? (reproductievragen, meningsvorming) * Vervolgens kruipen de leerlingen in de huid van een televisieredacteur. Samen gaan ze een aflevering van Waar Of Niet Waar Quiz maken. De leerlingen worden in drie groepen verdeeld. Elke groep verdiept zich in één van de volgende kunstenaars: Vincent van Gogh Kazimir Malevich Karel Appel Iedere kunstenaar wordt door de groepjes nader bekeken en onderzocht: wat voor kunst maakte de kunstenaar? Wat waren zijn ideeën? Hoe vonden de mensen het werk in de tijd waarin de kunstenaar leefde? En hoe kijken mensen nu tegen de kunst aan? Laat bijvoorbeeld ouders of andere leerlingen van school het werk zien en interview ze over wat zij ervan vinden, hoe zij het zien. Vervolgens bedenkt iedere groep circa tien uitspraken over hun kunstenaar. Een aantal van deze uitspraken is waar, een aantal is onzin. Leerlingen baseren zich bij het bepalen van de uitspraken vooral op de interviews die ze hielden en hun onderzoek, en formuleren stellingen over wat voor werk de kunstenaar maakte, hoe dit in zijn eigen tijd gewaardeerd werd, of hij een kunstopleiding had, enzovoort. Bij dit proces maken ze een duidelijke rolverdeling: wie schrijft, wie stelt straks de vragen, wie beoordeelt of het antwoord juist is, enzovoort? 12
13 Dan wordt de quiz gespeeld. Eén van de leerlingen of de docent is de quizmaster. De leerlingen doen alleen mee met de onderdelen over de kunstenaars waar zij zelf niets over hebben uitgezocht. De stellingen worden één voor één voorgelezen. In hun eigen groep overleggen de leerlingen over het antwoord. Voor een goed antwoord krijgen zij een punt, bij een juiste argumentatie krijgen zij nog een extra punt. Welk groepje heeft uiteindelijk de meeste punten? De resultaten van de onderzoeken, de uitspraken en de uitwerking hiervan kunnen worden opgenomen in het kunstdossier. (Inzicht, meningsvorming, verdieping, reflectie) \ Tips \ Meer weten over Kazimir Malevich? Karel Appel? Appel over een tentoonstelling in Utrecht (1970): feature=iv&annotation_id=annotation_ Over een tentoonstelling in het Stedelijk Museum (1968): Appel over zijn opleiding: Appel aan het werk: Meer weten over waarom kunst kunst is? Bekijk de ARTclip Wanneer is een foto kunst?, Kan een video kunst zijn? en Wanneer wordt een gebruiksvoorwerp kunst? Meer weten over het begrip abstract? Bekijk de CKV (Culturele Korte Video) op ARTtube:
14 3 Waarom zijn beroemde kunstenaars vaak mannen? 14 \ Korte beschrijving clip \ In deze clip onderzoekt presentator Maurice hoe het komt dat beroemde kunstenaars vaak mannen zijn. Hij staat stil bij de demonstratie die De Guerrilla Girls, een groep vrouwelijke kunstenaars, in 1985 bij het Stedelijk Museum hielden: deze dames vonden dat er te weinig werk van vrouwelijke kunstenaars in het museum te zien was. Vrouwen waren volgens hen vooral aanwezig als naakt op de schilderijen. Maurice praat hierover met Blikopeners Youssef, Luca en Valerie. Samen doen ze een test: hoeveel kunstwerken in het museum is op dit moment van vrouwen en hoeveel van mannen? Met conservator Bart Rutten bespreekt hij een werk van Louise Lawler, een kunstenares die ook kritiek heeft op de oververtegenwoordiging van werk van mannelijke kunstenaars in het museum. Aan kunststudenten Megan, Pim, Koen en Randy vraagt Maurice of je aan kunst kunt zien of het door een man of door een vrouw gemaakt is. Met kunstenaar Tim Breukers bespreekt hij diens werk: is zijn werk typisch mannelijk? Galeriehouder Juliette Jongma verbaast zich over het feit dat er meer vrouwelijke studenten op de kunstacademies zijn, maar vervolgens minder vrouwelijke kunstenaars doorbreken. Conclusie: vrouwen zijn sterk aan het terugkomen, maar zijn er nog niet. Kunstwerken die aan bod komen Guerrilla Girls Louise Lawler, Produced in 1988, Purchased in 1989, Produced in 1989, Purchased in 1993 (adjusted to fit), 1988
15 Guerrilla Girls 15 Guerrilla Girls is een groep anonieme, feministische, vrouwelijke kunstenaars die seksisme en racisme in de kunstwereld willen bestrijden. De groep werd in 1985 in New York opgericht. De Girls willen onder andere de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen binnen de kunstwereld over het voetlicht tillen. Bij hun acties dragen zij gorillamaskers om anoniem te blijven. De Guerrilla Girls werden opgericht als reactie op een tentoonstelling in het Museum of Modern Art in New York. De tentoonstelling wilde de meest belangrijke moderne kunstenaars van dat moment laten zien. Er was werk van in totaal 169 kunstenaars, van wie slechts 13 vrouw. Als reactie protesteerden de Guerrilla Girls op de stoep van het museum. Later voerden ze ook een aantal keer actie op plekken in Europa, onder andere bij het Stedelijk Museum in Amsterdam.
16 Louise Lawler, Produced in 1988, Purchased in 1989, Produced in 1989, Purchased in 1993 (adjusted to fit), Deze vrouwelijke kunstenaar maakt divers werk. Vooral bekend zijn haar foto s van kunstwerken van andere kunstenaars. Ze fotografeert de werken zoals ze bij verzamelaars thuis hangen, als ze vervoerd worden of in een museum tentoongesteld zijn. De context van een kunstwerk wordt belangrijk: een abstract werk van Jackson Pollock naast een oude Chinese schaal geeft het schilderij een heel andere lading. Hierdoor ga je als toeschouwer in het vervolg misschien anders naar een kunstwerk gaat kijken. In de hal van het Stedelijk Museum is een werk van Louise Lawler te zien. Het werk is een enorme foto van wel 14 meter hoog, opgeblazen en in de hoogte uitgerekt, een zogeheten blow-up. Je ziet twee bekende beelden uit de collectie van het Stedelijk Museum: een deel van de achterkant van Ushering in Banality van Jeff Koons op een museumzaal waar je langs door een raam naar buiten kijkt, en een deel van het werk Zonder titel van Donald Judd uit De kunstenaars zijn twee belangrijke mannen die van groot belang zijn voor de kunstgeschiedenis. Lawler gebruikt hun werk en vervormt ze, zoals zij ze in haar foto nodig heeft. Lawler gebruikt hun werk en vervormt ze zodanig dat ze nog wel herkenbaar zijn, maar heel anders ogen dan de oorspronkelijke werken die even verderop in het museum staan. Daarmee wordt het werk van de mannelijke kunsticonen ondergeschikt aan haar eigen werk. De kunstenares steekt haar kritiek op het feit dat er meer mannen dan vrouwen in het museum te zien zijn, niet onder stoelen of banken.
