CAHIER 5 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK PERIODIEK - JAARGANG NUMMER 5

Transcriptie

1 CAHIER 5 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK PERIODIEK - JAARGANG NUMMER 5

2 Periodiek - Jaargang nummer 5

3 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK Leren en werken, de leertijd vanuit de praktijk Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming Vlaanderen

4 VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming - SYNTRA Vlaanderen Johan Artois Kanselarijstraat Brussel Tel Fax

5 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK INLEIDING Van alle opleidingssystemen vinden jongeren uit de leertijd het snelst een job. 92 % van de jongeren die de leertijd hebben gevolgd, kunnen meteen aan de slag. De andere 8 % doet extra werkervaring op binnen het eerste jaar. [Schoolverlatersonderzoek VDAB 2008] 16 % van de jongeren die de leertijd hebben gevolgd, richt binnen de vijf jaar een eigen zaak op. 38 % van hen heeft zelfs personeel in dienst. [Effectiviteitsonderzoek SYNTRA Vlaanderen 2004] Leren en Werken Waaraan denkt u als u het begrip Leren en Werken hoort? Rinkelt er alleen in de verte een belletje? Of denkt u misschien automatisch aan uitgebluste jongeren die niet graag op de schoolbanken zitten? Snel aan het werk Jammer. Want Leren en Werken is voor veel jongeren de eerste stap naar een succesvolle loopbaan als medewerker of zelfstandige. Neem nu de leertijd, het vroegere leercontract. Deze beroepsgerichte praktijkopleiding van SYNTRA Vlaanderen legt al jaren een uitstekend rapport voor. Meer nog: aan de hand van de cijfers mogen we gerust gewagen van een succesverhaal. Oordeel zelf. Onbekend is onbemind En toch... toch is de instroom van jongeren in de leertijd de voorbije jaren sterk gedaald. Ondanks de quasi zekerheid op werk aan het einde van hun opleidingstraject. De reden? Onbekend is onbemind! Leerkrachten, ouders, CLB-medewerkers, de jongeren zelf... Ze sluiten vaak op voorhand de deur die naar de leertijd leidt. Ouders en jongeren omdat ze Leren en Werken nog te vaak beschouwen als het onderste niveau van een cascadesysteem. De laatste hoop voor leerlingen die het ASO, TSO of BSO niet aankunnen. Leerkrachten en CLB-medewerkers omdat ze de kracht van de leertijd vaak onvoldoende kennen. 5

6 Leer de leertijd kennen Dit cahier wil hier verandering in brengen. Het werpt een actuele blik op de leertijd, in het brede kader van het Vlaamse decreet dat het stelsel van Leren en Werken aanzienlijk verbetert. Een verbetering die de kwaliteit van de opleidingen in de leertijd nog extra zal verhogen. En die voor heel wat jongeren een ander maar daarom niet minder aangenaam pad creëert naar een succesvolle toekomst. Johan Artois Gedelegeerd bestuurder An Van de Ven Directeur Leren en Werken 6

7 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK INHOUDSTAFEL 1. DE LEERTIJD: WAT IS HET? DE LEERTIJD EEN BLIK ACHTER DE SCHERMEN DE HOOFDROLSPELERS De leerjongere De ouders De ondernemer-opleider De leertrajectbegeleider De leertijdverantwoordelijke op de campus Andere begeleiders DE BEHEERSOVEREENKOMST: 23 MEER LEERTIJD, BETERE LEERTIJD 2.1 LEERTIJD: MEER EN BETER STRATEGISCHE DOELSTELLING 7 NAAR EEN BETERE LEERTIJD Opleidingen voor ondernemers-opleiders Takenbladen en andere instrumenten 27 om de efficiëntie te verhogen Curricula Opleidingen voor lesgevers Nauwe samenwerking met sectoren Meer begeleiding door leertrajectbegeleiders Voortrajecten STRATEGISCHE DOELSTELLING 8 NAAR MEER LEERTIJD Het imago van de leertijd Olli Duikt Onder@work Spijbelproject Antwerpen: Stick Around STRATEGISCHE DOELSTELLING 9 NAAR BETERE AANSLUITING 38 MET ONDERWIJS Van ondergewaardeerd getuigschrift naar evenwaardig diploma Betere afstemming met onderwijs Samenwerking NIEUWE FINANCIERING VOOR DE LEERTIJD Verandering 1: geld voor campussen Verandering 2: geld voor leertrajectbegeleiders Verandering 3: extra uren voorzien NIEUW DECREET, NIEUWE MOGELIJKHEDEN, 44 NIEUWE DOELSTELLINGEN Een interview met minister van Werk, Onderwijs en Vorming 44 Frank Vandenbroucke 7

8 1. DE LEERTIJD: WAT IS HET? 81 % van de ondernemers zegt sneller iemand in dienst te nemen die tijdens zijn/haar opleiding werkervaring heeft opgedaan. [Onderzoek van UNIZO bij 700 leden-ondernemers in Vlaanderen augustus 2008] 1.1 DE LEERTIJD EEN BLIK ACHTER DE SCHERMEN Wat is de leertijd? De leertijd is een opleidingsvorm waarbij jongeren een beroep leren in de dagelijkse praktijk van een onderneming. Ze combineren vier dagen beroepsgerichte praktijkopleiding met één dag theoretische vorming in een campus van SYNTRA. Zo leren ze al werkend de knepen van het vak en maken ze heel vlot de overstap naar de arbeidsmarkt. Vaak kunnen ze zelfs meteen aan de slag in de onderneming waar ze hun praktijkervaring hebben opgedaan. Bijna 1 leerjongere op 6 zet op termijn zelfs de stap naar een eigen zaak. Keuze uit 200 beroepen De tijd dat een leerjongere alleen maar bij een kapper, slager en bakker aan de slag kon, ligt al vele jaren achter ons. Vandaag hebben de leerjongeren een keuze uit meer dan 200 verschillende beroepen. Van polyvalent administratief bediende over schoonheidsspecialist, tuinaannemer, restaurant- en garagehouder tot matroos binnenvaart of verhuizer-inpakker. Dankzij de talrijke mogelijkheden om een positieve beroepskeuze te maken, is de leertijd uitgegroeid tot een volwaardig systeem van alternerend leren en werken. Een systeem dat de jongeren alle kansen biedt om hun dromen te realiseren. 8

