Informatievaardigheden. Oriëntatie op de informatiezoeksystemen. Mediatheek Kunsten

Transcriptie

1 Workshop Informatievaardigheden Oriëntatie op de informatiezoeksystemen Mediatheek Kunsten September

2 INHOUD 1. INLEIDING EN DOEL WORKSHOP 3 2. INFORMATIE OVER MEDIATHEEK KUNSTEN 3 3. WEBSITE FONTYS MEDIATHEEK Starten van Fontys Mediatheek Website Nieuws Zoeken Achtergrond ZOEKEN VIA DE MEDIATHEEK WEBSITE Snel zoeken in de Fontys Catalogus Snel zoeken via Fontys Felix Geavanceerd zoeken Overzicht informatiebronnen Fontys Collecties VAKSPECIFIEKE INFORMATIEBRONNEN PiCarta LexisNexis Newsportal Oxford Art Online Overige databanken ZOEKEN OP INTERNET De URL (het internetadres) Webgidsen en Startpagina s Zoekmachines Google Betrouwbaarheid NASLAGWERKEN Algemene encyclopedieën Woordenboeken Adresboeken Vakspecifieke naslagwerken LITERATUURONDERZOEK EN BRONVERMELDING Literatuuronderzoek Algemene oriëntatie Systematisch zoekplan Richtlijnen voor het opstellen van een literatuurlijst 51 2

3 1 Inleiding en doel workshop Het aanbod van informatie is tegenwoordig enorm groot. En iedereen heeft deze informatie nodig: in je beroep, voor je hobby, en natuurlijk voor je studie. Een deel van deze informatie ontvang je van je docenten; een ander deel zul je zelf op moeten zoeken. Naarmate je studie vordert, gebruik je steeds meer verschillende materialen. Het informatieaanbod zie je terug in verschillende informatiedragers. De informatiedragers die je tijdens je opleiding kunt gebruiken, zijn vaak in of via de mediatheek beschikbaar. Je kunt hierbij denken aan: - Boeken - CD-ROM s - Scripties - DVD s - Tijdschriften - Computerprogramma s - Video s - Internetbronnen - Databanken Niet alleen de mediatheek van de Kunsten staat tot je beschikking, maar je kunt ook gebruik maken van de mediatheken van alle andere Fontys-vestigingen. Doel workshop: Om goed gebruik te maken van de beschikbare bronnen moet je ze natuurlijk wel weten te vinden. Via deze workshop word je wegwijs gemaakt in de diverse informatiebronnen die je kunt raadplegen. Aan de hand van verschillende informatiebronnen gaan we je alle onderdelen van de mediatheek presenteren. Vervolgens ga je werken met deze bronnen door middel van opdrachten die aansluiten bij je studierichting. Alvorens de workshop te starten: Log in met je PCN en wachtwoord. 2 Informatie over Mediatheek Kunsten De collectie die aanwezig is in de mediatheek wordt up-to-date gehouden in samenwerking met de docenten van je opleiding. De collectie is afgestemd op de studierichtingen die gebruik maken van deze mediatheek. Ter plaatse kun je de informatiedragers raadplegen, bekijken, beluisteren en lenen. Hiervoor zijn studieplekken, AV- en computerwerkplekken ingericht. Alle materialen zijn voor studenten en docenten toegankelijk via de Online Publieks Catalogus (OPC). In de mediatheek kun je diverse artikelen kopen die je voor de verwerking van je informatie nodig hebt, zoals inbindmateriaal, memorysticks, sheets, cd-roms, dvd s en mini-dv cassettes. Er is ook AV-apparatuur te leen: digitale filmcamera s voor gebruik binnen de mediatheek. en een beamer. 3

4 De materialen zijn geplaatst via het SISO-systeem Het SISO-systeem rubriceert de materialen naar onderwerp. Dit systeem wordt ook door openbare bibliotheken gebruikt. Men hanteert hierbij onderstaande hoofdindeling. SISO indeling hoofdrubrieken: 000 Algemeen 100 Wijsbegeerte 200 Godsdienst Sociale wetenschappen Economie Rechtswetenschap 399 Krijgswetenschap Psychologie Opvoeding en onderwijs 500 Wiskunde Informatica - Natuurwetenschappen Geneeskunde Gezondheidszorg Lichaamsoefening en sport 620 Bord-, denk- en kansspelen enz. Handenarbeid enz. Huishoudkunde enz 630 Land- en tuinbouw Jacht en visserij Techniek Kunst; algemeen Beeldende kunst Muziek Dans Toneel - Film 800 Taal- en letterkunde Geschiedenis Land- en volkenkunde Maak opdracht 1 4

5 Plattegrond Maak nu opdracht 1 5

6 6

7 3 Website Fontys Mediatheek Fontys Mediatheek is de Internetsite van de mediatheken van Fontys Hogescholen. 3.1 Starten van Fontys Mediatheek Website Er zijn 2 mogelijkheden waarop de Mediatheek Website geopend kan worden: Opstarten via FontysPortal Vanuit de FontysPortal kan de Mediatheek Website direct worden opgestart via de optie Direct naar. Vanuit thuis moet je eerst inloggen op de FontysPortal voordat je door kunt klikken naar de Mediatheek Klik op Mediatheek. Opstarten via de rechtstreekse URL Een tweede manier om de Website op te starten is via het intikken van de URL Als je de mediatheek website op één van bovenstaande manieren hebt opgestart verschijnt het volgende scherm: De website bestaat uit drie kolommen: Nieuws, Zoeken, Achtergrond. 7

8 3.2 Nieuws In de kolom Nieuws vind je de berichten die in de Mediatheek Weblog geplaatst zijn. Een weblog, of ook wel blog, is een website die regelmatig soms meerdere keren per dag vernieuwd wordt en waarop de geboden informatie in chronologische volgorde (op datum) wordt weergegeven. Wie een weblog bezoekt, treft dan ook op de voorpagina de meest recente bijdrage(n) aan. De auteur(s) biedt in feite een logboek van informatie die hij wil delen met zijn publiek, de bezoekers van zijn weblog. Weblogs bieden hun lezers ook veelal de mogelijkheid om al dan niet anoniem reacties onder de berichten te plaatsen of een reactie via een Trackback-mechanisme achter te laten. Trackback is een systeem om vanuit weblog A een signaal te sturen naar weblog B. Op die manier weten lezers van weblog B dat er op weblog A een mogelijk interessant bericht staat. (Bron: nl.wikipedia.org) De weblog van de Fontys Mediatheken is een hogeschoolbreed project waarin een groot aantal informatiespecialisten als auteur fungeren. Docenten kunnen een gastaccount aanvragen. De informatiespecialisten vullen vanuit hun domeindeskundigheid de weblog met nieuws, interessante links en opiniestukjes. Je kunt de nieuwsberichten per cluster lezen. Klik op het cluster Kunsten Aan de linkerkant van het scherm zie je de kennisdomeinen binnen het cluster Kunsten. Om terug te gaan naar het beginscherm klik je op het tabblad Start Op de voorpagina van de mediatheekwebsite verschijnen alle nieuwe berichten. Oudere berichten zijn terug te vinden in de respectievelijke clusters of via het archief. Het archief kun je vinden onder Alles Boven aan het scherm verschijnt de optie Trefwoorden en Archief 8