17 \ Begrippen syllabus examen \ \ Lessuggesties \ De volgende begrippen uit de syllabus komen aan bod: foto tijdsgeest gezichtspunt Benodigdheden: printer, karton, scharen, lijm, plakband om kaartjes aan de muur te bevestigen Duur: 2 lesuur Sluit aan bij de volgende doelen: 1, 3, 4, 6, 8, 9 * Stel eerst de vraag die in de clip centraal staat klassikaal: waarom zijn beroemde kunstenaars vaak mannen? Hebben de leerlingen hier ideeën over? Help ze eventueel op weg, noem ook de geschiedenis en de positie van vrouwen vroeger. Kunnen de leerlingen zelf beroemde mannelijk, maar juist ook vrouwelijke kunstenaars noemen? Kennen zij meer mannelijke dan vrouwelijke kunstenaars? * Bekijk vervolgens de clip met de klas op het digibord. * Bespreek de clip na: waar demonstreerden de Guerrilla Girls voor/ tegen? Wat waren de bevindingen van de test: meer mannelijke kunstenaars, of gelijk? Welke vrouwelijke kunstenaars hebben de leerlingen in de clip gezien? Welke redenen worden genoemd voor het feit dat er (zeker door de geschiedenis heen) meer mannelijke kunstenaars dan vrouwelijke kunstenaars zijn? (reproductievragen) Wat vinden de leerlingen daar van? Begrijpelijk, raar, enz.? (meningsvorming) * Vervolgens krijgen de leerlingen de opdracht om in groepjes van 3 a 4 leerlingen op zoek te gaan naar een beroemde vrouwelijke kunstenaar, door de eeuwen heen. Voorbeelden zijn Judith Leyster (17 de eeuw), Camille Claudel (begin 20 ste eeuw) en Marlene Dumas (hedendaags). Ze onderzoeken wat voor werk deze dames maakten en hoe ze beroemd zijn geworden. Vervolgens onderzoeken ze ook een mannelijke kunstenaar, uit ongeveer dezelfde tijd als hun vrouwelijke kunstenaar. Wat voor werk maakte hij, en hoe werd hij beroemd? Aan de hand van de gevonden informatie en het beeldmateriaal maken de groepjes losse kaartjes met daarop: - de namen van de uitgekozen kunstenaars - twee kunstwerken van iedere kunstenaar - een aantal trefwoorden met betrekking tot het werk van die kunstenaars afzonderlijk. Sowieso komen de woorden man en vrouw aan bod, maar ook hobby en werk kunnen woorden zijn, of veel tentoongesteld / weinig tentoongesteld, Wel opleiding / geen opleiding, enzovoort. De kaartjes met de namen worden op een muur in het lokaal bevestigd, met telkens de namen van de twee kunstenaars die door één groepje onderzocht zijn, naast elkaar. Elk groepje probeert vervolgens van het groepje naast hen alle kaartjes onder de 17
18 juiste twee kunstenaars te plakken. Leerlingen overleggen goed met elkaar voor ze iets opplakken. 18 Ter afsluiting worden alle kunstenaars en de daarbij opgeplakte kaartjes kort klassikaal besproken. Hangt alles op de goede plek? Wat vinden de leerlingen bijzonder, opvallend, vreemd misschien? Is er een ontwikkeling door de tijd heen te ontdekken met betrekking tot de positie van vrouwelijke kunstenaars? (doe-opdracht, praktische verwerking, verdieping, inzicht, reflectie) De resultaten van het onderzoek met de kaartjes kunnen worden toegevoegd aan het kunstdossier. \ Tips \ Meer weten over of iedereen een kunstenaar kan worden? Bekijk de ARTclip Kan iedereen een kunstenaar worden?
19 4 Wat is moderne kunst? 19 \ Korte beschrijving clip \ In deze clip onderzoekt presentator Maurice wat moderne kunst is. Met Blikopeners Youssef, Luca en Valerie bekijkt hij een werk van Claude Monet uit Monet maakte in zijn tijd heel vernieuwende kunst. Hij lapte de regels van de Academie aan zijn laars. Zijn werk wordt modern genoemd. Een term waarmee dus ook al wat oudere kunst wordt bedoeld dan je misschien zou vermoeden. Moderne kunst breekt met de heersende traditie. Aan conservator Bart Rutten vraagt Maurice wat moderne kunst is en ze staan stil bij werk van Marc Chagall, een kunstenaar die volledig zijn eigen weg ging. Moderne kunst ontstaat vanaf ongeveer 1870, als kunstenaars zich veel meer bewust worden van het effect dat hun schilderkunst kan hebben. Ze wisten dat veel mensen in hun eigen tijd hun werk misschien niet begrepen, maar gingen er van uit dat mensen in de toekomst het wel zouden begrijpen. Moderne kunst is kunst van systemen, van de ismen, allemaal verschillende stijlen die volgens een bepaald concept en overtuiging worden toegepast. Maurice komt er achter dat kunst van tegenwoordig niet meer modern, maar hedendaags wordt genoemd. Met galeriehouders Juliette Jongma en Floor Wullems bekijkt hij hedendaagse kunst in de galeries: waarom noemen we deze kunst hedendaags? Tot slot bekijkt Maurice op zaal een aantal kunstwerken die na 1960 is gemaakt: alles mag. Kunstenaars maken werk van bijvoorbeeld niet-traditionele materialen, voorwerpen of video s. Kunstwerken die aan bod komen Claude Monet: La maison à travers les roses, 1925 Marc Chagall, L autoportrait aux sept doigts, 1912 Marijke van Warmerdam, Voetbal, 1995 Felix Gonzales-Torres, Untitled (A Love Meal), 1992
20 Claude Monet: La maison à travers les roses, In 1872 maakte Claude Monet een schilderij van een zonsopgang, Impression: Soleil Levant. De haven en de lucht bestonden uit losse penseelstreken, heel anders dan men gewend was. Critici vonden het niet mooi, het werk werd geweigerd op de Salon, de jaarlijkse tentoonstelling die in Parijs werd georganiseerd van kunstwerken die algemeen geaccepteerd en bewonderd werden. Als reactie richtte hij daarom een eigen Salon in. Het Impressionisme was geboren, één van de eerste moderne kunststromingen. Monet probeerde met verf en vlotte penseelstreken zijn indruk, impressie van wat hij zag, vast te leggen, zonder tussenkomst van zijn gevoel of gedachten. De kunstenaar woonde vanaf 1880 in een huis in Giverny, waar hij in de tuin vijvers liet aanleggen en bloemen liet groeien. Hiervan maakte hij veel schilderijen, soms enorm groot. Monets schilderijen werden steeds abstracter naarmate hij langer in Giverny werkte. Hoewel het op het eerste gezicht misschien lijkt of hij alleen maar buiten werkte, schilderde hij meestal in zijn atelier. Het werk La maison à travers les roses was een van de laatste schilderijen die de kunstenaar van zijn huis heeft gemaakt. De bovenkant van het doek is voor een deel onbeschilderd. Het is niet duidelijk of dit Monets bedoeling was of dat het om een onvoltooid werk gaat.