9 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK Opleidingen leertijd waarvoor een leerovereenkomst kan worden gesloten Naar aanleiding van het decreet Leren en Werken (10/07/2008) zullen alle opleidingen tussen 2008 en 2012 gescreend worden. Dit betekent dat deze lijst aan verandering onderhevig is. Sector BOUW 1. aannemer constructeur van aluminium ramen en deuren 2. aannemer van thermische isolatiewerken 3. aannemer-restaurateur van gebouwen 4. bekleder met warmteisolerend materiaal 5. dakdekker-plaatser van niet-metalen dakbedekkingen van gebouwen 6. dekvloerlegger 7. dichtingswerker-asfaltwerker 8. fabrikant-plaatser van sierschouwen 9. glazenmaker 10. grondwaterputboorder 11. kassei- en klinkerlegger 12. marmerbewerker 13. metselaar-betonwerker 14. parketvloerlegger 15. plaatser van industriële vloeren 16. plaatser van ingerichte keukens 17. plaatser van rieten daken 18. plaatser van systeemwanden en -plafonds 19. plafonneerder-cementwerker 20. reiniger van gevels 21. schriftbeeldhouwwerker 22. steenhouwer 23. tegelzetter 24. vervaardiger van betonnen stukken 25. vervaardiger van kunststeen (en granito) 26. voeger 27. zinkwerker-plaatser van metalen dakbedekkingen van gebouwen Sector DECORATIE 28. decoratieschilder 29. huisschilder 30. naaister voor woningstoffering 31. wand- en vloerbekleder 32. woningstoffeerder Sector DISTRIBUTIE 33. ambulante handelaar op de openbare markten 34. groothandelaar 35. kleinhandelaar 36. logistiek medewerker 37. slager-groothandelaar 38. veehandelaar Sector ELEKTRICITEIT-ELEKTRONICA 39. assistent podiumtechnicus 40. automaathersteller 41. bordenbouwer 42. elektrotechnisch installateur 43. elektrowikkelaar 44. fabrikant-installateur van lichtreclames 45. installateur-hersteller van autonavigatiesystemen, autoalarmsystemen en a-v-t voor voertuigen 46. koeltechnicus/frigorist 47. monteur-hersteller in toegepaste elektronica 48. monteur-hersteller van antidiefstalsystemen 49. monteur-hersteller van liften 50. pc-technicus 51. radio- en televisiemonteur-hersteller 52. technicus klimaatbeheersing - airconditioning Sector GRAFISCHE NIJVERHEID 53. desktop publisher 54. drukker-flexograaf 55. fotograaf 56. offsetdrukker 57. publiciteitstekenaar 58. reclameschilder 59. typodrukker 60. zeefdrukker Sector HANDEL EN ADMINISTRATIE 61. boekhouder 62. etaleur 63. polyvalent administratief kmo-medewerker 9

10 Sector HOUT 64. bouwer van houten boten 65. constructeur van polyvinylchloride ramen, deuren en luiken 66. decorbouwer 67. houtbeeldhouwer-ornamentwerker 68. houtdraaier 69. houtzager 70. meubelmaker 71. meubelstoffeerder 72. restauratievakman van massieve meubelen 73. rolluikmaker 74. schrijnwerker-timmerman 75. standenontwerper-bouwer 76. vervaardiger van houten koffers voor muziekinstrumenten en apparaten 77. vervaardiger van keukenmeubelen Sector KLEDING EN CONFECTIE 78. bontwerker 79. dameskleermaker 80. hand- en machinebreister 81. herenkleermaker 82. machineborduurster 83. modiste 84. naaister 85. passementwerker 86. schoenmaker en -hersteller 87. textielreiniger: chemisch reiniger-verver 88. textielreiniger-witwasser Sector KUNST EN AMBACHTEN 89. clavecimbelbouwer 90. dierenopzetter 91. edelsteenzetter 92. gareelmaker 93. gieter van juwelen van edele metalen 94. glasetser en glasdecorateur 95. glasinstrumentenmaker 96. glazenier 97. graveur in edele metalen 98. handboekbinder 99. hersteller van muziekinstrumenten 100. horlogemaker-hersteller 101. inlijster 102. juwelier-goudsmid 103. keramist 104. kunstsmid 105. leerlooier 106. lijstenmaker-vergulder 107. marokijnbewerker 108. orgelbouwer 109. pianostemmer en hersteller 110. pottenbakker 111. vervaardiger van fluiten, klarinetten, hobo s en saxofoons 112. vervaardiger-hersteller van poppen 113. wapenhersteller 114. wapensmid Sector LAND- EN TUINBOUW 115. bloemen- en plantenteler 116. boomkweker 117. bosbouwuitbater 118. florist 119. fruitteler 120. groenteteler 121. hoefsmid 122. hondenfokker 123. hondentrimmer 124. ichtyoloog 125. paardenhouder 126. pluimveehouder 127. tuinaannemer 128. valkenier 129. viskweker Sector METAAL EN KUNSTSTOFFEN 130. bewerker van thermoplastische kunststoffen (vacuümprocédé) 131. constructeur van buis- en plaatmeubelen 132. fabrikant van houtlintzagen 133. gieter 134. installateur van centrale verwarming 135. installateur van gasverwarming met individuele toestellen 136. mecanicien 137. metaalconstructeur 138. monteur-hersteller van pneumatische en hydraulische werktuigen en machines 139. plaatwerker-ketelmaker 140. sanitair installateur-loodgieter 141. smid 142. staalgraveur 143. vervaardiger van plastieken voorwerpen, apparaten en buizen 144. zandstraler, lakker en metalliseerder van metalen 10

11 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK Sector SCHOONHEIDSZORG 145. haarwerker-pruikenmaker-grimeur 146. kapper 147. opticien-brillenmaker 148. schoonheidsspecialiste 149. tandprothesetechnicus 150. vervaardiger-hersteller van optisch materieel Sector TEXTIEL 151. decorateur van textiel 152. hersteller van oosterse tapijten 153. textieltekenaar 154. textieltekenaar-designer 155. vervaardiger van dekzeilen, tenten, zakken 156. vlaggenmaker 157. wever Sector TRANSPORT 158. autobekleder 159. auto-elektronicus 160. bromfietsmecanicien 161. carrosseriehersteller 162. constructeur en hersteller van autoradiatoren 163. constructeur van speciale carrosserieën voor vracht- en bestelwagens 164. constructeur van vrachtwagen- en aanhangwagenchassis 165. fietsmecanicien 166. garagehouder-hersteller 167. inrichter van motorhomes, caravans, woonwagens, wooncellen en marktwagens 168. matroos binnenscheepvaart 169. matroos-motordrijver binnenvaart 170. mecanicien voor bouw- en wegenaannemersmateriaal 171. mecanicien voor heftrucks 172. mecanicien voor landbouw- en tuinbouwtrekkers en -machines 173. mecanicien voor lichte schroefvliegtuigen 174. mecanicien voor motorplezierboten 175. mecanicien voor scheepsdieselmotoren 176. monteur-hersteller van hydraulische vrachtwagenkranen 177. motorfietsmecanicien 178. plaatser-hersteller van banden met stuurinrichtingscorrectie 179. verhuizer 180. vulcaniseerder Sector VOEDING-HORECA 181. bereider van wild en gevogelte 182. brood- en banketbakker 183. chicoreibrander 184. ijsbereider 185. kaasfabrikant 186. koffiebrander 187. molenaar 188. paardenslager 189. restauranthouder 190. slachtafvalbereider 191. slachter 192. slagerspekslager 193. snackbarexploitant 194. suiker- en chocoladebewerker 195. traiteurbanketaannemer 196. visbereider Niet alle opleidingen worden permanent geprogrammeerd door de campussen. Wil een jongere een beroep aanleren dat niet op de planning staat? Dan kan hij dit bespreken met zijn leertrajectbegeleider. Die kan in overleg met de campus voor een aangepast lesprogramma zorgen. 11

