199. Klachtrecht bij het VN-Kinderrechtencomité:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "199. Klachtrecht bij het VN-Kinderrechtencomité:"

Transcriptie

1 199. Klachtrecht bij het VN-Kinderrechtencomité: een verkenning Timo Veldman Een jaar geleden, op 14 april 2014, trad het derde Facultatief Protocol bij het Kinderrechtenverdrag (IVRK) in werking. Het Protocol voorziet in de mogelijkheid een klacht in te dienen over een kinderrechtenschending bij het VN-Kinderrechtencomité. Hiermee heeft ook het IVRK, in navolging van de andere fundamentele mensenrechtenverdragen, een eigen klachtenprocedure. Nederland heeft het Protocol (nog) niet ondertekend of geratificeerd. In dit artikel wordt verkend wat het relatief onbekende derde Protocol betekent voor de praktijk en rechtspositie van het kind. Inleiding 1 Op 20 november 2014 vierde het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) haar 25e verjaardag. Ook in Leiden, een stad waar veel aandacht wordt besteed aan kinderrechten, werd uitgebreid stilgestaan bij het jubileum. Een gebeurtenis die in Nederland minder aandacht heeft gekregen, maar evengoed als een mijlpaal voor de rechten van het kind kan worden beschouwd, betreft de inwerkingtreding van het Third Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on a communications procedure op 14 april Hiermee heeft ook het IVRK, in navolging van de andere fundamentele mensenrechtenverdragen, een eigen klachtenprocedure. Het Comité inzake de Rechten van het Kind (VN-Kinderrechtencomité) beoordeelt zowel individuele als interstatelijke klachten en kan bovendien op eigen initiatief onderzoek verrichten naar ernstige en systematische kinderrechtenschendingen. Een aanzienlijke taakuitbreiding voor het Comité, dat zich naast statenrapportages en alternatieve rapportages van NGO s en jongeren, ook over casuïstiek gaat buigen. 2 In deze bijdrage bespreek ik het verleden, heden en de toekomst van de klachtenprocedure bij het VN-Kinderrechtencomité. Het artikel schetst de achtergrond van totstandkoming en analyseert tekst en inhoud van zowel het derde Facultatief Protocol 3 als de aanvullende Rules of procedure 4. Met deze verkenning wordt beoogd inzicht 1 Met dank aan prof. mr. Ton Liefaard, UNICEF hoogleraar Kinderrechten aan de Universiteit Leiden, voor het meedenken over dit artikel. 2 Artikelen 43 t/m 45 IVRK; zie ook Blaak e.a. (2012), p UN Document A/RES/66/ UN Document CRC/C/62/3. te verschaffen in de betekenis van het in Nederland relatief onbekende derde Protocol. Achtergrond Na tien jaar onderhandelen is het IVRK op 20 november 1989 aanvaard door de Algemene Vergadering van de VN. Tijdens het lange onderhandelingsproces is een klachtenprocedure wel voorgesteld, maar wegens een gebrek aan steun niet opgenomen in het Verdrag. Volgens voormalig voorzitter van het VN-Kinderrechtencomité, Yanghee Lee, bleek de alomvattendheid van het IVRK gezien de sociaaleconomische en culturele rechten die het bevat een groot obstakel. 5 De vraag of dergelijke rechten, zoals het recht op gezondheidszorg (artikel 24 IVRK) en het recht op gebruik van sociale voorzieningen (artikel 26 IVRK) überhaupt inroepbaar zijn laat zich niet eenvoudig beantwoorden. Zeker in de jaren 80 van de vorige eeuw bestond hier bepaald geen consensus over. NGO s en (leden van) het VN-Kinderrechtencomité, waaronder Yanghee Lee, lieten het er niet bij zitten en bleven de (nood)zaak onder de aandacht brengen. Het belang van een klachtenprocedure voor de rechtspositie van het kind werd tactisch geagendeerd tijdens feestelijke jubileumjaren. Toch heeft het betrekkelijk lang geduurd voordat de voorstanders van het klachtrecht in de feestvreugde konden meedelen. Tien jaar na de inwerkingtreding van het IVRK, in 1999, was er nog onvoldoende consensus ook binnen het VN-Kinderrechtencomité over de noodzaak van een dergelijke procedure. 6 In de 21e eeuw lijkt een voorzichtige kentering zichtbaar rond 5 Lee (2010), p Lee (2010), p SDU / NUMMER 4, JUNI 2015 TIJDSCHRIFT JEUGDRECHT IN DE PRAKTIJK

2 Klachtrecht bij het VN-Kinderrechtencomité: een verkenning de internationale opvattingen over sociaaleconomische rechten. 7 Tijdens het 20-jarig jubileum in 2009 bleek de tijd dan ook rijp en werd via een resolutie van de Human Rights Council een Open-ended Working group (hierna: Werkgroep) opgericht om een mogelijke klachtenprocedure te onderzoeken. 8 In 2010 is de Werkgroep gemandateerd tot het ontwerpen van een tekst voor het derde Protocol. 9 Discussie over collectief klachtrecht Aanvankelijk omvatte de ontwerptekst zowel een individueel klachtrecht als een collectief klachtrecht. Voorzien in een collectief klachtrecht zou betekenen dat een klacht over een kinderrechtenschending voorgelegd kan worden aan het VN-Kinderrechtencomité zonder dat er daadwerkelijk een individueel kind of een groep individuele kinderen als slachtoffer betrokken wordt bij de zaak. Zowel het VN-Kinderrechtencomité als de verenigde NGO-groep toonde zich in de ontwerpfase een groot voorstander van het collectieve klachtrecht. 10 Dit bleek opnieuw tijdens de laatste Werkgroep meeting. Van groot belang achtten zij dat kinderen anoniem zouden kunnen blijven en dus niet gebruikt hoeven te worden om ernstige en systematische kinderrechtenschendingen aan de kaak te kunnen stellen. Benadrukt werd dat het collectieve klachtrecht in veel gevallen een effectievere en toegankelijkere rechtsgang is dan de individuele variant en dus noodzakelijk om de rechtspositie van kinderen daadwerkelijk te verbeteren. Bovendien zou het een efficiëntere manier van werken zijn voor het Comité. Veel staten, daarentegen, bleken huiverig voor het collectieve klachtrecht en uitten bezwaren tijdens de Werkgroep meeting. Om hen tegemoet te komen stelde de Werkgroep een opt-in mechanisme voor. Staten zouden dan zelf kunnen aangeven bij ratificatie of ze al dan niet openstaan voor collectieve klachten. Een aanzienlijk aantal staten was echter nog steeds niet tevreden en vond dat het collectieve klachtrecht ongeacht de vorm geschrapt moest worden. De voorzitter van de Werkgroep voelde zich genoodzaakt om daarin mee te gaan mee en kwam met een take it or leave it -voorstel waarin het collectieve klachtrecht geheel ontbrak. Tot onvrede van de NGO s en het VN-Kinderrechtencomité trokken de tegenstanders van het collectieve klachtrecht, waaronder Nederland, aan het langste eind. Het voorstel werd overgenomen. 11 Formele aspecten Het derde Protocol is aangenomen door de Human Rights Council op 14 juli 2011 en geadopteerd door de Algemene Vergadering van de VN op 19 december Tijdens een ceremonie in Genève op 28 februari 2012 ondertekenden 20 landen het Protocol. 13 Op 14 april 2014, drie maanden Tot onvrede van de NGO s en het VN-Kinderrechtencomité trokken de tegenstanders van het collectieve klachtrecht, waaronder Nederland, aan het langste eind. nadat Costa Rica het tiende land was dat het Protocol ratificeerde, is het in overeenstemming met artikel 19 lid 1 van het Protocol in werking getreden. 14 Stand van zaken Protocol en Nederland Ten tijde van het schrijven van dit artikel, een jaar na inwerkingtreding, is het Protocol ondertekend door 31 landen en geratificeerd door zeventien landen. 15 Onder die zeventien landen bevinden zich België en Duitsland. Het Comité heeft tot op heden nog geen klacht in behandeling genomen. 16 Of Nederland het voorbeeld van haar buurlanden zal volgen is nog maar de vraag. Hoewel de regering al in heeft toegezegd een standpunt in te nemen over ondertekening en ratificatie en zowel door het Kinderrechtencollectief 18 als de Eerste Kamer 19 is aangespoord om (zo snel mogelijk) te ratificeren, is medio 2015 nog altijd onduidelijk of dit zal gebeuren. Nederland heeft het Protocol ondertekend noch geratificeerd en evenmin haar standpunt kenbaar gemaakt. Bepalingen In deze paragraaf wordt besproken aan welke bepalingen Nederland zich bij ratificatie zoal zou verbinden. Hiertoe worden het derde Protocol (FP-3) en de aanvullende Rules of procedure (procedureregels) geraadpleegd. Algemene bepalingen In de eerste vier artikelen van het Protocol zijn de algemene bepalingen vervat. Artikel 1 FP-3 regelt de bevoegdheid 7 Zie ook Van Bueren (2011), p UN Document A/HRC/RES/10/14. 9 UN Document A/HRC/RES/13/3. 10 Zie bijv. UN Document A/HRC/WG.7/2/3, p. 4; Preliminary Joint NGO Submission, p. 2-3, OP_CRC_OEWG_Feb2011.pdf, geraadpleegd op 26 april Zie voor het verslag van de Werkgroep meeting: Complaints mechanism: summary of the third and final working group meeting, crin.org/en/library/publications/complaints-mechanism-summary-finaldrafting-meeting, geraadpleegd op 26 april UN Document A/HRC/RES/17/18; UN Document GA/ geraadpleegd op 16 april geraadpleegd op 18 april d&chapter=4&lang=en, geraadpleegd op 26 april Zie geraadpleegd op 26 april Fourth periodic State report of the Netherlands, UN Document CRC/C/ NLD/C4, par. 27; Kamerstukken II 2013/14, 33826, nr. 1, bijlage Nationaal Actieplan Mensenrechten, p Kinderrechtencollectief (2014), p Kamerstukken I 2013/14, VI, M (Motie Lid Strik c.s.). TIJDSCHRIFT JEUGDRECHT IN DE PRAKTIJK NUMMER 4, JUNI 2015 / SDU 21