9 Het volgende scherm verschijnt: De trefwoordenlijst kun je gebruiken om in het archief te zoeken. 3.3 Zoeken In de kolom Zoeken vind je de Fontys catalogus en alle digitale informatiebronnen. Hoe je hierin kunt zoeken wordt verder uitgelegd in hoofdstuk 4: Fontys Catalogus: paragraaf 4.1 Fontys Felix: paragraaf 4.2 Informatiebronnen per vakgebied: paragraaf 4.4 Fontys Collecties vind je onder Direct naar paragraaf 4.5 9

10 Via de kolom Zoeken is het mogelijk de nieuwe aanwinsten van alle Fontys Mediatheken te bekijken. Deze lijst wordt maandelijks vernieuwd. Klik op Aanwinsten. Er verschijnt een rolmenu met alle Fontys Mediatheken. In het introductiefilmpje wordt uitleg gegeven over de nieuwe federatieve zoekmachine Fontys Felix. Fontys Felix wordt uitgebreid behandeld in paragraaf 4.2. Zie Demo. Ook is het mogelijk om van thuis uit in de informatiebronnen van Fontys Felix te zoeken. Op de website verschijnt dan dit inlogscherm: Door in te loggen met je PCN en wachtwoord heb je toegang tot alle, via Fontys Felix beschikbare, bronnen. 3.4 Achtergrond In deze kolom vind je de contactgegevens en openingstijden van alle Fontys Mediatheken. Voor buitenlandse studenten wordt een korte introductie van de Mediatheken gegeven in het Engels en Duits. 10

11 Geleende materialen kun je zelf online verlengen via deze optie. Voor meer achtergrondinformatie klik op: In het scherm dat dan verschijnt, kun je informatie opvragen over deze onderwerpen: Maak nu opdracht 2 en 3 11

12 4 Zoeken via de mediatheek website In hoofdstuk 3 zijn de kolommen Nieuws en Achtergrond uitgebreid besproken. In dit hoofdstuk wordt de kolom Zoeken verder uitgelegd. Zorg dat de Mediatheek-website in beeld staat. Hier vind je de zoekopties Fontys Felix en Fontys Catalogus. 4.1 Snel zoeken in de Fontys Catalogus De catalogus geeft toegang tot de collecties van alle Fontys Mediatheken. Je kunt daarin dus op zoek naar bronnen die aanwezig zijn in één van deze mediatheken. Via deze snel-zoek-optie zoek je standaard op Alle woorden Dat betekent dat je zowel op titel(woorden) als auteur en trefwoord kunt zoeken. Voorbeeld Zoeken op titel Zoek naar de titel Hofcultuur. Vul het scherm als volgt in en klik op Zoek : Bekijk de resultaten en sluit daarna dit resultaatscherm weer af. 12

13 Voorbeeld Zoeken op auteur Zoek naar de auteur Peter Brook Typ altijd eerst de achternaam van de auteur in en, gescheiden door een komma, eventueel daarna de voornaam of voorletter. Vul het scherm als volgt in en klik op Zoek. Tip: Zoeken op auteur met een voorletter in plaats van een voornaam is alleen mogelijk via de optie geavanceerd zoeken Zie paragraaf 4.3. Bekijk het resultaat en sluit dat scherm daarna weer af. 4.2 Snel zoeken via Fontys Felix Fontys Felix is een zoekmachine die federatief ofwel in meerdere databanken gelijktijdig kan zoeken. Felix is een afkorting van Federated Library EXplorer. Federatieve zoekmachines worden ook wel metazoekmachines genoemd. Via Fontys Felix kun je met één zoekactie zoeken in: 1. bijna alle databanken waar Fontys een abonnement op heeft. 2. een aantal geselecteerde gratis databanken (Google Scholar, Google Books, Directory of Open Access Journals etc.) 3. een aantal geselecteerde websites (Google News, Flickr Images, Wikipedia etc.) 13

14 Zorg dat de Mediatheek-website in beeld staat. Onder Fontys Felix zie je een zoekveld en een keuzevakje. Net als in de Fontys Catalogus zoek je standaard op Alle woorden. Ook hier kun je dus op titel, auteur, trefwoord etc. zoeken. Klik op het pijltje naast het keuzevakje Algemene Bronnen en kies hier een cluster of een bron. De volgende keuzemogelijkheden verschijnen: Voorbeeld Vul het scherm als volgt in: Kies voor het cluster Kunsten en klik op Zoek. LET OP: - het gelijktijdig doorzoeken van een aantal databanken kan enige tijd duren. - Alleen Engelse woorden worden herkend. Negeer de mededeling die achter did you mean staat. TIP - Kies altijd een cluster. Het volgende resultaatscherm verschijnt: 14

15 Meer uitleg over dit resultaatscherm volgt in paragraaf Om terug te gaan naar het beginscherm klik je bovenaan de pagina op Fontys Mediatheek. Maak nu opdracht Geavanceerd zoeken In voorgaande paragrafen heb je kunnen zien hoe je via de Fontys Catalogus en Fontys Felix snel naar informatie kunt zoeken. Uiteraard is er ook een geavanceerde zoekmachine beschikbaar. Deze wordt toegankelijk via de button Zoeken boven in de oranje kolom. Zorg dat de Mediatheek-website in beeld staat. Klik op de button Zoeken en bekijk het resultaat: 15

16 Deze zoekpagina bestaat uit drie hoofdonderdelen. 1. Zoekcriteria 2. Categorie 3. Lijst met Bronnen Zoekcriteria De Zoekcriteria vind je bovenaan de zoekpagina. Eenvoudig zoeken Via Eenvoudig zoeken is het mogelijk om op één zoekterm te zoeken. Klik op het pijltje om van zoekterm te kunnen veranderen. Geavanceerd zoeken Voor een geavanceerdere manier van zoeken klik je eerst op Geavanceerd zoeken. Het volgende scherm verschijnt: In het eerste deel van deze zoekpagina kun je de zoekwoorden ingeven. Daarnaast kun je aangeven hoe je wilt zoeken: Klik op het pijltje naast de keuzemogelijkheid EN. Er verschijnen nu 3 zoekmogelijkheden: EN, OF en NIET. Dit zijn de zogenaamde booleaanse operatoren. 16