12 De lesdag De leerjongere steekt dus vier dagen per week de handen uit de mouwen in een onderneming of zaak. Eén dag per week volgt hij cursussen in een van de vele SYNTRA-campussen in Vlaanderen. Deze lesdag bestaat uit twee grote blokken: Algemene vorming Hier leert de jongere over actuele thema s uit zijn eigen leefwereld zoals Mijn Leerovereenkomst, EHBO en veiligheid, Democratie, Mijn voertuig, Wat na mijn leerovereenkomst?, Wonen, Sport, Milieu. In de toekomst leggen deze thema s ook de link met de vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen van de tweede en derde graad BSO (gewoon voltijds beroepssecundair onderwijs). De algemene vorming helpt de jongere om na zijn opleiding goed te functioneren in zijn werkomgeving en in de maatschappij in het algemeen. Beroepsgerichte vorming De jongere krijgt ook tijdens de lesdag een fikse brok beroepsgerichte vorming. Op die manier doet hij de juiste ondersteunende kennis, vaardigheden en knowhow op om later uit te blinken in zijn gekozen vak of beroep. De beroepsgerichte vorming en de leerdoelen worden vastgelegd in samenwerking met de sectoren. Zo zijn de jongeren zeker dat ze de juiste basis hebben om meteen mee te draaien in hun vak. 1 tot 3 jaar Een doorsnee opleiding duurt drie jaar. Heeft de leerjongere een zekere vooropleiding? Dan kan ze worden ingekort tot één of twee jaar. Na zijn opleiding kan de jongere nog een ondernemersopleiding volgen in het SYNTRA-netwerk. In navolging van het decreet Leren en Werken worden alle opleidingen tegen 2013 stapsgewijs gescreend. Waar nodig worden ze afgestemd op de opleidingen binnen het deeltijds onderwijs. In de toekomst zullen hierdoor allicht ook kortere opleidingen mogelijk worden. 12

13 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK 1.2 DE HOOFDROLSPELERS DE LEERJONGERE Je hebt zekerheid over je toekomst. [Afgestudeerde leerjongere op de vraag: Waarom kiezen voor de leertijd? ] De leertijd is bedoeld voor jongeren van 15 tot 25 jaar. Een van hen, Pieter, geeft zijn mening over zijn opleiding. Niet voor losers Pieter is 19 en zit in zijn laatste jaar tuinaannemer. De leertijd is volledig zijn ding. Ik heb altijd al groene vingers gehad. Het gras afrijden of planten verzorgen was voor mij geen karwei, maar eerder een hobby. Ik heb daarom ook bewust voor de leertijd gekozen. Ik wilde met mijn handen bezig zijn, in de praktijk leren hoe ik een tuin kan aanleggen. In het begin stonden mijn vader en moeder er weigerachtig tegenover. Ze wilden absoluut dat ik een diploma ASO behaalde. Maar ik heb aangedrongen. Intussen delen ze mijn enthousiasme. Ze zien maar al te goed hoe hard ik me inspan om mijn droom te bereiken. Mijn ouders hebben eindelijk door dat de leertijd geen richting is voor losers of jongeren die te lui zijn om te studeren. Contract ligt al klaar Momenteel volgt Pieter zijn leertijd bij een bekende tuinaannemer in Limburg. De praktijkopleiding is gewoonweg schitterend. Je kunt je niet voorstellen wat ik op twee jaar tijd al heb geleerd. Mijn begeleider geeft me ook de kans om mijn handen uit de mouwen te steken en écht mee te werken. De baas houdt alles nauwgezet in het oog en geeft me regelmatig tips en opmerkingen. Hij behandelt me zoals alle anderen, als een volwassene. Dat betekent wel dat hij hoge eisen aan me stelt, maar dat vind ik niet erg. Blijkbaar is hij tevreden over mijn werk. Vorige week liet hij me zelfs weten dat ik na mijn opleiding meteen bij hem aan de slag kan. Hij zei dat mijn contract al klaarligt. Ik heb het nog niet gezien, maar ik geloof hem wel op zijn woord. 13

14 Je moet er volledig achterstaan Heeft Pieter trouwens nog een goede raad voor jongeren die overwegen om aan de leertijd te beginnen? Jazeker. Denk er goed over na voordat je de stap zet. Je kunt alleen slagen als je er 100 % voor gaat. Zowel de theorie als de praktijk vragen veel van je. Vaak kom ik s avonds moe thuis. En dan moet ik mijn theorie nog beginnen te leren. We hebben ook minder vakantie dan andere jongeren. Maar dat is het me allemaal waard. Ik leer het beroep dat ik graag wil doen, kom veel in contact met mensen van alle leeftijden en heb bijna zeker werk als ik afstudeer. Bovendien kan ik nu al goed mijn plan trekken. Ik ben er zeker van dat ik morgen heel vlot de stap van school naar werken zet. Echt... voor mij is het de beste keuze die ik tot nog toe heb gemaakt. Leertijd tuinaannemer De leertijdopleiding tuinaannemer is, samen met de opleidingen bloemen- en plantenteler en florist, de populairste leertijdrichting in de groensector. Een tuinaannemer moet zowel grondbewerkingen als constructiewerken voor een privétuin of openbaar groen kunnen uitvoeren en onderhouden. De beroepsopleiding omvat toegepaste plant- en scheikunde, bodemkunde en bemestingsleer, De leerling moet een ruime plantenkennis verwerven en een documentatiemap aanleggen. Daarnaast zijn er specifieke vakken zoals snoeien, gazon, planlezen, materialen voor tuinaanleg, grondwerkzaamheden enz. De doorstroming van de leertijd naar de ondernemersopleiding verloopt erg vlot. Leerjongeren die het getuigschrift leertijd tuinaannemer behalen, mogen onmiddellijk in het tweede jaar van de ondernemersopleiding starten. Deze laatste duurt 3 jaar. 14

15 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK DE OUDERS Het valt me heel vaak op hoe gemotiveerd de leerjongeren zijn om het beroep van hun keuze aan te leren. Een verademing. [Leertrajectbegeleider uit de regio Gent] Studiekeuzes: het is minstens even belangrijk voor de ouders als voor de jongere zelf. Johan was ontgoocheld toen zijn dochter Brigitte overstapte naar de leertijd. Nu kan hij zich er volledig mee verzoenen. Ik had een totaal verkeerd beeld van de leertijd Brigitte heeft vandaag haar eigen kapperszaak in het Antwerpse. Een goed draaiende zaak. Zo goed dat ze intussen al één meisje vast in dienst heeft. Een ander meisje leert nu het beroep bij haar... via de leertijd. Johan: Als ouders wens je altijd het beste voor je zoon of dochter. Dus mik je zo hoog mogelijk. Je droomt ervan dat je kind burgerlijk ingenieur wordt, dokter, manager. Wanneer je dochter dan op een avond zegt dat ze kapster wil worden en wil overstappen naar de leertijd, smaakt dat toch wel bitter. Zeker omdat ik de leertijd altijd beschouwd heb als een soort onderwijs van de laatste kans. Waar jongeren terechtkomen die het in het gewone onderwijs niet kunnen maken. Of die niet gemotiveerd zijn om s avonds te studeren. Jaar verloren Dus praatte Johan het zijn dochter uit het hoofd. Ik heb haar ervan overtuigd dat een diploma secundair onderwijs de basis is voor een succesvolle carrière. En haar praktisch gedwongen om op de middelbare school te blijven. Dat had ik beter niet gedaan. Ze had haar gedachten écht op de leertijd gezet. Uiteindelijk is ze een jaartje later overgestapt en ja... het was meteen duidelijk: dit was dé richting voor haar. Ze bloeide weer helemaal open. Intussen heeft ze een goeddraaiende zaak en voelt ze zich goed in haar vel. Ze is nu dus waar ze wil zijn. Maar door mij eigenlijk een jaar te laat. 15