3 van het VN-Kinderrechtencomité. Het moet gaan om een klacht over een (vermeende) kinderrechtenschending in een staat die het Protocol heeft geratificeerd en partij is bij het document waarin het desbetreffende recht is opgenomen. Artikel 2 FP-3 ziet op de algemene principes die het Comité in acht neemt. Het Comité laat zich leiden door het belang van het kind (vgl. artikel 3 IVRK) en hanteert De vraag dringt zich op in hoeverre een kind überhaupt een effectieve rechtstoegang heeft als zijn of haar wettelijke vertegenwoordiger geen procedure wil voeren. als uitgangspunt dat het kind recht heeft op participatie, door passend belang aan diens mening te hechten, in overeenstemming met zijn of haar leeftijd en ontwikkeling (vgl. artikel 12 IVRK). Artikel 3 FP-3 bepaalt dat de inmiddels aangenomen procedureregels kindgericht moeten zijn en waarborgen moeten bevatten die voorkomen dat een kind gemanipuleerd wordt door zijn of haar vertegenwoordiger bij het indienen van een klacht. Als dat toch het geval is, moet het mogelijk zijn de klacht te weigeren in het belang van het kind. Procedureregel 13 vult aan dat het indienen van de klacht niet mag voortvloeien uit ongehoorde drukuitoefening of sturing. Uit artikel 4 FP-3 volgt dat lidstaten indien nodig maatregelen moeten nemen om kinderen en vertegenwoordigers te beschermen tegen mensenrechtenschendingen, mishandeling en intimidatie als gevolg van het indienen van de klacht. De klachtenprocedure Artikel 5 FP-3 bepaalt dat een klacht kan worden ingediend door of namens een individueel kind dan wel een groep individuele kinderen. Het kind heeft geen volwassene nodig om een klacht in te dienen, dat geldt ook als het volgens nationaal recht (nog) niet processueel bekwaam is (proceduregel 13). Een vertegenwoordiger mag geen klacht indienen zonder toestemming van het kind of de groep kinderen namens wie hij optreedt, tenzij daar een rechtvaardiging voor bestaat. Bij gebrek aan bewijs van toestemming kan het Comité beslissen de klacht niet te behandelen (procedureregel 20). Ingevolge artikel 6 FP-3 kan het Comité in bijzondere omstandigheden een voorlopige voorziening treffen om mogelijk onherstelbare schade voor het slachtoffer te voorkomen. Artikel 7 FP-3 bestaat uit een opsomming van gronden voor niet-ontvankelijkheid. Een klacht is onder meer niet ontvankelijk indien deze anoniem is; niet schriftelijk is; of niet alle nationale rechtsmiddelen zijn uitgeput, tenzij de nationale rechtsgang onredelijk vertraagd is of geen effectieve uitkomst biedt. In procedureregel 18 lid 8 is opgenomen dat een lidstaat die betwist dat alle beschikbare en effectieve rechtsmiddelen zijn uitgeput, hierover gedetailleerde informatie moet verstrekken. Blijkens artikel 8 FP-3 zal het Comité de lidstaat in kwestie zo snel mogelijk op de hoogte stellen van de ingediende klacht, in elk geval binnen zes maanden. Artikel 9 FP-3 voorziet in de mogelijkheid minnelijk te schikken (friendly settlement). Als de betrokken partijen er samen uit komen, dan wordt de behandeling van de klacht afgesloten. Een ingediende klacht zal zo snel mogelijk in behandeling genomen worden door het Comité, zo bepaalt artikel 10 FP-3. Het Comité behandelt de klacht achter gesloten deuren. Ingeval van klachten over sociaaleconomische of culturele rechten, houdt het Comité rekening met de (financiële) middelen die de lidstaat tot zijn beschikking heeft (conform artikel 4 IVRK). Het Comité kan de betrokken partijen zowel in levenden lijve als via een videoen/of telefoonverbinding horen (procedureregel 19). Het Comité zorgt dat het horen steeds kindgericht plaatsvindt. Na het beoordelen van de klacht zal het Comité haar aanbevelingen zonder vertraging overbrengen aan de betrokken partijen (artikel 10 lid 5 FP-3). Artikel 11 FP-3 ziet op de follow up na afhandeling van de klacht. Nadat het Comité haar aanbevelingen kenbaar heeft gemaakt dienen lidstaten binnen zes maanden in een schriftelijke reactie aan te geven hoe de aanbevelingen van het Comité in acht genomen zijn en/of zullen worden. Het Comité kan eventueel om aanvullende informatie vragen. Interstatelijk klachtrecht Een lidstaat kan een klacht indienen over een kinderrechtenschending in een andere lidstaat, mits beiden gebruik hebben gemaakt van de opt-in mogelijkheid (artikel 12 FP-3). Oftewel, een lidstaat moet verklaard hebben de bevoegdheid van het Comité inzake interstatelijke klachten te erkennen. Inquiry procedure Op grond van artikel 13 FP-3 kan het Comité een inquiry (onderzoek) uitvoeren als het betrouwbare informatie heeft ontvangen over een mogelijk ernstige of systematische kinderrechtenschending in een lidstaat die deze bevoegdheid erkent. Hier geldt een opt-out mechanisme: staten moeten ten tijde van ondertekening of ratificatie verklaren de onderzoeksbevoegdheid van het Comité niet te erkennen. Het Comité zal de betrokken lidstaat uitnodigen om mee te werken en zonder vertraging informatie aan te leveren. In procedureregel 31 staat expliciet dat het Comité ingeval van betrouwbare informatie, op eigen initiatief ernstige of systematische schendingen met betrekking tot een lidstaat die de bevoegdheid erkent, mag onderzoeken. Proceduregels 38 en 39 zien op mogelijkheden voor Comitéleden om de betrokken lidstaat te bezoeken en daar betrokkenen te 22 SDU / NUMMER 4, JUNI 2015 TIJDSCHRIFT JEUGDRECHT IN DE PRAKTIJK