17 Booleaanse operatoren Met behulp van deze booleaanse operatoren kun je de zoekopdracht specifieker maken of het aantal resultaten acceptabeler maken. Met behulp van EN/AND wordt aangegeven dat termen tegelijkertijd moeten voorkomen. KOFFIE en BRANDEN (koffie AND branden) Zowel koffie als branden moeten voorkomen. Terwijl met NIET/NOT aangegeven kan worden dat bepaalde termen zeker niet moeten voorkomen. KOFFIE maar niet BRANDEN (koffie NOT branden) De eerste term moet voorkomen, de tweede niet. OF/OR daarentegen kan worden gebruikt wanneer het voorkomen van een van beide termen voldoende is. KOFFIE of BRANDEN (koffie OR branden) Beide termen of een van de twee moeten voorkomen. Zoeken op: alle woorden, trefwoord, titel, auteur of samenvatting Klik op het pijltje naast het keuzevak Trefwoord om de gewenste optie te kiezen. Zoeken op: jaar van uitgave Je kunt bij je zoekactie de gewenste publicatiejaren ingeven. Klik de button Jaarbereik aan en kies met de pijltjes naast Van en Tot voor de juiste periode. Voor het zoeken naar publicaties die zijn verschenen tussen 2005 en 2008 vul je het scherm als volgt in: Zoeken op: full-text artikelen Onder aan het eerste zoekscherm kun je aangeven of je zoekresultaten full-text moeten zijn Categorieën In het tweede deel van het zoekscherm zie je de eerder genoemde clusters weer terug komen. Je kunt hier kiezen of je alle beschikbare bronnen wilt doorzoeken, alleen de bronnen die binnen één of meerdere clusters (categorieën) vallen, of de Internetbronnen Lijst met bronnen De Lijst Met Bronnen is een alfabetische lijst van alle via Fontys Felix beschikbare informatiebronnen. Alleen de Fontys Catalogus is als belangrijke bron bovenaan de lijst geplaatst. 17

18 Naast de selectievakjes en de naam van de informatiebron zie je nog een paar icoontjes. De eerste icoontjes naast de bronnen geven het soort bron aan: Het tweede icoontje verwijst naar een pagina met achtergrondinformatie over de gekozen informatiebron: Klik op het informatieicoontje achter Academic Search Premier en bekijk het resultaat. Sluit daarna dat resultaatscherm weer af. Na het invullen van je zoektermen en de gewenste informatiebronnen kun je de zoekactie starten door op de Zoek-button te klikken. Om je keuze van informatiebronnen weer ongedaan te maken kun je klikken op Alles wissen Voorbeeld geavanceerd zoeken via Fontys Felix. Je zoekt naar full-text informatie over Pilates Training, verschenen tussen 2005 en 2008, in informatiebronnen binnen het cluster Kunsten. 18

19 Vul de zoekopties als volgt in: Het resultaat ziet er als volgt uit: In de rechterkolom vind je de resultaten per informatiebron. De volgorde wordt bepaald door de snelheid van reactie van de betreffende bron en kan dus per zoekactie verschillen. 19

20 Het is mogelijk om de resultaten te sorteren. Om ze alfabetisch te sorteren klik je eenmaal op Databank Om ze te rangschikken op het aantal resultaten klik je eenmaal op Hits : Ook is het mogelijk om direct naar de resultaten van een databank te gaan zonder door de hele lijst te moeten scrollen. Klik op Academic Search Premier en bekijk het resultaat. Opmerking: Na het sorteren van de resultaatlijst is deze optie niet altijd meer beschikbaar. In dat geval zul je naar de betreffende databank moeten scrollen. In het linkerdeel van pagina zie je maximaal 10 resultaten per informatiebron getoond. 20

21 Onderaan de getoonde resultaten vind je de buttons waarmee je de full-text artikelen kunt opvragen of de bibliografische gegevens kunt bekijken. Deze buttons verschillen per getoonde informatiebron. Klik op de button Bekijken onder de publicatie Mari Windsor door Bonnie Siegler. Je komt op deze manier in de originele interface van de gekozen informatiebron uit. Je ziet hier opnieuw de titel, de auteurs en andere kenmerken van het artikel. Bekijk het resultaat. Door vervolgens op PDF full text te klikken zie je het hele artikel. Via view PDF kom je rechtstreeks in het artikel terecht. Bij het zoeken naar full-text publicaties worden ook resultaten uit de Fontys Catalogus meegenomen. De gevonden resultaten zijn echter niet altijd direct full-text in te zien maar in de meeste gevallen natuurlijk wel te lenen in een van de Fontys Mediatheken. TIP: Omdat Fontys Felix in veel informatiebronnen tegelijkertijd moet kunnen zoeken zijn de zoekmogelijkheden soms minder geavanceerd als die van de originele databanken. Wanneer je merkt dat je veel goede resultaten van een bepaalde bron krijgt is het aan te raden die bron eens nader te bekijken en daar eventueel verder aangepaste zoekacties in te doen! Maak nu opdracht Overzicht Informatiebronnen Nog niet alle informatiebronnen zijn doorzoekbaar via Fontys Felix. Een compleet overzicht van alle beschikbare informatiebronnen zijn terug te vinden op de Mediatheek-website onder het kopje Overzicht Informatiebronnen. Zorg dat de Mediatheek-website in beeld staat. Klik op alles onder Informatie per vakgebied. 21

22 Je krijgt het volgende scherm te zien: Je kunt hier kiezen om een deelrubriek te raadplegen of om alle informatiebronnen te raadplegen. Onder deelrubrieken zijn de informatiebronnen ingedeeld op kennisclusters. Klik op cluster Kunsten en bekijk het resultaat. Een aantal databanken die voor jou interessant zijn, worden in hoofdstuk 5 besproken. 4.5 Fontys Collecties In de zoekkolom vind je ook de Fontys Collecties. Zorg dat de Mediatheek-website in beeld staat. Onder het kopje Direct naar kan je kiezen uit een van de Fontys Collecties. 22

23 Je ziet hier de volgende onderdelen: Fontys Publicaties: Fontys Scripties: Fontys: e-books Fontys Internetbronnen: Fontys ejournals: Aanwinsten: Verzameling publicaties van Fontys Medewerkers. Groeiende databank waarin afstudeerverslagen digitaal beschikbaar worden gemaakt. Collectie van ca. 500 digitale boeken. Verzameling websites die is samengesteld door domeindeskundige informatiespecialisten van alle Fontys Mediatheken. Overzicht van alle, veelal full-text, beschikbare digitale tijdschriftabonnementen De meest recente aanwinsten van de Fontys Mediatheken, gegroepeerd per cluster Fontys ejournals Klik onder het kopje Direct naar op ejournals. Het volgende scherm verschijnt: In dit beginscherm vind je alle digitale tijdschriften alfabetisch gerangschikt. 23

24 In dit voorbeeld zoeken we naar de titel Art Journal In het zoekveld kun je de titel van het tijdschrift invullen: Het volgende resultaat verschijnt: Je vindt nu dus alle tijdschriften die de woorden Art Journal in de titel hebben. Om een exacte titel te vinden ga je naar Uitgebreid zoeken. Het volgende scherm verschijnt: Vul het scherm nu als volgt in: Klik op zoeken en bekijk het resultaat. 24

25 Binnen Fontys ejournals is het ook mogelijk te zoeken op bijvoorbeeld collectie of onderwerp. Klik daarvoor op het tabblad Onderwerpen : Klik vervolgens op het pijljte naast Selecteer een onderwerp. Het volgende scherm verschijnt: Klik op een van deze onderwerpscategorieën en bekijk het resultaat. 25