16 Alles keurig geregeld Wat me sterk aanstond aan de leertijd is het feit dat alles vrij goed geregeld is. Alle afspraken, rechten en plichten van de jongere staan zwart op wit vermeld in de leerovereenkomst. Bovendien was mijn dochter volledig verzekerd tegen arbeidsongevallen. Iemand van SYNTRA regelde dat allemaal zonder dat we ons daar zelf zorgen over moesten maken (de leertrajectbegeleider). Bovendien kreeg Brigitte elke maand een vergoeding voor het werk dat ze leverde zonder dat wij ons recht op kindergeld verloren. Die vergoeding heeft nog een bijkomend voordeel: jongeren leren veel vroeger de waarde van het geld kennen omdat ze er zelf voor moeten werken. Je kunt dus gerust stellen dat de leertijd ook een eerste stap is richting volwassenheid. Verkeerde kijk Ik besef nu dat veel mensen een verkeerde kijk hebben op de leertijd. Je krijgt er een heel stevige basis mee om meteen vlot te kunnen meedraaien op de arbeidsmarkt. Brigitte is tijdens die drie jaar leertijd als persoon sterk geëvolueerd. Misschien wel omdat ze voortdurend met haar twee voeten in de praktijk stond. Haar zelfvertrouwen is gegroeid en ze is ook socialer door de omgang met de klanten. Toen ze na haar opleiding de stap zette naar de arbeidsmarkt, heb ik geen moment gedacht dat ze het niet zou aankunnen. Ze was er gewoon klaar voor. Heel anders dan ik in mijn tijd. Ik had na mijn opleiding nog niet het minste benul van de arbeidsmarkt. Voor Brigitte was het dankzij de leertijd de gewoonste zaak van de wereld. De opleiding tot kapper duurt drie jaar en omvat in de eerste plaats een praktische kennis van kapperstechnieken. Tijdens de lesdag in de SYNTRA-campus krijgt de leerling algemene vorming en theoretische achtergrond van de praktijk. Zoals het reilen en zeilen in een kapsalon, hygiënisch werken, verzorgen van huid en haar, productenleer, permanent, kleurenleer, kleuren en ontkleuren van haar, knippen (dames- en herensnit), scheren, stylen en brushen. De thema s komen elk jaar terug, maar telkens met een hogere moeilijkheidsgraad en complexiteit. Na deze opleiding kan de leerjongere als volwaardige kapper meedraaien in een kappersteam. De jongere kan ook een ondernemersopleiding volgen met de cursus bedrijfsbeheer. Die geeft hem/haar de juiste kwalificaties om een eigen zaak op te starten. 16

17 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK DE ONDERNEMER-OPLEIDER Ik heb intussen verschillende leerjongeren vast in dienst. Vaak lag hun contract al klaar nog voor hun opleiding volledig voorbij was. [Ondernemer-opleider uit de automobielsector] Niet zomaar iedereen kan een leerjongere in zijn bedrijf inschakelen. De ondernemeropleider moet aan bepaalde voorwaarden voldoen. Hij moet 25 jaar zijn en minstens vijf jaar beroepservaring hebben waarvan twee als hoofd van een onderneming. René, zaakvoerder bij een gerenommeerd West-Vlaams elektrobedrijf, werkt al verschillende jaren met leerjongeren. Een goede investering Ik werk intussen al een tiental jaar met leerjongeren van de SYNTRA-campus uit Oostende. En mijn ervaringen zijn overwegend positief. Ik zeg niet dat er nooit een leerjongere is met wie het minder klikt, of die niet helemaal aan mijn verwachtingen voldoet..., maar het merendeel draait vlot mee in mijn werkplaats. Meer nog: vandaag zijn er verschillende mensen vast bij mij aan de slag, die hier ooit als leerjongere begonnen zijn. Dat is natuurlijk het voordeel: als werkgever zit je letterlijk aan de bron van nieuw talent. Goede krachten kun je meteen na hun opleiding inlijven. Je kent hun vaardigheden door en door én... ze zijn al meteen ingewerkt. Op die manier heb je een waardevolle kracht die vanaf de eerste dag al een meerwaarde voor je bedrijf betekent. Tijd investeren Moet je als patroon dan niet ontzettend veel tijd steken in zo n leerjongere? Natuurlijk gaat het niet allemaal vanzelf. Dat kun je van zo n jongere niet verwachten. Als ondernemer-opleider moet je de nodige tijd in een leerjongere investeren. Dat schrikt andere ondernemers misschien af, maar op termijn rendeert die investering nagenoeg altijd. Eigenlijk is het een win-winsituatie. Dankzij onze begeleiding leert de jongere de kneepjes van het vak en eigent hij zich vaardigheden toe waarmee hij direct op de arbeidsmarkt aan de slag kan. En naarmate hij beter wordt, stijgt zijn rendement en neemt hij zijn collega s meer werk uit handen. 17

18 Goede ondersteuning In zijn begeleiding van de leerjongeren staat de ondernemer-opleider er trouwens niet alleen voor. SYNTRA Vlaanderen geeft ons heel wat ondersteuning. Zo bestaat er een opleiding voor ondernemer-opleiders waarin we leren hoe we de jongeren optimaal kunnen begeleiden. Want een gemotiveerde leerjongere zal zich veel sneller ontplooien en zal ook een grotere groeimarge kennen. Tijdens deze opleiding wisselen we ervaringen uit met andere ondernemers. Die komen op de werkvloer vaak van pas. Ook de rol van de leertrajectbegeleider is heel belangrijk. Hij of zij fungeert als tussenpersoon tussen mij en de leerjongere. Is er al eens een dispuut of onenigheid? Of zit de jongere met een probleem? Dan zal de leertrajectbegeleider optreden als bemiddelaar. Dat komt de onderlinge verstandhouding alleen maar ten goede. SYNTRA Vlaanderen zorgt voor de vernieuwing van haar patroonsbestand: in de periode tussen 01/07/2007 en 30/06/2008 meer dan 30 % nieuwe opleidingsplaatsen (of nieuwe op vestigingen die in dat schooljaar een leerovereenkomst hadden). Profiel ondernemer-opleiders & leerbedrijven (cursusjaar ) a. Leeftijd Jonger dan 25 (>=1982) Van 25 tot 40 ( ) Van 41 tot 50 ( ) Ouder dan 50 (<=1956) Totaal ,69 % 43,93 % 36,59 % 18,79 % 100 % Elke opleider die minstens 1 dag een leerling onder zich had. Elke opleider wordt eenmaal geteld, ook al heeft deze persoon meerdere leerlingen onder zich. Op basis van het geboortejaar van de opleider. b. Grootte van de leeronderneming Grootte vestiging (aantal werknemers op vestigingsniveau) onbekend totaal ,05 % 2,67 % 20,92 % 34,45 % 10,41 % 5,71 % 3,65 % 0,11 % 0,04 % 100 % 18