21 Marc Chagall, L autoportrait aux sept doigts, Marc Chagall was een Franse kunstenaar van Russische afkomst. In 1910 verhuist hij op 23-jarige leeftijd vanuit Rusland naar Parijs, op dat moment het culturele middelpunt van Europa. Zijn werk doet vaak wat dromerig aan maar kan niet echt onder één stijl of stroming gerekend worden, omdat hij zich met zijn eigen stijl laat inspireren door verschillende moderne kunststromingen van dat moment. Je ziet in zijn werk het Expressionisme terug, maar ook het Kubisme en het Fauvisme bijvoorbeeld, een echte moderne kunstenaar dus. Ook de Russische volkskunst van zijn jeugd in een inspiratiebron. Marc Chagalls Zelfportret met zeven vingers is geen realistisch portret, maar je herkent toch elementen van Chagall als persoon en als kunstenaar. Het werk werd gemaakt in , kort nadat hij vanuit Rusland naar Parijs was verhuisd. De Eiffeltoren op de achtergrond verraadt zijn aanwezigheid in de Franse stad. Maar hij schildert ook landelijke taferelen, zoals een melkmeisje en een koe. Zijn geboortedorp Vitebsk is afgebeeld in een wolk boven zijn hoofd. Terwijl hij in Frankrijk is, blijven zijn gedachten en schilderijen gericht op Rusland. Kubistische invloeden zijn te zien in de gebroken vlakken die het gezicht van de kunstenaar vormen. Chagall laat zichzelf in dit kleurrijke schilderij zien als gevangen tussen twee werelden: bovenin het doek schrijft hij in het Hebreeuws Parijs en Rusland. Chagalls linkerhand heeft zeven vingers. Het nummer zeven is van grote betekenis voor hem, omdat hij in 1887 op de zevende dag van de zevende maand was geboren.
22 Marijke van Warmerdam, Voetbal, Marijke van Warmerdam is vooral bekend om haar korte video s en 16 mm-films van gewone alledaagse onderwerpen; een jong meisje dat handstand doet tegen een muur, een hoed van stro die door de lucht wordt meegevoerd in de bergen. Vaak wordt het beeld herhaald in een loop en is er geen verhaal. Bewegingen worden steeds herhaald, waardoor het lijkt of tijd geen rol speelt. In Voetbal is te zien hoe een jongetje volledig geconcentreerd, ruim 9 minuten lang, een voetbal op zijn hoofd balanceert. De jongen staat op een schoolplein. Op de achtergrond is geluid duidelijk hoorbaar: verkeer, kwetterende vogels, stemmen in de verte en tenslotte, vlak voordat de jongen de bal van zijn hoofd laat vallen, beginnen de kerkklokken te luiden. Alsof hiermee zijn prestatie wordt beloond. De monitor en videospeler in deze installatie zijn geplaatst op een houten pallet. Hiermee krijgt Voetbal, net als veel ander werk van Van Warmerdam, een sculpturaal karakter.
23 Felix Gonzales-Torres, Untitled (A Love Meal), 1992 Anonieme bruikleen Gloeilampen, porseleinen fittingen en verlengsnoer Copyright Felix Gonzales Torres Foundation 23 Het werk Untitled (A Love Meal) van Gonzales Torres bestaat uit een lange slinger lichtpeertjes, die aan het plafond omlaag hangen, als een grote slinger kerstlichtjes. Als toeschouwer wordt je direct naar het warme licht getrokken. Gonzalezs Torres maakte vooral installaties en sculpturen waarin hij materialen als lichtpeertjes, verpakte snoepjes, klokken of pakken papier gebruikte. Een kenmerk van zijn werk is dat zijn werken minimaal van aard zijn: alleen lichtbollen, of een berg snoepjes vormen het kunstwerk. Een ander kenmerk is dat zijn werken elke keer anders liggen of hangen bij de herinstallatie. Zijn kunst getuigt daardoor van een bepaalde toevalligheid. De lichtbollen liggen nu op deze manier, maar hoe liggen ze de volgende keer? Hij stierf vrij jong aan AIDS. Zijn werken van lichtpeertjes worden daarom wel eens in verband gebracht met de vergankelijkheid en zijn naderende dood.
24 \ Begrippen syllabus examen \ \ Lessuggesties \ De volgende begrippen uit de syllabus komen aan bod: schilderij sculptuur video avantgarde tegendraads kunststroming stijl traditie abstract figuratief modern Benodigdheden: materialen om kunstwerken te maken, plek waar tentoonstelling kan worden ingericht Duur: 2 tot 3 lesuren Sluit aan bij de volgende doelen: 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 * Stel eerst de vraag die in de clip centraal staat klassikaal: wat is moderne kunst? Wat zijn de associaties die de leerlingen erbij hebben? Welke kenmerken kennen ze? Kunnen ze een voorbeeld noemen? Wat vinden ze er van? * Bekijk vervolgens de clip met de klas op het digibord. * Bespreek de clip na: wat werd in de clip moderne kunst genoemd? En wat is dan hedendaagse kunst? Is er een verschil? (reproductievragen) Wat vinden de leerlingen van de kunst die ze zagen? Begrijpen zij de ideeën van de kunstenaars? Word je menig over een modern kunstwerk anders als je er meer van af weet? Moderne kunst breekt vaak met de heersende traditie. Hoe is dat nu? Kan er nog kunst worden gemaakt die breekt met wat er al is gebeurd? Wat voor kunst zou dat dan zijn? Spelen bijvoorbeeld taboes hierbij een rol? (meningsvorming) 24 * Vervolgens gaan de leerlingen zelf aan de slag. Eerst wordt nog een keer goed helder gemaakt wat onder moderne kunst wordt verstaan. Moderne kunst ontstond in de tweede helft van de 19de eeuw, toen kunstenaars zich bewust werden van het effect dat hun kunstwerken konden hebben: emoties oproepen, discussies losmaken, enzovoort. Ze braken met de algemeen geaccepteerde en heersende tradities en probeerden nieuwe dingen. Moderne kunstenaars gingen uit van een concept en een overtuiging, en binnen deze kaders werd al hun werk gemaakt. Deze manieren van werken - stromingen of stijlen- kregen allemaal een eigen naam, vaak eindigend op isme. Zo bestaat er bijvoorbeeld het Impressionisme, Fauvisme, Expressionisme, Kubisme, Futurisme en het Suprematisme. Rond 1960 veranderde dat en werkten kunstenaars veelal niet meer strak volgens bepaalde principes, maar kon en mocht alles, met veel diverse materialen. Vanaf dan spreken we over hedendaagse kunst. Aan de hand van deze kenmerken van moderne kunst (consequent vasthouden aan bepaalde principes en een bepaalde visie, met bepaalde materialen) bedenken leerlingen een eigen moderne kunst stroming. Eerst bepalen ze volgens welke principes en visie ze willen werken, en met welke materialen, dan bedenken ze een naam. Uiteraard eindigt deze naam op isme.