26 5 Vakspecifieke Informatiebronnen In het vorige hoofdstuk heb je gezien dat Fontys toegang heeft tot een groot aantal vakspecifieke databanken. In dit hoofdstuk gaan we dieper in op enkele databanken die voor jouw studierichting relevant zijn Picarta PiCarta is een dienst van Pica Online Information Services. Een groot aantal bibliotheken (universiteiten, hogescholen en openbare bibliotheken) binnen Nederland zijn hierbij aangesloten. Zoals je m.b.v. de Fontyscatalogus de collecties binnen Fontys kunt doorzoeken, kun je met PiCarta in collecties zoeken van alle aangesloten bibliotheken. Het betreft hier kwalitatief hoogwaardige informatie, die naar wens voor je aangevraagd wordt. Iedere bibliotheek bepaalt zelf welke bestanden op die manier doorzocht kunnen worden. Binnen de Fontys-mediatheken kun je simultaan zoeken in de bestanden NCC en Online Contents. NCC-Nederlandse Centrale Catalogus Bibliografische gegevens en vindplaatsen van circa 14 miljoen boeken en andere informatiedragers en van bijna tijdschriften in meer dan 400 bibliotheken. Online Contents Inhoudsopgaven van bijna tijdschriften op alle wetenschapsgebieden. Dit bestand bevat naast wetenschappelijke tijdschriften ook veel algemene, populair-wetenschappelijke en populaire tijdschriften. Je kunt in dit bestand naar tijdschriftartikelen zoeken maar vindt er geen fulltext informatie. Bij de artikelen wordt de vindplaats van het tijdschrift genoemd. De gevonden artikelen zijn bij de Mediatheek, via het InterBibliothecair Leenverkeer, aan te vragen Starten van Picarta Zorg dat de Mediatheekwebsite in beeld staat. Kies onder informatiebronnen per vakgebied voor het clusten Kunsten. Klik op Picarta Kies bij toegang voor optie 1 via leverancier 26

27 5.1.2 Zoeken in Picarta In de zoekbalk kun je een zoekvraag samenstellen door een of meer zoektermen in te tikken en op zoeken te klikken. De zoekvraag wordt nu uitgevoerd. Na voltooiing van de zoekvraag, worden de zoekresultaten op het scherm getoond. De standaard zoekoperator bij het zoeken met meerdere zoektermen is OF. Gebruik bij voorkeur zoekoperator EN. Na het opgeven van een zoekvraag in de standaard zoekbalk kun je tijdens het zoeken ook gebruik maken van het geavanceerde zoekscherm. Klik op geavanceerd: Het volgende scherm verschijnt: Dit scherm bestaat uit 3 onderdelen: Algemeen deel: In dit deel kun je een aantal zoekargumenten opgeven door deze in de zoekvelden in te vullen. De velden kunnen worden gecombineerd. Daarnaast kun je aangeven of de resultaten op relevantie of op jaar van uitgave moeten worden gesorteerd. Je kunt aangeven wanneer de publicatie moet zijn verschenen en eventueel ook in welke taal. Materiaalselectie: Je kunt aangeven op welke materiaalsoort je wilt zoeken. 27

28 Database-selectie: Je kunt aangeven in welke databases je wilt zoeken Voorbeeld zoeken in PiCarta op materiaalsoort Zorg dat je het geavanceerde zoekscherm voor je hebt. Klik op geavanceerd. Vul het zoekformulier als volgt in: Titelwoorden: China, Alle woorden: Kunst, Sorteer op jaar van publicatie. Klik bij materiaalselectie op niets : Vink nu als volgt aan: 28

29 Klik op de knop: zoeken en bekijk het resultaat Voorbeeld zoeken naar tijdschriftartikelen in de Online Contents Klik op geavanceerd. Om het zoekformulier leeg te maken klik op: Vul het zoekformulier als volgt in: Klik op de knop: zoeken. 29

30 Bekijk het resultaat door op de titel te klikken: Hier kun je zien in welk tijdschrift het artikel verschenen is. Andere bibliotheken die het tijdschrift in de collectie hebben vind je onder het tabblad beschikbaarheid. Bekijk het resultaat: Maak nu opdracht 6 en 7 30

31 5.2 LexisNexis-Newsportal Via deze newsportal hebben studenten en medewerkers van Fontys toegang tot de dagelijks geactualiseerde digitale archieven van zes Nederlandse dagbladen. Er kan online gezocht worden in de archieven van het Algemeen Dagblad, Volkskrant, NRC Handelsblad, Parool en Trouw, Het Financieele Dagblad Starten van de LexisNexis-Newsportal Zorg dat de Mediatheek-website in beeld staat. Kies onder Informatiebronnen per vakgebied voor het cluster Kunsten. Klik op LexisNexis Newsportal Kies dan voor: Klik (indien gevraagd) op: ik ga akkoord. Het volgende scherm verschijnt: 31

32 5.2.2 Zoeken in LexisNexis-Newsportal Om een artikel te vinden vul je het woord of woorden in waarop je wilt zoeken, selecteer je de periode waarin je wilt zoeken en klik je op zoeken. In de artikelen die dan verschijnen, komt het door jou ingevoerde woord voor. Zoektermen Hier kan worden gezocht op een zoekwoord of op een combinatie van zoekwoorden. Datum Hier kun je aangeven binnen welke periode je wilt zoeken. Nieuwsbronnen Hier kan een keus gemaakt worden in welk dagblad je wilt zoeken. Voorbeeld Zoeken in LexisNexis-Newsportal Je zoekt een artikel uit Trouw met de titel: Een huiskamer vol kleinkunst dat op 8 september 2007 verschenen is. Vul de zoeksleutels als volgt in: Klik op de knop: Zoeken Bekijk het resultaat. Maak nu opdracht 8 32

33 5.3 Oxford Art Online. Oxford Art Online verleent toegang tot de volledige teksten van de naslagwerken The Dictionary of Art, (ed. Jane Turner) en The Oxford Companion to Western Art, (ed. Hugh Brigstocke). De database biedt doorlopend nieuwe artikelen en aanvullingen, meer dan 1500 afbeeldingen van kunst en geavanceerde zoekmogelijkheden Starten van Oxford Art Online/Oxford Music Online Zorg dat de Mediatheekwebsite in beeld staat en klik op cluster Kunsten onder Informatiebronnen per vakgebied. Kies Oxford Art Online of Oxford Music Online en vervolgens voor on campus. N.B.: Het gebruik van deze twee informatiebronnen is identiek. Het volgende scherm verschijnt bij Oxford Art Online: Ga naar: Search for images only en zoek naar afbeeldingen van de kunstenaar Francis Bacon 33