19 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK DE LEERTRAJECTBEGELEIDER Het is best wel zwaar, die combinatie leren en werken. Soms denk je wel eens aan opgeven. Maar gelukkig is er altijd je begeleider om je te helpen en te motiveren. Blij dat ik heb doorgezet. [Leerjongere parketvloerlegger, nu al twee jaar vast in dienst] Vroeger heetten ze leersecretarissen en hadden ze een zelfstandig statuut. De leertrajectbegeleider van vandaag is in dienst van de Vlaamse overheid. De kern van zijn job is nagenoeg onveranderd gebleven: fungeren als spilfiguur tussen leerjongere, ouders en ondernemer-opleider. Frank vervult die taak intussen al sinds We kunnen nu meer tijd steken in de individuele begeleiding van de leerjongens en -meisjes. Elke dag is totaal anders Frank: Leertrajectbegeleider: de naam zegt het eigenlijk al zelf. In de eerste plaats begeleid ik de leerjongere door zijn leertraject. Dat begint al heel vroeg, zelfs voor de opleiding van start gaat. Zo geef ik bijvoorbeeld advies aan jongeren die nog niet zeker weten welke beroepsopleiding ze willen volgen. Ik ga ook samen met hen op zoek naar een onderneming die hen ligt. Want het moet uiteindelijk ook klikken tussen de leerjongere en de ondernemer-opleider. Daarnaast stel ik de leerovereenkomst op. Hierin staan alle praktische afspraken tussen de leerjongere en zijn opleider. De leerjongere moet zich dus niets van administratie aantrekken. Daarvoor zorg ik. Spin in het web Een leertrajectbegeleider moet vooral goed met mensen kunnen omgaan. Dat maakt de job net zo boeiend: de vele contacten die ik heb met mensen. Met de leerjongere, zijn ouders, zijn ondernemer-opleider, de mensen van de SYNTRA-campus... Eigenlijk ben ik een beetje de spin in het web van de leertijd. De gemene deler van alle betrokkenen. Is er een conflict tussen de leerjongere en zijn ouders? Of tussen de leerjongere en de ondernemer? Of zelfs tussen de ouders en de ondernemer? Dan treed ik op als bemiddelaar en klaar ik alles uit. Ik zoek op zo n moment naar de meest bevredigende oplossing voor alle partijen. Daarbij concentreer ik me wel op wat het belangrijkste is voor de leerjongere. Niet steeds gemakkelijk maar wel altijd heel boeiend. 19

20 Tot ontplooiing laten komen Is er een groot verschil tussen de leerjongeren van vandaag en die van pakweg 15 jaar geleden? Toch wel. Vroeger waren de jongeren meestal gemotiveerder. Dan spreek ik van de tijd voor de invoering van de verlengde leerplicht. Voor 1983 dus. Jongeren moesten in die tijd maar verplicht leren tot 14 jaar. Kozen ze op die leeftijd voor de leertijd? Dan was dat een bewuste en positieve keuze. Ze begonnen gemotiveerd aan de opleiding omdat ze een vak wilden beheersen of het als zelfstandige wilden waarmaken. Na de invoering van de verlengde leerplicht veranderde het profiel van heel wat van onze jongeren. Sommigen wilden niet verder studeren. Maar omdat ze moesten, kozen ze maar voor de leertijd. Dan zaten ze tenminste niet de hele tijd op de schoolbanken. Een negatieve keuze dus. Veel jongeren weten ook nog niet goed wat ze precies willen. Daar is ook een rol voor ons weggelegd. We helpen hen om het beroep te kiezen dat hen écht aanstaat. En eens ze hun draai gevonden hebben, zijn ze meestal wél enthousiast. Natuurlijk is het ook onze taak om die motivatie levendig te houden. Daarvoor heb je een goed persoonlijk contact nodig. Hoe meer de leerjongere je vertrouwt, hoe meer hij zich openstelt. En hoe vlotter jij eventuele problemen kunt oplossen. Op die manier kan de jongere zich volledig concentreren op zijn opleiding en zijn talenten ontplooien. Ik moet eerlijk zeggen: op dat vlak hebben we de voorbije jaren de nodige vooruitgang geboekt. Omdat we van hogerhand minder contracten moeten sluiten, kunnen we vandaag meer tijd vrijmaken per leerjongere. Ik ben er zeker van dat dit de kwaliteit van de leertijd nog een extra duw in de rug zal geven. Van leersecretaris naar leertrajectbegeleider Vroeger was de leersecretaris vaak een leraar die jongeren uit zijn dorp begeleidde tijdens hun middenstandsopleiding. Vandaag bestrijken de leertrajectbegeleiders een groter geografisch gebied. Ze werken ook volgens sectorale specialisaties. Het is dan ook een fulltime job die de nodige kwalificaties vereist. Een leertrajectbegeleider moet minstens een bachelordiploma hebben en vijf jaar ervaring in jongerenbegeleiding, lesgeven of trajectbegeleiding kunnen voorleggen. Hij of zij moet ook slagen voor een examen van het Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming - SYNTRA Vlaanderen. 20

21 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK DE LEERTIJDVERANTWOORDELIJKE OP DE CAMPUS 80 % van alle zelfstandigen in mijn buurt zijn oud-leerlingen van mijn SYNTRAcampus. Voor mij het beste bewijs dat de leertijd ook effectief werkt. [André Baetens, voormalig directeur SYNTRA-campus Sint-Niklaas en voorzitter van de praktijkcommissie van SYNTRA Vlaanderen] Leerjongeren die vier dagen per week in een bedrijf aan de slag gaan... We zouden haast nog vergeten dat er ook 19 SYNTRA-campussen in Vlaanderen zijn waar de jongeren een dag per week theoretische lessen volgen. Anita is leertijdverantwoordelijke op de SYNTRA-campus Metropool. Zij gunt ons een blik achter de schermen. Een unieke dynamiek op onze campussen Meer dan 200 beroepen, 24 campussen waarvan er 19 lessen leertijd organiseren,... Hoe krijgen jullie dat jaar na jaar geregeld? Anita lacht: Het is nog erger dan dat. De SYNTRA-campussen bieden niet alleen plaats aan de leertijd met zijn leerjongeren. Hier worden ook andere opleidingen gegeven. Zoals ondernemersopleidingen en bijscholingen in avondonderwijs. Je kunt dus gerust stellen dat in onze campussen verschillende werelden elkaar ontmoeten. Van leerjongeren vanaf 15 jaar tot doorgewinterde ondernemers die zich bijscholen in hun vakgebied, managementvaardigheden, IT of talen. Als leertijdverantwoordelijke zorg ik voor een vlotte organisatie van alle lessen van de leertijd. Vaak een echt puzzelwerk waarbij er een goede afstemming moet gebeuren met de verantwoordelijken van de andere opleidingen. Uiteindelijk slagen we er toch elk jaar in om op tijd een sluitend lessenrooster op te stellen. Unieke dynamiek in de klas Dat vreemde amalgaam leidt trouwens tot een van de grote troeven van de leertijd. In onze campussen heerst een heel specifieke sfeer. Een sfeer van ondernemingszin, zelfstandigheid, dynamiek. Die sfeer hangt gewoon in de gebouwen, in onze klaslokalen, in onze gangen. Niet verwonderlijk als je bedenkt dat er hier constant ondernemers over de vloer komen om opleidingen te volgen of te geven. Deze dynamiek pikken de leerjongeren direct of indirect op. Sommigen krijgen de smaak te pakken en starten na de leertijd met een ondernemersopleiding. De leerjongeren die meteen na hun opleiding beginnen te werken, doen er ook hun voordeel mee. Omdat ze een 21