4 199. Klachtrecht bij het VN-Kinderrechtencomité: een verkenning horen, mits de lidstaat daarmee instemt. De afhandeling na beoordeling (artikel 13 lid 4 FP-3) en de follow up (artikel 14 FP-3) zijn vergelijkbaar met de follow up in de klachtenprocedure. Gevolgen bevindingen Comité Ten aanzien van zowel het klachtrecht als de inquiry procedure geldt dat de bevindingen van het Comité tot niet-bindende aanbevelingen leiden. Het Comité is niet bevoegd om bindende uitspraken te doen. Staten willen echter geen gezichtsverlies lijden binnen de internationale gemeenschap en blijken de evenmin bindende aanbevelingen van het Comité in het kader van rapportageprocedures in het algemeen niet zomaar naast zich neer te leggen. Zo gaf Nederland gevolg aan herhaalde aanbevelingen van het Comité om een Kinderombudsman in het leven te roepen. Betekenis van het Protocol De betekenis van het Protocol kan niet zonder meer afgeleid worden uit de hiervoor besproken bepalingen. Voor de concrete betekenis van kinderrechten is van belang hoe het Comité deze zal interpreteren. Daarnaast hangt veel af van staten. Het behoeft geen betoog dat het Protocol met 100 ratificaties een grotere rol van betekenis zal spelen dan met 25. Evenwel gaat het niet alleen om het aantal ratificaties, maar is ook de vraag of en zo ja wat de toegetreden staten daarbij verklaren, zeer relevant. Deze paragraaf bespreekt de betekenis van het Protocol aan de hand van voorgaande en andere factoren. Ruimte voor interpretatie De tekst van het Protocol en de Rules of procedure laat op onderdelen ruimte voor interpretatie. Soms zal de praktische betekenis van daarin opgenomen normen pas blijken als het Comité zich erover buigt. Hiervan geef ik een aantal, in mijn optiek, essentiële voorbeelden. Belang van het kind als niet-ontvankelijkheidsgrond Van de algemene bepalingen roept artikel 3 lid 2 FP-3 de meeste vragen op. Hoe stelt het Comité vast dat een kind gemanipuleerd wordt en het in behandeling nemen van een klacht niet in zijn of haar belang is? Impliceert dit niet te veel vrijheid voor het Comité om het belang van het kind in te vullen, met het risico dat het kind onterecht toegang wordt ontzegd tot het klachtrecht? Procedureregel 13 biedt weinig aanknopingspunten. Het stelt dat het indienen van een klacht niet het resultaat mag zijn van ongehoorde drukuitoefening of sturing door de vertegenwoordiger van het kind. Waar de grens ligt tussen gepaste en ongehoorde vormen van sturing zal vaak moeilijk vast te stellen zijn, evenals de vraag of de vergaande consequentie die daaraan verbonden wordt (wel of niet ontvankelijk) daadwerkelijk in het belang van het kind is. Enerzijds dreigt bij een algemene formulering als het belang van het kind het gevaar van een paternalistische invulling die haaks staat op het uitgangspunt van het IVRK en Protocol, anderzijds biedt een dergelijk criterium de noodzakelijke ruimte voor maatwerk. Klacht indienen zonder toestemming kind Op het eerste oog doet het merkwaardig aan: de mogelijkheid een klacht in te dienen zonder (bewezen) toestemming van het kind. Toch staan artikel 5 FP-3 en procedureregel 20 dit toe. Hoewel dit mogelijk misbruik van recht door volwassenen in de hand werkt, is een dergelijke uitzonderingsgrond noodzakelijk voor (zeer) jonge of beperkte kinderen die feitelijk niet in staat zijn om toe te stemmen. 20 Anders zou immers de onwenselijke situatie ontstaan dat schending van de rechten van deze kinderen nooit gecompenseerd kan worden, enkel vanwege hun leeftijd of beperking. Per geval zal beoordeeld moeten worden of een ingediende klacht namens een kind dat zich hierover niet uit kan spreken, in zijn of haar belang is. Een behoorlijk gecompliceerde taak. Uitputten nationale rechtsmiddelen Artikel 7 sub e FP-3 bepaalt dat indieners die niet alle beschikbare en effectieve nationale rechtsmiddelen hebben uitgeput, niet ontvankelijk zijn in hun klacht. Dit is een gebruikelijke niet-ontvankelijkheidsgrond in klachtenprocedures bij verdragen, maar behoeft evenwel nadere bespreking. Het gaat immers om kinderen, die normaliter processueel onbekwaam zijn en een vertegenwoordiger nodig hebben om in rechte op te kunnen treden. De vraag dringt zich op in hoeverre een kind überhaupt een effectieve rechtstoegang heeft als zijn of haar wettelijke vertegenwoordiger geen procedure wil voeren. 21 Hoe zit het bijvoorbeeld bij een belangenconflict tussen kind en ouders, dat het kind niet zelfstandig kan voorleggen aan de rechter? Dit Slechts één van de 48 landen, dwergstaat Monaco, heeft verklaard de eigen onderzoeksbevoegdheid van het Comité niet te erkennen. wordt wel geïnterpreteerd als een zwakte van het Protocol, omdat een kind de nationale rechtsmiddelen niet uit zou kunnen putten en dus onmogelijk een klacht kan indienen bij het Comité. 22 Echter kan ook beargumenteerd worden dat er in deze gevallen dus geen effectieve rechtsmiddelen voorhanden zijn, waardoor de rechtsgang via het Protocol juist direct openstaat. Procedureregel 18 lid 8 impliceert dat het dan aan de lidstaat is het tegendeel te bewijzen. In dit kader verdient ook de positie van de Kinderombuds- 20 Zie ook Smith (2013), p Zie hierover ook Liefaard & Doek (2015), par Smith (2013), p TIJDSCHRIFT JEUGDRECHT IN DE PRAKTIJK NUMMER 4, JUNI 2015 / SDU 23

5 man bespreking. In Nederland kunnen kinderen sinds 1 april 2011 een klacht indienen bij de Kinderombudsman, zonder daarbij een volwassene nodig te hebben. De Kinderombudsman ziet vervolgens toe op de afhandeling van klachten door (andere) instanties, maar neemt ook zelf klachten in behandeling. 23 Beide gevallen leiden echter tot adviezen en niet tot juridisch bindende oordelen. Of Of het Protocol daadwerkelijk een rol van betekenis zal spelen voor kinderen en hun rechten, hangt voor een groot deel af van de welwillendheid van staten. deze route aan te merken is als een effectief nationaal rechtsmiddel en/of een kind eerst langs de Kinderombudsman moet voordat het Protocol in beeld komt, zal de praktijk moeten uitwijzen. Rol van staten bij betekenisgeving Protocol Interstatelijk klachtrecht Artikel 12 FP-3 biedt lidstaten de mogelijkheid om te klagen over vermeende kinderrechtenschendingen in een andere lidstaat. Het ligt echter niet in de lijn der verwachting dat het interstatelijk klachtrecht een rol van betekenis zal spelen in de praktijk. Momenteel erkennen slechts vijf van de 48 staten die het Protocol ondertekend of geratificeerd hebben, waaronder overigens België en Duitsland, het interstatelijke klachtrecht. 24 Ook de geschiedenis van andere klachtenprocedures leert dat het middel niet of nauwelijks gebruikt wordt. Inquiry procedure De verwachtingen liggen anders met betrekking tot de onderzoeksprocedure op eigen initiatief van het Comité (artikelen 13 en 14 FP-3). Gezien het schrappen van het collectieve klachtrecht uit het Protocol, is de inquiry procedure van essentieel belang om toch ernstige en systematische kinderrechtenschendingen voor te kunnen leggen, zonder dat individuele kinderen gebruikt hoeven te worden in het proces. Hier geldt in tegenstelling tot het interstatelijk klachtrecht een opt-out procedure, waarbij staten dus actief moeten verklaren de bevoegdheid niet te erkennen. Terecht stelde Charlotte Phillips (2012) dan ook dat de betekenis van het Protocol mede afhankelijk is van het al dan niet erkennen van deze bevoegdheid. 25 De tussenstand, een jaar na inwerkingtreding, laat een duidelijk beeld zien. Slechts één 23 Zie artikel 11b lid 2 van de Wet Nationale Ombudsman d&chapter=4&lang=en, geraadpleegd op 26 april Phillips (2012), p. 95. van de 48 landen, dwergstaat Monaco, heeft verklaard de eigen onderzoeksbevoegdheid van het Comité niet te erkennen. 26 Hoewel de 31 staten die het Protocol alleen nog ondertekend hebben dat alsnog kunnen verklaren bij ratificatie, stemmen de verhoudingen positief. De stand van zaken laat zien dat de inquiry procedure wel eens een grote rol van betekenis zou kunnen gaan spelen. Verhouding Protocol tot andere klachtenprocedures Gesteld wordt wel dat het Protocol geen meerwaarde vertegenwoordigt ten opzichte van andere klachtenprocedures bij verdragen, die immers ook voor kinderen openstaan. 27 Dat argument gaat echter voorbij aan het gebrek aan kindgerichtheid in die andere klachtenprocedures en het ontbreken van unieke kinderrechten in dergelijke verdragen, die wel vervat zijn in het IVRK en de Facultatieve Protocollen. 28 Vermeende schending van unieke kinderrechten, van het recht op vrije tijd (artikel 31 IVRK) tot het recht om niet betrokken te worden bij een gewapend conflict (artikel 38 IVRK en het eerste Facultatief Protocol), evenals specifieke beginselen als het belang van het kind (artikel 3 IVRK), vraagt om een belangenafweging door een ervaren en deskundig orgaan. Ook procedures moeten omkleed zijn met extra, kindgerichte waarborgen, gebaseerd op de onderliggende algemene beginselen van het IVRK en de Protocollen. Zo dient naast het belang van het kind rekening gehouden te worden met het kindspecifieke recht op participatie (artikel 12 IVRK) dat om een andere benadering vraagt dan het gebruikelijke recht om gehoord te worden. Het Protocol voorziet, in tegenstelling tot andere klachtenprocedures, in die waarborgen. Implementatie van kinderrechten Mensenrechten, dus ook kinderrechten, krijgen pas concrete betekenis als ze ingeroepen kunnen worden via een individueel klachtenmechanisme. 29 Kwalitatief hoogwaardige aanbevelingen van het ervaren en deskundige Comité naar aanleiding van ingediende klachten komen begrip en implementatie van kinderrechten ten goede. Door case law te creëren heeft een succesvolle klacht niet alleen effect op nationaal niveau, maar zullen ook andere lidstaten hier rekening mee moeten houden in wet- en regelgeving, om vergelijkbare klachten te voorkomen. 30 Opmerking verdient dat het niet aannemelijk is dat het Comité een stortvloed aan klachten in behandeling zal nemen en de omvang van case law niet overschat moet worden. 31 Echter kan één klacht al een grote impact hebben d&chapter=4&lang=en, geraadpleegd op 26 april Zie hierover Lee (2010), p Van Bueren (2011), p ; Lee (2010), p Lee (2010), p. 576; OHCHR (2002), p Van Bueren (2011), p Zie ook Smith (2013), p SDU / NUMMER 4, JUNI 2015 TIJDSCHRIFT JEUGDRECHT IN DE PRAKTIJK