25 Dan maken ze volgens hun eigen bedachte stroming een kunstwerk. 25 Met alle resultaten wordt een tentoonstelling ingericht. Leerlingen leiden elkaar rond langs hun eigen werk en vertellen over hun uitgangspunten. Tot slot volgt een korte nabespreking: wat vinden de leerlingen van de door hen ontwikkelde stijl? Was het lastig, is het goed tot zijn recht gekomen in hun kunstwerk? Zou dit baanbrekend zijn geweest in 1890? (doe-opdracht, praktische verwerking, verdieping, inzicht, reflectie) Het kunstwerk en de uitwerking van de uitgangspunten van de bedachte stijl op papier kunnen worden toegevoegd aan het kunstdossier. \ Tips \ Meer weten over installaties of abstracte kunst? Kijk naar de CKV s (Culturele Korte Video s): nl/nl/ckv_installatie Marijke van Warmerdam? Warmerdam
26 Informatie 26 \ Mogelijkheden in het Stedelijk naar aanleiding van ARTclips \ Programma s worden begeleid door één van de diverse experts, zoals museumdocenten, rondleiders, kunstenaars of Blikopeners. Ze sluiten aan bij de kerndoelen van het onderwijs en essentiële skills voor de 21ste eeuw. * Rondleiding op maat Kies zelf een rode draad voor de ideale brug tussen de lessen op school en het museumbezoek. De educatiemedewerkers denken graag mee. - Tijd: minimaal 1 uur Prijs: 50 per uur voor een groep van maximaal 15 leerlingen (VMBO 13 leerlingen), gratis entree * Het Stedelijk in the pocket De perfecte eerste date: tijdens deze interactieve rondleiding ontdek je de highlights van het Stedelijk en verken je het gebouw. Hoe karakteriseer jij de architectuur? Welk kunstwerk is favoriet? En hoe omschrijf jij jouw persoonlijke keus in een tweet? Docenten ontvangen ter voorbereiding gratis het boekje Stedelijk in the Pocket (zolang de voorraad strekt). - Tijd: 1,5 uur Prijs: 75 voor een groep van maximaal 15 leerlingen (VMBO 13 leerlingen), gratis entree * Eindexamenvoorbereiding Zoek de diepte, duik in de context en boek een rondleiding voor je eindexamenkandidaten. Het Stedelijk is dé plek om je voor te bereiden. - Tijd: 1 uur Prijs: 50 voor een groep van maximaal 15 leerlingen (VMBO 13 leerlingen), gratis entree * Blikopenertour Bekijk kunst door de ogen van de Blikopeners, jongeren tussen 15 en 19 jaar met een bijbaan bij het Stedelijk. Zij leiden rond, organiseren activiteiten en evenementen en geven advies en hun kritische mening. Blikopeners laten de leerlingen graag hun favorieten zien en gaan er nóg liever met hen over in gesprek. - Tijd: 1 uur Prijs: 50 per groep van maximaal 13 leerlingen, inclusief entree * What the Art?! Hoe breng je hedendaagse kunst en vormgeving in de klas? Met Blikopeners en opdrachten van toonaangevende kunstenaars en ontwerpers! Meer informatie op
27 Informatie 27 Heeft u specifieke vragen of wensen? Laat het t museum weten via educatie@stedelijk.nl Bekijk alle programma s, prijzen en activiteiten via stedelijk.nl/educatie en maak een keuze uit het ruime aanbod! Minimaal twee weken van tevoren reserveren. Mis niets! Altijd als eerste op de hoogte van educatie en publieksactiviteiten? Stuur een mail naar educatie@stedelijk.nl. Aanmelden voor nieuwsbrieven kan via stedelijk.nl/nieuwsbrief. Volg het Stedelijk ook op Twitter en Facebook! Voor meer informatie zie: stedelijk.nl/educatie Bezoekadres Hoofdingang: Museumplein 10 Groepsingang voor (school) groepen op afspraak: Paulus Potterstraat 13 Boeken & direct contact educatie@stedelijk.nl +31 (0) (di vr, uur) Openingstijden Dagelijks uur Donderdag uur Extra vroeg OPEN voor scholen (op afspraak) 9 uur Entreeprijzen Volwassenen 15 Museumkaart gratis t/m 18 jaar gratis Studenten, CJP 7,50 Leerlingen/studenten 18+ in groepsverband (vooraf aangemeld) 3,50 Docenten met Docentenpas Stedelijk Museum gratis
NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL DESTIJLUTRECHTAMERSFOORT.NL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4
NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4 1 HANDLEIDING LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH KLEURENPALET De leerlingen kunnen de
Nadere informatieART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW MASSACULTUUR. H5 CKV-profiel Cobra en Karel Appel Moderne Amerikanen in musea
ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW MASSACULTUUR H5 CKV-profiel Cobra en Karel Appel Moderne Amerikanen in musea Tijdsbeeld tweede helft 20ste eeuw Vrijheid na WOII-Europa ligt in puin.. Koude oorlog: angst
Nadere informatieFAMILIES EN KINDEREN 2012 2013 G R O E N E R U I T E R O P B L A U W P A A R D AMSTERDAM STEDELIJK MUSEUM WAT IS BEWEGING?
STEDELIJK MUSEUM FAMILIES EN KINDEREN 2012 2013 G R O E N E R U I T E R O P B L A U W P A A R D WAT IS BEWEGING? AMSTERDAM WELKOM! Het Stedelijk, Nederlands grootste museum voor moderne en hedendaagse
Nadere informatieVOORBEELDRONDLEIDING EEN BIJZONDERE PLEK
Voorbereiding Wat is je thema? Een bijzondere plek Kun je je thema nader toelichten? Wat houdt het thema in, en wat wil je dat de deelnemers meenemen na het deelnemen aan je rondleiding? Bijzondere plekken
Nadere informatieWegwijs in de wereld van de schilderkunst / Schilderijen Salon van de 21 e eeuw
Wegwijs in de wereld van de schilderkunst / Schilderijen Salon van de 21 e eeuw Lesbrief met enkele suggesties voor creatieve verwerkings- lessen n.a.v. het bezoek aan de tentoonstelling Le Peintre de
Nadere informatieAmsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam
INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam Museum. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het
Nadere informatiePaulo op bezoek in de klas
Kunst voor peuters en kleuters Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 0, 1 en 2. Met de informatie en lessuggesties kunt in de klas aan de slag met beeldende kunst. Het kijken naar en praten
Nadere informatieVAN GOGH KRIJGT KLEUR NIVEAU ++
NIVEAU ++ 1/5 In 1886 vertrok Van Gogh naar Parijs. Hij maakte daar kennis met twee nieuwe schilderstromingen: het impressionisme en het pointillisme. Onder invloed van deze stromingen gingen de schilderijen
Nadere informatieDOCENTENHANDLEIDING WHAT THE ART?!