22 speciale drive hebben die jongeren uit andere opleidingssystemen vaak niet hebben. Ze weten van aanpakken en kennen de arbeidsmarkt al. Dit geeft hun soms een voorsprong op jongeren die nog niet zoveel van de praktijk hebben geproefd. De lessen boeiend maken Is het absenteïsme in de klassen bij leertijd niet groot? Minder groot dan sommige buitenstaanders verwachten. Ik kan niet ontkennen dat het overgrote deel van onze leerjongeren liever op de werkvloer bezig is dan in een klaslokaal. Dat is trouwens ook de kracht van de leertijd. Maar ook tijdens de theoretische lessen is er voldoende om hen te boeien. Logisch. Heel wat theorie heeft rechtstreeks betrekking op het beroep dat ze willen uitoefenen. Of is een directe voorbereiding op het leven dat ze leiden nadat ze zijn afgestudeerd. In de lessen Algemene vorming komen thema s aan bod zoals wonen, sport, milieu, mijn budget, Je kunt dit ook gerust levenslessen noemen. Ze helpen de leerjongeren om vlotter op eigen benen te staan. Om zelfstandig door het leven te gaan. En dat is iets waar leerjongeren vaak niet weigerachtig tegenover staan. Het Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen erkent en subsidieert vijf erkende centra voor vorming van zelfstandigen en kmo. Die hebben samen 24 campussen verspreid over Vlaanderen en Brussel. Elke campus heeft zijn eigen aanbod aan beroepsopleidingen. ANTWERPEN TURNHOUT VEURNE OOSTENDE BRUGGE SYNTRA West IEPER ROESELARE KORTRIJK SYNTRA Midden-Vlaanderen GENT OUDENAARDE ST.-NIKLAAS SYNTRA Provincies Antwerpen en Vlaams- AALST Brabant SYNTRA Brussel ASSE BRUSSEL UKKEL KONTICH MECHELEN LEUVEN NEERPELT SYNTRA Limburg ST.-TRUIDEN TONGEREN HASSELT MAASEIK GENK Campus met leertijd Campus zonder leertijd 22

23 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK ANDERE BEGELEIDERS Vandaag werken de CLB, de VDAB, de leertrajectbegeleiders en de SYNTRA-campussen beter dan ooit samen om de jongere een goede start te geven op de arbeidsmarkt. [René - medewerker bij Centrum voor Leerlingenbegeleiding in Tienen] De jongeren efficiënt loodsen naar een opleiding die hun interesse wekt en hun tegelijkertijd een goede kans geeft op de arbeidsmarkt: dat is de ultieme doelstelling van de overheid. Voor deze belangrijke opdracht werken SYNTRA Vlaanderen en de SYNTRA-campussen nauw samen met de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) en de VDAB. Een efficiënt raderwerk uitgebouwd René werkt al tien jaar op het Centrum voor Leerlingenbegeleiding in Tienen. Hij heeft de relatie met het SYNTRA-netwerk sterk zien evolueren. De voorbije jaren is de samenwerking alleen maar intenser geworden. Niet alleen in ons centrum, maar in heel Vlaanderen. Een gunstige evolutie. Want voor heel wat jongeren is de leertijd werkelijk de ideale oplossing om een goede kans te maken op de arbeidsmarkt. Bovendien is het een systeem dat de motivatie van sommige uitgebluste jongeren weer kan aanwakkeren. Dat hebben we de voorbije jaren meer dan eens opgemerkt. Jongeren die totaal gedemotiveerd een studiekeuze moesten maken en dan in de leertijd plots de smaak weer te pakken kregen. Om uiteindelijk met vlag en wimpel hun opleiding te voltooien. Van studiekeuze tot gedragsproblemen Wat is eigenlijk de taak van de CLB? De CLB begeleiden jongeren bij hun studieloopbaan. Dat is onze decretale opdracht. Begeleiding moet je heel breed zien. Zo loodsen we de jongeren naar de juiste opleiding en het juiste opleidingssysteem. Maar we helpen hen ook in geval van leerproblemen en treden zelfs op wanneer ze gedragsproblemen, medische of psychologische problemen vertonen. Wat we ook beslissen, welk advies we ook verstrekken... het belang van de jongere staat altijd voorop. Het belang op korte én op lange termijn. 23

24 Permanenties Deze begeleiding brengt het CLB ook in contact met de SYNTRA-campussen. Elke SYNTRA-campus heeft een overeenkomst met minimaal twee van de drie CLBnetten. Die samenwerking gaat heel ver. Mijn collega s en ik doen zelfs permanenties in de SYNTRA-campussen en zetelen in het begeleidingsteam waar de dossiers van de jongeren besproken worden. Een goede zaak. Zo kunnen we veel korter op de bal spelen en zijn we ook vlotter bereikbaar voor de jongeren. Een laagdrempeligheid die goede resultaten geeft op het veld. Datzelfde zie je bij de leertrajectbegeleiders. Leerjongeren kloppen gemakkelijker bij ons aan als ze problemen hebben of advies willen. De stap naar begeleiding is dus sneller gezet. Natuurlijk dirigeren we ook jongeren met het juiste profiel naar de leertijd. We zorgen dus als het ware voor een goede match op het terrein. Samen met VDAB Het nieuwe decreet Werken en Leren voorziet ook een belangrijke taak voor de VDAB. Vroeger gaapte er vaak een grote kloof tussen opleiding en arbeidsmarkt. Die wordt gelukkig gedicht. Opleiding en Werk zijn nu eenmaal twee kanten van dezelfde munt. Vandaag werken de CLB, de VDAB en de SYNTRA-campussen beter dan ooit samen om de jongeren een goede start te geven op de arbeidsmarkt. Elke twee maanden komen we samen in begeleidingsteams en kijken we hoe de jongeren het er vanaf brengen. Indien nodig beslissen we om een intensieve begeleiding op te starten. De VDAB doet ook aan tweedelijnsbegeleiding. Ze zoeken mee naar geschikte werkplaatsen voor de jongeren en helpen hen om de stap naar de arbeidsmarkt te maken door hen na hun opleiding meteen in te schrijven. Op die manier heeft de minister eigenlijk een goed raderwerk uitgebouwd dat snel en efficiënt kan inspelen op de behoefte van de jongeren. De positieve resultaten getuigen dat dit de enige juiste methode is. 24