6 Klachtrecht bij het VN-Kinderrechtencomité: een verkenning nationaal en internationaal op begrip en implementatie van het kinderrecht dat in het geding is. Conclusie Met de inwerkingtreding van het derde Protocol is, in ieder geval op papier, een historische stap gezet voor kinderen en hun rechten. Immers heeft ook het IVRK, het meest geratificeerde verdrag ter wereld, eindelijk een eigen klachtenprocedure. Toch zijn in de onderhandelingen over de tekst van het Protocol concessies gedaan die voor sommigen moeilijk te verkroppen zijn. Met name het schrappen van het (anonieme) collectieve klachtrecht was volgens hen een gemiste kans om ernstige en systematische kinderrechtenschendingen effectief aan de kaak te kunnen stellen. Deze schendingen kunnen echter ook via de inquiry procedure aangepakt worden. Het feit dat een jaar na inwerkingtreding slechts één van de 48 staten die het Protocol ondertekend of geratificeerd hebben, de eigen onderzoeksbevoegdheid van het Comité niet erkent, stemt hoopvol. Kinderen zouden niet afhankelijk moeten zijn van volwassenen om hun recht te halen. De praktijk zal moeten uitwijzen of kinderen het Comité op eigen houtje weten te vinden. Toch is er genoeg aanleiding om nu al een meerwaarde te zien in het Protocol. Het voorziet in bepalingen en procedureregels die toegespitst zijn op de specifieke behoeften van het kind. Beoordeling door een ervaren en deskundig Comité op het gebied van kinderrechten is van essentieel belang. Met kwalitatief hoogwaardige aanbevelingen van het Comité wordt case law ontwikkeld die de implementatie van kinderrechten zowel op nationaal als internationaal niveau ten goede komt. Na deze verkenning concludeer ik dat het derde Protocol niet alleen op papier een belangrijke stap vooruit is, maar nog wel in de kinderschoenen staat. Of het daadwerkelijk een rol van betekenis zal spelen voor kinderen en hun rechten, hangt voor een groot deel af van de welwillendheid van staten. Het is dus hoog tijd dat Nederland het voorbeeld van haar buurlanden volgt en laat zien hart voor kinderrechten te hebben. Gebruikte literatuur Blaak M., Bruning M.R., Eijgenraam M., Kaandorp M. & Meuwese S. (red.) (2012). Handboek Internationaal Jeugdrecht. Leiden: Defence for Children. Kinderrechtencollectief (2014). Vierde NGO-rapportage aan het VN Kinderrechtencomité. Via geraadpleegd op 20 april Lee, Y. (2010), Communications procedure under the Convention on the Rights of the Chid: 3rd Optional Protocol, International Journal of Children s Rights no. 18 (2010), p Liefaard, T. & Doek, J.E. (2015), Kinderrechten in de rechtspraak: een internationaal perspectief, FJR 2015/20. Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights (OHCHR) (2002). Fact Sheet No. 7/ Rev.1, Complaints procedure. Via Documents/Publications/FactSheet7Rev.1en.pdf, geraadpleegd op 20 april Phillips, C. (2012), Klachtrecht bij het Comité inzake de Rechten van het Kind, FJR 2012/4. Smith, R. (2013), The Third Optional Protocol to the UN Convention on the Rights of the Child? Challenges Arising Transforming the Rhetoric into Reality, International Journal of Children s Rights no. 21 (2013), p Van Bueren, G. (2011), Multigenerational Citizenship: The Importance of Recognizing Children as National and International Citizens, Annals of the American Academy of Political and Social Science vol. 633 (2011), p Over de auteur Timo Veldman is masterstudent Jeugdrecht aan de Universiteit Leiden en werkzaam als stagiair Kinderrechten & Jeugdrecht bij Defence for Children. OPROEP De redactie van de JIP zoekt gastauteurs (bijvoorbeeld advocaten) die (eenmalig) een opiniestuk of column willen schrijven met hun visie op een actueel jeugd(straf) rechtelijk onderwerp, nieuwe of aankomende wetgeving of een bijzondere casus uit hun jeugdrechtpraktijk. Dus zoekt u een podium om uw inzichten met uw beroepsgroep en andere spelers in het jeugdrecht te delen, mail dan de redactie via jeugdrecht@sdu.nl. TIJDSCHRIFT JEUGDRECHT IN DE PRAKTIJK NUMMER 4, JUNI 2015 / SDU 25

Klachtrecht bij het Comité inzake de Rechten van het Kind

Klachtrecht bij het Comité inzake de Rechten van het Kind Dr. mr. C. Phillips 1 Klachtrecht bij het Comité inzake de Rechten van het Kind 35 1. Inleiding Op 19 december 2011 heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (hierna: VN) het Derde Facultatief

Nadere informatie

Het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind

Het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind Het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind Tessa Dopheide* 1 Inleiding Het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) is sinds twee jaar meerderjarig. Het is een volwassen verdrag, dat bovendien

Nadere informatie

VN-klachtenprocedure voor kinderrechten

VN-klachtenprocedure voor kinderrechten VN-klachtenprocedure voor kinderrechten Ontwikkelingen op internationaal en Vlaams niveau Sara Lembrechts Kenniscentrum Kinderrechten vzw (KeKi) Antwerpen 2 februari 2016 Overzicht Wat houdt de nieuwe

Nadere informatie

Facultatief protocol bij het Verdrag inzake de Rechten van het Kind inzake een mededelingsprocedure

Facultatief protocol bij het Verdrag inzake de Rechten van het Kind inzake een mededelingsprocedure Facultatief protocol bij het Verdrag inzake de Rechten van het Kind inzake een mededelingsprocedure De staten die partij zijn bij dit Protocol, Overwegende dat, overeenkomstig de in het Handvest van de

Nadere informatie

The Impact of the ECHR on Private International Law: An Analysis of Strasbourg and Selected National Case Law L.R. Kiestra

The Impact of the ECHR on Private International Law: An Analysis of Strasbourg and Selected National Case Law L.R. Kiestra The Impact of the ECHR on Private International Law: An Analysis of Strasbourg and Selected National Case Law L.R. Kiestra Samenvatting Dit onderzoek heeft als onderwerp de invloed van het Europees Verdrag

Nadere informatie

Advies over het aanvullend protocol bij het Kinderrechtenverdrag tot instelling van een klachtenprocedure

Advies over het aanvullend protocol bij het Kinderrechtenverdrag tot instelling van een klachtenprocedure datum volgnr. 25-01-2011 2010-2011/4 Advies Advies over het aanvullend protocol bij het Kinderrechtenverdrag tot instelling van een klachtenprocedure Advies aan de Vlaamse Volksvertegenwoordigers van het

Nadere informatie

POSITION PAPER IMPLEMENTATIE KLACHTENPROTOCOL

POSITION PAPER IMPLEMENTATIE KLACHTENPROTOCOL POSITION PAPER IMPLEMENTATIE KLACHTENPROTOCOL Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind 1 (hierna IVRK) was tot voor kort het enige VNmensenrechtenverdrag dat niet voorzag in een klachtenprocedure.