DOCENTENHANDLEIDING WHAT THE ART?! What the Art?! is een videoserie ontwikkeld door de Blikopeners van het Stedelijk Museum Amsterdam. Blikopeners zijn open-minded jongeren die in het Stedelijk Museum
Nadere informatieKlee. en Cobra. Opnieuw beginnen
Klee Lesmateriaal groep 5 en 6 deel 1: klassikale les op school bij de tentoonstelling Klee en Cobra Het begint als kind 28.01-22.04 2012 en Cobra Opnieuw beginnen Dit is Paul Klee En dit ook. En dit is
Nadere informatieDocentenhandleiding Buitenspel
Docentenhandleiding Buitenspel Museumles bij de tentoonstelling De heksen van Bruegel (19 september 2015 t/m 31 januari 2016) Museum Catharijneconvent Utrecht Museum Catharijneconvent, 2015 Inleiding U
Nadere informatieMijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.
2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje
Nadere informatieFactsheet over het educatieve aanbod
De tentoonstelling in het Solomon R. Guggenheim Museum in New York, in 2012 Photo: David Heald Factsheet over het educatieve aanbod De tentoonstelling in het Cobra Museum Het Cobra Museum brengt van 5
Nadere informatierijks museum Verwerkingsmateriaal Examentour VWO versie b Visuele analyse van schilderkunst in de 17de, 19de en 20ste eeuw 1/5
1/5 Eregalerij, Rijksmuseum Mondriaanjurk, Yves Saint Laurent, Abraham, Bianchini-Férier, 1965 Dit verwerkingsmateriaal wordt aangeboden na afloop van de examentour Burgerlijke cultuur in de zeventiende
Nadere informatierijks museum Verwerkingsmateriaal Examentour VWO ANTWOORDMODEL VERSIE A + B Visuele analyse van schilderkunst in de 17DE, 19DE en 20STE eeuw 1/5
1/5 VERSIE A Vraag 1 A Gebruik van licht om de dramatiek te uiten. Het subtiele licht (vs. clair-obscur in de barok) geeft diepte aan het schilderij en accentueert het hoofdmotief. Het zorgt er dus voor
Nadere informatieRIETVELDS MEESTERWERK LEVE DE STIJL!
2017 RIETVELDS MEESTERWERK LEVE DE STIJL! DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE + BEELDPAKKET VOORBEREIDENDE LES + VERWERKING Beste leerkracht, Voorafgaand aan het museumbezoek bij de tentoonstelling Rietvelds
Nadere informatieMuseum De Buitenplaats Kijken is een kunst
Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Groep 5 Thema- overzicht Thema- overzicht Kijken is een kunst Groep 5 Museum De Buitenplaats Kern van het thema Mensen laten graag iets van zichzelf aan anderen
Nadere informatieKijkwijzer HAVO / VWO. Joep Nicolas. 11 juni 2014 t/m 11 januari 2015. Pierre Cuypersstraat 1, 6041 XG Roermond, 0475 359102, www.cuypershuis.
Kijkwijzer HAVO / VWO Joep Nicolas 11 juni 2014 t/m 11 januari 2015 Pierre Cuypersstraat 1, 6041 XG Roermond, 0475 359102, www.cuypershuis.nl Welkom in het Cuypershuis Het museumgebouw is een uniek complex
Nadere informatieAuditieve oefeningen. Boek van de week: Verhaalbegrip: Taalbewustzijn:
Auditieve oefeningen Boek van de week: 1; Nijntje in het museum 2; Krokodil en het meesterwerk 3; Kloddertje 4; Meneer Kandinsky was een schilder 5; Het kleine museum Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik
Nadere informatieLesplan Keith Haring (2 lessen)
Lesplan Keith Haring (2 lessen) Benodigdheden: Kopieën van het leesblad Werkblad Rol tekenpapier Stiften Potloden Verf Kwasten Schorten Restpapier Smartboard Leerdoelen: Leren wie Keith Haring is en wat
Nadere informatieVisuele analyse van schilderkunst in de 17de, 19de en 20ste eeuw
1/5 Eregalerij, Rijksmuseum Brieflezende vrouw, Johannes Vermeer, ca. 1663 Dit verwerkingsmateriaal wordt aangeboden na afloop van zeventiende eeuw laat Johannes Vermeer zien in de examentour Burgerlijke
Nadere informatieEducatief programma Feiten & meningen
Educatief programma Feiten & meningen Handleiding voor docenten De tentoonstelling Zwart&Wit is een tentoonstelling die vragen oproept, meningen laat horen en feiten presenteert. Het educatief programma
Nadere informatieWIE IS HET? Wie is het? KIJKEN SAMENWERKEN NADENKEN WETEN. Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs www.expertisecentrum-kunsttheorie-po.
WIE IS HET? Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs Wie is het? Een opdracht voor groep 4 of 5 gericht op goed leren kijken Leerlingen werken in duo s samen en proberen door goed te kijken en gerichte
Nadere informatieThema: de K van. Moeilijkheid : *** Samenleving Tijdsduur : ***
Thema: de K van. Moeilijkheid : *** Samenleving Tijdsduur : *** Nederland juf Yvonne Het land Doel: Na deze opdracht weet je heel wat over bekende en beroemde kunstschilders van vroeger en nu. Uitleg opdracht:
Nadere informatieGrappig - gek - onheilspellend - sexy - eng - mooi - science fiction - vervreemdend
/\/\/\/\/\/\/\/\/\ Museumopdrachten bij de tentoonstelling MAPPA: Yael Davids 1994-2003 /\/\/\/\/ in Museum De Paviljoens (15 november 2003-29 februari 2004) \\/ In Museum De Paviljoens is op dit moment
Nadere informatieKunst in de 20 e eeuw
Kunst in de 20 e eeuw De onderwerpen: Kubisme 1907-1914 een ander gezichtspunt Surrealisme 1924-1945 leven in een droom Abstract Expressionisme 1943-1970 het grote gebaar Minimalisme 1960-1975 zonder titel
Nadere informatie& het ROC Een programma over beeldvorming
& het ROC Een programma over beeldvorming Informatie voor docenten van het ROCvA Educatie JHM 1 februari 2011 Inhoud Korte omschrijving en praktische informatie 3 Gastles - opzet 5 Museumbezoek - informatie
Nadere informatieSTAD EN TAAL ONTMOET KUNST
STAD EN TAAL ONTMOET KUNST OPTIONELE OPDRACHTEN EN HUISWERKOPDRACHTEN 1 WAT WILT U? (voorbereiding op het bezoek) A. Wat wilt u graag in het Stedelijk Museum zien? (welke soort kunst, welke kunstenaar,
Nadere informatieVoorbereidend gesprek Vragen die de leerkracht kan stellen: Introductielessen Primair Onderwijs. 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein
Introductielessen Primair Onderwijs 1.1- Introductieles 1: Schetsen voor het schoolplein - De leerlingen worden met kunst geconfronteerd - De leerlingen ontdekken dat kunst niet altijd in een museum staat
Nadere informatieDocentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8
Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende
Nadere informatieDrents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht
Drents Museum Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht Thema-overzicht Drents Museum Groep 3 Essentie van het thema Beeldcultuur kan omschreven worden als een maatschappelijke
Nadere informatieDocentenhandleiding. Museumles groep 7&8 Skyline Scheveningen. Panorama Mesdag
Docentenhandleiding Museumles groep 7&8 Skyline Scheveningen Panorama Mesdag Pagina 1. Inleiding 3 2. Beschrijving museumles 4 3. Aansluiting bij het onderwijs 5 4. Voorbereiding & Lessuggesties 6 4.1
Nadere informatieDocentenhandleiding Educatieprogramma
Docentenhandleiding Educatieprogramma Hoe, wat & waar Primair Onderwijs groep 3 t/m 6 Inhoud Het Dordrechts Museum..p.3 Algemene doelstelling programma...p.3 Aansluiting bij kerndoelen. p.3,4 Programma:Hoe,
Nadere informatieBij meester Wolf in het atelier De kinderen gaan helemaal los.