25 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK 2. DE BEHEERSOVEREENKOMST: MEER LEERTIJD, BETERE LEERTIJD In voorgaande studies wezen we ook al op de gunstige invloed van een volwaardige alternering tussen werken en leren voor het vinden van een eerste job. Aangezien de leertijd de facto werken en leren combineert profiteert deze leervorm dan ook maximaal van dit effect. [Studie Werkzoekende schoolverlaters in Vlaanderen door de VDAB] 2.1 LEERTIJD: MEER EN BETER De leertijd slaagt er nu al verschillende jaren in om een vlotte aansluiting te realiseren tussen de opleiding en de arbeidsmarkt. Leerjongeren die goed presteren vinden nagenoeg meteen een job. Vaak zelfs bij hun ondernemer-opleider. De kwaliteit van de opleiding is dus goed. Maar goed kan altijd nog beter. Dat beseffen zowel SYNTRA als de Vlaamse overheid. Beheersovereenkomst In 2008 sloot SYNTRA Vlaanderen een beheersovereenkomst met de Vlaamse regering. Dit engagement bevat de doelstellingen die SYNTRA Vlaanderen moet realiseren tijdens de regeerperiode Drie van deze strategische doelstellingen (SD) hebben rechtstreeks betrekking op de leertijd: De kwaliteit en continuïteit van de leertijd waarborgen. Met andere woorden: komen tot een betere leertijd. De instroom van leerjongeren vergroten en de uitval verminderen. Met andere woorden: komen tot meer leertijd. Leertijd afstemmen op de andere vormen van deeltijds leren. Elk van deze doelstellingen wordt nog verder onderverdeeld in concrete operationele doelstellingen (OD). De volledige beheersovereenkomst bekijken? Ze staat integraal in het Cahier 4 van SYNTRA Vlaanderen. Dat vindt u op U kunt het gedrukte Cahier ook aanvragen bij het Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming - SYNTRA Vlaanderen op het nummer of via info@syntravlaanderen.be. 25

26 2.2 STRATEGISCHE DOELSTELLING 7 NAAR EEN BETERE LEERTIJD 87 % van de oud-leerlingen geeft de leertijd een score van 7/10 of meer. 80 % wil zelfs opnieuw een opleiding in het SYNTRA-netwerk volgen. [Resultaten van een tevredenheidsenquête bij oud-leerlingen uit 2006] SD 7. SYNTRA Vlaanderen waarborgt de kwaliteit en continuïteit van de leertijd OD23 SYNTRA Vlaanderen draagt zorg voor een kwalitatieve ondersteuning en uitbouw van de praktijkopleiding via de ondersteuning van de ondernemingshoofden-opleiders. OD24 SYNTRA Vlaanderen draagt zorg voor een kwalitatieve ondersteuning en uitbouw van de leertijdopleidingen in de SYNTRA via de ondersteuning van de SYNTRA en de lesgevers. OD25 SYNTRA Vlaanderen draagt zorg voor een kwalitatieve ondersteuning en uitbouw van de praktijkopleiding via begeleiding van de leerovereenkomsten. OD26 SYNTRA Vlaanderen waarborgt de kwaliteit en de continuïteit van het opleidingsaanbod in SYNTRA via planning, erkenning, opvolging, toezicht en subsidiëring. De kwaliteit van de opleidingen leertijd is de voorbije jaren gestegen. Dat komt vooral door de nauwe samenwerking van SYNTRA Vlaanderen met de sectoren en de ondernemers. Samen met deze partijen creëert SYNTRA Vlaanderen een kader waarin de leerjongeren de vaardigheden opdoen die de hedendaagse markt vraagt. Tot grote tevredenheid van de ondernemers-opleiders én... de leerjongeren zelf. Puike resultaten Bij een tevredenheidsenquête uit 2006 bleek dat het overgrote deel van de oud-leerlingen van de leertijd tevreden tot zeer tevreden is met zijn opleiding. 87 % gaf de opleiding een score van 7/10 of meer. Op algemene tevredenheid scoorde SYNTRA 7,6/10. De tevredenheid over de didactische aanpak bedroeg 7,9/10. De tevredenheid over de opleiding lag op 7,7/10. Service en begeleiding scoorden 8,1/10. De infrastructuur van de SYNTRA-campussen behaalde 8,2/ % gaf ten slotte aan opnieuw een opleiding te willen volgen binnen het SYNTRA-netwerk. 26

27 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK Algemene tevredenheidscijfers voor de leertijd 5 % 3 % 48 % 13 % 31 % 10 op op 10 7 op op op 10 Toepasbaarheid van de leertijdopleiding Toekomstige plannen om zelfstandige te worden (Leertijd) 27

28 trainingspakket voor praktijkopleiders I Niet op je lauweren rusten Mooie cijfers. Maar geen reden voor SYNTRA Vlaanderen om op zijn lauweren te rusten. Integendeel. In de beheersovereenkomst met de Vlaamse regering geeft SYNTRA Vlaanderen aan dat ze deze tevredenheidscijfers in 2010 minstens wil evenaren. Via initiatieven die de opleiding verbeteren: Opleidingen voor ondernemer-opleiders Takenbladen en andere instrumenten om de efficiëntie te verhogen Curricula Opleidingen voor lesgevers Nauwe samenwerking met sectoren Meer begeleiding door leertrajectbegeleiders Voortrajecten OPLEIDINGEN VOOR ONDERNEMER-OPLEIDERS Opleiden is een Kunst voordoen kijken praten Ik ben een ondernemer-opleider oplei Volgens het principe train the trainer heeft SYNTRA Vlaanderen opleidingen ontwikkeld. Deze richten zich op alle nieuwe ondernemer-opleiders. Maar ook opleiders die een afwijking van de normale voorwaarden vragen en ondernemers waar er nood is aan bijsturing worden gevraagd om een opleiding Estafette te volgen. Doel is om zowel het aantal deelnemende ondernemers als het aantal opleidingen op jaarbasis te laten stijgen. Ik ga nu makkelijker met jongeren om luisteren helpen steunen verbeteren aanmoedigen Rudi zaakvoerder carrosseriebedrijf Oost-Vlaanderen Elk jaar werken er bij mij twee tot drie leerjongeren. Ik wil dat deze jongeren een prima vorming krijgen. Daarom neem ik deel aan Estafette. Een prima initiatief. Ik heb al veel geleerd over hoe ik de jongeren best kan begeleiden, hoe ik ze gemotiveerd hou, hoe ik me moet gedragen als iemand een fout maakt. Dingen die op de werkvloer meteen bruikbaar zijn en hun vruchten afwerpen. Een groot pluspunt zijn de contacten met andere patroons. Zij gaven me eerlijk feedback op de manier waarop ik voorheen met de leerjongeren omging. We hebben ook veel ideeën en ervaringen uitgewisseld. Ik ben ervan overtuigd dat ik dankzij Estafette vandaag een betere opleider ben. zelf bijleren Estafette_bladwijzer.indd :32:43 28