Nadere informatie

De Voorzitter van de Adviesraad Internationale Vraagstukken De heer Mr. F. Korthals Altes Postbus 20061 2500 EB Den Haag. Den Haag, november 2004

De Voorzitter van de Adviesraad Internationale Vraagstukken De heer Mr. F. Korthals Altes Postbus 20061 2500 EB Den Haag. Den Haag, november 2004 De Voorzitter van de Adviesraad Internationale Vraagstukken De heer Mr. F. Korthals Altes Postbus 20061 2500 EB Den Haag Den Haag, november 2004 Hierbij dank ik u mede namens de Minister voor Ontwikkelingssamenwerking

Nadere informatie

TYPES INSTRUMENTEN OVERZICHT

TYPES INSTRUMENTEN OVERZICHT TYPES INSTRUMENTEN OVERZICHT Aanbeveling... 2 Advies... 2 Algemeen commentaar... 2 Beleidsdocument... 3 Besluit... 3 Decreet... 3 Europees besluit... 3 Grondwet... 3 Koninklijk besluit... 3 Mededeling...

Nadere informatie

Rapport. Rapport betreffende een klacht over het college van burgemeester en wethouders van Halderberge. Datum: 24 mei 2013. Rapportnummer: 2013/057

Rapport. Rapport betreffende een klacht over het college van burgemeester en wethouders van Halderberge. Datum: 24 mei 2013. Rapportnummer: 2013/057 Rapport Rapport betreffende een klacht over het college van burgemeester en wethouders van Halderberge Datum: 24 mei 2013 Rapportnummer: 2013/057 2 Klacht Verzoeker, een advocaat, klaagt erover dat het

Nadere informatie

LOWI Advies 2014, nr. 11

LOWI Advies 2014, nr. 11 LOWI Advies 2014, nr. 11 Advies van 28 november 2014 van het LOWI ten aanzien van de klacht van Verzoeker, ingediend op 2014 en gericht tegen het besluit van het Bestuur van 2014. 1. De klacht De klacht

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2018 2019 35 000 V Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2019 B VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Nadere informatie

ADVIES. Conceptwetsvoorstel inzake het recht op een eerlijk proces in de Grondwet

ADVIES. Conceptwetsvoorstel inzake het recht op een eerlijk proces in de Grondwet ADVIES Conceptwetsvoorstel inzake het recht op een eerlijk proces in de Grondwet Oktober 2014 1 Inleiding Een ieder heeft het recht op een eerlijk proces. Of het nu in een strafzaak of in een civiele zaak

Nadere informatie

Rapport. belang bij klachtbehandeling klacht over het college van burgemeester en wethouders van Boskoop. Datum: 7 juni Rapportnummer: 2012/096

Rapport. belang bij klachtbehandeling klacht over het college van burgemeester en wethouders van Boskoop. Datum: 7 juni Rapportnummer: 2012/096 Rapport belang bij klachtbehandeling klacht over het college van burgemeester en wethouders van Boskoop. Datum: 7 juni 2012 Rapportnummer: 2012/096 2 Klacht Verzoekster, voormalig medewerker van de gemeente

Nadere informatie

1. Onderwerp van de klacht schending van wetenschappelijke integriteit bij uitbrengen deskundigenbericht aan rechtbank

1. Onderwerp van de klacht schending van wetenschappelijke integriteit bij uitbrengen deskundigenbericht aan rechtbank 2011 1. Onderwerp van de klacht schending van wetenschappelijke integriteit bij uitbrengen deskundigenbericht aan rechtbank 2. Advies Commissie Wetenschappelijke Integriteit KLACHT Bij brief van 2010,

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.12.2011 COM(2011) 911 definitief 2011/0447 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD inzake de verklaring van aanvaarding door de lidstaten, in het belang van de Europese

Nadere informatie

P5_TA(2002)0269. Toekomstige ontwikkeling van Europol

P5_TA(2002)0269. Toekomstige ontwikkeling van Europol P5_TA(2002)0269 Toekomstige ontwikkeling van Europol Aanbeveling van het Europees Parlement aan de Raad over de toekomstige ontwikkeling van Europol en zijn volledige opneming in het institutioneel bestel

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE

EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE CRI(97)36 Version néerlandaise Dutch version EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE TWEEDE ALGEMENE BELEIDSAANBEVELING VAN DE ECRI: SPECIALE ORGANEN OP NATIONAAL NIVEAU GERICHT OP DE BESTRIJDING

Nadere informatie

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 26 februari

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 26 februari A D V I E S Nr. 1.837 ------------------------------ Zitting van dinsdag 26 februari 2013 ----------------------------------------------- Optioneel protocol bij het pact inzake economische, sociale en

Nadere informatie

Advies. Kinderklacht - kinderkracht. datum volgnr /09

Advies. Kinderklacht - kinderkracht. datum volgnr /09 datum volgnr. 16-08-2012 2011-2012/09 Advies Kinderklacht - kinderkracht Advies aan de Vlaamse regering Advies aan de Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden en Internationale Samenwerking

Nadere informatie

Rapport. Datum: 1 september 2003 Rapportnummer: 2003/290

Rapport. Datum: 1 september 2003 Rapportnummer: 2003/290 Rapport Datum: 1 september 2003 Rapportnummer: 2003/290 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de Sociale verzekeringsbank, vestiging Nijmegen, hem in het kader van de klachtenprocedure niet in de gelegenheid

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 29 november 2007 (04.12) (OR. en) 14449/07 JUSTCIV 281

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 29 november 2007 (04.12) (OR. en) 14449/07 JUSTCIV 281 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 29 november 2007 (04.12) (OR. en) 14449/07 JUSTCIV 281 NOTA van: aan: Betreft: het voorzitterschap het Coreper/de Raad Resultaten van de Diplomatieke Conferentie te Den

Nadere informatie

Advies over het Protocol bij het Verdrag inzake de Rechten van het Kind inzake een mededelingsprocedure

Advies over het Protocol bij het Verdrag inzake de Rechten van het Kind inzake een mededelingsprocedure Advies over het Protocol bij het Verdrag inzake de Rechten van het Kind inzake een mededelingsprocedure Vlaamse Jeugdraad Advies 12/12 SARC Advies SARiV Advies 2012/20 6 september 2012 Strategische AdviesRaad

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 33 818 Wijziging van verschillende wetten in verband met de hervorming van het ontslagrecht, wijziging van de rechtspositie van flexwerkers en

Nadere informatie

Beoordeling Bevindingen

Beoordeling Bevindingen Rapport 2 h2>klacht Verzoeker klaagt erover dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) aan hem als advocaat een machtiging van zijn cliënt heeft gevraagd om stukken bij de IND te kunnen opvragen,

Nadere informatie

Van gunsten naar rechten voor leerlingen met beperkingen. Het VN-Verdrag over de rechten van personen met een handicap en onderwijs

Van gunsten naar rechten voor leerlingen met beperkingen. Het VN-Verdrag over de rechten van personen met een handicap en onderwijs Van gunsten naar rechten voor leerlingen met beperkingen Het VN-Verdrag over de rechten van personen met een handicap en onderwijs Feiten New York 13 december 2006 Verdrag + Optioneel Protocol (rechtsbescherming)

Nadere informatie

MENSENRECHTENVERDRAGEN

MENSENRECHTENVERDRAGEN Fiche 1 Thematische Fiche Federale en Regionale Verkiezingen 2014 VERSIE 4/07/2014 MENSENRECHTENVERDRAGEN INLEIDING Internationale verdragen zijn van groot praktisch belang voor de eerbiediging, bescherming

Nadere informatie

R A P P O R T Nr

R A P P O R T Nr R A P P O R T Nr. 95 ------------------------------- IAO Rapport uitgebracht ter aanvulling van de rapporten uitgebracht door de Belgische regering overeenkomstig de bepalingen van artikel 19 van het Statuut

Nadere informatie

Een paar nachtjes in de cel

Een paar nachtjes in de cel Een paar nachtjes in de cel Het VN-Kinderrechtenverdrag en het voorarrest van minderjarigen in politiecellen Maartje Berger Carrie van der Kroon JEUGDSTRAFRECHT Een paar nachtjes in de cel Het VN-Kinderrechtenverdrag

Nadere informatie

De civiele kamer van de Commissie van het Schadefonds Geweldsmisdrijven

De civiele kamer van de Commissie van het Schadefonds Geweldsmisdrijven Uitspraak De civiele kamer van de Commissie van het Schadefonds Geweldsmisdrijven Zaaknummer: ****** Datum uitspraak: 7 augustus 2015 De civiele kamer van de Commissie van het Schadefonds Geweldsmisdrijven

Nadere informatie

Ratificatie VN-verdrag 2006a

Ratificatie VN-verdrag 2006a Ratificatie VN-verdrag 2006a Op 13 december 2006 hebben de Verenigde Naties het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap aangenomen. Op 30 maart 2007 ondertekende Nederland dit Verdrag.