Anne Marie van Cappelle annemarievancappelle@ziggo.nl 070-3460845 06-41850198 Bij meester Wolf in het atelier De kinderen gaan helemaal los. Groep 4 van de Rotterdamse basisschool De Wilgenstam werkt één
Nadere informatieMUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8
MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 Inleiding In groep 7 of 8 komen leerlingen vaak voor de tweede keer met hun klas naar het van Abbemuseum. Bij het eerste bezoek, in groep 5 of 6, hebben ze
Nadere informatieThema 1: De Moderne, de eerste helft van de twintigste eeuw
beeldende vorming Naam:... Thema 1: De Moderne, de eerste helft van de twintigste eeuw. 1900-1945 inleiding De twintigste eeuw is een tijd waarin stijlen en stromingen elkaar snel opvolgen om plaats te
Nadere informatieAutonomie & Abstractie
Kunstgeschiedenis Autonomie & Abstractie in de 20ste eeuw In de twintigste eeuw wordt het streven naar autonomie in de kunst steeds belangrijker: een kunstwerk moet helemaal op zichzelf staan, los van
Nadere informatie6) Aan welke periode uit de bouwkunst van de jaren 20 van de 20e eeuw doet dit denken? 18e, 19de en 20-eeuwse bouwkunst.
Tentoonstelling door een scholier 1931 woorden 8 december 2003 5 20 keer beoordeeld Vak CKV 2) Berlage 1) Tot welke stroming behoorde Berlage? Neo-gotiek of de neo-renaissance. 2) Wanneer is het gebouw
Nadere informatieDe laatste wens van Maarten Ouwehand
De laatste wens van Maarten Ouwehand Een verhalend ontwerp voor CKV waarin leerlingen op school een museum ontwerpen, inrichten en openen. Gemaakt voor en door: Andreas College Katwijk en Bureau voor Educatief
Nadere informatieVAN GOGH KRIJGT KLEUR NIVEAU ++
NIVEAU ++ 1/5 In 1886 vertrok Van Gogh naar Parijs. Hij maakte daar kennis met twee nieuwe schilderstromingen: het impressionisme en het pointillisme. Onder invloed van deze stromingen gingen de schilderijen
Nadere informatieEducatieve programma s Voortgezet onderwijs 2015-2016
Educatieve programma s Voortgezet onderwijs 2015-2016 1 Beste docent, Kom met je klas naar het Joods Cultureel Kwartier. Maak kennis met het joodse leven, de geschiedenis en de traditie in het Joods Historisch
Nadere informatieDe kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan gebeuren vooraan in de klas. Iedereen moet dat goed kunnen zien.
Foto s uitbeelden 1 Doel: de leerlingen kunnen een eenvoudige handeling uitbeelden in houding en mimiek Benodigdheden: een fototoestel De kinderen zitten in een hoefijzeropstelling, omdat er iets gaan
Nadere informatieabstract expressionisme America CoBrA Denemarken België - Nederland
abstract expressionisme America 1946 1960 1948 CoBrA Denemarken België - Nederland abstract expressionisme Amerikaanse moderne schilderstroming binnen de abstracte kunst van de 20e eeuw. De stroming domineerde
Nadere informatieWat heb je nodig? Fotocamera, pen, papier, KIJKWIJZER galerie/ atelier, SPIEKBRIEF: telefoneren, afspraak maken en vragen maken.
BEELDENDE KUNST Bezoek aan galerie of atelier Max. 2 personen Wat heb je nodig? Fotocamera, pen, papier, KIJKWIJZER galerie/ atelier, SPIEKBRIEF: telefoneren, afspraak maken en vragen maken. Wat ga je
Nadere informatieLESBRIEF. De Kartonbewoners
LESBRIEF De Kartonbewoners 1 Inleiding Op het epitaaf van het grafmonument van de negentiende- eeuwse spiritist Allan Kardec op Père Lachaise in Parijs staat:«naître, mourir, renaître encore et progresser
Nadere informatieEen werkboek met creatieve ideeën om met kinderen originele portretten en zelfportretten te maken. Voor kinderen van 6 12 jaar
Ursula Gareis CREATIEF WERKEN MET PORTRET EN ZELFPORTRET Een werkboek met creatieve ideeën om met kinderen originele portretten en zelfportretten te maken Voor kinderen van 6 12 jaar Elke pagina van dit
Nadere informatieMet je klas naar singer laren
Met je klas naar singer laren Wat is Singer laren? Museum Villa De wilde zwanen Theater Beeldentuin Waarom heet het singer laren? Vroeger woonde het echtpaar Anna en William Singer hier. Zij kwamen meer
Nadere informatieWerkblad Auteursrecht van beeldend kunstenaars
Werkblad Auteursrecht van beeldend kunstenaars Auteursrecht en beeldende kunst Heb je wel eens gehad dat je in een museum liep en dacht hé dat had ik zelf ook wel kunnen maken? Denk bijvoorbeeld aan een
Nadere informatieLesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Persoonlijk leerdoel: Vak-vormgevingsgebied: Speelwerkthema / onderwerp: Lesdoelen: 1. De
Nadere informatieMeetkunst. Les 2 Van kunst naar ruimte. Weergeven op schaal en in perspectief
Meetkunst Les 2 Van kunst naar ruimte Weergeven op schaal en in perspectief Kunst laat vaak een interpretatie van de werkelijkheid om ons heen zien. Soms lijkt een schilderij heel echt ; sommige kunstenaars
Nadere informatie3. Kehinde Wiley, het Louvre 2.0
3. Kehinde Wiley, het Louvre 2.0 Door: Lieke Hammink Niveau: bovenbouw havo/vwo Vak: ckv Deze les laat je kijken naar werk van Kehinde Wiley. Uiteraard is er aandacht voor de thematiek waar Wiley zich
Nadere informatiekunstlessen voor het primair onderwijs
2013 2015 kunstlessen voor het primair onderwijs kunst gaat over nu over jou en over mij In kunst kan en mag bijna alles. Je kunt het zo gek niet bedenken of je kunt het maken. Met kunst kun je dromen
Nadere informatieIK ZIE, IK ZIE... BENNER
IK ZIE, IK ZIE... BENNER onderwijsprogramma primair onderwijs groep 5 t/m 8 INLEIDING Gerrit Benner vond de gewone wereld lang niet altijd even leuk, dus die schilderde hij ook niet. Maar achter die gewone
Nadere informatie1907-1914. Bram Vrielink Jim Bloemen 2de
Bram Vrielink Jim Bloemen 2de 1907-1914 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 2 INLEIDING... 3 HET KUBISME... 4 KUNSTENAARS KUBISME... 5 L AFICIONADO... 6 PORTRAIT OF PABLO PICASSO... 7 SIMULTANEOUS WINDOWS ON
Nadere informatieMUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6
MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 Inleiding De museumles is onderdeel van een lessenreeks met receptieve, reflectieve en actieve onderdelen: - 2 voorbereidende lessen op school door eigen leerkracht
Nadere informatieReader/begrippenlijst periode 4 toetsweek :
Roncalli mavo Tekenen/Kunstgeschiedenis. Klas 3 Reader/begrippenlijst periode 4 toetsweek : Hoe moet je leren??? De begrippen zijn bij deze toets gekoppeld aan de kunststromingen van de kunstpromotie.