29 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK Estafette ondernemers geven de fakkel door Een Estafette-opleiding voor ondernemers omvat 12 opleidingsuren, verdeeld over verschillende avondsessies. De ondernemers leren o.a. hoe ze: nieuwe leerjongeren in hun bedrijf introduceren; conflicten vermijden door heldere plannen en afspraken te maken; hun kennis en vaardigheden vlot doorgeven aan de jongeren; de jongeren blijvend motiveren op de werkvloer; de jongeren evalueren op een eerlijke en open manier TAKENBLADEN EN ANDERE INSTRUMENTEN OM DE EFFICIËNTIE TE VERHOGEN SYNTRA Vlaanderen streeft ernaar om de opleidingen zo dicht mogelijk te laten aansluiten bij de huidige marktrealiteit. Zodat de leerjongere gemakkelijker de stap naar de werkvloer zet. Hiervoor ontwikkelen we takenbladen. Die geven een duidelijk overzicht van de taken die de leerjongere op de werkvloer moet aanleren. Dat geeft de ondernemer-opleider een goede leidraad en zorgt ervoor dat de jongere op het einde van de rit de juiste vaardigheden bezit. Deze takenbladen komen tot stand in samenspraak met de sectoren. In 2007 en 2008 bestond er een takenblad voor één derde van alle leerovereenkomsten. Bedoeling is om dit aandeel de volgende jaren te verhogen. SYNTRA Vlaanderen ontwikkelt ook voor steeds meer opleidingsplaatsen evaluatieformulieren en profielen. De evaluatie spitst zich toe op de beroepskennis die de jongeren LEERTIJD LOGISTIEK MEDEWERKER moeten opdoen Je bent patroon: Je bent leerling: en de attitudes Je gaat een leerling opleiden tot logistiek medewerker. Om je door Je hebt een leerovereenkomst gesloten voor de opleiding tot logistiek de opleiding heen te begeleiden heeft het Vlaams Agentschap medewerker. De opleiding bestaat uit verschillende stappen. Deze voor Ondernemersvorming - SYNTRA Vlaanderen een leertraject stappen worden modules genoemd. Binnen elke module moet je op die ze moeten uitgewerkt dat onderverdeeld is in stappen. Deze stappen worden de werkvloer een aantal taken onder de knie krijgen. In de SYNTRAlesplaats krijg je tegelijkertijd theoretische lessen over diezelfde taken. modules genoemd. Binnen elke module moet je leerling bepaalde taken op de werkvloer aanleren. Aan het eind van elk leerjaar zal Aan het eind van elk leerjaar moet je in een praktijkproef aantonen ontwikkelen. De je leerling in een praktijkproef moeten aantonen dat hij/zij die taken dat je de taken die je op de werkvloer aanleerde voldoende beheerst. beheerst. Je leerling moet voor de proef van een leerjaar slagen Daarom is het belangrijk dat je weet welke taken je per module om naar een volgend leerjaar te mogen overgaan. Daarom is het moet aanleren. Je moet voor de proef slagen om naar het volgende profielen geven belangrijk dat je weet welke taken je jouw leerling per module jaar te mogen overgaan. De praktijkproeven zijn dus uiterst belangrijk. moet aanleren. Pas na het slagen voor de C-proef krijg je het getuigschrift leertijd. Pas na het slagen voor de C-proef krijgt je leerling het getuigschrift leertijd. een overzicht van De modules van de opleiding leertijd logistiek medewerker vind je hieronder; je kunt zien dat de modules over verschillende leerjaren verdeeld zijn. Op de keerzijde vind je de taken die je per module op de werkvloer moet aanleren samengevat. bijkomende criteria of kwaliteitseisen waar- Logistiek medewerker 3: administratie: documentatiestroom, warehousemanagement, Logistiek medewerker 2: nieuwe technieken Logistiek medewerker 1: Orderpicking en ontvangst en opslag verzending 120 lesuren 120 lesuren Certificaat aan de opleidingsplaatsen heftruck rijden heftruck rijden C-proef moeten voldoen. TRAJECT LEERTIJD LOGISTIEK MEDEWERKER 1ste jaar Aantal lesuren in SYNTRA = 120 lesuren + praktijkproef 2de jaar Aantal lesuren in SYNTRA = 120 lesuren + praktijkproef 3de jaar Aantal lesuren in SYNTRA = 160 lesuren + praktijkproef + C-proef 008 p 1 Takenblad leertijd, logistiek medewerker 29

30 2.2.3 CURRICULA In samenspraak met de sectoren stelt SYNTRA Vlaanderen voor elke opleiding een curriculum op. Het curriculum geeft een gedetailleerde beschrijving van de doelgroep, de toelatingsvoorwaarden, de leerdoelen, de module- en uurverdeling (lesrooster), de voorwaarden voor de lesgevers, examenvoorwaarden en -punten en de takenbladen. Het is zeer belangrijk dat deze curricula niet verouderd zijn. Beroepen evolueren nu eenmaal. Er komen nieuwe technieken, technologieën, invalshoeken... SYNTRA Vlaanderen streeft ernaar om zoveel mogelijk curricula te actualiseren die ouder zijn dan drie jaar. Deze update gebeurt na goedkeuring door een commissie dat ook afgevaardigden van de sectoren zelf bevat. Zo houdt SYNTRA Vlaanderen constant de vinger aan de pols van de marktbehoeften. Opleidingstraject: Hulpmecanicien en garagehouder-hersteller Vroegere situatie De leerjongere moest een lineaire opleiding van 3 jaar volgen die uitmondde in een getuigschrift leertijd. 1ste jaar > 2de jaar > 3de jaar Vernieuwde opleiding Na het eerste jaar van zijn opleiding krijgt de leerjongere de mogelijkheid om een certificaat hulpmecanicien te behalen. Na een succesvol opleidingstraject krijgt hij het getuigschrift leertijd garagehouder-hersteller én een sectorcertificaat van Educam. 30

31 LEREN EN WERKEN, DE LEERTIJD VANUIT DE PRAKTIJK OPLEIDINGEN VOOR LESGEVERS Niet alleen de kwaliteit van de praktijkopleiding is belangrijk, ook de theoretische vorming in de SYNTRA-campussen moet beantwoorden aan de hoogste normen. De kwaliteit van de lesgever is hierbij primordiaal. Daarom stimuleert SYNTRA Vlaanderen zijn lesgevers om kortlopende bijscholingen te volgen: pedagogisch-didactische bijscholingen voor de lesgevers maatschappijgerichte vorming; pedagogisch-didactische bijscholingen én beroepstechnische bijscholingen voor de lesgevers beroepsgerichte vorming. Voor de lessen maatschappijgerichte vorming wil SYNTRA Vlaanderen ook meer lesgevers mét een pedagogisch bekwaamheidsbewijs NAUWE SAMENWERKING MET SECTOREN Contacten leggen met bedrijven en interprofessionele organisaties. Takenbladen, curricula en proeven ontwikkelen. Opleidingssessies voor patroons organiseren. Instaan voor infrastructuur en didactisch materiaal... De nauwe samenwerking met de sectoren leidt mede tot kwalitatieve opleidingen in de leertijd. Maar soms gaat de samenwerking tussen SYNTRA Vlaanderen en de sectoren nóg verder. In sommige gevallen ontwikkelt en promoot SYNTRA Vlaanderen zelfs gloednieuwe opleidingen op vraag van en in samenspraak met de sectoren. Vaak gaat het dan om knelpuntberoepen die leerjongeren na hun opleiding nagenoeg totale werkzekerheid bieden. Een eerste voorbeeld is de opleiding tot verhuizer. Deze tweejarige opleiding kwam tot stand in samenwerking met de verhuissector. Ze moet meehelpen om het tekort aan verhuizers op middellange termijn op te lossen. Daarnaast organiseert SYNTRA Vlaanderen sinds kort ook opleidingen tot matroos (2 jaar) en matroos-motordrijver in de binnenvaart (1 jaar bijkomend na de opleiding tot matroos). Eveneens twee opleidingen die de steun kregen van Promotie Binnenvaart Vlaanderen. 31