Nadere informatie

hem niet heeft gehoord, ondanks zijn uitdrukkelijke verzoek daartoe;

hem niet heeft gehoord, ondanks zijn uitdrukkelijke verzoek daartoe; Rapport 2 h2>klacht Verzoeker klaagt over de wijze waarop de Raad voor Rechtsbijstand te Amsterdam zijn klacht van 29 juli 2008 heeft behandeld. Met name klaagt verzoeker erover dat de Raad voor Rechtsbijstand:

Nadere informatie

Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Vragen en Antwoorden

Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Vragen en Antwoorden Europese Hof voor de Rechten van de Mens Vragen en Antwoorden Vragen en Antwoorden WAT IS HET EUROPESE HOF VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS? Deze vragen en antwoorden zijn opgesteld door de griffie van het

Nadere informatie

Beoordeling. h2>klacht

Beoordeling. h2>klacht Rapport 2 h2>klacht Verzoeker klaagt er in vervolg op zijn bij de Nationale ombudsman op 5 februari 2008 ingediende klacht over dat het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) Rotterdam in het

Nadere informatie

Datum 10 juni 2014 Betreft Behandeling WWZ, schriftelijke reactie op voorstel VAAN d.d. 2 juni 2014

Datum 10 juni 2014 Betreft Behandeling WWZ, schriftelijke reactie op voorstel VAAN d.d. 2 juni 2014 > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22 Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 T

Nadere informatie

Rapport. Datum: 12 juni 2006 Rapportnummer: 2006/208

Rapport. Datum: 12 juni 2006 Rapportnummer: 2006/208 Rapport Datum: 12 juni 2006 Rapportnummer: 2006/208 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de Belastingdienst/Randmeren geen uitspraak heeft gedaan op zijn bezwaarschrift van 30 juni 2005 tegen de heffingsrente

Nadere informatie

DE SAMENWERKING TUSSEN KINDERRECHTENJURISTEN EN (ORTHO)PEDAGOGEN

DE SAMENWERKING TUSSEN KINDERRECHTENJURISTEN EN (ORTHO)PEDAGOGEN DE SAMENWERKING TUSSEN KINDERRECHTENJURISTEN EN (ORTHO)PEDAGOGEN weafldkje Expertmeeting NVO/ NIP 11 december, Utrecht Martine Goeman (Defence for Children) Waar u ons mogelijk van kent: Defence for Children-

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 17.5.2019 COM(2019) 242 final 2019/0116 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende het namens de Europese Unie in de Raad van Ministers in te nemen standpunt met

Nadere informatie

VR DOC.0599/3

VR DOC.0599/3 VR 2012 2206 DOC.0599/3 Voorontwerp van MEMORIE VAN TOELICHTING I. Algemene bespreking 1. Het VN-Verdrag inzake de Rechten van Kind Bijna 23 jaar geleden keurde de Algemene Vergadenng van de Verenigde

Nadere informatie

Rapport. Datum: 15 december 2008 Rapportnummer: 2008/303

Rapport. Datum: 15 december 2008 Rapportnummer: 2008/303 Rapport Datum: 15 december 2008 Rapportnummer: 2008/303 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de ambtelijk voorzitter van het Dorpsplatform Sint Pancras en Koedijk niet heeft ingegrepen toen tijdens de

Nadere informatie

SUPPORTED BY THE RIGHTS, EQUALITY AND CITIZENSHIP (REC) PROGRAMME OF THE EUROPEAN UNION

SUPPORTED BY THE RIGHTS, EQUALITY AND CITIZENSHIP (REC) PROGRAMME OF THE EUROPEAN UNION SUPPORTED BY THE RIGHTS, EQUALITY AND CITIZENSHIP (REC) PROGRAMME OF THE EUROPEAN UNION WIE IS EEN KIND? Ieder mens onder de leeftijd van 18 jaar (tenzij meerderjarigheid eerder wordt bereikt) VN Verdrag

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 34 449 Voorstel van wet de leden Wilders en Bosma tot intrekking van de goedkeuringswet inzake de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie

Nadere informatie

Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE HOGE VERTEGENWOORDIGER VAN DE EUROPESE UNIE VOOR BUITENLANDSE ZAKEN EN VEILIGHEIDSBELEID Brussel, 13.4.2015 JOIN(2015) 10 final 2015/0073 (NLE) Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT

Nadere informatie

Voorstel voor een VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

Voorstel voor een VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 14.12.2016 COM(2016) 798 final 2016/0399 (COD) Voorstel voor een VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD tot aanpassing van een aantal rechtshandelingen op het gebied

Nadere informatie

Rapport. Rapport over een klacht over de gemeenschappelijke regeling Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland te Leiden. Datum: Rapportnummer: 2014/025

Rapport. Rapport over een klacht over de gemeenschappelijke regeling Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland te Leiden. Datum: Rapportnummer: 2014/025 Rapport Rapport over een klacht over de gemeenschappelijke regeling Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland te Leiden. Datum: Rapportnummer: 2014/025 2 Klacht Verzoekster klaagt er over dat haar over het

Nadere informatie

De Commissie heeft vastgesteld dat tussenkomst van de Ombudsman Financiële Dienstverlening niet tot oplossing van het geschil heeft geleid.

De Commissie heeft vastgesteld dat tussenkomst van de Ombudsman Financiële Dienstverlening niet tot oplossing van het geschil heeft geleid. Uitspraak Geschillencommissie Financiële Dienstverlening nr. 21 d.d. 2 april 2009 (mr. M.M. Mendel, voorzitter, mr. E.M. Dil - Stork en mr. B. Sluijters) 1. Procedure De Commissie beslist met inachtneming

Nadere informatie

COLLEGE VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS. Zijne Excellentie. dr. R.H.A. Plasterk. Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksre[aties.

COLLEGE VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS. Zijne Excellentie. dr. R.H.A. Plasterk. Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksre[aties. S Postbus i6oot KIenesing& i- T 030 88838 88 in(o@rnon5er,rechtcn.r,i Voorzitter Grondwet 2500 EA DEN HAAG Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksre[aties dr. R.H.A. Plasterk Zijne Excellentie Postbus

Nadere informatie

REGLEMENT KLACHTENCOMMISSIE STICHTING HUMAN CONCERN

REGLEMENT KLACHTENCOMMISSIE STICHTING HUMAN CONCERN REGLEMENT KLACHTENCOMMISSIE STICHTING HUMAN CONCERN Artikel 1. begripsbepaling a. Klacht een uiting van onvrede met de geboden zorg en/of de organisatie daarvan alsook het ontbreken van zorg of een naar

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 3.11.2017 COM(2017) 635 final 2017/0278 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD inzake het standpunt dat namens de Europese Unie moet worden ingenomen in de bij het Verdrag

Nadere informatie

452 ( ) Nr juli 2015 ( ) ingediend op. Ontwerp van decreet

452 ( ) Nr juli 2015 ( ) ingediend op. Ontwerp van decreet ingediend op 452 (2014-2015) Nr. 1 30 juli 2015 (2014-2015) Ontwerp van decreet houdende instemming met de Overeenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en IJsland, anderzijds, betreffende

Nadere informatie

FACULTATIEF PROTOCOL BIJ HET VERDRAG INZAKE DE RECHTEN VAN HET KIND OVER DE BETROKKENHEID VAN KINDEREN IN GEWAPENDE CONFLICTEN

FACULTATIEF PROTOCOL BIJ HET VERDRAG INZAKE DE RECHTEN VAN HET KIND OVER DE BETROKKENHEID VAN KINDEREN IN GEWAPENDE CONFLICTEN FACULTATIEF PROTOCOL BIJ HET VERDRAG INZAKE DE RECHTEN VAN HET KIND OVER DE BETROKKENHEID VAN KINDEREN IN GEWAPENDE CONFLICTEN (niet officiële Nederlandse vertaling). (VP = Voorafgaande paragraaf) VP 1

Nadere informatie

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law Postbus 1030 1000 BA Amsterdam

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law Postbus 1030 1000 BA Amsterdam Faculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law Postbus 1030 1000 BA Amsterdam T 020 535 2637 Advies Luchtaanvallen IS(IS) Datum 24 september 2014 Opgemaakt door Prof. dr. P.A. Nollkaemper