Nadere informatieNationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld
Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal
Nadere informatieKUNST INSPIREERT! Foto: Peter Cox. workshops voor bedrijven
KUNST INSPIREERT! Foto: Peter Cox workshops voor bedrijven KUNST ALS INSPIRATIE VOOR UW ORGANISATIE Moderne en hedendaagse kunst kan een bron van inspiratie zijn om samenwerking in uw organisatie te stimuleren.
Nadere informatieGrenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub
Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks
Nadere informatieHandleiding. Pagina 1 van 9
Begeleiding De website is opgebouwd uit stappen. De stappen op de website volgen elkaar logisch op en alle opdrachten staan duidelijk op de website beschreven. De informatie op de website is voor iedere
Nadere informatieWie ben jij? Ik ben... Introductie. HAVO/VWO bovenbouw
HAVO/VWO bovenbouw Introductie Wie jij bent is niet in één zin te beantwoorden. Of je man of vrouw bent. Uit welk land je komt. Wanneer je geboren bent. Welke dingen (muziek, kleding, sport etc.) je leuk
Nadere informatieZOEKEN NAAR DE VOLMAAKTE VORM NIVEAU ++
NIVEAU ++ /5 Deze leskaart gaat over het zoeken naar de volmaakte vorm. Dat klinkt misschien wat verheven, maar je zult ontdekken dat deze zoektocht in de kunstgeschiedenis erg belangrijk is geweest. Piet
Nadere informatieHet Amsterdam Museum gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen.
2 INTRODUCTIE Het programma is gemaakt door het. Het gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen. Een schilderij is gemaakt door een schilder. In het museum zijn ook voorwerpen te zien. Het
Nadere informatieMeetkunst Les 4 Spelen met perspectief
Meetkunst Les 4 Spelen met perspectief Vervreemding door optische illusies Niet alle kunstenaars houden zich aan de regels van perspectief, standpunt, onderlinge verhoudingen etc. Zij overtreden moedwillig
Nadere informatieVOLLEDIGE INSTRUCTIES LEESVAARDIGHEID
VOLLEDIGE INSTRUCTIES LEESVAARDIGHEID Maak een mindmap of schema van een tekst ga je dan doen? Naar aanleiding van een titel, ondertitel, plaatjes en of de bron van de tekst ga je eerst individueel (en
Nadere informatieBijlage CULTUURTRAJECT MEESTERVERVALSERS. TIPS & TRUCS TER Voorbereiding
Bijlage CULTUURTRAJECT MEESTERVERVALSERS TIPS & TRUCS TER Voorbereiding 2017-2018 skvr.nl/onderwijs inhoud 1. Tips & Trucs Ter voorbereiding VAN HET Project 3 1.1 Kennismaken met de collectie van Boijmans
Nadere informatieONVERGETELIJK Kunst bespreken met mensen met dementie en hun dierbaren
ONVERGETELIJK Kunst bespreken met mensen met dementie en hun dierbaren 2013: ONVERGETELIJK STEDELIJK & ONVERGETELIJK VAN ABBE Doel: een ontspannen, sociale en inspirerende museumactiviteit organiseren
Nadere informatieLOCATIES TE HUUR AMSTERDAM
Stedelijk Museum LOCATIES TE HUUR Dan Flavin, untitled (to Piet Mondrian through his preferred colors, red, yellow and blue) en untitled (to Piet Mondrian who lacked green) 2, 1986. 2013 Stephen Flavin/Artists
Nadere informatieWerkboek voor de leerling
Werkboek voor de leerling Kunst met engagement 2115 Niveau: 5HAVO, tweede fase Examenopdracht: Praktijkopdracht wat met theorie is verbonden ( Oude Stijl ) Activiteiten: Zowel buiten als binnenschools
Nadere informatieMens in actie. Zo groot ben jij!
Handvaardigheid klas 2H/V februari 2015 Mens in actie Op de foto hiernaast is een bronzen beeld van een schaatser te zien, aangebracht aan de muur van het stadhuis van Haastrecht. Het beeld is gemaakt
Nadere informatieMeetkunst. Les 1 Ruimte vangen in de klas
Meetkunst Les 1 Ruimte vangen in de klas We bevinden ons altijd in een bepaalde ruimte maar zijn ons er zelden van bewust. Kunstenaars maken bewust gebruik van ruimte en zetten deze naar hun hand. Ook
Nadere informatieONLINE LESSUGGESTIE PHILIPPE VAN SNICK
ONLINE LESSUGGESTIE PHILIPPE VAN SNICK Informatie over de kunstenaar De Belgische kunstenaar Philippe Van Snick (geb. 1946) onderzoekt met minimale middelen de ruimtelijke mogelijkheden van schilderkunst.
Nadere informatieKunst voor groep 3 en 4 Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 3 en 4. Met de informatie en lessuggesties kunt u in de klas aan de slag
Kunst voor groep 3 en 4 Dit materiaal is bestemd voor leerkrachten van groep 3 en 4. Met de informatie en lessuggesties kunt u in de klas aan de slag met beeldende kunst. Het kijken naar en praten over
Nadere informatie1. Wanneer is een foto kunst? 2. Moet een kunstenaar alles zelf maken? 3. Kun je alle kunstwerken bewaren? 4. Wanneer wordt een gebruiksvoorwerp
1. Wanneer is een foto kunst? 2. Moet een kunstenaar alles zelf maken? 3. Kun je alle kunstwerken bewaren? 4. Wanneer wordt een gebruiksvoorwerp kunst? ARTclips gebruiken in de les? De ARTclips zijn korte
Nadere informatieExpressionisme. Vanaf 1900
Expressionisme Vanaf 1900 Vincent van Gogh, Olijfbomen in berglandschap. Vincent van Gogh, De sterrennacht. Die Brucke Dresden, 1905 Neue Kunstlervereinigung Munchen, 1909 Der Blauwe Reiter Munchen, 1912
Nadere informatieInleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5
Musa Inhoud Inleiding op het lespakket. Blz. 3 Het verhaal van Musa Blz. 4 Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Het koffertje ontdekken. Blz. 6 en 7 Inhoud koffertje. Blz. 8 en 9 2 Inleiding
Nadere informatieExcursieboekje Handvaardigheid Vmbo 4 (Groningen en Winsum), Havo 4 en 5. Coda Paper-Art & Museum de Fundatie
Excursieboekje Handvaardigheid Vmbo 4 (Groningen en Winsum), Havo 4 en 5. Coda Paper-Art & Museum de Fundatie 20 september 2013 Excursieboekje Coda Paper-Art & Museum de Fundatie In dit boekje vind je
Nadere informatieVerslag CKV museum Rijksmuseum
Verslag CKV museum Rijksmuseum Verslag door D. 1044 woorden 20 juni 2016 3,9 13 keer beoordeeld Vak CKV Informatie Museumstraat 1, 1071 XX Amsterdam Het Rijksmuseum is een heel belangrijk museum voor Nederland.