34 Bekijk het werk Three studies for head of George Dyer door op de titel te klikken. Maak nu opdracht nummer Overige databanken: HBO Kennisbank Ieder jaar produceren studenten, docenten en lectoren van de hogescholen in Nederland duizenden scripties, onderzoeken, afstudeerverslagen, papers en artikelen. Het kapitaal aan kennis dat hierin opgeslagen is, wordt in de HBO Kennisbank digitaal beschikbaar gesteld aan geïnteresseerden van over de hele wereld. De HBO Kennisbank maakt de producten van de hogescholen eenvoudig te vinden en gemakkelijk toegankelijk. Tot medio 2007 werden vooral scripties opgenomen van zeven hogescholen. Inmiddels zijn meerdere hogescholen aangesloten, en ook zijn naast afstudeerverslagen ook publicaties van medewerkers en leermiddelen te vinden in de HBO Kennisbank. NARCIS Omschrijving: NARCIS biedt toegang tot wetenschappelijke informatie waaronder full text publicaties afkomstig van alle Nederlandse universiteiten, KNAW, NWO en een aantal wetenschappelijke instellingen, en beschrijvingen van onderzoeksprojecten, onderzoekers en onderzoeksinstituten. Daarnaast wordt wetenschappelijk nieuws afkomstig van onder andere Intermediair Nieuws, Science Guide en diverse universiteiten gepresenteerd. NARCIS wordt door de KNAW ontwikkeld om de zichtbaarheid en vindbaarheid van Nederlands wetenschappelijk onderzoek te vergroten. DAREnet is geïntegreerd in NARCIS, net als informatie uit de Nederlandse Onderzoek Databank (NOD). TFC Tweeënzestig titels uit de TFC (Trainings Facilities Center) collectie (met onder andere John Cleese) zijn online beschikbaar voor alle studenten en medewerkers van Fontys Hogescholen. De onderwerpen die de online trainings video's belichten zijn o.a.: communicatie, feedback, gesprekstechnieken, management, motivatie, presenteren, teamwork, vergaderen en verkooptechnieken. 34

35 WorldCat WorldCat is 's werelds grootste netwerk van bibliotheekmaterialen en -diensten. De collectie bevat meer dan 1 miljard items in meer dan bibliotheken over de hele wereld, inclusief Fontys Hogescholen en vele andere Nederlandse bibliotheken. Om een zoekactie te starten ga naar cluster Kunsten onder Informatiebronnen per vakgebied Kies WorldCat (originele interface) Vervolgens uitgebreid zoeken Het volgende scherm verschijnt: Je kunt in dit scherm op bijvoorbeeld op auteur, trefwoord of ISBN zoeken. Je zoekresultaten kun je o.a. beperken met materiaalsoort, publicatiedatum of taal. 35

36 6 Zoeken op Internet Er is op Internet een schat aan informatie te vinden. De kunst is alleen om op een zo efficiënt mogelijke manier een betrouwbaar antwoord op je zoekvraag te krijgen. Om te kunnen zoeken op het World Wide Web, maak je gebruik van o.a. zoekmachines, startpagina s, weblogs en links (URL). 6.1 De URL (Het internetadres) De makkelijkste manier om direct naar een website te gaan is natuurlijk het intypen van de URL (Uniform Resource Locator. Om de website van Chassé te vinden begin je met het intypen van In o.a. Internet Explorer is het zelfs al niet meer nodig om de volledige URL in te typen, het woordje Chassé intypen in de adresbalk volstaat al. Wanneer gebruiken: Als je verwacht dat de naam van een bedrijf of instelling in de URL voorkomt. Voorbeeld zoeken op bedrijfsnaam: Start Internet Explorer op en tik in het zoekscherm Chassé. Klik op zoeken en bekijk het resultaat. 6.2 Webgidsen en Startpagina s Een webgids wordt samengesteld door een redactie of een team van beheerders. Zij bekijken aangemelde webpagina s en brengen deze onder in categorieën. Startpagina s zijn commerciëler van opzet en daardoor minder betrouwbaar. Wel zijn ze beiden opgebouwd via een boomstructuur. Dat wil zeggen van Algemeen naar Specifiek. Door steeds keuzes te maken op pagina's van rubrieken en subrubrieken kom je uiteindelijk bij een aantal links uit die betrekking hebben op het onderwerp dat je interesseert. Bekende voorbeelden zijn Startpagina.nl, Startkabel.nl, Yahoo.com, Dmoz.nl. 36

37 Wanneer gebruiken: Als je je wilt oriënteren op een onderwerp. Als je op zoek bent naar documenten over een niet al te specifiek onderwerp. Als je een specialistische vraag hebt, maar je weet (nog) niet welke zoektermen je moet gebruiken. Voorbeeld zoeken via Startpagina: Start internet Explorer op en tik in het zoekscherm: Klik boven in de balk Categorieën aan: Klik op het onderwerp HBO in de rubriek Onderwijs en bekijk het resultaat. 6.3 Zoekmachines Er bestaan talloze zoekmachines die voor jou het Web afspeuren. Zogenaamde spiders vinden en lezen (nieuwe) internetpagina s en stoppen deze in een database. Spiders volgen daarbij ook de links die op een pagina voorkomen. Zo blijven ze voortdurend bezig. De meeste zoekmachines werken met een rankingsysteem; belangrijke sites komen dan bovenaan de zoekresultaten te staan. Hoewel er enkele algemene voorwaarden bestaan, gaat iedere zoekmachine anders om met het bepalen van de belangrijkheid van een website. Zoekmachines moeten op een heel andere manier worden bediend dan directories. Je zult de zoekmachine opdrachten moeten geven om duidelijk te maken wat je wilt. Daarbij zul je je moeten aanpassen aan de taal (zoektermen) die de zoekmachine verstaat. In dit hoofdstuk wordt onder paragraaf Google enkele relevante zoektermen besproken. Wanneer gebruiken: Als je zeer gerichte en gedetailleerde informatie zoekt, waarover vermoedelijk niet zo heel veel relevante documenten te vinden zullen zijn, en je weet welke zoektermen je moet gebruiken om die informatie met een zoekmachine te vinden. Als je snel iets op moet zoeken. 37

38 6.3.1 Springplankzoekmachines (multiple search engines) Springplankzoekmachines of multiple search engines bieden een simpele toegang tot een uitgelezen pakket van zoekmachines, waaruit je zelf kunt kiezen. Ze bieden één zoekregel waarin je maar één keer een vraag hoeft in te typen die vervolgens met eventuele aanpassingen door meer zoekmachines wordt uitgevoerd. Het grote voordeel hierbij is dat je door gebruik te maken van meerdere zoekmachines, een groter gedeelte van het Web kunt doorzoeken. Voorbeelden van dit soort zoekmachines zijn Fagan Finder, Proteus Internet Search en TurboScout. Wanneer gebruiken: voor simpele vragen, waarop je snel antwoord wilt hebben. Ook voor vragen die in één zoekmachine heel weinig treffers opleveren, zijn ze goed te gebruiken. Voorbeeld zoeken via Turboscout: Start Internet Explorer op en tik in het zoekscherm Tik in het zoekscherm weersverwachting Nederland en klik op Search Door bovenaan het resultatenvenster op de zoekmachines te klikken kun je de resultaten met elkaar vergelijken Speciale zoekmachines Speciale zoekmachines beperken zich tot het doorzoeken van een bepaald, specifiek deel van het Web. Zo zijn er speciale zoekmachines die zich beperken met het doorzoeken van: een bepaald geografisch domein (Nederland, Duitsland, Spanje) (bijv. Vindex.nl en Ilse.nl)) vakgebied zoals bijv. filosofie, internationale betrekkingen. chemie (bijv. ChemFinder) een onderwerp (bijv. celebrities) bepaalde mediatypes, bijv. beeld- en geluidsmateriaal (Google Video) of boeken (Google.nl/books) een bepaald type informatie (bijv. nieuws en blogs). een bepaalde functie (bijv. 'shopping search engines' of 'prijsvergelijkings-zoekmachines', zoekmachines die de voordeligste aanbieders bij een bepaald product zoeken). Grote mondiale zoekmachines zoals Google en Yahoo! hebben naast hun grote database van webdocumenten nog speciale databases voor deze doelen; Google bijv. heeft Google Images, Google Video (Beta), Google News en Froogle (shopping). 38