Nadere informatie

Rapport. Rapport over een klacht over de directeur van Bureau Jeugdzorg Zuid-Holland. Datum: 4 augustus 2011. Rapportnummer: 2011/233

Rapport. Rapport over een klacht over de directeur van Bureau Jeugdzorg Zuid-Holland. Datum: 4 augustus 2011. Rapportnummer: 2011/233 Rapport Rapport over een klacht over de directeur van Bureau Jeugdzorg Zuid-Holland. Datum: 4 augustus 2011 Rapportnummer: 2011/233 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de directeur van Bureau Jeugdzorg

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 25.7.2019 COM(2019) 347 final 2019/0159 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende het standpunt dat namens de Europese Unie moet worden ingenomen in het EPO-comité

Nadere informatie

Ter attentie van de leden van de Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie

Ter attentie van de leden van de Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie De Kinderombudsman Position paper kleinkinderen en omgang na scheiding 1 april 2015 Ter attentie van de leden van de Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en Justitie Inleiding De Kinderombudsman is door

Nadere informatie

Klachtenregeling Onderwijs

Klachtenregeling Onderwijs Klachtenregeling Onderwijs Verantwoording Voor een zorgvuldige omgang met een opdrachtgever is het gewenst dat deze zich met een eventuele klacht over de aankoop of uitvoering van een scholing kan wenden

Nadere informatie

13538/14 cle/rts/sv 1 DG D 2B

13538/14 cle/rts/sv 1 DG D 2B Raad van de Europese Unie Brussel, 30 september 2014 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2013/0407 (COD) 13538/14 DROIPEN 112 COPEN 230 CODEC 1868 NOTA van: aan: het voorzitterschap het Comité van permanente

Nadere informatie

Rapport. Datum: 18 oktober 2001 Rapportnummer: 2001/325

Rapport. Datum: 18 oktober 2001 Rapportnummer: 2001/325 Rapport Datum: 18 oktober 2001 Rapportnummer: 2001/325 2 Klacht Verzoeker klaagt er over dat de Belastingdienst/Particulieren/Ondernemingen Venlo tot het moment van indienen van de klacht bij de Nationale

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 32 467 Oprichting van het College voor de rechten van de mens (Wet College voor de rechten van de mens) Nr. 9 AMENDEMENT VAN HET LID HEIJNEN Ontvangen

Nadere informatie

Indiener: Diegene die een schriftelijke klacht bij de klachtencommissie heeft ingediend

Indiener: Diegene die een schriftelijke klacht bij de klachtencommissie heeft ingediend Klachtenregeling IntenZie steekt veel energie en aandacht in het professioneel neerzetten van haar diensten en bekwaamheden van haar trainers, coaches en begeleiders. En er is altijd ruimte om onze diensten

Nadere informatie

WAARDEVERMINDERING. Onvrede van verzoeker Verzoeker is op twee punten ontevreden over de gemeente:

WAARDEVERMINDERING. Onvrede van verzoeker Verzoeker is op twee punten ontevreden over de gemeente: WAARDEVERMINDERING ANONIEM RAPPORT van de GEMEENTELIJKE OMBUDSMAN OLDEBROEK op basis van artikel 9:36 lid 1 van de Algemene wet bestuursrecht 13-0024 15 oktober 2013 Inleiding Op 25 februari 2013 stuurde

Nadere informatie

Reglement Klachtenloket ouders/oudercommissie Kinderopvang

Reglement Klachtenloket ouders/oudercommissie Kinderopvang Reglement Klachtenloket ouders/oudercommissie Kinderopvang Telefoon: 0900-1877 ( 0,20 per gesprek) maandag t/m vrijdag 9.00-17.00 uur E-mail: info@klachtenloket-kinderopvang.nl Postadres: Postbus 96802,

Nadere informatie

7775/17 van/ons/ev 1 DG C 2B

7775/17 van/ons/ev 1 DG C 2B Raad van de Europese Unie Luxemburg, 3 april 2017 (OR. en) 7775/17 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 3 april 2017 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties COHOM 44 CFSP/PESC 300 DEVGEN

Nadere informatie

Rapport. Een onderzoek naar een gedraging van de gemeente Meerssen. Oordeel

Rapport. Een onderzoek naar een gedraging van de gemeente Meerssen. Oordeel Rapport Een onderzoek naar een gedraging van de gemeente Meerssen Oordeel Op basis van het onderzoek vindt de klacht over de gemeente Meerssen gegrond. Datum: 12 juni 2017 Rapportnummer: 2017/070 2 WAT

Nadere informatie

Klokkenluidersregeling Regeling en procedure inzake het melden van vermeende ernstige misstanden.

Klokkenluidersregeling Regeling en procedure inzake het melden van vermeende ernstige misstanden. Klokkenluidersregeling Regeling en procedure inzake het melden van vermeende ernstige misstanden. Dit document beschrijft het beleid van het Almere College om medewerkers te ondersteunen die aandacht vragen

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Inleiding 1

Hoofdstuk 1 Inleiding 1 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding 1 1.1 Introductie 1 1.2 Enkele cijfers 2 1.3 Het Haags Kinderontvoeringsverdrag in vogelvlucht 3 1.3.1 Inleiding 3 1.3.2 Definitie van internationale kinderontvoering

Nadere informatie

Uitspraak Geschilleninstantie Zorggeschil

Uitspraak Geschilleninstantie Zorggeschil Uitspraak Geschilleninstantie Zorggeschil Geschilnummer: 17.008 Partijen: A verder te noemen Klaagster, tegen B, vertegenwoordigd door C, verder te noemen Aangeklaagde. 1. Behandeling van het geschil Partijen

Nadere informatie

Rapport. Rapport over een klacht over het college van burgemeester en wethouders van Emmen. Datum: 12 december 2011. Rapportnummer: 2011/358

Rapport. Rapport over een klacht over het college van burgemeester en wethouders van Emmen. Datum: 12 december 2011. Rapportnummer: 2011/358 Rapport Rapport over een klacht over het college van burgemeester en wethouders van Emmen. Datum: 12 december 2011 Rapportnummer: 2011/358 2 Klacht Verzoekster klaagt erover, dat de gemeentesecretaris

Nadere informatie

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 3.5.2017 COM(2017) 218 final Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD waarbij de Commissie wordt gemachtigd onderhandelingen te openen over een akkoord met het Verenigd Koninkrijk

Nadere informatie

Advies besluitvorming over algemene oriëntatie ( general approach ) in de Raad (juni 2012)

Advies besluitvorming over algemene oriëntatie ( general approach ) in de Raad (juni 2012) Interdepartementale Commissie Europees Recht (ICER) Advies besluitvorming over algemene oriëntatie ( general approach ) in de Raad (juni 2012) ADVIES Bij de vaststelling van een algemene oriëntatie is

Nadere informatie

Klachtenregeling Cliënten van Stichting De Jeugd- & Gezinsbeschermers

Klachtenregeling Cliënten van Stichting De Jeugd- & Gezinsbeschermers RAPPORT Versie: 2.0 Klachtenregeling Cliënten van Stichting De Jeugd- & Gezinsbeschermers Raad van Bestuur Postbus 5247 2000 CE Haarlem T 088-777 81 06 F 023-799 37 18 www.bjznh.nl 1 Aanhef Gelet op de

Nadere informatie

Klachtenregeling. Stichting Zorg voor Borstvoeding

Klachtenregeling. Stichting Zorg voor Borstvoeding Klachtenregeling Stichting Zorg voor Borstvoeding vastgesteld in de bestuursvergadering Stichting Zorg voor Borstvoeding Versie 2014 KLACHTENREGELING Klachtenregeling van de Stichting Zorg voor Borstvoeding

Nadere informatie

Rapport. Rapport over de Commissie voor de Beroep- en Bezwaarschriften van de gemeente Leiden. Datum: 11 april 2011. Rapportnummer: 2011/106

Rapport. Rapport over de Commissie voor de Beroep- en Bezwaarschriften van de gemeente Leiden. Datum: 11 april 2011. Rapportnummer: 2011/106 Rapport Rapport over de Commissie voor de Beroep- en Bezwaarschriften van de gemeente Leiden. Datum: 11 april 2011 Rapportnummer: 2011/106 2 Klacht Verzoeker klaagt over de wijze waarop de Commissie voor

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 26 816 Voortgangsrapportage Beleidskader Jeugdzorg 2000 2003 Nr. 32 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN DE STAATSSECRE- TARIS VAN VOLKSGEZONDHEID,