Nadere informatie1. Hoe worden kunstenaars beroemd? 2. Kunnen kunstenaars van kunst leven? 3. Waarom is kunst zo duur? 4. Kan een video kunst zijn?
1. Hoe worden kunstenaars beroemd? 2. Kunnen kunstenaars van kunst leven? 3. Waarom is kunst zo duur? 4. Kan een video kunst zijn? 1 ARTclips gebruiken in de les? 2 De ARTclips zijn korte video s over
Nadere informatieBronnenbank Onderwijstheorie Tessa van Helden. Inhoudsopgave Pagina. Bron 1 Design Marcel Wanders. 2. Bron 2 ADHD in de klas. 2
Bronnenbank Onderwijstheorie Tessa van Helden Inhoudsopgave Pagina Bron 1 Design Marcel Wanders. 2 Bron 2 ADHD in de klas. 2 Bron 3 Recensie over Boijmans van Beunigen 3 Bron 4 Flip in de klas. 4 Bron
Nadere informatieLesbrief 'Vivi's fantastische pretflat'
Lesbrief 'Vivi's fantastische pretflat' Kinderen van groep 8 gaan in drie lessen een stopmotion animatie maken. Per drietal krijgen ze een opdracht. Naar aanleiding van de opdracht maken ze een kort script
Nadere informatieKUNST. voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs
l e r a r e n h a n d l e i d i n g M U U R Z O E K T KUNST voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs M U U R Z O E K T K U N S T Tentoonstelling over het creatief proces van een kunstenaar Voor groep
Nadere informatieDocentenhandleiding. Jij als onderzoeker. Groep 4 t/m 8. mei 2017
Docentenhandleiding Jij als onderzoeker Groep 4 t/m 8 1 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Jij als onderzoeker. In
Nadere informatieEducatief aanbod 2015-2016 Kasteel het Nijenhuis Basisonderwijs
Educatief aanbod 2015-2016 Kasteel het Nijenhuis Basisonderwijs Museum de Fundatie Sinds juni 2005 vormt het Paleis aan de Blijmarkt in Zwolle met Kasteel het Nijenhuis in Heino samen Museum de Fundatie.
Nadere informatieWAT ZIE IK? KLEUR WAT ZIE IK? KLEUR KIJKEN WETEN VOELEN MAKEN KIJKEN, WETEN, VOELEN, MAKEN
WAT ZIE IK? KLEUR WAT ZIE IK? KLEUR Een opdracht voor groep 1,2 gericht op het leren van primaire en secundaire kleuren. In de les leren leerlingen gezamenlijk kleuren en basisvormen te herkennen en te
Nadere informatieEducatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4
bas Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4 In deze lesbrief staan een aantal ideeën die u na de voorstelling met de kinderen kunt doen. U krijgt deze lesbrief voorafgaand
Nadere informatiebeeldende vakken CSE GL en TL
Examen VMBO-GL en TL 2008 tijdvak 2 dinsdag 17 juni 9.00-11.00 uur beeldende vakken CSE GL en TL Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 34 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 64 punten
Nadere informatieSprekende Portretten
Docentenhandleiding Sprekende Portretten Sprekende Portretten Jacob Cuyp, Michiel Pompe van Slingelandt, 1649 Primair Onderwijs Groep 4 t/m 8 Inhoud Het Dordrechts Museum...p. 3 Algemene doelstelling programma..
Nadere informatiePlat- Vorm, Hoofdstuk 5, Toetsvragen
1 Jan Hinkel, Basketballer 1. Bekijk de afbeelding Basketballer van Jan Hinkel. Van de foto gaat een vervreemde werking uit. Waardoor wordt die vervreemdende sfeer opgeroepen? Noem één reden. 2. Bekijk
Nadere informatiede kinderen hier om elkaar te gebruiken als de massa mensen, ze kunnen door elkaar heen lopen en elkaar begroeten etc.).
Als je boven de stad vliegt, land je midden op een plein. Het plein is vol met mensen, je steekt het plein over en loopt dwars door de mensen heen, af en toe begroet je iemand. (help de kinderen hier om
Nadere informatiexxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
x x x x xx x xx xx x xx xxx xx xx xx xxx x xx x xxxx x EEN KNOTSGEKKE xxx x xxxx HICHAM BENOHOUD xxx xxxxx xxxx xxxxx xx Salle de Classe, série 2 KLASFOTO! xxxx xxxxxx xx xxxxx xx xxxxxx x xxxxx xx x xxxxxx
Nadere informatieDE STIJL OF TOCH JE EIGEN STIJL? NIVEAU ++
NIVEAU ++ 1/5 Deze leskaart gaat over (misschien wel) Nederlands beroemdste kunststroming: De Stijl. Initiatiefnemer was kunstenaar Theo van Doesburg. Samen met o.a. Bart van der Leck en Piet Mondriaan
Nadere informatieTiming: 50 min. Graad: 2-3. Leerplandoelen: VVKBAO:
Graad: 2-3 Timing: 50 min Leerplandoelen: VVKBAO: WO TE 6.11 Kinderen kunnen zeggen aan welke eisen een bestaande constructie en een constructie die ze zelf willen maken, moet voldoen. WO TE 6.11.1 Dat
Nadere informatieGELOVEN IN DE WERELD LESBRIEF VOORTGEZET ONDERWIJS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! GELOVEN IN DE WERELD PAG > 1
PAG > 1 GELOVEN IN DE WERELD VOORTGEZET ONDERWIJS LESBRIEF WAAR GELOOF JIJ IN? Overal in de wereld geloven mensen. Ze geloven in goden, natuurkrachten, voorouders of geloven juist dat dit allemaal niet
Nadere informatieAAMU: Insider/Outsider. The art of Gordon Bennett
W E R K M A P Art & ArguMENT is een artistiek debatproject van het AAMU, museum voor hedendaagse Aboriginal kunst en IDEA, International Debate Education Association. Een van de kenmerken van hedendaagse
Nadere informatieTuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?
Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatiehttp://www.kidzlab.nl/index2.php?option=com_content&task=vi...
Veelvlakken De perfecte vorm Plato was een grote denker in de tijd van de Oude Grieken. Hij was een van de eerste die de regelmatige veelvlakken heel bijzonder vond. Hij hield ervan omdat ze zulke mooie,
Nadere informatie