39 Wanneer gebruiken: Speciale zoekmachines kunnen om verschillende redenen de voorkeur verdienen boven de grote mondiale zoekmachines. Zo kunnen zoektermen in een beperkt, vakspecifiek domein een veel beter afgebakende betekenis hebben (de term 'vervreemding' in een juridische context betekent iets anders dan dezelfde term in een sociologische context). De kwaliteit van de gevonden documenten kan met een speciale zoekmachine een stuk beter zijn. 6.4 Google Om goed te kunnen zoeken m.b.v. een zoekmachine is het aan te raden om één zoekmachine goed te leren gebruiken. De meest bekende zoekmachine van dit moment is Google. Googlen wordt zelfs al als werkwoord gebruikt. We gaan er in dit hoofdstuk van uit dat je al enigszins bekend bent met Google. Alleen enkele specifiekere zoekmogelijkheden binnen Google die voor je studie interessant kunnen zijn, worden behandeld, zoals het zoeken m.b.v. specifieke zoektermen, geavanceerd zoeken en speciale databases en diensten Zoeken m.b.v. specifieke zoektermen Door de juiste zoektermen te gebruiken kun je je zoekresultaten beperken en/of uitbreiden. De meeste zoekmachines kennen de volgende zoektermen: zoeken met een beperking tot bepaalde velden: URL, title, link, define enz. Voorbeeld: intitle:fontys zoeken met hele zinnen of frases "Derde Wereld", "Tweede Kamer", "vitamine C" Dit zijn termen die uit meer dan een woord bestaan en een eigen betekenis hebben. Maar ook langere zinsneden of zinnen kunnen als zoekvraag opgegeven worden door ze tussen aanhalingstekens te plaatsen. Bijv. to be or not to be. zoeken met de Booleaanse operatoren AND, NOT en OR zoeken binnen een bepaald domein.edu,.gov,.nl,.be. Door een taal, een domein (.edu,.gov,.com,.nl,.de enz.), een continent of een host op te geven beperk je je zoekresultaat tot webdocumenten die in een bepaald land, continent, type organisatie. 39

40 Google's tilde (~) Als je bij Google '~anorexia' als zoekterm opgeeft, vind je ook treffers die de term 'anorexia' niet bevatten, maar wel 'eating disorders', 'bulimia' en/of 'anorexic' Geavanceerd zoeken met Google Geavanceerd zoeken binnen Google biedt allerlei opties die het zoeken preciezer maken en bruikbaardere zoekresultaten opleveren. Enkele zoektermen (zoals de booleaanse operatoren) zijn hierin verwerkt. Voorbeeld Geavanceerd zoeken met Google: Klik in het Google startscherm op geavanceerd zoeken Je zoekt naar informatie over het eigen risico in verband met ziektekosten. Vul het zoekscherm als volgt in: Bekijk het resultaat. Maak nu opdracht 10 40

41 6.4.3 Speciale databases en diensten van Google Bij het opstarten van Google worden de diensten Afbeeldingen en Nieuws direct getoond. Onder de knop meer vind je andere diensten en producten van Google. Klik op de knop meer en daarna op en nog veel meer : Het volgende scherm verschijnt: Enkele voorbeelden van speciale zoekdiensten: Zoeken naar Boeken Voor het doen van literatuuronderzoek is de optie Zoeken naar boeken interessant. Klik op: Via deze dienst kun je zoeken naar (nieuwe) publicaties van aangesloten uitgeverijen en naar boeken die in een aantal bibliotheken aanwezig zijn. In een aantal gevallen zul je alleen de titelinformatie, een samenvatting of enkele vrijgegeven bladzijdes uit het boek vinden. Alleen auteursrechtvrije titels worden full-text weergegeven. Uitgeverijen kunnen deze dienst bijv. gebruiken om boeken te promoten. 41

42 Google Scholar Via Scholar kun je zoeken in bijv. full-text (academische)scripties, wetenschappelijke publicaties en andere grijze literatuur (publicaties die niet via erkende boekhandels en/of uitgeverijen worden verspreid). Omdat Google Scholar nog in ontwikkeling is vindt je deze onder de knop Labs. Klik op Labs en het volgende scherm verschijnt: Let op: Afhankelijk van de instellingen op je computer word je ingelogd in de Engelstalige of Nederlandstalige Scholar /Google Wetenschap. Je vindt de Nederlandstalige Google Wetenschap ook rechtstreeks via de URL: 42

43 In Google Wetenschap is het mogelijk om geavanceerde zoekacties te doen. Klik op: Vul het zoekscherm dat verschijnt als volgt in: Klik op Zoeken in Scholar en bekijk het resultaat. Google Alerts Met Google Alerts (Google Meldingen) ontvang je via updates van de nieuwste zoekresultaten op Google (web, nieuws enz.) gebaseerd op de zoekopdracht of het onderwerp dat je hebt opgegeven. Klik in het beginscherm van Meer Google-producten op Meldingen : Het volgende scherm verschijnt: 43

44 Een door jou gekozen zoekopdracht wordt door Google onthouden. Je krijgt een mailtje wanneer er nieuwe websites en/of nieuwsitems zijn verschenen die voldoen aan de zoektermen. Let hierbij wel op dat je de juiste zoekopdracht formuleert. Bij heel algemene termen zul je merken dat je postbus volstroomt met berichten. Dit werkt voor je studie alleen maar vertragend. Dezelfde dienst is ook via Google Nieuws beschikbaar. Zodra je via de startpagina van Google naar nieuwsberichten hebt gezocht zie je links op de pagina een mogelijkheid voor nieuwsmeldingen. alerts worden steeds meer door zoekmachines en databanken gehanteerd. Daarnaast maken veel nieuwspagina s of weblogs gebruik van RSS-feed. RSS is heel eenvoudig gezegd een manier van tekstopmaak. Deze opmaak maakt het mogelijk om tekst van een website in te lezen in een zogenaamde RSSlezer. Als je vaak websites bezoekt waarvan de inhoud wisselt, zoals een weblog, hoef je niet steeds zelf te kijken of er iets nieuws geplaatst wordt. Via een RSS-lezer krijg je automatisch bericht of de websites van jouw keuze nieuwe berichten geplaatst hebben. Je bespaart hiermee een heleboel surf- en zoektijd. In hoofdstuk 1.2 van deze workshop wordt gesproken over de weblog van de Fontys Mediatheken. Ook daar zie je de mogelijkheid voor RSS terug. Er bestaan verschillende gratis RSS-lezers, zowel Engels- als Nederlandstalig. Deze zijn via het Internet te downloaden. De RSS-feeds komen dus niet binnen in je mailbox, je hebt een apart programma nodig om de verzamelde nieuwsitems te kunnen bekijken. Overigens is bij de meest recente versies van internetbrowsers een rss-programma veelal al ingebouwd. Voorbeelden hiervan zijn Internet Explorer 7.0 en Firefox. 44