Nadere informatie

Klachtenreglement Human Concern

Klachtenreglement Human Concern Klachtenreglement Human Concern 1. Klachtenreglement 1. Begripsbepaling - Klacht een uiting van onvrede met de geboden zorg en/of de organisatie daarvan alsook het ontbreken van zorg of een naar voren

Nadere informatie

KLACHTEN REGLEMENT STICHTING NOBCO

KLACHTEN REGLEMENT STICHTING NOBCO KLACHTEN REGLEMENT STICHTING NOBCO Preambule Het bestuur van de Stichting Nederlandse Orde voor Beroeps Coaches (NOBCO) heeft besloten een klachtenprocedure in het leven te roepen en heeft daarvoor het

Nadere informatie

De (on)rechtmatigheid van humanitaire interventie:

De (on)rechtmatigheid van humanitaire interventie: RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN De (on)rechtmatigheid van humanitaire interventie: Respect voor staatssoevereiniteit versus bescherming van mensenrechten? PROEFSCHRIFT ter verkrijging van het doctoraat in

Nadere informatie

Rapport. Datum: 1 oktober 2001 Rapportnummer: 2001/298

Rapport. Datum: 1 oktober 2001 Rapportnummer: 2001/298 Rapport Datum: 1 oktober 2001 Rapportnummer: 2001/298 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de Stichting Welzijns- en Gezondheidszorg Ambulante Jeugdbescherming en Jeugdhulpverlening heeft geweigerd het

Nadere informatie

Klachtenregeling Vereniging Spierziekten Nederland (VSN)

Klachtenregeling Vereniging Spierziekten Nederland (VSN) Klachtenregeling Vereniging Spierziekten Nederland (VSN) De VSN doet haar uiterste best om haar leden zo goed mogelijk van dienst te zijn. Toch is het mogelijk dat er zaken fout gaan of niet zoals afgesproken.

Nadere informatie

Klokkenluidersregeling Regeling en procedure inzake het melden van vermeende ernstige misstanden.

Klokkenluidersregeling Regeling en procedure inzake het melden van vermeende ernstige misstanden. Klokkenluidersregeling Regeling en procedure inzake het melden van vermeende ernstige misstanden. Dit document beschrijft het beleid van de Veluwse Scholengroep en Stichting CVO om medewerkers te ondersteunen

Nadere informatie

Rapport. Datum: 15 december 2008 Rapportnummer: 2008/299

Rapport. Datum: 15 december 2008 Rapportnummer: 2008/299 Rapport Datum: 15 december 2008 Rapportnummer: 2008/299 2 Klacht Verzoekster klaagt erover, dat de gemeente Delft na 24 jaar de relatie met haar heeft beëindigd, zonder haar op een of andere wijze te compenseren

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 17.8.2016 COM(2016) 508 final 2016/0248 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD tot vaststelling van het standpunt van de Unie met betrekking tot de wijzigingen van de bijlagen

Nadere informatie

jurisprudentiële fundamenten meer dan veertig jaar geleden zijn gelegd 2, bevestigd en versterkt.

jurisprudentiële fundamenten meer dan veertig jaar geleden zijn gelegd 2, bevestigd en versterkt. Discussienota van het Hof van Justitie van de Europese Unie over bepaalde aspecten van de toetreding van de Europese Unie tot het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele

Nadere informatie

Rapport. Oordeel. Datum: 18 april 2017 Rapportnummer: 2017/053

Rapport. Oordeel. Datum: 18 april 2017 Rapportnummer: 2017/053 Rapport Een onderzoek naar de handelwijze van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Simpelveld in verband met de (informele) afhandeling van een bezwaarschrift. Oordeel Op basis van

Nadere informatie

Raad van de Europese Unie Brussel, 18 augustus 2016 (OR. en)

Raad van de Europese Unie Brussel, 18 augustus 2016 (OR. en) Raad van de Europese Unie Brussel, 18 augustus 2016 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2016/0248 (NLE) 11723/16 TRANS 324 VOORSTEL van: ingekomen: 17 augustus 2016 aan: Nr. Comdoc.: Betreft: de heer

Nadere informatie

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 17.6.2003 COM(2003) 348 definitief 2003/0127 (CNS) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD waarbij de lidstaten worden gemachtigd in het belang van de Europese

Nadere informatie

Rapport. Datum: 1 juli 1998 Rapportnummer: 1998/258

Rapport. Datum: 1 juli 1998 Rapportnummer: 1998/258 Rapport Datum: 1 juli 1998 Rapportnummer: 1998/258 2 Klacht Op 10 oktober 1997 ontving de Nationale ombudsman een verzoekschrift van de heer D. te Heemstede, met een klacht over een gedraging van de Huurcommissie

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 17.9.2018 COM(2018) 642 final 2018/0333 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende het standpunt dat namens de Europese Unie moet worden ingenomen in het Europees

Nadere informatie

Klachtenregeling. Voor het indienen van een klacht dient de klager zich te melden tot:

Klachtenregeling. Voor het indienen van een klacht dient de klager zich te melden tot: Klachtenregeling Deze regeling is van toepassing voor zorgaanbieders welke een geldige overeenkomst hebben met de stichting Kwaliteitsinstituut Mondzorg voor de behandeling van klachten over zorgverlening.

Nadere informatie

Gewijzigd voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Gewijzigd voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 23.11.2015 COM(2015) 575 final 2006/0036 (CNS) Gewijzigd voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD inzake de sluiting van de Multilaterale Overeenkomst tussen de Europese Gemeenschap

Nadere informatie

VR DOC.0432/1

VR DOC.0432/1 VR 2018 0405 DOC.0432/1 DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED EN DE VLAAMSE MINISTER VAN CULTUUR, MEDIA, JEUGD EN BRUSSEL NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Definitieve goedkeuring

Nadere informatie

MEDEDELING AAN DE LEDEN

MEDEDELING AAN DE LEDEN EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Commissie verzoekschriften 29.9.2014 MEDEDELING AAN DE LEDEN Betreft: Verzoekschrift nr. 0564/2012, ingediend door Marianne van Eck (Nederlandse nationaliteit), over administratieve

Nadere informatie

PARTICIPATIE DOOR KINDEREN

PARTICIPATIE DOOR KINDEREN PARTICIPATIE DOOR KINDEREN Ellen Van Vooren Kenniscentrum Kinderrechten 17 januari, dialooggroep kleuters & lagere school kinderen, Leuven KINDERRECHTEN PARTICIPATIE IDEE Participatie: een kinderrecht?

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 16 november 2018 Betreft Beantwoording vragen

Nadere informatie

2014 Advies Commissie Wetenschappelijke Integriteit Universiteit Maastricht

2014 Advies Commissie Wetenschappelijke Integriteit Universiteit Maastricht 2014 Advies Commissie Wetenschappelijke Integriteit Universiteit Maastricht Aanleiding De Commissie Wetenschappelijke Integriteit UM heeft op (..) 2014 een door (..) (klager) ingediende klacht ontvangen.

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 5.8.2015 COM(2015) 390 final 2015/0170 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende het namens de Europese Unie in te nemen standpunt in het Associatiecomité in zijn

Nadere informatie

3. Op 26 juni 2007 diende verzoekster een klacht in omdat zij tot op dat moment het verschuldigde bedrag nog niet had ontvangen.

3. Op 26 juni 2007 diende verzoekster een klacht in omdat zij tot op dat moment het verschuldigde bedrag nog niet had ontvangen. Rapport 2 h2>klacht Verzoekster, advocate, klaagt erover dat het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer de vergoeding proceskosten en griffierecht ten bedrage van 360,- niet

Nadere informatie

Klachtenregeling ALGEMEEN

Klachtenregeling ALGEMEEN ALGEMEEN Artikel 1 Begripsomschrijvingen a., handelsnaam van vof (verder te noemen Nova Mundo). vof wordt vertegenwoordigd door J. Muylkens, directeur. b. De directie: het orgaan dat verantwoordelijk is

Nadere informatie

Rapport. Datum: 13 oktober 2004 Rapportnummer: 2004/401

Rapport. Datum: 13 oktober 2004 Rapportnummer: 2004/401 Rapport Datum: 13 oktober 2004 Rapportnummer: 2004/401 2 Klacht Het niet opnemen van een rechtsmiddelenclausule conform artikel 3:45 van de Algemene wet bestuursrecht in de beslissing van 17 december 2003

Nadere informatie

NBPO Klachtenreglement

NBPO Klachtenreglement NBPO Klachtenreglement Datum 7 maart 2015 Inhoud Inhoud... 2 1. Preambule... 3 Schematische weergave... 3 2. Toelichting voorfase klachtbehandeling... 4 3. Klachtenreglement NBPO-klachtencommissie... 5

Nadere informatie