45 6.5 Betrouwbaarheid Via het Internet wordt wereldwijd een enorme hoeveelheid informatie aangeboden. Vrijwel iedereen kan informatie publiceren zonder dat er een overkoepelende redactie is. Hoe bepaal jij nu welke informatie betrouwbaar is? Daarvoor zijn enkele criteria opgesteld. Deze kunnen gelden voor de webpagina s maar ook voor de via Internet gevonden documenten: De maker(s) - Is de auteur een deskundige binnen het vakgebied? - Heeft de auteur al meer gepubliceerd? - Wordt er een ( )adres of telefoonnummer genoemd of blijft de auteur anoniem en/of onbereikbaar? - Is de auteur in dienst van een (bekende) organisatie? - Persoonlijke pagina s zijn vaak te herkennen aan een tilde (~) in de URL, of aan de woorden member, user etc. Belangenverstrengeling / uitgangspunt - De informatie kan gekleurd zijn door de achtergrond van de auteur of de organisatie. Komt de informatie over milieuvervuiling door uitlaatgassen van een autofabrikant of bijv. van een milieuorganisatie? - Wordt de internetpagina gesponsord? - Is de informatie gebaseerd op de mening of het standpunt van slechts een persoon of een kleine groep? opbouw van de pagina - Wanneer is de pagina voor het laatst aangepast/vernieuwd? - Werken de links? - Is de informatie recent? - Is de afkomst van de informatie te achterhalen? Worden er bijv. literatuurverwijzingen gegeven? - Hoe is het taalgebruik? Een tekst vol taal- en spelfouten is doorgaans minder betrouwbaar. overige tips - Ga nooit af op één bron. Verifieer de gevonden informatie op meerdere plaatsen. - Maak gebruik van gezond verstand. Hoe betrouwbaar zal de informatie zijn die je haalt van een pagina als Snopes.com die als ondertitel Rumor has it heeft? - Via InterNIC (Public Information Regarding Internet Domain Name Registration Services) kun je nakijken wie er achter een bepaalde domeinnaam zit. - Ga op een pagina altijd op zoek naar een About Us, Help, Contact Us of iets dergelijks. - Indien een zoekmachine gebruik maakt van een ranking systeem, achterhaal dan waar die op gebaseerd is. - Peer-reviewed documenten zijn door vakgenoten bekeken en beoordeeld. Betrouwbare en vakspecifieke Internet sites kun je ook vinden in Fontys internetbronnen 45

46 7 Naslagwerken In naslagwerken vind je snel korte informatie over allerlei onderwerpen. Je kunt denken aan woordenboeken, atlassen of encyclopedieën. Verder zijn er ook allerlei vakspecifieke naslagwerken in de diverse mediatheken aanwezig. Hieronder volgt een selectie uit het aantal naslagwerken dat beschikbaar is in de Mediatheek Kunsten (waar ze geplaatst zijn, staat aangegeven achter de betreffende titel). 7.1 Algemene encyclopedieën Grote Winkler Prins (041 GROT) Amsterdam [etc.] : Elsevier Een universele, complete encyclopedie, die de gehele cultuur, de natuur- en geesteswetenschappen en de technologie behandelt. Alfabetisch ingericht, met veel literatuurverwijzingen. Nieuw cultureel woordenboek : encyclopedie van de algemene ontwikkeling (041 NIEU) Amsterdam : Anthos Gerangschikt naar een groot aantal kennisgebieden geeft dit boek in korte, heldere omschrijvingen dié begrippen, namen, feiten, gebeurtenissen en gezegden weer, die tot onze culturele bagage moeten behoren. Het is daarmee niet alleen een handzaam naslagwerk, maar ook een leesbaar compendium van de Nederlandse en internationale cultuur in brede zin. De grote Bosatlas (950.6 GROT) Groningen : Wolters-Noordhoff De bekendste Nederlandse atlas. Met ruime aandacht voor Nederland. Met een diversiteit aan kaartmateriaal. The Times atlas of the world (950.6 TIME) Londen : Times Dit is een van de meest uitgebreide algemene geografische atlassen ter wereld. De atlas geeft bij veel landen plattegronden van grote steden. Voorzien van een zeer uitgebreide index op geografische namen. 7.2 Woordenboeken Van Dale groot woordenboek der Nederlandse taal (Nederlands 831 NEDE) Utrecht : Van Dale Dit is het standaard woordenboek van de Nederlandse taal. Het geeft verder een overzicht van de spellingsregels, het gebruik van leestekens en titulatuur. Als bijlagen vinden we een lijst met gevleugelde woorden en citaten, een lijst van de antieke oudheid en een lijst met bijbelse begrippen en personen. Van Dale woordenboeken voor hedendaags taalgebruik Utrecht : Van Dale Een reeks meer omvangrijke woordenboeken, vooral ook geschikt voor vertaalwerkzaamheden. Duits-Nederlands en Nederlands-Duits (duits 831 VAN) Frans-Nederlands en Nederlands-Frans (frans 831 VAN) Engels-Nederlands en Nederlands-Engels (engels 831 VAN) Spaans-Nederlands en Nederlands-Spaans (spaans 831 VAN) Groot woordenboek van synoniemen en andere betekenisverwante woorden/p.g.j. van Sterkenburg (Nederlands STER) Utrecht [etc.] : Van Dale Een alfabetisch geordend woordenboek van synoniemen en woordvarianten. 46

47 Woordenlijst Nederlandse taal (Nederlands 842 WOOR) Den Haag [etc.] : SDU Dit boek geeft een uitgebreide woordenlijst met o.m. de vervoegingen en de meervoudsvormen. Daarnaast wordt in de inleiding een uitleg gegeven van de nieuwe spellingsregels. Het is ook bekend als Het groene boekje. Idioomwoordenboek : verklaring en herkomst van uitdrukkingen en gezegden (Nederlands 844 IDIO) Utrecht: Van Dale Lexicografie Dit idioomwoordenboek bevat naast een aantal veelgebruikte spreekwoorden ook woordgroepen die doorgaans worden aangeduid met termen als zegswijze, spreuk, gezegde, uitdrukking, frase en vergelijking. Idioom komt veel voor in onze taal, meer dan we vaak denken. Een groot aantal uitdrukkingen die wij nauwelijks als idioom ervaren, blijkt dat te zijn als we een poging doen ze (letterlijk) in een andere taal te vertalen: een hekel hebben aan iets, in de war zijn, iemand voor de gek houden, iets tot stand brengen. Natuurlijk zijn er uitzonderingen: ook in het Engels kun je iemand door dik en dun (through thick and thin) steunen en kastanjes uit het vuur halen voor iemand wordt letterlijk in het Spaans vertaald (sacarle a alguien las castaflas deljaego). Spreekwoordenboek : Nederlands, Fries, Afrikaans, Engels, Duits, Frans, Spaans, Latijn (Nederlands 845 COX) Utrecht: Van Dale Lexicografie In het Van Dale Spreekwoordenboek vind je bekende en minder bekende Nederlandstalige spreekwoorden met hun verklaring en varianten in het Fries, Afrikaans, Engels, Duits, Frans, Spaans en Latijn. Het boek bevat 2378 Nederlandse spreekwoorden gerangschikt op thema met verklaring van achtergrond en herkomst. 7.3 Adresboeken HBO-almanak ( HBO) Den Haag : Voorlichtingsdienst HBO-raad. Per hogeschool vermeldt de HBO-Almanak een groot aantal belangrijke gegevens: allerlei nuttige adressen en telefoonnummers, de samenstelling van het college van bestuur danwel de centrale directie en studentenaantallen. Ook wordt aangegeven hoe de instelling is georganiseerd. Voorts worden alle studierichtingen vermeld die de hogeschool verzorgt. Hierbij staat tevens aangegeven of er sprake is van voltijd- of deeltijdonderwijs. Ook andere zaken komen aan de orde zoals informatie over de diverse soorten waarin het hbo is onderscheiden, de toelatings- en inschrijvingsregeling in het hbo, titulatuur, studiefinanciering, overheid, parlement en buitenland (subsidiemogelijkheden en dergelijke). Fondsenboek (048 FOND) Zutphen : Walburg Pers Naslagwerk met informatie over de doelstellingen, activiteiten, aanvraagprocedures en dergelijke van bijna 600 Nederlandse vermogensfondsen. Vermogensfondsen (zoals bv. Stichting Algemene Loterij Nederland en Nederlands Astma Fonds) zijn fondsen die geld uit eigen vermogen geven bv. voor studie, culturele activiteiten, mensen in financiële nood of gehandicapten. Het 'Fondsenboek' (verschijnt jaarlijks) is maatschappelijk breed Interessant voor onder meer fondswervers van maatschappelijke en hulporganisaties, onderwijs en individuen. inzetbaar. De ontsluiting gebeurd door een drietal registers: 'rubriekindeling trefwoorden fondsenboek', 'trefwoordenregister', en 'alfabetisch register'. 47

48 7.4 Vakspecifieke naslagwerken The design encyclopedia(770.1 BYAR) Bussum: THOTH. Encyclopedie van toegepaste kunsten en industrieel ontwerp in de Westerse wereld en Japan van de laatste 135 jaar, tweede, herziene editie van de uitgave van 1994* door de auteur in samenwerking met medewerkers van het Museum of Modern Art in New York. Alle belangrijke (ook weinig bekende) ontwerpers, werkplaatsen, materialen, tijdschriften en stromingen van de periode worden zeer beknopt en doeltreffend behandeld. Dit waardevolle boek is in alle opzichten verbeterd: de zwartwitfoto's werden vervangen door 700 uitstekende kleurenfoto's; onbelangrijke lemma's verdwenen en andere, bijvoorbeeld over automobielontwerpen, werden toegevoegd; de teksten werden herschreven zodat ze iets soepeler lezen, en op veel plaatsen werd nieuwe informatie opgenomen, waardoor het nu 200 pagina's meer telt. Deze uitgave is ook aantrekkelijker vormgegeven (glad papier, prettige, overzichtelijke opmaak, compacter maar beter leesbaar lettertype) dan de vorige. Dit onmisbare naslagwerk is nu geschikt voor een breed publiek, en nog steeds zeer bruikbaar in het onderwijs (ckv havo/vwo, hbo). The Dictionary of art (700.1 DICT) New York: Grove Universele encyclopedie van de kunst uit alle tijden, inclusief architectuur, fotografie, decoratieve kunsten en de moderne kunstvormen. Elk lemma bevat verwijzingen naar relevante andere onderwerpen en een literatuuropgave. Bevat ook afbeeldingen en het is mogelijk om voor illustraties Art Resource en Bridgeman Art Library te raadplegen. The Oxford Companion to Art (700.1 OXFO) Oxford, Oxford University Press En de The Oxford Companion to the Theatre ( OXFO) Oxford, Oxford University Press 48

49 The reader s Encyclopedia of World Drama (790.1 READ) Londen, Methuen The Cambridge paperback guide to Theatre (790.1 CAMB) Cambridge; New York : Cambridge University Press en de Cambridge guide to theatre (790.1 CAMB) Cambridge, Cambridge University Press The New Grove Dictionary of Music and Musicians (780.1 NEW) New York Grove; London : MacMillan The Encyclopedia of Popular Music (780.1 ENCY) London : Macmillan [dist.] Ga naar de naslagwerken en maak opdracht 11 Na het raadplegen van een naslagwerk dient deze teruggezet te worden op de juiste plaats in de kast. 49

50 8. Literatuuronderzoek en bronvermelding Wanneer je een werkstuk, verslag of scriptie schrijft, moet jouw verhaal gebaseerd zijn op controleerbare gegevens. Zulke gegevens ontleen je aan de bestaande literatuur over het onderwerp. Daarom voeg je een literatuurlijst aan je werkstuk/opdracht toe waarin je vermeldt welke informatie je daarvoor hebt gebruikt. Behalve geschreven literatuur en internetbronnen kunnen dit ook audiovisuele middelen zijn. De literatuurlijst bevat alleen publicaties die je ook werkelijk bestudeerd en gebruikt hebt. 8.1 Literatuuronderzoek Bij een literatuuronderzoek kun je twee fasen onderscheiden: De algemene oriëntatie en het systematische zoekplan. 8.2 Algemene oriëntatie Door de algemene oriëntatie krijg je inzicht in het probleem, in de omvang van de literatuur over het betrokken onderwerp en de wijze waarop je deze literatuur kunt opsporen. In chronologische volgorde dienen hiervoor de volgende stappen te worden ondernomen: zoeken in (vak)encyclopedieën voor een eerste globale indruk; het opsporen van handboeken en monografieën, via de catalogi van bibliotheken/mediatheken; oriënterend lezen en aantekeningen maken om een indruk te krijgen van het onderwerp en de vaktermen te leren kennen; opsporen van bibliografische bronnen op het betrokken vakgebied en nagaan of deze in aanmerking komen voor een meer diepgaand literatuuronderzoek. Het betreft literatuurgidsen, speciale catalogi of databestanden; sleutelartikelen opsporen, deze bestuderen en aantekeningen maken; opsporen van de belangrijkste tijdschriften om het onderwerp te bestuderen. 8.3 Systematisch zoekplan Je begint met je literatuuronderzoek met het opstellen van een zoekplan. Het moet de volgende gegevens bevatten: trefwoorden (ook vertaald in de gewenste talen) en classificatiegegevens (bv. SISO-codes) waaronder je literatuur gaat zoeken; de titels van (vak)encyclopedieën, handboeken en monografieën die materiaal bevatten; de titels van gevonden sleutelartikelen; de bronnen, zoals catalogi in de bibliotheek, documentatiesystemen en databestanden; de bibliografieën en tijdschriften, daarbij vermeld je ook de tijdschriftjaargangen; eventuele instellingen en personen; het werkplan met een tijdschema. 50